KRİZİN YENİ AŞAMASI’ ndaTÜRKİYE’NİN İKTİSADİ

GÖRÜNÜMÜAĞUSTOS 2010

Emek Perspektifinden Bir Değerlendirme

Doç. Dr. Mustafa DURMUŞ

DÜNYADA VE TÜRKİYEDE DURUM: KRİZİN YENİ BİR AŞAMASINDAYIZ

2008 krizi 1929-1933 küresel kapitalist krizinden bu yana görülen en derin krizdir.

Bu krizle beraber, dünya gayrisafi hâsılası % 4–6 düşerken, gelişmiş ülkelerde sanayi üretimi % 15–25 geriledi ve dünya ticareti % 20’nin üzerinde daraldı.

2008 krizi, ABD’de ortaya çıktı, sadece 3 hafta içinde tüm dünyaya yayıldı.

Finansal piyasaları çökertti, dünya bankacılık sistemini felç etti, kredi kurumasına yol açtı.

Hızla reel sektöre sıçradı, dünyayı derin bir resesyona sürükledi.

Tüm dünyada ekonomik büyüme oranları hızla düştü, işsizlik devasa boyutlara ulaştı, insanlık genel olarak ciddi bir refah kaybına uğrarken, yoksulluk hızla arttı.

İnsanlar sadece işlerini değil, çöken finansal piyasaların aracı haline getirilmiş olan evlerini ve sosyal güvenliklerini, geleceklerini kaybettiler.

Finansal çöküşü önlemek için devletler;Bankalara trilyonlarca ABD dolarlık (GSYH’

nın % 70’ine varan);Krediler verdilerToksik varlık alımı yaptılarBorçlara garanti verdiler,Sermayelerine katıldılar,Faizleri indirdiler,Vergisel teşvikler verdiler,Kamu harcamalarıyla talebi desteklediler.

Devlet müdahaleleri ekonomik depresyona gidişi durdurdu

Nisan 2009-Nisan 2010 : Yeşil filizler sarı otlara dönüştüNisan 2009 : Zayıf, cılız toparlanma işaretleri

görüldü.MSCI World Index % 66 oranında yükseldi.ABD’ de işsizlik artış hızı yavaşladı.Nisan 2009 : İlk mayın Dubai’de patladı : Dubai

World, Avrupa bankalarına olan 80 milyar ABD dolarlık borcunu ödeyemeyeceğini açıkladı.

Nisan 2010 : İkinci mayın Yunanistan’da patladı : AB-IMF kaynaklı toplam 110 milyar avroluk bir kurtarma paketi sunuldu.

Yunanistan : Kurtarmanın bedeli ağır : Kemer sıkmaKamu emekçilerinin ücretleri % 15–20

oranında düşürüldü.2010’a kadar ücret artışı yok,Kamusal istihdam azaltılacak,Halka dönük kamusal harcamalar azaltılıyor (

% 10-35), Emeklilik yaşı 67’ y e çıkartılıyor,KDV ve ÖTV oranları artırıldı, Toplu sözleşme görüşmeleri rafa kaldırılıyor,İşten çıkartmalar kolaylaştırılıyor.

Borç krizi Yunanistan ile sınırlı değil : AB mayın tarlası gibi

Kamu borçlanması, devleti sermaye lehine ve emek aleyhine olmak üzere kullanmanın örtülü rutini.

Ancak, kriz nedeniyle kamu borcu arttığında devlet krizi doğuyor.

Çünkü kreditörler yeni borç vermeyi çok riskli görüyorlar.

Ülkeler

2007 2008 2009 2010

Yunanistan % 96 % 99 % 113 (% 176)

% 125

İtalya % 107 % 106 % 115 (% 117)

% 122

İspanya % 36 % 40 % 54 ( % 175)

% 66

İrlanda % 25 % 44 % 66(% 1000)

% 83

Portekiz % 67 % 67 % 75(% 240)

% 85

Kaynak: EC, EFA, BIS, WB

Tablo I: Bazı AB Ülkelerinde Kamu Brüt Borç Stokları ( GSYH içinde % pay cinsinden) ve Brüt Dış Borç Stokları ( parantez içi değerler )

Avrupa bankacılık sistemi hasarlıİspanyol hazine bonolarının spreadleri çok

yüksek,Interbank piyasası sıkıntılı : Bankalar, başka

bankalara para satmaktansa, paralarını ECB nezdinde değerlendiriyor, sisteme güven sorunu var.

Yunanistan ve İspanya bankalarının birlikte zararı 450 milyar avro.

ECB : Avro bölgesi bankalarının, her bir avroluk sermaye ya da rezerv karşılığında 20 avroluk yükümlülükleri var (Interbank borçları dahil).

Türkiye : Kriz sürüyorMart 2009 IMF araştırması : Türkiye’dekiler

de dâhil hiçbir banka güvende değil. Dış ticaretinin yarısını bu bölgeyle yapıyor.Bankacılık sektörü bu bölgede yerleşik

bankalara bağımlı.Türkiye’nin de eninde sonunda bu

gelişmelerden etkilenmemesi mümkün değil.

Türkiye : Sanayi üretimi istikrarsız, KKO’ ları 2007 ve 2008’in gerisinde

Kaynak: TCMB Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (EVDS) verilerinden türetilmiştir.

Şekil 2: İmalat Sanayi Üretimi

Şekil 3 : Dış Ticaret Hacmi (Ocak – Haziran)

68,8

47,754,8

77,3

105,8

62,5

83,3

-27,7-37,1

-14,6-28,5

49,6

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

120

2007 2008 2009 2010

İhracat İthalat Dış Ticaret Açığı

Kaynak: TUİK verilerinden türetilmiştir.

Şekil 4 : Cari İşlemler Dengesi

-41,9

-13,9

-5,2

-17,4-22,4

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Yıllık Ocak-Mayıs

Kaynak: TCMB Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (EVDS)

Kriz öncesi modele geri dönüşİç tasarrufları ihmal eden, dış finansmana dayalı, Düşük döviz kuru-yüksek faiz makası, spekülatif sıcak

para girişiyle beslenen,İthalat ve spekülatif gayrimenkul-inşaat yatırımlarını esas

alan büyüme modeline geri dönülüyor.Böylece, balonlar yaratılarak ekonomide geçici de olsa bir

canlılık yaratılması, Siyasal iktidarın korunması,Gerçek büyüme yerine nüfusun çok az bir kısmının

zenginleşmesi sağlanacak.Ancak, bu tür modellerin ömrü çok uzun değil, ekonomiye,

sanayiye ve istihdama büyük zarar veriyor ( 2001 krizi).

İşsizlik oranları dünya ortalamasının iki katı

İşsizlik Oranları: Dünya Türkiye Karşılaştırması

14

119,99,9

6,56,65,85,76

0

2

4

6

8

10

12

14

16

2006 2007 2008 2009 2010

Yıllar

Yü

zde

Türkiye Dünya

Şekil 5: Türkiye’de İşsizlik Oranları (2007–2009)

Kaynak: TUİK, ILO

Gençler arasındaki işsizlik dünya ortalamasının iki katı : % 24

Genç İşsizliği: Türkiye Dünya Karşılaştırması

24,125,7

20,620,3

13,412,111,812,4

0

5

10

15

20

25

30

2006 2007 2008 2009Yıllar

Yü

zde

Türkiye Dünya

Şekil 6: Türkiye’de Genç İşsizliği (2006–2009)

Kaynak: TUİK

Gerçek işsizlik oranı % 25’in üzerinde Çünkü;Türkiye çok düşük bir işgücüne katılım

oranına sahip.Avro bölgesi ve OECD’de ortalama : % 66

(2009)Türkiye’de sadece % 44 (2009) ve % 49,8

( 2010).Türkiye : Çalışabilir nüfusuna oranla,

insanlarının çok düşük oranda işgücüne katılabildiği ya da iş aradığı bir ülke

Tablo 2 : Kamu Borç Stoku (Milyar Dolar)Kamu

borç stoku iki kat arttı.

Dış Borç Stoku İç Borç Stoku Toplam Borç Stoku

2002 64,5 91,7 156,2

2003 70,8 139,3 210,1

2004 75,7 167,3 242,9

2005 70,4 182,4 252,8

2006 71,6 178,9 250,5

2007 73,5 219,2 292,7

2008 78,3 181,7 260,0

2009 83,4 219,2 302,6

2010* 84,9 223,9 308,8

Kaynak: Hazine Müsteşarlığı verilerinden türetilmiştir. * Dış borç stoku ilk çeyrek, iç borç stoku ilk iki çeyrek verisidir.

Son 27 yıldır Türkiye’nin kaynakları uluslar arası finans çevrelerine aktarılıyor.1983 - 2009 (üçüncü çeyrek) yapılan dış borç

ödemeleri :Kamu ve özel sektör dış borç servisi olarak (anapara ve

faiz ödemesi ) toplam 520 milyar ABD doları ödendi. Bunun 377 milyar ABD doları anapara , 141 milyar

ABD doları faiz ödemesi. Bu borç servisinin 324 milyar ABD dolarlık kısmı ( %

62’si) AKP iktidarı döneminde yapıldı. Toplam dış borç stoku azalmadı : Yaklaşık 274 milyar

ABD doları. Kaynak aktarması özellikle AKP iktidarı döneminde

hızlandı, (son yedi yılda aktarılan değer bu döneme kadar ki kısmın iki katından fazla).

İstihdamsız Büyüme

2001 yılında 19.465.000 kişi, 2009 yılında 21.277.000 kişi istihdam edilebildi.

2001–2009 : Sadece yeni 1.812.000 kişiye iş olanağı sunulabildi.

İstihdamda tarımın payı : % 25, sanayinin payı : 19, hizmetler sektörünün payı : % 60.

Nüfus artış hızı : % 1,15, Her yıl yaklaşık olarak 850,000 potansiyel işgücü

ekonomiye dâhil oluyor. Yılda sadece 200-300 bin yeni istihdam yaratabilen bir

yapı yetersiz.

Tarımda istihdam azalırken, sanayi yeterince istihdam yaratamıyor

3,413

4,4414,13

1

2

3

4

5

6

2001 2008 2009

İstihdam (milyon)

Kaynak: TÜİK, DPT

Şekil 7: Sanayi Sektörü İstihdamı

2004’ten bu yana istihdam artış hızı düşüyor

4,8

-2,7

-7

2,9

1,1

2,2

6,6

12,7

-0,9 0,39

2,21,541,772,222,66

-0,97-0,79-0,26

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Sanayi Toplam

Şekil 9: İstihdam Artış Hızı (2001–2009)

Kaynak: DPT

İşsizlik : 2000-2009 : % 6.5’ten % 14’e.

0

2

4

6

8

10

12

14

16

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

İşsizlik Oranları

Şekil 10: İşsizlik Oranları

İstihdamlı büyümenin kaynakları yetersizİç tasarruf hacmi : 2002 : % 18,6, 2009 : %

14,2.İhracat ithalata, özellikle de ara malı

ithalatına bağımlı.2002 yılında aramalı ithalatının toplam

ihracat içindeki payı % 100’ün üzerinde. Mevcut büyüme Türkiye’de değil, ihracatçı

ülkelerdeki istihdama katkı sağlıyor.

Büyüme-İstihdam : Esneklik katsayısı : 0.14 son 10 yıldır hızla düşüyor

2,2

0,39

-5,7

6,16

9,368,4

4,67

-4,74

1,541,772,222,66

-0,97-0,79-0,26

-2,12

0,66

6,89

5,26

6,77

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

İstihdam Artış Hızı % Büyüme Oranı %

Şekil 11: Türkiye’de İstihdam Artışı Büyüme İlişkisi (2000–2009)

Kaynak: DPT

İSÜİ-İSÇİ İLİŞKİSİ : ARA GİDEREK AÇILIYOR

Şekil 11: Türkiye’de İmalat Sanayi Üretim İndeksi(İSUİ) ile İmalat Sanayi Çalışanlar İndeksi(İSÇİ) İlişkisi (1997=100)

Kaynak: C. Bozpınar, İşsizlik-Büyüme İlişkisi: Türkiye İşgücü Piyasası, Gazi Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı Uluslar arası İktisat Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2010’dan türetilmiştir.

102,5

112

123,7129,6

136,8143,3

84,78684,284,885,483,782,281,7

92,4

138,5

0

20

40

60

80

100

120

140

160

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

İmalat Sanayiinde Toplam Çalışanlar İmalat Sanayi Toplam Üretim

Üretim artışı ve karlılık işgücünün daha verimli çalıştırılmasıyla sağlanıyorİmalat sanayindeki sermaye yoğunluğundaki artış

bir yandan büyümeyi sağlarken, diğer yandan çalışan işçi sayısını azaltmakta, ya da sermaye artışı kadar yeni istihdam yaratılmasını önlemektedir.

Emeğin daha az kullanılmasının yaratacağı kar azalması işgücü verimliliğinin artırılması ya da sanayileri düşük ücretli az gelişmiş ülkelere kaydırarak önleniyor.

Özellikle de kriz dönemlerinde işçiler işinden olma korkusuyla daha sıkı ve verimli çalışıyorlar.

KRİZDE İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ ARTTI

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

2006Ç1

2006Ç2

2006Ç3

2006Ç4

2007Ç1

2007Ç2

2007Ç3

2007Ç4

2008Ç1

2008Ç2

2008Ç3

2008Ç4

2009Ç1

2009Ç2

2009Ç3

2009Ç4

Yü

zler

Çalışan Kişi Başına Üretim Çalışılan Saat Başına Üretim

Şekil 13: Türkiye: İmalat Sanayi Verimlilik Göstergeleri

Kaynak: MPM

KRİZDE VERİMLİLİK ARTARKEN ÜCRETLER GERİLEDİ (DPT)

2008 2009

I II III IV I II III IV

Nominal Üc.EndTÜFE

ReelÜc.End.

Nominal Üc. End 129,6 126,3 135,5 143,8 142,9 126,4 129,4 125,4

TÜFE 126,6 131,2 132,3 136,6 137,1 138,7 139,3 144,4

Reel Üc. End. 102,4 96,3 102,4 105,3 104,2 91,1 92,9 86,9

Şekil 14: Reel Ücret Endeksi

İKTİSADİ BÜYÜME FETİŞİZMİİktisadi büyüme tek başına ne toplumsal

refahın, ne yaşam standardının ölçüsü olabilir, ne de emekçilerin refah düzeylerinin yükselmesini sağlayabilir.

Azgelişmiş ülkeler için iktisadi büyümeden ziyade kalkınma –sanayileşme olgusu önemlidir.

Çünkü bu ülkeler kalkınamamakta ya da sanayileşememektedir.

KalkınmaGoulet: Kalkınmanın üç olmazsa olmazı: Zorunlu

ihtiyaçların karşılanması, özgüven-bağımsızlık ve özgürlük.

Yurttaşlarının konut-barınma, gıda, eğitim, sağlık gibi zorunlu ihtiyaçlarını bedelsiz olarak karşılayamayan;

Emperyalistlerce kaynakları sömürülen ve diğer ülkelerle ilişkilerini eşit bir zeminde sürdüremeyen;

Halklarının, insanlarının kendi geleceklerini özgürce belirleyebilme hak ve özgürlüklerine sahip olmadığı bir ülke, toplum, ekonomi

gerçek anlamda kalkınmış sayılamaz

İKTİSADİ BÜYÜME FETİŞİZMİDaha fazla kar için daha fazla üretim ve daha

fazla büyüme sadece emeği değil, doğayı tahrip ediyor.

İktisadi büyüme kavramı, toplumdaki eşitsizlikleri açıklayamadığı gibi sıklıkla bu tür eşitsizlikleri gizlemek, perdelemek için kullanılmaktadır.

Birkaç banka ya da tekel kar ettiğinde ortalama, kişi başına düşen gelir de büyür, iktisadi büyüme sağlanır.

Bu halkın da gelirinin ve refahının arttığı anlamına gelmez.

ADALETSİZ BÖLÜŞÜM : 0.38’den 0.41’e.

Yüzde 20’lik fert grupları Türkiye Kent Kır2007 2008 2007 2008 2007 2008

Toplam 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

İlk yüzde 20 5,8 5,8 6,2 6,1 6,4 6,5

İkinci yüzde 20 10,6 10,4 11,0 10,7 11,1 10,8

Üçüncü yüzde 20 15,2 15,2 15,3 15,3 16,0 15,6

Dördüncü yüzde 20 21,5 21,9 21,2 21,9 22,3 22,5

Son yüzde 20 46,9 46,7 46,2 46,0 44,2 44,5

Gini Katsayısı 0,41 0,41 0,39 0,41 0,38 0,38

Son yüzde 20 / İlk yüzde 20 (P80/P20) 8,1 8,1 7,5 7,5 6,9 6,8

Tablo 3: Eşdeğer hane halkı kullanılabilir gelirlere göre sıralı yüzde 20’lik gruplar, 2007-2008

Gelir dağılımı verileri yetersizTÜİK gelir dağılımı araştırmaları sosyal

sınıfların milli gelirden aldığı payları göstermiyor.

Gelirin yanı sıra asıl olarak Türkiye’de servet eşitsiz dağılmakta, bu da refahın adaletsiz dağılmasına neden olmaktadır.

Kriz hem dünyada hem de Türkiye’de servet zenginlerinin sayısını artırdı.

Buna karşılık halk daha da yoksullaştı.

Türkiye’deki vergi politikaları gelir dağılımını daha da bozuyorÖzellikle AKP iktidarı döneminde vergi yükü

sermayenin üzerinden aşamalı olarak alınarak, emekçilerin üzerine bindirildi.

Gelir vergisini asıl olarak ücretli emekçiler ödüyor.

Muafiyet ve istisnalardan sermaye geliri sahipleri yararlanıyor.

Sermaye şirketlerine sayısız vergi teşviki var.

AKP İKTİDARINDAArtan oranlı gelir vergisi tarifesi düzleştirildi,

basamak sayısı 6’dan 4’ e indirildi.Ücretliler lehine 5 puan indiriminden

vazgeçildi.“Asgari geçim indirimi” uygulaması genelde

işverenlerin işine yaradı.

Ücretlinin gelir vergisi yükü % 50

Asgari Ücret* Ortalama Ücret**

1.Brüt Ücret 760,50 TL 2000,TL

2.SSK İşçi Payı(1 x 0.14) 106,47 TL 280,00 TL

3.İşsizlik Sigortası Primi İşçi Payı (1 x 0.01) 7,61 TL 20 TL

4. Gelir Vergisi Matrahı [1-(2+3)] 646,42 TL 1700,00 TL

5.Ödenecek Gelir Vergisi (4 x 0.15) 96,96 TL * 255,00 TL

6.Damga Vergisi (1 x 0.006) 5,02 TL 13,20 TL

7. Ücretli üzerinden yapılan doğrudan kesintiler toplamı (2+3+5+6)

216,06 TL 568,20 TL

8.Net ücret (1–7) 544,44 TL 1431,80 TL

9. SSK İşveren Payı (1 x 0.195) 148,30 TL 390,00 TL

10. İşsizlik Sigortası Primi İşveren Payı (1 x 0.02) 15,21 TL 40,00 TL

11. İşveren üzerinden yapılan dolaylı kesinti toplamı (9+10)

163,51 TL 430,00 TL

12. Kesinti toplamı (7+11) 379.37 TL 998,20 TL

13. Toplam kesinti / Brüt ücret (12 +1) % 50 % 50

14. Toplam kesinti / Net Ücret (12 + 8) % 70 % 70

Tablo 4: Ücretler Üzerindeki Dolaysız Vergi Yükü

(*) 01.07.2010 -31.12.2010 dönemi itibariyle(** )2009 yılı özel ve kamu sektörü ortalama ücretleri üzerinden hesaplanmıştır.(***) Ücretlinin bekar olması halinde ödeyeceği gelir vergisinden 54.68 TL , evli ve çocuksuz olması halinde 65,61 TL ve evli ve iki çocuklu olması 82.01 TL asgari geçim indirimi tutarı düşülecektir.

Sermayenin vergi yükü azaldıTablo 5: Kar Payı Üzerindeki Vergi Yükü

(*) Kurumlar vergisi oranı 01.01.2006 öncesi % 33, sonrası % 20 olarak dikkate alınmıştır.(**) Gelir vergisi tevkifatı 23.7.2006 tarihine kadar % 10, sonrasında % 15 olarak dikkate alınmıştır.Not: Her yılın hesaplanan gelir vergisi borcu o yıla ait tarife üzerinden hesaplanmıştır.

2006 Öncesi 2006 – 23.7.2006 Arası

23.7.2006–31.12.2006 Arası

2010

1. Kurumlar Vergisi Matrahı 100.000 100.000 100.000 100.000

2. Kurumlar Vergisi (%33)* 33.000 20.000 20.000 20.000

3. Dağıtılacak Kar 67.000 80.000 80.000 80.000

4. Gelir vergisi tevkifatı (GVK 94/6/b-i)** 6.700 8.000 12.000 12.000

5. Dağıtılacak Net Kar 60.300 72.000 68.000 68.000

6. İstisna tutulan kısım (elde edilen kar payının yarısı)

33.500 40.000 40.000 40.000

7. Beyan edilecek kısım (elde edilen kar payının yarısı) (Gelir Vergisi Matrahı)

33.500 40.000 40.000 40.000

8. Hesaplanan Gelir Vergisi 7.435 8.879 8.879 8.820

9. Kurum Bünyesinde Tevkif Edilen Verginin Mahsubu

6.700 8.000 12.000 12.000

10. Ödenecek Gelir Vergisi 735 879 -3.121 -3.180

11. Ödenecek Toplam Vergi (2+4+8 – 9+10) 40.435 28.879 28.879 28.820

12. Toplam Vergi Yükü (%) 40,44 28,88% 28,88% 28,82

Tablo 6: Gelir Vergisi Baskısı  Ücret Gelirleri Sermaye Gelirleri

İşgücü Ödemeleri / GSYİH

(A)

Ücret GV / Toplam GV

(B)

GV Baskısı(B/A)

Kar-Faiz-Kira / GSYİH

(C)

Sermaye GV/ Toplam GV

(D)

GV Baskısı(D/C)

1988 21.5 45.2 2.10 63.2 54.8 0.87

1989 24.0 50.8 2.12 60.8 49.2 .0.80

1990 27.2 55.0 2.02 58.3 45 0.77

1991 31.9 56.3 1.76 53.3 43.7 0.82

1992 31.7 55.5 1.75 53.5 44.5 0.83

1993 30.9 54.7 1.77 54.2 45.3 0.84

1994 25.5 50.9 2.00 59 49.1 0.83

1995 22.2 52.3 2.36 61.4 47.7 0.78

1996 24.2 51.4 2.12 60.7 48.6 0.80

1997 25.8 49.0 1.89 74.2 51.0 0.68

1998 25.5 39.6 1.55 74.5 60.4 0.81

1999 30.7 42.7 1.39 69.3 57.3 0.82

2000 29.2 45.4 1.55 70.8 54.6 0.77

2001 28.3 37.0 1.30 71.7 63.0 0.87

2002 26.3 36.8 1.39 73.7 63.2 0.852003 26.1 38.3 1.46 73.9 61.7 0.83

2004 26.2 48.0 1.83 73.8 52.0 0.70

2005 26.6 47.1 1.77 73.4 52.9 0.72

2006 26.2 48.9 1.86 73.8 51.1 0.69

DOLAYLI VERGİLERİN YÜKÜ DE EMEKÇİLERİN SIRTINDAÖTV, KDV vergiler

adaletsizdir. Çünkü;Regresifler,Kolayca yansıtılırlar,Et, süt, eğitim,sağlıkta

KDV : % 8,Pırlanta, Elmas vb

kıymetli taşlar ve külçe altın KDV’den istisna tutuluyor (vergi yok),

2009 2010

Vergi Gelirleri 100,0 100,0

Gelir Vergisi 22,3 21,5

Kurumlar Vergisi 10,5 9,3

KDV 27,3 27,3

ÖTV 25,3 28,3

Tablo 7: Vergi Gelirlerinin Dağılımı (%)

SONUÇKapitalist krizin yeni aşamasında, özel

sektöre ait risk ve borçlar kamu borcuna dönüştürülerek toplumsallaştırıldı.

Kamuya yeni borç vermenin karşılığında finans kapital ağır kemer sıkma politikaları dayatıyor.

Krizdeki AB’nin geleceği tartışılıyor.Kriz uzun süreli olacak; bazen büyüme,

istihdam artışları görülürken, bazen de daralmalar, hatta yeni dipler ortaya çıkabilir.

SONUÇAvrupa’da uygulanan kemer sıkma politikaları

seçim sonrasında Türkiye’de görülecek (mali kural).

Krizin bu yeni aşamasını Türkiye’nin emek örgütleri çok iyi analiz etmeli.

Kamu emekçileri, işçi sınıfı örgütleri ile birlikte, küçük üreticileri, küçük esnafı, güvencesiz çalışanlar ve işsizleri de yanlarına alabilecek bir birlik ve mücadele stratejisi geliştirmek zorunda.

Bu durum aynı zamanda emek örgütlerinin örgütlü güçlerini artırabilmeleri için bir fırsattır.

TEŞEKKÜR EDERİM