KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

7/16/2019 KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

http://slidepdf.com/reader/full/komunikasyon-sa-akademikong-filipino-563385fb429af 1/95

KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONGFILIPINO (FILKOM)

Inihanda ni:

JEFFREY T. DE LEON, MAT



Ang wika ay isang sistema ng komunikasyon sapagitan ng mga tao sa pamamagitan ng mga pasulat atpasalitang simbulo (Webster, 1974)

Ang wika ang pangunahin at pinakaelaboreyt naanyo ng simbolikong gawaing pantao. (Archibald Hill,What is language)

Ang wika ay isang masistemang balangkas ng

sinasalitang tunog na pinipili at isinasaayos sa paraangarbitraryo upang magamit ng mga taong kabilang saisang kultura. (Henry Gleason)

KATUTURAN NG WIKA



May masistemang balangkas dahil ito ay binubuo ng mgamakabuluhang tunog (fonema) na kapag pinagsama-sama samakabuluhang sikwens ay makalilikha ng mga salita (morfema)na bumabagay sa iba pang mga salita (semantiks) upang

makabuo ng mga pangungusap. Ang pangungusap ay mayistraktyur (sintaks) na nagiging basehan sa pagpapakahulugansa paggamit ng wika.

Sinasalitang tunog dahil ito ay binubuo ng mga tunog.Upang magamit nang mabuti ang wika, kailangang maipagsama-sama ang mga binibigkas na tunog upang makalikha ng mgasalita.

KATANGIAN NG WIKA



Pinipili at isinasaayos dahil ang wika ay may kakanyahan.Lahat ng wika ay may sariling set ng palatunugan, leksikon atistrukturang panggramatika. May katangian ang isang wika na

komon sa ibang wika samantalang may katangian namangnatatangi sa bawat wika.

Arbitraryo. Lahat ng wika ay napagkakasunduan ng mgagumagamit nito. Alam ng mga Ilokano na kapag sinabing

[balay], bahay ang tinutukoy nito. Sa Chavacano naman ay[casa] kapag nais tukuyin ang bahay at [bay] naman sa Tausugsamantalang [house] sa Ingles.



Ginagamit . Ang wika ay kasangkapan sa komunikasyon atkatulad ng iba pang kasangkapan, kailangang patuloy itongginagamit.

Nakabatay sa kultura. Nagkaiba-iba ang mga wika sadaigdig dahil sa pagkakaiba-iba ng mga kultura ng mga bansa atmga pangkat. Halimbawa; Ice formations (Ingles) = yelo atnyebe (Filipino)

Nagbabago. Dinamiko ang wika. Hindi ito maaring

tumangging magbago. Ang isang wika ay maaringnadaragdagan ng mga bagong bokabularyo. Bunga ng pagigingmalikhain ng mga tao, maring sila ay nakakalikha ng mgabagong salita. Halimbawa nito ay mga salitang balbal,pangkabataan, pamprodukto



1. Teoryang Ding-dong

Maliban sa mga tunog ng hayop, ang mga tunog ng mga bagay-bagay saating kapaligiran na pinaniniwalaang may sariling tunog, gaya halimbawa ngpagtunog ng kampana, ay nakatulong din sa mga sinaunang tao sa paglikha ng

wika. Ang tunog ng kampana ay nagbabadya ng iba’t ibang mensaheng naisiparating sa mga nakikinig.

2. Teoryang Bow-wow

Sinasabi sa teoryang ito na ang unang wikang natutuhan ng mga tao aynagmula sa panggagaya ng mga tunog na nalilikha ng mga hayop gaya ng taholng aso, huni ng ibon, tilaok ng manok at iba pa.Bunga ito ng kakulangan ngkaalaman sa mga salita ng mga primitibong tao noon kaya kahit paano,nakatulong ang mga tunog na naririnig mula sa iba’t ibang hayop sa paglikha ngsarili nilang wika.

TEORYA NG WIKA



3. Teoryang Yum-yum

Sinasabi ng teoryang ito na naunang sumenyas ang tao kaysamagsalita. Ngunit sa pagdating ng tamang panahon, kailanganniyang palitan ng mga salita ang kanyang nais sabihin. Patunay nito,lagi nating naipagsasabay ang pagtango sa pagsasabi ng afirmativna salitang tulad ng oo, opo o kaya sige. Pag-iling naman angkasabay ng mga negativ na tulad ng hindi o ayaw. Subukin kayanating baligtarin?Magsalita ka ng hindi sabay sa pagtango, at oonaman sabay sa pag-iling. Kapansin-pansin ang kawalan ng

koordinasyon.

4. Teoryang Ta-ta

Natutuhan ang wika sa kumpas ng maestro sa musika . Ang

ta-ta (wikang Pranses), ibig sabihin ay paalam.



5. Teoryang Pooh-Pooh

Batay sa teoryang ito, ang unang mga salita na namutawi sabibig ng mga sinaunang tao ay mga salitang nagsasaad ng

matinding damdamin o bunga ng silakbo ng damdamin gaya ngpagkatakot, sakit, labis na katuwaan o kalungkutan, at pagkabigla.Hindi sinasadyang nakabibigkas ng salita o kataga ang tao kapagsila’y nagugulat, nabibigla o natatakot.

6. Teoryang To-he -ho

Nalikha dahil sa pwersang gamit . Nakakalikha ang tao ngtunog kapag may ginagawang kahit na anong bagay. Hal;pagbubunot ng sahig , pagpihit ng turnilyo.



7. Teoryang Tara-Boom-De-Ay

Ang mga tao ay natutong humabi ng mga salita mula samga seremonya at ritwal na kanilang ginagawa. Ang

mga ritwal na ito kalimitan ay may mga sayaw, sigaw, atiba pang gawain, nagkakaroon ng mga salitang kanilangpinananatili upang maging bahagi na ng kanilang kultura.



1. Personal

Naipapahayag ang mga sariling damdamin, pananaw, opinyon at maging personalidad ngisang indibidwal. Sakop nito ang mga bulalas ng damdamin tulad ng pagkagulat, galit,hinanakit at tuwa. Maging ang pagmumura ay maituturing sa uring ito, kung kaya, angganitong gamit ay nasa ilalim ng alinman sa formal at informal na talakayan.

Hal: Geser: Talaga? Nanalo ako ng limang milyon sa lotto? Yaoooooooo!Nhelo: Balato naman diyan!

2. Imajinativ

Nalulubos ang gamit ng wika kapag nailapat sa pagsulat o pagbigkas ng mga akdang

pampanitikan. Malikhain ang tunguhin nito kung kaya karaniwan nang mapapansin ito sa mgagawang masining o estetiko. Sa pasulat o pasalita man, nagagamit ito sa mga tula, awit,kuwento at iba pang nangangailangan ng talinghaga.

Hal: Shimy: Christian, kung sakaling may makilala kang genie, ano ang hihilingin mo sa kanya?

Christian: Siyempre, ang makalipad tulad n g isang ibon para makapaglakbay ako sa paraang gusto ko at makita ang buong mundo.

TUNGKULIN NG WIKA



3. Interaksyonal

Mahalaga ang gamit na ito ng wika sa dahilang sa pamamagitan nito,pinananatili ang mga relasyong panlipunan. Sa mga magkakaibigan, nariyanang pagbibiruan at panunukso. Sa mga magkakamag-anak, nariyan ang mga

paanyaya at pasasalamat. Sa mga pangkat panlipunan, nariyan ang mga salitangpangkabataan, wika ng mga bakla, at mga propesyonal na jargon.

Hal: Sandy: Aba, ang hitad kong sister, wis na ang pagka-chaka doll.

Abrey: Siyempre, salamat po Doc yata ang drama ko!



4. Informative/Representasyonal

Tulad ng ngalan nito, ginagamit ang wika dahil na rin sa pangangailangangmaipaalam ang napakaraming katotohanan, datos at informasyong hatid ng mundo.Dahil dito, mas higit na formal ang gamit na ito ng wika lalo pa’t gamit ito sa pagtuturo,

mga talumpati, pakitang-kuro, pagbabalita o sa simpleng pag-uulat.Hal; Dominic: Alam mo ba na nag salitang goodbye ay nagmula sa pahayag na God bewith ye?

Jaja: A, talaga?

5. Instrumental

Ginagamit ang wika upang magawa ng isang indibidwal ang kanyang nais gawin.Pasalita man o pasulat, magagamit ang wika upang mag-utos, makiusap, humingi,magmungkahi at magpahayag ng sariling kagustuhan.

Hal: Adrian: Nais ko sanang maipadama sa iyo kung gaano kita kamahal.

Jennifer: Ganun ba? Sige walang problema.



6. Regulatori Madalas na ginagamit ito ng mga taong may nasasakupan o mga taong may taglay na

kapangyarihang magpakilos ng kanyang katawan. Kontrolado ng gumagamit ng wika angsitwasyon kung kaya, kaya niyang pakilusin ang sinuman matapos niyang magamit nang ganapang wika. Sa pasalita, kapansin-pansin ito sa mga talumpati o debateng ang layunin aymanghimok tulad sa isang halalan. Sa pasulat, mapapansin ito sa mga memorandum, patakaran,resolusyon at iba pa.

Hal: Islogan ng MMDA: Bawal Umihi Rito. Multa: Php. 500

George: Naku saan kaya ako maaring umihi? Bawal pala dito.

7. Heuristik

Gamit ito ng taong nais na matuto at magkamit ng mga kaalamang akademik at/o

profesyonal. Upang kanyang mabatid, kailangan niyang sumuri, mag-eksperimento, magtanongat sumagot, magbigay-kahulugan, makipagtalo at pumuna.

Hal: Gicko: Nagyon ko lang nalaman na nag Dalamatian ay isang wika, at hindi basta wika, ito ayisang halimbwa ng patay na wika o frozen language.

Nixan: A, oo Namamatay kasi ang wika kapag hindi ito sasailalim sa pagbabago. Bawat wika samundo ay kinakailangang makaaangkop sa pagbabago ng panahon , upang matuloy at umunlad.

Ang wikang Latin ay nisa rin sa halimabwa ng patay na wika.



Ang wika ay nahahati sa iba’t ibang antas na ginagamit ng taobatay sa kanyang pagkatao, sa lipunang kanyang ginagalawan,lugar na tinitirhan, panahon, katayuan at okasyong dinadaluhan.

Ang wika ay mayroong limang antas. Ito ay ang mgasumusunod:

1. Balbal - ito ang pinakamababang antas. Ito ay binubuo ngmga salitang kanto na sumusulpot sa kapaligiran / ginagamit salansangan.

LIMANG ANTAS NG WIKA



2. Kolokyal - ito ang wikang sinasalita ng pangkaraniwang tao ngunitbahagya ng tinatanggap sa lipunan. Ang mga ganitong salita ay naturalna phenomenon ng pagpapaikli ng mga salita upang mapabilis ang daloyng komunikasyon

3. Lalawiganin - kabilang sa antas na ito ang mga salitang katutubo salalawigan.

4. Pambansa - salitang madalas gamitin sapagkat nauunawaan ngbuong bansa. Ito ay isang wika na natatanging kinakatawan angpambansang pagkakilanlan ng isang lahi o bansa. Ang mga salitang itoginagamit sa mga aklat, babasahin at sirkulasyong pangmadla. Ito rinang wikang ginagamit sa paarala at sa pamahalaan.



5. Pampanitikan – Ito ang antas na may pinakamayamanguri. Madalas ito ay ginagamitan ng mga salitang may ibapang kahulugan. Idyoma, eskima, tayutay, at iba't ibang

tono, tema, at punto ay ginagamit sa pampanitikan.



HALIMBAWA; (Limang Antas ng Wika)

Balbal Kolokyal Lalawiganin Pambansa Pampanitikan

1. Syota- Kasintahan

2. Chokorandehins-

hindi kaibigan

3. Datung- pera

4. Mudracles-

ina/nanay

5. Todas- patay

6. Olats- talo

7. Dekwat- nanakaw

8. Chaka-pangit

9. Purita- mahirap

10.Tsongke-

marijuana

11.Lafang-kumain ng

marami

12.Bratinella- babeng

pasaway omaldita

13.Lanjut- malandi

14.Bebot- babae

15.Bokal- Kalbo

1. Mayroon- meron

2. Dalawa- dalwa

3. Diyan- dyan

4. Kwarta-pera

5. Na saan- nasan

6. Paano- pano

7. Saakin-sakin

8. Kailan-kelan

9. Ganoon-ganun

10.Puwede-pede

11.Kamusta-musta

12.At saka- tsaka

13.Kuwarto- kwarto

14.Pahingi- penge

15.Naroon- naron

1. Malakat

(Hiligaynon)- aalis

2. Natuod (waray) –

naniniwala

3. Mapintas (ilocano) –

maganda

4. Nasi(kapampangan)- bigas

5. Bilot (Batangueño) –tuta

6. Igsura (bisaya) –ulam

7. Sinsilyo (Bicolano)-

barya

8. Luslus(kapampangan)- luwas

9. Amo (Aklanon)-

unggoy

10.Hinigugma (Bisaya)

– maha

l11.Ilol (pangalatok)-

laway

12.Manog (Kiniray-a) –ahas

13.Kalibutan (Bisaya)-

Mundo

14.Maupay (bisaya)-maganda

15.Magakal (Maranao)-

magsinungaling

1. Malaya

2. Buhay

3. Pagkain

4. Dangal

5. Tao

6. Takdang Aralin

7. Umaga

8. Simbahan

9. Wika

10.Bansa

11.Bayan

12.Buhay

13.Puso

14.Panaginip

15.Hangrin

1. Ipamintakasi-ipagdasal

2. Isulat sa tubig- makalimutan

3. Makati ang dila- madaldal

4.naniningalang-pugad–nanliligaw

5.maitim ang dugo – salbahe

6.paham- matalino

7.katoto- kaibigan

8.mapagkandili- mapag –alaga

9.pakikipaglamas-

pakikipaglaban

10.siniphayo-inapi

11.panibugho-pagkainggit

12.mawatasan-maintindihan

13.Pang-uuyam – paglait

14.Nanghihilakbot –

Natatakot

15. pag-aglahi- paghamak



Kahulugan ng Varayti

Pagkakaroon ng natatanging katangian nanauugnay sapartikular na uri ng katangiang sosyo-sitwasyunal

Halimbawa;

VARAYTI NG WIKA



Pagkakaiba-iba sa uri ng wika na ginagamit ng mga tao sapormalidad, bigkas, tono, uri, anyo ng salita atbp.

Halimbawa:Kung guro sa Filipino ang kausap:

Ginoo, di ko po maunawaan/maintindihan

Kung kaklase ang kausap: Ano ba ‘yan? Di ko gets!



Porma/uri ng wika na ginagamit ng mga nagsasalita ng isangwika

Halimbawa:

Karaniwang Filipino:

Maghugas ka ng plato.

Tagalog-Bulacan: Mag-urong ka ng pinggan



Porma/uri ng wika na ginagamit ng mga nagsasalita ng isang wika

Halimbawa:

A. Permanente B. Pansamantala

Dayalekto Register

Idyolek EstiloModa/Paraan ng Pagpapapahayag

URI NG VARAYTI (Ayon kay Cafford)



1. DAYALEKTO – panrehiyon o heograpikal na varayti ng wika namay sariling ponolohiya, sintaksis at leksikon (vocabulary).

PERMANENTENG VARAYTI



Sa Morong Rizal:• Ikaw na ba ang SUSUNOR?• Kunin mo nga ang SANROK.• Ang laki ng RAGA!•

Nasa BUNROK, nanghuhuli ng usa.

Sa Bulacan:

• pila – baterya ng sasakyan• saukan – sawsawan• tinadtad – bopis (baga at puso ng baboy o baka)• kayo – tela• lansak – libreng pakain sa simbahan/kapilya tuwing Sabado de Gloria• patuka – feeds• jokak – libreng pakain



2. IDYOLEK – ang wikang tipikal/ pangkaraniwang ginagamit ng isangtao; ang personal na “wika” ng isang tao.

Halimbawa:

(Karaniwang idyolek ng mga estudyante sa mga paaralang pribado ateksklusibo sa Metro Manila: Taglish o Enggalog )• “It’s not that na galit na galit ako. It’s just that. Nakakasabaw.

SOBRA.” • “Grabe. Solid talaga.” • “Hindi naman one-sided ako. Hindi ba dapat multiple murder sa halip

na rebellion?” • “Kaya kung true yung 2012, ok na rin yun. Kawawa younger

generations.”



3. REGISTER – anyo ng wika batay sa uri at paksa ng talakayan olarangang pinag-uusapan, sa mga tagapakinig o kinakausap o kaya ay saokasyon at sa iba pang mga salik o factor .

Halimbawa:

( Talakayan sa klase ng International Affairs )• Guro: Bakit kaya may foreign troops pa rin sa Iraq at Afghanistan

ngayon?

• Estudyante 1: Sir, kailangan ang foreign troops para i-secure angdemocratic government sa Iraq.• Estudyante 2: Ang agenda talaga ng USA ay para makuha ang oil

deposits ng Iraq.• Estudyante 3: Sir, kasi, hindi naging successful ang mediation at

diplomatic actions ng USA noon.

PANSAMANTALANG VARAYTI



(Talakayan sa klase sa Filipino)

• Guro: Bakit kailangan ang komunikasyon sa pang-araw-araw na buhay?

• Estudyante 1: Kung wala pong komunikasyon, parang walang buhay ang mundo.

•

Estudyante 2: Kailangan po ng komunikasyon para magkaintindihan ang mga tao.

(Klase sa Law School)

• Guro: Magbigay ng opinion tungkol sa Maguindanao Massacre at sa mga kasongisinampa sa mga suspect.

•

Estudyante 1: Sir, faulty ang filing ng rebellion case, dapat, multiple murder.• Estudyante 2: Mahina po ang kasong rebellion at maaaring tactics nila ‘yan para ma-

subsume ng rebellion ang iba pang crimes.

• Estudyante 3: Magkakaroon po ng whitewash. Nakikita po natin na ang DOJ aywalang gana sa pagsasampa ng kaso.



4. TENOR/ESTILO

Kung pormal ang pagtitipon/meeting, pormal din ang wika

Kung simpleng talakayan o tsismisan lang, impormal o casual ang wika

(lalo kung ang kausap ay malapit na kaibigan) Batay sa kausap at/o sa okasyon, nagbabago ang antas ng pormalidad ng

wika

5. MODA

Paraan ng pagpapahayag (pasalita ba o pasulat?)

May mga pagkakaiba ang paraang pasalita at pasulat

Mas mahigpit ang pagpapatupad ng mga tuntuning gramatikal saparaang pasulat at mas maluwag naman ang paraang pasalita (bagamat

sa internet, lalo na sa mga social networking site, maluwag.



Halimbawa: Modang Pasalita Modang Text

• E1: Kain na tayo.

• E2: Tara. San?

• E1: Sa resto.

• E2: San nga e?

•

E1: E di sa Gerry’s. • E2: Okey.

E1: Kain tau.

E2: Wer?E1: RestoE2: Wat resto?E1: Khit sanE2: S Gerry’s n lngE1: K



6. SOSYOLEK

Batay sa katayuan o status ng isang gumagamit ng wika sa

lipunang kanyang ginagalawan– mahirap o mayaman; maypinag-aralan o walang pinag-aralan; kasarian; edad atbp. salik ofactor .

Halimbawa; • Sa mahirap, "sira ang ulo", sa mayaman "nervous breakdown"

• Ang mayamang malikot ang kamay tawag ay “kleptomaniac",sa mahirap tawag dito ay " magnanakaw.



• Kung mahirap ka at masakit ang ulo mo, ikaw ay " nalipasan nggutom", kung mayaman ka naman at masakit ang ulo mo meronkang “migraine".

• Kung mahirap ka ikaw ay “kuba", pag mayaman ka naman,meron kang "scoliosis".

• Kung mahirap ka na maitim ikaw ay isang "negrita", pagmayamn ka na maitim ikaw naman ay "Morena".

• Kung high society ka tawag sa iyo ay "slender", pag lo class kanaman tawag sa yo ay "payatot"

• Ang anak ng mayaman ay "slow learner", ang anak naman ngmahirap ay "bobo“



7. PIDGIN

“Wikang” umunlad/napaunlad sa dahilang praktikal (mabilisangtransaksyon sa negosyo atbp.); walang masalimuot okumplikadong tuntunin at limitado lamang ang talasalitaan obokabularyo; walang native speaker nito dahil paghahalu-halolamang ng mga wika.

Halimbawa ng pidgin sa English;• You buy this? (Will you buy this?)

• You go back when? (When will you go back?)

• Boss, in or out? (Is the boss in the office or somewhere?)



8. CREOLE

Ang pidgin, kapag naging inang wika o mother tongue ng isang

pangkat ng tao ay tinatawag nang creole

Pidgin na nagkaroon na ng mga native speaker

Di gaya ng pidgin, ang creole ay ginagamit sa mas malalawak nalarangan o field

Halimbawa: Chavacano



“Sa alinmang bagay ay wala nang napakamahalaga na tulad ng pagkakilala nila sa kanilang kaisahan bilang isang bansa; at bilang isang bayan ay hindi tayo magkakaroon ng higit na pagkilala sa

bagay na ito hangga’t hindi tayo nagsasalita ng isang wikang panlahat”

- Pangulong Manuel L. Quezon

Wikang Pambansa

- Wikang pinagtibay ng pambansang pamahalaan na ginagamitnito sa pamamahala at pakikipag-uganayan sa mga taong sakopnito.

-WIKANG PAMBANSA SA PILIPINAS



Kahalagahan ng Pagkakaroon ng Wikang Pambansa

1. Bigkis ng pagkakaisa.

2. Sagisag ng pambansang pagkakakilanlan.

3. Kasangkapan sa pambansang pagpapaunlad.4. Ugat ng nasyonalismo.

5. Kaluluwa ng bayan.

Apat na Hakbang sa Pagpapalanong Pangwika

1. Pagpili ng wikang saligan.

Batayan sa Pagpili ng Batayang Wika:

a. Higit na maunlad na istrukutura.



b. May mekanismo.

c. Mabisang nagagamit sa panitikan.

d. Tinatanggap at ginagamit ng nakararaming Pilipino.

e. Mayaman sa koleksyon ng panitikan at pananaliksik.f. Malawak na ginagamit sa kabisera.

2. Kodipikasyon ng porma o anyo ng napiling wikang saligan.

(paglalahad ng deskripsyon ng kayarian, tuntunin ng wastong pagpapahayag, paghahanda ng diksyunaryo)



3. Pagpapaunlad at pagpapalaganap ng tungkulin ng wika upangito ay matanggap at magamit ng taong bayan.

4.

Mahahalagang Batas, Kautusan, Proklama at TanggapangPampamahalaan na may kinalaman sa kaunlaran ng ating wikangpambansa.

Saligang-Batas ng Biyak-na-Bato (1896) – Ang Wikang Tagalogang magiging opisyal na wika ng Pilipinas.



Saligang-Batas ng 1935 ( Seksyon 3, Artikulo XIV) – AngKongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa pagpapaunladat pagpapatibay ng isang wikang pambansa na batay sa isa sa

mga umiiral na katutubong wika. Hanggang hindi nagtatadhanang iba ang batas, ang Ingles at Kastila ay patuloy ng gagamitingmga wikang opisyal.

Nobyembre 13,1936 – Pinagtibay ng Batasang-Pambansa angBatas Komonwelt Blg. 184 na nilagdaan ng Pangulo ngKomonwelt, si Manuel L. Quezon na lumilikha ng isang Surianng Wikang Pambansa.



Surian ng Wikang Pambansa

Pangunahing Layunin: piliin ang katutubong

wika na gagamiting batayan ng

pagpapalaganap at pagpapatibay ng wikang

pambansa ng Pilipinas.

Mga Nahirang na Kagawad:

1. Jaime C. Veyra - (Visayang Samar) Tagapangulo

2. Cecilio Lopez - (Tagalog) Kalihim at Punong

Tagapagganap



3. Santiago Fonacier - (Ilokano), Kagawad

4. Filemon Sotto - (Visayang Cebu), Kagawad

5. Felix S. Salas Rodriguez - (Hiligaynon), Kagawad

6. Casimiro Perfecto - (Bikol), Kagawad

7. Hadji Butu - (Muslim), Kagawad

Disyembre 30, 1937, naiproklama ng Pangulong Quezon na angwikang Tagalog ang magiging batayan ng WikangPambansa. Magkakabisa ang proklamasyong ito dalawang taonmatapos itong mapagtibay.



Batas Komonwelt Blg. 184, s. 1936, Seksyon 8, talatang (5)Batayan sa Paghirang sa Tagalog bilang batayan ng wikang pambansa:(1) sapagkat napatunayang ang wikang “higit” na maunlad saistruktura/kayarian (2) maunlad sa mekanismo (3)mayaman sa literatura(4) tinatanggap at ginagamit sa kasalukuyang panahon ng

pinakamaraming mga Pilipino”.

Disyembre 13, 1939 – nakapagpalimbag ng kauna-unahang BalarilangPilipino si Lope K. Santos (Ama ng Balarilang Pilipino).

Hunyo 19, 1940 -- sinimulan ang pagtuturo ng Wikang pambansa sa

lahat ng pampubliko at pribadong paaralan sa buong bansa.

Hunyo 4, 1946 -- nagkabisa ang Batas Komonwelt Blg. 570 nanagproklama na ang Wikang Pambansa na tatawaging WikangPambansang Pilipino ay isa nang wikang opisyal.



Agosto 13, 1959 -- ibinaba ng Kalihim Jose B. Romero ngEdukasyon ang Kautusang Pangkagawaran blg. 7 na nagsasaadna ang Wikang Pambansa ay tatawagin nang Pilipino upangmapaikli ang mahabang ka

Abril 1955 (Proklamasyon Blg. 2) – Nilagdaan ni PangulongRamon Magsaysay ang direktiba sa pagdiriwang ng Linggo ngWika mula Marso 29-Abril 4 bilang pagpaparangal kay Balagtas.

Agosoto 13, 1959 (Kautusang Pangkagawaran Blg.7) – Pinalitanang petsa ng pagdiriwang ng Linggo ng Wika bilangpagpaparangal sa tinaguriang “Ama ng Wikang Pambansa”noong Agosto 19.



Oktubre 24, 1967 (Kautusang Tagapagpaganap Blg.96) – Pagpangalan sa Pilipino ng mga gusali, episidyo at tanggapan ngpamahalaan.

Marso 27, 1968 (Kautusang Tagapagpaganap blg.96) – Pagsasalin saPilipino maging ng mga letterhead,kaukulang teksto sa Ingles atpormulasryo sa mga kagawaran, tanggapan at sangaypampamahalaan.

Saligang-Batas ng 1973 – Ang Batasang Pambansa ay dapat gumawang mga hakbang tungo sa paglinang at pormal na adopsyon ng isangpanlahat na wikang pambansa na tatawaging Filipino.



Agosto 7, 1973 – (National Board of Education Resolution No.73-7) -Pinagtibay ng magkatuwang na ipinatupad ng Surian ng WikangPambansa at Ministri ng Edukasyon -- ang Patakarang EdukasyongBilingguwal na nagbibigay-diin sa magkahiwalay na gamit ng Pilipino

at Ingles sa mga piling asignatura at paksang-aralin.

Saligang-Batas ng 1987 ( Artikulo XIV, Sek 6-9) – ang WikangPambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito’y dapatpayabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika ng Pilipinas

at sa iba pang mga wika.

Enero taong 1987 -- batay sa nilagdaang Kautusang TagapagpaganapBlg. 117 ng Pangulong Corazon C. Aquino, ang SWP ay pinalitan ngLinangan ng mga Wika ng Pilipinas.



Agosto 14, 1991 -- nalikha sa bisa ng Batas Republika Blg. 7104 angKomisyon sa Wikang Filipino. May atas ang Komisyon na magsagawa,mag-ugnay at magtaguyod ng mga pananaliksik para sapagpapaunlad, pagpapalaganap at preserbasyon ng Filipino at ng ibapang mga wika ng Pilipinas.

Kautusang Tagapagpaganap Blg. 335- Ipinag-utos ng PangulongAquino na gamitin ang Filipino sa lahat ng transaksyon atkomunikasyon ng pamahalaan.

Hulyo 1997 (Proklamasyon Blg. 104) – Pinahaba ang pagdiriwang ngpagdakila sa papel ng wikang pambansa, nagtagubilin si PangulongRamos sa iba’t ibang sangay o tanggapan ng pamahalaan at sa mgapaaralan na magsagawa ng Buwan ng Wikang Pambansa.CHED Memo blg. 59 – Nilagdaan ni Pangulong Ramos nanagtatadhana ng 9 na yunit ng Filipino sa kolehyo



Ponolohiya

ang tawag sa makaagham na pag-aaral ng tunog

pinag-aaralan ang wastong bigkas ng mga tunog na tinatawag

na ponema.

Ponetiko

ang galaw at bahagi ng katawan ng tao saklaw sa pag-aaral

kung saan isinagawa ng tunog sa pagsasalita o wastongpagbigkas

ANG PONOLOHIYANG FILIPINO



Ponema

ang tawag sa mga yunit ng tunog ng isang wika

( Phoneme) phone -- tunog

eme -- makabuluhan

tumutukoy ito sa makabuluhang tunog – ang bawat ponema aymaaaring makapagbago ng kahulugan ng isang salita. Hal.

galang, dalang, balang

Maari ring di makapagpabago – Malayang nagpapalitan Hal.Babae-babai; lalake-lalaki



1. Enerhiya (Energy) - nilikhang presyon ng papalabas nahiningang galing sa baga

2. Artikulador (Articulator) - nagpapakatal sa mgababagtingang pantinig (Vocal)

3. Resonador (Resonator) - nagmomodipika ng tunog.Ang bibig at guwang ng ilong ang itinuturing naresonador

Tatlong Salik sa Pagsasalita



1. Ponemang Katinig – binubuo ng 16 na ponema– 16

/ b/, /p/, /k /, /g/, /d/, /t/, /h/, /s/, /l/, /r/, /m/, /n/, /ng/, /w/,/y/, / ˆ ΄ -/.

2 URI NG PONEMA

Paraan ng

Pagbigkas o

Artikulasyon

Punto ng Artikulasyon

Panlabi

(bilabial)

Pangngipin

( dental)

Panggilagid Pangngalala Panlalamunan

(Larinjal)

Impit

(glottal)Matigas

(palatal)

Malambot (velar)

Pasara: w.t.Pasara: m.t.

pb

td

kg

?

Pasutsot: w.t.

(Fricative)

s h

Pailong: m.t.

(nasal)

m n ŋ (ng)

Pagilagid: m.t.

(lateral)

l

Pangalatal:

m.t. (flap)

r

Malapatinig: m.t.

y w



2. Ponemang Patinig - ayon sa mga linggwista at ilang mananaliksik,tatatlo lamang ang patinig ng Filipino; /a/, /i/, at /u/. Ayon kay Cubar (1994) ang fonemang /e/ at /o/ ay hiram na salita sa Kastila at English.

(ang tunog na /e/ at /i/ o /o/ at /u/ ay malayang nagkakapalitan na hindinagbabago ang kahulugan ng mga salita — Allophone)

Ang diptonggo ay ang magkatabing tunog ng patinig (a, e, i, o, u) atmalapatinig (y, w) na nasa iisang pantig, gaya ng /aw/, /ay/, /ey/, /iw/, /iy/,/oy/, /uy/.

Halimbawa:

kalabaw reyna kahoy

saklay giliw baduy



Gayunpaman, hindi maituturing na diptonggo ang magkasunod na patinig at malapatinig kung nagkakahiwalay ang mga ito kapag pinantig.Halimbawa, sa madaling tingin, maaaring isiping may diptonggo ang salitang ka-ka-hu-yan (uy) o ang salitang biyaya (ay), ngunit kapag

pinantig na ang mga ito, nagkakahiwalay ang /u/ at /y/ sa unang halimbawa(ka-ka-hu-yan) gayundin ang /a/ at /y/ sa ikalawa (bi-ya-ya).

Ang klaster naman ay ang magkatabing tunog ng katinig na nasa iisang

pantig, gaya ng /pw/, /py/, /pr/, /pl/, etc.

Lalong lumaganap ang mga salitang may klaster makaraang dumaminang dumami ang mga hiram na salitang ipinapasok sa talasalitaangFilipino at ginagamit sa araw-araw na pakikipagtalastasan.



Halimbawa;

pyesa trabaho klase

gripo produkto tsansa

tabla gyera timplakrus dyamante mwebles

Gayunpaman, hindi maituturing na klaster ang magkasunod na katinig kung nagkakahiwalay ang mga ito kapag pinantig. Halimbawa, samadaling tingin, maaaring isiping may klaster ang salitang par te (rt) o ang salitang piglas (gl), ngunit kapag pinantig na ang mga ito, nagkakahiwalayang /r/ at /t/ sa unang halimbawa (par-te) gayundin ang /g/ at /l/ sa ikalawa(pig-las). Hindi rin klaster ang magkasunod na /n/ at /g/ dahil ang tunog ng mga ito’y itinuturing lamang na iisa (/ng/).



Pares Minimal ay magkatugmang salita na hindi magkaugnay nakahulugan subalit magkatulad na magkatulad sa bigkas malibanlamang sa isang ponema sa magkatulad na posisyon . Hal. pala-bala ; hari- pari, pasa – basa

Ponemang Malayang Nagpapalitan (Allophone)–ang magkaibangponemang matatagpuan sa magkatulad na kaligiran ngunit hindinagbabago sa kahulugan ng salita , ay sinasabing malayangnagpapalitan ang e at I; o at u. Hal. lalake- lalaki, bibi- bibe, tutoo-totoo.



Ponemang Suprasegmental ay sumisimbolo ito sa mga notasyongponemik upang matukoy ang paraan nb pagbigkas ng isang salita oisang pahayag.

Saklaw ng ponemang suprasegmental ang sumusunod; angintonasyon, tono, punto, haba, diin at antala.

1. Intonasyon, Tono at Punto

Ayon kay Resuma (2002) ang pagkakaiba ng intonasyon sa punto attono. Sa ganang kanya, ang intonasyon ay ang pagtaas at pagbaba ngtinig ng tagapagsalita, maaring maghudyat ng kahulugan ng pahayag.

Ponemang Suprasegmental



Ayon naman kina Otanes at Shachter (1972), ang bawat pitch pointsay may tatlong natatanging pitch levels; ang mataas (3), katamtaman (2)at mababa (1) tulad ng makikita sa ibaba.

a.) b.)

² Nandito siya ka ¹ ni ³na na? ² Nandito siya ka ³ni ¹na na.

2. Haba at Diin

Sa pagkalahatan, ang haba aat diin ay tumutukoy sa haba o ikling bigkas sa patinig ng pantig ng salita. Samantala, ang diin o stress aytumutukoy sa paglakas o paghina ng bigkas sa pantig ng isang salita.Ginagamitan ito ng gramatikang tuldok /. / upang matukoy ang pantig ngisang salita na may diin.



Halimbawa;

aso - / ‘a.so h/ = dog

/ ’aso h/ = smoke

3. Antala o Hinto

Ayon kay Santiago (2003) ang antal o hinto ay ang saglit napagtigil sa pagsasalita upang higit na maging malinaw angmensaheng ibig ipabatid. Sa pasulat na anyo, ang antala aymaaring ihudyat ng mga bantas tulad ng kuwit ( , ), tuldok ( .) ,

tuldok-kuwit (; ) o ng tutuldok ( :



Halimbawa;

a. Hindi ako ang may kasalanan.

b. Hindi, ako ang may kasalanan.

Narito pa ang ilang halimbawa;

Doktor Juan Miguel ang buo kong

pangalan. Ang doktor na siya ring ang tagapagsalita ay

nagngangalang Juan Miguel Manuel. Doktor , Juan Miguel ang buo kong

pangalan.

Ang tagapagsalita ay nagpapakilala sa doktor na siya

ai si Juan Miguel Manuel. Doktor Juan , Miguel ang buo kong

pangalan.

Ang tagapagsalita na nagngangalang Miguel Manuel

ay nagpapakilala kay Doktor Juan.



Ang morpolohiya ay pag-aaral ng mga morpema ng isang wika.Ito ay sistema ng pagsasama-sama ng mga morpema sa pagbuong mga salitang isang wika.

Ang morpema ang pinakamaliit na bahagi ng wika nanagtataglay ng sariling kahulugan. Hindi ito dapat ipagkamali sapantig na likha ng mga salita kung isinusulat o ang bawat saltik ng

dila kapag binibigkas. Maraming mga pantig ang walangkahulugan sa sarili kaya hindi maaaring tawaging morpema. Angmorpema ay maaaring isang salita o bahagi lamang ng isang salita.

ANG MORPOLOHIYANG FILIPINO



1. Morpemang salitang-ugat - ito ay binubuo ng salitang walang kasamangpan-lapi. Ito ay mga salitang payak. Tinatawag din itong malayang morpema.Halimbawa : ilog, bahay, araw, lupa, bandila. (ina, dilaw, takbo)

2. Morpemang binubuo ng isang ponema - matatagpuan ito sa mga salitangbuhat sa Kastila– senado/ senadora; kusinero/ kusinera, sa mga salitangnagtatapos sa o na nangangahulugan ng lalaki at sa mga salitang nagtatapos saa na nangunguhulugang babae— barbero/ barbera; Aurelio/ Aurelia, manang /manong, abogado/ abogada at iba pa. Nangangahulugang ang mga ponemangito ay may hatid na kahulugan kaya maituturing ito bilang mga morpemangbinubuo ng isang ponema.

3. Morpemang panlapi - ito ay may taglay na kahulugan sa sarili. Ngunit tina-tawag ang ganitong morpema na di-malayang morpema. bHindi silamakakatayo sa kanilang sarili. kinakailangan pa itong samahan ng isangmalayang morpema upang magkaroon ng ganap na kahulugan.

Tatlong Anyo ng Morpema



Iba - ibang pusisyon ang kinalalagyan ng panlapi sa salita kaya may iba -ibang uri din ng panlapi ayon sa pusisyon nila sa loob ng salita.

Unlapi - kapag inilalagay sa unahan ng salita. Halimbawa : magbasa,

umibig, paalis, makahuliGitlapi - kapag nakalagay sa loob ng salita. Halimbawa : sumayaw,lumakad, sinagot, ginawaHulapi - kapag nakalagay sa hulihan ng salita. Halimbawa : ibigin,sulatan, sabihan, gabihinKabilaan - kapag ang isang pares ng panlapi ay nakalagay sa unahan at

ang isa ay nasa hulihan ng salita. Halimbawa : mag-awitan, paalisin,kaibigan, kadalagahanLaguhan - kapag makikita ang mga panlapi sa unahan, gitna at hulihan ngsalita. Halimbawa : magdinuguan, pagsumikapan, ipagsumigawan.

i b b



1. Asimilasyon

Sakop ng uring ito ang pagbabagong nagaganap sa /ŋ /sa posisyong pinaldahil sa impluwensya ng kasunod na tunog

a) Parsyal – kung ang isang panlapi o salita ay nagtatapos sa /ŋ / at ito’yikinakabit sa isang salita o salitang-ugat na nagsisimula sa /p/ o /b/, nagiging /ŋ /ang /m/ .

Hal./ m /- (p, b) - pang + paaralan = pampaaralan

- pang + bayan = pambayan

/n/- (d, l, r, s, t) - pang + taksil = pantaksil

- pang + dikdik = pandikdik

Mga Uri ng PagbabagongMorpoponemiko



b) Ganap – tinatanggal ang unang titik ng salitang-ugat.

Hal.

Pang+palo = PamaloPang+tali = Panali

2. Pagpapalit ng Ponema – titik ay nagbabago sa pagbuo ng salitakapag patinig ang huling ponema sa unlapi.

a. /d/→ /r/

Hal.m a+ dunong = marunong ma+dumi = marumi



b. /d/→ /r/ ( kung ito ay hinuhulapian ng ( -an ) o ( -in ), ang /d/ aykaraniwang nagiging /r/.)

Hal.

tawid + an = tawiran lapad+an = laparan

c. /o/→ /u/

Hal. dugo+an = duguan

d. /h/→ /n/ Sa ilang halimbawa, ang /h/ ng panlaping /-han/ ay nagiging /n/.

Hal. Tawa+han = tawanan



3. Metatesis - kapag ang salitang-ugat na nagsisimula sa /l / o /y/ ayginitlapian ng [-in], ang /l/ o /y/ ng salitang ugat at ang /n/ ng gitlapi aynagkakapalit ng pusisyon.

Hal.

linangoy - nilangoyIinuto - nilutoyinakap- - niyakap

4. Pagkakaltas ng Ponema- ang pagkakaltas ng ponema ay nagaganapkapag ang ponemang patinig sa huling pantig ng salitang ugat aynawawala sa sandaling ito’y hinunlapian tulad ng matutunghayan samga sumusununod.



Hal. asin + an – asnanbilihan - bilhanbigayan - bigyan

Ang Paglilipat-diin

Karaniwan sa mga salitang-ugat ang pagkakaroon ng diin sa ikalawang pantigbuhat sa huli. Kapag ang mga salitang-ugat na ito’y nahulapian ng –in/ hin at an/ han lumilipatang diin. Kung minsan nagkakaroon pa ng kaltas ang salita.

alíw + in = aliwíndáya + in = dáyáinpintá + han = pintahánbása + han = basáhanpútol + in = putlín?



Ang pagkakaalam kung paano pinagsasama-sama ang mga salita parabumuo ng mga parirala at mga sugnay.

Ito ay may kinalaman sa sistema ng mga tuntunin at mga kategoryana siyang batayan ng pagbubuo ng mga pangungusap.

Pag-aaral ng istruktura ng mga pangungusap. Tinatawag ding palaugnayan na may kinalaman sa sistema ng pag-

uugnay-ugnay ng mga salita upang bumuo ng pangungusap.

Parirala - lipon ng salita na walang paksa o simuno at panaguri at walaring buong diwa o kaisipan.

Halimbawa: mag-aral magmaneho; hinggil sa pagpapabahay sa

mahihirap

Sintaks



Sugnay – Ito ay lipon din ng mga salita na maaring may diwa at maari ring wala. Maari rinitong magkaroon ng paksa at panaguri at maari ring wala.

Sugnay na Makapag-iisa/Malayang Sugnay/ Punong Sugnay- nagtataglay ng buong diwa okaisipan. (payak na pangungusap)

Halimbawa: Ako ay nakahiga. ; Ang batang matalino. ; Samahan mo kami sa sine!

Sugnay na di-makapag-iisa/Pantulong na Sugnay - Wala itong diwa kung di isasama saisang punong sugnay. Nagsisimula ito sa isang pangatnig.

Halimbawa: Ako ay nakahiga nang siya ay dumating. ; Kung aalis ka, iwanan mo ang susi.

Pangungusap - lipon ng mga salita na binubuo ng paksa at panaguri upang maipabatid angmensahe.

Paksa- pinag-uusapan sa pangungusap; Panaguri-nagbibigay turing sa paksa.



Karaniwang Ayos ng Pangungusap- nauuna ang panaguri kaysapaksa.

Halimbawa: Taunang ipinagdiriwang sa Kalibo, Aklan ang Ati-

atihan.

Di-Karaniwang Ayos ng Pangungusap- nauuna ang paksa kaysapanaguri at idinaragdag ang panandang ay.

Halimbawa: Ang Ati-atihan ay taunang ipinagdiriwang sa Kalibo,Aklan.

Dalawang Ayos ng Pangungusap



Payak na pangungusap – binubuo ng isang paksa at isang panaguri namay iisang diwa. May payak na paksa at payak na panaguri . Hal.Pinsan ko po siya . May tambalang paksa at payak na panaguri . hal .Nagsusulat ng komposisyon ang guro at ang mga mag-aaral . Maypayak na paksa at tambalang panaguri hal . Ang mga bata aynagsasayaw at umaawit . May tambalang panaguri at tambalangpaksa . hal . Namimili ng paninda sa ibang bansa at nagbebenta saPilipinas sina Aling Nena at Menchie.

Tambalang Pangungusap - binubuo ng dalawang magkatimbang napayak na pangungusap, dapat magkaugnay ang mga ito at nagkakaisasa kahulugan. Pandugtong = pangatnig = at, o, pero , ngunit , subalit odatapwat Hal. Pumunta kami sa Mall of Asia at nakita naming lahat siAlden Richards.

Anyo ng Pangungusap



Hugnayang Pangungusap - Binubuo naman ito ng dalawangsugnay. Buo ang diwa ng isang sugnay , habang ang isangsugnay ay hind. Pandugtong =dahil,kung,kapag,nang,sapagkat,upang at iba pa. Hal. Magiting

na ipinagtanggol ni Bob ang kanyang kakayahang sumayawnang siya’y pagtawanan ng buong klase.

Langkapang Pangungusap – Dalawa o higit pang punong

sugany at dalawa o higit pang pantulong na kaisipan. Hal.Nagalit si Sir Hilario at pinagsabihan kami dahil maingay kami athindi nakikinig.



tumutukoy sa kaugnayan ng pandiwa sa paksa ng pangungusap.

1. Pokus sa Tagaganap o aktor– kapag ang paksa ng pangungusap ang

tagaganap o nagsasagawa ng kilos na isinasaad ng pandiwa. Panlapi– mag,um, mang, makapag, maka, at mag. Hal. Nagsulat ng tula si Perla.

Nagtungo ako sa bahay -ampunan

2. Pokus sa layon– kung ang paksa ng pangungusap ay ang layon ng pandiwa.

Panlapi– i-, -an, ma, ipa-, at –in Hal. Ipadadala ko na kay Lorna ang relong binili ko.

Pokus ng Pandiwa



3. Pokus sa Ganapan–

kung ang paksa ay ang lugar na pinangyarihan ng

kilos na isinasaad ng pandiwa. Panlapi-- -an, pag-, mapag, at pang- an/ han. Hal. Pinaglutuan ni Nena ng bigas ang kawayan.

Pinaglalaruan ng mga bata ang parke. 4. Pokus na Tagatanggap o Pinaglalaanan– kung ang paksa ngpangungusap ay ang tagatanggap o pinaglalaanan ng kilos na isinaad ng

pandiwa. Panlapi– I, ipang- , at ipag. Hal. Ikukuha ng tatay sa bukid ng bayabas si Totoy.

Ipinaglaga ng manggamot ng luya ang pasyente.



5. Pokus na kagamitan (Instrumental) -- kung ang paksa o ang binibigyang pansin ngpangungusap ay ang gamit na bagay o kasangkapan upang maisakatuparana ng kilos na isinasaad

ng pandiwa.

Panlapi– ipang-. Hal. Ipang-aasim ni Rosa sa sinigang ang sampalok.

Ipinagwalis ng alikabok ang walis tambo.

6. Pokus sa Sanhi–pokus dito kung ang paksa o ang binibigyang tuon ng pangungusap ay ang sanhi

o dahilan ng kilos isinasaad ng pandiwa. Panlapi– ika-, Hal. Ikaliligaya ko ang pagtira sa iyong bahay.

Ikinapamayat niya ang labis na pagtatrabaho. 7. Pokus Resiprokal/direksyunal

– ang pandiwa ay nasa direksyunal pokus kung ang paksa o ang

binibigyang diin ng pangungusap ay ang direksyon ng kilos na isinasaad ng pandiwa. Panlapi-- mag-, at mag –an. Hal. Muling nagsumbatan ang magkaibigan.

Pinasyalan ng mga bata ang Corregidor.

• MGA KASANAYANG



Kahulugan ng Pakikinig

Pakikinig Ito ay isang aktibong proseso ng pagtanggap ng mensahe sapamamagitan ng sensoring pandinig at pag-iisip. Aktibo ito dahil nagbibigay-daan ito sa isang tao na pag-isipan, tandaan at ianalisa ang kahulugan at

kabuluhan ng mga salitang kanyang napakinggan.

Ito rin ay pagtugong mental at pisikal sa mensaheng nais ipabatid ngtagapagdala ng mensahe. Ang sensoring pakikinig ay nananatiling bukas atgumagana kahit na tayo ay may ginagawa. At naririnig natin ang mga tunog

na nagsisilbing stimuli. Ang wave stimuli na ito ay dumaraan sa auditorynerve patungo sa utak.

Ang sensoring pakikinig ay nananatiling bukas at gumagana kahit na tayo aymay ginagawa. At naririnig natin ang mga tunog na nagsisilbing stimuli. Angwave stimuli na ito ay dumaraan sa auditory nerve patungo sa utak.

• MGA KASANAYANGPAGKOMUNIKASYON



Sa pag-aaral na isinagawa mas maraming oras ang nagagamit ng tao sa pakikinig kaysa sa pagsasalita dahil mas madalas ay mas gusto pa niya ang makinig kaysa sa magsalita.

Lalo na ang mga mag-aaral sa loob ng silid-aralan. Mas gusto paang makinig sa talakayan ng guro at kapwa mag-aaral kaysaaktibong makilahok sa kanila.

45% ay nagagamit sa pakikinig30% ay sa pagsasalita16% ay sa pagbabasa9% naman sa pagsulat

Mga Elementong



1. Edad o gulang

Kung bata ang nakikinig ng pahayag, di kailangang mahaba ang pahayag dahilmasyadong maikli ang kanilang interes, bukod pa sa kanilang kakulangan sa pang-unawa.Sa mga may edad na o matatanda na hindi rin ay hindi rin mabuti ang mahabang pakikinighindi dahil sa nababagot sila kundi dahil sa mga nararamdamang nila sa katawan bunga ngkanilang kantandaan, katulad ng pag-atake ng rayuma at ang kahinaan na ng kanilangpandinig

2. Oras

Malaki rin ang impluwensiya ng oras sa pakikinig.

Ang isang tagapakinig na tawagan sa hatinggabi o sa madaling- araw ay di kasing linawng pakikinig niya sa oras na gising na gising na ang kanyang kamalayan.

May mga oras na de-peligro rin tayong tinatawag, ang isang nagbibigay ng panayam namalapit na sa oras ng tanghalian ay din na rin epektibo sa mga tagapakinig.

Ang mga estudyante na may klase sa umaga ay mas aktibong tagapakinig kaysa mgaestudyante panghapon.

Mga ElementongNakaiimpluwensiya sa Pakikinig



3. Kasarian

Sinasabing magkaiba ang interes ng mga lalaki at babae

Ang mga lalaking tagapakinig ay ayaw sa babaeng tagapagsalita dahil maligoy masyadosa pagsasalita at maraming sinasabi o ipinaliliwanag na nagiging negatibo para sa

kanila kaya hindi pinakikinggan. At gusto rin nilang pinakikinggan ay ang paksang maypansarili silang interes.

Ang mga babae naman ay ayaw sa lalaking tagapagsalita dahil sa may katipiran ng mgaito sa pagbibigay ng paliwanag. Higit na mahaba ang pasensiya ng babae sa pakikinigkaysa sa mga lalaki dahil madali silang mainip

4. Tsanel

Paggamit ng instrumento sa paghahatid ng mensahe ay malaking tulong upangmagkaunawaan gaya ng cellphone, telepono, mikropono, radyo atbp.

Epektibo pa ring tsanel sa pagpaparating ng mensahe ay ang personal na pakikipag-usap kaysa sa paggamit ng instrumento dahil malinaw na masasabi ang mensahegayon din ang kanyang emosyon.



5. Kultura

Ang pagkakaiba-iba ng kultura ng tao ay nagiging dahilan din ng mabuti at di-mabuting kawilihan sa pakikinig.

Ang pananalangin ng ating mga kapatid na katutubo ay iba sa pananalanginnating mga Kristiyano. Parehong Pilipino pero magkaiba ng kultura.

Sa panayam, may mga tao na malayang nakapagtatanong at sumasalungathabang nagsasalita ang tagapanayam pero mayroon namang tahimik attaimtim lamang nakikinig habang nagsasalita ang tagapanayam atmagtatanong lamang sila kapag tapos na itong magsalita.

6. Konsepto sa sarili

Ang tagapakinig ay may katalinuhang taglay na maari niyang magamit sapagkontra o pagsang-ayon sa sinasabi ng tagapagsalita.



Ang sariling pagpapakahulugan ng tagapakinig sa kanyangnaririnig na mensahe ng kausap ay maaaring magwakas samabuti o di-mabuting katapusan.

7. Lugar

Ang tahimik at malamig na lugar ay lubusang nakahihikayatat nakapagpapataas ng level ng konsentrasyon ng isangtagapakinig ng isang panayam.

Ang mainit, maliit at magulong lugar ay nagdudulot ngpagkainis at kawalang ganang makinig ng mga tagapakinig.



1. Eager Beaver

Siya ang tagapakinig na ngiti nang ngiti o tangu nang tango habang may nagsasalitasa kanyang harapan, ngunit kung naiintindihan niya ang kanyang naririnig ay isangmalaking tanong.

2. Sleeper

Siya ang tipo ng tagapakinig na nauupo sa isang tahimik na sulok ng silid. Wala siyangtunay na intensyong makinig.

3. Tiger

Siya ang tagapakinig na laging handang magbigay ng reaksyon sa anumangsasabihin ng tagapagsalita upang sa bawat pagkakamali ay parang tigre siyang susugodat mananagpang.

Uri ng Tagapakinig:



4. Bewildered

Siya ang tagapakinig na kahit na anong pilit ay walang maiintindihan sanaririnig. Kapansin-pansin ang pagkunot ng kanyang noo, pagsimangot at anyongpagtataka o pagtatanong ang kawalan niya ng malay sa kanyang mga naririnig.

5. FrownerSiya ang tipo ng tagapakinig na wari bang lagi na lang may tanong at

pagdududa. Makikita sa kanyang mukha ang pagiging aktibo, ngunit ang totoo,hindi lubos ang kanyang pakikinig kundi isang pagkukunwari lamang sapagkat anghinihintay lamang niya ay ang oportunidad na makapagtanong para makapag-paimpres.

6. Relaxed

Isa siyang problema sa isang nagsasalita. Paano’y kitang-kita sa kanya angkawalan ng interes sa pakikinig. Itinutuon ang kanyang atensyon sa ibang bagay atwalang makitang iba pang reaksyon mula sa kanya, positibo man o negatibo.



7. Busy Bee

Isa siya sa pinakaaayawang tagapakinig sa anumang pangkat,hindi lamang siya nakikinig, abala rin siya sa ibang gawain tulad ng

pagsusulat, pakikipagtsismisan sa katabi, pagsusuklay, o anumanggawaing walang kaugnayan sa pakikinig.

8. Two-eared Listener

Siya ang pinakaepektibong tagapakinig, nakikinig siya gamithindi lamang ang kanyang tainga kundi maging ang kanyang utak.Lubos ang partisipasyon niya sa gawain ng pakikinig. Makikita sakanyang mukha ang kawilihan sa pakikinig.



Pagsasalita - Komunikasyon ng mga ideya at damdamin sa pamamagitan ngmga simbolong nakikita at naririnig mula sa tagapagsalita Kahusayan okapangyarihan ng isip sa pananalita na nangungusap o mga salita upangmaipahayag ang mga kuru-kuro.

Tatlong Batayan sa Epektibong Pagsasalita1. Kaalaman2. Kasanayan3. Tiwala sa Sarili

Uri ng Pagsasalita1. Pagbasa sa itinakdang papel2. Memoryadong Pagsasalita3. Improntu4. Ekstemporenyus

PAGSASALITA



a. Logos. (Lohikal) –tumutukoy ito sa pagiging rasyonal ng isang ispiker.Kadalasan, ang katotohanan ng mensaheng inilhad ng ispiker ay dulotng pagiging likas na matanong niya kaugnay sa mga nangyayari sakanyang paligid.

b) Pathos. (Pathetic) - tumtukoy naman ito sa emosyong hatid ngispiker sa kanyang awdiyens. Nararapat maramdaman ng awdiyens angsinseridad ng ispiker hindi lamang sa paraan ng pananalita, gayon dinnaman sa pagkamakatotohaann sa kanyang sinabi.

c) Ethos. (Ethical) - tumutukoy ito sa kredibilidad ng isang ispiker.Mahalaga ito upang paniwalaan siya ng kanyang mga awdiyens atmakakatulong ito upang mas mapataasang tiwala sa kanyang sarili.

Mga Pananaw sa Pagsasalita



Pagbasa- ipinalalagay ni Goodman na isang isang psycholinguistic guessing game. Sa pagbabasa kasi, ang isang mambabasa aybumubuo muli ng kaisipan o mensahe hango sa tekstong kanyang

binasa. Ayon naman kay Austero et al., paraan ng pagkilala,pagpapakahulugan at pagtataya sa mga simbolong nakalimbag.

PAGBASA



.Teoryang Bottom-Up

Naniniwala ang teoryang ito na ang pagbasa ayang pagkilala ng mga serye ng mga nakasulat nasimbolo upang maibigay ang katumbas nitong tunog.

Nagsisimula ang pagbasa sa yugto-yugtongpagkilala ng mga titik sa salita, parirala, pangungusapng buong teksto bago pa man ang pagpapakahulugansa teksto.

Tinawag ito ni Smith (1983) na text-based,outside-in o data-driven sa dahilang ang impormasyonay hindi nagmula sa mambabasa kung hindi sa teksto

Mga Pananaw o Teorya sa Pagbasa



Teoryang Top-Down

Ito ay nagaganap dahil ang mambabasa ay gumagamit ngkanyang dating kaalaman (prior knowledge) na nakaimbak sakanyang isipan mula sa kanyang karanasan at pananaw sa

paligid. Ito ay nagsisimula sa mambabasa patungo sa teksto.

Sa teoryang ito, ang pagbasa ay nagsisimula sa isipan ngtagabasa dahil ang dating kaalaman niya ang magpapasimula ngpagkilala niya sa teksto. Kung wala ito, hindi niya mabibigyang-

kahulugan ang anumang babasahin. Tinatawag din itong reader-based, inside-out o

conceptually-driven sa dahilang ang kahulugan o impormasyonay nagmula sa mambabasa patungo sa teksto.



Teoryang Interaktib

Ayon sa teoryang ito, ang teksto ay kumakatawan sawika at kaisipan ng awtor at sa pag-unawa nito, ang isangmambabasa ay gumagamit ng kanyang kaalaman sa wikaat sariling konsepto. Dito nagaganap ang interaksyongawtor-mambabasa at mambabasa-awtor.

Ayon dito, mas mainam na pagsamahin ang dalawangteorya sa gawaing pagbasa dahil naniniwala sila na angkomprehensyon sa pagbasa ay may dalawang direksyon:ibaba-pataas at itaas-pababa.

Gayundin naman, binibigyang-diin sa teoryang ito angpaniniwalang ang pag-unawa ay isang proseso at hindiisang produkto



Teoryang Iskema

Iskema ang tawag sa dating kaalaman ng mambabasa.

Iskima –Mahalaga ang dating kaalaman

a. Para maikumpara sa binabasa

b. Kung makitang mali ang unang alam, papalitan ngpanibago

Kailangan magdesisyon ang mambabasa kung dapatdagdagan , bawasan o hindi ang kanyang naunangkaalaman.



1. Iskiming (Skimming)Ito ay ang pinararaanang pagbasa. Ginagamit ito sa pagpili ng materyalna babasahin, sa pagtingin sa teksto bago tuluyang basahin, at sapaghahanap ng babasahing tutugon sa pangangailangan kaugnay ngpaksang sinasaliksik. Sa uring ito’y mabilis ang nagagawang pagbabasadahil mabilis ang paggalaw ng mga mata upang makuha angpangkalahatang kaisipan o impresyon. Ito’y isang pahapyaw napagtingin (glance), at isang eksaminasyong superfisyal sa aklat.

2. Iskaning (Scanning)

Ito’y ang paghahanap ng isang tiyak na informasyon sa aklat. Maari ringhinahanap dito ang mga sagot sa mga tiyak na tanong. Ito’y pag-iimbestiga o paghahanap sa mga pahina ng aklat upang ganap namakuha ang tinatarget na informasyon. Mas matagal ito sa iskimingngunit hindi tumututok sa aklat na babasahin.

Mga Uri ng Pagbasa



3. Masinsinang Pagbasa

Ito’y ang maingat na pag-aaral at puspusang pag-unawa saisang aralin na maaaring dalawa o hanggang limang pahinaang haba. Maaring ito ay bahagi ng tula, maikling kuwento,

sanaysay at iba pang uri ng akda at iniuukol ang pag-aaral sakayarian at nilalaman ng akda.

4. Masaklaw na Pagbasa

Ginagawa ito sa labas ng klase at itinatakda ng guro nangmas maaga. Maaaring ito ay isang buong maiklingkuwento, kabanata ng nobela o isang drama at nakatuonang pag-unawa ng bumabasa sa mga tauhan at pangyayari

sa halip na sa tamang detalye ng alin mang akda.



Pagsulat isang set ng nakalimbag na simbolongkumakatawan sa mga yunit ng wika sa isang sistematikongpamamaraan na may layuning maitala ang mga mensahe na

maaaring mabigyang-kahulugan ng sinuman na may alam sawikang ginamit at mga pamantayang sinusunod sa pag-eenkoda.

PAGSULAT

Istandard na Isinasaalang alang sa Pagsulat



1. Kaisahan

Bawat pangungusap ay kailangang tumalakay o maykinalaman sa pangunahing paksa. Hindi tumatalon nang

walang signal ang bawat talataan. Ginagamit nang wasto angmga salita (pangatnig) para sa transisyon. Ang mgapantulong na salita (pang-angkop, pantukoy) ay nagagamitdin ng wasto.

May isang sentral na ideya at ito’y hinuhugisan o dinidevelop. Umiikot ang talakay sa paksang sinusulat.

Hindi tumatalon nang walang signal ang bawat talataan.

Ginagamit nang wasto ang mga salita para sa transisyon.

Istandard na Isinasaalang-alang sa Pagsulat



2. Kasapatan (Sufficiency)May sapat na datos- detalye, halimbawa, tuwirang sabi, o rason na

sumusuporta sa iyong tinatalakay.

3. Koherens (Coherence)

Ang mga pangungusap ay kumokonekta sa bawat isa sa paraanglohikal. Maayos ang pag-uugnayan ng mga sinusundan at sumusunod napangungusap upang mabuo ang talataan.

Maayos sa pagdurugtong-dugtong ng mga pangungusap.

Lohikal at efektiv na pagkakaayos ng mga datos/informasyongnakalap.

Nakikita ang lohika (logic) ng sulatin.

Maayos ang pag-uugnayan ng mga sinundan at sumunod na talataan.

May “fluency” at “eloquence” ang sinulat.



4. Kalinawan (Clarity)

Ang mga pangungusap ay malinaw, hindi magulo ang development atnaiintindihan ang gustong sabihin. Libre sa “litters” o kalat ang pangungusap attalataan. Eksakto o tama ang salitang ginamit.

Ang ispeling ay wasto. Dapat na ang pangungusap ay nagsasabi ng gusto mong sabihin. Hindi dapat maligoy ang pangungusap at kung saan-saan napupunta ang “flow”

ng diskasyon. Maging klaro/malinaw sa pangangatwiran. Dapat na kumpletong naiintindihan ng mambabasa ang gustong sabihin.

Ang grammar ay tama. Tama ang gamit ng bantas.

5. Emfasis/Diin (Emphasis)

Sino o ano ang ihahaylayt?

Mga Uri ng Sulatin



1. Ekspresiv – pampersonal na sulatin.

2. Formulaic – may sinusunod na istandard/format sa pagsulat tulad ngmga liham pangkalakal, tesis, disertasyon, teknikal at sisyentipikongreport.

3. Imaginativ – mga akda na likhang isip ng manunulat tulad ng mga dula(plays) at kwento (stories).

4. Informativ – nagbibigay ng informasyon at evidensya tulad ng mga

report, ulat, balita at iba pa.

5. Persweysiv – mga sulating nanghihikayat tanggapin ang sinasabi ngawtor o mapaniwala ang mga bumabasa tulad ng sanaysay, tangingl h l i ib

Mga Uri ng Sulatin

Documents

KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO