Kognitivni Deficit u Sch

8/16/2019 Kognitivni Deficit u Sch

1/10

E n g r a m i

v o l . 2 6 j u

l - d e c e m b a r 2 0 0 4 .

b r . 3 - 4

UVOD

Jo{ se sasvim pouzdano ne zna {ta je

shizofrenija, osim da je to te{ka du{ev-

na bolest koja je posledica poreme}ene

biohemije mozga i koja dovodi do pore-

me}aja va`nih psihi~kih funkcija i po-

na{anja sa izraènim o{te}enjem socijal-

nog, radnog i porodi~nog funkcionisa-nja. Do sada je postavljen veliki broj hi-poteza i tuma~enja ove bolesti, a i sampojam shizofrenija koristi se u raznimzna~enjima.

Neuropsiholo{ka teorija polazi odpretpostavke da je shizofrenija posledi-

ca cerebralne disfunkcije i da je mogu-35

KOGNITIVNI DEFICIT U SHIZOFRENIJI:KOMPARATIVNA ANALIZA

POZITIVNOG I NEGATIVNOG PODTIPA SHIZOFRENIJE

Tijana Cveti}

Institut za psihijatriju, Klini~ki centar Srbije,Beograd

Kratak sadràj: Cilj istraìvanja: da se ispitaglobalni kognitivni deficit u shizofreniji i iz-

vr{i komparativnu analizu kognitivne dis-funkcije kod pozitivnog i negativnog podti-pa bolesti. Metod: Istraìvanjem je obuhva-

}eno 56 ispitanika od kojih 27 èna i 29 mu-{karaca, hospitalizovanih na Institutu za psi-hijatriju KCS, dijagnostikovani kao shizofre-ni poreme}aj prema dijagnosti~kim kriteri-jumima DSM-IV klasifikacije. Za odredjiva-nje podtipa bolesti kori{}ena je Skala zaprocenu negativnog i pozitivnog sindromau shizofreniji (The Positive and NegativeSyndrome Scale) i na osnovu vrednosti do-bijenih na skali ispitanici su podeljeni u dvegrupe: grupa sa izraènom pozitivnom (31

ispitanik) i grupa sa predominantno nega-tivnom simptomatologijom (25 ispitanika),na zavr{etku floridne-akutne faze bolesti, (ufazi postizanja remisije). Da bi se ispitaokognitivni deficit u shizofreniji, radjena jekomparativna analiza podtipova shizofreni-je koriste}i Wechslerov Individualni test In-teligencije (VITI) za globalnu i selektivnuprocenu kognitivnog funkcionisanja.

Zaklju~ak: Negativni podtip shizofrenije je

pokazao zna~ajno izraèniju kognitivnu dis-funkcionalnost u odnosu na pozitivni pod-tip shizofrenije, sa deficitom evoluciono vi-{ih kognitivnih funkcija kao {to su selekcijainformacija, procesiranje, planiranje, shvata-nje, realizacija (egzekutivne funkcije) kao i

vizuomotornih sposobnosti.

Klju~ne re~i: shizofrenija, pozitivni podtip,negativni podtip, kognitivni deficit


2/10

E n g r a m i

v o l . 2 6 j u

l - d e c e m b a r 2 0 0 4 .

b r . 3 - 4

}e povezati psiholo{ki deficit sa lokali-zacijom mo`danog o{te}enja. Traganjeza “shizofrenom lezijom” vodi nas naput kroz ~itav nervni sistem i dalje u

oblast izvan CNS-a (1).Brojni podaci iz literature pokazuju

na postojanje neuropsiholo{kih pore-me}aja kod shizofrenije. Postoji niz stu-dija koje su poku{ale da determini{uspecifi~nost abnormalnosti ili njihovu vezu sa posebnim psihopatolo{kim is-poljavanjem. înjenica da se kod shizo-frenih pacijenata sa negativnom simpto-matologijom (osiroma{enje govora, ni- velisan afekat, smanjenje voljno-nagon-skih dinamizama) ~e{}e registruju pro-{irenje lateralnih komora i intelektualnadeterioracija (2,3,4,5).

Crow i Andreasen-ova pobudili suinteres za dihotomiju pozitivnih i nega-tivnih simptoma i asociranu prognosti~-

ku valjanost (6,7). Inicijalna podelaCrow-a na tip I (pozitivni komplekssimptoma) i tip II (negativni simptomi)u potpunosti ne korelira sa biohemij-skom i reverzibilnom (tip I) i organ-skom, ireverzibilnom (tip II) shizofreni-jom. Kay i sar. su razradili koncept po-zitivne i negativne shizofrenije i razviliskale za procenu (8).

Dana{nja znanja upu}uju na to dakod shizofrenih bolesnika postoji infor-maciona preoptere}enost kod koje jeCNS preplavljen masom nediferencira-nih senzornih stimulusa (9,10). Grupaameri~kih istraìva~a smatra da je klju}pozitivnog/negativnog sindromolo{kogmodela u disfunkciji razli~itih vrsta defi-

cita pa`nje i kognicije (11). Johnstone i

sar. u svojim istraìvanjima su pokazalida su shizofreni bolesnici sa premorbid-no negativnom simptomatologijomimali pote{ko}e u ponavljanju zadatih

brojeva obrnutim redom, {to je sugeri-salo na deficit pa`nje (12). RezultatiGreen-a i Walker-a su suprotni: bolesni-ci sa pozitivnom simptomatologijom bi-li su zna~ajno neuspe{niji na zadacimasa brojevima (13).

Brojne studije su uradjene nakon {toje Crow postulirao vezu izmedju nega-tivnih simptoma, mo`dane nenormal-nosti i kognitivnog deficita (vi). Zajed-ni~ko svima bilo je traènje uzro~ne po- vezanosti simptoma bolesti i kognitivnedisfunkcije sa, istina diskretnim, ali ipakpostoje}im, poreme}ajem centralnognervnog sistema.

Shizofrenija, od svih du{evnih bole-sti, izaziva vi{e straha, unosi ve}u de-

struktivnost i haoti~nost u porodi~ni ì- vot, zahteva ~e{}e hospitalizacije. Zbogsvega ovoga dublji uvid i {ire shvatanjeove bolesti, te time i neke smernice uboljoj dijagnozi i terapiji. Stoga }e ovoistraìvanje kroz analizu neuropsiholo-{kog funcionisanja u shizofreniji poku-{ati da defini{e neke elemente aktuel-

nog kognitivnog statusa u fazi postiza-nja remisije bolesti koja je po definicijihroni~nog toka, a u sklopu doprinosarazja{njenju etiopatogenetskih mehani-zama shizofrenije.

CILJEVI ISTRA@IVANJA

Polaze}i od teorijskih postavki po-

stavili smo slede}e ciljeve istaìvanja:36


3/10

E n g r a m i

v o l . 2 6 j u

l - d e c e m b a r 2 0 0 4 .

b r . 3 - 4

1.) Ispitati globalni kognitivni deficitu shizofreniji.

2.) Izvr{iti komparativnu analizukognitivne disfunkcije kod pozi-

tivnog i negativnog podtipa bole-sti.

Hipoteze istraìvanja:1.) Postoji globalni kognitivni deficit

u shizofreniji2.) Negativni podtip shizofrenije sta-

tisti~ki zna~ajno korelira sa kvali-tetetom i stepenom deterioracijepojedinih kognitivnih funkcija.a) Oste}enja vi{ih intelektualnih

funkcija su statisti~ki zna~ajnoizraènija kod negativnogpodtipa shizofrenije.

b) Vizuomotorne sposobnosti suo{te}enije na statisti~ki zna-~ajnom nivou u negativnompodtipu shizofrenije u odnosu

na pozitivan podtip.3.) Postoji statisti~ki zna~ajna razlika

u nivou obrazovanja u korist po-zitivnog podtipa shizofrenije, uodnosu na negativni podtip.

METOD

Istraìvanjem smo obuhvatili 56 ispi-tanika od kojih 27 èna i 29 mu{karaca,sa Instituta za Psihijatriju KCS koji su di-jagnostikovani kao shizofreni poreme-}aj prema dijagnosti~kim kriterijumimaDSM-IV (Ameri~ke psihijatrijske asocija-cije) (14). Svi ispitanici su testirani u to-ku hospitalnog le~enja - stacionarnog iliu uslovima parcijalne hospitalizacije. Is-

pitanici su izabrani metodom slu~ajnog

izbora. Za odredjivanje podtipa bolestikoristili smo Skalu za procenu negativ-nog i pozitivnog sindroma u shizofreni-ji (The Positive and Negative Syndrome

Scale) i na osnovu vrednosti dobijenihna ovoj skali ispitanike smo podelili udve grupe: grupu sa izraènijom pozi-tivnom (PozSch) i grupu sa predomi-nantno negativnom simptomatologijom(NegSch), na zavr{etku floridne-akutnefaze bolesti, odnosno u fazi postizanjaremisije {to smo odredjivali PANSS sko-rom koji je u trenutku testiranja bio 30%manji u odnosu na po~etnu vrednost(viii).

1. Kriterijumi za uklju~ivanje, bilisu: Ispitanici iz gradskih sredina Ispitanici izmedju 20 i 41 go-

dine Duìna trajanja bolesti do15

godina Obrazovni nivo minimum

srednja stru~na sprema Broj hospitalizacija od 2 do 5

2. Kriterijumi za isklju~ivanje: Psihijatrijski komorbiditet u

smislu postojanja zloupotrebesupstanci i organskih poreme-}aja

Ostali psihijatrijski poreme}ajisa Axis I

Hroni~na somatska oboljenja ineurolo{ke bolesti

Kod svakog pojedina~nog ispitani-ka, upotrebili smo tri razli~ita instru-menta. Za dijagnostiku poreme}ajaupotrebljen je semistrukturisani prihija-

trijski intervju, zatim PANSS skala (Pos-37


4/10

E n g r a m i

v o l . 2 6 j u

l - d e c e m b a r 2 0 0 4 .

b r . 3 - 4

sitive and Negative Syndrom Scale) zadiferenciranje pozitivnog i negativnogtipa i Wechslerov Individualni test Inte-ligencije (VITI) za globalnu i selektivnu

procenu kognitivnog funkcionisanja(8,15).

REZULTATI

Ispitivanjem smo obuhvatili 56 ispi-tanika oba pola kod kojih je postavljenadijagnoza shizofrenije od kojih 31 ispi-tanik sa pozitivnim podtipom shizofre-

nije (PozSch) i 25 ispitanika sa negativ-nim podtipom shizofrenije (NegSch).

Student-ov t-test smo koristili zautvr|ivanje zna~ajnosti razlike u pro-se~nim godinama starosti. Pore|enjepozitivnog i negativnog subtipa shizo-frenije pokazalo je da ne postoji stati-sti~ki zna~ajna razlika izme|u godinastarosti kod ova dva podtipa shizofreni-je. Pearson Chi-Square 2 test smo kori-stili u analizi polne distribucije po gru-pama i rezultati su pokazali da za pozi-tivan i negativan podtip shizofrenije nepostoji statisti~ki zna~ajna razlika(p>0.05) izmedju broja mu{kih i `en-skih ispitanika uklju~enih u studiju.

Fi{er-ov test ta~ne verovatno}e smo

koristili pri analizi zastupljenosti nivoaobrazovanja-stru~ne spreme izme|u is-pitivanih grupa. U grupi ispitanika sapozitivnim i negativnim podtipom shi-zofrenije postoji statisti~ki zna~ajna raz-lika u prilog vi{eg obrazovnog nivoa ugrupi sa pozitivnim podtipom shizofre-nije na nivou p


5/10

39

Grafikon 1 Srednje vrednosti na subtestovima VITI-ja za pozitivnii negativni podtip shizofrenije

E n g r a m i

v o l . 2 6 j u

l - d e c e m b a r 2 0 0 4 .

b r . 3 - 4


6/10

E n g r a m i

v o l . 2 6 j u

l - d e c e m b a r 2 0 0 4 .

b r . 3 - 4

DISKUSIJA

Globalna kognitivna sposobnost naosnovu dobijenog skupnog koeficijentainteligencije kre}e se za celu grupu ispi-tanika u proseku od 95 i standardnomdevijacijom od 11 {to ispitanike uklju~u-je u prose~no inteligentne, ali diferenci-jacija po grupama ukazuje da je skupnikoeficijent inteligencije kod pozitivnog inegativnog podtipa shizofrenije gde jeprosek kod pozitivnog podtipa 100 astandardna devijacija 9, a kod negativ-nog prosek je 89 sa standardnom devija-

cijom od 11, {to ih stavlja u grupu niskoprose~ne i grani~ne inteligencije.

Iako dobijeni rezultati ne govoreuo~ljivo za globalni pad intelektualnogfunkcionisanja, pri adekvatnom tuma~e-nju ovih rezultata treba re}i da se radi oispitanicima sa srednjim, vi{im i visokimobrazovanjem iz gradskih sredina, uzpodatak da su rezultati postignu}a na te-

stovima koji mere premorbidni nivo, presvega subtest Informacije ukazali da suispitanici imali vi{i nivo premorbidnogkognitivnog funkcionisanja odnosno i vi{i skupni koeficijent inteligencije prepo~etka bolesti. Potrebno je naglasiti dasu ispitanici bili u relativno postignutojremisiji, te ovi rezultati odraàvaju stanjea ne crtu akutne faze bolesti. Nadalje,

analiziraju}i rezultate dobijene na poje-dinim subtestovima unutar grupa moèse indirektno zaklju~iti o postojanjukognitivnog deficita.

Brojne studije su pokazale da op{tafunkcionalnost pacijenata nije zna~ajnopromenjena, iako je do{lo do redukcijesimptoma, odnosno do klini~kog po-bolj{anja. S obzirom da je neuropsiholo-

{ki poreme}aj stalan, moè se re}i da on

u~estvuje u socijalnom i profesionalnomfunkcionisanju bar kao i prisustvo kli-ni~kih simptoma (16).

Sa stanovi{ta „analize faktora“ sub-

test Informacije uklju~uje poznavanjezna~enja konvencionalno asociranog zagovorne re~i, reprodukciju asocijacijaideja (ideja i njihove odnose) i pokaza-telj je premorbidnog intelektualnog nivoa. Tako|e, on pruà informacije o verbalnom siroma{tvu ili verbalnoj flu-entnosti. Va`no je primetiti da se verbal-na fluentnost u okviru ovog subtesta po-smatra iz perspektive obrazovnog kon-teksta, a ne u sklopu verbalnog diver-gentnog mi{ljenja. Naime, divergentnomi{ljenje obezbe|uje dolazak do istogcilja razli~itim putevima i predstavljakomponentu fluidne inteligencije koja jerelativno nezavisna od obrazovanja(17). Stoga, Informacije su test koncep-tualnog mi{ljenja. Funkcionalna ispitiva-nja su pokazala da se tokom ovog testaaktivi{u uglavnom levi temporalni re-ànj i susedne oblasti mo`dane kore uzznatno manju aktivnost desnog tempo-ralnog re`nja (18). Informacije su jedanod najrezistentnijih testova na mo`danao{te}enja i uz sniène verbalne sposob-nosti na drugim testovima on je pokaza-telj o{te}enja leve hemisfere (19). Visokostatisti~ki zna~ajna razlika (p


7/10

E n g r a m i

v o l . 2 6 j u

l - d e c e m b a r 2 0 0 4 .

b r . 3 - 4

Subtest Brojevi odre|uje nivo pa`njeza jednostavne situacije, odnosno spo-sobnost odràvanja pa`nje i neposred-nog upam}ivanja (20). Pa`nja korespon-

dira sa brzom mobilizacijom energijekoja nije specifi~no vezana sa bilo kojimposebnim interesom, afektom ili te-`njom, ve} se koristi u mi{ljenju i po-stupcima vezanim za realnost. Pored ne-uravnoteènih afekata, pa`nju moguokupirati i emocijama {arìrane ideje,kao {to su sumanutosti. Na~elno slabijaefikasnost je proporcionalna teìni po-reme}aja pa`nje. Na{i rezultati su ukaza-li na postojanje statisti~ki zna~ajno lo{ijeskorove u odnosu na postignu}a ispita-nika sa pozitivnim podtipom shizofreni-je (p


8/10

E n g r a m i

v o l . 2 6 j u

l - d e c e m b a r 2 0 0 4 .

b r . 3 - 4

tak. Ova dva subtesta mogu indirektnoda uka`u i na postojanje organskih lezi-ja sa eventualnom lokalizacijom istih.Na{i rezultati su pokazali da je kod ne-

gativnog podtipa nizak skor na nivou vi-soko statisti~ke zna~ajnosti (p


9/10

E n g r a m i

v o l . 2 6 j u

l - d e c e m b a r 2 0 0 4 .

b r . 3 - 4

1. Nikoli}-Balkoski G, Leposavi} Lj.: Neu-ropsihologija shizofrenije, U: Depresijau shizofreniji, urednik M. Ja{ovic-Ga{i},Beograd, 1997.

2. Andreasen NC. Positive and negativesymptoms: historical and conceptualaspects. Andreasen N, (Eds). In: Schi-zophrenia: Positive and NegativeSymptoms and Syndromes, Karger, Ba-sel 1982; 1-250.

3. Cutting J. The Psyhology of Shizophrenia.

Churcill Livingstone, Edinburgh, 1985.

4. Grant I, Adams KM. Neuropsychologi-cal Assessment of Neuropsychiatric di-sorders. Oxford University Press, New

York Oxford, 1986.5. Nasrallah, AH. and Weinberger DR. The

Neurology of Schizophrenia. Elsevier, Amsterdam, 1986.

6. Crow TJ. Positive and negative symp-toms and the role of dopamine. British

Journal of Psychiatry, 1985; 137:383-

386.43

COGNITIVE DEFICIT INSCHIZOPHRENIA:COMPARATIVE ANALYSIS

OF POSITIVE ANDNEGATIVE SUBTYPE

Tijana Cveti}

Institute of psychiatry, Clinical Centre of Serbia,Belgrade

Summary: The aim of the study is to exami-ne the global cognitive deficit in schizop-hrenia and to compare cognitive dysfun-ction in positive and negative subtype of schizophrenia. Method: The sample consist

of 56 patients diagnosed as schizophreniaaccording to DSM-IV criterion There were27 women and 29 men, hospitalized at theInstitute of Psychiatry CCS. The positive andnegative syndrome scale is used to classify the subtype of schizophrenia: positive sub-type (31 patients) and negative subtype (25patients) all of which are reaching remis-sion. To examine the cognitive deficit inschizophrenia it is used comparative analy-sis of positive and negative subtype asses-

sing with the Wechsler s Individual Intelli-gence Test (VITI) global and selective cog-nitive functioning.Conclusion: Negative subtype of schizop-hrenia show significantly higher cognitivedysfunction in comparison to positive sub-type, with reduced functioning in evolutio-nary higher cognitive functions like selec-tion of information, processing, planning,comprehension, realization (executive fun-ctions) as well as visual motor abilities.

Key words : schizophrenia, positive/negativesubtype, cognitive deficit

Literatura


10/10

E n g r a m i

v o l . 2 6 j u

l - d e c e m b a r 2 0 0 4 .

b r . 3 - 4

7. Andreasen NC, Olsen S.: Negativesymptoms vs positive schizophrenia:definition and reliability. Archives of General Psychiatry 1982; 39: 789-794.

8. Kay SR. et al. The Positive and Negative

Syndrome Scale (PANSS) for schizop-hrenia. Shiz Bull 1990; 16:537.9. Emrich HM. A three-component-system

hypothesis of psychosis. British Journalof Psychiatry 1989; 155: 37-39.

10. Judd LL et al. Sensory gating deficits inschizophrenia: New results. Am JPsychiatry 1992; 149: 488-493.

11. Kremen WS. Attention/ information-processing factors in psychotic disor-ders. J Nerv Ment Dis 1992; 180: 89-93.

12. Johnstone EC et al. Institunalization andthe defects of schizophrenia. British Jo-urnal of Psychiatry 1981; 139: 195-203.

13. Green M, Walker E. Attentional perfor-mance in positive and negative schizop-hrenia. J Nerv Ment Dis 1986; 174: 208-213.

14. DSM-IV, Diagnostical Statistical Manual. American Psychiatric Association, Was-hington DC, 1994.

15. Berger J, Markovi} M, Miti} M. Veksle-rov individualni test inteligencije. DPS,Beograd, 1991.

16. Toti} S, Paunovi} RV. Neuropsiholo{kadisfunkcija u shizofreniji u knjizi Shizo-frenija na razme|u milenijuma, urednik

Vladimir R. Paunovi}, ed Medicinski Fa-kultet, 2004; 283-300.

17. Leposavi} I.: Neuropsiholo{ki profil pa-cijenata sa perzistentnim sumanutimporeme}ajem. Magistarska teza: Medi-cinski fakultet u Beogradu, 2003.

18. Hafnet H, Maurer K.: Are two types of

schizophrenia? True onset and sequen-ce of positive and negative syndomesprior to first admission. In: Marneros A,

Adreasen NC, Tsuang MT (eds) Negati- ve versus positive schizophrenia. Sprin-ger, Berlin, Heilderberg, New York,1991; 126-33.

19. Lezak MD.: The neuropsychological as-sesment (3rd ed.).Oxford University Press, NY 1995.

20. Talland AG, Disorders of memory andlearning ed Penguin New York 1971.

21. Tamlyn D, McKenna, PJ, Mortimer AM.,et al. Memory impairment in schizop-hrenia: its extent, affiliations, neu-ropsychological character. Psychologi-cal Medicine1992; 22: 105-15.

22. Townes BD, Martin DC, Nelson D, et al.Neurobehavioral aproach to clasifica-tion of pychiatric patients using a com-

petency model. Journal of Coun-sClinPych 1985; 53:33-42.

23. Liddle PF. Schizophrenic syndromes,cognitve performace and neurologicaldysfunction, Psychol Med 1987: 17:49-57.

44

Documents

Kognitivni Deficit u Sch