KALİTE GÜVENCESİ SİSTEMLERİ

www.koumakina2001.8m.com

Deniz BAŞAR 1

1.KALİTE VE KALİTE İLE İLGİLİ KAVRAMLAR 1.1. KALİTE KAVRAMI Sürekli genişleyen sanayi ve ticaret, şirketleri yoğun bir rekabet ortamına

sürüklemektedir. Bu yoğun rekabet ortamında, en önemli rekabet unsuru olarak

kalite ön plana çıkmaktadır. Bol, çeşitli düşük maliyetli üretim de bir rekabet

unsuru olsa da , kalite bunların üstünde, bilimsel, teknolojik ve sosyo-kültürel bir

birikimi gerektirir.

Kalite, pek çok kişinin bildiği veya tanımlamaya çalıştığı gibi ‘’mutlak anlamada

en iyi ya da en mükemmel’’ demek değildir. Örneğin piyasadaki en kaliteli

otomobil olarak BMW’yi veya Mercedes’i kabul etmek mümkündür. Bu

tanımlamaya göre düşük kaliteli olan LADA marka otomobillerin piyasada çok

fazla talep görmesini açıklamak neredeyse imkansızlaşır. Buradan anlaşıldığı

gibi, kalite çok genel olarak amaca uygunluk derecesi olarak tanımlanabilir.

Burada amaç, mamülü kullanacak olan kişinin ihtiyacına ve ödeme olanaklarına

göre belirlenir. Yani amaca uygunluk derecesi üretici veya satıcı tarafından

değil, sadece müşteri tarafından belirlenir. Müşteriyi memnun eden, beklenti ve

ihtiyaçlarını karşılayan her ürün/hizmet kalitelidir denebilir.

Kalite, çok boyutlu bir kavram olması niteliğiyle çok farklı tanımlamaların ortaya

çımasına sebep olmuştur. Aşağıda dünya çapında kuruluş ve uzmanlar

tarafından yapılmış olan kalite tanımları verilmiştir:

- Kalite, bir ürün ya da hizmetin belirlenen veya olabilecek ihtiyaçları karşılama

kabiliyetine dayanan özelliklerinin toplamıdır. ( ISO 8402 )

- Kalite bir mal ya da hizmetin belirli bir gerekliliği karşılayabilme

yeteneklerinin ortaya koyan karakteristiklerin tümüdür. ( Amerikan Kalite Kontrol

Derneği- ASQC)

- Kalite bir malın ya da hizmetin tüketicinin isteklerine uygunluk derecesidir.

( Avrupa Kalite Kontrol Organizasyonu )

- Kalite, bir ürünün gerekliliklere uygunluk derecesidir. ( P. Crosby )

1.2. KALİTEYİ OLUŞTURAN TEMEL UNSURLAR Bir mamülün kalitesi iki faktörün bileşimi olarak ortaya çıkar:


Deniz BAŞAR 2

1.2.1. Dizayn Kalitesi Bir mamülün fiziksel yapısı ve özellikleri dizayn kalitesi faktörü göz önüne

alınarak tasarlanır. Boyut, ağırlık, hacim vb. fiziksel nitelikler gibi dizayn kalitesi

de ölçülerle belirlenebilir. Dizayn kalitesi saptanırken, biri kalitenin değeri, diğeri

ise kalitenin maliyeti olmak üzere iki ayrı parasal faktör kullanılır. Şekil 1’de

başlangıçta kalitenin değeri kalitenin derecesi arttıkça hizlı bir artış gösterir.

Ancak kalitenin derecesi ihtiyaç duyulanın üzerine çıktığı zaman kalitenin

değerinin giderek düşmeye başladığı görülür. Örneğin, ayakkabının 1 veya 2 yıl

dayanıklı olması karşılığında fiyat farkına katlanılır. Fakat dayanıklılık süresi

uzadıkça artan fiyatı ödeyecek tüketici sayısı hızla azalır. Kalitenin maliyeti ise

tersine bir gelişim gösterir. Artan kalite derecesi ile maliyet hızla yükselir.

İki eğri arasındaki yükseklik farkı üreticinin kalite açısından karını verir. Farkın

maksimum olduğu B noktası, üretici açısından en uygun dizayn kalitesi

derecesidir.

Şekil 1.1. Dizayn kalitesi için en uygun kalite derecesinin saptanması

1.2.2. Uygunluk Kalitesi Dizayn kalitesi ile belirlenen spesifikasyonlara imalat esnasındaki uyma

derecesidir. İstenen uygunluk kalitesi için, Şekil 2.’de grafikte görülen maliyetler

arasında bir denge kurulmaya çalışılır. Kalite kontrolün etkinliği arttıkça,bozuk

mal sayısı azalır. Buna karşılık ölçme ve kontrol faaliyetlerinin yoğunluğu


Deniz BAŞAR 3

arttığından değerleme maliyetleri giderek yükselir. Koruma maliyetleri, bozuk

mal üretimini engellemek için önceden alınan, işçi eğitimi, tamir-bakım, dizayn

kontrolü gibi tedbirler için yapılan masraflardan oluşur. Grafikten görüldüğü

üzere, konrolün etkinliği arttıkça, değerleme ve koruma maliyetleri yavaşça

yükselir; ancak bozuk mal maliyeti hızla düşer. Uygunluk kalitesini artırmak için

özellikle koruma tedbirlerine önem verilmelidir.

Şekil 2. Uygunluk kalitesini etkileyen maliyet unsurları

1.3. KALİTE KONTROLÜ ISO 8402 (1994) Kalite sözlüğü kalite kontrolünü, kalite sisteminin

unsurlarından biri olarak, kalite isteklerini karşılamak amacı ile kullanılan

uygulama teknik ve faaliyetleri şeklinde tanımlamaktadır. Bune göre kalite

kontrolü, ürün kalite oluşum sürecinin çeşitli aşamalarında tasarım, prototip,

hammadde, malzeme, yarı mamul, mamul, süreç ve operasyonlar üzerinde

kalite kriterlerine uygunluğun gözlenebilmesi ve yetersiz performansa neden

olan unsurların belirlenerek ortadan kaldırılması amacı ile yapılan uygulama

teknikleri ve faaliyetleridir.


Deniz BAŞAR 4

Kalite kontrolü sadece mamul ve yarı mamuller üzerinde değil, aynı zamanda

üretim sürecine ilişkin tasarım parametrelerinin istenen kalite düzeyine

uygunluğunun izlenmesi ve değerlendirilmesini de kapsamaktadır.

1.4. KALİTE GÜVENCESİ ISO 8402 (1994) Kalite sözlüğünde Kalite Güvence şu şekilde

tanımlanmaktadır:

Kalite sistemi kapsamında uygulamaya alınmış, gerektiğinde sunulabilen, bir

ürünün kalite gereksinimlerini karşılayacağına dair yeterli güveni sağlayacak

tüm planlı ve sistematik faaliyetlerdir.

Son yıllarda kalite güvencesi sistemlerinin uygulanması gereklilik halini almaya

başlamıştır. Bu durum şematik olarak şu şekilde açıklanabilir:

Şekil 3. Kalite güvencesi sisteminin kurulma sebepleri

Kalite güvencesi, en genel tabirle alıcının ürünün kalitesinden memnun

kalmasını sağlayacak çabaların tümüdür. Kalite güvencesi, tasarımdan

malzeme seçimi, üretimi ve dağıtımına kadar her aşamada ürün kalitesinin

kontrolünü sağlar. Bu, ürünün organizasyon içerisinde geçtiği her aşamanın ve

her düzeyin dikkatli bir şekilde yönetilmesini gerektirir. Bunun sağlanabilmesi

için de, tüm işletme fonksiyonlarının aynı amaç doğrultusunda biraraya

getirilmesi gerekir.

Kalite güvencesi, kalite kontrolü ya da muayenesi değildir. Bir kalite güvence

programı kalite kontrolü ve muayane çalışmalarını içermekle birlikte, bu iki

çalışma bir kuruluşun kaliteye toplam katılımının küçük bir bölümüdür. Ve direkt

olarak imal edilen ürünlerin kontrolüne yöneliktir. Kalite güvencesi ise ürünün


Deniz BAŞAR 5

üretildiği sistem üzerinde odaklanmıştır. Bu nedenle kaliteyi kontrol altına

almaya değil, kaliteyi sağlamaya yöneliktir.İşlem yapıldıktan sonraki sonuçlara

değil, işlemin doğru yapılmasına yöneliktir.

Şekil 4. Kalite güvencesi- Kalite kontrol- Muayene fonksiyonları

1.5. STANDART ISO’nun standart tanımı şöyledir. ‘’ Bilim, teknoloji ve tecrübenin somut

tecrübelerine dayanarak, ulusal ve uluslararası kabul görmüş kuruluşlarca,

toplum menfaatlerine uygun olması bakımından onaylanması gereken ve ilgili

kesimlerin işbirliği ve mutabakatı sağlanarak hazırlanan, kamuoyunun

kullanımına açık, teknik dökümantasyon ‘’

Özellikle teknolojinin gelişimi ile her alanda standartlaşma ve standardizasyona

olan ihtiyaç artmaktadır. Bugünün gelişmiş dünyasında müşteriler çok geniş

bilgilenme ve seçme olanaklarına sahiptir. Tüketici artık bir ülkenin tüketicisi

değildir. Küresel tüketici için bir malın hangi ülkede yapıldığı değil, markası ve


Deniz BAŞAR 6

teknik özellikleri önem taşımaktadır. Standartlar bugün tüketici seçimi fikrini

yaygınlaştırabilme bakımından hiçbir zaman olmadığı kadar önem

kazanmışlardır.

1.6.KALİTE KONTROLÜN AMAÇLARI Bir işletmede etkili bir kalite kontrol sistemi sonunda gerçekleşmesi istenen

amaçlar şöyle sıralabilir:

1.Mamul kalite düzeyinin yükseltilmesi

2. Mamul tasarımının geliştirilmesi

3. Daha ucuz ve kolay işlenebilir malzeme araştırılması

4. İşletme maliyetlerinde azalma

5. Iskarta, işçilik ve malzeme kayıplarında azalma

6. Üretim hattındaki darboğazın giderilmesi

7. Personel moralinin yükseltilmesi

8. Müşteri şikayetinin azaltılması

9. Rakiplere karşı firma prestijinin arttırılması

10. İşçi-işveren ilişkilerinde olumlu gelişme sağlanması

1.7 TOPLAM KALİTE KONTROLÜ 1.7.1. Genel Kaliteye ve onun sağladığı sürece bütünsellik içinde bakma gereği ‘’toplam

kalite’’ kavramının tüm dünyada yaygınlaşmasına neden olmuştur. Bu kavram

içinde yer alan ‘’toplam’’ sözcüğü kalitenin ‘’tüm süreçlerde’’, ‘’tüm işlerde’’ ve

herkesin katılımı’’ ile sağlanabilir olmasına işaret etmektedir. Toplam kalite

kontrolü, bu hedefe varmak için kişilerin eşgüdümlü davranışlarını, makineleri

ve bilgiyi yönlendirmekte ve yönetmektedir.

Toplam kalite kontrolü, kalite kontrol fonksiyonu faaliyetleri yanında kalite

örgütünün karşılıklı bağımlılık gösteren çok fonksiyonlu kalite faaliyetlerini de

kapsamaktadır. Toplam kalite kontrol kavramını ortaya çıkaran Feigenbaum’un

tanımlamasına göre; Toplam kalite kontrolü, tüketici isteklerini en ekonomik

düzeyde karşılamak amacıyla işletme içindeki pazarlama, mühendislik, imalat

ve müşteri hizmetleri gibi çeşitli birimlerin; kalitenin yaratılması, yaşatılması ve

geliştirilmesi yolundaki çabaları arasında eşgüdüm sağlayan etkili bir sistemdir.


Deniz BAŞAR 7

1.7.2. Toplam Kalite Kontrolün Aşamaları Toplam kalite kontrol üretim sisteminin her yerinde rastlanılan faaliyetler

zinciridir. Bu faaliyetleri Şekil 4’teki şekilde görüldüğü gibi sıralamak

mümkündür. Buna göre Toplam Kalite Kontrol üç aşamada gerçekleşir:

1.7.2.1. Yeni Dizayn Kontrolü : Tüketici ihtiyaçları,satın alma gücü ve Pazar

özellikleri ile teknolojik olanaklar gözönüne alınarak mamulun kalitesini

belirleyen teknik spesifikasyonlar ve prosesler tespit edilir.

1.7.2.2. Gelen Malzeme Kontrolü : Mamulde kullanılan hammadde,

yarımamul, parça ve yardımcı malzemelerin istenilen niteliklerde olup

olmadığının tespitidir.

1.7.2.3. Mamul Kontrolü : İmalatın önceden tayin edilmiş bulunan çeşitli

aşamalarında yarımamul ve mamullerin kalite spesifikasyonlarına

uygunluğunun kontrolü ve gerekli hallerde ilgili ünitelerin zamanında düzeltici

karar almalarını sağlayacak şekilde uyarılmasıdır.

Şekil 5. Üretim sürecinde Toplam Kalite Kontrol

1.7.2. Toplam Kalite İle Kalite Yönetim Sistemlerinin Karşılaştırılması Bir çok klasik kalite yönetim sistemi muhasebe ve personel gibi kuruluşun idari

bir çok işlemini kapsama almaz. Bu nokta Toplam Kalite ile Kalite yönetim


Deniz BAŞAR 8

sistemlerini birbirinden ayıran en temel özelliktir. Tabloda Toplam Kalite ile

Kalite yönetim sistemleri arasındaki farklılıklar görülmektedir:

Tablo 1. Kalite Yönetim Sistemleri ile Toplam Kalite Anlayışının Karşılaştırılması


Deniz BAŞAR 9

2. TS/ISO 9000 STANDARTLAR SERİSİ KALİTE GÜVENCESİ STANDARTLARI 2.1. GİRİŞ Geçmişte kaliteye yönelik sorunların çabalarla çözülmesi istenirken bugün bu

uygulama yerini, üretim yerindeki her kişinin katkısını sağlayan sistemli

girişimlere bırakmıştır. Böylece, dünün kalite kontrolü deyince yalnızca ölçme

muayenesi olarak algılanan uygulanışı yerini bugün kalite güvencesi

sistemlerine bırakmaktadır.

İstenilen kalite düzeyine sürekli olarak tutturulabilen raslantılarla erişilemez.

Üretim endüstrisinin hızla gelişmesi ile çok sayıda olan ve birbiri yerine geçebilir

parçalar üretme tekniklerinin uygulanmaya girmesi, kalite düzeyinin güvencesini

sağlamak için sistemlerin ve standartların da geliştirilmesini gerekli kılmıştır.

İlk kalite sistem standartları 1950’li yılların sonunda ortaya çıkmış, daha yaygın

hale geldiği 1960’lı yıllarda yönetimlere yardım, rehberlik eder hale gelmişti.

Avrupa Topluluğu (AT) ve Avrupa Serbest Ticaret birliği (EFTA) üyesi ülkelerde

ise ilk olarak 1987 yılında yayınlanan ve 1993 yılından itibaren İSO 9000 serisi

olarak tanımlanan Kalite Güvencesi Standartları yürürlüğe konulmuştur.

Günümüzde Avrupa, ABD ve Japonya dahil dünyanın hemen tüm ülkelerinde

geçerli genel amaçlı kalite güvencesi standardı olan İSO 9000’i değişik kodlar

ile, ilgili ülkeler kendi dillerine çevirerek, İngilizcesi ile birlikte yayınlamışlardır.

(Almanya’da DIN ISO 9000, Fransa’da NF X50 131-133, Türkiye’de TS İSO

9000 ve diğerleri )

Kalite güvencesi konusunda firmalar ve ülkeler arasında meydana gelen

anlaşmazlıklar ve farklılıklar bu standartlar sayesinde giderilmeye çalışılmıştır.

Ürün kalitesinden kaynaklanabilecek sorunlar Kalite Güvencesi Sistemi

içerisinde başlangıçta önlenmektedir.

İSO 9000 standartları belli bir mamul veya hizmete ait standartlar değildir.

Dolayısıyla belirli bir mamul veya hizmetin kalitesini garanti etmez. Bu

standartlar, etkili bir yöntem sisteminin nasıl kurulabileceğini, dökümante


Deniz BAŞAR 10

edilebileceğini ve sürdürülebileceğini göz önüne sermektedir. Bu nedenle de her

endüstriyel ekonomik sektör için farklı standartlar hazırlanması yoluna

gidilmemiş, bir tek İSO 9000 serisi ile tüm sektörlere hitap etmek mümkün

olmuştur.

İSO 9000 belgesine sahip bir kuruluş ürünlerinin kalite güvencesini nasıl

sağlayacağını taahhüt etmiş demektir.

Ülkemiz Avrupa Topluluğuna tam üye olma aşaması içindedir. Bu süreç içinde

topluluğun benimsediği yöntemleri ve standartları özümsemek, uyarlamak ve

uygulayarak kalite güvence sistemlerimizi yeniden değerlendirmek, gerekiyorsa

yenilemek durumundayız.

Türk Standartları enstitüsü (TSE) yayınladığı ve ISO 9000 standartlarının bir

çevirisi mahiyetindeki TS/İSO 9000 serisi Kalite Güvencesi Standartları ile

ülkemizdeki kuruluşların İSO 9000 Standartlarına uyum sağlanması

sağlanmıştır. 1993 yılından itibaren her geçen gün TS/İSO belgesine sahip

kuruluşların sayısı her geçen gün artmaktadır.

İlk olarak 1987 yılında yayınlanan bu standartlar belli aralıklarla gözden

geçirilmekte ve güncelleştirilmektedir. 1994’te yapılan yenilemeden sonra

standartlar 2000 yılında bazı değişikliklerle yeniden yanlanmaktadır. Bu

değişikliklere Bölüm 2. 7’de değinilmiştir.

2.2.İSO 9000’İN SAĞLADIĞI AVANTAJLAR VE DEZAVANTAJLAR 2.2.1. İSO 9000’in Sağladığı Avantajlar İşletmenin belgelendirilmiş bir kalite yönetim sistemine sahip olması, işletmenin

pazarlamadan başlamak üzere yönetim ve daha bir çok faaliyetlerinde gözle

görülebilir faydalar sağlamaktadır. Bu faydalar kısaca şu şekilde sıralanabilir:

-Firmada yönetimde iyileşme, problemlerin daha hızlı çözülebilmesi, faaliyetlerin

daha iyi planlanabilmesi, bunların sonucunda kazancın ve saygınlığın artması,

-Tüm ürün ve hizmetler müşteri gereksinimlerinin tam anlamıyla karşılanması

amaçlanarak tasarlandığı için müşteri memnuniyeti ve bağlılığında artış,

-Uygunsuzlukların elimine edilmesiyle arttırılan verimlilik ve azaltılan işletme

maliyetleri,

-İşletmenin yönetiminde kolaylık,


Deniz BAŞAR 11

-Hata oranları, hurda miktarları ve yeniden işleme faaliyetlerindeki azalmalar ve

bunun sonucunda iç maliyetlerde düşüş,

-İSO 9000 belgesi olan kuruluşlara duyulan güvenin daha fazla olmasından

dolayı pazarlama faaliyetlerinde artış,

-Çalışanların kalite bilincinde artış,

-İşletme içinde sorumlulukların dağılımında avantajlar,

-Müşteri şikayetine sebep olan etkenlerin tespit edilerek düzeltilmesinin sonucu

müşteri şikayetlerinde azalma,

-Toplam Kalite Yönetimi felsefesinin yerleştirilmesinde önemli bir avantajdır.

2.2.2. İSO 9000 İçin İfade edilen Dezavantajlar İSO 9000 Kalite yönetim standardı için bir dizi dezavantajlardan da

bahsedilmektedir. Bu dezavantajlar işletmeden işletmeye değişebilmekle

beraber, önemli bir kısmı standardın yanlış yorumlanması sonucu standardın

işletmeye beklenilenden fazla iş yükü getirmesi şeklinde ortaya çıkmıştır.

Sayılan dezavantajlar içinde en büyük payı İSO 9000’in işletmenin yönetiminde

ve faaliyetlerin yürütülmesinde bürokrasiyi arttırdığı görüşü tutmaktadır. Bu

doğru bir yorumdur ancak şikayette bulunan bir çok işletmede kalite sistem

yapısı incelendiğinde standardın bazı noktalarda yanlış veya hatalı

yorumlandığı ve bunun sonucunda da hem bürokraside hem de kırtasiye

işlemlerinde fazlasıyla ve gereksiz miktarda artış olduğu gözlemlenmiştir.

İSO 9000’in getirdiği ve dezavantaj olarak ifade edilen diğer bir özelliği ise

esnekliği azaltıyor olmasıdır. Ancak bu özelliğin ortaya çıkmasının büyük ölçüde

temel nedeni yine standardın maddelerinin yanlış yorumlanmasıdır. Çünkü İSO

9000 yaratıcılığın ve esnekliğin gerektiği yerlerde dökümantasyon ve kısıtlama

istemez, bununla birlikte bu noktaların tespitini de işletmenin kendisine bırakır.

Yanlış yorumun ortaya çıktığı nokta da burasıdır.

İSO 9000 için ifade edilen dezavantajları sıralayacak olursak;

-Bürokraside ve kırtasiyede artış,

-Gereksiz yatırıma zorlanma,

-Mükemmeliyetçilik,

-Sorumluluk duygusunun kaybı,

-Esnekliğin kaybolması


Deniz BAŞAR 12

2.3. TS/İSO KALİTE STANDARTLARI SERİSİNİ OLUŞTURAN STANDARTLAR 2.3.1. Genel İSO 9000 standartları serisi kendi içerisinde bir dizi standartlardan oluşur.

TS 9005/1987 Kalite Sözlüğü (ISO 8402)

TS-ISO 9000-1 Kalite Yönetimi ve Kalite Güvence Standartları-Seçme ve

Kullanma Kılavuzu.

ISO/CD 9000-2:1995 Kalite Yönetimi ve Kalite Güvence Standartları-Bölüm 2:

ISO 9001 9002,9003’ün uygulanması için Genel Kılavuz

ISO 9000-3/1993 Kalite Yönetimi ve Kalite Güvence Standartları-

Bölüm 3: ISO 9001’in Yazılım Gelişme, Temini ve

Bakımına Uygulanması için Kılavuzlar.

(İlk olarak 1991 yılında yayınlandı, 1993 yılında ise

düzeltilerek yeniden yayınlandı)

ISO 9000-4 /1993 Kalite Yönetimi ve Kalite Güvence Standartları-

Bölüm 4: Güvenilirlik Programı Yönetimi için Kılavuz.

TS-ISO 9001/1994 Kalite Sistemleri – Tasarım/Geliştirme,Üretim,Tesis ve

Hizmette Kalite Güvence Modeli.

(Belgelendirmeye esas standartlardan birisidir. İlk olarak

1987’de yayınlandı, daha sonra revize edilerek 1994

sonunda Taslak Uluslar arası Standart-Draft International

Standart –olarak yayınlandı)

TS-ISO 9002/1994 Kalite Sistemleri- Üretim, Tesis ve Hizmette Kalite

Güvence Modeli ( Belgelendirmeye esas standartlardan birisidir. İlk

olarak 1987’de yayınlandı daha sonra revize edilerek

1994 sonunda Taslak Uluslar arası-Draft İnternational

Standart- olarak yayınlandı.

TS-ISO 9003/1994 Kalite sistemleri-Son Muayene ve Deneyde Kalite

Güvence Modeli

(Belgelendirmeye esas standartlardan birisi dir. İlk

olarak 1987’de yayınlandı daha sonra revize


Deniz BAŞAR 13

edilerek1994 sonunda Taslak Uluslar arası Standart

Draft- İnternational Standart- olarak yayınlandı.)

TS-ISO 9004-1/1994 Kalite Yönetimi ve Kalite Sistemi Unsurları- Bölüm 1:

Kılavuz. ( İlk olarak 1987’de yayınlandı)

TS-ISO 9004-2/1994 Kalite Yönetimi ve Kalite Sistemi Unsurları-Bölüm 2:

Hizmetler İçin Kılavuz

TS-ISO 9004-3/1993 Kalite Yönetimi ve Kalite Sistemi Unsurları-Proses

Edilmiş Malzemeler İçin Kılavuz

(Nisan 1992’de taslak uluslararası standart olarak

yayınlandı)

ISO 9004-4/1993 Kalite Yönetimi ve Kalite Sistemi Unsurları-Bölüm 4:

Kalite İyileştirme İçin Kılavuz

(Mart 1992’de taslak uluslararası standart olarak

yayınlandı)

ISO/CD 9004-6/1995 Kalite Yönetimi ve Kalite Sistemi Unsurları – Bölüm 6:

Proje Yönetiminde Kalite İçin Kılavuz

----------------- Kalite Yönetimi ve Kalite Sistem Unsurları-Kalite

Ekonomisi (Proje aşamasında)

ISO 10005/1995 Kalite Yönetimi-Kalite Planları için Kılavuz

(Ekim 1991’de Komite Taslağı-Committee Draft-,1994

Yılında İse Taslak Uluslararası Standart olarak

Yayınlandı

TS ISO 10011-1/1990 Kalite Sistem Denetimi İçin Kılavuz-Denetim

TS ISO 10011-2/1991 Kalite Sistem Denetimi İçin Kılavuz-Kalite Sistem

Denetçileri İçin Nitelik Kriterleri

TS ISO 10011-3/1991 Kalite Sistem Denetimi İçin Kılavuz-Bölüm 3:

Denetim Programlarının Yönetimi

ISO 10012-1/1993 Ölçme Ekipmanı İçin Kalite Güvence Gereklilikleri-

Bölüm 1:Ölçme Ekipmanı İçin Metrolojik Konfirmasyon

Sistemi

(İlk olarak Ocak 1992’de yayınlandı, daha sonra


Deniz BAŞAR 14

Mayıs 1993’te düzeltilerek yeniden basıldı)

ISO 10013/1995 Kalite El Kitabı Geliştirme Kılavuzu

(İlk olarak Aralık 1991’de yayınlandı. Son olarak ise

Mart 1995’de düzeltilerek yeniden yayınlandı.)

IEC 300-2/(Yakında yayınlanıyor) Güvenilirlik Programı Yönetimi-Bölüm 2:

Güvenilirlik Programı Unsurları ve Ödevleri.

İSO 9000’in belgelendirmeye esas 3 ana bölümü kısaca şöyle açıklanabilir.

2.3.2. İSO 9001: Bu standart ,üreticinin tasarım aşamasından başlayarak, geliştirme, üretim,tesis

ve hizmet aşamalarında istenen kaliteyi sağlayabildiği durumlarda kullanılır. Bu

standartlara sahip olmak isteyen kuruluş bölüm 2.4’te incelenecek olan 20

madde şeklindeki hususları yerine getirmelidir.

TS/ISO 9000 serisi içinde en kapsamlı olan standarttır. Bu standart, işletmenin

büyüklüğüne değil, fonksiyonuna bağlıdır. Ürün tasarımı ve satış sonrası hizmet

işlevi olan beyaz eşya ya da otomobil v.b. üretimi yapan işletmeler ISO 9001’e

göre belgelenebilir.

2.3.3. ISO 9002: Belirtilen isteklere uygunluğun üretici tarafından üretim, tesis ve satış sonrası

servis aşamasında sağlanması gerektiği zaman kullanılır. ISO 9001’in

sağlaması gereken 20 maddeden tasarım maddesi dışındaki 19 maddenin

yerine getirilmesi gerekir. Özellikle daha önceden oluşturulmuş ve onaylanmış

tasarımlar doğrultusunda imalat yapan işletmeler için uygundur. Ürün geliştirme

fonksiyonu olmayan herhangi bir imalatçı ya da nakliye, ambalajlama, dağıtım

ve taşıma gibi işler yapan hizmet firmaları kalite sistemlerini eğer belgelendir-

mek istiyorlarsa bu standarda göre geliştirebilirler.

2.3.4.ISO 9003 İlk iki maddeye göre daha esnek ve dar kapsamlı olan bu standart üreticinin

isteklere uygunluğu sadece son muayene ve testlerde sağlaması gerektiği

durumlarda kullanılır. Burada TS/ISO 9001’deki 20 ana maddeden sadece

16’sının yerine getirilmesi gerekir. Örneğin, İşletme bitmiş yarı mamulleri alarak


Deniz BAŞAR 15

bunların müşterinin tasarımı doğrultusunda monte ediyorsa bu durumda ISO

9003 en uygun kalite sistem standardı olacaktır.

Tablo 2 . ISO 9000 Kalite Sistem Standardı Ana Maddeleri


Deniz BAŞAR 16

Şekil 6. ISO 9001,9002,9003 Standartlarının İlişkileri

2.4. TS/İSO 9001 STANDARDININ ANA MADDELERİNİN AÇIKLANMASI İSO 9001 yönetimin kontrol altına alması gereken gereksinimleri içerir ve

yönetimin iyi bir şekilde kontrol altına alamadığı 20 alanı işaret eder.

‘Tedarikçi’ kelimesi standartta ISO 9001’e göre bir kalite sistemi kuran ve

çalıştıran organizasyon anlamına gelir. Tedarikçi organizasyon kendi ürünlerini

alan satın alıcı organizasyonlar ve kendine mal ve hizmet sağlayan taşeronlara

sahiptir. ISO 9001’in bölümleri bu durumda ‘tedarikçi’ organizasyonlar içindir.

Ürün kelimesi bütün standart boyunca ürün ve/veya servis anlamına

gelmektedir.

Prosedür veya talimatların resim, fotoğraf veya akış şeması gibi gösterimleri de

Kullanabileceğinden standardın içerisinde yazılı yerine dökümante kelimesi

kullanılmaktadır.

2.4.1. YÖNETİM SORUMLULUĞU 2.4.1.1. Kalite Politikası İşletme yönetimi, resmi olarak kalite ile ilgili politikasını, kalite için hedeflerini ve

kalite taahhütlerini belirlemeli ve dökümante etmeli, bütün çalışanlar tarafından

anlaşılmasını sağlamalı ve politikada yer alan yüklenimlerinin tamamen

uygulanmasını sağlamak için gerekli çalışmaları yapmalıdır.


Deniz BAŞAR 17

Kalite politikası tedarikçinin kuruluşu ile ilgili hedefleri ve müşterinin beklenti ve

ihtiyaçlarına uygun olmalıdır. Tedarikçi bu politikanın kuruluşunun her

kademesinde anlaşıldığından ve devam ettirildiğinden emin olmalıdır.

Kalitenin inşa edilmesi şirket çapında topyekün bir çabayı gerektirir ve sadece

üst yönetimin emirleri ile başarılamaz. Bundan dolayı, tüm çalışanların katılımı

ve fikir birliği ile geliştirilmeli; ayrıca kuruluşun geçmişi, kültürü teknolojisi, pazar

payı ve uzun vadeli amaçları da göz önüne alınmalıdır. 2.4.1.2 Organizasyon

2.4.1.2.1 Sorumluluk Ve Yetki Kaliteyi etkileyen tüm işleri yöneten ve yürüten personelin sorumlulukları

tanımlanmalı ve işlerin gerektiği şekilde gerçekleştirilmesine doğrulamak üzere

eğitimli personel görevlendirilmelidir. Özellikle,

a) Uygunsuz ürün oluşumunu önleyecek çalışmaların başlatılması

b) Ürün kalitesi ile ilgili her türlü sorunun tanımlanması ve kaydedilmesi

c) Belirlenmiş yollar ile çözümlerin başlatılması, önerilmesi

d) Çözümlerin uygulanmasının doğrulanması

e) Uygun olmayan ürünün kusuru ya da eksikliği düzeltilene kadar işlenmesi,

sevkiyatı ya da tesisinin kontrolü

Konularında bağımsız olarak çalışması ve yetki alması gereken personel

tanımlanmalı ve dökümante edilmelidir.

Ürünlerin kalitesi ile ilgili sorumluluk kapsamlı olarak üst yönetimindir. Diğer bir

deyişle, kalite yönetim fonksiyonları, yetkili yöneticilerin direkt konrolü altındadır.

Kesinlikle anlaşılmalıdır ki, kalite güvencesi fonksiyonu için birinci derecede

sorumluluk, faaliyetleri ile tamamlanmış ürünün kalitesini direkt olarak

etkileyecek olan bölüme ait olacaktır. Bununla beraber tüm fonksiyonel

departmanlarda işbirliği yapmak suretiyle kalite politikasının yerleştirilmesini,

koordinasyonunu ve kontrol edilmesini sağlayacak merkezi bir kalite yönetim

grubunun kurulması gerekmektedir.

2.4.1.2.2. Kaynaklar Kalite sisteminin etkili bir şekilde işlevini sürdürebilmesi için yönetim, ürün

parametrelerinin doğrulanmasında gerekli olacak kaynakları tanımlamalı ve


Deniz BAŞAR 18

temin etmelidir. Bu kaynaklar doğrulanacak ürün ya da hizmete bağlı olarak

aşağıdaki kategorilerin hepsi ya da bir bölümünden oluşur:

-Doğrulama işi için yeterli sayıda eğitilmiş personel

-Standartlar ve detaylı talimatlar

-Ölçme ekipmanı ve mastar gibi amaca uygun olarak tasarımlanmış ekipmanlar

-Kalite Sisteminin, sürecin veya ürünün denetimlerinin bağımsız personelce

yapılması

2.4.1.2.3. Yönetimin Temsili Tedarikçi firmanın yürütme sorumluluğuna sahip yönetim organı, içinden bir

üyesini tayin etmelidir. Yönetim temsilcisi sistemin etkili olarak uygulanmasında

yeterli kaynakları bulundurmak için gerekli önlemleri alır. Küçük işletmelerde bu

sorumluluk işletme sahibinin kendisinde ya da görevlendireceği bir personelde

olabilir. Bu temsilci, aşağıdaki yetkilere de sahip olmalıdır:

a) Standarda uygun bir kalite sisteminin kurulması, uygulanması ve

uygulamanın sürdürülmesini sağlamak;

b) İnceleme ve kalite sisteminin iyileştirilmesi çalışmalarına esas alınması

amacıyla kalite sisteminin performansı konusunda yönetime rapor sunmak

2.4.1.3. Yönetimin Gözden Geçirilmesi ISO 9001’in gerekliliklerini karşılamak için kullanılan kalite sistemi, aşağıdaki

konular dahilinde işletme yönetimi tarafından incelenir:

- Kalite sisteminin işleyişi ve sorunları.

- Organizasyonel yapı ile kaynakların ve personelin uygunluğu.

- Son ürünün kalite gerekliliklerini karşılama düzeyi.

- Müşteri şikayetleri ve giderilmesi için yapılan çalışmalar.

- Kalite düzeyi ile ilgili yeni gelişmeler.

- İç denetim sonuçları.

- Personelin eğitim, motivasyon ve katılımcılık durumu.

- Kalite iyileştirme çalışmalarının izlenmesi.

2.4.2. KALİTE SİSTEMİ 2.4.2.1. Genel İşletmede, ürünün belirlenen gerekliliklere uygunluğu sağlamada bir araç olarak

kullanılmak üzere dökümante edilmiş kalite sistemi kurulmalı ve bu sisteme


Deniz BAŞAR 19

uygun çalışması sağlanmalıdır. Kalite sistem dökümantasyonu kalite el kitabı,

prosedürle el kitabı, iş talimatları, formlar, kayıtlar, çizimler gibi dökümanlarda

oluşur. ISO 1013/1995 standardında kalite el kitabı geliştirilmesi anlatılmıştır.

24.2.2. Kalite Sistem Prosedürleri İSO 9000’in gereksinimlerini karşılayacak prosedürler hazırlanmalı ve bu

prosedürler etkin bir şekilde uygulanmalıdır. Prosedürlerin kapsamı ve detayı

işin zorluğuna ve çalışanların eğitim seviyesine göre değişebilir.

2.4.2.3. Kalite Planlama

Bir siparişin hangi aşamalardan geçerek ürün haline gelip müşteriye sevk

edilecek duruma geldiği gösterilir. Kalite planlaması kalite kontrol tekniklerinin

güncelleştirme ihtiyacını belirlemeli, personel ve cihazların kalite planlarını

yürütebilecek yeterlilikte olmalarını sağlamalı ve ilgili kalite kayıtlarını

oluşturmalıdır.

2.4.3. SÖZLEŞMENİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ 2.4.3.1. Genel Tedarikçi dökümante edilmiş prosedürler hazırlayacak ve bu prosedürlere

uygun çalışılmasını sağlayacaktır.

2.4.3.2. Gözden Geçirme Bir sözleşme yapmadan önce,

- Sözleşme şartları açıkça tanımlanacak ve dokümante edilecektir.

- Teklif ve sipariş arasındaki uyuşmazlıklar çözülecektir.

- Tedarikçinin sözleşmeyi yerine getirebilecek yeterliliğe sahip olduğu

doğrulanacaktır.

Hazırlanacak olan sözleşmenin incelenmesi prosedürü ile işletme ve müşterisi

arasındaki yanlış yada eksik anlaşılmalar en aza indirilebilecek yada hiç

olmayacaktır.

2.4.3.3. Sözleşmede değişiklik yapma

Sözleşmede yapılacak değişiklikler belirli kurala bağlanacak ve ilgili bölümlere

bildirilecektir.

2.4.3.4. Kayıtlar

Sözleşmenin gözden geçirilmesi kayıtları muhafaza edilecektir.

2.4.4. Tasarım kontrolü


Deniz BAŞAR 20

2.4.4.1. Genel

Tasarımın belirli bir prosedürü uygun olarak yapılabilmesi bunun için ürünün

imalatına geçmeden önce tasarımın tetkik edilerek doğrulanması ve bunların

devamlılığı için yazılı prosedürler oluşturulması gerekir.

2.4.4.2. Tasarım ve geliştirme planlaması

Her tasarım faaliyeti için bir plan oluşturulacaktır. Tasarımın geçtiği aşamalar ve

hangi aşamada kimin sorumlu olacağı belirlenecektir . Proje geliştikçe buna

paralel olarak plan da güncelleştirilmelidir.

2.4.4.3.Organizasyonel ve Teknik ilişkiler

Değişik gruplar arasındaki teknik ve kuruluş içi ilişkiler problemlerin çıkmasını

önleyecek şekilde tanımlanmalı ve güncelleştirilmelidir.

2.4.4.4.Tasarım Girdileri

Tasarım için gerekli girdi gereksinimleri belirlenmelidir. Bunlar yasal

zorunlulukları da içerecektir. Tasarım girdileri objektif olmalıdır. Eksiz belirsiz ve

birbirini tutmayan şartlar için sorumlu kişiler tarafından çözüm getirilmelidir.

2.4.4.5. Tasarım Çıktıları

Tasarım çıktıları hesaplanarak analizlerle belirlenmelidir. Tasarım çıktıları

tasarım girdileri ile karşılaştırılabilir olmalıdır. Tasarım çıktıları kabul kriterleri

içermelidir. Tasarlanan ürünün çalışması, depolanması, taşınması, bakımı ve

ömrünü tamamladıktan sonra güvenlik ve fonksiyonel çalışabilme açısından

karakteristikleri tanımlanacaktır.

2.4.4.6. Tasarımın Gözden Geçirilmesi

Tasarım sürecinde, belirlenmiş aşamalarda tasarım belirlenmiş kişiler tarafından

gözden geçirilecektir.

2.4.4.7. Tasarımın Doğrulanması

Tasarım sürecinde, belirlenmiş aşamalarda tasarım belirlenmiş kişiler tarafından

doğrulanmalıdır.

- İlgili aşama için belirlenmiş tasarım çıktıları tasarım girdileri ile

karşılaştırılmalıdır.

- Yapılan tüm ölçümler kayıt edilmelidir.

- Alternatif hesaplamalar yapılmalıdır.

- Tasarım doğruluğu ispatlanmış başka bir ürünle kıyaslanmalıdır.


Deniz BAŞAR 21

- Yeterlilik testleri yapılmalıdır.

- Tasarım dökümanları kabulden önce gözden geçirilmelidir.

2.4.4.8. Tasarımın Validasyonu

Ürünün kullanıcının ihtiyaçlarını ve gereksinimlerini karşıladığı ispatlanmalıdır.

- Validasyon doğrulamadan sonra yapılacaktır.

- Ürün gerçek kullanım şartlarında kontrol edilecektir.

- Validasyon son ürün üzerinde yapılacaktır.

2.4.4.9. Tasarım Değişiklikleri

Tasarım değişiklikleri uygulamaya geçirilmeden önce tanımlanacak ve

dökümante edilecektir. Belirli kişiler tarafından gözden geçirilecek ve

onaylanacaktır.

2.4.5 DOKÜMAN VE VERİ KONTROLÜ

2.4.5.1. Genel

Kalite sistemi içinde kullanılan tüm dahili ve harici kaynak dökümanlar kontrol

altında tutulmalıdır.

2.4.5.2. Doküman ve Verilerin Kabulu ve Yayınlanması

Dökümanlar yayınlanmadan önce belirli kişiler tarafından onaylanır. Yürürlükten

kalkan dökümanın kullanımdan çıkarılması için de gereken işlemler belirlenecek

ve yazılı hale getirilecektir.

2.4.5.3. Doküman ve Veri Değişiklikleri

Dökümanlarda yapılacak değişiklikler dökümanı ilk onaylayanlar tarafından

yapılabilir. Dökümanlarda yapılan değişiklikler takip edilmelidir.

2.4.6. SATIN ALMA

2.4.6.1. Genel

Satın alınan ürünün belirlenen şartlara uyması sağlanacaktır. Bu konudaki

sorumluluk yönetimde olup, kaliteyi etkieyen tüm hususları kontrol eden bir

sistem kurulmalıdır.

2.4.6.2. Taşeronların Değerlendirilmesi

Taşeronlar kontrat şartlarını yerine getirebilme yeteneklerine göre

değerlendirilecek ve seçilecektir. Değerlendirmenin kapsamı taşeronun

sağladığı ürünün kritikliğine veya taşeronun performansına göre değişebilir.


Deniz BAŞAR 22

Şekil 7. Müşteri gerekirse tedarikçi firmanın giriş muayenesine ya da yan

sanayiide denetlemeler yapabilir.

2.4.6.3. Satın Alma Bilgileri

Satın alma bilgileri istenen ürünü açıkça ve detaylı olarak tanımlamalıdır.

Siparişler, gerekli çizimleri, proses ve muayene şartlarını da içermelidir. Ürüne

uygun bir standart var ise verilmelidir. Taşerona gönderilen satın alma

dökümanları, gönderilmeden önce tetkik edilerek onaylanmalıdır.

2.4.6.4. Satın Alınan Ürunun Doğrulanması

Tedarikçi, ürünü taşeronun tesisinde doğrulayabilir. Müşteri de taşeronun

ürününü doğrulamalıdır.

2.4.7. ALICININ TEMİN ETTİĞİ ÜRÜN

Müşterinin temin ettiği ürün uygun şekilde doğrulanmalı, muhafaza edilmeli, ve

depolanmalıdır. Üründe meydana gelen problemler kayıt edilecek ve müşteriye

bildirilecektir. Tedarikçi müşterinin doğru ürün gönderdiğini kontrol etmekten

sorumludur.


Deniz BAŞAR 23

Şekil 8. Alıcının temin ettiği ürün

2.4.8. ÜRÜN TANIMI VE İZLENEBİLİRLİĞİ

Uygun olduğu zaman, tedarikçi kuruluş satın alımdan başlayarak üretim,

dağıtım ve montajın tüm aşamalarında uygun bir şekilde ürünü tanımlamak için

dökümante edilmiş prosedürler hazırlayacak ve prosedürlere uygun

çalışılmasını sağlayacaktır. İzlenebilirlik, müşteri tarafından özellikle

istenildiğinde, işletme her ürünün ya da partinin tek olarak tanımlanması için

dökümante edilmiş prosedürler hazırlayacak ve kayıtlar saklanacaktır.

İşletme, imalatta kullanılan bütün girdilerin spesifikasyonlara uygunluğunu

doğrulamalıdır. İmalat ve montaj sürecinin her aşamasında tüm girdi ve yarı

mamuller uygun bir şekilde tasarlanmış etiket ve/veya formlar ile tanımlanabilir

olmalıdır. Ürün tanımlama ve izlenebilirliği sistemi ile kusurların analizi ve

düzeltici çalışmanın belirlenmesi süreci kolaylaşacağı gibi kusurlu parçaların

müşteriden ya da kullanım yerinden geri çağrılması mümkün olabilecektir.

2.4.9. PROSES KONTROL

Tedarikçi kaliteyi doğrudan etkileyen üretim, montej ve satış sonrası hizmet

işlemlerini belirleyecek, planlayacak ve kontrol altında yürütülmesini

sağlayacaktır. Kontrollü koşullar aşağıdakileri kapsar:

a) Olmamaları durumunda kalitenin olumsuz yönde etkilenebileceği üretim,

montaj ve hizmet yöntemini tanımlayan dökümante edilmiş prosedürler ve iş

talimatları


Deniz BAŞAR 24

b) Uygun üretim, montaj ve hizmet ekipmanının kullanılması ve uygun bir

çalışma ortamı,

c) Yazılı prosedürlere uygunluk,

d) Uygun ürün ve proses parametrelerinin takibi,

e) Proses ve ekipmanın kontrolü,

f) En açık şekilde belirtilecek işçilik kriterleri,

g) Süreç yeterliliğinin sürdürülmesinin sağlanması için ekipmanın uygun bir

şekilde bakımının yapılması

Özel işlemler nitelikli kişiler tarafından yapılacak ve proses parametreleri sürekli

takip edilecektir.

2.4.10. MUAYENE VE DENEY

2.4.10.1 Genel

Tedarikçi ürünün müşterinin istediği istediği gereklilikleri karşıladığının

doğrulanması amacıyla yapılan muayene ve deney aktiviteleri için dökümante

edilmiş prosedürler hazırlayacak ve prosedürlere uygun çalışılmasını

sağlayacaktır.

2.4.10.2. Giriş Muayene ve Deneyleri

Ürünün belirlenmiş gereksinimleri karşıladığı ispatlanana kadar kullanımı

engellenmelidir. Giriş kontrol kapsamı taşeronun yaptığı kontrola ve taşeronun

geçmiş performansına göre değişebilir. Şartlı kabul yapıldığında diğerleriyle

karışmaması için, ürün açıkça tanımlanarak/işaretlenerek üretime verilecektir.

2.4.10.3. Proses İçi Muayene ve Deneyler

Tedarikçi ürünü kalite planı ve prosedürlere göre muayene edecek, deneyecek

ve tanımlayacaktır. Acil üretim prosedürlerine göre gönderilen ürün dışında

ürünü istenilen muayene ve deneyler tamamlanana ya da gerekli raporlar

alınana veya doğrulanana kadar bekletecektir.

Süreç sırasında yapılan muayenede olası uygunluğun oluşmadan önlenmesi

amaçlanır. İstatistiksel proses kontrol teknikleri bu amaç için kullanılır.

Spesifikasyonlara uymayan ürünler uygun olanlara karışmayacak şekilde

tanımlanmalıdır.


Deniz BAŞAR 25

Şekil 9. Muayene ve deney

2.4.10.4. Son Muayene ve Deneyler

İşletmede sevkiyat öncesi bitmiş ürünün tüm muayene ve test işlemleri

tamamlanmış olmalıdır. Bitmiş ürün üzerinde yapılan son kontrol ve deneyler

müşteri açısından gerekliliklere uygunluğun kanıtıdır. Yani son muayene ürünün

giriş ve proses içi kontrollarını da kapsayacaktır. Partinin müşteriye sevkinden

önce yapılan son kontrol sonuçları bir forma kaydedilmeli ve müşteriye

gönderilmelidir. Ürün belirlenmiş bütün muayene ve tesleri bitirilmeden

sevkedileyecektir.

2.4.10. 5. Muayene ve Deney Kayıtları

Tedarikçi ürünün belirlenen kabul kriterlerine göre muayene ve deneylerden

geçirildiğini gösteren kayıtları tutacak ve saklayacaktır. Ürünlerin bu kabul

kriterlerine göre kabul veya red edildiği kayıtlardan görülecektir.

2.4.11. MUAYENE, ÖLÇME VE DENEY TEÇHİZATININ KONTROLÜ

2.4.11.1. Genel


Deniz BAŞAR 26

Tedarikçi, kullandığı muayene, ölçme ve deney ekipmanının kontrolü,

kolibrasyonu ve korunması için dökümante edilmiş prosedürler hazırlayacak ve

prosedürlere uygun çalışılmasını sağlayacaktır.

Muayene, ölçme ve deney ekipmanı ölçme belirsizliklerinin bilindiğinden ve

istenilen ölçme yeterliği ve tutarlığından emin olacak şekilde kullanılacaktır.

Muayenelerde kullanılan kalıp, mastar, şablon, test yazılımı vs belirli aralıklarla

kontrol edilmelidir.

2.4.11.2 Kontrol Prosedürü Tedarikçi:

a) Yapılacak ölçümleri ve istenilen doğruluğu belirleyecek ve gerekli doğruluk

ve hassasiyeti sağlayacak yeterlilikte uygun muayene, ölçme ve deney

ekipmanını seçecektir,

b) Teçhizatı belirli aralıklarla uluslar arası standartlara izlenebilir şekilde kolibre

etmelidir.

c) Teçhizatı tanımlamalı kullanımlarını takip etmelidir

d) Kabul kriterlerini, kontrol yöntemini, sonuçlarının olumsuz çıkması

durumunda alınacak önlemleri gösterecek bir sistem kurmalıdır.

e) Kolibrasyon sonuçlarını kayıt etmelidir.

f) Çevresel koşulları kalibrasyonlar ölçümler, testler ve muayeneler için uygun

tutmalıdır.

g) Teçhizatı, kalibrasyonunu geçersiz kılacak ayarlardan korumalıdır.

Şekil 10 : Muayene, ölçme ve deney teçhizatı


Deniz BAŞAR 27

2.4.12. MUAYENE VE DENEY DURUMU Bir ürünün imal edilmesi sırasında sürecin çeşitli aşamalrında muaeyene

durumu açıkça tanımlanmalıdır. Muayene sonunda verilen karar işaretleme,

etiketleme vb. şekilde belirtilmelidir. Muayene sonucu iş emirleri etiketin üzerine

kaydedilip onaylanabilir. Muayene sonucunda spesifiaksyonlara uygun olmadığı

için red edilen ürünler kabul edilenlere karışmayacak şekilde tanımlanmalı ve

ayrılmalıdır.

2.4.13. UYGUN OLMAYAN ÜRÜNÜN KONROLÜ 2.4.13.1. Genel Belirlene gerekliliklere uymayan ürünün kullanımını önleyecek prosedürler

belirlenmeli ve uygulanmalıdır.

2.4.13.2. Uygun Olmayan Ürünün İncelenmesi ve Değerlendirimesi Şartlara uymayan ürünlerin uygun bir şekilde ayrılması gerekir. Uygun olmayan

ürünün değerlendirilmesine ilişkin sorumluluklar belirlenmelidir. Ürün:

- belirlenmiş şartları karşılamak için yeniden işleme tabi tutulabilir,

- tamir edilerek veya edilmeden standart dışı izin ile kullanılabilir,

- alternatif uygulamalar için kullanılabilir,

- red edilebilir ve hurdaya atılabilir.

Sözleşmede belirtilmişse uygunsuzluk müşteriye bildirilecektir. Değerlendirme

işlemleri kayıt edilecektir. Tamir edilmiş veya yeniden işleme tabi tutulmuş

ürünler tekrar muayene edileceklerdir.

2.4.14. DÜZELTİCİ VE ÖNLEYİCİ FAALİYETLER 2.4.14.1. Genel Tedarikçi uygun olmayan ürünün meydana geliş sebebini ve hatanın tekrarını

önlemek için gereken düzeltici faaliyetleri yapacak, dökümante edecek ve

bunların devamlılığını sağlayacaktır.


Deniz BAŞAR 28

Şekil 11. Düzeltici Faaliyetler

2.4.14.2. Düzeltici Faaliyetler - Müşteri şikayetleri ve uygun olmayan ürün raporları etkin bir şekilde ele

alınmalıdır.

- Uygunsuzluğun nedenleri araştırılmalı ve kayıt edilmelidir.

- Uygunsuzluğu ortadan kaldıracak düzeltici faaliyet belirlenmelidir.

- Düzeltici faaliyetlerin başlatıldığını ve sonuçlarının etkili olduğunu garantiye

almak için kontroller yapılmalıdır.

2.4.14.3. Önleyici Faaliyetler Potansiyel hataları tespit etmek için prosesler, standat dışı izinler, iç denetim

sonuçları, kalite kayıtları, servis raporları, müşteri şikayetleri v.b. gözden

geçirilmelidir. Önleyici faaliyet planları oluşturulacak ve uygulamaya

geçirilecektir. Üst yönetim de bilgilendirilmelidir.

2.4.15. TAŞIMA, DEPOLAMA, AMBALAJLAMA, DAĞITIM 2.4.15.1. Genel İşletme yönetimi, taşıma, depolama, ambalajlama, dağıtım için prosedürler

hazırlamalı, dökümante etmeli, ve prosedürlere uygun çalışılmasını

sağlamalıdır.


Deniz BAŞAR 29

Şekil 12. Taşıma, depolama , ambalajlama, dağıtım

2.4.15.2 Taşıma Ürünün taşıma sırasında hasar görmemesi ve bozulmaması sağlanmalıdır.

2.4.15.3 Depolama Belirli depo alanları oluşturulmalıdır. Depodan malzeme alma/verme kuralları ve

sorumlulukları belirlenmelidir. Depolar belli aralıklarla kontrol edilmelidir.

2.4.15.4 Ambalajlama Ürünün paketleme, muhafaza ve etiketleme şartları belirlenir.

2.4.15.5. Dağıtım Ürünün son muayeneden sonra korunması sağlanmalıdır. Sözleşmede

belirtilmişse ürün müşteriye ulaşana kadar korunmalıdır.

2.4.16. KALİTE KAYITLARI Tedarikçi kalite kayıtlarının tanımlanması, toplanması, indekslenmesi,

ulaşılması, dosyalanması, arşivlenmesi, korunması ve elden çıkartılması için

dökümante edilmiş prosedürler hazırlamalı ve prosedürlere uygun çalışılmasını

sağlamalıdır.


Deniz BAŞAR 30

Şekil 13. Kalite Kayıtları

Kalite kayıtları, ürünün beklenen kalite düzeyine ulaştığının ve kalite sistemi

unsurlarının etkili bir şekilde uygulandığının kanıtıdır. Kalite kayıtları, ürün

kalitesi ve kalite sisteminin işleyişi ilgili kayıtlar olmak üzere iki ana kategoriden

oluşur. Kayıtlar uygun şartlarda saklanmalıdır. Kolaylıkla eski kayıtlara

ulaşılabilir olmalıdır. Tutulan kayıtların ne zaman imha edileceği belirlenmelidir.

Müşteri, sözleşmede belirtildiği taktirde, istediği kayıtlara ulaşabilecektir.

2.4.17. KURULUŞ İÇİ KALİTE TETKİKİ İşletme yönetimi,kalite prosedürleri ve talimatlarının standart gerekliliklerine

uygunluğunu doğrulamak amacıyla kalite ile ilgili bütün çalışmaları sistematik

olarak denetlemelidir Denetimin bütün amacıda işletmedeki bütün çalışmaların

kalite sisteminin ana hedefine ulaşması amacıyla bütün doküman’te edilmiş

prosedürlere uygun olarak yapıldığının doğrulanmasıdır.

Denetim Kapsamı faaliyetlerin kalite sistemindeki önemine göre belirlenmelidir..

Denetimler,denetlenen bölüm sorumluları dışında kimseler tarafından

yapılmalıdır.

Denetim sonuçları yazılı hale getirilmelidir.

Sonuçlar denetlenen bölüm yöneticisine raporlanacak ve düzeltici faaliyetler

başlatılmalıdır.

Takip denetimlerde düzeltici faaliyetlerin etkinliği gözden geçirilmelidir. 4.18. EĞİTİM


Deniz BAŞAR 31

İşletme yönetimi, kaliteyi etkileyen işlerde çalışan bütün personelin eğitim

ihtiyaçlarını sistematik olarak belirlemeli ve eğitimi gerçekleştirmek için prosedür

hazırlayarak çalışmalarını bu prosedüre göre yürütmelidir.

İşletme üst yönetimi, kalite sisteminin unsurlarını gereği gibi anlayabilmesi için

seminerlere katılmalı, yada literatürleri izleyerek bilgilenmeleri gerekmektedir.

Orta düzey yönetici ve mühendisler kendi uzmanlık konuları ile, genel olarak

kalite sistemi hakkında bilgilendirilmelidir.

Operatör düzeyinde ise tezgahların çalıştırılması, ölçü aleti ve cihazları,

spesifikasyonlar,çizimler ve kalite ile ilgili diğer dökümantasyon hakkında

eğitimler düzenlenmelidir.

Yıllık eğitim programı hazırlanmalı, ve eğitim kayıtları tutulmalıdır.

2.4.19. SERVİS Sözleşmede belirtilmişse, servis faaliyetlerinin yapılması, kontrol edilmesi ve

raporlanması için yazılı prosedürler oluşturulmalıdır.

2.4.20. İSTATİSTİK TEKNİKLER 2.4.20.1. İhtiyacın Tanımlanması Tedarikçi süreç yeterliliği ve ürün karakteristiklerinin belirlenmesi, kontrol

edilmesi, ve doğrulanması için ihtiyaçları tanımalyacaktır. Kusurlu ürün

oluşumunun engellenmesi ve kusura yol açan nedenlerin ortaya çıkartılamsında

istatistiksel teknikler oldukça yararlı olmaktadır. Bazı durumlarda ise müşteri,

işletmeye hangi parametreler için Kontrol Şeması ve Süreç Yeterliği çalışması

yapması gerektiğini bildirmektedir. Müşteri talebi yoksa, işletme hangi

parametreleri istatistiksel teknikler kullanarak kontrol altında tutacağını kendisi

belirlemelidir.

2.4.20.2. Prosedürler İstatistiksel metodun yerleştirilmesi ve kullanını için yazılı prosedürler

oluşturulacaktır.

2.5. TS/İSO 9000 : 2000 STANDARTLARI 2.5.1. GİRİŞ ISO 9000 Standartlarının içeriği ISO tarafından yeniden ISO 9000: 2000 ismiyle

güncelleştirilmiştir. 2000 revizyonu kalite alanındaki gelişmelerle ISO 9000


Deniz BAŞAR 32

uygulamasından edinilen tecrübelerin göz önüne alındığı köklü değişimleri

içermektedir.

2.5.2. BELLİ BAŞLI DEĞİŞİKLİKLER ISO 9000 kapsamındaki standart sayısı azaltılmış, seçim ve kullanım açısından

kolaylık sağlanmıştır. Şu anda ana seri maksimum fayda için entegre bir paket

olarak kullanılacak şekilde hazırlanmış dört standarttan oluşmaktadır.

1. İSO 9000, Kalite Yönetim Sistemleri-Temel İlkeler ve Terimler;

2. İSO 9001, Kalite Yönetim Sistemleri-Gerekler (serideki tek belgelendirme

standardı )

3. İSO 9004, Kalite Yönetim Sistemleri-Performans Geliştirmenin Kuralları

4. İSO 19011, Kalite ve/veya Çevre Yönetim Sistemi İçin Kurallar (2002 yılında

yayınlanması hedeflenmektedir.

İSO 9000’in şu anda pek çok ülkede küçük ve orta ölçekli işletmelerin ilgisi

nedeniyle bu sektörlerde standatların daha kolay anlaşılır ve uygulanır olmasını

sağlamak için yapılan revizyonda dil açısından imalat sanayiine daha az

odaklanmış ve kullanıcıya kolaylık esas alınmıştır.

Pek çok kuruluş hala işlevsel, hiyerarşik bir yapıyla yönetilmekle birlikte, ürün ve

hizmetlerin üretim, satış ve temini çapraz-işlevsel işetme prosesleri ile ( cross

functional business process ) gerçekleştirilmektedir. Yani bu proseslerde bir çok

farklı kaynağım katkısı bulunmakta, istenilen sonucun yaratılabilmesi için bütün

bu prosesler birbirine eklemlenmektedir. İşte İSO 900: 2000 standartları da yirmi

maddelik lineer bir yapı öngören 1994 versiyonunun aksine, kuruluşların gerçek

işleyişlerini daha doğru yansıtan bir işletme modeli üzerine yapılandırılmıştır.

Bu yeni yapının temelini dört ana husus oluşturmaktadır: Yönetimin

Sorumluluğu, Kaynak Yönetimi, Ürünün Gerçekleşmesiyle Ölçüm, Analiz ve

iyileştirme

İSO 9000 serisinde “Kalite” olgusu müşteri ihtiyaçlarını karşılamanın ötesine

geçerek, müşteri tatminini arttırmaya yönelir. 2000 versiyonu ayrıca müşteri

tatmininin ölçülmesini öngörerek bu konunun altını bir kez daha çizmektedir.

Revize standartlarda üst düzey yönetimin kalite konusundaki sorumluluğu

genişletilmiş, buna personel ve müşterilerle iletişim şartı da eklenmiştir.


Deniz BAŞAR 33

İSO 9000:2000 serisi sürekli iyileştirmeyi açıkça şart koşmaktadır. “Planla, Yap,

Kontrol et, Harekete geç” döngüsü revize standartların ayrılmaz bir parçasıdır.

İSO 9001 tasarlanırken İSO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Standartlarıyla

maksimum uyum gözetilmiştir. İleride yayınlanacak olan İSO 19011 ise her

ikisine de uygulanacaktır.

2.5.3. 2000 REVİZYONUNUN BAŞLICA FAYDALARI Daha Az Kırtasiye: ISO 9000 serisi sadece altı dökümante prosedür

öngörmektedir. Yönetim, kuruluş ihtiyaçlarına göre başka hangi prosedürleri

dökümante edeceğini kendi belirleyecektir.

İSO 9000:2000 serisi kuruluşların gerçekteki işleyişlerine benzeyen bir işletme

proses modeli üzerine yapılandırılmıştır. Bu yeni yapıda daha etkili, uygulaması

ve denetlemesi daha kolay kalite sistemleri ortaya çıkmaktadır.

İSO 9000:2000 ve İSO 9004:2000 birbiriyle daha sıkı ilintilendirilmiş “tutarlı bir

ikili” olarak kuruluşları belgelendirmenin ötesine, yani Toplam Kalite Yönetimine

ulaştıracak sistemli bir yapı öngörmektedir.

Müşteri tatminin pekiştirilmesi, müşteri tatmininin ölçülmesi ve sürekli

gelişmenin öngörülmesi kuruluşları daha yeterli ve etkin hale getirecektir.

İSO 9000:2000 serisi müşteri ihtiyaçlarının ötesine geçerek, müşteri tatmininin

arttırılmasının altını çizmektedir. Bu revize stadartlar, Toplam Kalite Yönetimine

geçişte bir basamak olarak kullanılabilir. Esas alınan sekiz kalite yönetim ilkesi

ISO 9000 ve İSO 9004’te açıkça ortaya konulmaktadır. Bu ilkeler pek çok kalite

ödülünün arkasındaki temel kavramları da içermektedir.

2.5.4. İSO 9000:2000 ANA SERİSİ 2.5.4.1. İSO 9000 İSO 9000, ana satdarda giriş niteliğini taşımakta olup, kalite yönetim sistem

serisinin vazgeçilmez bir parçasıdır. İçerdiği temel bilgiler ve terminoloji

açıklamalı sayesinde diğer üç standardın daha iyi anlaşılıp, kullanılabilmesinde

önemli bir rol oynayacaktır.

2.5.4.2. İSO 9001 İSO 9001 bir kuruluşun, müşterinin ihtiyaçlarıyla mevzuat gereklerini karşılamak

yoluyla müşteri tatminini arttırabilmesi için kalite yönetim sisteminde ne gibi

şartları sağlaması gerektiğini ortaya koymaktadır. Ayrıca belgelendirme


Deniz BAŞAR 34

kuruluşları da dahil, kuruluş içi veya kuruluş dışından ilgili taraflar, kuruluşun

müşteri ihtiyaçlarını, mevzuat gereklerini ve kendi iç kurallarını ne ölçüde

karşılayabildiğini tespit etmek amacıyla İSO 9001’i kullanabilirler.

İSO 9001-9002/9003:1994 kullanıcıları artık tek bir standarda,yan, İSO

9001:2000’e yönlendirilmiş durumdalar. Dolayısıyla kuruluşun

belgelendirilmesinde sadece bu standart esas alınmaktadır. İSO 9001:2000,

1994 versiyonuna göre oldukça önemli farklılıklar içermektedir. Yeni versiyona

1994 versiyonundaki şartlar yanısıra aşağıdaki şartlar da eklenmiştir:

- Üst yönetimin iradesini ortaya koyması

- Kuruluşun proseslerinin tanımlanması

- Diğer proseslerle ilintilerin tanımlanması

- Kuruluşun prosesleri işletirken gerekli kaynaklara sahip olması

- Kuruluşun kalite yönetim sistemini sürekli geliştirebilmek için gerekli

proseslere sahip olması

- Müşteri tatmininin ölçülmesi

2.5.4.3. İSO 9004 İSO 9004’ün 1994 versiyonu farklı sektörlere yol gösteren bir dizi standarttan

oluşmaktaydı. İSO 9004: 2000 ise kalite yönetim sistemlerini mükemmelliğe

ulaştırmada araç olarak kullanılabilecek genel bir dökümandır.

Sekiz kalite yönetim ilkesini temel alan İSO 9004, bir kuruluşun performansını

her yönden geliştirmek için kalite yönetim sisteminin nasıl uygulanıp

kullanılacağı konusunda yönetime yol göstermeyi amaçlamaktadır. Bu

çerçevede kalite yönetim sisteminin kurulması, işletilmesi ve etkinilğinin sürekli

kılıınmasına dair bir takım ilkeleri içermektedir.

İSO 9004:2000 sadece müşteri memnuniyetini değil, aynı zamanda kuruluş

çalışanlarının, hissedarların, yatırımcılar, tedarikçiler ve diğer tüm ilgili

çerçeveler ile genel anlamda toplumun memnun edilmesini sağlamayı

amaçlamaktadır.

2.5.4.4. İSO 19011 Bu uluslar arası standart tetkike, teknik programların yönetimine, kalite ve çevre

yönetim sistemlerinin yürütülmesine dair esaslar ile kalite ve çevre yönetim

sistemlerinin tetkikinden sorumlu kişilerin niteliklerini ortaya koymaktadır.


Deniz BAŞAR 35

İSO 19011, öncelikle iç ve dış kalite ve/veya çevre yönetim sistem tetkiklerini

yürüten tetkikçi ve kuruluşlara yönelik olarak hazırlanmıştır. Bunlar dışında

uygunluk tetkiki alanında eğitim, akreditasyon ve standardizasyon hizmeti veren

kuruluşlar da bu standartandattan yararlanabilirler.

İSO 19011 yayımlanmasıyla İSO 19911-1, İSO 10011-2, İSO 10011-3, İSO

14010, İSO 14011 VE İSO 14012 standartları yürürlükten kalkacaktır.

İSO 19011 hem kalite, hem de çevre yönetim sistemlerinin tetkiki için

kullanılablecektir. Eski İSO 10011 standardı ise sadece kalite yönetim

sistemlerinin tetkiki üzerine ilkeker ortaya koymaktaydı. Ayrı ayrı veya entegre

halde kalite ve çevre yönetim sistemleri uygulayıp da kalite sistem tetkiklerini

birleştirerek yapmak veya ayrı ayrı kalite yönetim sistemi tetkiklerinde aynı

kuralları uygulamak isteyen kuruluşlar da bu standarttan faydalanabilirler.

İSO 19011, kalite ve çevre yönetim sistemlerine yönelik olmakla birlikte,

kullanıcı, eğer isterse diğer yönetim istemi tetkiklerinde de gerekli uyarlamaları

yaptıktan sonra, İSO 19011 kurallarını uygulayabilir.

Bunlara ilaveten, isteyen kişi ve kuruluşlar ürün spesifikasyonları, kanun ve

yönetmelikler vb. gereklere uygunluğun izlenmesinde İSO 19011’den

yararlanabilirler.

İSO 19011 çerçevesinde yönetim sistemi tetkikleri birleştirilerek tetkik

prosesinden edinilen bilgilerin yönetim sisteminin bütünü açısından

yorumlanabilmesi sağlanacak, iç ve dış tetkik faaliyetlerinin getirdiği zaman ve

maliyettten de tasarruf edilebilecektir.


Deniz BAŞAR 36

3. KLİNGER YAKACIK VANA FABRİKASI

3.1. FABRİKA GENEL TANITIMI

YAKACIK VALF 16.01.1968 tarihinde İstanbul Ticaret Sicili’ne tescil edilerek 13

kurucu ortak tarafından kurulmuştur. Şirket ana sözleşmesi her tür

imalat,ithalat,satın alma ve ihracata imkan verecek şekildedir.

YAKACIK VALF, KLINGER lisansı ile üretim yapmaktadır.

YAKACIK VALF , Fabrikası 7500 metrekare alan üzerinde 4150 metrekare

kapalı alan,Genel Müdürlük binası 1500 metrekare,Montaj Bölümü 2250

metrekare kapalı alan olmak üzere Yakacık Kartal/İstanbul da 200 çalışanı ile

faaliyetini sürdürmektedir.

Satış teşkilatı Ankara,Adana,İzmir,Bursa ve İstanbul merkezde Bölge

Müdürlükleri seviyesinde çalışmalarını sürdürmektedir. Bayiler aracılığı ile

YAKACIK VALF ürünleri pazarlanmaktadır.

YAKACIK VALF müşterilerinin ihtiyaç duyduğu ancak kendisinin üretmediği

ürünleri en uygun şartlarla satın alarak müşterilerine sunar.

YAKACIK VALF’in mümessili olduğu firmalar ve ürünleri aşağıda sıralanmıştır:

Firmalar : Klınger AG Grubu Firmalar Armstrong INT Persta Bugattı Schlumberger InterApp Flowserve Esbe 3.2. ÜRÜNLER 3.2.1. Genel YAKACIK VALF piyasa ihtiyaçlarını optimum fiyat ve kalitede karşılamaktadır ve

sürekli modern donanım yatırımları yapmaktadır. Üretim teknolojisi ürünlerin

kalitesini arttırabilmek amacıyla her fırsatta geliştirilmektedir.


Deniz BAŞAR 37

YAKACIK VALF aşağıdaki ürünleri imal etmektedir:

• Pistonlu Vanalar

• Denge Pistonlu Vanalar

• Çek Vanalar

• Küresel Vanalar

• Pislik Tutucular

• Seviye Göstergeleri

• Blöf Vanalar

• Kelebek Vanalar

• Manometre musluğu ve D8 musluk takımları

• Yangın ve sulama hidrantları

• Glob Vanalar

• Kondenstoplar

• Emniyet Vanaları 3.2.2. BAZI ÜRÜNLER 3.2.2.1. Küresel Vanalar Şekil 3.1. Küresel Vana

Küresel vanalarda akım kesme organı içi delik bir küredir. Bu kürenin tepesinde

bir kama yuvası bulumakta ve bu yuvaya oturan bir sürgü kolu döndürüldükçe


Deniz BAŞAR 38

içi delik olan küre de birlikte dönerek vanayı açmakta veya kaptmaktadır. Delikli

küre ön gergi altında karşılıklı iki küresel halka yatağına oturmaktadır.

Şekil 3.2.küresel Vana Elemanları

3.2.2.2. Yerüstü Yangın Hidrantları Yakacık Yangın Hidrantları, dökme devir gövde, açma-kapama organı(vana),

vanaya kumanda eden mil, otomatik boşaltma donanımı (çek valf) ve hortum

bağlantı rakorlarından meydana gelir.

Kafa, (açma kapama diski), özel anahtar ile açma yönünde çevrildiğinde

hareket borusunu aşağı doğru hareket ettirir. Böylece subap, sitten ayrılarak

hidrant açılmış olur. Kafa, kapatma yönünde çevrildiğinde ise tersi hareketle

hidrant kapanmış olur.

Bu sistemin avantajı, kapatmanın ters yönde, yani aşağıdan yukarı olmasıdır.

Yani akış yönündedir. Subap, şebekeden gelen suyun basıncı altında

kaldığından mükemmel sızdırmazlık sağlar.


Deniz BAŞAR 39

Hidrantlarda su kullanma işi bittikten sonra, yani hidrant kapanınca, hidrant

içinde kalan su, çek valf sistemiyle otomatik olarak boşaltılmakta ve hidrant

dona karşı korunmaktadır.

3.3. ORGANİZASYON ŞEMASI


Deniz BAŞAR 40

4. BÖLÜM : FABRİKADAKİ KALİTE KONTROL ORGANİZASYONU 4.1. GENEL TANITIM

Klınger’deki kalite kontrol uygulamalarının tamamı ISO 9001/1994 standardına

uygun olarak yapılmaktadır. Kaliteyle ilgili çalışmalar Kalite Güvence bölümü

tarafından yürütülmekte olup, bütün çalışanlarda da kalite bilincinin oluşumu

belli bir düzeye getirilmiştir. Kalite Güvence müdürü, Genel müdüre bağımlı

olarak çalışmaktadır.

Genel müdür, kalite politikasını ve hedefleri belirmede en yetkili kişidir. Kalite

Güvence Sisteminin etkinliğini değerlendirir ve gerekli olan düzeltici ve önleyici

faaliyetlerin başlatılmasında Kalite Güvence müdürüne destek verir. Genel

müdür, teknolojik gelişmeleri takip etmelidir. Hazırlanan el kitapları, prosedür ve

talimatları Genel müdür onaylar.

Kalite Güvence müdürü, kalite sisteminin uygulanmasından ve

geliştirilmesinden sorumludur. Kaliteyi etkileyen problemleri belirleyebilmelidir.

Belirlediği problemleri Genel müdüre haber verir. Kendi sorumluluk alanı

içerisinde prosedür ve iş talimatlarını belirler, kalite planları hazırlar ve onaylar.

Düzeltici faaliyetleri önerir, gerekirse uygular ve bu faaliyetlerin ne derecede

faydalı olduğunu denetler. Uygun olmayan malzemeyi kontrol altında tutulması

da Kalite Güvence müdürünün sorumluluğu altındadır.

Üretim müdürü, üretim kalitesinden doğrudan sorumludur. Kalite Güvencesi ile

ilgili kurallları ve koşulları sağlamakla yükümlüdür. Üretimi belirlenen kalite

karakteristiklerini gerçekleştirecek şekilde yönetmelidir.

Mühendislik müdürü kalite güvencesi ile ilgili kuralları ve koşulları sağlamalıdır.

Kaliteyi geliştirmeye yönelik öneriler getirmelidir.

Satış ve Pazarlama Bölümü müşteri şikayetlerinden Kalite Güvence

departmanını yazılı olarak haberdar eder. Satış ve Pazarlama müdürü müşteri

talep ve siparişleri aşamasında uygunluk ve kalite spesifikasyonlarının

belirlenmesi konusunda Kalite Güvence müdürü, Üretim ve Planlama müdürleri

ile ortak koordineli çalışmayı sağlamalıdır.


Deniz BAŞAR 41

Planlama müdürü kalite ile ilgili kuralları ve koşulları sağlamalıdır. Kalite el

kitabında yer alan kriterler dahilinde planlama yapmalıdır.

Satın Alma Bölümü ise YAKACIK VALF tarafından temin edilecek her türlü

hammadde, yarı mamul, mamul, ekipman, ölçü aleti, ve hizmetin kalite

spesifikasyonlarına uygunluğunun kontrolünde Kalite Güvence bölümüyle

işbirliği içinde çalışmayı sağlamalıdır.

4.2. KALİTE GÜVENCE BÖLÜMÜ ORGANİZASYONU Kalite Güvence bölümünde, Kalite Kontrol ve Kalite Güvence olmak üzere iki

ayrı şeflik mevcuttur. Kalite Kontrol bölümü tüm aşamalarda mamul/yarı

mamullerin kalite spesifikasyonlarına uygunluğunun tespitini yapmaya çalışır.

Kalite kontrol Elemanları bundan dolayı Kalite Kontrol Şefine bağımlı olarak

çalışmaktadırlar. Kalite Güvence şefi ise üretim sistemi üzerinde odaklanmıştır

ve sistemin kalitesini iyileştirme çalışmaları yapmaktadır. Kalibrasyon sorumlusu

Kalite Güvence şefine bağımlıdır.

Şekil kalite Güvencesi Bölümü Organizasyon Şeması


Deniz BAŞAR 42

5.. KALİTE KONTROL İŞLEMLERİ 5.1. GİRİŞ KALİTE KONTROLÜ 5.1.1. Genel Amaç, tedarikçilerden sağlanan malzemelerin,hammaddelerin veya hizmetlerin

doğruluğu onaylanana kadar kullanımlarının engellenmesi ve sadece

gereksinimleri karşılayanların kabulünü sağlamaktır. Giriş kalite kontrol

işlemleri, 10.02 numaralı Giriş Kalite Kontrol prosedürü gerekliliklerini

sağlayacak şekilde yapılır. Bu prosedür, tedarikçilerden temin edilen,ürün

kalitesini direkt olarak etkileyen veya etkilemeyen her tür malzeme, hammadde

ve hizmeti kapsar.Bu prosedürün referansları, İSO 9001 Madde 4.10, Klinger’in

06.01 numaralı Satın alma prosedürü, ve 06.03 numaralı Tedarikçilerin Seçimi

ve Performanslarının Takibi prosedürüdür.

Giriş Kalite Kontrolü Nelere Uygulanır?

• Ürün Kalitesini Direkt Etkilemeyen Malzemeler :

Elektrik malzemeleri,makina yedek parçaları,yağlar ve kesme sıvıları,kesici

uçlar,kaynak elektrotları vs.

• Montaj ve Talaşlı İmalat Malzemeleri :

Yarı mamuller,hammaddeler,muhtelif servis ve hizmetler. Klinger’in temsil

ettiği ticari mallar.

• Dökümhane Hammaddeleri ve Yardımcı Malzemeleri :

Ferro alyajlar, kalıplama kumu ,bentonit ,kömür tozu,boyalar vs. Muhtelif

servis ve hizmetler.

• Hizmetler

• Eğitim, müşavirlik, teknik danışmanlık

• Servisler

CNC tezgahlar, spektrometre, bilgisayar sistemi, büro makinaları bakım

servisleri.

Yapılan Giriş Kalite Kontrol İşlemleri şunlardır:


Deniz BAŞAR 43

5.1.2. Teslim Tedarikçi, ilgili partiyi YAKACIK VALF Ambar Sorumlusuna irsaliyesi ile birlikte

teslim eder.(Bu bir hizmet ise ilgili bölüm yöneticisi veya görevlendireceği bir

eleman nezaretinde alınır.)

5.1.3. Doğrulama Ambar sorumlusu teslim edilen malzeme için sırası ile aşağıdaki kontrol ve işlemleri

yapar:

• Gelen malzeme ile irsaliyesinin birbirlerine uygunluğunu kontrol eder.

• Verilen sipariş ile gelen malzemenin birbirine uygunluğunu kontrol eder.

• Sevkiyatın Taşıma Şartlarının uygunluğunu kontrol eder.

• Malzemenin onaylanmış tedarikçiden gelip gelmediğini listeden kontrol eder.

• Yukarıdaki kontrollerde bir uygunsuzluk tespit etmesi halinde Kalite Kontrol

Sorumlusuna uygunsuzluk raporu tutturur.

• Şayet uygunsuz bir durum yoksa; malzeme üzerine “Tanıtım Kartı”nı ve

“Kalite Kontrol Bekliyor” etiketini koyar.

• Malzemeyi kalite kontrol işlemi için kontrol sahasına “Malzeme Giriş Fişi”

formu ile birlikte sevk eder.

• Üretim bakımından gelen malzemeye acil ihtiyaç olması halinde ilgili form

üzerine ACİL yazarak bu durumu belirtir.

• Dökümhane hammaddelerinden H2 piki ve çelik hurda giriş kontrolü

spektrometrede analizine bakılarak yapılır. Analiz sonucu “Malzeme Kimyasal

ve Mekanik Özellikler Kontrol Raporu”‘na iliştirilir. Uygunsuzluk tespit edilmesi

halinde kaliteyi olumsuz yönde etkilemeyecek gibi ise bölüm yöneticisi

tarafından şartlı kabul yapılır.

5.1.4. Kontrol İşlemine Tabi Tutulmayan Malzemeler 5.1.4.1. Kontrolsüz Malzemenin Üretime Verilmesi Şartları Fason atölyelerden ve tedarikçilerden gelen malzemeler Giriş Kalite Kontrolüne

tabi tutulmadan üretim hattına alınarak kontrollü takiple nihai ürüne ulaşana

kadar izlenir. Malzemelerin kalite kontrolsüz olarak üretim hattına alınabilmesi

için malzemenin geldiği fason atölyenin/tedarikçinin aşağıda belirtilen şartları

sağlamış olması gerekmektedir.

• Firmasında kalite sisteminin oluşturmuş olması.


Deniz BAŞAR 44

• Parça teknik resminin gerektirdiği ölçü ve toleransları sağlayabildiğini

belgeleyebilmesi amacıyla, gönderdiği malları önce kendi bünyesinde Kalite

Kontrole tabi tutarak raporlaması ve bu raporların da YAKACIK VALF

bünyesinde yapılan kontrollerin sonuçlarıyla çelişmemesi.

• Kendi kalite kontrolünü yapabilecek gerekli ve yeterli ölçü aletlerine sahip

olması.

• Daha önce YAKACIK VALF’ e göndermiş olduğu, aynı malzemenin daha

önceki en az ardışık beş partisinin YAKACIK VALF Kalite Kontrol Bölümü

tarafından onaylanmış olması.

5.1.4.2. Kontrolsüz Malzemenin Üretime Verilmesinin Onayı Bu şartları sağlayan fason atölyenin/tedarikçinin malzemesinin

kontrolsüz içeri alınmasına Kalite Kontrol Şefi’ nin onayıyla karar verilir ve

onaylandığına dair “OK Kartı” ‘na Kalite Kontrol Şefi tarafından “KONTROLÜ

TAKİP” kaşesi basılır ve imzalanır. Kontrolü yapılmayan malzemeler, bu kartla

ürün içerisinde kullanılıp nihai ürünün son testleri yapılarak mamul ambarına

girmesine kadar izlenir

5.1.4.3. Kontrolsüz Malzemenin Sorunlu Olması Durumu Üretime verilen kontrolsüz malzemede sorun çıkması durumunda, ilgili bölüm

yöneticisi tarafından malzemenin kullanımı durdurularak Kalite Kontrol

Bölümüne bildirilir. Malzemeler Kalite Kontrol bölümü tarafından Kalite Kontrol

işlemine tabii tutulur.

5.1.5. Kalite Kontrol 5.1.5.1. Sertifika Kontrolü

‘’ Sertifika ile Kontrol Edilecek Malzemeler ‘’ listesinde yer alan malzemelere

yalnızca sertifika ve etiket kontrolü yapılır. Sertifikalar Kalite Kontrol Bölümünde

muhafaza edilirler. Sevkiyatla beraber sertifikası gönderilmemiş malzemeler için

ilgili tedarikçiden Ambar sorumlusu tarafından sertifika istenir ve parti ‘’ Kalite

Kontrol Bekliyor Kullanmayınız’’ kartı ile sertifikası gelene kadar bekletilir. Ancak

kullanımın acilliği ve sertifikanın temin edilemediği durumlarda ilgili partinin

standart veya resimlere göre kontrol edilerek, herhangi bir uygunsuzluk

görülmemesi durumunda ilgili Bölüm Yöneticisi,Üretim Müdürü ve Kalite

Güvence Müdürü’ nün ortak imzası ile şartlı olarak kabul yapılabilir.


Deniz BAŞAR 45

Herhangi bir uygunsuzluk durumunda 5.1.6. Uygunsuzluklar bölümüne göre

hareket edilir.

5.1.5.2. Muayene ve Deneyler YAKACIK VALF kalite kontrolünde muayene seviyesi ‘’ Numune Alma Planları

Prosedürü’’ne göre belirlenir. % 100 kontrol edilmesi gereken özel parçaların

“Kontrol Planları”’nda ‘’% 100 Kontrol’’ ibaresi vardır. Ürün kalitesini direkt etkileyen montaj ve talaşlı imalat yarı mamulleri için “Kontrol Planı”, ürün kalitesini direkt etkileyen/etkilemeyen hammaddeler ve yardımcı malzemeler için “ Kontrol Formu” kullanılır.

“Kontrol Planı” ve “Kontrol Formu” ‘nda, ilgili partiye yapılması gereken tüm

muayene,deney ve testler tanımlanmıştır. İlgili muayene ve testler ‘’10.01

Ürünlerin Muayene ve Testleri Prosedürü’’ne göre gerçekleştirilirler.

Kalite kontrol bölümünde kullanımda olan bütün parçalara ait teknik

resimler,firma normları,çizelgeler mevcuttur. Ulusal ve uluslararası standartlar

ise gerekli olması halinde Mühendislik Müdürlüğü’nden temin edilir.

Teknik resim, Kontrol Planı ve Kontrol Formu’na göre ilgili kalite kontrol elemanı

tarafından yapılan kontrollerin sonuçları ‘’Giriş Kontrol Raporu’’na işlenir.

Kontrol sonucunda “Kalite Kontrol Bekliyor Kullanmayınız’’ etiketi kaldırılarak,

kabul olması durumunda ‘’ OK ‘’ kartı, red olması durumunda ‘’RED’’ kartı

konulur. Daha sonra “ Malzeme Giriş Fişi” de onaylanarak ambar sorumlusuna

teslim edilir.

Red edilen mallar kalite kontrol elemanları tarafından red sandıklarında toplanır,

aylık olarak sayılır, tasnif edilir ve bölüm yöneticilerine raporlanır.

Red edilen malzemelerin ne şekilde değerlendirileceğine bölüm yöneticileri

karar verirler. Red sandıklarından boşalan malzemeler hurda sahasında bölüm

yöneticilerinin incelemesi için bekletilir. Bundan sonraki işlemler ilgili bölüm

yöneticisinin sorumluluğu altındadır.

5.1.6. Uygunsuzluklar Yapılan kalite kontroller sonucunda herhangi bir uygunsuzluk tespit edilmesi

halinde ilgili kalite kontrol görevlisi tarafından ‘’Kalite Kontrol Uygunsuzluk

Raporu’’ düzenlenir.

Tespit edilen uygunsuzluk, ürün kalitesini olumsuz yönde etkilemeyecek

türden, minör bir uygunsuzluk ise;malzemeyi kullanacak olan ilgili Bölüm

Yöneticisi Şartlı Kabul önerisinde bulunabilir. Bu durumda ürün şartlı olarak


Deniz BAŞAR 46

kabul edilebilir. Bu durumda, ilgili kalite kontrol elemanı tarafından uygunsuzluk

raporuna ilaveten ‘’Şartlı Kabul Formu’’ da düzenlenerek ilgili klasöründe

muhafaza edilir. Ayrıca parti üzerine de “Şartlı Kabul Kartı” eklenir.

Yapılan kontroller sonucunda tespit edilen kalite sapması ürün kalitesini

olumsuz olarak etkileyebilecek türden ise parti kalite kontrol tarafından RED

edilir ve parti Red sahasına alınır. Aynı zamanda ‘’Malzeme Giriş Fişi’’ ‘ne de

red miktarı işlenerek ambar sorumlusuna geri verilir. Red edilen parti ile ilgili

bütün sorumluluk (partinin red sahasından teslim alınması, YAKACIK VALF’e

fatura edilmemesinin takibi, tashih ettirilmesi veya ıskartaya ayrılması,% 100

kontrol ile seçilmesi vs.) o partiyi üreten, işleten yada satın alan bölüme aittir.

5.1.7. Uygun Olmayan Malzemenin Kayıt Edilmesi Giriş ve üretimin muhtelif aşamalarında tespit edilen uygunsuz parçalar bölümle

ilgili RED sandıkları doldukça Kalite Kontrol görevlileri tarafından açılarak

parçalar sayılır ve hata türlerine göre tasnif edilirler. Sonuçlar Kalite Güvence

Müdürlüğü tarafından “Iskarta Raporu “ ile raporlanır. Bu rapordaki sonuç kısmı

ilgili bölüm yöneticisi tarafından doldurularak Kalite Güvence Müdürlüğü’ne ve

Üretim Müdürü’ne verilir. RED sandıklarından çıkan uygunsuz parçalar hurda

sahasında toplanarak bölüm yöneticilerinin incelemelerine sunulur.

5.1.8. Tedarikçinin Yerinde Yapılan Giriş Kalite Kontrolü Tedarikçilerden sağlanan montaj ve talaşlı imalat malzemeleri, gerekli olduğu

durumlarda yerinde kalite kontrol yapılır. Satınalma Müdürü yerinde kontrol

yapılmasını sözlü olarak Kalite Kontrol bölümünden talep edebilir.

Kalite kontrol; ilgili teknik resim, spesifikasyonlar ve operasyon planları göz

önüne alınarak “10.01 Ürünlerin Muayene ve Testleri Prosedürü” ile “10.08

Numune Alma Planları Prosedürü” ne göre gerçekleştirilir.

Kontrol sonuçları “Giriş Kalite Kontrol Raporu” na yazılır. Uygunsuzluk

durumunda “Kalite Kontrol Uygunsuzluk Raporu” tutularak, “Uygun Olmayan

Ürünün Kontrolü Prosedürü” uygulanır. Uygun olan parti “OK” kartı ile

etiketlenir.

5.1.9.Dağıtım ve Dosyalama Yapılan muayene ve test sonuçları Kalite Güvence Müdürü’ne onaylatıldıktan

sonra ilgili bölüm yöneticilerine dağıtımları yapılır. Raporlar ilgili bölümlerde


Deniz BAŞAR 47

dosyalanarak saklanır. Yapılan günlük kontroller ‘’Giriş Kontrol Raporu’’’na

günlük olarak işlenir ve Kalite Güvence Müdürlüğü tarafından dosyalanır.

5.2. PROSES İÇİ KALİTE KONTROLÜ

5.2.1. Genel Proses içi Kalite Kontrol işlemleri, 10.03 numaralı Proses içi Kalite Kontrol

Prosedürü gereklilikleri dahilinde yapılmaktadır. İşlemlerin amacı, İmalat

Proseslerinin ilgili teknik resim, norm, operasyon planları ve şartnamelere uygun

olarak yapılmasını garanti etmektir. Bu prosedür, YAKACIK VALF Prosesleri

sırasında yarı mamule operatör veya Kalite Kontrol Elemanları tarafından

yapılan tüm kalite kontrolleri kapsar. Prosedürün referansları, ISO 9001 Madde

4.10, 09.01 numaralı Dökümhane Prosesleri Prosedürü, 09.02 numaralı

Talaşlı İmalat Prosedürü ve 09.03 Montaj İşlemleri Prosedürüdür. Proses içi

Kalite Kontrol uygulamaları, ya operatörler tarafından, ya da kalite kontrol

elemanları tarafından uygulanmaktadır.

5.2.2. İmalatta Kalite Kontrol İhtiyacının Tespiti İmalattaki bütün operatörler işlem yaptıkları yarı mamullerin operasyon

planlarına göre ilgili kalite kontrollerini yapmak ve/veya yapılmasını

sağlamaktan ve onaylanmasından sorumludurlar.

Operasyon planlarında; döküm, talaşlı imalat ve montaj esnasında, hangi

kontrollerin hangi sıklıklarda kimin tarafından yapılıp onaylanacağı tespit

edilmiştir. Operatörler yaptıkları işlerin ilgili operasyon planlarında belirtilmiş

olan kalite kontrollerini yaparlar ve/veya Kalite Kontrol Elemanları tarafından

yapılmasını sağlarlar.

5.2.3. Kalite Kontrolün Gerçekleşmesi Kalite Kontrolün gerçekleşmesi; yarı mamulün kontrollerinin ilgili operasyon

planlarına göre yapılmasıyla olur.

Dökümhane bölümünde proses kontrolleri, otokontrol yetkisine sahip operatörler

tarafından ilgili formlar doldurularak yapılır. Otokontrolcülerin doldurduğu

formlar her iş günü bitiminde Dökümhane Kalite Kontrol elemanı tarafından

dosyalanır. Dökümhane proses kontrollerinde, otokontrolcüler aşağıdaki

formları kullanarak kontrol işlemlerini gerçekleştirirler

• Kalıp Teslim Formu


Deniz BAŞAR 48

• Taşlama Kontrol Formu

• Maça Kontrol Formu

• Shell Kontrol Formu

• Markalama Kontrol Formu

• Analiz Kontrol Formu Dökümhane bölümündeki en önemli proses kontrolleri olan sıvı metal sıcaklığı,

malzemenin kimyasal analiz kontrolü ve maça kontrolü “ Dökümhane Prosesleri

Prosedürü” ne ve “Maça Kontrol Talimatı” na göre yapılır.

Spektrometre Analiz kayıtlarının Dökümhane Laboratuarı Otokontrolcüsü

tarafından kontrol edilerek hazırlanmasına ilave olarak bu kayıtlar her işgünü

sonunda Kalite Güvence Bölümünden görevlendirilen sorumlu kişi tarafından

kontrol edilerek kaşelenir.

Sıvı metal analizi ise “Analiz Tablosu”na göre ayarlanır.

Talaşlı İmalatta yapılan kontrollerin tipleri;

a) Seri Başlangıç Kontrolü

Yarı mamul işlemi için ilgili operasyon planlarında tespit edilmiş olan seri

başlangıç kalite kontrolleri, kalite kontrol elemanları tarafından yapılır. Kontrol

elemanları üzerine kritik ölçülerin işlenmiş olduğu teknik resimler ve kontrol

planlarını kullanırlar. Yapılan kontrol sonucunda herhangi bir uygunsuzluk

tespit edilsin veya edilmesin sonuç “Proses Kontrol Raporu” na kayıt edilir.

b) Ara Kontroller

Yarı Mamul işlemi için ilgili operasyon planlarında tespit edilmiş olan ara kalite

kontrolleri, ilgili sorumlular tarafından belirlenmiş aralıklarda ve miktarlarda

numune alarak yapılır. Yapılan kontrol sonuçları “Proses Kontrol Raporu” na

işlenir. Sonuçlar Kalite Kontrol bölümünde dosyalanır.

5.2.4. Muayene ve Deneyler Operasyon Planlarında hangi parçaya hangi muayene ve deneylerin

uygulanacağı tespit edilmiştir. Bu muayene ve deneyler “10.01 Ürünlerin

Muayene ve Testleri Prosedürü”ne göre yapılır.

5.2.5. Uygun Olmayan Yarı Mamuller


Deniz BAŞAR 49

Yapılan kontroller sonucunda herhangi bir kalite sapması tespit edilirse, uygun

olmayan yarı mamul ile ilgili olarak ilgili Kalite Kontrol Elemanı tarafından “Kalite

Kontrol Uygunsuzluk Raporu” düzenlenir. Uygunsuzluk ilgili operatör tarafından

tespit edilmiş ise ilk amirine ve ilgili Kalite Kontrol Elemanına sözlü olarak haber

verilir. a) Tespit edilen uygunsuzluk ürün kalitesini olumsuz yönde etkilemeyecek türden, minör bir uygunsuzluk ise; malzemeyi kullanacak olan ilgili Bölüm Yöneticisi şartlı kabul önerisinde bulunabilir. Bu durumda ilgili Bölüm Yöneticisi Üretim Müdürü ve Kalite Güvence Müdürü’nün ortak imzası ile ürün şartlı olarak kabul edilebilir. Bu durumda, ilgili kalite kontrol elemanı tarafından uygunsuzluk raporuna ilaveten ‘’Şartlı Kabul Formu’’da düzenlenerek ilgili klasörde muhafaza edilir. Ayrıca parti üzerine de “Şartlı Kabul Kartı” eklenir.

b) Tespit edilen uygunsuzluğun “Şartlı Kabul” şartlarına uymaması halinde tüm

parti veya partinin uygun olmayan bölümü red edilir ve “Red Kartı” asılarak Red

sahasında toplanır. Red edilen parti ile ilgili bütün sorumluluk (partinin red

sahasından teslim alınması, tashih ettirilmesi veya ıskartaya ayrılması, % 100

kontrol ile seçilmesi vs.) o partiyi üreten bölüme aittir.

c) Ürünün reddedilmesi halinde ürün red sahasına alınır. Reddedilen ürünün

tashih edilmesi kararı ilgili bölüm yöneticisi tarafından verilir. Tashih kararı

verilen ürünlerin üzerine “Tashih Bekliyor.” etiketi konur. Tashihi yapıldıktan

sonra ürünler yeni ürün kabul edilerek yeni ürünlere uygulanan tüm işlemlerden

ve kontrollerden geçerler.

5.2.7. Kayıtlar Uygun olmayan malzeme ile ilgili olarak tutulan “Kalite Kontrol Uygunsuzluk

Raporu” bilgisayar ortamındaki Veri tabanına işlenir.

5.2.8. Dağıtım ve Dosyalama “ Kalite Kontrol Uygunsuzluk Raporu” Kalite Güvence Müdürlüğü tarafından

tespit edilen ilgili birimlere dağıtılır ve ilgili bölümler tarafından değerlendirilerek

dosyalanır.

5.3. SON KONTROL İŞLEMLERİ 5.3.1. Genel Son Kontrol işlemlerinde amaç, ilgili operasyon planları ve teknik resimlere

göre son kontrol yaparak uygunsuz ürün ve alt parçaların sevkini engellemektir.

Son kontrol işlemleri, 10.04 numaralı Son Kontrol prosedürüne göre yapılır.

Bu prosedür Yakacık Montaj Bölüm’ ünden sevk edilecek ürün ve alt parçalar ile

Dökümhane’ den sevk edilecek ham parçalara operatörler veya Kalite Kontrol


Deniz BAŞAR 50

Elemanları tarafından yapılan tüm kalite kontrolleri kapsar. Bu prosedürün

referansları, ISO 9001 Madde 4.10, Montaj İşlemleri Prosedürü, Dökümhane

Prosesleri Prosedürü ve Uygun Olmayan Ürünün Kontrolü Prosedürüdür.

Dökümhane temizleme makinası operatörü, dökümhaneden çıkan ham

parçaları Ambar Bölümü’ne teslim ederken; Montaj Ustabaşı’da ürünleri

Sevkiyat Ambarı’na teslim ederken ilgili kalite kontrollerinin yapılmasından

sorumludur.

5.3.2. . Kalite Kontrolün Gerçekleşmesi 5.3.2.1. Dökümhane Son Kontrol İşlemleri Dökümhane son kontrol işlemleri, ham parça teknik resimlerinde belirtilmiş olan

kritik ölçülere göre kalite kontrol görevlisi tarafından “Numune Alma Planları

Prosedürü” de kullanılarak yapılır. Sonuçlar “Son Kontrol Raporu” ‘na işlenir.

Ayrıca gün içerisinde Fabrika Ambarına teslim edilen parçalarla ilgili olarak; ilgili

otokontrolcü tarafından “ Dökümhane Ham Parça Kontrol Raporu” doldurulur.

5.3.2.2. Montaj Son Kontrol İşlemleri Montaj Son Kontrol işlemleri, ürünle ilgili ” Montaj Operasyon Planı” ve toplu

resimlere göre kalite kontrol elemanı tarafından “OK Etiketlerinin Yapıştırılması”

talimatına göre sevkiyat elemanları tarafından yapılır. Sonuçlar ”Ürün Son

Kontrol Raporu” ‘na kaydedilir. Basınç ile Sızdırmazlık ve Mukavemet kontrolleri

“Basınç ile Sızdırmazlık ve Mukavemet Kontrol Talimatı” ‘na göre yapılır.

Montaj Son Kontrol İşlemlerine ek olarak, her yılın altıncı ayı içerisinde yılda bir

kez, doğalgaz vanalarına , her boyuttan iki adet numune almak suretiyle, ”Açma

Kapama Tertibatı Testi Talimatı” ‘na göre test yapılır. Bu testin sonuçları,

”Açma-Kapama Test Raporu”‘na kaydedilir.

5.3.3. Uygun Olmayan Parçalar ve Ürünler Satınalma Bölümünün temin ettiği döküm ham parçalar ve Dökümhanenin

ürettiği parçalar için yapılan kontrollerde sapma tespit edilirse uygun olmayan

ürünler için Kalite Kontrol elemanı tarafından “ Kalite Kontrol Uygunsuzluk

Raporu” düzenlenir.


Deniz BAŞAR 51

Münferit olarak ortaya çıkan uygunsuz parçalar “Kalite Kontrol Uygunsuzluk

Raporu” düzenlenmeksizin RED sandıklarında toplanır ve “ Iskarta Kayıt Formu”

ile kayda alınırlar. a) Tespit edilen uygunsuzluk ürün kalitesini olumsuz yönde etkilemeyecek türden,minör bir uygunsuzluk ise; RED edilen malzeme için, kullanacak olan ilgili Bölüm Yöneticisi şartlı kabul önerisinde bulunabilir. Bu durumda ürün şartlı olarak kabul edilebilir. Bunun için, ilgili Kalite Kontrol Elemanı tarafından uygunsuzluk raporuna ilave olarak ‘’Şartlı Kabul Formu’’da düzenlenir ve klasöründe muhafaza edilir. Ayrıca parti üzerine de “ Şartlı Kabul Kartı” eklenir.

b) Tespit edilen uygunsuzluk, ilave operasyonlar ile tashih edilebilir veya

edilemez olmasına bakılmaksızın Kalite Kontrol Elemanı tarafından “Kalite

Kontrol Uygunsuzluk Raporu” düzenlenerek RED edilir. Parti veya partinin

uygunsuz olan bölümü üzerine “RED Kartı” koyulur, parçalar ilgili bölümün red

sahasına alınır. Red sahasına konulan parçalara ait yapılacak olan işlemlerin

(tashih,% 100 kontrol ile ayırma,ıskartaya ayırma) sorumluluğu o parçayı üreten

bölüme aittir.

İlgili bölüm red edilen parçaları red sahasından alıp gerekli olan tashih

işlemlerini gerçekleştirerek tekrar kalite kontrol amacıyla ambara teslim edebilir.

Tekrar yapılan kontrollerde tespit edilen uygunsuzluklar giderilmiş ise parti “OK

Kartı” ile sevk edilir. Tashih edilemeyenler ıskartaya ayrılarak RED

sandıklarında biriktirilirler.

5.3.4. Dağıtım ve Dosyalama Montaj bölümünde hazırlanan “Ürün Son Kontrol Raporu”, Dökümhane

bölümünde hazırlanan “Son Kontrol Raporu”, “Dökümhane Ham Parça Kontrol

Raporu” Kalite Kontrol Bölümünde ve ”Açma –Kapama Test Raporu” Kalite

Güvence Bölümünde dosyalanır.

5.4. İLK NUMUNE KONTROLÜ 5.4.1. Genel İlk numune kontrol işlemleri, İlk Numune Kontrol prosedürü gereklilikleri

dahilinde yürütülür.

İlk Numune Kontrol İhtiyacının Oluşması, YAKACIK VALF SAN. mamullerinde

kullanılmak üzere ;

a) Yeni dizayn edilerek YAKACIK VALF SAN. veya tedarikçi firmalarda üretilen

parçalar,

b) Daha önce dizaynı yapılmış ve halen üretimde kullanılan, fakat dizayn veya


Deniz BAŞAR 52

tedarikçi firmanın değiştirilmiş olduğu parçalarda,

c) Yeni bir tedarikçi firmaya iş verilmesi halinde,

d) YAKACIK VALF’in mümessilliğini yaptığı ürünler ile ilgili olarak Satış ve

Pazarlama Müdürü’nün ihtiyaç duyması halinde,

İlk numune kontrolünün yapılması gereklidir.

İlgili Satınalma Müdürü / Sorumlusu numuneyi Kalite Güvence Müdürü’ ne

teslim eder. Kalite Güvence Müdürü, “İlk Numune Kontrol Formu” ‘na teslim

edilen numune ile ilgili olarak yapılması istenilen muayene, kontrol ve deneyleri

yazarak ilgili Kalite Kontrol elemanına numune ile birlikte verir. Kalite Kontrol

Elemanı; “İlk Numune Kontrol Formu” ’ nda belirtilmiş olan tüm kontrol ve

muayeneleri “10.01 Ürünlerin Muayene ve Testleri Prosedürü” ‘ne göre yapar.

5.4.2. İlk Numune Kontrol ve Muayene Sonuçlarının Değerlendirmesi Tüm kontrol ve muayeneleri tamamlanmış olan numune “İlk Numune Kontrol

Formu”, ölçüm ve diğer deney sonuçları ile birlikte Kalite Güvence Müdürüne

verilir.

a) Tespit edilen kontrol değerleri öngörülen tolerans sınırları içerisinde ise “İlk

Numune Kontrol Formu” üzerindeki “KABUL” kısmı işaretlenerek parçanın seri

olarak üretimine izin verilir.

b) Tespit edilen kontrol değerleri öngörülen toleranslar dışında, fakat tespit

edilen sapmalar emniyet, montaj ve fonksiyon açısından mamulün kalitesini

olumsuz yönde etkilemeyecek yönde değerlendiriliyor ise “İlk Numune Kontrol

Formu” üzerindeki “ŞARTLI KABUL” kısmı işaretlenerek parçanın seri olarak

üretimine izin verilir. Şartlı Kabul yapılan durumlarda Şartlı Kabulün gerekçesini

ve bu Şartlı Kabule bağlı olarak hangi düzenlemelerin ve döküman

revizyonlarının yapıldığını açıklayan bir tutanak hazırlanır ve onaylanır.

Kalite kontrol tarafından tespit edilen sapmaların giderilmesi

isteniyorsa,Numune tekrar ilk numune kontrolüne tabi tutulur.

c) Tespit edilen kontrol değerleri öngörülen toleranslar dışında ve tespit edilen

sapmalar emniyet, montaj ve fonksiyon açısından mamulün kalitesini olumsuz

yönde etkileyecek yönde değerlendiriliyor ise “İlk Numune Kontrol Formu”

üzerindeki “RED” kısmı işaretlenerek parçanın seri olarak üretimine izin


Deniz BAŞAR 53

verilmez. Bu durumda ilgili parçanın mevcut hataları giderilerek, tekrar İlk

Numune Kontrolüne tabi tutulur.

5.4.3. İlk Numunelerin Muhafazası Daha sonra herhangi bir uygunsuzluk durumu ortaya çıkması halinde, özellikle

kalıp aşınmasının söz konusu olduğu parçalarda, karşılaştırma amacı ile ilgili

numuneler, üzerlerine “ Numune Tanıtım Kartı” asılmak suretiyle muhafaza

edilir.


Deniz BAŞAR 54

6. ÜRÜNLERİN MUAYENE VE TESTLERİ 6.1. GENEL Ürünlerin muayene ve testleri, 10.01 numaralı Ürünlerin Muayene ve Testleri

Prosedürüne göre yapılmaktadır. Bu prosedürün amacı, tüm malzeme, yarı

mamul ve mamullerin gereksinimleri karşılayıp karşılamadığının tespitinde

kullanılacak olan yöntemlerin en güvenilir şekilde belirlenmesi, uygulanması ve

takip edilmesini sağlamaktır. Bu prosedür, rutin kalite kontrol işlemlerinde, ve

ürün tasarımı ve devreye alınması sırasında, yapılan tüm muayene ve deneyleri

kapsar. Prosedürün referansları, ISO 9001 Madde 4.10,10.02 Giriş Kalite

Kontrol Prosedürü, 10.03 Proses İçi Kalite Kontrol Prosedürü, 10.04 Son

Kontrol Prosedürü ve 10.05 İlk Numune Kontrol Prosedürüdür.

Yeni bir ürün devreye alınacağı zaman belirlenmiş kabul kriterlerinin hangi

muayene ve deneyler ile doğrulanacağı tespit edilir. Mevcut olmayan muayene

ve deney talimatları ise yetkili kişiler tarafından hazırlanır. Rutin Kalite Kontrol

faaliyetleri bu prosedür kapsamında belirlenmiş muayene ve deney talimatlarına

göre yapılır.

6.2. YENİ ÜRÜN DEVREYE ALINMASI Yeni bir ürün devreye alınması durumunda Kalite Güvence Müdürü, Üretim

Müdürü, Mühendislik Müdürü ve diğer ilgili Bölüm Yönetici/Sorumluları

tarafından mevcut talimatlar dışında yeni talimatlara ihtiyaç olup olmadığına

karar verilir ve eğer yeni talimatlara ihtiyaç var ise talimatın hazırlanması için

sorumlular belirlenir.

6.3. MUAYENE VE DENEY TİPLERİ a) Giriş Kalite Kontrol Aşamalarında Yapılan Muayene ve Deneyler :

Giriş Kalite Kontrol Muayene ve Deney Talimatları hazırlanırken hem

tedarikçinin hem de YAKACIK VALF ’İn kendi tecrübe ve deneyimleri göz önüne

alınır. Tedarikçinin yeterliliği, ürünün kritikliği ve YAKACIK VALF ’in ölçme

yeteneği de göz önüne alınarak muayene ve deneylerin kapsamları belirlenir.

b) Proses İçi Yapılan Muayene ve Deneyler :


Deniz BAŞAR 55

Parçanın kritikliğine, makina ve ekipmanların yeterliliğine göre muayene ve

deneyler belirlenir. Tüm muayene ve deney işlemleri hangi aşamada yapıldığına

bakılmaksızın şu gruplara ayrılır :

1) Etiket / Sertifika Kontrolü : Tedarikçilerden gelen sertifika bilgilerinin

gerekliliklere uygunluğu “Etiket/Sertifika Kontrol Talimatı” ‘na göre kontrol edilir.

2) Göz Kontrolleri : Ürünün görüntü, çapak, yüzey kalitesi vs. özellikleri

kontrolünün, gerekli olması halinde ilgili kıyaslama numuneleri kullanılarak göz

ile yapılması “ Ham Parçanın Göz Kontrol Talimatı” ve “Mamullerin Gözle Son

Kontrol Talimatı”’na göre yapılır.

Göz kontrolü yapacak olan elemanlar gerekli eğitimi almış ve kıyaslama

kriterleri açısından ilgili numuneler ile desteklenmiştir.

3) Boyut Kontrolü : Yeterli hassasiyetteki ölçme alet ve cihazlarının kullanılarak

ürünün ölçüsel özellik kontrollerinin, ilgili kritik ölçüleri üzerine işlenmiş teknik

resim, operasyon kartları ve kontrol planlarına göre yapılması işlemidir.

4) Fiziksel (Mekanik) Özelliklerin Kontrolü : Yeterli hassasiyetteki ölçme alet ve

cihazlarının kullanılarak ürünün mekanik özellik kontrollerinin ilgili norm,

şartnamelere veya talimatlara göre yapılması işlemidir. “Metal Malzemelerin

Sertlik Ölçme Talimatı” ‘na göre ölçümler yapılır.

Mekanik testler ise “ Mekanik Özellikler Kontrol Talimatı” ‘na göre kontrol edilir.

5) Kimyasal Kontroller : Yeterli hassasiyetteki ölçme alet ve cihazlarının

kullanılarak ürünün kimyasal özellik kontrollerinin ilgili norm, şartnamelere veya

talimatlara göre yapılması işlemidir. “Spektrometre ile Analiz Talimatı” kullanılır.

6) Performans Kontrolleri : Ömür, sızdırmazlık, korozyon gibi testlerin yeterli

hassasiyetteki ölçme alet ve cihazlarını kullanılarak ürünün performans özellik

kontrollerinin ilgili norm, şartnamelere veya talimatlara göre yapılmasıdır.

Performans kontrollerinde “Basınç ile Sızdırmazlık ve Mukavemet Kontrol

Talimatı” ve “Açma-Kapama Testi Talimatı” kullanılır. Korozyon testi “Korozyon

Testi Talimatı” na göre yapılır. Sonuç “Korozyon Test Formu” kullanılarak

raporlanır.


Deniz BAŞAR 56

7) Deneme Üretimi : Temin edilen malzeme, ham parça, yarı mamul vs. ’den

birkaç adet numune alarak bu numune üzerinde üretim ve/veya montaj

işlemlerinin yapılarak parti hakkında karar verilmesi.

Yukarıda bahsi geçen kontrollerin hangi deney, ölçme aletleri ve cihazları,

mastarları vs. kullanılarak yapılacağı ilgili resimler ve kontrol planlarında

belirtilmiştir. Yazılı bir talimat hazırlanmasının uygun ve yeterli olmadığı

durumlarda eğitilmiş elemanlar kullanılır. Bazı durumlarda gerekli olması

halinde elemanlara kıyaslama için numune verilir.

6.4. MUAYENE VE DENEYLERİN YAPILMASI a) Tasarım Aşamasında Yapılan Muayene ve Deneyler : Tasarım planları

yardımıyla hangi muayene ve deneylerin yapılacağı belirlenir.

b) Periyodik Muayene ve Deneyler : Periyodik muayene ve deneyler planlara

göre yapılır. Bazı malzeme ve işlemler kritiktir. Bu tip durumlarda malzemenin

tedarikçisi değişmesi halinde “İlk Numune Kontrol Prosedürü” ’ne göre ilk

numune kontrolü yapılır. Bu kontrolün yapılarak tedarikçinin onaylanmasından

sonra, bu tedarikçi ile çalışıldığı sürece periyodik olarak performans muayene

ve testleri devam eder.

c) Rutin Muayene ve Deneyler : Günlük imalat devam ederken önceden

belirlenmiş zamanlarda muayene ve deneyler yapılır. Ne zaman hangi miktarda

hangi numune alma planına göre hangi muayene ve deneylerin yapılacağı

parçanın ilgili operasyon kartı,teknik resmi ve kontrol planında tanımlanmıştır.

6.5. MUAYENE VE DENEY SONUÇLARI Herhangi bir uygunsuzluk tespit edilmesi halinde, uygunsuzluğu tespit eden

eleman ilgili Kalite Kontrol Elemanına haber vererek “Kalite Kontrol

Uygunsuzluk Raporu” ‘ nun düzenlenmesini sağlar. Uygunsuzluğun temel

sebepleri araştırılarak gerekli görülen durumlarda düzeltici ve önleyici faaliyetler

başlatılır. Daha sonra yapılması gereken işlemler ilgili bölümlerin Kalite Kontrol

Prosedürleri’nde tarif edilmiştir.

Kalite Güvence Müdürü yapılan kontrol sonuçlarına göre uygunlukları

değerlendirerek tedarikçi veya işleme uygulanacak muayene ve deney

kapsamını daraltabilir. Ancak yapılan daraltma sonucunda ürün kalitesinde


Deniz BAŞAR 57

herhangi bir uygunsuzluk olup olmadığı Kalite Güvence Müdürü tarafından takip

edilir.

6.7. MUAYENE VE DENEY KAYITLARI İlk Numune kontrollerinde kritik ölçü değerleri kayıt edilir. Muayene ve deney

sonuçları aynı ölçü için , farklı numunelerden alınan ölçüm değerlerinin ortalama

değeri alınarak “Proses Kontrol Raporu” ‘na kayıt edilir. Uygunluk “O.K. Kartı”

ile de gösterilir.

Muayene ve Deney sonuçlarının uygunsuz olması halinde, uygunsuz ölçüm

değerleri ve var ise diğer kritik ölçüm değerleri “Kalite Kontrol Uygunsuzluk

Raporu” ‘ nda belirtilir.

MUAYENE VE DENEY AKIŞ

ŞEMASI


Deniz BAŞAR 58

7. NUMUNE ALMA 7.1. Genel YAKACIK VALF’de yapılan muayeneler, genellikle örnekleme muayenesidir.

YAKACIK VALF’ de yapılan Son Kontrol (Dökümhane), Giriş Kontrolü (Yan

Sanayi ve Satın Alma) ve Ürün Son Kontrolünde (Montaj) Numune Alma

esasına göre yapılan kontrollerde, numunelerin bir plan dahilinde alınarak,

alındıkları partiyi sağlıklı bir şekilde temsil etmelerini sağlamak amacıyla

Numune Alma Prosedürü oluşturulmuştur.

• Numune Alma Planları :

Parti büyüklüğüne ve uyguladığımız Muayene seviyesine göre kaç adet numune

alınacağını belirten Çizelgelere / Planlara Numune Alma Planları denilir

Ulusal veya Uluslararası belli bir standartta tespit edilmiş verilere / prensiplere

ve çizelgelere / planlara göre parti büyüklüğünü ve muayene seviyesini dikkate

alarak numune alınmasına Numune Alma Planlarına Göre Numune Alma

denilir.

Kalite Güvence Müdürlüğü, hangi numune alma planına göre numune

alınacağını belirlemekten sorumludur.

7.2. Numune Alma Planına Göre Numune Alma Kavramı

Numune Alma Planları olasılık hesaplarına göre oluşturulur.


Deniz BAŞAR 59

Numune Alma Planları, alınacak numune sayısını, bir partinin tümünün kabul

edilebilmesi için müsaade edilen maksimum uygunsuz parça sayısını ve aynı

partinin tümünün reddedilebilmesi için minimum uygunsuz parça sayısını

gösterir.

Numune Alma Planlarında belirtilen alınacak numune sayıları ve bu sayılar için

maksimum ve minimum uygunsuz parça sayıları (OK veya Red sayıları, yani

OK ve RED kriterleri) o partinin tümünün hiç risksiz olarak OK veya Red

edileceği anlamına gelmez.

Numune Alma Planları az olmakla birlikte belirli bir hata riski taşırlar.

Ancak dikkatli bir şekilde hazırlanan numune alma planlarında bu hata riski

oldukça büyük ölçüde azaltılmıştır.

7.3. Muayene Seviyesi Kavramı Bu kavramı bir örnekle açıklayalım:

Parti büyüklüğü 2000 adet olsun.

Bu 2000 adetlik partiden,

• 50 adet veya,

• 125 adet veya,

• 200 adet

numune alabiliriz.

50 adedin partinin tümünü temsil etme kabiliyeti 125 adedinkinden daha azdır.

Bu bakımdan 50 adet numune ile yapılan muayene, 125 adet ile yapılan

muayeneden daha zayıf / daha gevşek muayenedir.

200 adedin partinin tümünü temsil etme kabiliyeti 125 adetten ve 50 adetten

daha fazladır. Bu bakımdan 200 adet numune ile yapılan muayene, 125 ve 50

adet ile yapılan muayeneden daha sıkıdır.

Yukarıdaki örneği sıraya dizersek,

• 50 adet numune ile yapılan muayeneye Gevşek Muayene Seviyesi

• 125 adet numune ile yapılan muayeneye Normal Muayene Seviyesi

• 200 adet numune ile yapılan muayeneye Sıkı Muayene Seviyesi denir.


Deniz BAŞAR 60

Özet olarak Muayene Seviyesi, yapılan muayenenin ne derecede gevşek,

normal veya sıkı seviyede (yani az, orta veya yüksek sayıda numune üzerinde)

yapıldığını belirtir.

Başka bir ifadeyle muayene seviyesi, alınan numune sayısının partideki bozuk

parçaları yakalayabilme kabiliyetidir.

7.4. Kabul Edilebilir Kalite Seviyesi Kavramı Kabul Edilebilir Kalite Seviyesi, seçilen kalite seviyesinin veya diğer bir ifadeyle

Muayene / Kontrol edilen partiden alınan numunelerin sayısının sebep olduğu;

bozuk parça yakalayamama riskinin ne oranda olduğunu ifade eder.

Kabul Edilebilir Kalite Seviyesine “Acceptable Quality Level = A.Q.L” denilir.

A.Q.L – 1.0

A.Q.L – 1.5

A.Q.L – 2.5 olarak ifade edilen Kabul Edilebilir Kalite

Seviyelerinde, bozuk parça çıkma riski

A.Q.L – 4.0 sırasıyla %1.0, %1.5, %2.5, %4.0, %6.5 ve %10’dur.

A.Q.L – 6.5

A.Q.L – 10

YAKACIK VALF’ de bu prosedür kapsamında olan tüm Kalite Kontrol

Faaliyetlerinde Kabul Edilebilir Kalite Seviyesi (A.Q.L) “Parti Büyüklüklerine

Göre Kod Harf Seçimleri ve Numune Alma Planları” çizelgesindeki tüm

muayene tiplerinde (Gevşek, Normal, Sıkı) “6.5” olarak kullanılmaktadır.

7.5. Harf Seçimi TS 2756 Standartlarında, alınacak numune büyüklüğünü (muayene / kontrol

edilecek parçaların sayısını) belirleyen kilit parametre Harf Seçimidir.

Harf Seçimi hem parti büyüklüğüne hem de muayene seviyesine bağlıdır.

Harf Seçimini aşağıdaki örnekle izah edelim:


Deniz BAŞAR 61

Par t i Büyükl üğüAdet S- 1 S- 2 S- 3 S- 4 I I I I I I2 - 8 A A A A A A B9 - 15 A A A A A B C16 - 25 A A B B B C D26 - 50 A B B C C D E51 - 90 B B C C C E F91 - 150 B B C D D F G151 - 280 B C D E E G H

Özel Muayene Sevi yel er i Genel Muayene Sevi yel er iMUAYENE SEVİ YELERİ

Örnek 1:

Parti Büyüklüğü =100 adet olsun, uygulayacağımız Genel Muayene Seviyesi II

(Normal) olsun.

Bu durumda seçeceğimiz harf F olur.

Örnek 2:

Parti Büyüklüğü = 250 olsun, uygulayacağımız Genel Muayene Seviyesi II

(Normal) olsun.

Bu durumda seçeceğimiz harf G olur.

7.6. Numune Sayısı Belirleme

Harf Seçimi (Kod Harfi Seçimi) yapıldıktan sonra, seçilen harfe göre alınacak

Numune Sayısı aşağıdaki tablodan bulunur.


Deniz BAŞAR 62

Kod NumuneHar f i Sayı sı

AdetA 2B 3C 5D 8E 13F 20G 32H 50

Yukarıdaki 1. Örnek için:

F için 20 adet Numune

Yukarıdaki 2. Örnek için:

G için 32 adet Numune alınır.

Sonuç olarak, NORMAL (II) Muayene Seviyesine göre, 100 adetlik bir parti için

20 adet Numune, 250 adetlik bir parti için 32 adet numune alınır.

7.7. Muayene Seviyeleri Değiştirme Yöntemi

Birbiri peşi sıra partilerden alınan numunelerde yapılan kontrol sonucunda

sağlam ve bozuk (yani kabul edilen ve reddedilen ) parçaların seyri istikrarlı –

birbirine yakın – çıkarsa; prensip olarak muayene seviyesi gevşetilir.

Kontrol sonuçları birbirinden farklı yani istikrarsız çıkarsa; prensip olarak

muayene seviyesi sıklaştırılır.

Bu uygulamaya Switching veya Muayene Seviyelerini Değiştirme Yöntemi denir.


Deniz BAŞAR 63

YAKACIK VALF’ de Switching yöntemi,

• Son Kontrolde (Dökümhane) ve Giriş Kontrolünde (Yan Sanayi ve Satın

Alma) farklı,

• Ürün Son Kontrolünde (Montaj) farklı olarak aşağıda açıklandığı şekilde

uygulanır.

Son Kontrolde (Dökümhane) ve Giriş Kontrolünde (Yan Sanayi ve Satın Alma)

Switching:

Kontrole Normal (II) Seviyesi ile başlanır.

Birbiri peşi sıra 5 partide sonuçlar istikrarlı (Kabul sınırları içinde birbirine yakın)

çıkarsa; Gevşek (I) Muayene Seviyesine geçilir ve Gevşek’ de devam edilir, ta

ki bir problem çıkıncaya kadar.

Yani kabul sınırları dışına çıkıldığında derhal Sıkı (III) Muayene Seviyesine

geçilir.

Sıkı’ da birbiri peşi sıra 10 parti problemsiz (Kabul sınırları içinde birbirine yakın

sonuçlar) seyrederse; Normal (II) Muayene Seviyesine geçilir.

“Son Kontrol Raporu (Dökümhane)” ve “Giriş Kontrol Raporu (Yan Sanayi ve

Satın Alma)” bu yöntem kullanılarak hazırlanır.

Hangi muayene seviyesinde kontrol edilirse edilsin, kabul sınırları dışında hatalı

parça veren parti reddedilir. Ya %100 ayıklanmak üzere Tedarikçi’ ye iade edilir,

veya YAKACIK VALF’ de %100 kontrol edilerek ayıklanır.

Ürün Son Kontrolünde (Montaj) Switching:


Deniz BAŞAR 64

Ürün Son Kontrolünde Sıkı (III) Muayene Seviyesi ile kontrole başlanır, birbiri

peşi sıra 5 partide sonuçları istikrarlı (Kabul sınırları içinde birbirine yakın)

çıkarsa; Normal (II) Muayene Seviyesine geçilir ve Normal’ de devam edilir, ta ki

bir problem çıkıncaya kadar. Yani kabul sınırları dışına çıkıldığında derhal Sıkı’

ya geçilir. Sıkı’ da birbiri peşi sıra 10 parti istikrarlı seyrederse Normal’ e geçilir.

“Ürün Son Kontrol Raporu (Montaj)” bu yöntem kullanılarak hazırlanır.


Deniz BAŞAR 65

8.İSTATİSTİK TEKNİKLER 8.1. Genel İstatistik Teknikleri İstatistik Teknikler prosedürü aracılığıyla gerçekleştirilir.

Bu prosedürün referansı, ISO 9001 Madde 4.20’dir.

İstatistik, çeşitli karakterlere sahip olan problemlere uygun çözümler bulmak

amacıyla geliştirilmiş yöntemler topluluğudur.

İstatistiksel tekniklerin seviyesi kullanıcıların bilgi seviyesine göre uygun

düzeyde hazırlanmış olup olası manuel hesap hatalarının önüne geçmek

amaçıyla gerekli software’lar ile desteklenmiştir.

Bütün kalite kontrol elemanları, üretim bölümü sorumluları ve çalışanları bu

prosedürün kullanıcılarıdır.

Modern kalite anlayışının en önemli metodlarından biri İstatistiksel Metodlarıdır.

Bu metodlar sayesinde nisbeten az sayıda kalite kontrol kadrosu ile imal edilen

mamul partisinin hemen hemen tamamı hakkında oldukça sağlıklı bilgi sahibi

olunabilir. Bu metodlar YAKACIK VALF’te aşağıdaki maksatlarla

uygulanmaktadır.

• Makina Yeteneği Analizi

• Proses Yeteneği Analizi

8.2. Makina Yeterlilik Analizi Bu metodla aynı makina ayarı, aynı iş zamanı, aynı tezgah operatörü, kısaca

makina dışındaki tüm parametreler aynı ve sabit tutularak sadece makinadan

gelen değişkenliklerin etkisi bulunmaya çalışılır.

Özellikle yeni devreye giren, ciddi bir revizyon geçiren ve ürettiği parçalar çok

ehemmiyetli olan makinalar için Makina Yeterlilik Analizi yapılır.

8.2.1. Uygulama Şekli İlk önce Yeterlilik Analizi yapılacak olan makina/makinalar Üretim Müdürü ve

ilgili bölüm sorumlusu tarafından işleyeceği parça ve ölçüsü de belirlenerek,

Kalite Güvence bölümüne bildirilir.

Söz konusu makina için ayarları yapıldıktan sonra birbiri ardına en az 30

numune alınarak okunan karakterisitik değeri “Tezgah Yeteneği Çalışma

Tablosu” formuna işlenir. Okunan bu değerler Kalite Güvence bölümü


Deniz BAŞAR 66

tarafından bilgisayarda ki veritabanına ve istatistik programına girilerek.

Değerlendirme raporu “Makina Yeterlilik Analizi” çıktısı bilgisayardan alınır.

Alınan rapor sonucunda Cm, Cmk, Cmküst Cmkalt değerlerine bakılarak makina

yeterliliği hakkında karar verilir.

Cm : Prosesdeki Yayılımı

Cmk : Hem prosesdeki yayılımı hemde ortalamanın hedeflerden sapmasını

kontrol etmektedir.

Söz konusu değerlerin hesaplanışı ve yorumu :

σ6__ ToleransToplamBelirlenenCm = ; Makina yeterliliği kontrol katsayısı

σ3_ XÜstLimitBelirlenenCmküst

−= ; Üst Proses Kontrol İndisi

)___( altüst CmkveyaCmkMinCmk =

dartSapmaS tan=σ ; nxxi∑ −

=2)(

OrtalamaAritmetikX _= ; nX i∑=


Deniz BAŞAR 67

HacmiÖrneklemn _=

Bu formüller ile yapılan hesaplamalar sonucunda çıkan rakamların

yorumlanması aşağıda özetlendiği gibidir.

Cm ve Cmk < 1 ise Makina yetersiz

1.33 > Cm ve Cmk ≥ 1 ise Makina kabul edilebilir

Cm ve Cmk > 1,33 ise Makina yeterli

6.2. Proses Yeterlilik Analizi

Proses yeteneği etüdü seri imalat şartlarında belli bir

ölçü üzerinde yapılır. Proses yeteneği “bir prosesin

sağlayabildiği en az kalite değişkenliği” olarak

tanımlanabilir.”

Proses yeteneği insan, cihaz, materyal, metod ve çevre

faktörlerine bağımlı olup bu faktörlerin değişiminden

etkilenmektedir. Bir prosesin üretim yeteneğini

tanımlama yollarından biride Proses Yeterlilik Analizi’dir. 6.2.1. Uygulama Şekli

Proses yeterlilik analizi seri imalat şartlarında belli bir ölçü üzerinde

yapılır. Proses yeterlilik analizi seri imalat sürerken belirli

periyotlarda (Örneğin her 30 Dk. da ard arda 5 veya her n adet

parçadan sonra 5’er adet numune alınır) alınan numune grupları –

en az 10 adet numune grubu - üzerindeki ölçüler “20.01-F03 Proses

Yeteneği Çalışma Tablosu” formuna işlenir.

Düzenlenen bu formlar Kalite Güvence Bölümü’ne gönderilir. Burada

değerler bilgisayarda ki veritabanına ve istatistik programına girilerek.


Deniz BAŞAR 68

Değerlendirme raporu “20.01-F04 Proses Yeterlilik Analizi” çıktısı

bilgisayardan alınır.

Alınan rapor sonucunda Cp, Cpk, Cpküst, Cpkalt değerlerine bakılarak proses

yeterliliği hakkında karar verilir.

Cp : Prosesdeki Yayılımı

Cpk : Hem prosesdeki yayılımı hemde ortalamanın hedeflerden

sapmasını kontrol etmektedir.

Alınan rapor Kalite Güvence Müdürü tarafından onaylanarak bir kopyası ilgili

bölüm sorumlusunda orjinali Kalite Güvence Bölümü’nde dosyalanır

Söz konusu değerlerin hesaplanışı ve yorumu :

σ6__ ToleransToplamBelirlenenCp = ; Proses yeterliliği kontrol katsayısı

σ3_ XÜstLimitBelirlenenCpküst

−= ; Üst Proses Kontrol İndisi

σ3_ AltLimitBelirlenenXCpkalt

−= ; Alt Proses Kontrol İndisi

)___( altüst CpkveyaCpkMinCpk =


Deniz BAŞAR 69

NX

X i∑=

dartSapmaS tan=σ ; 1)( 2

−

−= ∑

Nxxi

.__ OrtÖrneklemAltX i =

.___ OrtrıOrtalamalaÖrneklemAltX =

SayisiGrupÖrneklemAltN ___=

Bu formüller ile yapılan hesaplamalar sonucunda çıkan rakamların

yorumlanması aşağıda özetlendiği gibidir.

Cp ve Cpk < 1 ⇒ Proses yetersiz

1.33 > Cm ve Cmk ≥ 1 ⇒ Proses kabul edilebilir

Cm ve Cmk > 1,33 ⇒ Proses yeterli

Bulunan bu değerler sonucunda yetersiz çıkan makina / tezgahlar için gerekli

düzeltici-önleyici faaliyet açılarak makina / tezgahın kabul edilebilir seviyeye

gelmesi sağlanır.

6.3. Diğer İstatistiksel Metodlar

Makina Yeterlilik Analizi, Proses Yeterlilik Analizi dışında diğer istatisitksel metodlar – Pareto, Regresyon, Korelasyon, Hipotez Testleri gibi teknikler gerektiğinde çeşitli raporlarda, hata analizi ve etüdlerinde Kalite Güvence Bölümü tarafından kullanılabilir.


Deniz BAŞAR 70

7. Dağıtım ve Dosyalama

Kullanılan istatistiksel tekniklerle ilgili olarak üretilen kayıtların orjinal nüshaları

Kalite Güvence Bölümü’nde birer kopyası ise ilgili bölümde bulanacaktır. Ayrıca

bu analizler ile ilgili bütün bilgiler Kalite Güvence

Documents

KALİTE GÜVENCESİ SİSTEMLERİ