Osnovne veliine i jedinice medjunarodnog sistema jedinica

-SI sistem-Prof. Dr. Dragica MiniUvod u laboratorijski rad

Meunarodni sistem jedinica - SI sistem -Meunarodni sistem jedinica SI (Le systeme International dUnites) je usvojila Opta konferencija za tegove i mere (CGPM) na svom 11. skupu 1960. godine

SI je heterogen sistem mernih jedinica zasnovan na sedam osnovnih jedinica: metar, kilogram, sekunda, amper, kelvin, mol i kandela

Osnovne fizike veliine

Meunarodni biro za tegove i mere (International Bureau of Weights and Measures BIPM) u Sevres, Francuska

BIPM je formiran 1875. radi uvanja prototipa metra i kilograma i njihovog uporeivanja sa fundamentalnim standardima ne-metrikog sistema drugih zemalja.

1875. Meunarodna grupa metrologa odabrala je leguru 10% platine i 10% irudijuma kao materjal za konstrukciju meunarodnih prototipa metra i kilograma kao i njihovih nacionalnih verzija.1874. Godina napravljena je legura koja je odbaena zbog nezadovoljavajue istoe. Ipak od nje je napravljeno nekoliko metarskih ipki kao npr. metar No 12, ija je duina data kao:

1m + 3,3 + 8,634 T + 0,001 T2 , gde je T temperatura u oC

1889. Odrana je Prva generalna konfercija za tegove i mere na kojoj su usvojeni prototipovi metra I kilogramaMeunarodni prtotip metraMeunarodni prototip kilograma

MetarMetar je jedinica duine.

Metriki sistemMetriki sistem baziran je prirodnom konceptu da je metar desetomilioniti deo meridijalnog kvadranta zemlje od severnog pola do ekvatora koji prolazi kroz Pariz:sistem je odbaen zbog nemogunosti precizne konstrukcije standarda.

Pariski etalon metra iz 1796.

Graduisana ravna ipka, jednaka duini arhiviranog metra na 0oC u BIPM (Sevres, Francuska) odabrana je kao nova osnova mernog sistema.

Napravljeno je 30 metarskih prototipa od legure 90% platine i 10% iridijuma koji se korsite kao nacionalni primarni standarda. Nacionalni prototip metra No 27 (SAD, 1893.) ija je duina data kao:1m-1,6m+8,657Tm+0,001T2m gde je T temperatura u oC

1960.Metar je duina jednaka 1 650 763,73 talasnih duina zraenja u vakuumu koje odgovara prelazu izmeu nivoa 2p10 i 5d6 atoma kriptona 86

1986.Metar je duina puta koji svetlost pree u vakuumu za vreme jednog 299792458-og dela sekunde.

Kilogram je jedinica mase. Kilogram je masa meunarodne pramere (etalona) kilograma.

Originalno kilogram je bio definisan kao masa iste vode na temperaturi od 3,98 oC kada voda ima najveu gustinu nastandardnom atmosferskom pritisku.

1889. Kilogram je masa meunarodnog prototipa kilograma (BIPM) koji je napravljen od legure 90% platine i 10% iridijuma gustine 21500 kg m-3 u obliku cilindra ija su visina i prenik nominalno 39 mm, tako da mu je masa tano 1 kilogram.

Skica zvona za uvanje kilogramaIn 1901, the International Committee of Weights and Measures (CIPM) defined the kilogram thus: "The kilogram is the unit of mass; it is equal to the mass of the international prototype of the kilogram." Initially the CIPM definition made no provision for cleaning procedure, but in 1989 the definition of the kilogram was interpreted to mean that a kilogram is equal to the international prototype of the kilogram "just after cleaning and washing using the BIPM method." The kilogram is the last unit of the Systeme International d'Unites (SI) that is still defined by an artifact. National Prototype Kilogram No. 20 is traceable to the International Prototype Kilogram through the International Bureau of Weights and Measures' working standards.

BIPM (Francuska) je proizveo 43 prototipa ovog kilograma koji se nalaze u nacionalnim institucijama, kao to je na Savezni zavod za mere i dragocene metale, koji slue kao standarde jedinice mase.

EngleskaKanadaSAD

Sekunda je jedinica vremena.

Sekunda je trajanje 9 192 631 770 perioda zraenja koje odgovara prelazu izmeu dva hiperfina nivoa osnovnog stanja atoma cezijuma 133.

Amper je jedinica jaine struje.

Amper je jaina stalne elektrine struje koja u vakuumu, u dva prava paralelna provodnika, neograniene duine, zanemarljivo malog poprenog preseka, na rastojanju jedan metar, proizvodi meudejstvo jaine 2.10-7 njutna po metru njihove duine.

Kelvin je jedinica termodinamike temperature.

Kelvin je termodinamika temperatura koja je jednaka 1/273,16 termodinamike temperature trojne take vode

Mol je jedinica koliine supstance.

Mol je koliina supstance koja sadri toliko elemantarnih jedinki koliko ima atoma u 0,012 kilograma ugljenika 12C

Kandela je jedinica jaine svetlosti.

Kandela je svetlosna jaina u odreenom smeru izvora koji odailje monohormatsko zraenje frekvencije 540.1012 Hz i kome je energetska jaina u tom smeru 1/683 vata po steradijanu

Relativna atomska masa elementa, Ar, je srednja masa atoma elementa koji ima prirodni izotopski sastav, u odnosu na 1/12 mase atoma .

Ustvari relativna atomska masa pokazuje koliko je puta masa jednog atoma nekog elementa vea od 1/12 mase atoma .

Masa atoma ma bilo kog elementa jednaka je proizvodu njegove relativne atomske mase Ar i unificirane jedinice atomske mase u = 1,66 10-27 kg:

Relativna molekulska masa, Mr, daje odnos srednje mase molekula koja ukljuuje atome elementa sa njihovim izotopskim sastavom i 1/12 mase atoma .

Ustvari relativna molekulska masa pokazuje koliko je puta masa jednog molekula vea od 1/12 mase atoma .

Masa molekula mm bilo koje supstance jednaka je proizvodu njegove relativne molekulske mase Mr i unificirane jedinice atomske mase u = 1,66 10-27 kg:

Molarna masa, M, predstavlja relativnu molarnu masu izraenu u kilogramima.

Prefiksi jedinica SI sitema

Fizikohemijske veliine i jedinice SI sistema mera

nastavak

nastavak

Preporuene vrednosti fundamentalnih konstanti

nastavak

nastavak

nastavak

Jedinice izvan SI ija dalja upotreba nije dozvoljena i njihova veza sa jedinmicama SI sistema

nastavak

nastavak

nastavak

nastavak