1

UX

ÍO N

OV

ON

EY

RA

Día

das

Let

ras

Gal

egas

201

0

2

GUÍADE

LECTURA

Biblioteca Municipal de Estudos Locais

Maio 2010

3

“Rexeito o idioma normativizado, homoxeneizado dos que seguen os ditados

normativos do Instituto da Lingua, da Real Academia e do Parlamento da Xunta

de Galicia, impostos incluso ás obras de creación l iteraria donde máis se precisa

conservar o sangre da Lingua vivida, a súa forma pe culiar i o aroma de infancia e

comarca. Teimei e teimo que sea válida tamén na esc rita de creación a santa

liberdade dos falantes. Igual que rexeito ó Galego Oficial, rexeito a normativa

reintegracionista oposta a el e non menos encorseta da e con olor a falsa e a

nonpatria.”

4

ÍNDICE

Presentación ....................................... ................................................................5

Biografía .......................................... ....................................................................6

Cronoloxía ......................................... ..................................................................10

Obra de Uxío Novoneyra ............................. .......................................................12

Monografías.................. .................................................................13

Publicacións periódicas ...... .........................................................17

Traballos sobre Uxío Novoneyra ..................... ..................................................23

Monografías.................. .................................................................24

Publicacións periódicas ...... .........................................................28

Referencias en obras xeráis ........................ ......................................................31

“Lembrando a Uxío” ................................ ..........................................................33

5

PRESENTACIÓN

Como cada ano, a Biblioteca Municipal de Estudos Lo cais súmase ós actos de

homenaxe do Día das Letras Galegas coa elaboración dunha guía de lectura

sobre a figura protagonista, que neste ano 2010 cor responde ó poeta Uxío

Novoneyra.

A Real Academia Galega establece a necesidade de q ue as institucións públicas

galegas, os centros de ensino, as bibliotecas e as distintas asociacións e

federacións culturais poñan de relevo a obra desta importante personalidade.

Así, a través da elaboración desta guía de lectura, a Biblioteca de Estudos Locais

pretende contribuir a dar resposta a esta necesidad e ofrecendo toda a

información de que dispón sobre a figura deste gran de poeta que a través da súa

obra amosou sempre o seu compromiso con Galicia: c oa língua, co pobo, coa

terra e coa Historia.

Tras uns breves apuntes biográficos sobre o autor, cítanse as distintas

referencias bibliográficas correspondentes á docume ntación presente na

Biblioteca sobre a súa vida e a súa obra.

6

BIOGRAFÍA

7

Uxío Novoneyra nace o 19 de Xaneiro de 1930, na ald ea de Parada de Moreda,unha aldea da Serra do Courel (Lugo), no seo dunha familia labrega acomodada.Neste marco xeográfico pasa a súa nenez e primeira mocidade. Esta terra será oprincipal referente físico para os seus versos, ofr ecendo unha anovadora visiónda paisaxe dentro da literatura galega.En 1945 trasládase, durante o período escolar, a Lu go para estudiar obacharelato, que remata en 1948. Neste último ano c oñece ó poeta da Terra CháManuel María. De 1949 a 1951 está en Madrid e alí, tras superar o Exame deEstado, matricúlase na carreira de Filosofía e Let ras.Esta xeira madrileña é unha etapa de formación cult ural, en gran parteautodidacta, na que empezará a escribir en castelán . É este tamén un momentode eclosión política estudiantil e, nese ambiente, comeza a conformar a súaideoloxía crítica e dá o seu primeiro recital poéti co nas aulas universitarias.En 1952 Novoneyra volve a Galicia para facer o serv icio militar, con estancias enSantiago de Compostela, A Coruña e Lugo, coincidind o outra vez con ManuelMaría.Desta época son tamén os encontros con Ramón Piñeir o e outros intelectuais eartistas entre os cales Otero Pedrayo e Carlos Masi de foron os máis decisivos nasúa formación. É precisamente este contacto co gale guismo, xunto coa volta aoCourel durante unhas vacacións no ano 1952, o que m otiva o autor para escribiren galego.Estando en Santiago, Novoneyra enferma dunha pleure sía que o tivo ás beiras damorte e que o obriga a gardar repouso, permanecendo estos anos, no seu lugarde nacemento. Nesta situación de soidade nace o cic lo poético courelán, que seinicia co libro Os eidos , escrito entre 1952 e 1954.Durante esta estancia no Courel inicia unha grande amizade con María MariñoCarou e o seu marido Roberto Pose, mestre de Parada e antigo militante dasMocedades Galeguistas.No período que vai de 1962 a 1966 o escritor vive e n Madrid. Nesa capital traballana radio e na televisión, sempre en programas relac ionados coa poesía galega,española ou universal. participa nalgunhas activida des do grupo Brais Pinto,ademais de frecuentar unha certa bohemia nucleada n o Café Gijón. Desta épocadebe datar tamén a súa amizade co poeta galego Carl os Oroza e relaciónase copintor Tino Grañido e un grupo de artistas plástico s como Urculo ou Viola.Neste ambiente de vangarda artística e preocupación socio-política escribe, entre1962 e 1965, a serie poética titulada “Elegías de M adrid”.En 1966 volve para a casa, reclamado pola vellez e enfermidade de seus pais, exa desde este momento quedará a vivir en Galicia.En 1968 coñece en Lugo a Elva Rei coa que casará en 1973. A parella terá tresfillos, Branca-Petra, Uxío e Arturo, e residirá ata 1983 entre Lugo e O Courel. Apartir dese ano radican en Santiago.Desta época é a obra titulada Os eidos 2 (Galaxia, Vigo, 1974), ilustrada condebuxos de Laxeiro e dedicada á memoria dos seus pa is e de María Mariño.En 1979 publica o seu seguinte libro, Poemas caligráficos . A obra é o número undos “Cuadernos da Gadaña”, colección de título alus ivo á vangarda pictóricaartellada en torno a Brais Pinto. Por outra parte, nestes anos de marcadapreocupación cívica, traduce ao galego varios poema s do escritor e políticochinés Mao Zedong.En 1982 é elixido presidente da Asociación de Escri tores en Lingua Galega,cargo que ostentou até a súa morte.

8

Nestes anos composteláns, Novoneyra incrementa aínd a máis a súa actividadepública, que se viñera facendo cada vez máis intens a dende mediados dossetenta, con ducias e ducias de intervencións e rec itais, a miúdo multitudinarios,que o levaban por asociacións culturais e logo por centros de ensino de todaGalicia.Por outra parte, nesta mesma década dos oitenta o n oso autor inicia arecompilación completa do seu ciclo courelán, despo is de sometelo a unharigorosa depuración. Na segunda metade da década c omeza unha reagrupacióntemática da súa obra completa. Así, en Muller pra lonxe reúne os poemaseróticos e amorosos nunha edición artística ilustra da polo pintor lugués CarlosPardo Teijeiro, asi como polos trazos manuscritos d o autor.Máis adiante aparece Do Courel a Compostela, unha antoloxía que recolle todasaquelas composicións de temática política acompañad as por unha escolma detextos críticos de diversos autores. Destacan os po emas “Pranto polo Che” e“Vietnam canto”.En 1990 aparece unha nova edición de Os eidos na que se engade un últimopoema titulado “O monte Cido”, escrito en 1985.Tamén nos noventa dá a coñecer dúas publicacións de literatura infantil, O cubildo xabarín e Gorgorín e Cabezón. Trátase de contos de aventurasprotagonizados por rapaces e ambientados na xeograf ía do Courel.En 1991 edítase o seu libro Tempo de elexía, que é unha reedición, taménrevisada, daquelas Elexías do Courel e outros poemas que publicara en 1966cando estaba en Madrid.Son anos en que Uxío Novoneyra é aplaudido e venera do como un clásico, comomodelo dunha obra poética singular e fundamental pa ra a literatura galega doséculo XX.En 1994 aparece publicado na editoria Espiral Maior o seu libro Poemas da doadacerteza i este brillo premido entre as pálpebras. Son poemas que nos presentan aun poeta na madurez, reflexionando sobre a vida. Ta mén aparece unha cuestiónque preocupaba moito a Novoneyra: a despoboación do rural.En 1995 sae publicado o libro Camelio xaponés , que recolle en galego e enxaponés, sete versos xaponeses escritos por Ayako S ugitani, así como trespoemas de Novoneyra en galego e en xaponés. O libro mostra o seu interesepola poesía oriental e, máis concretamente, polo ha iku.Nos dous últimos anos antes da súa morte aínda publ ica tres libro máis:Betanzos: Poema dos Caneiros e Estampas, Dos soños teimosos e Arrodeos edesvíos do camiño de Santiago e outras rotas.O 30 de outubro de 1999 morre en Santiago de Compos tela.En Uxío Novoneyra únese a súa condición de poeta xe nial con un radicalcompromiso cívico co pobo e coa lingua xunto a unha insubornable e tranquilahonestidade na súa vida.

9

BIBLIOGRAFÍA

ALONSO, Fran. Folerpas de Novoneyra: Biografía e an toloxía. Vigo: EdiciónsXerais, 2010.

http://www.realacademiagalega.org/letters/ViewHonor edFigureWork.do?year=2010

http://www.uxionovoneyra.com/2009/index.php?option= com_content&task=blogcategory&id=13&Itemid=27

10

CRONOLOXÍA

11

1930 Nace en Parada do Courel.1945 Comeza a estudar o bacharelato por libre en Lu go.1948 Marcha a estudar Filosofía e Letras a Madrid.1950 Coñece a Clara Otero, á que lle adicará varios poemas en Os Eidos.1952 Volve a Galicia para facer o servizo militar. Coincide nel con Manuel

María.1952 A finais deste ano contrae unha pleuresía que o mantén varias

semanas internado no Hospital Militar da Coruña. Vo lve ao Caurel.1953 Comeza a escribir Os Eidos.1955 Publícase Os Eidos na editorial Galaxia, cun prólogo de Ramón

Piñeiro.1957 Participa en Compostela nun recital de “Homena je a la poesía

gallega”, onde fala en galego. É a primeira vez que a lingua se utilizanun acto público despois da Guerra Civil.

1962 Trasládase a Madrid e comeza a traballar para a radio e a televisión.1966 Novoneyra publica Elexías do Courel e outros poemas, editado en

versión bilingüe galego-castelán. Retorna ao Courel debido áenfermidade dos pais.

1968 Escribe os poemas “Vietnam canto” e “Letanía de Galicia” .1973 Casa con Elba Rei.1974 Galaxia publica Os eidos 2 con poemas escritos entre 1954 e 1957.1979 Publica en Brais Pinto os Poemas caligráficos, prologados por

Reimundo Patiño.1981 Publica en Xerais Os Eidos. Libro do Courel. Novoneyra xa é

considerado un clásico.1982 É elixido presidente da Asociación de Escritor es en Lingua Galega.1983 Establécese definitivamente en Compostela.1986 Publica Muller pra lonxe.1989 Publica Do Courel a Compostela.1991 Comeza a publicar unha serie de c ontos para rapaces ambientados no Courel. O cubil do Xabarín e Gorgorín e Cabezón.1994 Publica Poemas da doada certeza.1995 Dáse a coñecer o libro Camelio Xaponés, no que participa.1999 Morre en Compostela.

12

OBRA DE UXÍONOVONEYRA

13

Monografías

14

MÉNDEZ FONTE, Rosa. Poemas anobelados no tempo. [Li miar Uxío Novoneyra].A Coruña: Espiral Maior, 2000.

D/10165

NOVONEYRA, Uxío. Antoloxía poética. Vigo: Asociació n Socio-PedagóxicaGalega, D.L 1997.

D/3331

NOVONEYRA, Uxío. Arrodeos e desvíos do Camiño de Sa ntiago e outras rotas. ACoruña: Hércules de Ediciones; [Santiago de Compost ela]: Xerencia dePromoción do Camiño de Santiago, D.L. 1998.

D/11729

NOVONEYRA, Uxío. Cantiga de loubanza. En: Ramón Ote ro Pedrayo: a súa vida ea súa obra: homaxe da Galicia Universal. Caracas: [ s.n.], 1958.

R929Otero

RAM

NOVONEYRA, Uxío. O Caurel. En: Homenaxe a Luis Seoa ne: O Grove, abril 1980.Sada: Ediciós do Castro, D.L. 2001. P. 119-121.

OHOM

NOVONEYRA, Uxío. Con Manuel María. En: Manuel María : libro homenaxeorganizado por la Asociación Cultural Xérmolos. Lug o: Ophiusa, 2001. P. 693.

082Manuel MaríaMAN

NOVONEYRA, Uxío. Do Courel a Compostela: 1956-86. [ Barcelona]: SoteloBlanco, D.L. 1988.

D/6597

NOVONEYRA, Uxío. Do Courel ó Monte Branco: escolma poética; [introducción eescolma de Xosé Manuel Varela Varela]. O Couto-Pont eceso (A Coruña):Asociación Cultural Monte Branco , 1996.

FP

NOVpoe

15

NOVONEYRA, Uxío. Dos soños teimosos; preguntas de E milio Araúxo. Santiagode Compostela: Noitarenga, D.L. 1998.

D/590

NOVONEYRA, Uxío. Os eidos. [A Coruña]: La Voz de G alicia, D.L. 2002.

PNOVeid

NOVONEYRA, Uxío. Os eidos; 2ª ed. Vigo: Edicións X erais de Galicia, 1991.

D/5788

NOVONEYRA, Uxío. Os eidos: [libro do Courel]. Vigo: Edicións Xerais de Galicia,D.L. 1981.

D/3394

NOVONEYRA, Uxío. Os eidos: [libro do Courel]. 3ª ed . completa. Vigo: EdiciónsXerais de Galicia, 1987.

D/3393

NOVONEYRA, Uxío. Os Eidos 2; Letanía de Galicia e o utros poemas; [dibujos deLaxeiro]. Vigo: Galaxia, 1974.

D/13309

NOVONEYRA, Uxío. Entrando á poesía de Celso Emilio. En: Celso Emilio.Santiago de Compostela: Fundación Celso Emilio Ferr eiro, D.L. 1989. P. 143.

821.134.4FerreiroCEL

NOVONEYRA, Uxío. Esta coor de soidá: escolma poétic a. Santiago deCompostela: Librería Follas Novas, D.L. 2010.

D/15823

NOVONEYRA, Uxío. Laxeiro na imaxen de Galicia. En: Homenaxe a Laxeiro deescritores e artistas de Galicia. Santiago de Compo stela: Citania Galería de Arte,1991. P. 78.

082LaxeiroHOM

16

NOVONEYRA, Uxío. Poemas caligráficos. Madrid: Brais Pinto, D.L. 1979.

FP

NOVpoe

NOVONEYRA, Uxío. Poemas da doada certeza i Este bri llo premido entre aspálpebras. A Coruña: Espiral Maior, 1994.

PNOVpoe

NOVONEYRA, Uxío. Pranto polo Che: elexía instantani a a Ernesto Guevara. En:16 poemas galegos para Ernesto Che Guevara contra a súa morte (1967-1973).Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, Servicio dePublicaciones, 1998. P. 77.

D/9830

NOVONEYRA, Uxío. Tempo de elexía. A Coruña: Vía Lá ctea, imp. 1991.

D/5635

NOVONEYRA, Uxío. Tempo de Elexía. Ed. bilingüe. San tiago de Compostela:Alvarellos, D.L. 2010.

D/15824

POEMAS coruñeses: antoloxía de textos poéticos dos séculos XIX e XX sobre ACoruña A Coruña: Espiral Maior, 2008.

D/14961

POEMAS recolleitos, antolóxicos e inéditos de: Antó n Avilés de Taramancos,Salvador García-Bodaño, Bernardino Graña, Manuel Ma ría, Uxío Novoneyra /edición ao cuidado de Miguel Anxo Fernán-Vello, Rox elio Martínez, FranciscoPillado Mayor. -- [S.l. : Cen Augas], D.L. 1984.

FP

POE

17

Publicacións periódicas

18

NOVONEYRA, Uxío. 2 poemas máis pra “Ós eidos”. En: Nordés: revista de poesíae crítica. Nº 2 (1981); p. 3.

RG/385

NOVONEYRA, Uxío. Andas as ruas coma se fora a praia ... En: Contemporánea:Revista da Asociación de Escritores en Língua Galeg a. Nº 1 (1995); p. 74.

RG/64

NOVONEYRA, Uxío. Ballet da nena triste. En: Aturuxo : revista de poesía e crítica.Edición facsímile. Santiago de Compostela : Xunta d e Galicia, Centro deInvestigacións Lingüísticas e Literarias Ramón Piñe iro, D.L. 1994. Nº 11 (1960); p.14.

RG/758

NOVONEYRA, Uxío. A brétema = La bruma. En: Claraboy a. Nº 16-17 (1967); p. 78-79.

D/15329

NOVONEYRA, Uxío. Chile 73. En: Nordés: revista de p oesía e crítica. Nº 1 (1975);p. 16.

RG/385

NOVONEYRA, Uxío. Cousos do lobo!... En: Contemporán ea: Revista daAsociación de Escritores en Língua Galega. Nº 1 (19 95); p. 65.

RG/64

NOVONEYRA, Uxío. Día de nebra – O courel. En: A Tra be de ouro. Nº 2 (1990); p.302.

RG/106

NOVONEYRA, Uxío. Dinamiteira da fala: María Mariño Carou, noiesa do Courel.En: A Nosa Terra. Nº 189-190 (1982); Especial Letra s Galegas.

RG/73

NOVONEYRA, Uxío. Dios callado; Teoría del vuelo (pr osa). En: Clave Orión. Nº 7-8 (2000-2001); p. 192-193.

RG/712

19

NOVONEYRA, Uxío. Os doce meses: marzal. En: Vida Ga llega. 2ª época. Nº 768(1961); p. 1.

R/RG/101

NOVONEYRA, Uxío. É a peste da historia. En: Nordés: revista de poesía e crítica.Nº 2-3 (1975); p. 3.

RG/385

NOVONEYRA, Uxío. Fuxida a Exiuto según Maside. En: Vida Gallega. 2ª época. Nº730 (1958); p. 1.

R/RG/101

NOVONEYRA, Uxío. La Guadaña. En: Clave Orión. Nº 7- 8 (2000-2001); p. 184-185.

RG/712

NOVONEYRA, Uxío. Hierba cierva. En: Clave Orión. Nº 7-8 (2000-2001); p. 176-177.

RG/712

NOVONEYRA, Uxío. Inéditos de María Mariño. En: A Tr abe de ouro. Nº 2 (1990); p.295-296.

RG/106

NOVONEYRA, Uxío. Lección ante un cadaver con los oj os abiertos. En: ClaveOrión. Nº 7-8 (2000-2001); p. 190-191.

RG/712

NOVONEYRA, Uxío. Letanía de Galicia. En: Contemporá nea: Revista daAsociación de Escritores en Língua Galega. Nº 1 (19 95); p. 69.

RG/64

NOVONEYRA, Uxío. María Mariño Carou ha muerto: apol ogía póstuma. En: LaVoz de Galicia. 11 jun. 1967.

D/22

NOVONEYRA, Uxío. [Mas, sus ojos de...]. En: Clave O rión. Nº 7-8 (2000-2001); p.182-183.

RG/712

20

NOVONEYRA, Uxío. O milagre de nadal. En: Vida Galle ga. 2ª época. Nº 676 (1955);p. 1.

R/RG/101

NOVONEYRA, Uxío. Moucho que cantas pra noite queda. .. En: Claraboya. Nº 16-17 (1967); p. 80-81.

D/15329

NOVONEYRA, Uxío. Nacementos. En: Ronsel: revista de arte. Ed. Facsímil.Barcelona: Sotelo Blanco, 1982. P. 18-19.

RG/310

NOVONEYRA, Uxío. Olor bueno. En: Clave Orión. Nº 7- 8 (2000-2001); p. 176-177.

RG/712

NOVONEYRA, Uxío. Oración fúnebre a Antón Avilés de Taramancos. En: Luzesde Galiza. Nº 21 (1993); p. 7.

RG/103

NOVONEYRA, Uxío. Ouh Galicia. En: Eufonía: (rimas y glosas de la poesíagallega. Ed. Facs. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 2005. Nº 1 (1958); p.20.

D/11858

NOVONEYRA, Uxío. Paisaxe da morte de Cristo. En: Vi da Gallega. 2ª época. Nº733 (1958).

R/RG/101

NOVONEYRA, Uxío. Panos brancos... En: Contemporánea : Revista da Asociaciónde Escritores en Língua Galega. Nº 1 (1995); p. 66.

RG/64

NOVONEYRA, Uxío. Pazo de Tor. En: Vida Gallega. 2ª época. Nº 739 (1958).

R/RG/101

NOVONEYRA, Uxío. [Los poemas en verso...]. En: Clav e Orión. Nº 7-8 (2000-2001); p. 178-179.

RG/712

21

NOVONEYRA, Uxío. Poema a tres voces / Uxío Novoneyr a, María Mariño e RamónRegueira. En: A Trabe de ouro. Nº 46 (2001); p. 269 -270.

RG/106

NOVONEYRA, Uxío. [Por el lado de aquel lado...]. En : Clave Orión. Nº 7-8 (2000-2001); p. 186-187.

RG/712

NOVONEYRA, Uxío. Os que así nos tein... En: Clarabo ya. Nº 16-17 (1967); p. 80-81.

D/15329

NOVONEYRA, Uxío. Os que así nos tein só tein noso o s nosos nomes no censo.En: Contemporánea: Revista da Asociación de Escrito res en Língua Galega. Nº 1(1995); p. 68.

RG/64

NOVONEYRA, Uxío. Querida verba. En: Nordés: revista de poesía e crítica. Nº 4(1976); p. 7.

RG/385

NOVONEYRA, Uxío. El sauce . En: Clave Orión. Nº 7-8 (2000-2001); p. 176-177.

RG/712

NOVONEYRA, Uxío. Sin canción . En: Clave Orión. Nº 7-8 (2000-2001); p. 176-177.

RG/712

NOVONEYRA, Uxío. Terras outas e solas!... En: Conte mporánea: Revista daAsociación de Escritores en Língua Galega. Nº 1 (19 95); p. 67.

RG/64

NOVONEYRA, Uxío. [Tu semblanza...]. En: Clave Orión . Nº 7-8 (2000-2001); p. 180-181.

RG/712

NOVONEYRA, Uxío. El Umbrío. En: Clave Orión. Nº 7-8 (2000-2001); p. 188-189.

RG/712

22

NOVONEYRA, Uxío. Uxío Novoneyra ou o Courel dos tes os cumes: (unhaconversa dende “Os Eidos”) / Olga Patiño Nogueira. En: Luzes de Galiza. Nº 22-23 (1993); p. 31-33.

RG/103

NOVONEYRA, Uxío. Vellos e novos eidos. En: Nordés: revista de poesía e crítica.Nº 3 (1981); p. 5.

RG/385

NOVONEYRA, Uxío. Vietnam canto. En: Contemporánea: Revista da Asociaciónde Escritores en Língua Galega. Nº 1 (1995); p. 70- 73.

RG/64

23

TRABALLOS SOBRE UXÍONOVONEYRA

24

Monografías

25

ALBO, Francisco. Unha xeografía poética. En: Crític a e autores: artigos eentrevistas publicados en La Voz de Galicia. A Coru ña: La Voz de Galicia, D.L.2002. P. 147-148.

OCRI (I)

ALONSO, Fran. Folerpas de Novoneyra: Biografía e an toloxía. Vigo: EdiciónsXerais, 2010.

929NovoneyraALOfol

BLANCO, Carmen. Uxío Novoneyra. [Vigo]: A Nosa Terr a, 2009.

Pre9410

BLANCO GARCÍA, Carmen. Uxío Novoneyra: poesía, terr a e compromiso. En:Historia da literatura galega. [Vigo]: Asociación s ocio-pedagóxica galega, D.L.1996. Vol. 4; p. 1250-1280.

821.134.4HIS(IV)

CALVIÑO, Xulio. Uxío Novoneyra e os motivos de Circ e: texto poético íntegro deTempo de elexía. A Coruña: Espiral Maior, 1998.

D/9274

CARTAS a Novoneyra. En: Homenaxe a Novoneyra: letra s galegas 2010. [S.l.]:Rei Zentolo, imp. 2009.

082NovoneyraHOM(II)

ESTAMPAS a Novoneyra. En: Homenaxe a Novoneyra: let ras galegas 2010. [S.l.]:Rei Zentolo, imp. 2009.

082NovoneyraHOM(III)

GRAÑA, Bernardino. Uxío Novoneyra. En: Lobato, Xurx o. Galegos na escaleira.[A Coruña]: Fundación Caixa Galicia, D.L. 1995. P. 97.

D/7662

26

GARCÍA, Xosé Lois. Uxío Novoneyra: Home e terra. A Coruña: Toxosoutos, 2010.

929NovoneyraGARuxi

GARCÍA, Xosé Lois. Uxío Novoneyra: Revisitado. Vigo : Xerais, 2009.

821.134.4NovoneyraGARuxi

HOMENAXE a Novoneyra: letras galegas 2010. [S.l.]: Rei Zentolo, imp. 2009.

082NovoneyraHOM(I-III)

LÓPEZ, Antonia. Emoción e angustia. En: Crítica e a utores: artigos e entrevistaspublicados en La Voz de Galicia. A Coruña: La Voz d e Galicia, D.L. 2002. P. 148-149.

OCRI (I)

MARIÑO DAVILA, Esperanza. “Diccionario” Uxío Novone yra. A Coruña:TresCtres, 2010.

821.134.4NovoneyraMARdic

MARTÍNEZ PEREIRO, Carlos Paulo. Da palabra á (ca)li grafía en Uxío Novoneyra:influencias interculturais e afluencias plástico-es criturais. En: Estudos GalegoBrasileiros 2. A Coruña: Universidade da Coruña, Se rvizo de Publicacións, 2006.P. 407-428.

D/12084

NOVO, Olga. Uxío Novoneyra: lingua loaira. [Santiag o de Compostela]:Fundación Caixa Galicia, D.L. 2005.

D/13371

POEMAS a Novoneyra. En: Homenaxe a Novoneyra: letras galegas 2010. [S.l.]: ReiZentolo, imp. 2009.

082NovoneyraHOM(I)

27

SANDE, Miguel. Poeta pai. En: Crítica e autores: ar tigos e entrevistas publicadosen La Voz de Galicia. A Coruña: La Voz de Galicia, D.L. 2002. P. 146-147.

OCRI (I)

UXÍO Novonoyra: Día das Letras Galegas 2010. [organ izado polo] Departamentode Filoloxía Galega; edición ao coidado de Anxo Tar río Varela. Santiago deCompostela: Universidade de Santiago de Compostela, Servizo de Publicións eIntercambio Científico, 2010.

821.134.4NovoneyraUXI

28

Publicacións periódicas

29

ÁLVAREZ CACCAMO, Alfonso. Uxío Novoneyra. En: Clave Orión. Nº 7-8 (2000-2001); p. 17.

RG/712

CANCIO, Miguel. In memoriam por dous galegos que to da a súa vida defenderonGaliza e a súa cultura. En: Raigame. Nº 15 (2002); p. 18-21.

RG/393

GARCÍA BOLAÑO, Salvador. Uxío Novoneyra. En: Clave Orión. Nº 7-8 (2000-2001); p. 16.

RG/712

GARCÍA DEVESA, Consuelo. O orientalismo en Novoneyr a. En: Grial. Nº 106(1990); p. 204-217.

RG/694

MANUEL MARÍA. A Uxío Novoneyra. En: Clave Orión. Nº 7-8 (2000-2001); p. 13-14.

RG/712

NEIRA POL, Manuel Eugenio de. Apuntes para unha bio grafía de Uxío Novoneira.En: Anuario Brigantino. Nº 22 (1999); p. 501-510.

RG/94

NEIRA POL, José Francisco de. Uxío Novoneyra, poeta : recuerdos de nuestraniñez y adolescencia. En: Galicia en Madrid. Nº 47 (1993); p. 26.

RG/65

PATIÑO NOGUEIRA, Olga. Carta a Uxío Novoneyra. En: Anuario Brigantino. Nº 23(2000); p. 543.

RG/94

REGUEIRA, Moncho. ¡Sempre será outono!: elexía a Ux ío Novoneyra. En: ClaveOrión. Nº 7-8 (2000-2001); p. 19.

RG/712

RODRÍGUEZ FER, Claudio. Elementos de fonoestilístic a, a prosa de Fole e apoesía de Novoneyra. En: Grial. Nº 89 (1985); p. 35 4-361.

RG/694

30

RODRÍGUEZ FER, Claudio. O fonosimbolismo na poesía de Novoneyra: incursiónao nivel fónico da obra literaria. En: Grial. Nº 68 (1980); p. 144-160.

RG/694

SAMPEDRO OJEDA, Francisco. A condición de Novoneyra . En: A Trabe de ouro.Nº 75 (2008); p. 387-391.

RG/106

SEOANE, Luis. Novoneyra, Grandío, Otero Besteiro. E n: Luzes de Galiza. Nº 5-6(1987); p. 22.

RG/103

31

REFERENCIAS EN OBRASXERÁIS

32

DICCIONARIO de literatura galega I. Autores. Vigo: Galaxia, D.L. 1997. P. 409-410.

821.134.4DIC (I)

DICCIONARIO de literatura galega II. Publicacións p eriódicas. Vigo: Galaxia, D.L.1997. P. 18, 58, 92, 100, 106, 120, 124, 147, 151, 171, 173, 174, 183, 195, 196, 199,205, 214, 232, 272, 294, 297, 311, 329, 330, 341, 346, 358, 374, 385, 455, 467, 497.

821.134.4DIC(II)

FERNÁNDEZ VELHO, Rosario. Literatura galega do sécu lo XX. Vigo: A NosaTerra, D.L. 2006. P. 115-116.

821.134.4FERlit

GALICIA. Literatura. A Coruña: Hércules de Edicione s, D.L. 2000. Tomo XXXIII. P.209-211.

821.134.4GAL (IV)

GRAN enciclopedia gallega. Santiago de Compostela. Gijón: Silveiro Cañada,1974. Tomo XXV. P. 236-237.

(031)GRA(XXII)

LITERATURA galega: século XX. [Vigo] : A Nosa Terra , 2001. P. 73, 229, 243, 280-282, 286, 309, 312, 322, 347.

821.134.4LIT

33

“LEMBRANDO A UXÍO”

34

Ninguén máis enraizado no ser de Galicia que Uxío N ovoneyra. Ninguén máis

comprometido co vivir galego. Ninguén máis libre... Do máis próximo, do máis

lene, do máis particular..., camiñando sempre cara o máis lonxano, o máis grave,

o máis universal. Canto máis de eiquí, tanto máis d o mundo. Rigurosamente

noso e cada vez máis de todos. Sempre matinando sob re Galicia nos pobos do

mundo (“volven os pobos...”). Volverán os soños, os “soños teimosos”...

Herminio Barreiro

E de entre todos ti, a voz de Uxío, o ben nacido, a postouse a esperar con máis

paciencia, “cal se agarda no Courel”, para facer da espera un suceder de poema

tras poema, os máis deles quizaves nen escritos. “E u escrebo tan só o que me

sobra”, dixécheme un día paseando, e a frase soou a inscrita en pedra, a runa ou

petroglifo, igual que a túa propia voz, a túa voz q ue paraliza, como detería aquela

outra voz o brazo de Abraham dun policía, dun autóm ata represor de

manifestación, batendo a súa covardía nun neno que ben podía ser eu mesma,

que eramos todos nós, os nacentes á conciencia sen excusa.

Luisa Villalta

35

... a túa poesía é mensaxe fidelísima, pura, das se nsacións, das experiencias.

Mensaxe traducida nunha linguaxe que só a ti che pe rtence. Cada amosa verbal

ten así un significado, e cada significado ten vida de seu. A referencia como a

interpretación aparecen dictadas pola voz do teu sa ngue e da túa pel. Expresan

vivencias, esencialidades do sentir, de sensacións, de inspiradas rafegas.

Francisco Fernández del Riego

Novoneyra poetiza o que ve, cos ollos físicos de co s ollos da alma, o que está ao

seu carón, o que coñece. A serra do Courel, a súa s olemne grandeza case

intimidatoria, o ciclo fluínte e vario das estación s, os seus cromatismos, o seu

clima, a súa vexetación. O Courel está presente nos topónimos, na natureza

circundante, pero a pregunta de Novoneyra non se di rixe exclusivamente,

unicamente a esas terras. A pregunta de Novoneyra é a pregunta á Terra, non

importa cal sexa o desencadeante local que o propic ia. É un interrogante

metafísico que atingue á nodoa, á raíz máis fonda d a existencia.

Xulio López Valcárcel

36

Mais alá do seu canto coureliano, Uxío é tamén o po eta do amor, e da afirmación

nacional de Galicia, e de aconteceres tan distantes e ó mesmo tempo tan

cercanos á súa sensibilidade como, poño por caso, a agresión ianqui a Vietnam

ou a caída de Che Guevara na selva bolibiana. E tam én neste caso a súa poesía

chegou a América. O seu “Pranto polo Che” foi publi cado na Habana e formou

parte dunha homenaxe galega á líder guerrilleiro qu e organizou a Sección Galega

do Instituto de Literatura e Lingüística en 1972.

Uxío non cruzou o Atlántico, pero si o seu canto tr ascendente.

Xosé Neira Vilas

Resulta dificil achar no chamado mundo intelectual a alguén tan ponderado nos

xuízos e tan expresivo nas suas solidariedades. Lon xe das bandeirias sectárias,

pero afincadísimo na consciéncia de defendere aos p erseguidos, aos que sofren,

ás vitimas das inxustizas, mantivo sempre unha acti tude baril e ergueita como a

sua figura.

Francisco Rodríguez

37

“É xa hora de que señas toda patria dos teusdos que gardaron a fala en que máis se dixo adeus

e señas dona de ti e señora de falarseñora de decidir e dona de se negar .”

38

“Courel dos tesos cumes que ollande lonxe!Eiquí síntese ben o pouco que éun home.”

UXÍO NOVONEYRA

Biblioteca Municipal de Estudos LocaisC/ Durán Loriga 10, 1º

15003 A CoruñaTfno. 981184386

E-mail bestudiosl@coruna.esBibliotecas Municipais Ayuntamiento de A CoruñaConcello da Coruña