1UXO

N

OVO

NEY

RA

Da

da

s Le

tras

G

aleg

as 20

10

2GUADE

LECTURA

Biblioteca Municipal de Estudos Locais

Maio 2010

3Rexeito o idioma normativizado, homoxeneizado dos que seguen os ditadosnormativos do Instituto da Lingua, da Real Academia e do Parlamento da Xuntade Galicia, impostos incluso s obras de creacin literaria donde mis se precisaconservar o sangre da Lingua vivida, a sa forma peculiar i o aroma de infancia ecomarca. Teimei e teimo que sea vlida tamn na escrita de creacin a santaliberdade dos falantes. Igual que rexeito Galego Oficial, rexeito a normativareintegracionista oposta a el e non menos encorsetada e con olor a falsa e anonpatria.

4NDICE

Presentacin .......................................................................................................5

Biografa ..............................................................................................................6

Cronoloxa ...........................................................................................................10

Obra de Uxo Novoneyra ....................................................................................12

Monografas...................................................................................13

Publicacins peridicas ...............................................................17

Traballos sobre Uxo Novoneyra .......................................................................23

Monografas...................................................................................24

Publicacins peridicas ...............................................................28

Referencias en obras xeris ..............................................................................31

Lembrando a Uxo ..........................................................................................33

5PRESENTACIN

Como cada ano, a Biblioteca Municipal de Estudos Locais smase s actos dehomenaxe do Da das Letras Galegas coa elaboracin dunha gua de lecturasobre a figura protagonista, que neste ano 2010 corresponde poeta UxoNovoneyra.

A Real Academia Galega establece a necesidade de que as institucins pblicasgalegas, os centros de ensino, as bibliotecas e as distintas asociacins efederacins culturais poan de relevo a obra desta importante personalidade.

As, a travs da elaboracin desta gua de lectura, a Biblioteca de Estudos Locaispretende contribuir a dar resposta a esta necesidade ofrecendo toda ainformacin de que dispn sobre a figura deste grande poeta que a travs da saobra amosou sempre o seu compromiso con Galicia: coa lngua, co pobo, coaterra e coa Historia.

Tras uns breves apuntes biogrficos sobre o autor, ctanse as distintasreferencias bibliogrficas correspondentes documentacin presente naBiblioteca sobre a sa vida e a sa obra.

6BIOGRAFA

7Uxo Novoneyra nace o 19 de Xaneiro de 1930, na aldea de Parada de Moreda,unha aldea da Serra do Courel (Lugo), no seo dunha familia labrega acomodada.Neste marco xeogrfico pasa a sa nenez e primeira mocidade. Esta terra ser oprincipal referente fsico para os seus versos, ofrecendo unha anovadora visinda paisaxe dentro da literatura galega.En 1945 trasldase, durante o perodo escolar, a Lugo para estudiar obacharelato, que remata en 1948. Neste ltimo ano coece poeta da Terra ChManuel Mara. De 1949 a 1951 est en Madrid e al, tras superar o Exame deEstado, matriclase na carreira de Filosofa e Letras.Esta xeira madrilea unha etapa de formacin cultural, en gran parteautodidacta, na que empezar a escribir en casteln. este tamn un momentode eclosin poltica estudiantil e, nese ambiente, comeza a conformar a saideoloxa crtica e d o seu primeiro recital potico nas aulas universitarias.En 1952 Novoneyra volve a Galicia para facer o servicio militar, con estancias enSantiago de Compostela, A Corua e Lugo, coincidindo outra vez con ManuelMara.Desta poca son tamn os encontros con Ramn Pieiro e outros intelectuais eartistas entre os cales Otero Pedrayo e Carlos Maside foron os mis decisivos nasa formacin. precisamente este contacto co galeguismo, xunto coa volta aoCourel durante unhas vacacins no ano 1952, o que motiva o autor para escribiren galego.Estando en Santiago, Novoneyra enferma dunha pleuresa que o tivo s beiras damorte e que o obriga a gardar repouso, permanecendo estos anos, no seu lugarde nacemento. Nesta situacin de soidade nace o ciclo potico coureln, que seinicia co libro Os eidos, escrito entre 1952 e 1954.Durante esta estancia no Courel inicia unha grande amizade con Mara MarioCarou e o seu marido Roberto Pose, mestre de Parada e antigo militante dasMocedades Galeguistas.No perodo que vai de 1962 a 1966 o escritor vive en Madrid. Nesa capital traballana radio e na televisin, sempre en programas relacionados coa poesa galega,espaola ou universal. participa nalgunhas actividades do grupo Brais Pinto,ademais de frecuentar unha certa bohemia nucleada no Caf Gijn. Desta pocadebe datar tamn a sa amizade co poeta galego Carlos Oroza e relacinase copintor Tino Graido e un grupo de artistas plsticos como Urculo ou Viola.Neste ambiente de vangarda artstica e preocupacin socio-poltica escribe, entre1962 e 1965, a serie potica titulada Elegas de Madrid.En 1966 volve para a casa, reclamado pola vellez e enfermidade de seus pais, exa desde este momento quedar a vivir en Galicia.En 1968 coece en Lugo a Elva Rei coa que casar en 1973. A parella ter tresfillos, Branca-Petra, Uxo e Arturo, e residir ata 1983 entre Lugo e O Courel. Apartir dese ano radican en Santiago.Desta poca a obra titulada Os eidos 2 (Galaxia, Vigo, 1974), ilustrada condebuxos de Laxeiro e dedicada memoria dos seus pais e de Mara Mario.En 1979 publica o seu seguinte libro, Poemas caligrficos. A obra o nmero undos Cuadernos da Gadaa, coleccin de ttulo alusivo vangarda pictricaartellada en torno a Brais Pinto. Por outra parte, nestes anos de marcadapreocupacin cvica, traduce ao galego varios poemas do escritor e polticochins Mao Zedong.En 1982 elixido presidente da Asociacin de Escritores en Lingua Galega,cargo que ostentou at a sa morte.

8Nestes anos compostelns, Novoneyra incrementa anda mis a sa actividadepblica, que se viera facendo cada vez mis intensa dende mediados dossetenta, con ducias e ducias de intervencins e recitais, a mido multitudinarios,que o levaban por asociacins culturais e logo por centros de ensino de todaGalicia.Por outra parte, nesta mesma dcada dos oitenta o noso autor inicia arecompilacin completa do seu ciclo coureln, despois de sometelo a unharigorosa depuracin. Na segunda metade da dcada comeza unha reagrupacintemtica da sa obra completa. As, en Muller pra lonxe rene os poemaserticos e amorosos nunha edicin artstica ilustrada polo pintor lugus CarlosPardo Teijeiro, asi como polos trazos manuscritos do autor.Mis adiante aparece Do Courel a Compostela, unha antoloxa que recolle todasaquelas composicins de temtica poltica acompaadas por unha escolma detextos crticos de diversos autores. Destacan os poemas Pranto polo Che eVietnam canto.En 1990 aparece unha nova edicin de Os eidos na que se engade un ltimopoema titulado O monte Cido, escrito en 1985.Tamn nos noventa d a coecer das publicacins de literatura infantil, O cubildo xabarn e Gorgorn e Cabezn. Trtase de contos de aventurasprotagonizados por rapaces e ambientados na xeografa do Courel.En 1991 edtase o seu libro Tempo de elexa, que unha reedicin, tamnrevisada, daquelas Elexas do Courel e outros poemas que publicara en 1966cando estaba en Madrid.Son anos en que Uxo Novoneyra aplaudido e venerado como un clsico, comomodelo dunha obra potica singular e fundamental para a literatura galega dosculo XX.En 1994 aparece publicado na editoria Espiral Maior o seu libro Poemas da doadacerteza i este brillo premido entre as plpebras. Son poemas que nos presentan aun poeta na madurez, reflexionando sobre a vida. Tamn aparece unha cuestinque preocupaba moito a Novoneyra: a despoboacin do rural.En 1995 sae publicado o libro Camelio xapons, que recolle en galego e enxapons, sete versos xaponeses escritos por Ayako Sugitani, as como trespoemas de Novoneyra en galego e en xapons. O libro mostra o seu interesepola poesa oriental e, mis concretamente, polo haiku.Nos dous ltimos anos antes da sa morte anda publica tres libro mis:Betanzos: Poema dos Caneiros e Estampas, Dos soos teimosos e Arrodeos edesvos do camio de Santiago e outras rotas.O 30 de outubro de 1999 morre en Santiago de Compostela.En Uxo Novoneyra nese a sa condicin de poeta xenial con un radicalcompromiso cvico co pobo e coa lingua xunto a unha insubornable e tranquilahonestidade na sa vida.

9BIBLIOGRAFA

ALONSO, Fran. Folerpas de Novoneyra: Biografa e antoloxa. Vigo: EdicinsXerais, 2010.

http://www.realacademiagalega.org/letters/ViewHonoredFigureWork.do?year=2010

http://www.uxionovoneyra.com/2009/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=13&Itemid=27

10

CRONOLOXA

11

1930 Nace en Parada do Courel.1945 Comeza a estudar o bacharelato por libre en Lugo.1948 Marcha a estudar Filosofa e Letras a Madrid.1950 Coece a Clara Otero, que lle adicar varios poemas en Os Eidos.1952 Volve a Galicia para facer o servizo militar. Coincide nel con Manuel

Mara.1952 A finais deste ano contrae unha pleuresa que o mantn varias

semanas internado no Hospital Militar da Corua. Volve ao Caurel.1953 Comeza a escribir Os Eidos.1955 Publcase Os Eidos na editorial Galaxia, cun prlogo de Ramn

Pieiro.1957 Participa en Compostela nun recital de Homenaje a la poesa

gallega, onde fala en galego. a primeira vez que a lingua se utilizanun acto pblico despois da Guerra Civil.

1962 Trasldase a Madrid e comeza a traballar para a radio e a televisin.1966 Novoneyra publica Elexas do Courel e outros poemas, editado en

versin bilinge galego-casteln. Retorna ao Courel debido enfermidade dos pais.

1968 Escribe os poemas Vietnam canto e Letana de Galicia.1973 Casa con Elba Rei.1974 Galaxia publica Os eidos 2 con poemas escritos entre 1954 e 1957.1979 Publica en Brais Pinto os Poemas caligrficos, prologados por

Reimundo Patio.1981 Publica en Xerais Os Eidos. Libro do Courel. Novoneyra xa

considerado un clsico.1982 elixido presidente da Asociacin de Escritores en Lingua Galega.1983 Establcese definitivamente en Compostela.1986 Publica Muller pra lonxe.1989 Publica Do Courel a Compostela.1991 Comeza a publicar unha serie de contos para rapaces ambientados no Courel. O cubil do Xabarn e Gorgorn e Cabezn.1994 Publica Poemas da doada certeza.1995 Dse a coecer o libro Camelio Xapons, no que participa.1999 Morre en Compostela.

12

OBRA DE UXONOVONEYRA

13

Monografas

14

MNDEZ FONTE, Rosa. Poemas anobelados no tempo. [Limiar Uxo Novoneyra].A Corua: Espiral Maior, 2000.

D/10165

NOVONEYRA, Uxo. Antoloxa potica. Vigo: Asociacin Socio-PedagxicaGalega, D.L 1997.

D/3331

NOVONEYRA, Uxo. Arrodeos e desvos do Camio de Santiago e outras rotas. ACorua: Hrcules de Ediciones; [Santiago de Compostela]: Xerencia dePromocin do Camio de Santiago, D.L. 1998.

D/11729

NOVONEYRA, Uxo. Cantiga de loubanza. En: Ramn Otero Pedrayo: a sa vida ea sa obra: homaxe da Galicia Universal. Caracas: [s.n.], 1958.

R929Otero

RAM

NOVONEYRA, Uxo. O Caurel. En: Homenaxe a Luis Seoane: O Grove, abril 1980.Sada: Edicis do Castro, D.L. 2001. P. 119-121.

OHOM

NOVONEYRA, Uxo. Con Manuel Mara. En: Manuel Mara: libro homenaxeorganizado por la Asociacin Cultural Xrmolos. Lugo: Ophiusa, 2001. P. 693.

082Manuel MaraMAN

NOVONEYRA, Uxo. Do Courel a Compostela: 1956-86. [Barcelona]: SoteloBlanco, D.L. 1988.

D/6597

NOVONEYRA, Uxo. Do Courel Monte Branco: escolma potica; [introduccin eescolma de Xos Manuel Varela Varela]. O Couto-Ponteceso (A Corua):Asociacin Cultural Monte Branco , 1996.

FP

NOVpoe

15

NOVONEYRA, Uxo. Dos soos teimosos; preguntas de Emilio Araxo. Santiagode Compostela: Noitarenga, D.L. 1998.

D/590

NOVONEYRA, Uxo. Os eidos. [A Corua]: La Voz de Galicia, D.L. 2002.

PNOVeid

NOVONEYRA, Uxo. Os eidos; 2 ed. Vigo: Edicins Xerais de Galicia, 1991.

D/5788

NOVONEYRA, Uxo. Os eidos: [libro do Courel]. Vigo: Edicins Xerais de Galicia,D.L. 1981.

D/3394

NOVONEYRA, Uxo. Os eidos: [libro do Courel]. 3 ed. completa. Vigo: EdicinsXerais de Galicia, 1987.

D/3393

NOVONEYRA, Uxo. Os Eidos 2; Letana de Galicia e outros poemas; [dibujos deLaxeiro]. Vigo: Galaxia, 1974.

D/13309

NOVONEYRA, Uxo. Entrando poesa de Celso Emilio. En: Celso Emilio.Santiago de Compostela: Fundacin Celso Emilio Ferreiro, D.L. 1989. P. 143.

821.134.4FerreiroCEL

NOVONEYRA, Uxo. Esta coor de soid: escolma potica. Santiago deCompostela: Librera Follas Novas, D.L. 2010.

D/15823

NOVONEYRA, Uxo. Laxeiro na imaxen de Galicia. En: Homenaxe a Laxeiro deescritores e artistas de Galicia. Santiago de Compostela: Citania Galera de Arte,1991. P. 78.

082LaxeiroHOM

16

NOVONEYRA, Uxo. Poemas caligrficos. Madrid: Brais Pinto, D.L. 1979.

FP

NOVpoe

NOVONEYRA, Uxo. Poemas da doada certeza i Este brillo premido entre asplpebras. A Corua: Espiral Maior, 1994.

PNOVpoe

NOVONEYRA, Uxo. Pranto polo Che: elexa instantania a Ernesto Guevara. En:16 poemas galegos para Ernesto Che Guevara contra a sa morte (1967-1973).Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, Servicio dePublicaciones, 1998. P. 77.

D/9830

NOVONEYRA, Uxo. Tempo de elexa. A Corua: Va Lctea, imp. 1991.

D/5635

NOVONEYRA, Uxo. Tempo de Elexa. Ed. bilinge. Santiago de Compostela:Alvarellos, D.L. 2010.

D/15824

POEMAS corueses: antoloxa de textos poticos dos sculos XIX e XX sobre ACorua A Corua: Espiral Maior, 2008.

D/14961

POEMAS recolleitos, antolxicos e inditos de: Antn Avils de Taramancos,Salvador Garca-Bodao, Bernardino Graa, Manuel Mara, Uxo Novoneyra /edicin ao cuidado de Miguel Anxo Fernn-Vello, Roxelio Martnez, FranciscoPillado Mayor. -- [S.l. : Cen Augas], D.L. 1984.

FP

POE

17

Publicacins peridicas

18

NOVONEYRA, Uxo. 2 poemas mis pra s eidos. En: Nords: revista de poesae crtica. N 2 (1981); p. 3.

RG/385

NOVONEYRA, Uxo. Andas as ruas coma se fora a praia... En: Contempornea:Revista da Asociacin de Escritores en Lngua Galega. N 1 (1995); p. 74.

RG/64

NOVONEYRA, Uxo. Ballet da nena triste. En: Aturuxo: revista de poesa e crtica.Edicin facsmile. Santiago de Compostela : Xunta de Galicia, Centro deInvestigacins Lingsticas e Literarias Ramn Pieiro, D.L. 1994. N 11 (1960); p.14.

RG/758

NOVONEYRA, Uxo. A brtema = La bruma. En: Claraboya. N 16-17 (1967); p. 78-79.

D/15329

NOVONEYRA, Uxo. Chile 73. En: Nords: revista de poesa e crtica. N 1 (1975);p. 16.

RG/385

NOVONEYRA, Uxo. Cousos do lobo!... En: Contempornea: Revista daAsociacin de Escritores en Lngua Galega. N 1 (1995); p. 65.

RG/64

NOVONEYRA, Uxo. Da de nebra O courel. En: A Trabe de ouro. N 2 (1990); p.302.

RG/106

NOVONEYRA, Uxo. Dinamiteira da fala: Mara Mario Carou, noiesa do Courel.En: A Nosa Terra. N 189-190 (1982); Especial Letras Galegas.

RG/73

NOVONEYRA, Uxo. Dios callado; Teora del vuelo (prosa). En: Clave Orin. N 7-8 (2000-2001); p. 192-193.

RG/712

19

NOVONEYRA, Uxo. Os doce meses: marzal. En: Vida Gallega. 2 poca. N 768(1961); p. 1.

R/RG/101

NOVONEYRA, Uxo. a peste da historia. En: Nords: revista de poesa e crtica.N 2-3 (1975); p. 3.

RG/385

NOVONEYRA, Uxo. Fuxida a Exiuto segn Maside. En: Vida Gallega. 2 poca. N730 (1958); p. 1.

R/RG/101

NOVONEYRA, Uxo. La Guadaa. En: Clave Orin. N 7-8 (2000-2001); p. 184-185.RG/712

NOVONEYRA, Uxo. Hierba cierva. En: Clave Orin. N 7-8 (2000-2001); p. 176-177.

RG/712

NOVONEYRA, Uxo. Inditos de Mara Mario. En: A Trabe de ouro. N 2 (1990); p.295-296.

RG/106

NOVONEYRA, Uxo. Leccin ante un cadaver con los ojos abiertos. En: ClaveOrin. N 7-8 (2000-2001); p. 190-191.

RG/712

NOVONEYRA, Uxo. Letana de Galicia. En: Contempornea: Revista daAsociacin de Escritores en Lngua Galega. N 1 (1995); p. 69.

RG/64

NOVONEYRA, Uxo. Mara Mario Carou ha muerto: apologa pstuma. En: LaVoz de Galicia. 11 jun. 1967.

D/22

NOVONEYRA, Uxo. [Mas, sus ojos de...]. En: Clave Orin. N 7-8 (2000-2001); p.182-183.

RG/712

20

NOVONEYRA, Uxo. O milagre de nadal. En: Vida Gallega. 2 poca. N 676 (1955);p. 1.

R/RG/101

NOVONEYRA, Uxo. Moucho que cantas pra noite queda... En: Claraboya. N 16-17 (1967); p. 80-81.

D/15329

NOVONEYRA, Uxo. Nacementos. En: Ronsel: revista de arte. Ed. Facsmil.Barcelona: Sotelo Blanco, 1982. P. 18-19.

RG/310

NOVONEYRA, Uxo. Olor bueno. En: Clave Orin. N 7-8 (2000-2001); p. 176-177.RG/712

NOVONEYRA, Uxo. Oracin fnebre a Antn Avils de Taramancos. En: Luzesde Galiza. N 21 (1993); p. 7.

RG/103

NOVONEYRA, Uxo. Ouh Galicia. En: Eufona: (rimas y glosas de la poesagallega. Ed. Facs. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 2005. N 1 (1958); p.20.

D/11858

NOVONEYRA, Uxo. Paisaxe da morte de Cristo. En: Vida Gallega. 2 poca. N733 (1958).

R/RG/101

NOVONEYRA, Uxo. Panos brancos... En: Contempornea: Revista da Asociacinde Escritores en Lngua Galega. N 1 (1995); p. 66.

RG/64

NOVONEYRA, Uxo. Pazo de Tor. En: Vida Gallega. 2 poca. N 739 (1958).R/RG/101

NOVONEYRA, Uxo. [Los poemas en verso...]. En: Clave Orin. N 7-8 (2000-2001); p. 178-179.

RG/712

21

NOVONEYRA, Uxo. Poema a tres voces / Uxo Novoneyra, Mara Mario e RamnRegueira. En: A Trabe de ouro. N 46 (2001); p. 269-270.

RG/106

NOVONEYRA, Uxo. [Por el lado de aquel lado...]. En: Clave Orin. N 7-8 (2000-2001); p. 186-187.

RG/712

NOVONEYRA, Uxo. Os que as nos tein... En: Claraboya. N 16-17 (1967); p. 80-81.

D/15329

NOVONEYRA, Uxo. Os que as nos tein s tein noso os nosos nomes no censo.En: Contempornea: Revista da Asociacin de Escritores en Lngua Galega. N 1(1995); p. 68.

RG/64

NOVONEYRA, Uxo. Querida verba. En: Nords: revista de poesa e crtica. N 4(1976); p. 7.

RG/385

NOVONEYRA, Uxo. El sauce. En: Clave Orin. N 7-8 (2000-2001); p. 176-177.RG/712

NOVONEYRA, Uxo. Sin cancin. En: Clave Orin. N 7-8 (2000-2001); p. 176-177.RG/712

NOVONEYRA, Uxo. Terras outas e solas!... En: Contempornea: Revista daAsociacin de Escritores en Lngua Galega. N 1 (1995); p. 67.

RG/64

NOVONEYRA, Uxo. [Tu semblanza...]. En: Clave Orin. N 7-8 (2000-2001); p. 180-181.

RG/712

NOVONEYRA, Uxo. El Umbro. En: Clave Orin. N 7-8 (2000-2001); p. 188-189.RG/712

22

NOVONEYRA, Uxo. Uxo Novoneyra ou o Courel dos tesos cumes: (unhaconversa dende Os Eidos) / Olga Patio Nogueira. En: Luzes de Galiza. N 22-23 (1993); p. 31-33.

RG/103

NOVONEYRA, Uxo. Vellos e novos eidos. En: Nords: revista de poesa e crtica.N 3 (1981); p. 5.

RG/385

NOVONEYRA, Uxo. Vietnam canto. En: Contempornea: Revista da Asociacinde Escritores en Lngua Galega. N 1 (1995); p. 70-73.

RG/64

23

TRABALLOS SOBRE UXONOVONEYRA

24

Monografas

25

ALBO, Francisco. Unha xeografa potica. En: Crtica e autores: artigos eentrevistas publicados en La Voz de Galicia. A Corua: La Voz de Galicia, D.L.2002. P. 147-148.

OCRI (I)

ALONSO, Fran. Folerpas de Novoneyra: Biografa e antoloxa. Vigo: EdicinsXerais, 2010.

929NovoneyraALOfol

BLANCO, Carmen. Uxo Novoneyra. [Vigo]: A Nosa Terra, 2009.

Pre9410

BLANCO GARCA, Carmen. Uxo Novoneyra: poesa, terra e compromiso. En:Historia da literatura galega. [Vigo]: Asociacin socio-pedagxica galega, D.L.1996. Vol. 4; p. 1250-1280.

821.134.4HIS(IV)

CALVIO, Xulio. Uxo Novoneyra e os motivos de Circe: texto potico ntegro deTempo de elexa. A Corua: Espiral Maior, 1998.

D/9274

CARTAS a Novoneyra. En: Homenaxe a Novoneyra: letras galegas 2010. [S.l.]:Rei Zentolo, imp. 2009.

082NovoneyraHOM(II)

ESTAMPAS a Novoneyra. En: Homenaxe a Novoneyra: letras galegas 2010. [S.l.]:Rei Zentolo, imp. 2009.

082NovoneyraHOM(III)

GRAA, Bernardino. Uxo Novoneyra. En: Lobato, Xurxo. Galegos na escaleira.[A Corua]: Fundacin Caixa Galicia, D.L. 1995. P. 97.

D/7662

26

GARCA, Xos Lois. Uxo Novoneyra: Home e terra. A Corua: Toxosoutos, 2010.929Novoneyra

GARuxi

GARCA, Xos Lois. Uxo Novoneyra: Revisitado. Vigo: Xerais, 2009.821.134.4Novoneyra

GARuxi

HOMENAXE a Novoneyra: letras galegas 2010. [S.l.]: Rei Zentolo, imp. 2009.082Novoneyra

HOM(I-III)LPEZ, Antonia. Emocin e angustia. En: Crtica e autores: artigos e entrevistaspublicados en La Voz de Galicia. A Corua: La Voz de Galicia, D.L. 2002. P. 148-149.

OCRI (I)

MARIO DAVILA, Esperanza. Diccionario Uxo Novoneyra. A Corua:TresCtres, 2010.

821.134.4NovoneyraMARdic

MARTNEZ PEREIRO, Carlos Paulo. Da palabra (ca)ligrafa en Uxo Novoneyra:influencias interculturais e afluencias plstico-escriturais. En: Estudos GalegoBrasileiros 2. A Corua: Universidade da Corua, Servizo de Publicacins, 2006.P. 407-428.

D/12084

NOVO, Olga. Uxo Novoneyra: lingua loaira. [Santiago de Compostela]:Fundacin Caixa Galicia, D.L. 2005.

D/13371

POEMAS a Novoneyra. En: Homenaxe a Novoneyra: letras galegas 2010. [S.l.]: ReiZentolo, imp. 2009.

082NovoneyraHOM(I)

27

SANDE, Miguel. Poeta pai. En: Crtica e autores: artigos e entrevistas publicadosen La Voz de Galicia. A Corua: La Voz de Galicia, D.L. 2002. P. 146-147.

OCRI (I)

UXO Novonoyra: Da das Letras Galegas 2010. [organizado polo] Departamentode Filoloxa Galega; edicin ao coidado de Anxo Tarro Varela. Santiago deCompostela: Universidade de Santiago de Compostela, Servizo de Publicins eIntercambio Cientfico, 2010.

821.134.4NovoneyraUXI

28

Publicacins peridicas

29

LVAREZ CACCAMO, Alfonso. Uxo Novoneyra. En: Clave Orin. N 7-8 (2000-2001); p. 17.

RG/712

CANCIO, Miguel. In memoriam por dous galegos que toda a sa vida defenderonGaliza e a sa cultura. En: Raigame. N 15 (2002); p. 18-21.

RG/393

GARCA BOLAO, Salvador. Uxo Novoneyra. En: Clave Orin. N 7-8 (2000-2001); p. 16.

RG/712

GARCA DEVESA, Consuelo. O orientalismo en Novoneyra. En: Grial. N 106(1990); p. 204-217.

RG/694

MANUEL MARA. A Uxo Novoneyra. En: Clave Orin. N 7-8 (2000-2001); p. 13-14.RG/712

NEIRA POL, Manuel Eugenio de. Apuntes para unha biografa de Uxo Novoneira.En: Anuario Brigantino. N 22 (1999); p. 501-510.

RG/94

NEIRA POL, Jos Francisco de. Uxo Novoneyra, poeta: recuerdos de nuestraniez y adolescencia. En: Galicia en Madrid. N 47 (1993); p. 26.

RG/65

PATIO NOGUEIRA, Olga. Carta a Uxo Novoneyra. En: Anuario Brigantino. N 23(2000); p. 543.

RG/94

REGUEIRA, Moncho. Sempre ser outono!: elexa a Uxo Novoneyra. En: ClaveOrin. N 7-8 (2000-2001); p. 19.

RG/712

RODRGUEZ FER, Claudio. Elementos de fonoestilstica, a prosa de Fole e apoesa de Novoneyra. En: Grial. N 89 (1985); p. 354-361.

RG/694

30

RODRGUEZ FER, Claudio. O fonosimbolismo na poesa de Novoneyra: incursinao nivel fnico da obra literaria. En: Grial. N 68 (1980); p. 144-160.

RG/694

SAMPEDRO OJEDA, Francisco. A condicin de Novoneyra. En: A Trabe de ouro.N 75 (2008); p. 387-391.

RG/106

SEOANE, Luis. Novoneyra, Grando, Otero Besteiro. En: Luzes de Galiza. N 5-6(1987); p. 22.

RG/103

31

REFERENCIAS EN OBRASXERIS

32

DICCIONARIO de literatura galega I. Autores. Vigo: Galaxia, D.L. 1997. P. 409-410.

821.134.4DIC (I)

DICCIONARIO de literatura galega II. Publicacins peridicas. Vigo: Galaxia, D.L.1997. P. 18, 58, 92, 100, 106, 120, 124, 147, 151, 171, 173, 174, 183, 195, 196, 199,205, 214, 232, 272, 294, 297, 311, 329, 330, 341, 346, 358, 374, 385, 455, 467, 497.

821.134.4DIC(II)

FERNNDEZ VELHO, Rosario. Literatura galega do sculo XX. Vigo: A NosaTerra, D.L. 2006. P. 115-116.

821.134.4FERlit

GALICIA. Literatura. A Corua: Hrcules de Ediciones, D.L. 2000. Tomo XXXIII. P.209-211.

821.134.4GAL (IV)

GRAN enciclopedia gallega. Santiago de Compostela. Gijn: Silveiro Caada,1974. Tomo XXV. P. 236-237.

(031)GRA(XXII)

LITERATURA galega: sculo XX. [Vigo] : A Nosa Terra, 2001. P. 73, 229, 243, 280-282, 286, 309, 312, 322, 347.

821.134.4LIT

33

LEMBRANDO A UXO

34

Ningun mis enraizado no ser de Galicia que Uxo Novoneyra. Ningun miscomprometido co vivir galego. Ningun mis libre... Do mis prximo, do mislene, do mis particular..., camiando sempre cara o mis lonxano, o mis grave,o mis universal. Canto mis de eiqu, tanto mis do mundo. Rigurosamentenoso e cada vez mis de todos. Sempre matinando sobre Galicia nos pobos domundo (volven os pobos...). Volvern os soos, os soos teimosos...

Herminio Barreiro

E de entre todos ti, a voz de Uxo, o ben nacido, apostouse a esperar con mispaciencia, cal se agarda no Courel, para facer da espera un suceder de poematras poema, os mis deles quizaves nen escritos. Eu escrebo tan s o que mesobra, dixcheme un da paseando, e a frase soou a inscrita en pedra, a runa oupetroglifo, igual que a ta propia voz, a ta voz que paraliza, como detera aquelaoutra voz o brazo de Abraham dun polica, dun autmata represor demanifestacin, batendo a sa covarda nun neno que ben poda ser eu mesma,que eramos todos ns, os nacentes conciencia sen excusa.

Luisa Villalta

35

... a ta poesa mensaxe fidelsima, pura, das sensacins, das experiencias.Mensaxe traducida nunha linguaxe que s a ti che pertence. Cada amosa verbalten as un significado, e cada significado ten vida de seu. A referencia como ainterpretacin aparecen dictadas pola voz do teu sangue e da ta pel. Expresanvivencias, esencialidades do sentir, de sensacins, de inspiradas rafegas.

Francisco Fernndez del Riego

Novoneyra poetiza o que ve, cos ollos fsicos de cos ollos da alma, o que est aoseu carn, o que coece. A serra do Courel, a sa solemne grandeza caseintimidatoria, o ciclo flunte e vario das estacins, os seus cromatismos, o seuclima, a sa vexetacin. O Courel est presente nos topnimos, na naturezacircundante, pero a pregunta de Novoneyra non se dirixe exclusivamente,unicamente a esas terras. A pregunta de Novoneyra a pregunta Terra, nonimporta cal sexa o desencadeante local que o propicia. un interrogantemetafsico que atingue nodoa, raz mis fonda da existencia.

Xulio Lpez Valcrcel

36

Mais al do seu canto coureliano, Uxo tamn o poeta do amor, e da afirmacinnacional de Galicia, e de aconteceres tan distantes e mesmo tempo tancercanos sa sensibilidade como, poo por caso, a agresin ianqui a Vietnamou a cada de Che Guevara na selva bolibiana. E tamn neste caso a sa poesachegou a Amrica. O seu Pranto polo Che foi publicado na Habana e formouparte dunha homenaxe galega lder guerrilleiro que organizou a Seccin Galegado Instituto de Literatura e Lingstica en 1972.Uxo non cruzou o Atlntico, pero si o seu canto trascendente.

Xos Neira Vilas

Resulta dificil achar no chamado mundo intelectual a algun tan ponderado nosxuzos e tan expresivo nas suas solidariedades. Lonxe das bandeirias sectrias,pero afincadsimo na conscincia de defendere aos perseguidos, aos que sofren,s vitimas das inxustizas, mantivo sempre unha actitude baril e ergueita como asua figura.

Francisco Rodrguez

37

xa hora de que seas toda patria dos teusdos que gardaron a fala en que mis se dixo adeus

e seas dona de ti e seora de falarseora de decidir e dona de se negar.

38

Courel dos tesos cumes que ollande lonxe!Eiqu sntese ben o pouco que un home.

UXO NOVONEYRA

Biblioteca Municipal de Estudos LocaisC/ Durn Loriga 10, 1

15003 A CoruaTfno. 981184386

E-mail bestudiosl@coruna.esBibliotecas Municipais Ayuntamiento de A CoruaConcello da Corua