Giao an 11CB

Tiết PPCT:01 Ngày soạn:

Ngày dạy: Ký duyệt của tổ trưởng chuyên môn:

ÔN TẬP ĐẦU NĂMI. Mục tiêu bài học

1. Kiến thức :- Củng cố kiến thức lý thuyết đại cương nguyên tử, liên kết hóa học, định luật tuần

hoàn, phản ứng oxi hoá khử, tốc độ phản ứng hoá học.2. Kỹ năng - Làm các dạng bài tập và cân bằng phản ứng oxi hoá khử.

II.Chuẩn bị1. Giáo viên : Hệ thống hoá các kiến thức chương trình lớp 10.2. Học sinh : Xem lại các kiên thức đã học.

III. Phương pháp giảng dạy- Sử dụng phương pháp đàm thoại so sánh, tổng hợp.

IV.Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp: 2. Nội dung ôn tập:

Hoạt động của thầy và trò Nội dung ghi bảngHoạt động 1 Nguyên tửCấu tạo ? Đặc điểm của các loại hạt ?Đồng vị ? Biểu thức tính khối lượng nguyên tử trung bình ? HS:Trả lời câu hỏi của GVGV:Thí dụ tính khối lượng nguyên tử trung bình của Clo biết clo có 2 đồng vị là chiếm

75,77% và chiếm 24,23% tổng số nguyên tử.HS: Áp dụng công thức vừa nhắc lại để vận dụng làm bài tậpHoạt động 2Cấu hình electron nguyên tử ? Thí dụ Viết cấu hình electron nguyên tử 19K, 20Ca, 26Fe, 35Br.Hướng dẫn học sinh viết phân bố năng lượng rồi chuyển sang cấu hình electron nguyên tử.HS: Dựa vào quy tắc kleckopki để viết thứ tự mức năng lượng và viết cấu hình 1 số nguyên tố

Hoạt động 3 Định luật tuần hoànNội dung ?Sự biến đổi tính chất kim loại, phi kim, độ âm điện, bán kính nguyên tử trong một chu kì, trong một phân nhóm chính ? Thí dụ so sánh tính chất của đơn chất và hợp

I. Cấu tạo nguyên tử1. Nguyên tử+ Vỏ : các electron điện tích 1-.+ Hạt nhân : proton điện tích 1+ và nơtron không mang điện.2. Đồng vị

Thí dụ:

≈ 35,5

3. Cấu hình electron nguyên tửThí dụ 19K E : 1s22s22p63s23p64s1

Ch : 1s22s22p63s23p64s1

20CaE : 1s22s22p63s23p64s2

Ch : 1s22s22p63s23p64s2

26FeE : 1s22s22p63s23p64s23d6

Ch : 1s22s22p63s23p63d64s2

35Br E :1s22s22p63s23p64s23d104p5

Ch :1s22s22p63s23p63d104s24p5

II. Định luật tuần hoàn1. Nội dungTính chất của các nguyên tố và đơn chất cũng như thành phần và tính chất của các hợp chất tạo nên từ các nguyên tố đó biến thiên tuần hoàn theo chiều tăng điện tích hạt nhân nguyên tử.

1

chất của nitơ và photphoHS: Trả lời câu hỏi và vận dụng làm bài tập.

Hoạt động 4 Liên kết hoá họcPhân loại liên kết hoá học ? Mối quan hệ giữa hiệu độ âm điện và liên kết hoá học ?Mối quan hệ giữa liên kết hoá học và một số tính chất vật lí ?

Hoạt động 5 Phản ứng oxi hoá khửKhái niệm ? Đặc điểm của phản ứng oxi hoá khử ?Lập phương trình oxi hoá khử ? Phân loại phản ứng hoá học.HS: Lên bảng cân bằng các phương trình phản ứng

Hoạt động 6 Lý thuyết về phản ứng hoá họcTốc độ phản ứng hoá học ? Những yếu tố ảnh hưởng tốc độ phản ứng ? Cân bằng hoá học ?Nguyên lý chuyển dịch cân bằng hoá học.

2. Sự biến đổi tính chấtThí dụ so sánh tính chất của đơn chất và hợp chất của nitơ và photpho.7N : 1s22s22p3

15P : 1s22s22p63s23p3

Chúng thuộc nhóm VA

Bán kính nguyên tử N < PĐộ âm điện N > PTính phi kim N > PHiđroxit HNO3 có tính axit mạnh hơn H3PO4

III. Liên kết hoá học1. Liên kết ion hình thành do lực hút tĩnh điện giữa các ion mang điện tích trái dấu2. Liên kết cộng hoá trị được hình thành do sự góp chung cặp electron3. Mối quan hệ giữa hiệu độ âm điện và loại liên kết hoá học

Hiệu độ âm điện (χ)

Loại liên kết

0<χ< 0,4 Liên kết CHT không cực.0,4<χ<1,7 Liên kết CHT có cực.χ ≥ 1,7 Liên kết ion.

IV. Phản ứng oxi hoá khử1. Khái niệm2. Đặc điểm phản ứng oxi hóa khửĐặc điểm là sự cho và nhận xảy ra đồng thời.Σe cho = Σe nhận.3. Lập phương trình oxi hoá khửThí dụ Cân bằng các phản ứng sau theo phương pháp thăng bằng electrona. KMnO4 + HCl → KCl + MnCl2 + Cl2 + H2Ob. K2Cr2O7 + HCl → KCl + CrCl3 + Cl2 + H2OV. Lý thuyết phản ứng hoá học1. Tốc độ phản ứng hoá học2. Cân bằng hoá học3. Nguyên lí chuyển dịch cân bằngNguyên lí chuyển dịch cân bằng “Khi thay đổi một trong các yếu tố ảnh hưởng đến cân bằng hoá học thì cân bằng sẽ chuyển dịch theo chiều làm giảm tác động của ảnh hưởng đó”.Thí dụ Cho cân bằng như sau :N2(k) + 3H2(k) 2NH3(k)

H<0.Áp dụng những biện pháp nào để tăng hiệu suất phản ứng ?

3. Dặn dò - Xem lại các nội dung đã ôn tập.- Xem lại các kiến thức về oxi, lưu huỳnh, halogen.4. Rút kinh nghiệmTiết PPCT:02 Ngày soạn:

Ngày dạy:

2

Ký duyệt của tổ trưởng chuyên môn:

ÔN TẬP ĐẦU NĂM

I. Mục tiêu bài học1. Kiến thức :- Củng cố các kiến thức về đơn chất halogen, oxi, lưu huỳnh và các hợp chất của

chúng.2. Kỹ năng :- Vận dụng kiên thức lý thuyết để làm một số dạng bài tập cơ bản.

II. Phương pháp giảng dạy- Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề.

III. Chuẩn bị1. Giáo viên Dụng cụ và hoá chất thí nghiệm đo độ dẫn điện.2. Học sinh Xem lại hiện tượng dẫn điện đã học trong chương trình vật lý lớp 7.

IV.Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp 2. Bài mới

Hoạt động của thầy và trò Nội dung ghi bảngHoạt động 1 Đơn chất halogenCấu hình electron ngoài cùng của nhóm halogen ? Từ cấu hình suy ra tính chất hoá học cơ bản ?So sánh tính chất hoá học cơ bản từ Flo đến Iot ?Cho thí dụ chứng minh sự biên thiên đó ?Điều chế ?Hoạt động 2 Hợp chất của halogenHalogen hiđricTính chất của các halogen hiđric biến đổi như thế nào từ F đến I.HF có tính chất nào đáng chú ý ?Điều chế ?

Hợp chất có oxi của clo ? Tính chất hóa học cơ bản ? Nguyên nhân ? Hoạt động 3 Oxi - OzonTính chất hoá học cơ bản ? nguyên nhân ? So sánh tính oxi hoá của oxi với ozon ? cho thí dụ minh hoạ ?Điều chế oxi ?

Hoạt động 4 Lưu huỳnhTính chất hoá học cơ bản của lưu huỳnh ? giải thíchSo sánh tính oxi hoá của lưu huỳnh với oxi và với clo ?

I. Halogen1. Đơn chấtX : ns2np5

X+1e → XTính oxi hoá mạnh.Tính oxi hoá giảm dần từ Flo đến Iot.2. Halogen hiđricHF<<HCl<HBr<HIchiều tăng tính axit.HF có tính chất ăn mòn thuỷ tinh.

4HF+ SiO2→ SiF4+ 2H2O

II. Oxi - Lưu huỳnh1. Đơn chấta. Oxi - ozonTính oxi hoá mạnh- Điều chế+ Trong phòng thí nghiệm Phân huỷ những hợp chất giàu oxi và kém bền nhiệt như KMnO4, KClO3, H2O2, KNO3,...+ trong công nghiệpb. Lưu huỳnhLưu huỳnh vừa có tính oxi hoá vừa có tính khử.

2. Hợp chất lưu huỳnhHiđro sunfua

3

-10

Hoạt động 5 Hợp chất lưu huỳnhTính chất hoá học cơ bản của các hợp chất lưu huỳnh ? Mối quan hệ giữa tính oxi hoá -khử và mức oxi hoá.Chú ý tính oxi hoá khử còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác. Dự đoán này mang tính chất lý thuyết.

Hoạt động 6 Bài tập 1HS:Lên bảng làm bài



Lưu huỳnh đioxit.Axit sunfuric đặc và loãng.

III. Bài tậpBài 1 Tính thể tích xút 0,5M cần dùng để trung hoà 50ml axit sunfuric 0,2 M.Bài 2 Đốt cháy hoàn toàn 3,52g bột lưu huỳnh rồi sục toàn bộ sản phẩm cháy qua 200g dung dịch KOH 6,44%. Muối nào được tạo thành và khối lượng là bao nhiêu ?Bài 3 Cho 12 gam hỗn hợp bột đồng và sắt vào dung dịch axit sunfuric đặc, sau phản ứng thu được duy nhất 5,6 lít SO2 (đktc). Tính % khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp đầu.

3. Dặn dò - Xem lại các nội dung đã ôn tập.- Chuẩn bị nội dung bài “Sự điện li”.4. Rút kinh nghiệm

Tiết PPCT:03 Ngày soạn: Ngày dạy:


Bài 1. SỰ ĐIỆN LI

I. Mục tiêu bài học1. Kiến thức - Biết được các khái niệm về sự điện li, chất điện li.- Hiểu nguyên nhân về tính dẫn điện của dung dịch chất điện li.- Hiểu được cơ chế của quá trình điện li.2. Kỹ năng - Rèn luyện kĩ năng thực hành quan sát, so sánh.- Rèn luyện kĩ năng lập luận logic.

II. Chuẩn bị1. Giáo viên

- Dụng cụ và hoá chất thí nghiệm đo độ dẫn điện.- Tranh vẽ ( Hình 1.1 SGK)

2. Học sinh - Xem lại hiện tượng dẫn điện đã học trong chương trình vật lý lớp 7.

III. Phương pháp giảng dạy- Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề.

IV.Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp 2. Bài mới

1- Giaûng baøi môùi 4

Hoaït ñoäng cuûa Thaày Ho¹t ®éng cña trß Hoạt động 1 GV höôùng daãn HS quan saùt thí nghieäm vaø neâu hieän töôïngThöïc hieän thí nghieäm chöùng minh tính daãn ñieän cuûa dung dòch vôùi: nöôùc caát, dung dòch NaCl, dung dòch HCl, dung dòch NaOH, NaOH raén khan, NaCl raén khan, dung dòch röôïu etylic, ñöôøng, glixerol

HS ghi leân baûng chaát naøo laøm saùng ñeøn Chaát naøo khoâng laøm saùng ñeøn

Hoạt động 2GV : Taïi sao caùc dung dòch axit, bazô, muoái daãn ñieän Các chất rắn khan: NaCl, NaOH và các dung dịch rượu, đường do chúng tồn tại ở dạng phân tử nên không dẫn điện ?GV vieát phöông trình ñieän li của axit bazơ muối theo phương trình điện li. Hướng dẫn cách gọi tên một số ion.- GV đưa ra một số axit bazơ, muối quen thuộc để học sinh biểu diễn sự phân li và gọi tên các ion tạo thành.

Hoạt động 3 Thí nghiệm- GV làm thí nghiệm 2 của dung dịch HCl và CH3COOH ở SGK cho HS nhận xét và rút ra kết luận.Hoạt động 4 GV gợi ý để HS rút ra các khái niệm chất điện li mạnh.

GV nhắc lại đặc điểm cấu tạo của tinh thể NaCl là tinh thể ion, các ion âm và dương phân bố đều đặn tại các nút mạng.GV khi cho tinh thể NaCl vào nước thì có hiện tượng gì xảy ra?GV kết luận dưới tác dụng của các phân tử

I – HIEÄN TÖÔÏNG ÑIEÄN LI1- Thí nghieämHS quan s¸t vµ ghi leân baûng chaát naøo laøm saùng ñeøn Chaát naøo khoâng laøm saùng ñeøn

Kết luận: - Dung dịch axit, bazơ muối dẫn điện.Các chất rắn khan: NaCl, NaOH và một số dung dịch rượu đường không dẫn điện. 2 - Nguyeân nhaân tính daãn ñieän HS :Ngiên cứu SGK trả lời Do trong dung dòch coù caùc ionCác axit, bazơ, muối khi tan trong nước phân li ra các ion làm cho dung dịch của chúng dẫn điện.- Quá trình phân li các chất trong nước ra ion gọi là sự điện li.- Những chất tan trong nước phân li ra ion gọi là chất điện li.- Sự điện li được biểu diễn bằng phương trình điện li.Thí dụNaCl → Na+ + Cl-

HCl → H+ + Cl-

NaOH → Na+ + OH-

HS goïi teân caùc ion và viết các phương trình phân liIon döông coøn goïi laø cation ñöôïc goïi teân theo nguyeân toá (coù keøm ñieän tích neáu caàn)Ion aâm coøn goïi laø anion ñöôïc goïi teân theo goác axit töông öùngII. Phân loại chất điện li1. Thí nghiệm SGKHS: Nhận xét nồng độ các chất tham gia phản ứng và mô tả hiện tượng TN- Ở cùng nồng độ thì HCl dẫn điện nhiều hơn CH3COOH.2. Chất điện li mạnh và chất điện li yếuHS rut ra các khai niệma. Chất điện li mạnh- Chất điện li mạnh là chất khi tan trong nước các phân tử hoà tan đều phân li ra ion.HS nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi của GV

5

nước phân cực. Các ion Na+ và ion Cl- tách ra khỏi tinh thể đi vào dung dịch. Hoạt động 5GV lấy thí dụ CH3COOH để phân tích rồi giúp HS rút ra định nghĩa, đồng thời giáo viên cũng cung cấp cho HS cách biểu diễn trong phương trình điện li của chất điện li yếuĐặc điểm của quá trình điện li yếu ? Chúng cũng tuân theo nguyên lí chuyển dịch cân bằng.

GV: Tổng kết nội dung toàn bài

NaCl → Na+ + Cl- Chất điện li mạnh bao gồm Các axit mạnh như HNO3, H2SO4, HClO4, HClO3, HCl, HBr, HI, HMnO4...Các bazơ mạnh như NaOH, Ba(OH)2...Hầu hết các muối.b. Chất điện li yếu- Chất điện li yếu là chất khi tan trong nước chỉ có một phần phân li ra ion, phần còn lại tồn tại ở dạng phân tử trong dung dịch.Thí dụ CH3COOH CH3COO- + H+

- Chất điện li yếu gồm axit có độ mạnh trung bình và yếu: CH3COOH, HCN, H2S, HClO, HNO2, H3PO4...bazơ yếu Mg(OH)2, Bi(OH)3...Một số muối của thuỷ ngân như Hg(CN)2, HgCl2...

3-Cuûng coá3. Củng cố - Sự điện li, chất điện li là gì ? Thế nào là chất điện li mạnh, điện li yếu ? Cho thí dụ và

viết phản ứng minh hoạ.4. Dặn dò - Làm bài tập SGK và SBT .- Chuẩn bị nội dung bài tiếp theo.

6. Rút kinh nghiệm



AXIT, BAZƠ VÀ MUỐI

I. Mục tiêu bài học1. Kiến thức

- Biết khái niệm axit, bazơ hiđroxit lưỡng tính theo thuyết Areniut.- Biết được sự điện li của axit, bazơ và muối trong nước.- Biết các phương trình điện li của axit, bazơ hiđroxit lưỡng tính

2. Kỹ năng - Rèn luyện kỹ năng viết phương trình điện li của các chất điện li.- Phân biệt được các loại chất và làm các dạng bài tập cơ bản.


III. Chuẩn bị1. Giáo viên - Nội dung kiến thức.2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp6

1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ - Sự điện li là gì ? Chất điện li là gì ?- Thế nào là chất điện li yếu, điện li mạnh.Lấy vi dụ minh hoạ3. Bài mới

Hoạt động của thầy và trò Nội dung ghi bảngHoạt động 1GV yêu cầu học sinh nhắc lại khái niệm axit ở lớp dưới.Theo khái niệm vừa học axit thuộc loại gì ?HS: Trả lời câu hỏiGV:Yêu cầu học sinh cho một vài thí dụ về axit và viết phương trình điện li.HS:Lên bảng viết phương trình điện liNhận xét gì về sự điện li của axit.GV:Axit là gì ? Tính chất chung của axit do ion nào tạo nên ?HS: Nghiên cứu SGK trả lời câu hỏiHoạt động 2Vậy những axit như H2SO4, H3PO4 điện li như thế nào ?Chúng được gọi là axit gì?Yêu cầu HS viết một số phương trình điện li của một số axit HClO, HNO2, HClO4.HS: Viết các phương trình điện liHoạt động 3Yêu cầu HS nhắc lại khái niệm bazơ ở lớp dưới, cho vài thí dụ về bazơ và viết phương trình điện li.HS: Ôn lại kiến thức cũ và trả lờiGV:Viết mẫu 2 phương trình điện li cỉa bazo và yêu cầu HS:Nhận xét gì về sự điện li của bazơ có chứa ion nào ? Vậy tính chất chung của bazơ là tính chất của ion nào ?HS:Trả lời câu hỏiCho học sinh cho một vài thí dụ khác và viết phương trinh điện li.Chú ý nhắc lại cách gọi tên các cation, anion và yêu cầu học sinh gọi tên các cation và anionHS:Đọc tên các cation và anionHoạt động 4 - GV làm thí nghiệm Zn(OH)2 + dd HCl.và thí nghiệm Zn(OH)2 + dd NaOH. - HS:Quan sát và đưa ra khái niệm dựa vào khái niệm axit, bazơ ở trên.- Cung cấp cho HS một số hiđroxit lưỡng tính hay gặp như Al(OH)3, Cr(OH)3, Pb(OH)2, Sn(OH)2 và yêu cầu viết phương trình điện li.Chú ý dạng axit của các hiđroxit lưỡng tính.H2ZnO2, HAlO2.H2O, H2PbO2.Hoạt động 5Yêu cầu HS nhắc lại định nghĩa muối ở THCS. Cho một vài thí dụ và viết phương trình điện li.HS:Nêu định nghĩa cũ

I. Axit1. Định nghĩaHCl → H+ + Cl-

HNO3 → H+ + NO3-

CH3COOH H+ + CH3COO-

- Theo thuyết Areniut axit là chất khi tan trong nước phân li ra cation H+. 2. Axit nhiều nấcH3PO4 H+ + H2PO4

- H2PO4

- H+ + HPO42-

HPO4- H+ + PO4

3- - Những axit phân li ra nhiều nấc cation H+

gọi là axit nhiều nấc, những axit chỉ phân li một nấc cation H+

gọi là axit một nấc.- Axit mạnh chỉ phân li 1 nấc VD.H2SO4 → 2H+ + SO4

2-

II. BazơNaOH → Na+ + OH-

KOH → K+ + OH-

Ca(OH)2 → Ca2+ + 2OH-

- Theo thuyết Areniut bazơ là chất khi tan trong nước phân li ra anion OH-.

III. Hiđroxit lưỡng tính -Hiđroxit lưỡng tính là hiđroxit khi tan trong nước vừa có thể phân li như axit vừa có thể phân li như bazơ. Zn(OH)2 Zn2+ + 2OH-

Zn(OH)2 ZnO22- + 2H+

Tất cả các hiđroxit lưỡng tính đều là chất ít tan trong nước và điện li yếu.VD:Zn(OH)2 +HCl→ ZnCl2 + H2O Zn(OH)2 +2NaOH→Na2ZnO2 + 2H2O

7

Chú ý nhắc lại cách gọi tên các muối.Vậy muối là gì ? muối axit, muối trung hoà ?HS: Trả lời câu hỏi và lấy vi dụ các muốiHoạt đông 6 GV:Sự điện li của muối trong nước như thế nào ?Cho thí dụ và viết phương trình điện li.Chú ý hướng dẫn HS cách viết phương trình điện li.Lưu ý: Các điện tích của các ionHS: Viết 1 số phương trình điên li của 1 số muối trong nứơc

IV. Muối 1. Định nghĩaNaCl → Na+ + Cl-

KNO3 → K+ + NO3-

NaHSO4 → Na+ + HSO4-

KMnO4 → Na+ + MnO4-

Muối là hợp chất khi tan trong nước phân li ra cation kim loại (hoặc cation NH4

+) và anion gốc axit.2. Sự điện li của muối trong nước- Hầu hết các muối khi tan trong nước đều phân li hoàn toàn trừ một số muối như HgCl2, Hg(CN)2.- Sự điện li của muối trung hoà.KNO3 → K+ + NO3

-

K3PO4 → 3K+ + PO43-

Na2CO3 → Na+ + CO32-

(NH4)2SO4 → 2NH4+ + SO4

2- - Sự điện li của muối axit.NaHCO3 → Na+ + HCO3

-

HCO3- H+ + CO3

2-

NaHS → Na+ + HS-

HS- H+ + S2-

4. Củng cố- Theo thuyết Areniut axit, bazơ là gì ? Hiđroxit lưỡng tính là gì ?- Tính nồng độ ion H+ của dung dịch HCl 0,1M, CH3COOH 0,1M.- Tính nồng độ ion OH- của dung dịch NaOH 0,1M.

5. Dặn dò- Làm các bài tập 1; 2a,b,d; 3; 4; 5 trang 10 SGK.- Làm các bài tập 1.8; 1.9; 1.10; 1.11 (1,2,3,6,7) trang 4 SBT.

Chuẩn bị nội dung bài học tiếp theo. 6. Rút kinh nghiệm



SỰ ĐIỆN LI CỦA NƯỚC - pH.CHẤT CHỈ THỊ AXIT - BAZƠ


- Biết được sự điện li của nước, khái niệm pH.- Biết đánh giá độ axit, bazơ và màu sắc của một số chất chỉ thị.- Ý nghĩa tích số ion của nước.

2. Kỹ năng - Rèn luyện kỹ năng viết phương trình điện li.- Tính pH của một số dung dịch và làm các dạng bài tập cơ bản.


III. Chuẩn bị

8

1. Giáo viên - Chuẩn bị nội dung kiến thức.2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ - Viết phương trình điện li của các muối sau : NaCl, CH3COONa, K2SO4, NaHCO3.- Tính nồng độ các ion trong dung dịch HNO3 0,5M.3. Bài mới

Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoạt động 1GV cung cấp thông tin cho HS biết nước là chất điện li rất yếu.(So sanh 1/555 triệu phân tử)Lưu ý chiều cuả phản ứngHS: Nghiên cứu SGK rủta nhận xét về độ điện của nướcHoạt động 2GV: Yêu cầu HS nhận xét về nồng độ của các ion trong nước nguyên chất? So sánh nồng độ ion H+ và ion OH-

HS dựa vào phương trình điện li để trả lờiVậy môi trường trung tính là gì ?GV:Cung cấp kiến thức cho HS:Từ thực nghiệm người ta thấy tích số của = 10-14 là một số không đổi. Số này gọi là tích số ion của nước.Tích số ion của nước phụ thuộc vào những yếu tố nào ?HS: Nghiên cứu SGK trả lờiGV: Nhấn mạnh đặc điểm:Giá trị tích số ion của nước là hằng số trong cả dung dịch loãng của các chất khác nhau.Sẽ được sử dụng nhiều trong tinh toánHoạt động 3 GV đẫn dắt vấn đề: Vì giá trị tích số ion của nước là hằng số trong cả dung dịch loãng của các chất khác nhau nên:*. Môi trường axit

= 1,0.10-14 dùng làm gợi ý cho bài

tập HS làm bài tập:Tính nồng độ của dung dịch HCl 1,0.10-3M.GV gợi ý: B1: Viết phương trình điện li của HCl B2: Tính [H+] B3:Dựa vào tích số ion nước tính [OH- ] HS làm theo các bước GV hướng dẫnGV: HS rút ra kết luận gì về môi trường axit

*. Môi trường kiềm.Tính nồng độ của dung dịch NaOH 1,0.10-5 M

I. Nước là chất điện li rất yếu1. Sự điện li của nướcH2O H+ + OH-

555triệu phân tử nước có 1 phân tử phân li ra ion2. Tích số ion của nước- Môi trường trung tính là môi trường có =

= 1,0.10-14

Tích số = được gọi là tích số ion của nước. Tích số này là hằng số ở nhiệt độ xác định, ở 25oC tích số này bằng 1,0.10-14 . Một cách gần đúng, có thể coi giá trị tích số ion của nước là hằng số trong cả dung dịch loãng của các chất khác nhau.Tích số ion của nước phụ thuộc vào nhiệt độ của dung dịch.

3. Ý nghĩa tích số ion của nướca. Môi trường axitTính nồng độ của dung dịch HCl 1,0.10-3M.

HCl → H+ + Cl-

[H+ ]=1,0.10-3M.

= 1,0.10-14

= = 1,0.10-11M.

Môi trường axit là môi trường trong đó > hay > 1,0.10-7M

b. Môi trường kiềmTính nồng độ của dung dịch NaOH 1,0.10-5

MNaOH → Na+ + OH-

= 1,0.10-14

9

GV:Hướng dẫn HS làm tương tự như với dung dịch axit

Hoạt động 4 Khái niệm về pHGV giới thiệu:Để đánh giá độ axit, bazơ của môi trường người ta đưa ra khái niệm pH.pH trong các môi trường như thế nào ?GV: Vì sao người ta lại đưa ra thang pH?HS dựa vào nồng độ của ion H+ và nghiên cứu SGK trả lời câu hỏiGV: Đưa ra cách tính pH và hướng dẫn HS tínhHS: Làm ví dụGV:Giới thiệu cách tính pH tổng quát nhất và hướng dẫn cách tinh pH trên máy tính.GV:Yêu cầu HS tính giá trị pH ở môi trường axit-bazo-muốiHS: Tính pH và rút ra kết luận

Gv yêu cầu HS trả lời những câu hỏi sau:Chất chỉ thị axit - bazơ là gì ?Đặc điểm của chỉ thị ?Những chỉ thị nào hay dùng trong phòng thí nghiệm ?HS: Nghiên cứu SGK trả lờiGV: Giới thiệu thêm về vai trò của chất chỉ thị trong cuộc sốngĐể xác định chính xác giá trị pH của dung dịch người ta làm cách nào ?Só sánh cách xác định pH dựa vào chất chỉ thị và phương pháp dùng máy đo?

= = 1,0.10-9M

Môi trường kiềm là môi trường trong đó < hay < 1,0.10-7 M

IV. Khái niệm về pH 1. Chất chỉ thị axit - bazơ

= 1,0.10-pHM. Nếu = 1,0.10-aM thì pH = a

Ví dụ:Tính pH của dung dịch HCl 1,0.10-3M. Tính pH của dung dịch NaOH 1,0.10-5 M Tính pH của dung dịch HCl 3,0.10-3M

Môi trường axit pH < 7Môi trường kiềm pH > 7Môi trường trung tính pH = 7

2. Chất chỉ thị axit - bazơ- Chất chỉ thị axit - bazơ là chất có màu sắc biến đổi phụ thuộc vào pH của dung dịch.Quỳ tím: Axit-đỏ,Bazơ – xanh,trung tính –không đổi màuPhenolphtalein:Bazơ - hồng

4. Củng cố - Làm bài tập 4 và 6 trang 14 SGK.

5. Dặn dò - Làm bài tập SGK và bài tập SBT.- Chuẩn bị nội dung bài học tiếp theo.


Tiết PPCT:06 Ngày soạn: Ngày dạy: Ký duyệt của tổ trưởng chuyên môn:

Bài 4: PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG

10

DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI


- Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi giữa các chất điện li trong dung dịch.- Hiểu rõ bản chất của phản ứng trao đổi xảy ra trong dung dịch của các chất điện li.

2. Kỹ năng - Rèn luyện kỹ năng viết phương trình phản ứng trao đổi giữa các chất điện li.- Kỹ năng viết phương trình ion rút gọn.

II. Phương pháp giảng dạy- Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề kết hợp với phương tiện trực quan.

III. Chuẩn bị1. Giáo viên

- Chuẩn bị nội dung kiến thức.- Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn.

2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ - Tính pH của dung dịch KOH 0,001M và pH của dung dịch HNO3 0,1M.3. Bài mới

Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoạt động 1 Phản ứng tạo thành chất kết tủaGV làm thí nghiệm biểu diễn phản ứng giữa dung dịch Na2SO4 và dung dịch BaCl2.Giải thích ?HS: Quan sát thí nghiệm va nhận xét hiện tượng TN,Giải thích: Do tạo thành kết tủa trắng của BaSO4.HS: Viết ptpư dạng phân tửGV hướng dẫn cho học sinh cách viết một phương trình in rút gọn. Yêu cầu HS nêu các bước viết phương trình ion rut gọnTừ phương trình ion rút gọn yêu cầu học sinh cho một thí dụ phản ứng trao đổi của một cặp chất khác cũng cho sản phẩm là BaSO4. Rút ra bản chất của phản ứng trong trường hợp này.

Hoạt động 2 Phản ứng tạo thành chất điện li yếu.*. Phản ứng tạo thành nước.GV làm thí nghiệm biểu diễn: cho từ từ dung dịch HCl vào dung dịch NaOH (có chứa phenolphtalein) cùng nồng độ.Yêu cầu HS quan sát và viết phản ứng. Giải thích.Yêu cầu học sinh viết phản ứng giữa Mg(OH)2 với dung dịch HCl.Rút ra bản chất phản ứng.*. Phản ứng tạo thành axit yếu.GV làm thí nghiệm biểu diễn cho từ từ dung dịch HCl vào dung dịch CH3COONa.GV hướng dẫn HS ngửi mùi sản phẩm.

I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li1. Phản ứng tạo thành chất kết tủaThí nghiệm : trộn 2 dung dịch Na2SO4 và BaCl2.Phản ứngNa2SO4 + BaCl2 → BaSO4 + 2NaClPhương trình ion rút gọnBa2+ + SO4

2- → BaSO4 (Bản chất phản ứng trên la do sự kết hợp của 2 ion Ba2+ và ion SO4

2-)Phản ứng có sự kết hợp giữa các ion tạo thành một sản phẩm kết tủa.

2. Phản ứng tạo thành chất điện li yếua. Phản ứng tạo thành nướcThí nghiệmHCl + NaOH → NaCl + H2OPhương trình ion rút gọnH+ + OH- → H2OPhản ứng xảy ra do có sự kết hợp của 2 ion H+ và OH- tạo thành chất điện li yếu.

b. Phản ứng tạo thành axit yếu

Thí nghiệm HCl + CH3COONa → NaCl + CH3COOHPhương trình ion rút gọn

11

HS quan sát và làm theo hướng dẫn của GV. Giải thích.GV: Yêu cầu HS nêu bản chất của phản ứng trên.

H+ + CH3COO- → CH3COOHPhản ứng có sự kết hợp của 2 ion H+ và CH3COO-

tạo thành CH3COOH là chất điện li yếu

4. Củng cố: Điều kiện để xẩy ra các phản ứng trao đổi ion trong bài? Lấy 3 VD các phương trình phản ứng có hiện tượng tạo kết tủa và chất điện li yếu.

5. Dặn dò - Làm bài tập SGK 5,6- Chuẩn bị nội dung phần tiếp theo.



Bài 4: PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI

I. Mục tiêu bài học1.Kiến thức

- Biết điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi giữa các chất điện li trong dung dịch.- Hiểu rõ bản chất của phản ứng trao đổi xảy ra trong dung dịch của các chất điện li.

2.Kỹ năng- Rèn luyện kỹ năng viết phương trình phản ứng trao đổi giữa các chất điện li.- Kỹ năng viết phương trình ion rút gọn.- Vận dụng kiến thức để dự đoán chiều hướng của phản ứng trao đổi giữa các chất điện li và

làm một số dạng bài tập cơ bản.II. Phương pháp giảng dạy

- Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề kết hợp với phương tiện trực quan.III. Chuẩn bị

1.Giáo viên- Chuẩn bị nội dung kiến thức.- Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn.

2.Học sinh- Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp1.Ổn định lớp2.Kiểm tra bài cũ- Viết 3 ptpư: Muối + Muối →- Viết phương trình ion rút gọn3.Bài mới

Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoạt động 1: Phản ứng tạo thành chất khíGV làm thí nghiệm biểu diễn rót dung dịch HCl vào dung dịch Na2CO3.HS quan sát viết phản ứng xảy ra.Nêu bản chất của phản ứng

I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li1. Phản ứng tạo thành chất kết tủa2. Phản ứng tạo thành chất điện li yếu3. Phản ứng tạo thành chất khí

12

Hoạt động 2: Kết luận GV:Bản chất của phản ứng xảy ra giữa các chất điện li trong dung dịch là gì ?Khi nào thì phản ứng tảo đổi ion giữa các chất điện li trong dung dịch xảy ra ?HS:tổng kết nội dung SGK trả lời câu hỏiPhản ứng trao đổi xảy ra khi một số ion trong dung dịch kết hợp được với nhau làm giảm nồng độ ion của chúng.Hoạt động 3: Luyện tập GV hướng dẫn HS làm bài số 6Giải thích sản phẩm trong các phương trình phản ứng.GV hướn dẫn HS làm bài số 7HS nêu điều kiện xẩy ra phản ứng: Axit + Bazơ → Axit + Muối → Muối + Muối → Bazơ + Muối →Liên hệ với điều kiện xẩy ra phản ứng trao đổi ion

Thí nghiệm:2HCl + Na2CO3 → 2NaCl + H2O + CO2 Phương trình ion rút gọn2H+ + CO3

2- → H2O + CO2 Phản ứng có sự kết hợp của 2 ion H+ và ion CO3

2-

tạo thành sản phẩm khí là CO2

IV. Kết luận 1. Phản ứng xảy ra trong dung dịch các chất điện li là phản ứng giữa các ion.2. Phản ứng tao đổi trong dung dịch các chất điện li chỉ xảy ra khi các ion kết hợp được với nhau tạo thành một trong các chất sau :- chất kết tủa.- chất điện li yếu.- chất khí.Vận dụng:Bài 6.ĐA:D

Bài 7Lấy các ví dụ minh hoạ Muối + Muối → Axit + Muối → Axit + Bazơ →

4..Củng cố5.Dặn dò - Làm bài tập SGK và bài tập 1.24 đến 1.36 SBT.- Chuẩn bị bài tập tiết sau luyện tập chương.



13

Bài 5:LUYỆN TẬP AXIT - BAZƠ - MUỐI. PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION

TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI

I. Mục tiêu bài học1. Kiến thức - Củng cố các kiến thức về axit, bazơ, muối và khái niệm pH của dung dịch.- Củng cố kiến thức về phản ứng trao đổi ion xảy ra trong dung dịch chất điện li.2. Kỹ năng - Rèn luyện kỹ năng viết phương trình phản ứng trao đổi giữa các chất điện li dạng đầy đủ và

dạng ion thu gọn.- Vận dụng kiến thức để dự đoán chiều hướng của phản ứng trao đổi giữa các chất điện li và


- Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề kết hợp với hệ thống bài tập.III. Chuẩn bị

1. Giáo viên - Chuẩn bị nội dung kiến thức và bài tập.2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung luyện tập ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp 2. Nội dung luyện tập

Hoạt động của thầy và trò Nội dung ghi bảngHoạt động 1 Axit - bazơ muốiYêu cầu học sinh nhắc lại các khái niệm axit, bazơ, muối theo quan điểm Areniut.Axit ? Bazơ ? Hiđroxit lưỡng tính ?Muối và sự phân li của nó ?

Hoạt động 2 Làm bài tập áp dụng Yêu cầu học sinh làm bài tập 1 trang 22 SGK.

Hoạt động 3 Sự điên li của nước. pH của dung

I. Kiến thức cần nắm vững1. Axit là chất khi tan trong nước phân li ra ion H+.2. Bazơ là chất khi tan trong nước phân li ra ion OH-.3. Hiđroxit lưỡng tính là chất khi tan trong nước vừa có thể phân li theo kiểu axit, vừa có thể phân li theo kiểu bazơ.4. Hầu hết các muối khi tan trong nước phân li hoàn toàn thành cation kim loại (hoặc NH4+) và anion gốc axit.Nếu gốc axit còn chứa hiđro axit thì nó sẽ tiếp tục phân li yếu ra cation H+ và anion gốc axit.Bài tập 1 trang 22 SGKK2S → 2K+ +S2-

Na2HPO4 →2Na+ + HPO42-

HPO42- H+ + PO4

3-

NaH2PO4 →Na+ + H2PO4-

H2PO4- H+ + HPO4

2-

HPO42- H+ + PO4

3-

Pb(OH)2 Pb2+ + 2OH-

PB(OH)2 2H+ + PbO22-

HBrO H+ + BrO-

HF H+ F-

HClO4 →H+ + ClO4-

5. Tích số ion của nước là = = 1,0.10-14. Có thể coi giá trị này không đổi trong các dung dịch khác nhau.6. Giá trị và pH đặc trưng cho các môi

14

dịch.Sự điện li của nước ? Tích số ion của nước ?

Giá trị pH trong các môi trường ?

Chỉ thị ? Một số chỉ thị hay dùng ?

Hoạt động 4 Bài tập áp dụng làm bài tập 2 và 3 trang 22 sách giáo khoa.

Hoạt động 5 Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch chất điện liĐiều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch chất điện li ?

Bản chất của phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li ?Làm bài tập 5 trang 23 SGK.Ý nghĩa của phương trình ion rút gọn.Cách biểu diễn phương trình ion rút gọn.Hoạt động 6 bài tập áp dụngLàm bài tập 4.

trường:Môi trường axit: > 1,0.10-7 hoặc pH < 7

Môi trường kiềm: <1,0.10-7 hoặc pH > 7

Môi trường trung tính: = 1,0.10-7 hoặc pH = 7.7. Chỉ thị: quỳ, phenolphtalein, chỉ thị vạn năng, ....

Bài tập 2/22 SGK = 1,0.10-14

= = 1,0.10-12M. pH = 2.

Bài 3/22 SGKpH = 9

= 1,0.10-9M.

= 1,0.10-14

= =1,0.10-5M.

8. Phản ứng trao đổi ion trung dung dịch các chất điện li chỉ xảy ra khi các ion kết hợp được với nhau tạo thành ít nhất một trong các chất sau: Chất kết tủa. Chất điện li yếu. Chất khí.9. Phương trình ion rút gọn cho biết bản chất của phản ứng trong dung dịch các chất điện li.Trong phương trình ion rút gọn người ta loại bỏ những ion không tham gia phản ứng còn những chất kết tủa, điện li yếu, chất khí được giữ nguyên dưới dạng phân tử.Bài tập 4 a. Na2CO3 + Ca(NO3)2→ CaCO3↓ + 2NaNO3

CO32- + Ca2+ →CaCO3↓

b. FeSO4 + 2NaOH→ Fe(OH)2↓ + Na2SO4

Fe2+ + 2OH- →Fe(OH)2↓

c. NaHCO3 + HCl NaCl + H2O + CO2↑HCO3

- + H+ →H2O + CO2↑

d. NaHCO3 + NaOH → Na2CO3 +H2OHCO3

- + OH- → CO32- + H2O

e. K2CO3 + NaCl →không xảy ra.

g. Pb(OH)2(r) + HNO3 Pb(NO3)2 + 2H2OPb(OH)2 + 2H+ → Pb2+ + 2H2O

15

Hoạt động 7 làm bài tập 6 trang 23 SGKGV hướng dẫn viết phương trình ion rút gọn của CdS.Hoạt động 8 làm bài tập 7 trang 23 SGK.GV hướng dẫn học sinh dạng bài tập này.b, c tương tự về nhà làm.

h. Pb(OH)2(r) + 2NaOH → Na2PbO2 + 2H2OPb(OH)2 + 2OH-→ PbO2

2-

i. CuSO4 + Na2S → CuS↓ + Na2SO4

Cu2+ S2- → CuS↓

Bài tập 6Cd2+ + S2- → CdS↓Chọn đáp án B.

Bài tập 7a. Cr3+ + 3OH- → Cr(OH)3↓Cr2(SO4)3 + 3NaOH → Cr(OH)3 ↓ + Na2SO4

3. Dặn dò - Chuẩn bị nội dung báo cáo bài thực hành 1


BÀI THỰC HÀNH 1 TÍNH AXIT - BAZƠ - PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI

ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI

I. Mục tiêu bài học1. Kiến thức Học sinh biết :- Củng cố các kiến thức về axit - bazơ và điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi trong dung dịch

các chất điện li.2. Kỹ năng Rèn luyện kỹ năng:- Thao tác thực hành an toàn, chính xác.- Kỹ năng quan sát và giải thích hiện tượng

II. Phương pháp giảng dạy- Sử dụng phương pháp đàm thoại kết hợp với phương tiện trực quan.

III. Chuẩn bị1. Giáo viên - Dụng cụ:

Đĩa thuỷ tinh. - Đèn cồn. Ống hút. - Cốc thuỷ tinh 250ml Kẹp hoá chất. - Bộ giá thí nghiệm.

- Hoá chất: Dung dịch HCl 0,1M. - Giấy đo pH. Dung dịch Na2CO3. - Dung dịch CaCl2. Dung dịch NH3. - Dung dịch phenolphtalein. Dung dịch CH3COOH.

2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung tường trình học ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp2. Nội dung thực hành

Hoạt động của giáo viên Nội dung 16

Hoạt động 1 Giáo viên giới thiệu nội dung yêu cầu của buổi thực hành - Kiểm tra chuẩn bị của học sinh.GV hướng dẫn học sinh lắp ráp dụng cụ, cách đun để tránh vỡ ống nghiệm. Chú ý các hoá chất độc hại.Hoạt động 2 Thí nghiệm 1 Tính axit - bazơ.

Hoạt động 3 Thí nghiệm 2 Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li.

Hoạt động 4 Viết tường trình.

Hoạt động 5 Giáo viên nhận xét buổi thí nghiệm.

I. Nội dung thí nghiệm và cách tiến hànhThí nghiệm 1 Tính axit - bazơa. Đặt một mẫu chỉ thị pH lên mặt kính đồng hồ. Nhỏ lên mẩu giấy đó một giọt dung dịch HCl 0,10M. So sánh với mẩu giấy chuẩn đê biết giá trị pH.b. Làm tương tự như trên nhưng thay dung dịch HCl lần lượt bằng dung dịch CH3COOH 0,1M, NaOH 0,1M, NH3 0,1M.Thí nghiệm 2 Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li.a. Cho khoảng 2ml dung dịch Na2CO3 đặc vào ống nghiệm đựng khoảng 2ml dung dịch CaCl2 đặc. Nhận xét hiện tượng xảy ra.b. Hoà tan kết tủa thu được ở thí nghiệm 2a bằng dung dịch HCl loãng. Nhận xét các hiện tượng xảy ra.c. Một ống nghiệm đựng khoảng 2ml dung dịch NaOH loãng. Nhỏ vào đó vài giọt dung dịch phenolphtalein. Nhận xét màu của dung dịch. Nhỏ từ từ dung dịch HCl loãng vào ống nghiệm trên, vừa nhỏ vừa lắc cho đến khi mất màu. Giải thích hiện tượng xảy ra.II. Viết tường trìnhNội dung thí nghiệm và cách tiến hành.Viết phương trình dạng phân tử, ion và ion rút gọn.

3. Dặn dò - Chuẩn bị nội dung để kiểm tra 1 tiết


KIỂM TRA MỘT TIẾTBÀI KIỂM TRA SỐ 1

I. Mục tiêu bài học1. Kiến thức - Củng cố kiến thức về sự điện li, axit, bazơ, muối và hiđroxit lưỡng tính.- pH của dung dịch, phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li.2. Kỹ năng - Rèn luyện kỹ năng viết phương trình phản ứng trao đổi giữa các chất điện li dạng phân tử,

ion và ion thu gọn.- Vận dụng kiến thức để dự đoán chiều hướng của phản ứng trao đổi giữa các chất điện li và


- Sử dụng câu hỏi trắc nghiệm nhiều lựa chọn.(30%)

- Tự luận (70%)III. Chuẩn bị

1. Giáo viên - Chuẩn bị nội dung đề kiểm tra đánh giá.2. Học sinh

17

- Cần chuẩn bị trước nội dung đã học chương I để kiểm tra.IV. Tiến trình lên lớp

1. Ổn định lớp

2. Nội dung kiểm traI.phÇn tr¾c nghiÖm(3®)

Câu 1: Sù ®iÖn li hoàn toàn nh«m sunfat t¹o ra:A. Al3+, SO4

2- B. 2Al3+, SO42 C. 2Al3+, 3SO4

2- D. Al3+, 3SO42-

Câu 2: Trong dung dÞch Fe2(SO4)3 lo·ng cã chøa 0,3 mol SO42- th× trong dung dÞch ®ã cã chøa:

A. 0,6 mol Fe2(SO4)3 B. 0,2 mol Fe2(SO4)3 C. 1,8 mol Fe2(SO4)3 D. 0,9 mol Fe2(SO4)3

Câu 3: Dung dÞch X cã K+, Mg2+, H+, NO3- vµ SO4

2-. Sè mol t¬ng øng lµ a, b, c, d, e. BiÓu thøc nªu mèi liªn hÖ gi÷a a, b, c, d, e lµ:

A. 2a+b+c=2d+e B. a+b+2c=d+2e C. §¸p ¸n kh¸c D. a+2b+c=d+2e

Câu 4: Dung dÞch X cã pH = 12 th× [OH-] cña dung dÞch lµ:A. 1,2M B. 0,12M C. 0,2M D. 0,01M

Câu 5: Dung dÞch KCl cã gi¸ trÞA. pH kh«ng x¸c ®Þnh ®îc B. pH = 7C. pH > 7 D. pH < 7

Câu 6: Chän c©u tr¶ lêi ®óng khi nãi vÒ muèi axit?A. Muèi axit lµ muèi mµ dung dÞch lu«n cã gi¸ trÞ pH < 7.B. Muèi axit lµ muèi mµ ph©n tö vÉn cßn hi®ro cã kh¶ n¨ng cho H+.C. Muèi axit lµ muèi vÉn cßn hi®ro trong ph©n tö.D. Muèi axit lµ muèi ph¶n øng ®îc víi baz¬.

Câu 7: D·y chÊt nµo díi ®©y t¸c dông víi c¶ dung dÞch HCl vµ dung dÞch NaOH?A. Al(OH)3, Al2O3, NaHCO3. B. Zn(OH)2, NaHCO3, CuCl2.C. Na2SO4, ZnO, Zn(OH)2. D. Na2SO4, HNO3, Al2O3.

Câu 8: Nh÷ng ion nµo díi ®©y cã thÓ tån t¹i trong cïng mét dung dÞch?A. OH-, Na+, Ba2+, Cl- B. Ag+, H+, Cl-, SO4

2-.C. HSO4

-, Na+, Ca2+, CO32- D. Na+, Mg2+, OH-, NO3

-

Câu 9: Cho çc chÊt díi ®©y: H2O, HCl, NaOH, NaCl, CH3COOH, CuSO4. Çc chÊt ®iÖn li yÕu lµA. H2O, NaCl, CH3COOH, CuSO4 B. CH3COOH, CuSO4

C. H2O, CH3COOH D. H2O, CH3COOH, CuSO4

Câu 10: Çc dung dÞch axit, baz¬, muèi dÉn ®îc ®iÖn lµ do trong dung dÞch cña chóng cã çc:A. chÊt kh¸c B. cation C. ion tr¸i dÊu D. anion

Câu 11: Ph¬ng tr×nh ion thu gän: H+ + OH- H2O biÓu diÔn b¶n chÊt cña ph¶n øng hãa häc nµo díi ®©y?

A. H2SO4 + BaCl2 2HCl + BaSO4 B. HCl + NaOH NaCl + H2OC. 3HCl + Fe(OH)3 FeCl3 + 3H2O D. NaOH + NaHCO3 H2O + Na2CO3

Câu 12: Cho çc ph¶n øng: Na2CO3 + dung dÞch HCl K2CO3 + dung dÞch HNO3 (NH4)2CO3 + dung dÞch H2SO4

K2CO3 + dung dÞch HCl CaCO3 + dung dÞch HNO3 MgCO3 + dung dÞch H2SO4. Cã bao nhiªu ph¶n øng cho ph¬ng tr×nh ion: CO3

2- + 2H+ = CO2 + H2O A. 4 B. 3 C. 2 D. 5II.Tù luËnC©u 1(2,75®) Cho 20 ml dung dÞch HCl 0,85M vµo 80 ml dung dÞch chøa ®ång thêi Ba(OH)2 0,08M vµ KOH 0,04M. TÝnh pH cña dung dÞch thu ®îc.C©u 2 (2,25®)ViÕt ph¬ng tr×nh ph©n tö vµ ph¬ng tr×nh ion rót gän cña çc ph¶n øng sau:FeSO4 + H2SO4(®Æc)

2. Al + H2SO4(ññ) 3.NaOH + H2SO4 lo·ng C©u 3(2®) Cã 4 lä ®ùng çc dung dÞch riªng biÖt mÊt nh·n: H2SO4, HCl, Na2(SO4), KCl. Dïng ph¬ng ph¸p ho¸ häc ®Ó nhËn biÕt çc dung dÞch trªn.


NITƠ


18

- Biết vị trí của nitơ trong bảng hệ thống tuần hoàn.Cấu hình electron của nguyên tử và cấu tạo phân tử.

- Hiểu được tính chất vật lí và tính chất hoá học của nitơ.- Biết được ứng dụng của nitơ và phương pháp điều chế nitơ trong phòng thí nghiệm cũng

như trong công nghiệp.2. Kỹ năng

- Vận dụng cấu tạo của nitơ để giải thích tính chất vật lí, hoá học của nitơ.- Rèn luyện kĩ năng dự đoán tính chất của một chất dựa vào mức oxi hoá của nó.



- Chuẩn bị nội dung kiến thức.- Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn.


IV. Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp 2.Kiểm tra bài cũ:Viết cấu hình và xác định vị trí của nguyên tố có Z = 7, Z = 15 trong bảng tuần hoàn?3.Bài mới

Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoạt động 1 Vị trí và cấu hình của nitơ.GV cung cấp số thứ tự của nitơ. Yêu cầu học sinh viết cấu hình và xác định vị trí của nitơ trong bảng hệ thống tuần hoàn.Viết công thức cấu tạo của phân tử nitơ dựa vào qui tắc bát tử. Từ cấu tạo dự đoán tính tan trong nước.HS: Viết cấu hình của nitơ,vị trí nitơ trong BTH Viết công thức cấu tạo và nêu đặc điểm cấu tạo của nitơGV:Cho biết độ âm điện và các mức oxi hoá của nitơ.Dự đoán tính chất hoá học của nitơ.Hoạt động 2 Tính chất vật líTừ thực tế hãy cho biết trạng thái màu sắc, mùi vị của nitơ trong tự nhiên.Độc tính của khi nitơ. Từ cấu tạo phân tử hãy giải thích tính tan của nitơ trong nước.- HS tính tæ khoái hôi cuûa nitôHoạt động 3 Tính chất hoá học.GV:Yêu cầu HS cho biết các số oxi hoá có thể co của nitơ.Từ các mức oxi hoá có thể có của nitơ hãy dự đoán tính chất hoá học của nitơ ? Khi nào thì thể hiện tính oxi hoá và khi nào thì thể hiện tính khử ?Tại sao nitơ kém hoạt động ở nhiệt độ thấp ?(GV gợi y HS dựa vào công thức cấu tạo của nitơ) HS: Trả lời các câu hỏi

I. Vị trí và cấu hình electron nguyên tử- Cấu hình electron nguyên tử : 1s22s22p3

- Nitơ thuộc chu kì 3 nhóm VA.- Cấu tạo phân tử nitơ :N N:- Độ âm điện 3,04 chỉ kém oxi, flo.

II. Tính chất vật lí- Không độc, ít tan trong nước.- Không duy trì sự sống. Hoùa loûng ôû -196oC Hoùa raén ôû -210oC

III. Tính chất hoá họcCác mức oxi hoá của nitơ-3 0 +1 +2 +3 +4 +5

Tính OXH Tính KhửTd với CK Td với COX

Nitơ vừa có tính khử vừa có tính oxi hoákém hoạt động ở nhiệt độ thấp

1. Tính oxi hoá19

HS: Rút ra kết luận chung về nitơHoạt động 4 Tính oxi hoáTính oxi hoá của nitơ biểu hiện như thế nào ? Cho thí dụ minh họa.Chú ý hướng dẫn cách gọi tên muối nitrua.Phản ứng này để làm gì trong phòng thí nghiệm HS : Viết phương trình phản ứngGV: Nitơ đóng vai trò gì trong các phản ứng này ?Hoạt động 5 Tính khửTính khử biểu hiện như thế nào ? cho thí dụ minh hoạ.Khí NO không màu sẽ nhanh chóng bị oxi hoá cho sản phẩm màu nâu đỏ.

Hoạt động 6 Ứng dụngYêu cầu học sinh cho biết các ứng dụng của nitơ dựa vào hiểu biết của mình. GV cung cấp thêm một số thông tin ứng dụng của nitơ.HS:Nghiên cứu SGK và từ thực tiễn trả lờiGV:Liên hệ thực tiễnHs giải thích câu ca dao sau: Lúa chiêm lấp ló đầu bờ Cứ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên

Hoạt động 7 Trạng thái tự nhiênNitơ tồn tại ở những dạng nào ?

Hoạt động 8 Điều chếNhắc lại kiến thức cũ. Nitơ trong công nghiệp được sản xuất cùng với oxi.Trong phòng thí nghiệm nitơ được điều chế bằng cách nào ?HS:Tái hiện lại kiến thức cũ và trả lời câu hỏi Viết các phương trình phản ứng

a. Tác dụng với kim loại- Tác dụng với các kim loại hoạt động mạnh.

Mg + N2 Mg3N2

magie nitruab. Tác dụng với hiđro

N2 + 3H2 2NH3

2. Tính khử

N2 + O2 2NO nitơ monoxit (không màu)

NO + O2 → 2NO2

(màu nâu đỏ)IV. Ứng dụng SGK- Laø moät trong nhöõng thaønh phaàn dinh döôõng chính cuûa thöïc vaät .- Trong coâng nghieäp duøng ñeå toång hôïp NH3 , töø ñoù saûn xuaát ra phaân ñaïm , axít nitríc . . . Nhieàu nghaønh coâng nghieäp nhö luyeän kim , thöïc phaåm , ñieän töû . . . Söû duïng nitô laøm moâi tröôøng V. Trạng thái tự nhiên- ÔÛ daïng töï do : chieám khoaûng 80% theå tích khoâng khí , toàn taïi 2 ñoàng vò :14N (99,63%) , 15N(0,37%) .- ÔÛ daïng hôïp chaát , nitô coù nhieàu trong khoaùng vaät NaNO3 (Dieâm tieâu ) : coø coù trong thaønh phaàn cuûa protein , axit nucleic , . . . vaø nhieàu hôïp chaát höõu cô thieân nhieân VI. Điều chế1. Trong công nghiệp2 – Ñieàu cheá :- a. Trong coâng nghieäp :- Chöng caát phaân ñoaïn khoâng khí loûng , thu nitô ôû -196 0C , vaän chuyeån trong caùc bình theùp , neùn döôùi aùp suaát 150 at .b. Trong phòng thí nghiệmNH4NO2 N2 + 2H2ONH4Cl +NaNO2 N2 + NaCl + 2H2O

3.Củng cố - Tính chất hoá học cơ bản của nitơ là gì ? - Giải thích nguyên nhân, cho thí dụ minh hoạ. 4.Dặn dò - Làm bài tâp SGK và SBT.Chuẩn bị nội dung bài tiếp theo.

20

0

0 -30

-30

0 +

+


AMONIAC VÀ MUỐI AMONI


- Học sinh hiểu được tính chất hoá học cơ bản của amoniac.- Biết được tính chất vật lý của amoniac.- Biết được ứng dụng của amoniac và phương pháp điều chế amoniac trong phòng thí

nghiệm cũng như trong công nghiệp.2. Kỹ năng

- Vận dụng cấu tạo của amoniac để giải thích tính chất vật lí, hoá học của amoniac.- Rèn luyện kĩ năng dự đoán tính chất của một chất dựa vào mức oxi hoá của nó.


III. Chuẩn bị1. Giáo viên - Chuẩn bị nội dung kiến thức.- Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn.2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ - Nêu tính chất hoá học cơ bản của nitơ và giải thích vì sao nó co những tính chất đó.3. Bài mới

Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoạt động 1 cấu tạo phân tửDựa vào cấu hình của nitơ hãy giải thích sự tạo thành phân tử amoniac.HS lên bảng viết CT electron và CTCT của amoniacGV bổ sung NH3 có cấu tạo hình tháp và có 1 cặp electron chưa tham gia liên kết.Phân tử amoniac phân cực hay không phân cực. Từ đó dự đoán tính tan của amoniac trong nướcHS trả lời câu hỏi

Hoạt động 2 Tính chất vật lýGV làm thí nghiệm biểu diễn khí NH3 tan trong nước.Tại sao nước phun vào ?Tại sao dung dịch từ không màu chuyển sang màu hồng ?HS:Giải thích do amoniac tan trong nước dẫn đến sự chênh lệch áp suất trong bình làm nước bị hút vào trong bình. - Làm quỳ hoá đỏ do nó tạo môi trường

A. AMONIAC NH3

I. Cấu tạo phân tửĐược tạo nên từ 3 liên kết đơn vủa nitơ với 3 nguyên tử hiđro.

hoặcNguyên tử nitơ còn 1 cặp e hoá trị chưa tham gia liên kết.II. Tính chất vật lý- Amoniac là chất khí, không màu, mùi khai xốc và tan rất nhiều trong nước.

- Độ tan:1 lít hoà tan được khoảng 800 lít khí.

21

bazoGV cung cấp thêm thông tin về độ tan của NH3.Hoạt động 3 Tính bazơ yếuTừ thí nghiệm tính tan yêu cầu học sinh viết phương trình điện li của NH3 trong nước dựa vào thuyết Areniut.HS:- Làm quỳ hoá đỏ do nó tạo môi trường bazo. - Viết phương trình điện li.

GV:Ngoài ra bazơ còn có những phản ứng nào khác ? Cho thí dụ minh hoạ và viết phương trình phản ứng, phương trình ion rút gọn. HS: - Bazơ tác dụng với muối, tác dụng với axit - Viết các phương trình phản ứng minh hoạ.GV: So sánh với tính chất của amoniac với tính chất của NaOH qua phản ứng :AlCl3 + 3NH3(dư) + 3H2O → với phản ứng:AlCl3 + NaOH(dư) + 3H2O →

Hoạt động 4 Tính khửXác định số oxi hoá của nitơ trong phân tử NH3. Dự đoán tính chất oxi hoá khử của NH3 ?HS:Xác định số oxi hoá của nito trong NH3 so sánh với các số oxi hoá của oxi đã học ở bài trước và rút ra kết luận nó có tính khử .GV: Tính khử thể hiện khi nào ? Cho thí dụ minh hoạ.GV: Mô tả thí nghiệm trong SGKYêu cầu học sinh xác định số oxi hoá và vai trò của NH3 trong các phản ứng .Cân bằng phản ứng theo phương pháp thăng bằng electron.

Hoạt động 5 Ứng dụngYêu cầu học sinh cho biết các ứng dụng của NH3.GV bổ sung thêm các thông tin.Và cung cấp thêm các thông tin về ứng dụng của amonicHoạt động 6 Điều chế.GV: NH3 trong phòng thí nghiệm được điều chế như thế nào ? Cho thí dụHS: Viết phương trình phản ứng và cân bằng.GV: NH3 được sản xuất trong công nghiệp như thế nào ?Chú ý các yếu tố ảnh hưởng đến cân bằng.HS dựa và nguyên lí chuyển dịch cân bằng để

III. Tính chất hoá học1. Tính bazơ yếua. Tác dụng với nướcNH3 + H2O NH4

+ + OH-

Làm quỳ tím ẩmchuyển sang màu xanh.Phenolphtalein chuyển sang màu hồng.b. Tác dụng với dung dịch muốiAlCl3 + 3NH3 + 3H2O → Al(OH)3 + 3NH4ClAl3+ + 3NH3 + 3H2O → Al(OH)3 + 3NH4

+

amoniac tạo phức với kim loại chuyển tiếp như Cu, Agc. Tác dụng với axitNH3 + HCl → NH4ClNH3(khí) + HCl (khi) → NH4Cl(khói trắng)

NH3 + H2SO4 → (NH4)2SO4

2. Tính khửa. Tác dụng với oxi

4NH3 + 3O2 2N2 + 6H2O Số oxi hoá của nito tăng từ -3 lên 0

b. Tác dụng với clo

2NH3 + 3Cl2 → N2 + 6HCl NH3(khí)(mới) + HCl (khi) → NH4Cl(khói trắng)

KL: amoniac có tính khử

IV. Ứng dụng - Làm phân bón và nguyên liệu sản xuất HNO3.- Chất gây lạnh trong thiết bị lạnh.V. Điều chế1. Trong phòng thí nghiệmCa(OH)2 + NH4Cl CaCl2 + NH3 + H2O

22

-3 0

-3 0

giải thích. 2. Trong công nghiệp

N2+ 3H2 2 NH3

4. Củng cố - Hoàn thành dãy chuyển hoá sau.

N2 NH3 NH4NO2 N2

Fe(OH)3 N2

5. Dặn dò - Làm các bài tập SGK và SBT.- Chuẩn bị nội dung phần B. Muối amoni.



AMONIAC VÀ MUỐI AMONI


- Biết tính chất vật lý, hóa học cơ bản của muối amoni.- Biết được ứng dụng của muối amoni và phương pháp điều chế muối amoninitơ trong

phòng thí nghiệm cũng như trong công nghiệp.2. Kỹ năng

- Rèn luyện kĩ năng viết phương trình phản ứng và làm một số dạng bài tập cơ bản.II. Phương pháp giảng dạy


1. Giáo viên - Chuẩn bị nội dung kiến thức.- Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn.2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ - Trình bày các tính chất hoá học cơ bản của amoniac và cho thí dụ minh hoạ3. Bài mới

Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảng

Hoạt động 1 Tính chất vật lýGV cho HS quan sát một mẫu muối amoni sau đó hoà tan.GV bổ sung ion amoni không có màu.HS: Quan sát hiện tượng trả lời câu hỏi trên.Hoạt động 2 GV làm thí nghiệm biểu diễn muối amoni tác dụng với dung dịch NaOH.HS: Quan sát hiện tượng và rút ra nhận xétGV: Phản ứng này được sử dụng làm gì ?

B. MUỐI AMONII. Tính chất vật lý- Muối amoni là chất điện li mạnh và tan nhiều trong nước.Ion NH4

+ không có màu

II. Tính chất hóa học1. Phản ứng với dung dịch kiềm(NH4)2SO4 + NaOH → Na2SO4 + NH3 + H2O- Phương trình ion rút gọn.NH4

+ + OH- → NH3 + H2O

23

Liên hệ thực tế khi bón phân đạm amoni.GV(giải thích): có hiện tương đạm amoni bị bốc hơiYêu cầu học sinh cho một vài thí dụ khác, viết phương trình phản ứng, phương trình ion rút gọn.HS: Lấy ví dụ minh hoạ.Hoạt động 3 Phản ứng nhiệt phânGV làm thí nghiệm biểu diễn sự phân huỷ muối amoni clorua.GV cho một vài thí dụ khác.Nhắc lại phản ứng điều chế khí nitơ trong phòng thí nghiệm.GV cung cấp thêm thí dụ khác.Từ đó yêu cầu học sinh nhận xét sự phân huỷ của muối amoni.Gợi ý cho học sinh chú ý tính oxi hoá khử của gốc axit trong muối amoni.Chú ý NH4HCO3 là bột nở.

- Phản ứng này dùng để điều chế khí NH3 trong phòng thí nghiệm và để nhận biết khí muối amoni.

2. Phản ứng nhiệt phânNH4Cl NH3 + HCl (1)(NH4)2CO3 NH4 + NH4HCO3 (2)NH4HCO3 NH3 + H2O +CO2 (3)NH4NO2 N2 + 2H2O (4)NH4NO3 N2O + 2H2O (5)*. Nhận xét- Muối amoni chứa gốc axit không có tính oxi hoá khi bị nhiệt phân sẽ sinh ra amoninac.- Muối amoni chứa gốc axit có tính oxi hoá sẽ sinh ra N2 hoặc N2O.

4. Củng cố - Làm bài tập 2, 3 và 4.5. Dặn dò - Làm các bài tập còn lại trong SGK, làm bài tập SBT.- Chuẩn bị nội dung bài axit nitric.



AXIT NITRIC VÀ MUỐI NITRAT


- Biết tính chất vật lí, hoá học của axit nitric.- Hiểu được nguyên nhân tính chất hoá học của muối amoni.- Biết được ứng dụng và vai trò của axit nitric.

2. Kỹ năng - Vận dụng cấu tạo của axit nitric để giải thích tính chất hoá học của axit nitric.- Rèn luyện kĩ năng dự đoán tính chất của một chất dựa vào mức oxi hoá của nó.- Rèn luyện kỹ năng viết phương trình phản ứng oxi hoá khử và phương trình ion rút gọn.



IV. Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp

24

2. Bài cũ - Hoàn thành dãy chuyển hoá sau :

N2 → NH3 → NH4Cl

NH4NO3 →N2O 3. Bài mới


Hoạt động 1 Cấu tạo phân tửGV: Viết CTCT của HNO3 Từ công thức phân tử yêu cầu học sinh viết công thức cấu tạo.Xác định số oxi hoá của nitơ trong phân tử axit nitric. HS: Viết CTCT và xá định số oxi hoá.

Hoạt động 2 Tính chất vật líGv cho học sinh quan sát lọ chứa axit nitric. Yêu cầu học sinh cho biết màu sắc, trạng thái.Yêu cầu học sinh bổ sung thêm một số thông tin.Vì sao axit nitric có màu vàng ?GV:gợi ý HS nhớ đến màu của khí NO2 HS: Quan sát và trả lời câu hỏi.Hoạt động 3 Tính chất hoá họcGV:Từ cấu tạo hãy dự đoán tính chất hoá học của phân tử HNO3 ?HS: Liên hệ phần câú tạo và các số oxi hoá của nitơ để trả lời.Hoạt động 4 Tính axitYêu cầu học sinh nhắc lại các phản ứng cơ bản của một axit.HS: Viết các ptpư minh hoạGV: Đối với axit nitric tác dụng với kim loại khác với các axit khác.GV làm thí nghiệm biểu diễn Axit nitric phản ứng với NaOH, CaCO3, MgO.Yêu cầu học sinh viết phản ứng và phương trình ion rút gọn.Hoạt động 5 Tính oxi hoáGV làm thí nghiệm biểu diễn Cu + HNO3 đặc.

Nhận xét gì về tính oxi hoá của HNO3

Gv cung cấp thêm các thí dụ khác.

Yêu cầu học sinh nhận xét tính oxi hoá của HNO3.

Yêu cầu học sinh cho vài thí dụ khácHS: Viết các ptpưFe + 6HNO3 (đặc)

A. AXIT NITRIC HNO3

I. Cấu tạo phân tử

Nitơ có số oxi hoá là +5 là số oxi hoá cao nhất của nitơII. Tính chất vật lí- Axit nitric là chất lỏng không màu, tan vô hạn trong nước.Bốc khói mạnh trong không khí ẩm.HNO3 tinh khiết kém bền bị phân huỷ ở nhiệt độ thườngHNO3 đặc nồng độ 68%

III. Tính chất hoá họcTừ CTCT : HNO3 Tính axitPhân tử HNO3 có tính axit và tính oxi hoá.

1. Tính axit HNO3 → H+ + NO3

-

- Làm quỳ tím hoá đỏ- Tác dụng với bazơHNO3 + NaOH → NaNO3 + H2O - Tác dụng với oxit bazơ2HNO3 + MgO → Mg(NO3)2 + H2O- Tác dụng với muối 2HNO3 + CaCO3 → Ca(NO3)2 + H2O + CO2 2. Tính oxi hoáa. Tác dụng với kim loạiThí dụ 1 đồng tác dụng với HNO3 đặc

Cu + 4HNO3 (đặc) →

Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2H2OPhương trình ion rút gọnCu + 4H+ + 2NO3

- →Cu2+ + 2NO2 + 2H2O

Thí dụ 2 đồng tác dụng với dung dịch HNO3 loãng

3Cu + 8HNO3 (loãng) → Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2OPhương trình ion rút gọn3Cu + 8H+ + 2NO3

- → 3Cu2+ + 2NO + 4H2O

25

+

+

0

0

+

+

0

+ +

0

+

+

Nhận xét tương tác của HNO3 với kim loại.GV: Lưu ý hiện tượng thụ động của HNO3

với Al, Fe, Cr giống như H2SO4 Là axit có tính oxi hoá mạnh kể cả ở trạng thái loãng hoặc đặc.Không tác dụng với Au,Pt

GV: HNO3 đặc có thể oxi hoá với nhiều phi kim.(Viết 1 ptpư minh hoạ)Yêu cầu HS viết ptpư: 5HNO3 (đặc) + P HS: Nghiên cứu SGK và trả lời câu hỏi của GVGV: Tác dụng với hợp chất

GV:Tóm lại HNO3 có những tính chất nào ?HS:Tổng kết nội dung của bài và trả lời câu hỏiHoạt động 6 ứng dụngHNO3 có những ứng dụng nào ?GV bổ sung thêm một số thông tin.

Fe + 6HNO3 (đặc) Fe(NO3)3 + 3NO2 + 3H2O- HNO3 tác dụng với hầu hết các kim loại (trừ Au, Pt) oxi hoá kim loại đến mức cao nhất, không giải phóng hiđro.- Kim loại tác dụng với HNO3 đặc nóng thì luôn giải phóng NO2

- Nếu HNO3 loãng thì tạo thành N2, NO, N2O, NH4NO3.- HNO3 đặc nguội thụ động với nhôm, sắt, crôm.b. Tác dụng với phi kim

6HNO3 (đặc)+ S H2SO4 + 6NO2 + 2H2O

5HNO3 (đặc) + P H3PO4 + 5NO2 + H2Oc. Tác dụng với hợp chất

3FeO + 10HNO3 →

3Fe(NO3)3 + NO + 5H2OIV. Ứng dụng(SGK)

4. Củng cố - Hoàn thành các phản ứng sau :

Al + HNO3 → N2O +...Fe + HNO3 → NO +...Zn + HNO3 → N2O +...Mg + HNO3 → NH4NO3 +...

5. Dặn dò - Về nhà làm bài tập SGK và SBT.

Chuẩn bị nội dung phần còn lại của bài học. 6. Rút kinh nghiệm


AXIT NITRIC VÀ MUỐI NITRAT


- Biết tính chất vật lí, hoá học của muối nitrat.26

++0+

+

+ +

0 + +

0 +

++2

+3 +

+

- Hiểu được nguyên nhân tính chất hoá học của muối nitrat.- Biết được cách điều chế axit nitric trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp.- Hiểu rõ chu trinh nitơ trong tự nhiên.

2. Kỹ năng - Rèn luyện kỹ năng viết phương trình phản ứng oxi hoá khử và phương trình ion rút gọn.- Làm một số dạng bài tập cơ bản.



IV. Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp 2. Bài cũ - Nêu tính chất hoá học cơ bản của axit nitric và cho thí dụ minh họa.3. Bài mới

Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoạt động 1 Điều chếAxit có nhiều ứng dụng vậy nó được điều chế bằng cách nào ?Trong phòng thí nghiệm ?HS: Nghiên cứu SGK trả lời phương pháp điều chế HNO3 trong phòng thí nghiệmGV: Trong công nghiệp được sản xuất như thế nào ?Giáo viên cho học sinh quan sát sơ đồ sản xuất axit nitric trong công nghiệpLiên hệ một hiện tương trong thực tế khi mưa dôngHS: Quan sát sơ đồ sản xuất và trả lời câu hỏi

Hoạt động 2 Tính chất vật lí của muối nitratGV cho học sinh quan sát một mẩu muối kali nitratYêu cầu học sinh nhận xét về trạng thái màu sắc của muối nitratHS: Quan sát và trả lời câu hỏiHoạt động 3 Phản ứng nhiệt phân GV làm thí nghiệm biểu diễn nhiệt phân muối nitrat sau đó cho than nóng đỏ vào ?Cho các thí dụ khác và yêu cầu học sinh nhận xét sự nhiệt phân của muối nitrat ? Rút ra quy luật chung sự nhiệt phân muối nitrat.HS: Theo dõi thí dụ của GV rút ra câu trả lờiGV: Tổng kết cho HSluật phân huỷ của muối nitrat.K Ca Na Mg Al Zn Fe

Tạo muối Oxit kim loại nitrat + NO2 + O2

Ni Sn Pb Hg Cu Hg Ag

V. Điều chế1. Trong phòng thí nghiệmNaNO3 + H2SO4 → NaHSO4 + HNO3

2. Trong công nghiệpAxit nitric được sản xuất qua ba giai đoạnOxi hoá NH3

4NH3 + 5O2 4NO + 6 H2OOxi hoá NO2NO + O2 → 2NO2

Hợp nước tạo thành HNO3

4NO2 +O2 + 2H2O → HNO3

B. MUỐI NITRATI. Tính chất của muối nitrat1. Tính chất vật lí- Tất cả các muối nitrat đều là chất rắn, dễ tan trong nước và là điện li mạnh.

2. Phản ứng nhiệt phânKNO3 KNO2 + O2

Mg(NO3)2 MgO + 2NO2 + O2

Cu(NO3)2 CuO + 2NO2 + O2

Hg(NO3)2 Hg + 2NO2 + O2Nhận xét quy luật phân huỷ của muối nitrat.K Ca Na Mg Al Zn Fe



27

Oxit kim loại Kim loại+ NO2 + O2 + NO2 + O2

Pt Au

Hoạt động 4 Nhận biết muối nitratGV: Tất cả các muối nitrat đều dễ tan trong nước vậy làm cách nào để nhận biết muối nitrat ? Cơ sở nhận biết dựa trên tính chất hoá học nào của muối nitrat ?GV làm thí nghiệm biểu diễn nhận biết muối nitratCho bột đồng vào dung dịch muối kali nitrat và đun. Nhận xét gì về tính oxi hoá của muối nitrat trong môi trường trung tính ? Sau đó cho vào đó vài giọt H2SO4 loãng và đun.Yêu cầu học sinh nhận xét sản phẩm và viết phương trình phản ứng và phương trình ion rút gọn.Hoạt động 5 Ứng dụngCho biết các ứng dụng của muối nitrat ?Hoạt động 6 Chu trình nitơ trong tự nhiên.Yêu cầu học sinh xem sách giáo khoa và nhận xét chu trình nitơ trong tự nhiên gồm những quá trình nào ?


Pt Au3. Nhận biết muối nitrat3Cu + 2KNO3 + 4H2SO4 3CuSO4 + K2SO4 + 2NO + 4H2O3Cu + 2NO3

- + 8H+ 3Cu2+ + 2NO + 4H2O

II. Ứng dụng - Các muối nitrat chủ yếu được sử dụng làm phân bón ngoài ra nó còn được làm thuốc nổ.C. CHU TRÌNH CỦA NITƠ TRONG TỰ NHIÊNI. Quá trình tự nhiên1. Quá trình chuyển hoá qua lại giữa nitơ dạng vô cơ và nitơ dạng hữu cơ2. Quá trình chuyển hoá qua lại giữa nitơ tự do và dạng hoá hợpII. Quá trình nhân tạo

4. Củng cố - Hoàn thành bài tập số 5 sách giáo khoa5. Dặn dò - Về nhà làm các bài tập SGK và SBT- Chuẩn bị nội dung bài photpho



LUYỆN TẬP :TÍNH CHẤT CỦA NITƠ VÀ CÁC HỢP CHẤT CỦA CHÚNG

I. Mục tiêu bài học1. Kiến thức - Củng cố, ôn tập các tính chất của nitơ, phopho và các hợp chất của chúng.2. Kỹ năng - Vận dụng kiến thức để làm một số dạng bài tập cơ bản.

II. Phương pháp giảng dạy- Sử dụng phương pháp đàm thoại.

28

III. Chuẩn bị1. Giáo viên - Nội dung bài luyện tập.2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung luyện tập ở nhà.


Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoạt động 1: Nêu cấu tạo tính chất của nitơGiáo viên: Yêu cầu học sinh viết cấu hình, độ âm điện, cấu tạo phân tử.

GV:Dựa vào cấu tạo giải thích tại sao nitơ có độ âm điện gần bằng nhưng khi ở điều kiện bình thường lại hoạt động hoá học kém clo?Điều này ảnh hưởng như thế nào đến sự tồn tại của chúng trong tự nhiên ? HS Viết CTCT của nitơ và clo để giải thíchGV:Nitơ thể hiện tính khử, tính oxi hoá khi nào ? Điều chế nitơ trong phòng thí nghiêm và trong công nghiệp.Nêu nguyên tắc điều chế

Hoạt động 2: Tính chất của amoniac và muối amoniTính tan của amoniac trong nước ? Giải thích ? Amoniac có những tính chất hoá học nào ? Giải thích vì sao amoniac có tính khử ? Điều chế ? Tính chất của muối amoni ? Sự nhiệt phân muối amoni có đặc điểm gì ?Hoạt động 3: Nêu tchh của axit nitric và muối nitrat

Tính oxi hoá mạnh của HNO3 thể hiện như thế nào ?

GV: Nêu tchh của muối nitratGợi ý : HS viết dưới dạng sơ đồGV: Phương pháp nhận biết muối nitratChú ý cách viết phương trình phản ứng

I. Kiến thức cần nắm vững1. Tính chất của đơn chất nitơ, photpho

Nitơcấu hình 1s22s2p3

Độ âm điện 3,04cấu tạo phân

tửN≡N

Các mức oxi hoá

-3, 0, +1, +2, +3, +4, +5.

Tính chất hoá học

Nitơ có tính oxi hoá và tính khử

Giải thích: Vì liên kết 3 ở nitơ bền vững hơn liên kết đơn ở clo.Phương pháp điều chế nitơ a. Trong coâng nghieäp :- Chöng caát phaân ñoaïn khoâng khí loûng , thu nitô ôû -196 0C , vaän chuyeån trong caùc bình theùp , neùn döôùi aùp suaát 150 at .b. Trong phòng thí nghiệmNH4NO2 N2 + 2H2ONH4Cl +NaNO2 N2 + NaCl + 2H2O2. Amoniac và muối amoniAmoniac tan rất nhiều trong nước tạo thành dung dịch có tính bazơ yếu ngoài ra amoniac còn có tính khử.

3. Axit nitric và muối nitrata. Axit nitric:

HNO3

Tính axit

Axit mạnh

Tính oxi hoá

Oxi hoá mạnh

b. Muối nitrat

29

Muối NO2- +O2 Mg:Oxit KL+NO2+O2 Cu:KL+NO2+ O2

Hoạt động 4: Bài tậpGV: Yêu cầu HS lên bảng chữa các bài tập:lbài tập 1, 2 và 6 trang 61, 62 SGK. bài tập 5 trang 62 SGK.

3. Nhận biết muối nitrat3Cu + 2KNO3 + 4H2SO4 3CuSO4 + K2SO4 + 2NO + 4H2O3Cu + 2NO3

- + 8H+ 3Cu2+ + 2NO + 4H2O

3. Củng cố4. Dặn dò: Ôn kỹ lý thuyết và làm bài tập sách bài tập Chuẩn bị các nội dung bài phôtpho

5. Rút kinh nghiệm:……………………………………………………………………………..... …………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………


PHOTPHO


- Biết vị trí của photpho trong bảng hệ thống tuần hoàn.- Hiểu được tính chất vật lí và tính chất hoá học của photpho.- Biết được ứng dụng của photpho và phương pháp điều chế photpho trong phòng thí

nghiệm cũng như trong công nghiệp.2. Kỹ năng

- Vận dụng cấu tạo của photpho để giải thích tính chất vật lí, hoá học của photpho.- Rèn luyện kĩ năng dự đoán tính chất của một chất dựa vào mức oxi hoá của nó.



IV. Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp 2. Bài cũ - Làm bài tập 5 SGK3. Bài mới

Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoạt động 1 Vị trí và cấu hình electron nguyên tửVị trí giáo viên yêu cầu học sinh viết cấu

I. Vị trí và cấu hình electron nguyên tửP 1s22p63s23p3

Photpho ở ô thứ 15 thuộc chu kỳ 3, nhóm VA.

30

hình electron nguyên tử từ đó suy ra vị trí trong bảng hệ thống tuần hoàn.Từ cấu tạo cho biết hoá trị của photpho ?

Hoạt động 2 Tính chất vật líGiáo viên cho học sinh quan sát hình ảnh photpho trắng.Ngoài ra photpho trắng còn có những tính chất vật lí nào khác ?

Tên gọi khác của photpho trắng là lân tính xuất phát từ tính chất này.Vì sao photpho trắng mềm, dễ nóng chảy ? ít tan trong nước ?

Ngoài các tính chất vật lí trên photpho trắng còn có tính chất nào đáng chú ý ?Giáo viên cung cấp thông tin về độc tính của photphat trắng.Giáo viên cho học sinh quan sát một mẫu phot pho đỏ.Ngoài ra nó còn những tính chất vật lí nào ? So sánh với photpho trắng ?Giải thích ?Sự chuyển hoá của 2 dạng thù hình photpho như thế nào ?

Hoạt động 3 Tính chất hoá họcTừ cấu tạo, độ âm điện và các mức oxi hoá của photpho yêu cầu học sinh dự đoán tính chất hoá học của photpho ? So sánh mức độ hoạt động của hai dạng thù hình photpho ?Giải thích ?

Hoạt động 4 Tính oxi hoáTính oxi hoá thể hiện như thế nào ? Cho thí dụ ?Yêu cầu học sinh xác định số oxi hoá và vai trò của photpho trong các thí dụ đó.Hướng dẫn học sinh gọi tên một số muối photphua.Photpho tác dụng với hiđro tạo thành photphin là một chất độc.Chú ý muối photphua thuỷ phân mạnh dựa vào tính chất này người ta làm thuốc diệt chuột.

Hoạt động 5 tính khử thể hiện khi nào ? cho thí dụ minh hoạ, xác định số oxi hoá và vai trò của photpho trong các thí dụ đó.Hướng dẫn học sinh gọi tên các sản phẩm phản ứng.

Photpho có hoá trị III hoặc V

II. Tính chất vật lí1. Photpho trắng- Photpho trắng là chất rắn màu trắng trong suốt.- Nó bốc cháy ở 40oC.- Photpho trắng rất độc.2. Photpho đỏ- Photpho đỏ là chất bột màu đỏ, khó nóng chảy, khó bay hơi hơn phôt pho trắng. Photpho đỏ bốc cháy ở 250oC.- Photpho đỏ không độc.

- Sự chuyển hoá giữa hai dạng thù hình

P Ptrắng đỏ

III. Tính chất hoá học Các mức oxi hoá của photpho-3 0 +3 +5

Tính oxi Tính khử hoá

tác dụng tác dụng với chất với chất oxi khử hoá

1. Tính oxi hoá

2P + 3Ca Ca3P2

Canxi photphua

P + 3Na Na3P natri photphua

2P + 3H2 2PH3

photphin

2. Tính khử- Cháy trong oxi Thiếu oxi

4P + 3O2 2P2O3

điphotpho trioxit Thừa oxi

31

250oC, không có không khí

to, cao, không có không khí

0

-3

-3

-3

0

0

0

0

+

0 +

0

Hoạt động 6 ứng dụng Photpho có những ứng dụng nào ?Giáo viên cung cấp thêm một số thông tin.

Hoạt động 7 Trạng thái tự nhiên Photpho tồn tại trong tự nhiên ở dạng nào ?Giáo viên cung cấp thêm một số thông tin về photpho có liên quan đến tư duy

Hoạt động 8 Sản xuấtPhotpho được sản xuất như thế nào ?Giáo viên bổ sung thêm một số thông tin về quy trình sản xuất photpho và lịch sử tìm ra photpho.

4P + 5O2 2P2O5

điphotpho pentaoxit- Tác dụng với clo Thiếu clo

2P + 3Cl2 2PCl3

photpho triclorua Thừa oxi

2P + 5Cl2 2PCl5

photpho pentaclorua

IV. Ứng dụng - Photpho được sử dụng làm diêm, phân lân, thuốc bào vệ thực vật.- Dùng trong quân sự.

V. Trạng thái tự nhiên- Photpho tồn tại ở dạng hợp chất chủ yếu là photphorit và apatit.

VI. Sản xuấtCa3(PO4)2 + 3SiO2 + 5C 3CaSiO3 + 5CO + 2P

4. Củng cố - So sánh tính chất hoá học của nitơ với photpho ? Tại sao photpho và nitơ thuộc cùng một

nhóm chính, độ âm điên của photpho nhỏ hơn nitơ nhưng photpho hoạt động hóa học mạnh hơn nitơ ?

5. Dặn dò - Làm bài tập SGK, SBT.- Chuẩn bị nội dung bài axit photphoric.


AXIT PHOTPHORIC VÀ MUÔI PHOTPHAT


- Biết cấu tạo phân tử, tính chất vật lí.- Hiểu được tính chất hoá học của axit photphoric, tính chất của các muối photphat.- Biết được các ứng dụng của axit photphoric và muối photphat, phương pháp điều chế axit

photphoric và cách nhận biết muối photphat.2. Kỹ năng

- Vận dụng cấu tạo của axit photphoric để giải thích tính chất của nó.

32

0

0

+3

+5

- Làm một số dạng bài tập cơ bản.II. Phương pháp giảng dạy


1. Giáo viên - Chuẩn bị nội dung kiến thức.- Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn.2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp 2. Bài cũ - Làm bài tập 2 SGK3. Bài mới


Hoạt động 1 Cấu tạo phân tử Dựa vào quy tắc bát tử hãy viết công thức cấu tạo của phân tử axit photphoric ? Xác định số oxi hoá của photpho trong phân tử axit photphoric ?

Hoạt động 2 Tính chất vật líGiáo viên cho học sinh quan sát một mẫu axit photphoric.Yêu cầu bổ sung thêm một số thông tin.

Hoạt động 3 Tính chất hoá học.Từ cấu tạo hãy dự đoán tính chất hoá học có thể có ?Viết phương trình điện li của axit photphoric để chứng minh nó là một axit.Cho biết trong dung dịch H3PO4 có những loại ion nào.Viết phương trình phản ứng với kim loại, với oxit bazơ, bazơ, muối.Trong dung dịch axit có bao nhiêu loại anion gốc axit ? Vậy nó có thể tạo ra bao nhiêu loại muối ?GV hướng dẫn học sinh xác định tỉ lệ tham gia của các chất phản ứng để xác định loại muối sinh ra.

So sánh tính oxi hoá của HNO3 với H3PO4 ? Giải thích ?

Hoạt động 4 Điều chế

A. AXITPHOTPHORIC - H3PO4

I. Cấu tạo phân tử

Photpho có số oxi hoá +5

II. Tính chất vật líAxit phot phoric là chất rắn ở dạng tinh thể không màu.Nó tan vô hạn trong nước.

III. Tính chất hoá học1. Tính axitH3PO4 H+ + H2PO4

- H2PO4

- H+ + HPO42-

HPO4- H+ + PO4

3- - Dung dịch H3PO4 có đầy đủ tính chất của một axit, nó là một axit có độ mạnh trung bình và là một chất điện li yếu.- Tác dụng với chỉ thị, bazơ, oxit bazơ, muối, kim loại trước H.2. Tác dụng với dung dịch kiềmH3PO4 + NaOH → NaH2PO4 + H2O (1)H3PO4 + 2NaOH → Na2HPO4 + H2O (2)H3PO4 + 3NaOH → Na3PO4 + 3H2O (3)

Đặt k =

Nếu k ≤ 1 thì xảy ra (1)Nếu 1< k < 2 thì xảy ra (1) và (2)Nếu k= 2 thì xảy ra (2)Nếu 2< k < 3 thì xảy ra (2) và (3)Nếu k≥ 3 thì xảy ra (3)

3. Axit photphoric không thể hiện tính oxi hoá mạnh như axit nitric

IV. Điều chế33

Yêu cầu học sinh nghiên cứu sách giáo khoa và cho biết axit photphoric có thể được điều chế bằng những cách nào ?So sánh độ tinh khiết của mỗi phương pháp.

Hoạt động 5 Ứng dụngHọc sinh nghiên cứu sách giáo khoa.Giáo viên bổ sung thêm một số thông tin

Hoạt động 6 muối photphatmuối photphat gồm những loại nào ?Tính tan của chúng ?

Làm cách nào để nhận biết muối phophat ?Giáo viên làm thí nghiệm biểu diễn dung dịch AgNO3 tác dụng với dung dịch Na3PO4.

1. Phòng thí nghiệmP + 5HNO3 H3PO4 + 5NO2 + H2O2. Trong công nghiệpCa3(PO4)2 + 3H2SO4 (đặc) 2H3PO4 + 3CaSO4 ↓Hoặc P P2O5 H3PO4

V. Ứng dụngLàm phân lân và thuốc trừ sâu.

B. MUỐI PHOTPHAT- Muối photphat PO4

3-

- Muối hiđrophophat HPO42-

- Muối đihiđrophotphat H2PO4-

I. Tính tan- Tất cả các muối photphat, hiđrophophat đều không tan trừ photphat kim loại kiềm và amoni. Với các kim loại khác chỉ có muối đihđrophophat là tan.II. Nhận biết AgNO3 + Na3PO4 → Ag3PO4 ↓ + 3NaNO3

Ag+ + PO43- → Ag3PO4 ↓

màu vàng

4. Củng cố - Hoàn thành dãy chuyển hoá sau :

Ca3(PO4)2 → P → P2O5→ H3PO4

5. Dặn dò - Làm bài tập về nhà.- Chuẩn bị nội dung bài “Phân bón hoá học”.

Tiết PPCT:19 Ngày : Ký duyệt của tổ trưởng chuyên môn:

PHÂN BÓN HOÁ HỌC


- Biết vai trò của các nguyên tố đa lượng cũng như vi lượng.- Biết tính chất vật lí, hoá học, cách điều chế và phương pháp bảo quản trong công nghiệp.

2. Kỹ năng - Vận dụng kiến thức để đánh giá các loại phân bón và làm một số dạng bài tập.


III. Chuẩn bị1. Giáo viên - Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn.2. Học sinh

34

- Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.IV. Tiến trình lên lớp

1. Ổn định lớp 2. Bài cũ - Trình bày tính chất hoá học cơ bản của axit photphoric và cách nhận biết muối photphat.3. Bài mới

Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoạt động 1 Phân đạmVai trò của phân đạm ? Cách đánh giá chất lượng đạm dựa vào đâu ?

Hoạt động 2 Giáo viên cho học sinh quan sát lọ đựng phân đạm amoni yêu cầu học sinh cho biết trạng thái màu sắc của phân amoni.Phương pháp điều chế đạm amoni.GV cung cấp thêm một số thông tin

Hoạt động 3 đạm nitratGiáo viên cho học sinh quan sát lọ đựng phân đạm nitrat.Yêu cầu học sinh cho biết trạng thái màu sắc của phân nitrat.Phương pháp điều chế đạm nitrat.GV cung cấp thêm một số thông tin.

Hoạt đông 4 đạm ure Giáo viên cho học sinh quan sát lọ đựng phân đạm ure.Yêu cầu học sinh cho biết trạng thái màu sắc của phân ure.Phương pháp điều chế đạm ure.GV cung cấp thêm một số thông tin.

Hoạt động 5 Phân lânTrong tự nhiên photpho tồn tại ở những dạng nào ?Vai trò của photpho đối với cây trồng ?Chất lượng phân lân được đánh giá như thế nào ?Có bao nhiêu loại phân lân ? Cách điều chế ? Ưu nhược của từng loại phân lân ?

Hoạt động 6 Phân lân nung chảy

I. Phân đạm- Phân đạm cung cấp nitơ hoá hợp cho cây dưới dạng ion nitrat và ion amoni. Phân đạm làm tăng tỉ lệ của protein thực vật, có tác dụng làm cho cây trồng phát triển nhanh, mạnh cho nhiều hạt củ quả.- Phân đạm được đánh giá dựa vào tỉ lệ % về khối lượng của nguyên tố nitơ trong phân.1. Phân đạm amoniĐạm amoni là các loại muối amoni như NH4Cl. (NH4)2SO4, NH4NO3...Phương pháp điều chếCho amoniac tác dụng với dung dịch axit.2NH3 + H2SO4 → (NH4)2SO4

2. Phân đạm nitrat- Đạm nitrat là các muối nitrat như NaNO3, Ca(NO3)2....- Phương pháp điều chếmuối cacbonat + axit nitric.CaCO3 + HNO3 → Ca(NO3)2 + CO2 + H2O

3. Phân đạm ure là loại phân đạm tốt nhất hiện nay, có tỉ lệ %N là 46%- Điều chếCO + 2NH3 → (NH2)2CO + H2O

II. Phân lânPhân lân cung cấp photpho cho cây dưới dạng ion photphat PO4

3-.Phân lân được đánh giá theo tỉ lệ khối lượng P2O5

tương ứng với lượng photpho có trong thành phần của nó.1. Supephotphat đơnCó hai loại là supe lân đơn và supe lân kép.a. Supephotphat đơnCách điều chếCa3(PO4)2 + H2SO4 →Ca(H2PO4)2 + CaSO4

b. Supephotphat képCách điều chếCa3(PO4)2 + 3H2SO4 → 2H3PO4 + 3 CaSO4

Ca3(PO4)2 + 4H3PO4 → 3Ca(HPO4)2

2. Phân lân nung chảy35

Cách điều chế ? đặc điểm ? ưu, nhược điểm ?

Hoạt động 7 Phân kaliVai trò của kali với cây trồng ?Cách đánh giá phân kali như thế nào ?

Hoạt động 8 Phân hỗn hợp, phân phức hợpKhái niệm phân hỗn hợp và phân phức hợp ?Cách điều chế ?

Hoạt động 9 Phân vi lượngKhái niệm ? vai trò của phân vi lượng với cây trồng

- Cách điều chê : trộn bột quặng phophat với đá xà vân.- Phân lân nung chảy chỉ thích hợp với đất chua.

III. Phân kali- Phân kali cung cấp cho cây trồng nguyên tố dưới dạng ion K+.- Phân kali giúp cho cây hấp thụ đạm nhiều hơn, cần cho việc tạo ra chất đường bột, chất xơ, tăng sức đề kháng của cây.- Phân kali được đánh giá theo tỉ lệ % về khối lượng kali oxit tương ứng với lượng kali có trong thành phần của phân.

IV. Phân hỗn hợp và phân phức hợp* Phân hỗn hợp là phân chứa nitơ, photpho, kali gọi chung là phân N, P, K.- Cách điều chế là trộn các loại phân N, P, K theo tỉ lệ định trước.* Phân phức hợp là hỗn hợp các chất được tạo ra đông thời bằng tương tác hoá học của các chất.

V. Phân vi lượngPhân vi lượng cung cấp cho cây trồng một lượng rất nhỏ các nguyên tố như Cu, Mo, B, Mn...

4. Củng cố - Làm bài tập 2 và 3 sách giáo khoa.5. Dặn dò - Làm bài tập về nhà trong SGK và SBT.- Chuẩn bị nội dung kiến thức để luyện tập chương.

Tiết PPCT:20 Ngày: Ký duyệt của tổ trưởng chuyên môn:

LUYỆN TẬPTÍNH CHẤT CỦA NITƠ - PHOTPHO

VÀ CÁC HỢP CHẤT CỦA CHÚNG

I. Mục tiêu bài học3. Kiến thức - Củng cố, ôn tập các tính chất của nitơ, phopho và các hợp chất của chúng.4. Kỹ năng - Vận dụng kiến thức để làm một số dạng bài tập cơ bản.

II. Phương pháp giảng dạy- Sử dụng phương pháp đàm thoại.

III. Chuẩn bị3. Giáo viên - Nội dung bài luyện tập.4. Học sinh

36

- Cần chuẩn bị trước nội dung luyện tập ở nhà.IV. Tiến trình lên lớp

5. Ổn định lớp 6. Nội dung luyện tập

Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoạt động 1 So sánh tính chất của nitơ, photphoGiáo viên yêu cầu học sinh viết cấu hình, độ âm điện, cấu tạo phân tử.Dựa vào cấu tạo giải thích tại sao nitơ có độ âm điện lớn hơn photpho nhưng hoạt động hoá học kém hơn photpho ?Điều này ảnh hưởng như thế nào đến sự tồn tại của chúng trong tự nhiên ? Vì sao photpho trắng độc hơn photpho đỏ ?

Nitơ và photpho thể hiện tính khử, tính oxi hoá khi nào ?Điều chế nitơ, photpho ?

Hoạt động 2 Tính chất của amoniac và muối amoniTính tan của amoniac trong nước ? Giải thích ? Amoniac có những tính chất hoá học nào ? Giải thích vì sao amoniac có tính khử ? Điều chế ? Tính chất của muối amoni ? Sự nhiệt phân muối amoni có đặc điểm gì ?

Hoạt động 3: So sánh tính chất hoá học của axít nitric và axit photphoric

Hoạt động 3 làm bài tập 1, 2 và 6 trang 61, 62 SGK.Hoạt động 4 Axit nitric và axit photphoricSo sánh tính chất hoá học của axit nitric và axit photphoric ?

Tính oxi hoá mạnh của HNO3 thể hiện như thế nào ?Phương pháp điều chế

Hoạt động 4 Làm bài tập 5 trang 62 SGK.

I. Kiến thức cần nắm vững1. Tính chất của đơn chất nitơ, photpho

Nitơ Photpho

cấu hình

1s2

2s2p3

1s2

2s22p6

3s23p3

Độ âm điện

3,04 2,19

cấu tạo phân

tửN≡N

P trắng và P đỏ

Các mức oxi hoá

-3, 0, +1, +2, +3, +4,

+5.

-3, 0, +3, +5

Tính chất hoá học

Nitơ và photpho đều có tính oxi hoá

và tính khử

2. Amoniac và muối amoniAmoniac tan rất nhiều trong nước tạo thành dung dịch có tính bazơ yếu ngoài ra amoniac còn có tính khử.

3. Axit nitric và axit photphoric.HNO3 H3PO4

Tính axit

Axit mạnh

Axit trung bình,

điện li 3 nấc.

Tính oxi hoá

Oxi hoá mạnh

Không thể hiện tính oxi

hoá mạnh.

7. Củng cố- Làm bài tập 1 và 2,3 sách giáo khoa.

37

8. Dặn dò- Làm bài tập về nhà trong SGK-4,5,6,7,8,9 và SBT.

Chuẩn bị nội dung bài thực hành số 2

5. Rút kinh nghiệm:……………………………………………………………………………..... …………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………


BÀI THỰC HÀNH 2 TÍNH CHẤT CỦA MỘT SỐ HỢP CHẤT NITƠ - PHOTPHO

I. Mục tiêu bài học1. Kiến thức - Củng cố tính chất oxi hoá mạnh của axit nitric và muối nitrat.2. Kỹ năng - Rèn luyện kỹ năng thao tác thực hành.- Cách nhận biết một số loại phân bón.

II. Phương pháp giảng dạy- Sử dụng phương pháp đàm thoại kết hợp với phương tiện trực quan.


38

- Dụng cụ: Ống nghiệm. - Nút cao su. Kẹp gỗ. - Đèn cồn. Giá thí nghiệm. - Bông gòn. Kẹp sắt. - Chậu cát.

- Hoá chất: Dung dịch HNO3 68% và 15%. - Than. Đồng lá. - (NH4)2SO4. Dung dịch NaOH. - KCl. KNO3 tinh thể. - Ca(HPO4)2. Dung dịch AgNO3. - Quỳ tím.


IV. Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp 2. Nội dung thực hành

Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoạt động 1 Giáo viên giới thiệu mục đích yêu cầu thí nghiệm.Hương dẫn cách tiến hành thí nghiệm.Chú ý yêu cầu an toàn, chính xác. Hoá chất lấy với lượng nhỏ, đủ dùng.Thận trọng trong các thí nghiệm với HNO3 đặc.

Hoạt động 2 Thí nghiệm 1 tính oxi hoá của axit nitric.Yêu cầu học sinh tiến hành thí nghiệm như hướng dẫn.Sau khi tiến hành xong thí nghiệm thì ngâm ống nghiệm ngay vào cốc xút đặc để hấp thụ hết NO2.Hoạt động 3 Thí nghiệm 2 Tính oxi hoá của muối kali nitrat nóng chảy.Chú ý cẩn thận không lấy lượng hoá chất nhiều sẽ gây nổ.

Hoạt động 4 Thí nghiệm 3 Phân biệt một số loại phân bón hoá học.Phân đạm amoni.

I. Nội dung thí nghiệm và cách tiến hành- Cách tiến hành thí nghiệm- Yêu cầu an toàn, chính xác. Hoá chất lấy với lượng nhỏ, đủ dùng.- Thận trọng trong các thí nghiệm với HNO3

đặc.

1. Thí nghiệm 1 Tính oxi hoá của axit nitric đặc và loãngCho 1ml dung dịch HNO3 68% vào ống nghiệm 1.Cho 1ml dung dịch HNO3 15% vào ống nghiệm 2.Cho là đồng vào 2 ống nghiệm và đậy bằng bông tẩm xút. Đun nhẹ ống nghiệm thứ 2. Quan sát và giải thích hiện tượng.2. Thí nghiệm 2 Tính oxi hoá của muối kali nitrat nóng chảyLấy một ống nghiệm sạch, khô cặp vào giá. Đặt giá sắt vào chậu cát rồi cho một lượng nhỏ KNO3 vào ống nghiệm và đun. Đun đến khi có bọt khí bắt đầu xuất hiện thì dùng kẹp sắt cho một mẩu than nóng đỏ vào ống nghiệm chứa KNO3 nóng chảy. Quan sát hiện tượng và giải thích.

3. Thí nghiệm 3 Hoà tan các mẩu phân bón trong các ống nghiệm chứa 4-5ml nước.a. Phân đạm amoni sunfatLấy 1ml dung dịch của mỗi loại phân bón cho vào ống nghiệm riêng. Cho vào mỗi ống 0,5ml dung dịch NaOH và đun nóng nhẹ mỗi ống.

39

Phân kali clorua và supe photphat kép.

Hoạt động 5 Viết tường trình.

Hoạt động 6 Vệ sinh phòng thí nghiệm.

Hoạt động 7 Giáo viên nhận xét buổi thực hành.

Ống nghiệm nào có khí thoát ra làm xanh quỳ tím ẩm là amoni sunfat.Quan sát và giải thích.b. Phân kali clorua và phân supephotphat képLấy 1ml dung dịch pha chế của kali clorua vào một ống nghiệm và của supephotphat vào ống nghiệm khác. Nhỏ vài giọt dung dịch AgNO3 vào từng ống. Phân biệt hai loại phân bón trên bằng cách quan sát hiện tượng ở mỗi ống. Giải thích.

II. Viết tường trình

3. Dặn dò- Xem lại các nội dung kiến thức và bài tập chương II để ôn tập chuẩn bị kiểm tra.

4. Rút kinh nghiệm:……………………………………………………………………………..... ………………………………………………………………………………………………….


LUYỆN TẬP TÍNH CHẤT CỦA NITƠ - PHOTPHO VÀ CÁC HỢP CHẤT CỦA CHÚNG

I. Mục tiêu bài học1. Kiến thức - Củng cố tính chất của nitơ, photpho và các hợp chất của chúng.2. Kỹ năng - Vận dụng kiến thức để làm một số dạng bài tập cơ bản- Nhận biết các muối nitrat, amoni, photphat.

II. Phương pháp giảng dạy- Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề kết hợp với hệ thống bài tập.

III. Chuẩn bị40

1. Giáo viên - Nội dung kiến thức để luyện tập cho học sinh.2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung luyện tập ở nhà.


Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoạt động 1 Sự nhiệt phâm muối nitrat.Yêu cầu học sinh nhắc lại sự nhiệt phân của muối nitrat ?

Hoạt động 2 bài tập áp dụngHoàn thành các phản ứng sau :KNO3 Ca(NO3)2 Fe(NO3)3 Cu(NO3)2 AgNO3

Hoạt động 3 Muối nitrat, muối photphatTính tan của muối nitrat, photphat ?độ bền nhiệt ? Tính chất hoá học cơ bản của 2 loại muối ?Nhận biết bằng cách nào ? Hiện tượng xảy ra như thế nào ?

4. Sự nhiệt phân của muối nitratMuối nitrat kém bền nhiệtK Ca Na Mg Al Zn Fe




Pt Au

Bài tập áp dụng2KNO3 2KNO2 + O2

Ca(NO3)2 Ca(NO2)2 + O2

4Fe(NO3)3 2Fe2O3 + 12NO2 + 3O2

2Cu(NO3)2 2CuO + 4NO2 + O2

2AgNO3 2Ag + 2NO2 + O2

5. Muối nitrat, muối photphat

NO3- PO4

3-

Tính tan

tất cả đều tan

Chỉ có muối của kim loai

kiềm, amoni

tan.

Nhiệt phân

Kém bền

nhiệt.

Không xét.

Tính oxi hoá

Có tính oxi hoá

mạnh trong

Không có tính oxi hoá trong các môi

41

Hoạt động 4Làm bài tập áp dụngBài tập 3.Hoạt động 7 bài tập 4Hoạt động 8 bài tập 7

môi trường axit.

trường.

Nhận biết

cột Cu và

H2SO4

loãng

Dung dịch

AgNO3

Hiện tượng

Có khí NO

không màu

chuyển thành NO2

nâu đỏ.

Có kết tủa màu vàng

II. Bài tập

4. Dặn dò- Xem lại các nội dung kiến thức và bài tập chương II để làm bài kiểm tra một tiết số

2.

4. Rút kinh nghiệm:………………………………………………………………………..... ………………………………………………………………………………………….


KIỂM TRA MỘT TIẾTBÀI KIỂM TRA SỐ 2

I. Mục tiêu bài học1. Kiến thức - Củng cố kiến thức về nitơ, photpho và các hợp chất của của nó.2. Kỹ năng - Rèn luyện kỹ năng làm các dạng bài tập trắc nghiệm.

II. Phương pháp giảng dạy- Sử dụng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm để đánh giá học sinh.

III. Chuẩn bị

42

1. Giáo viên - Đề kiểm tra.2. Học sinh - Cần chuẩn ôn lại các kiến thức đã học.

IV. Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp 2. Nội dung kiểm tra

ĐỀ 1

I . PHẦN TRẮC NGHIỆM : ( 3 điểm )

Câu 1: N2 ph¶n øng víi O2 t¹o thµnh NO ë ®iÒu kiÖn nµo díi ®©y?A. §iÒu kiÖn thêng B. NhiÖt ®é kho¶ng 30000CC. NhiÖt ®é cao kho¶ng 1000C D. NhiÖt ®é cao kho¶ng 10000C

Câu 2: Dung dịch axit phôtphoric có thể chứa các ion nào(không kể ion H+ và ion OH- cảu nước)A. H+ , PO4

3-, H2PO4- , HPO4

2-. B. H+ , PO43-, HPO4

2-.C. H+ , PO4

3- D. H+ , PO43-, H2PO4

- .Câu 3: Ngêi ta s¶n xuÊt khÝ nit¬ trong c«ng nghiÖp b»ng çch nµo díi ®©y?

A. NhiÖt ph©n dung dÞch NH4NO2 b·o hßa.B. Dïng photpho ®Ó ®èt ch¸y hÕt oxi kh«ng khÝC. Chng cÊt ph©n ®o¹n kh«ng khÝ láng.D. Cho kh«ng khÝ ®i qua bét Cu nung nãng ®á

Câu 4: §Ó nhËn biÕt ion PO43- trong dung dÞch muèi, ngêi ta thêng dïng thuèc

thö lµ AgNO3 v×:A.Ph¶n øng t¹o khÝ cã mµu n©u.B.Ph¶n øng t¹o ra dung dÞch cã mµu vµngC.Ph¶n øng t¹o ra kÕt tña cã mµu vµngD.Ph¶n øng t¹o ra khÝ kh«ng mµu, hãa n©u trong kh«ng khÝ

Câu 5: Phốt pho có thể tồn tại ở những dạng số oxi hoá nào:A. 0, +1, +2, +3, +4 B. -3, 0,+1, +3, +5. C. -3, 0, +3,

+5. D. -3, +1,+3,+5.Câu 6: Trong phßng thÝ nghiÖm, cã thÓ ®iÒu chÕ khÝ N2 b»ng çch ®un nãng dung dÞch nµo díi ®©y?

A. NH4Cl B. NaNO2 C. NH3 D. NH4NO2

Câu 7: Kim lo¹i t¸c dông víi dung dÞch HNO3 kh«ng t¹o ra chÊt nµo díi ®©y?A. NH4NO3 B. NO2 C. N2 D. N2O5

Câu 8: C«ng thøc ph©n tö cña ph©n ure lµA. (NH2)2CO B. NH2CO C. (NH4)2CO3 D. (NH2)2CO3

Câu 9: ChiÒu t¨ng dÇn sè oxi hãa cña N trong çc hîp chÊt cña nit¬ díi ®©y lµ:A. NH4Cl, N2, NO2, NO, HNO3 B. N2, NO2, NO, HNO3, NH4ClC. NH4Cl, N2, NO, NO2, HNO3 D. N2, NH4Cl, NO2, NO, HNO3

Câu 10: NhiÖt ph©n hoàn toàn KNO3 thu ®îc çc s¶n phÈm lµ:A. KNO2, NO2.B. K2O, NO2, O2

C. KNO2, O2

D. KNO2, NO2, O2

II . PHẦN TỰ LUẬN : ( 7 điểm )Câu1:Viết các phương trình hóa học để thực hiện các sơ đồ chuyển hóa sau :

43

Câu 2:Hoà tan hoàn toàn a (gam) Cu trong dung dịch HNO3loãng thì thu được 2,24 lít hỗn hợp khí NO và NO2 (đktc) nặng 3,22gam.1.Viết phương trình phản ứng2.Tính giá trị của aCâu 3:Có năm lọ không dán nhãn đựng riêng từng dung dịch của các chất sau đây : Al(NO3)3, NH4NO3, (NH4)2SO4, MgCl2, FeCl3. Chỉ được dùng một thuốc thử hãy nêu cách phân biệt chất đựng trong mỗi lọ. Viết phương trình hóa học của các phản ứng

ĐỀ 2

Câu 1: ChiÒu t¨ng dÇn sè oxi hãa cña N trong çc hîp chÊt cña nit¬ díi ®©y lµ:A. NH4Cl, N2, NO2, NO, HNO3 B. N2, NH4Cl, NO2, NO, HNO3

C. NH4Cl, N2, NO, NO2, HNO3 D. N2, NO2, NO, HNO3, NH4ClCâu 2: KhÝ N2 t¬ng ®èi tr¬ ë nhiÖt ®é thêng do nguyªn nh©n chÝnh lµ

A. Nit¬ cã b¸n kÝnh nguyªn tö nháB. Ph©n tö N2 kh«ng ph©n cùcC. Nit¬ cã ®é ©m ®iÖn lín nhÊt trong nhãm VAD. Liªn kÕt trong N2 lµ liªn kÕt ba, cã n¨ng lîng lín

Câu 3: N2 ph¶n øng víi O2 t¹o thµnh NO ë ®iÒu kiÖn nµo díi ®©y?A. §iÒu kiÖn thêng B. NhiÖt ®é cao kho¶ng 1000CC. NhiÖt ®é cao kho¶ng 10000C D. NhiÖt ®é kho¶ng 30000C

Câu 4: Ngêi ta s¶n xuÊt khÝ nit¬ trong c«ng nghiÖp b»ng çch nµo díi ®©y?A. Chng cÊt ph©n ®o¹n kh«ng khÝ láng.B. NhiÖt ph©n dung dÞch NH4NO2 b·o hßa.C. Dïng photpho ®Ó ®èt ch¸y hÕt oxi kh«ng khÝD. Cho kh«ng khÝ ®i qua bét Cu nung nãng ®á

Câu 5: Trong phßng thÝ nghiÖm, cã thÓ ®iÒu chÕ khÝ N2 b»ng çch ®un nãng dung dÞch nµo díi ®©y?

A. NH4NO2 B. NH3 C. NH4Cl D. NaNO2

Câu 6: Kim lo¹i t¸c dông víi dung dÞch HNO3 kh«ng t¹o ra chÊt nµo díi ®©y?A. NH4NO3 B. N2 C. NO2 D. N2O5

Câu 7: NhiÖt ph©n hoàn toàn KNO3 thu ®îc çc s¶n phÈm lµ:A. KNO2, NO2, O2

B. KNO2, O2

C. KNO2, NO2.D. K2O, NO2, O2



Câu 9: C«ng thøc ph©n tö cña ph©n ure lµA. NH2CO B. (NH2)2CO3 C. (NH2)2CO D. (NH4)2CO3

Câu 10: Phốt pho có thể tồn tại ở những dạng số oxi hoá nào:A. 0, +1, +2, +3, +4 B. -3, 0, +3, +5. C. -3, 0,+1, +3,

+5. D. -3, +1,+3,+5.

44


Câu 2:Cho 22 gam hỗn hợp X gồm Al và Fe vào dung dịch HNO3loãng,dư thì thu được 13,44lít khí NO đktc (sản phẩm khử duy nhất).1.Viết phương trình phản ứng2.Tính % khối lượng mỗi kim laọi trong hỗn hợp ban đầu.Câu 3:Có năm lọ không dán nhãn đựng riêng từng dung dịch của các chất sau đây : KNO3, NH4NO3, (NH4)2SO4, CuCl2, FeCl3. Chỉ được dùng một thuốc thử hãy nêu cách phân biệt chất đựng trong mỗi lọ. Viết phương trình hóa học của các phản ứng

ĐỀ 3

Câu 1: KhÝ N2 t¬ng ®èi tr¬ ë nhiÖt ®é thêng do nguyªn nh©n chÝnh lµA. Ph©n tö N2 kh«ng ph©n cùcB. Nit¬ cã b¸n kÝnh nguyªn tö nháC. Liªn kÕt trong N2 lµ liªn kÕt ba, cã n¨ng lîng línD. Nit¬ cã ®é ©m ®iÖn lín nhÊt trong nhãm VA

Câu 2: Phốt pho có thể tồn tại ở những dạng số oxi hoá nào:A. -3, 0,+1, +3, +5. B. -3, 0, +3, +5. C. 0, +1, +2, +3,

+4 D. -3, +1,+3,+5.Câu 3: NhiÖt ph©n hoàn toàn KNO3 thu ®îc çc s¶n phÈm lµ:

A. KNO2, NO2.B. KNO2, NO2, O2

C. K2O, NO2, O2

D. KNO2, O2

Câu 4: N2 ph¶n øng víi O2 t¹o thµnh NO ë ®iÒu kiÖn nµo díi ®©y?A. §iÒu kiÖn thêng B. NhiÖt ®é cao kho¶ng 10000CC. NhiÖt ®é kho¶ng 30000C D. NhiÖt ®é cao kho¶ng 1000C




3-, H2PO4- , HPO4

2-. B. H+ , PO43-, HPO4

2-.C. H+ , PO4

3- D. H+ , PO43-, H2PO4

- .Câu 7: Trong phßng thÝ nghiÖm, cã thÓ ®iÒu chÕ khÝ N2 b»ng çch ®un nãng dung dÞch nµo díi ®©y?

A. NaNO2 B. NH3 C. NH4NO2 D. NH4Cl

45

Câu 8: C«ng thøc ph©n tö cña ph©n ure lµA. (NH2)2CO3 B. NH2CO C. (NH2)2CO D. (NH4)2CO3

Câu 9: Kim lo¹i t¸c dông víi dung dÞch HNO3 kh«ng t¹o ra chÊt nµo díi ®©y?A. N2O5 B. NO2 C. N2 D. NH4NO3

Câu 10: ChiÒu t¨ng dÇn sè oxi hãa cña N trong çc hîp chÊt cña nit¬ díi ®©y lµ:A. NH4Cl, N2, NO, NO2, HNO3 B. N2, NO2, NO, HNO3, NH4ClC. N2, NH4Cl, NO2, NO, HNO3 D. NH4Cl, N2, NO2, NO, HNO3


Câu 2:Hoà tan hoàn toàn a (gam) Mg trong dung dịch HNO3loãng thì thu được 2,24 lít hỗn hợp khí NO và NO2 (đktc) nặng 3,22gam.1.Viết phương trình phản ứng2.Tính giá trị của a

Câu 3:Có năm lọ không dán nhãn đựng riêng từng dung dịch của các chất sau đây : Al(NO3)3, NH4NO3, (NH4)2SO4, MgCl2, FeCl3. Chỉ được dùng một thuốc thử hãy nêu cách phân biệt chất đựng trong mỗi lọ. Viết phương trình hóa học của các phản ứng

ĐỀ 4

Câu 1: KhÝ N2 t¬ng ®èi tr¬ ë nhiÖt ®é thêng do nguyªn nh©n chÝnh lµA. Ph©n tö N2 kh«ng ph©n cùcB. Nit¬ cã b¸n kÝnh nguyªn tö nháC. Liªn kÕt trong N2 lµ liªn kÕt ba, cã n¨ng lîng línD. Nit¬ cã ®é ©m ®iÖn lín nhÊt trong nhãm VA

Câu 2: Phốt pho có thể tồn tại ở những dạng số oxi hoá nào:A. -3, 0,+1, +3, +5. B. -3, 0, +3, +5. C. 0, +1, +2, +3,

+4 D. -3, +1,+3,+5.Câu 3: NhiÖt ph©n hoàn toàn KNO3 thu ®îc çc s¶n phÈm lµ:

A. KNO2, NO2.B. KNO2, NO2, O2

C. K2O, NO2, O2

D. KNO2, O2

Câu 4: N2 ph¶n øng víi O2 t¹o thµnh NO ë ®iÒu kiÖn nµo díi ®©y?A. §iÒu kiÖn thêng B. NhiÖt ®é cao kho¶ng 10000CC. NhiÖt ®é kho¶ng 30000C D. NhiÖt ®é cao kho¶ng 1000C




3-, H2PO4- , HPO4

2-. B. H+ , PO43-, HPO4

2-.C. H+ , PO4

3- D. H+ , PO43-, H2PO4

- .Câu 7: Trong phßng thÝ nghiÖm, cã thÓ ®iÒu chÕ khÝ N2 b»ng çch ®un nãng dung dÞch nµo díi ®©y?

46

A. NaNO2 B. NH3 C. NH4NO2 D. NH4ClCâu 8: C«ng thøc ph©n tö cña ph©n ure lµ

A. (NH2)2CO3 B. NH2CO C. (NH2)2CO D. (NH4)2CO3

Câu 9: Kim lo¹i t¸c dông víi dung dÞch HNO3 kh«ng t¹o ra chÊt nµo díi ®©y?A. N2O5 B. NO2 C. N2 D. NH4NO3

Câu 10: ChiÒu t¨ng dÇn sè oxi hãa cña N trong çc hîp chÊt cña nit¬ díi ®©y lµ:A. NH4Cl, N2, NO, NO2, HNO3 B. N2, NO2, NO, HNO3, NH4ClC. N2, NH4Cl, NO2, NO, HNO3 D. NH4Cl, N2, NO2, NO, HNO3


Câu 2:Khi cho 3g hỗn hợp Cu và Al tác dụng với dung dịch HNO3 đặc , đun nóng sinh ra 4,48lit khí duy nhất là NO2 (đktc) . 1.Viết phương trình phản ứng2.Tính % khối lượng mỗi kim laọi trong hỗn hợp ban đầu.Câu 3:Có năm lọ không dán nhãn đựng riêng từng dung dịch của các chất sau đây : KNO3, NH4NO3, (NH4)2SO4, CuCl2, FeCl3. Chỉ được dùng một thuốc thử hãy nêu cách phân biệt chất đựng trong mỗi lọ. Viết phương trình hóa học của các phản ứng


47

CACBON

I. Mục tiêu:1. Kiến thức HS biết được :- Đơn chất cacbon có ba dạng thù hình chính, dạng hoạt động hóa học nhất là cacbon

vô định hình.- Sơ lược tính chất vật lí của 3 dạng thù hình.- Tính chất hóa học của cacbon: cacbon có một số tính chất hóa học của phi kim. Tính

chất hóa học đặc biệt của cacbon là tính khử ở nhiệt độ cao.- Một số ứng dụng tương ứng với tính chất vật lí và tính chất hóa học của cacbon2. Kỹ năng - Biết suy luận từ tính chất của phi kim nói chung, dự đoán tính chất hóa học của

cacbon.- Biết nghiên cứu thí nghiệm để rút ra tính chất đặc biệt của cacbon là tính khử và tính

hấp phụ của than gỗ.II. Phương pháp giảng dạyIII. Chuẩn bị

1. Giáo viên - Tranh ảnh:

Than chì (ruột bút chì), kim cương, mặt nạ phòng độc Cacbon vô định hình ( than gỗ, than hoa)

- Dụng cụ :Giá sắt, ống nghiệm, bộ ống dẫn khí, lọ thủy tinh có nút (thu sẵn khí O2 ), đèn cồn, cốc thủy tinh, ống hình trụ, nút có vuốt.

- Hóa chất : Mực xanh, bột gỗ than, bông thấm nước. Nước, bình thu sẵn khí O2 ( 4 bình ) CuO, Ca(OH)2

2. Học sinh - Chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.

III. Tiến trình lên lớp:1. Ổn định 2. Bài mới - Mở bài: Nguyên tố C, nó có những tính chất và ứng dụng như thế nào ? Tiết học hôm

nay chúng ta sẽ tìm hiểu về nguyên tố cacbon.Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảng

Hoạt động 1 Vị trí và cấu hình electron nguyên tử cacbon.Giáo viên yêu cầu học sinh viết cấu hình electron nguyên tử C và suy ra vị trí của C trong bảng tuần hoàn.Từ cấu tạo hãy dự đoán tính chất hoá học của cacbon.

Hoạt động 2 Tính chất vật lí của cacbon.Giáo viên cho học sinh quan sát một số hình ảnh về các dạng thù hình của cacbon.Dạng thù hình là gì ?

I. Vị trí và cấu hình electron nguyên tử

12C 1s22s22p2

C thuộc chu kỳ 2 nhóm IVA, ô số 12 bảng hệ thống tuần hoàn.

II. Tính chất vật líCấu trúc Tính chất

Kim cương Tứ diện đều. Không màu, không dẫn

48

Cacbon có những dạng thù hình nào ?

Đặc điểm cấu tạo ? Tính chất vật lí ?Ngoài ra còn có dạng nào khác ?Giáo viên chú ý cho học sinh rõ cacbon vô định hình không phải là một dạng thù hình của cacbon nó có cấu trúc vi tinh thể của than chì. Đặc điểm của cacbon vô định hình ?hấp phụ là gì ? Giáo viên cần phân biệt cho học sinh hấp phụ và hấp thụ.

Hoạt động 3 Tính chất hoá họcTừ độ âm điện và các mức oxi hoá hãy dự đoán tính chất hoá học cơ bản của cacbon.Tính chất nào đóng vai trò chủ đạo ? Nguyên nhân ?Tính oxi hoá, tính khử thể hiện khi nào ?

Hoạt động 4 Tính khửTính khử thể hiện khi nào ? Giáo viên làm thí nghiệm biểu diễn cacbon tác dụng với oxi.Đặc điểm của phản ứng ?Dùng để làm gì ?Học sinh viết phương trình phản ứng và xác đinh vai trò của các chất trong phản ứng.Nếu thiếu oxi thì xảy ra quá trình nào ? Liên hệ với thực tế khi đun bếp củi ?Giáo viên làm thí nghiệm biểu diễn C+ HNO3 đặc.Học sinh quan sát và làm các yêu cầu như trên.

Hoạt động 5 Tính oxi hoáTính oxi hóa thể hiện khi nào ?

Cách gọi tên một số hợp chất cacbua.GV cung cấp thêm một số thông tin ngoài ra cacbon có thể khử một số oxit kim loại trung bình, yếu.

Hoạt động 6 Ứng dụng Từ thực tế hiểu biết yêu cầu học sinh

nhiệt, điện.Rất cứng

Than chì Cấu trúc lớp. Các lớp liên kết yếu với nhau.

Xám đen có ánh kim. Dẫn điện khá tốt. Các lớp dễ bong ra.

Fuleren Gồm các phân tử C60, C70 có dạng ống hoặc cầu.

III. Tính chất hoá học- Các mức oxi hoá của cacbon-4 0 +2 +4

Tính oxi Tính khử hoá+ chất khử + chất oxi hoá

1. Tính khửa. Tác dụng với oxi

C + O2 CO2

Nếu thiếu oxi

CO2 + C 2COb. Tác dụng với chất oxi hoá

C + 4HNO3 đặc CO2 + 4NO2 + 2H2O

2. Tính oxi hoáa. Tác dụng với hiđro

C + 2H2 CH4

b. Tác dụng với kim loại

4Al + 3C Al4C3

nhôm cacbua

IV. Ứng dụngKim cương được dùng làm đồ trang sức, khoan.

49

+4

+4

0

+2

0

+50

+4

-4-4

cho biết các ứng dụng của cacbon ?Các ứng dụng đó dựa trên những tính chất nào ?

Hoạt động 7 Điều chếCác dạng thù hình của cacbon được điều chế như thế nào ? Giáo viên bổ sun thêm một số thông tin.

Than cốc dùng để luyện kim.Than muội làm chất độn, sản xuất mực in.Than gỗ để làm chất đốt, thuốc pháo...

VI. Điều chế

3. Củng cố - Bài tập: Viết phương trình phản ứng hoá học xảy ra khi cho cacbon khử (ở nhiệt độ

cao ) với các Oxit sau:a. Oxit sắt từb. Chì (II) oxitc. Sắt (III) oxitd. Magie oxit

4. Dặn dò - Làm bài tập 1;2;3;4;5 SGK trang 84- Chuẩn bị nội dung bài ”Các oxit của cacbon“

. 5 Rút kinh nghiệm:………………………………………………………………………..... ………………………………………………………………………………………….


HỢP CHẤT CỦA CACBON

I. Mục tiêu bài học1. Kiến thức Học sinh biết:- Cấu tạo phân tử CO và CO2.- Biết tính chất vật lí, hoá học, cách điều chế CO và CO2.- Tính chất vật lí, hoá học của axit cacbonic và muối cacbonat.- Ứng dụng của các hợp chất cacbon.- Ảnh hưởng của CO2 đến môi trường.2. Kỹ năng

Củng cố kiến thức về liên kết hoá học.- Vận dụng kiến thức để giải thích các tính chất và ứng dụng của các hợp chất cacbon

trong đời sống.- Rèn luyện kỹ năng giải bài tập lý thuyết và tính toán có liên quan.


III. Chuẩn bị1. Giáo viên - Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn.

50


IV. Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp 2. Bài cũ - Trình bày tính chất hoá học cơ bản của cacbon và cho thí dụ minh họa. Ứng dụng của

một số dạng thù hình cacbon.3. Bài mới

Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoạt động 1Yêu cầu học sinh viết cấu tạo của CO ? So sánh CO với N2 ? Nhận xét tính chất vật lý của CO ?

Hoạt động 2 Tính chất vật lý của CO Giáo viên yêu cầu học sinh nghiên cứu và trả lời.Chú ý độc tính của CO.Giáo viên giải thích nguyên nhân độc tính của CO.

Hoạt động 3 Tính chất hoá học của COTừ cấu tạo giáo viên yêu cầu học sinh dự đoán tính chất hoá học của CO.Cho thí dụ minh hoạỨng dụng của tính khử để làm gì ?

Hoạt động 4 Điều chếGiáo viên yêu cầu học sinh nghiên cứu sách giáo khoa và cho biết CO có thể được sản xuất bằng những cách nào ?

Hoạt động 5 Cấu tạo của phân tử CO2.Giáo viên yêu cầu học sinh viết cấu tạo CO2

và nhận xét phân tử CO2.

Hoạt động 6 Tính chất vật lí

A. CACBON MONOXIT COCấu tạo phân tử

I. Tính chất vật líCO là khí không màu, không mùi, không vị.Khí CO rất độc.

II. Tính chất hoá họcCO kém hoạt động ở nhiệt độ thường và có tính khử.1. Cacbon monoxit là oxit không tạo muối (oxit trung tính).2. Tính khửTác dụng với oxi.

2CO+ O2 2CO2

H < 0Tác dụng với oxit kim loại

3CO + Fe2O3 3CO2 + 2Fe

III. Điều chế1. Trong phòng thí nghiệmHCOOH CO + H2O2. Trong công nghiệp

C+ H2O CO + H2

CO2 + C 2CO

B. CACBON ĐIOXIT CO2

Cấu tạo phân tửO=C=O

I. Tính chất vật lí (SGK)

51

+ +

+ +

Yêu cầu học sinh cho biết tính chất vật lí của CO2.

Hoạt động 7 Tính chất hoá học Mức oxi hoá +4 của cacbon khá bền nên nó không có tính oxi hoá mạnh. Vì sao như vậy ?Cacbon đioxit là oxit axit, hãy cho thí dụ minh hoạ.Chú ý phản ứng của CO2 với dung dịch kiềm.(tương tự SO2)

Hoạt động 8 Điều chế CO2

Phương pháp điều chế CO2 trong công nghiệp, trong phòng thí nghiệm.

Hoạt động 9 Axit cacbonic và muối cacbonatTính chất vật lý hoá học của axit cacbonic ? Nó tạo ra bao nhiêu muối ?

Tính tan của các muối cacbonat như thế nào ?

Tính chất hoá học của muối cacbonat ?Cho thí dụ ?

II. Tính chất hoá học1. Cacbon đioxit không duy trì sự cháy, sự sống.2. Cacbon đioxit là oxit axitTác dụng với nước.CO2(k)+ H2O(l) H2CO3(dd)

Tác dụng với kiềm.CO2 + NaOH→ NaHCO3 (1)CO2 + 2NaOH →Na2CO3 + H2O (2)

Nếu k ≤ 1 thì xảy ra phản ứng (1).Nếu 1 < k < 2 thì xảy ra phản ứng (1) và (2).Nếu k ≥ 2 thì xảy ra phản ứng (2).Tác dụng với oxit bazơ (kiềm)CO2 + CaO → CaCO3

III. Điều chế1. Trong phòng thí nghiệmMuối cacbonat + axit HCl, H2SO4

CaCO3 + HCl → CO2 + CaCl2 + H2O2. Trong công nghiệpThu hồi từ khí thải

C. AXIT CACBONIC VÀ MUỐI CACBONATI. Axit cacbonicAxit cacbonic là axit yếu kém bền.H2CO3 H+ + HCO3

-

HCO3- H+ + CO32-

II. Muối cacbonat1. Tính chấta. Tính tanTất cả các muối cacbonat đều không tan trừ cacbonat kim loại kiềm và amoni.Muối hiđrocacbonat dễ tan hơn muối cacbonat.b. Tác dụng với axit

NaHCO3 + HCl → NaCl + H2O + CO2↑HCO3

- + H+ →H2O + CO2↑Na2CO3 + 2HCl →NaCl + CO2 ↑+ H2OCO3

2- + 2H+ →CO2 ↑+ H2O

b. Tác dụng với dung dịch kiềmMuối hiđrocacbonat tác dụng với dung dịch kiềmNaHCO3 + NaOH → Na2CO3 +H2O

52

Độ bền nhiệt của các muối cacbonat, hiđrocacbonat như thế nào ?

Hoạt động 10 Ứng dụng của muối cacbonatYêu cầu học sinh nghiên cứu sách giáo khoa và trả lời.Liên hệ thực tế.

HCO3- + OH- → CO3

2- + H2O

d. Phản ứng nhiệt phânMuối cacbonat của kim loại kiềm bền nhiệt. Muối cacbonat của các kim loại khác và muối hiđrocacbonat kém bền nhiệt.MgCO3 (r) MgO(r)+ CO2 (k)

2NaHCO3(r) Na2CO3(r) + CO2(k) + H2O(k)

2. Ứng dụng (SGK)

4. Củng cố - Hoàn thành dãy chuyển hóa sauC CO2 Na2CO3 →CaCO3

↓↑ CO5. Dặn dò - Làm bài tập SGK và SBT.- Chuẩn bị nội dung bài “Silic và các hợp chất của silic”

5 Rút kinh nghiệm:………………………………………………………………………..... ………………………………………………………………………………………….


SILIC VÀ CÁC HỢP CHẤT CỦA SILIC

I. Mục tiêu bài học1. Kiến thức Học sinh biết:- Tính chất vật lí, hoá học của silic.- Tính chất vật lí, hoá học của các hợp chất silic.

53

- Phương pháp điều chế, các ứng dụng của silic và các hợp chất của nó.2. Kỹ năng - Vận dụng kiến thức để làm các bài tập liên quan.- Vận dụng kiến thức để giải thích một số hiện tượng trong thực tế.


III. Chuẩn bị1. Giáo viên - Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn.2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp 2. Bài cũ - Trình bày tính chất hoá học cơ bản của CO và CO2 phương pháp điều chế. Cho biết

một số ứng dụng của chúng.3. Bài mới

Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoạt động 1 Tính chất vật líYêu cầu học sinh nghiên cứu và cho biết tính chất vật lí của Silic.

Hoạt động 2 tính chất hoá học Giáo viên yêu cầu học sinh viết cấu hình, độ âm điện ?Các mức oxi hoá của silic ? Từ cấu tạo hãy dự đoán tính chất hoá học của silicSo sánh cacbon với silic ?

Cho thí dụ ?

Hoạt động 3 trạng thái tự nhiên, điều

A. SILICI. Tính chất vật lí (SGK)

II. Tính chất hoá học- Các mức oxi hoá của silic.-4 0 (+2) +4

Tính oxi Tính khử hoá Td với Td với chất khử chất oxi hoá

1. Tính khửa. Tác dụng với phi kim

Si + 2F2 →SiF4

silic tetraflorua

Si + O2 SiO2

silic đioxitb. Tác dụng với hợp chất

Si + 2NaOH + H2O →

Na2SiO3 + 2H2↑

2. Tính oxi hoá

2Mg + Si Mg2Si magie silixua

54

+4

+4

0

-4

+4

0

0

0

chế, ứng dụng.Yêu cầu học sinh nghiên cứu sách giáo khoa và trả lời

Hoạt động 4 Silic đioxitGiáo viên cho học sinh quan sát mẫu thạch anh. Nhận xét tính chất vật líTính chất hoá học cơ bản của silic đioxit ?

Ứng dụng phản ứng với dung dịch HF ?

Hoạt động 5 Axit silixic và muối silicatGiáo viên làm thí nghiệm biểu diễnSục khí CO2 qua dung dịch Na2SiO3.Phản ứng này chứng tỏ độ mạnh của axit silixic như thế nào ? Tính tan của muối silicat ? Ứng dụng của muối siliccat.

III. Trạng thái tự nhiên (SGK)IV. Ứng dụng (SGK)

V. Điều chếSiO2 + 2Mg Si + 2MgO

B. HỢP CHẤT CỦA SILICI. Silic đioxit1. Tính chất vật lí và trạng thái tự nhiên (SGK)

2. Tính chất hoá họcTính chất hoá học cơ bản là tính oxit axit.SiO2 + NaOH Na2SiO3 + H2OSiO2 + 4HF → SiF4 + 2H2O

II. Axit Silixic

Axit silixic là chất ở dạng keo, không tan trong nước, dễ mất nước khi đun nóng.Na2SiO3 + CO2 + H2O → Na2CO3 + H2SiO3 ↓

III. Muối silicatChỉ có muối silicat kim loại kiềm tan trong nước, còn lại không tan.

4. Củng cố - Làm bài tập

5. Dặn dò - Làm bài tập về nhà.- Chuẩn bị nội dung bài “Công nghiệp silicat”. Sưu tầm một số tranh ảnh

6. Rút kinh nghiệm:………………………………………………………………………..... ………………………………………………………………………………………….


CÔNG NGHIỆP SILICAT

I. Mục tiêu bài học

1. Kiến thức HS biết được:- Thành phần, tính chất của thuỷ tinh, đồ gốm, xi măng: phương pháp sản xuất các loại

vật liệu trên từ nguồn nguyên liệu có trong tự nhiên55

2. Kỹ năng - Sử dụng, bảo quản đồ dùng các vật liệu thuỷ tinh, đồ gốm, xây dựng như xi măng....

II. Phương pháp - Trực quan, đàm thoại, nêu vấn đề kết hợp với gợi mở

III. Chuẩn bị:- Hình ảnh liên quan đến ngành sản xuất thuỷ tinh, đồ gốm, xi măng....- Sơ đồ lò quay sản xuất xi măng

IV. Tiến trình giảng dạy1. Ổn định lớp 2. Bài mới Cho HS xem 1 vài hình ảnh liên quan đến thuỷ tinh, đồ

gốm, xi măng, từ đó dẫn dắt để vào bài mớiHoạt động của GV Nội dung ghi bảng

Hoạt động 1: Thành phần hoá học và tính chất của thuỷ tinh thông thườngCho HS xem hình ảnh 1 số vật các vật đó làm bằng gì?

Cho HS nghiên cứu SGK kết hợp với hiểu biết thực tế cho biết:

+ Thành phần hoá học của thuỷ tinh?

+ Thuỷ tinh có tính chất, ứng dụng và nguyên tắc như thế nào?

Hoạt động 2 Một số loại thuỷ tinh khácGv đặt vấn đề:

+ Ngoài thuỷ tinh thông thường còn có các loại thuỷ tinh nào khác?Hãy kể tên các loại thuỷ tinh đó? Cho HS hoạt động theo nhóm để thảo luận nội dung cần điền vào bảng

Thuỷ tinh Kali

Thuỷ tinh pha lê

Thuỷ tinh thạch anh

Thuỷ Tinh màu

Thành phầnT\chất

U\dụng

A. THUỶ TINH I. Thành phần hoá học và tính chất của thuỷ tinh thông thường Thành phần hoá học của thuỷ tinh: Na2O.CaO.6SiO2

Tính chất: không có nhiệt độ nóng chảy xác định

Ứng dụng: làm chai, lọ, cửa kính...

Nguyên tắc sản xuất: nấu chảy hỗn hợp cát trắng, đá vôi, và sôđa ở 14000 C

II. Một số loại thuỷ tinh khác

Thuỷ tinh Kali

Thuỷ tinh pha lê

Thuỷ tinh thạch anh

Thuỷ tinh màu

Thành phần

Thay sôđa băng K2CO3

Chứa nhiều PbO2

chủ yếu là SiO2

Thêm 1 số oxit: Cr2O7

CoO..

Tínhchất

t0 hoá mềm & t0

nc cao

dễ nóng chảy &

t0 hoá mềm cao,

Có nhiều màu khác nhau

56

Cho đại diện HS từng nhóm lên trình bày kết quả trên bảngGV nhận xét, bổ sung và kết luậnCho HS xem 1 số hình ảnh về ứng dụng của thuỷ tinh

Hoạt động 3 Đồ gốm Trên cơ sở cho HS nghiên cứu SGK & liên hệ thực tế, GV đặt vấn đề: + Đồ gốm là gì? Được chia ra làm mấy loại? + Cho Vd về gốm xây dựng, gốm kỹ thuật & gốm dân dụng?

Hoạt động 4 Gạch, ngóiCho HS nghiên cứu SGK & hiểu biết trả lời câu hỏi: + Nguyên liệu? + Cách tiến hành?Cho HS khác nhận xét, GV nhẫn xét, bổ sung và kết luậnCho HS xem hình ảnh 1 số loại ngói

Hoạt động 5 Sành, sứCho HS hoàn thành nội dung bảng sau( chuẩn bị ở nhà)

Sành SứT\chất

Nguyên liệu s\xuấtCách tiến hành

trong suốt

hệ số nở nhiệt nhỏ, không bị nứt khi nóng và lạnh đột ngột

Ứngdụng

*Làm đụng cụ thí nghiệm* Lăng kính,...

Làm đồ pha lê

Làm các vật chịu nhiệt

Làm các vật thuỷ tinh có màu sắc khác nhau

B. ĐỒ GỐM

Đồ gốm là vật liệu được chế tạo chủ yếu từ đất sét và cao lanh

Gốm xây dựngPhân loại: Gốm kỹ thuật Gốm dân dụng I. Gạch, ngói Nguyên liệu: Đất sét, cát và nướcCách tiến hành: Nhào đất sét, cát và nước thành khối dẻo. Sau đó tạo hình, sấy khô và nung ở t0 : 900-10000C

II. Sành, sứ

Sành SứT\chất Cứng, gõ

kêu, màu xám hoặc nâu

Cứng, xốp, màu trắng, gõ kêu

Nguyên liệu s\xuất

Đất sét Cao lanh, fenspat, thạch anh....

57

GV n\xét bài của từng nhóm & kết luậnGV cho HS xem hình ảnh 1 số đồ vật làm bằng sành, sứ & 1 số địa điểm s\xuất đồ gốm ở nước taHoạt động 6 Thành phần hoá họcCho HS xem chất bột xi măng + SGK, từ đó cho biết: +Trạng thái, màu sắc? + Thành phần hoá hoc? + Ứng dụng?Hoạt động 7 phương pháp sản xuất Cho HS nghiên cứu SGK & cho biết:+Nguyên liệu?+Cách tiến hành & biện pháp kỹ thật trong sản xuất xi măng?

Cho HS xem sơ đồ clanhke và mô tả sự vận hành của lò

Hoạt động 8 Quá trình đông cứng của xi măngGV đặt câu hỏi:Trong xây dựng, xi măng được sử dụng như thế nào?Quá trình đông cứng xi măng có đặc điểm gì?Để bảo dưỡng công trình xây dựng ta phải làm gì?

Cách tiến hành

Nung đất sét ở t0=1200-13000C. Sau đó tạo 1 lớp men mỏng ở bề mặt

Nung h2 nguyên liệu 2 lần:*Lần1: nung ở 10000C, sau đó trắng men &trang trí*Lần 2: nung ở 14000- 14500C

C. XI MĂNGI. Thành phần hoá học Trạng thái:Là chất bột mịn, màu lục xámThành phần hoá học: 3CaO.SiO2 ; 2CaO.SiO2; 3CaO.Al2O3

Ứng dụng: Làm vật liệu xây dựngII. Phương pháp sản xuất Nguyên liệu: Đá vôi + đất sét (SiO2 ) + 1 ít quặng sắt Cách tiến hành: 1400-16000CNguyên liệu Clanhke ở lò quay

Xi măng

III. Quá trình đông cứng của xi măng

Quá trình đông cứng của xi măng là sự kết hợp các hợp chất có trong xi măng với nước tạo nên những tinh thể hiđrat đan xen vào nhau thành những khối cứng và bền

3. Củng cố GV trình chiếu các bài tập trắc nghiệm cho HS củng cố lại bài học4. Dặn dò

*BTVN:Các bài tập 2,3,4/trang 83 SGK *Chuẩn bị bài luyện tập5 Rút kinh nghiệm:……………………………………………………………………….....

………………………………………………………………………………………….

Tiết PPCT:28 Ngày:


LUYỆN TẬP TÍNH CHẤT CỦA CACBON - SILIC VÀ

CÁC HỢP CHẤT CỦA CHÚNG

58

+Thạch cao + Chất phụ gia

nghiền

I. Mục tiêu bài học1. Kieán thöùc:

Heä thoáng hoaù, cuûng coá, khaéc saâu kieán thöùc veà:- Söï gioáng nhau vaø khaùc nhau veà caáu hình electron nguyeân töû,

tính chaát cô baûn cuûa cacbon vaø silic.- Söï gioáng nhau vaø khaùc nhau veà thaønh phaàn phaân töû, caáu taïo

phaân töû, tính chaát cô baûn giöõa caùc hôïp chaát: oxit CO2 vaø SiO2, axit H2CO3 vaø H2SiO3, muoái cacbonat vaø muoái silicat.2. Kó naêng:

- So saùnh caáu hình electron, tính chaát cô baûn giöõa cacbon vaø silic vaø giöõa caùc loaïi hôïp chaát töông öùng ruùt ra nhöõng ñieåm gioáng nhau vaø khaùc nhau.

- Vieát caùc PTHH minh hoaï cho nhöõng keát luaän veà söï gioáng nhau vaø khaùc nhau giöõa caùc ñôn chaát vaø giöõa caùc hôïp chaát.

- Giaûi caùc baøi taäp: phaân bieät caùc chaát ñaõ bieát, tính phaàn traêm khoái löôïng cuûa caùc chaát trong hoãn hôïp phaûn öùng vaø moät soá baøi taäp toång hôïp coù noâi dung lieân quan.II. Phương pháp giảng dạy

- Sử dụng phương pháp đàm thoại, phaùt vaán.III. Chuẩn bị

1. Giáo viên GV: Yeâu caàu HS chuaån bò caùc baûng so saùnh tính chaát cuûa cacbon vaø silic, CO2 vaø SiO2, H2CO3 vaø H2SiO3, muoái cacbonat vaø muoái silicat.

2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung luyện tập ở nhà.


Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoạt động 1Hoạt động 1 So sánh cacbon, silic.Bảng 1Hoạt động 2 So sánh tính chất của H2CO3 và H2SiO3

Bảng 2Hoạt động 3 Tính chất của muối cacbonat, silicat Bảng 3Hoạt động 4 Tính chất hoá học của các oxit cacbon, silicBảng 4

Hoạt động 5 : Bài tập

Baøi taäp 1: GV vaán ñaùp HS

I. Kiến thức cần nắm vững.Bảng 1

Bảng 2

Bảng 3

Bảng 4

II. Baøi taäp Baøi taäp 1: Neâu nhöõng ñieåm gioáng nhau vaø khaùc nhau veà tính chaát giöõa cacbon ñioxit vaø silic ñioxit.Gôïi yù: a) Gioáng nhau giöõa CO2 vaø SiO2

- Ñeàu laø oxit axit, taùc duïng ñöôïc vôùi dung dòch kieàm taïo muoái.

59

Baøi taäp 2: GV chæ roõ hôn caùc phaûn öùng xaûy ra:b) CO2 + NaOH NaHCO3

hoaëc CO2+2NaOH Na2CO3+ H2O

c) SiO2+K2CO3 K2SiO3 + CO2

d) H2CO3 + Na2SiO3 Na2CO3 + H2SiO3

g) CO2 + Mg MgO + Ci) Si + 2NaOH + H2O Na2SiO3 + H2 (xaûy ra maõnh lieät ) Baøi taäp 3: GV cho HS vieát PTHH

Baøi taäp 4: Cho 5,94 g hoãn hôïp K2CO3 vaø Na2CO3 taùc duïng vôùi dung dòch H2SO4 dö thu ñöôïc 7,74 g hoãn hôïp caùc muoái khan K2SO4 vaø Na2SO4. Thaønh phaàn phaàn traêm cuûa hoãn hôïp ñaàu laø:A) 3,18 g Na2CO3 vaø2,76 g K2CO2

* ( x = 0,03, y = 0,02)B) 3,81 g Na2CO3 vaø 2,67 g K2CO2

C) 3,02 g Na2CO3 vaø 2,25 g K2CO2 D) 4,27 g Na2CO3 vaø 3,82 g K2CO2

Baøi taäp 5: Ñeå ñoát chaùy 6,80 g hoãn hôïp X goàm hiñro vaø cacbon mono oxit caàn 8,96 lít oxi ( ño ôû ñktc). Xaùc ñònh thnaøh phaàn phaàn traêm theo theå tích vaø theo khoái löôïng cuûa hoãn hôïp X.

- Beàn nhieät, khoù bò phaân huyû.- C vaø Si ñeàu coù soh + 4.- Chuùng ñeàu coù khaû naêng theå hieän tính oxi hoaù ôû nhieät ñoä cao vaø vôùi chaát khöû maïnh:

+ + ; +

+

b) Khaùc nhau:- CO2 chaát khí, SiO2 chaát raén.- CO2 tan ñöôïc trong nöôùc, SiO2 haàu nhö khoâng tan trong nöôùc.- SiO2 taùc duïng ñöôïc vôùi HF.Baøi taäp 2: Phaûn öùng hoaù hoïc khoâng xaûy ra ôû nhöõng caëp chaát naøo sau ñaây ? a) C vaø CO* b) CO2 vaø NaOH c) K2CO3 vaø SiO2 d) H2CO3

vaø Na2SiO3

e) CO vaø CaO* g) CO2 vaø Mg h) SiO2 vaø HCl* i) Si vaø NaOHGôïi yù: a) e) h).Baøi taäp 3: Coù caùc chaát sau: CO2, Na2CO3, C, NaOH, Na2SiO3, H2SiO3. Haõy laäp thnaøh moät daõy chuyeån hoaùGôïi yù: C CO2 Na2CO3 NaOH

Na2SiO3 H2SiO3

Baøi taäp 4 Gôïi yù: Ñaët M2CO3 laø coâng thöùc chung cuûa Na2CO3 vaø K2CO2 Thì khoái löôïng taêng: Cöù 1 mol M2CO3 M2SO4 (2M+96,0) –(2M + 60,0) = 36,0gVaäy x mol 7,74 – 5,94 = 1,8g

Suy ra x = . Phuø hôïp

ñaùp aùn A.( x + y = 0,05 mol)Baøi taäp 5: Gôïi yù: 2mol 1mol Phaûn öùng: 2H2 + O2 2H2O (1) x 0,50x 2CO + O2 2CO2

(2) 2.mol 1mol y 0,50y

60

Baøi taäp 7: Moät loaïi thuyû tinh coù thnaøh phaàn ñöôïc bieåu dieãn baèng coâng thöùc K2O. PbO. 6 SiO2. Tính khoái löôïng K2CO3, PbCO3, vaø SiO2 caàn duøng ñeå saûn xuaát ñöôïc 6,77 taán thuyû tinh treân. Coi nhö hieäu suaát cuûa quaù trình laø 100%.

Goïi x laø soá mol H2 vaø y laø soá mol CO 2x + 28 y = 6,80 (a)

0,50 (x + y) = x + y

= 0,800 (b) Giaûi ra ñöôïc x = 0,600 vaø y = 0,200 vì soá mol tæ leä vôùi theå tích vaäy H2 chieám 75.0% ( öùng vôùi 0,600mol) vaø 25,0% ( öùng vôùi 0,200mol).

- Khoái löôïng hiñro: =

17,6%- Khoái löôïng cacbon mono oxit: 100%-17,6% = 82,4%.

Baøi taäp 7: Gôïi yù: - Khoái löôïng 1 mol thuyû tinh K2O. PbO. 6 SiO2 laø 677 g. Vaäy 6,77 g töông öùng vôùi 6,77 : 677 = 0,01 mol. Trong ñoù soá mol caùc oxit töông öùng laø: 0,01 mol K2O, 0,01 mol PbO, 0,01 x 6 mol SiO2

Vì trong quaù trình saûn xuaát: K2CO3 K2O , PbCO3 PbO, Soá mol oxit cuõng laø soá mol muoái. Vaäy caàn:

0,01 x 138 = 1,38 (taán ) K2CO3

0,01 x 267 = 2,67 (taán) PbCO3

0,01 x 6 x 60,0 = 3,60 (taán) SiO2

4.Củng cốLaøm laïi caùc baøi taäp SGK trang 86.

5. Dặn dò- .Chuẩn bị nội dung bài “Mở đầu về hoá học hữu cơ”.

6.Ruùt kinh nghieäm : ............................................................................................................. .............................................................................................................................................

Baûng 1: SO SAÙNH TÍNH CHAÁT CUÛA CACBON & SILICCaùc tính chaát

Cacbon SilicNhaän xeùt

Caáu hình electron NT.

1s2 2s22p2 1s2 2s22p6 3s23p2 + Ñeàu coù 4 e ng/c.

Ñoä aâm ñieän 2,55 1,9 ÑAÂÑC >

61

ÑAÂÑSi Caùc soá Oxy hoaù

-4, 0, +2, +4 -4, 0, (+2 ), +4

Caùc daïng thuø hình

KC, TC, C VÑH Si TT, Si VÑH

Phaûn öùng theå hieän tính khöû

+ Taùc duïng vôùi O2 ( t0)+ Taùc duïng vôùi hôïp chaát ( oxi hoaù maïnh) HNO3 ñ, H2SO4 ñ, KClO3…

* Vôùi caùc NToá PK coù ÑAÂÑ lôùn hôn nhö F2, O2 ( t0)…* Vôùi dd kieàm.

Phaûn öùng theå hieän tính Oxy hoaù

+ Taùc duïng H2 ( Ni, t0)+ Taùc duïng KL ( Al, Mg… caàn t0).

ÔÛ t0 cao t/d vôùi caùc LK Ca, Mg, Fe…

.

Ñieàu cheá

1. Than chì

kim

cöông nhaân taïo.2. Than ñaù

than

coác t

han chì.3. Goã + O2 khoâng khí thieáu than goã.

4. CH4 than

muoäi + H2

SiO2 + Mg Si + 2MgO

Baûng 2: SO SAÙNH TÍNH CHAÁT CUÛA CO, CO2 , SiO2.Caùc tính chaát

CO (oxit khoâng taïo muoái)

CO2

( oxit axit)SiO2

( oxit axit)

Nhaän xeùt

Soh cuûa C & Si

+2 +4 +4

Traïng thaùi, ñoäc tính

Khí, ñoäc Khí, khoâng ñoäc Raén, khoâng ñoäc

Taùc duïng vôùi Kieàm

Khoâng CO2+ NaOHCO2 + 2NaOH

Taïo vaùng cöùng vôùi nöôùc voâi trong Ca(OH)2

SiO2 + 2NaOH, t0

Na2SiO2 + 2H2O

Phaûn öùng theå hieän tính khöû

CO+ CuO ( t0)CO+ FeO ( t0)CO+ O2 CO2

khoâng khoâng

Phaûn öùng theå hieän tính Oxy hoaù

C + CO2 2COCO2 + Mg C

+ 2MgO

SiO2 + Mg Si +

2MgO

Tính chaát khaùc

Tan trong HF

62

Baûng 3: SO SAÙNH TÍNH CHAÁT CUÛA H2CO3 & H2SiO3Caùc tính chaát

H2CO3 H2SiO3 Nhaän xeùt

Tính beàn

- Chæ toàn taïi trong dung dòch loaõng, raát deã bò phaân huyû thaønh CO2

vaø H2O.

- Beàn hôn H2CO3, H2SiO3 coù daïng keo, khi ñun noùng môùi bò maát nöôùc. (H2SiO3

saáy khoâ moät phaàn bò maát nöôùc taïo thaønh Silicagen coù S beà maët lôùn laøm chaát haáp phuï…)

- Ñeàu laø chaát keùm beàn.

Tính Axit

- Axit yeáu ( taùc duïng vôùi kieàm vaø caùc oxit kim loaïi kieàm, muoái cuûa axit yeáu hôn, nhö phenolat, xilicat…)

- Axit raát yeáu ( yeáu hôn axit H2CO3), neân coù phaûn öùng:Na2SiO3 + CO2+ H2O H2SiO3 + Na2CO3.

- - Khi ñun noùng bò maát nöôùc moät phaàn taïo silicagen coù S beà maët lôùn laø chaát haáp phuï.

- Ñeàu laø axit yeáu.

Baûng 4: SO SAÙNH TÍNH CHAÁT MUOÁI CACBONAT & MUOÁI SILICATCaùc tính chaát

Na2CO3, CaCO3 Na2SiO3,CaSiO3

Tính tan trong nöôùc

- Na2CO3 tan- CaCO3 haàu nhö khoâng tan

- Na2SiO3 tan ( chæ coù muoái silicat KLK tan coøn caùc silicat KL khaùc haàu nhö khoâng tan)

Taùc duïng vôùi Axit

- Taïo muoái CO2 + H2O…

- taïo H2SiO3 + muoái cuûa axit maïnh hôn…

Taùc duïng bôûi nhieät

- Chæ coù muoái cacbonat KLK beàn, muoái axit vaø muoái KL# khoâng beàn …

- Muoái silicat KLK khaù beàn.

( Dung dòch ñaäm ñaëc cuûa Na2SiO3 vaø K2SiO3 ñöôïc goïi laø thuyû tinh loûng).

63


Chöông 4 ÑAÏI CÖÔNG VEÀ HOAÙ HOÏC HÖÕU CÔMÔÛ ÑAÀU VEÀ HÖÕU CÔ.

Baøi:20 I. Muïc tieâu baøi hoïc : 1. Veà kieán thöùc : Hs bieát: - Khaùi nieäm hôïp chaát höõu cô, caùch phaân loaïi hoùa hoïc höõu cô, vaø ñaëc ñieåm chung cuûa hôïp chaát höõu cô. - Khaùi nieäm veà phaân tích nguyeân toá 2. Veà kó naêng : Hs naém ñöôïc moät soá thao taùc taùch bieät vaø tinh cheá hôïp chaát höõu cô.II. Chuaån bò : Gv : Duïng cuï chöng caát vaø pheãu chieát, bình tam giaùc, giaáy loïc, pheãu. Tranh veõ boä duïng cuï chöng caát. Hoùa chaát, nöôùc, daàu aên.III. Toå chöùc hoaït ñoäng daïy hoïc:

1/ OÅn ñònh lôùp:2/ Kieåm tra baøi cuõ: khoâng3/ Baøi môùi:

Hoaït ñoäng thaày vaø troø Noäi dung ghi baûngHoaït ñoäng 1 - Gv yeâu caàu Hs nhaéc laïi caùc khaùi nieäm veà hôïp chaát höõu cô, hoùa hoïc höõu cô, so saùnh tæ leä veà soá löôïng hôïp chaát höõu cô so vôùi hôïp chaát cuûa cacbon.- Gv keát luaän. Hoaït ñoäng 2 - Gv yeâu caàu Hs :+ Hs quan saùt hình vieát CTPT vaø teân cuûa nhöõng chaát coù caáu taïo trong hình.+ Hs nhaän xeùt söï gioáng vaø khaùc nhau veà thaønh phaàn phaân töû cua caùc chaát ñoù. Töø ñoù ruùt ra khaùi nieäm veà Hidrocacbon vaø daãn xuaát cuûa Hidrocacbon.- Gv khaùi quaùt söï phaân loaïi hôïp chaát höõu cô.

I/ Khaùi nieäm hoùa hoïc höõu cô vaø hôïp chaát höõu cô- Hôïp chaát höõu cô laø hôïp chaát cuûa cacbon (tröø CO, CO2, muoái cacbonat, xianua, cacbua...)- Hoùa hoïc höõu cô laø ngaønh hoùa hoïc chuyeân nghieân cöùu caùc hchc.II Phaân loaïi hôïp chaát höõu cô: 1. Phaân loaïi:- Hidrocacbon: chæ chöùa C vaø H. - Daãn xuaát cuûa Hidrocacbon: Ngoaøi H,C coøn coù O, Cl, S...2. Nhoùm chöùc:- Laø nhoùm nguyeân töû gaây ra cac phaûn öùng hoùa hoïc ñaëc tröng cuûa phaân töû hchc.- Moät soá loaïi nhoùm chöùc quan troïng: -OH, -COOH, Cl, -C=C-, -O-...

64

Hoaït ñoäng 3- GV yeâu caàu HS + Nhaéc laïi moät soá hôïp chaát höõu cô ñaõ hoïc ôû lôùp 9. + Nhaän xeùt thaønh phaàn phaân töû, loaïi lieân keát trong phaân töû hôïp chaát höõu cô ñoù. - GV thoâng baùo theâm veà tính chaát vaät lí vaø hoùa hoïc chung cuûa hchc roài laáy ví duï ñeå chöùng minh.

Hoaït ñoäng 4 - Gv neâu muïc ñích vaø pp phaân tích ñònh tính.- Gv laøm thí nghieäm phaân tích glucozô.- Hs nhaän xeùt hieän töôïng vaø ruùt ra keát luaän. Glucozô

otCuO, CO2 + H2O Nhaän ra CO2 : CO2 + Ca(OH)2dd → CaCO3 + H2O Vaãn ñuïc Nhaän ra H2O : CuSO4 + 5 H2O → CuSO4.5H2O Traéng XanhKeát luaän:Trong thaønh phaàn glucozô coù C vaø H- Gv toång quaùt leân vôùi hchc baát kyø.Hoaït ñoäng 5- Hs nghieân cöùu Sgk ruùt ra keát luaän pp xaùc ñònh söï coù maët cuûa nitô trong hchc.- Gv toùm taét pp xaùc ñònh N ôû daïng sô ñoà.

Hoaït ñoäng 6- Gv neâu muïc ñích vaø pp phaân tích ñònh löôïng- Hs quan saùt sô ñoà phaân tích ñònh löôïng C, H (hình 5.1) tìm hieåu vai troø caùc chaát trong caùc thieát bò,

III. Ñaëc ñieåm chung cuûa caùc hôïp chaát höõu cô: 1. Ñaëc ñieåm caáu taïo : - Phaûi coù cacbon, ngoaøi ra coøn coù H, O, Cl, S... - LKHH ôû caùc hchc thöôøng laø LKCHT. 2. Tính chaát vaät lí : - Thöôøng ts, tnc thaáp (deå bay hôi) - Thöôøng khoâng tan hay ít tan trong nöôùc, nhöng tan trong dung moâi höõu cô. 3 .Tính chaát hoùa hoïc : - Ña soá hchc khi ñoát chaùy, chuùng keùm beàn vôùi nhieät neân bò phaân huûy bôûi nhieät. - Phaûn öùng trong hchc thöôøng xaûy ra chaäm, khoâng hoaøn toaøn, khoâng theo moät höôùng nhaát ñònh vaø phaûi ñun noùng hay caàn xuùc taùc.IV. Sö löôïc veà phaân tích nguyeân toá:1. Phaân tích ñònh tínha. Muïc ñích : Xaùc ñònh caùc ngtoá coù trong hchc.b.Phöông phaùp : Phaân huûy hchc thaønh hcvc ñôn giaûn roài nhaän bieát baèng pö ñaëc tröng.c. Phöông phaùp tieán haønhXác định sự có mặt của Các bon, Hiđro

Hchc CuO,t o

spvc

CuSO4khan

Ca(OH)2

CuSO4 hãa xanh ->spvc cã n í c

Cã kÕt tña -> spvc cã CO2

Vaäy hchc A coù maët C,H Xác định sự có mặt của nitơ

Hchc spvcH2SO4®,to NaOH®,to

KhÝ mï i khai bay lªn-> cã NH3

Vaäy hchc A coù maët N

2. Phaân tích ñònh löôïng: a.Muïc ñích: Xaùc ñònh tæ leä khoái löôïng caùc nguyeân toá trong hchc. -b.Pphaùp: Phaân huõy hchc thaønh hcvc roài ñònh löôïng chuùng baèng pp khoái löôïng hoaëc theå tích.c. Phöông phaùp tieán haønhVd: Ptích mA g hchc A

65

thöù töï laép thieát bò.- Gv yeâu caàu Hs cho bieát : + Caùch xaùc ñònh khoái löôïng CO2, H2O sinh ra. + Neáu ñoåi vò trí bình 1 vaø 2 ñöôïc khoâng ? vì sao ?Hs nghieân cöùu SGK ñeå traû lôøi caùc caâu hoûi :

Biểu thức tính như thế nào ?Làm cách nào để đưa ra biểu thức ?

.

Cho saûn phaåm phaân tích laàn löôït ñi qua caùc bình: - Bình 1: Haáp thuï H2O bôûi H2SO4

ñaëc, P2O5, dd muoái baõo hoøa..

OHm2

= →mbình 1

- Bình 2: Haáp thuï CO2 bôûi CaO, dd kieàm...

2COm = →mbình 2

Sau khi haáp thuï CO2 vaø H2O ño theå tích khí coøn laïi roài quy veà (ñkct)d. Bieåu thöùc tính

mC=44

.122COm

=> %C=A

CO

m

m

.44

%100.12.2

mC=18

.22OHm

=> %H=A

OH

m

m

.18

%100.2.2

mN = 28.V/22,4 => %N =A

N

m

m %100.

- Oxi: mO = mA - ( mC + mH + m N

+.....) Hay%O = 100 - ( %C + %H + %N + ....)

4.Củng cố- Làm bài tập 2 và 3 sách giáo khoa.5.Dặn dò- Làm bài tập về nhà 4, 5 SGK và 4.1,4.2,4.3,4.4,4.5,4.6,4.7SBT.

- Xem laïi CTPT, CTCT, teân cuûa moät soá hchc ñaõ hoïc ôû lôùp 9. 6.Ruùt kinh nghieäm : Cho Hs tìm hieåu tröôùc ôû nhaø cô sôû vaø phöông phaùp chöng caát röôïu, tinh daàu, keát tinh ñöôøng ôû ñòa phöông.


Baøi 21: COÂNG THÖÙC BIEÅU DIEÃN THAØNH PHAÀN PHAÂN TÖÛ HÔÏP CHAÁT HÖÕU CÔI. Muïc tieâu baøi hoïc : 1. Veà kieán thöùc : Hs bieát caùc khaùi nieäm vaø yù nghóa : Coâng thöùc ñôn giaûn nhaát, coâng thöùc phaân töû hôïp chaát höõu cô. 2. Veà kó naêng : Hs bieát - Caùch thieát laäp coâng thöùc ñôn giaûn nhaát töø keát quaû phaân tích nguyeân toá - Caùch tính phaân töû khoái vaø caùch thieát laäp coâng thöùc phaân töû.II. Chuaån bò : Gv : Tranh phoùng to hình 5.4 Sgk, Maùy tính boû tuùi III. Toå chöùc hoaït ñoäng daïy hoïc:1.OÅn ñònh lôùp :

66

2.Kieåm tra baøi cuõ : 1.Nêu khái niệm về hợp chất hữu cơ,đặc điểm chung của hợp chất hữu cơ 2.Nêu phương pháp phân tích định tính và định lượng.So sánh3. Tieán trình:

Hoaït ñoäng thaày vaø troø Noäi dung ghi baûngHoaït ñoäng 1 + Neâu yù nghóa CTÑG nhaát CTÑG nhaát cho bieát caùc nguyeân toá vaø tæ leä toái giaûn soá nguyeân töû caùc nguyeân toá trong phaân töû.- Gv: CTPT coù theå truøng hoaëc

laø boäi soá cuûa coâng thöùc ñôn giaûn nhaát

Hoaït ñoäng 2- Gv cho Hs xeùt ví duï Sgk döôùi söï daãn daét cuûa Gv theo caùc böôùc. + Hs ñaët CTPT cuûa A. + HS laäp tæ leä soá mol caùc nguyeân toá coù trong A. + Hs cho bieát moái lieân heä giöõa tæ leä soá mol vaø tæ leä soá nguyeân töû. + Töø moái lieân heä treân suy ra CTÑG nhaát cuûa A.- Gv : Neáu ñaët CTPT cuûa A laø (C5H6O)n haõy neâu yù nghóa cuûa n .- Gv yeâu caàu Hs toùm taét caùc böôùc laäp CTÑG nhaát cuûa moät hchc.

Hoaït ñoäng 3- Gv yeâu caàu Hs vieát coâng thöùc phaân töû moät soá hôïp chaát ñaõ bieát, töø ñoù + Neâu yù nghóa cuûa CTPT. + Tìm tæ leä soá nguyeân töû töøng nguyeân toá trong moãi coâng thöùc, suy ra coâng thöùc ñôn giaûn nhaát.- Hs: nhaän xeùt thoâng qua baûng

EtilenAxe-tilen

Axit axetic

Röôïu etylic

CTPT

C2H4(CH2)2

C2H2

(CH)2

C2H4O(CH2O)2

C2H6OC2H6O1

Tæ leäsoá ntöû

1:2 1:1 1:2:1 2:6:1

CT CH2 CH CH2O C2H6O

I. Coâng thöùc ñôn giaûn nhaát: 1. Ñònh nghóa CTÑG nhaát cho bieát caùc nguyeân toá vaø tæ leä toái giaûn soá ngtöû caùc ngtoá trong phaân töû.2. Thieát laäp coâng thöùc ñôn giaûn nhaát: - Ph©n tÝch ®Þnh tÝnh

Thµnh phÇn chÊt A

CTTQCxHyOZNt

PT§ L îng%C,%H,%O,%N

TØ lÖ sè nguyªn tö: x:y:z:v %C/12:%H/1:%O/16:%N/14

CT§ GNCaHbOcNd

Toång quaùt : - Vd: Hchc A(C,H,O) : 73,14%C ;7,24%H Laäp CTÑG nhaát cuûa A ?Goïi CTPT A : CxHyOz Tæ leä soá mol (tæ leä soá ngtöû) cuûa caùc nguyeân toá trong A

nC : nH : nO = x : y : z = 12

14,73 :

1

24,7 :

16

62,19=

= 6,095 : 7,204 :1,226 = 5 : 6 : 1Vaäy CTÑG nhaát cuûa A laø C5H6O. CTPT cuûa A coù daïng (C5H6O)n vôùi n laø boäi cuûa 5 : 6 : 1II. Coâng thöùc phaân töû 1.Ñònh nghóa CTPT bieåu thò soá löôïng ngtöû cuûa moãi ngtoá trong phaân töû.2.Moái quan heä giöõa CTPT vaø CTÑG nhaátVí duï :

EtilenAxit-elen

Axit axetic

Röôïu etylic

CTPTC2H4

(CH2)2

C2H2

(CH)2

C2H4O2

(CH2O)2

C2H6O(C2H6

O)1

Tæ leä soá ntöû

1:2 1:1 1:2:1 2:6:1

CTÑG

CH2 CH CH2O C2H6O

67

ÑGN

Hoaït ñoäng 4- Gv phaân tích theo sô ñoà ôû sgk- yeâu caàu h/s laøm ví duï ôû sgk

Hoaït ñoäng 5-yeâu caàu Hs xaùc ñònh KLPT cuûa (CH2O)n töø ñoù xaùc ñònh n vaø suy ra CTPT cuûa A.- Gv yeâu caàu Hs ruùt ra caùc böôùc ñeå tìm CTPT moät hchc töø moät hchc khi môùi tìm ra.

Hoaït ñoäng 5Gv phaân tích caùch laøm sau ñoù yeâu caàu h/s laøm ví duï ôû sgk

Cuûng coá baøi: Gv duøng baøi taäp 2a vaø 4a Sgk ñeå cuûng coá baøi hoïc.

nhaát

Nhaän xeùt : - Soá nguyeân töû cuûa moãi

nguyeân toá trong CTPT laø moät soá nguyeân laàn soá nguyeân töû cuûa noù trong CTÑN nhaát

- CTPT coù theå truøng vôùi CTÑG nhaát3.Caùch thieát laäp CTPT hôïp chaát höõu côa. Döïa vaøo thaønh phaàn phaàn traêm khoái löôïng caùc nguyeân toáSô ñoà : CxHyOz→ x C + y H + zO KL(g) M 12x y 16z % 100 %C %H %O

Töø tæ leä 100

M=

C

x

%

12=

H

y

%=

O

z

%

16

x = M.%C/ 12.100 y = M.%H/ 1.100 z = M.%O/ 16.100VD: Sgkb.Thoâng qua CTÑG nhaátXeùt ví duï ôû SGKCTÑG nhaát laø: (CH2O)n

Töø MX= (12 + 1 +16 ).n = 60→ n = 2Vaäy CTPT laø C2H4O2

c. Tính tröïc tieáp theo saûn phaåm chaùyCxHyOz +(x+y/4-z/2)O2→x CO2 + y/2H2O 1 x y/20,01 0,04 0,04Neân x=4, y= 8. Töø MX ta coù z = 2

4.Củng cố- Gv duøng baøi taäp 2a vaø 4a Sgk ñeå cuûng coá baøi hoïc.5.Dặn dò- Làm bài tập về nhà Veà nhaø laøm baøi taäp 1, 2, 3, 4, 5, 6 Sgk - Xem laïi CTPT, CTCT, teân cuûa moät soá hchc ñaõ hoïc ôû lôùp 9.

6.Ruùt kinh nghieäm : Cho Hs xem laïi phaàn tính chaát hoùa hoïc cuûa röôïu etylic, metan, axit axetic.Boå sung theâm cho Hs veà chæ soá vò trí nhoùm ñònh chöùc.


CAÁU TRUÙCPHAÂN TÖÛ HÔÏP CHAÁT HÖÕU CÔ


68

- Học sinh biết các nội dung cơ bản của thuyết cấu tạo hoá học, khái niệm đồng đẳng đồng phân. các khái niệm và ý nghĩa : Công thức đơn giản nhất, công thức phân tử.

2. Kĩ năng- Học sinh biết viết công thức cấu tạo thu gọn và thu gọn nhất.

II. Phương pháp giảng dạy - Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề.

III. Chuẩn bịHọc sinh chuẩn bị nội dung bài học trước. Gv : Moâ hình roãng vaø moâ hình cuûa caùc phaân töû IV. Tiến trình lên lớp

1. Ổn định lớp 2. Bài cũ - Làm bài tập 3, 5 sách giáo khoa.3. Bài mới

Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoạt động 1 Gv laáy moät soá CTCT cuûa moät soá hôïp chaát ñôn giaõn ñaõ hoïc ñeå phaân tíchHs ruùt ra khái niệmCông thức cấu tạo là gì ?Ý nghĩa ?

Hoạt động 2 Có những loại công thức cấu tạo nào ? Cho thí dụ minh họa.

Cách biểu diễn từng loại công thức cấu tạo ?Giáo viên hướng dẫn học sinh thực hành công thức cấu tạo.

I. Công thức cấu tạo1. Khái niệmCông thức cấu tạo biểu diễn thứ tự và cách thức liên kết (liên kết đơn, liên kết bội) của các nguyên tử trong phân tử.Biết công thức cấu tạo của hợp chất hữu cơ sẽ dự đoán tính chất hóa học cơ bản.2. Các loại công thức cấu tạoa. Công thức cấu tạo khai triển- Biểu diễn tất các liên kết trên mặt phẳng giấy.Thí dụ

b. Công thức cấu tạo thu gọn- Công thức cấu tạo thu gọn nhất - Cách biểu diễn các nguyên tử, nhóm nguyên tử cùng liên kết với một nguyên tử cacbon được viết thành một nhóm.Thí dụ - Công thức cấu tạo thu gọn nhất- Cách biểu diễn chỉ biểu diễn liên kết giữa các nguyên tử cacbon và với nhóm chức. mỗi đầu đoạn thẳng hoặc điểm gấp khúc ứng với một nguyên tử cacbon, không biểu diễn số nguyên tử hiđro.Thí dụ bảng phụ 169

Hoaït ñoäng 3- Gv : Franklin ñaõ ñöa ra khaùi nieäm hoùa trò, Kekule ñaõ thieát laäp raèng C luoân coù hoùa trò 4, naêm 1858 nhaø baùc hoïc Cu-pe ñaõ neâu ra raèng : Caùc ngtöû C khaùc caùc ngtöû caùc ngtoá khaùc laø chuùng coù theå lieân keát vôùi nhau taïo ra maïch thaúng, nhaùnh hay voøng. Naêm 1861 But-le-rop ñaõ ñöa ra nhöõng luaän ñieåm laøm cô sôû cho thuyeát caáu taïo hoùa hoïc.- Gv : Bulerop khaúng ñònh : Caùc nguyeân töû lieân keát theo ñuùng hoùa trò, saép xeáp theo traät töï nhaát ñònh, thay ñoåi traät töï xaép xeáp seõ taïo ra chaát môùi - Gv : Töø CTPT C2H6O vieát ñöôïc nhöõng CTCT naøo ? - Hs : CH3-CH2-OH CH3-O-CH3

- Gv : Chaát loûng Chaát khí Taùc duïng vôùi Na Khoâng taùc duïng vôùi Na- Hs töø söï so saùnh treân neâu luaän ñieåm 1.- Gv : Töø luaän ñieåm 1 ta ñaõ giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà naøo ñaõ neâu ôû treân ?Hoaït ñoäng 4- Gv : Belarut khaúng ñònh: C coù hoùa trò 4, C coù theå lkeát tröïc tieáp vôùi nhau taïo maïch thaúng, nhaùnh, voøng.- Gv : Vôùi 4 C haõy ñeà nghò caùc daïng maïch C thaúng, nhaùnh, voøng ?- Hs töø ñoù neâu luaän ñieåm 2.- Gv : Töø luaän ñieåm 2 ta ñaõ

CTCT khai trieån

CTCT ruùt goïn

CTCT ruùt goïn nhaát

H

H

HH

HH

H H

C H

H

C C

C H3

CH3CH CH3

C

H

H

H

HH

H

H

H

CH

H

C C

C

C H3

CH3CH CH

C

CH2

II. Thuyết cấu tạo hoá học1. Nội dunga. Trong phân tử hợp chất hữu cơ, các nguyên tử liên kết với nhau theo đúng hoá trị và theo một thứ tự nhất định. Thứ tự liên kết đó gọi là cấu tạo hoá học. Sự thay đổi liên kết đó tức là thay đổi cấu tạo hoá học sẽ tạo ra chất mới.Thí dụ bảng phụ 2

CTCT Ancol etylicCH3-CH2-OH

Đimetyl eteCH3-O-CH3

Nhiệt độ sôi ts = 78,3oC ts = -23oCTính tan trong nước

Tan vô hạn trong nước.

Tan ít trong nước

Tác dung với Natri

Có Không

Mô hình

b. Trong phân tử hợp chất hữu cơ, cacbon có hoá trị bốn. Nguyên tử cacbon không những có thể liên kết với nguyên tử của các nguyên tố khác mà còn liên kết với nhau tạo thành mạch cacbon (mạch vòng, mạch không hở (mạch nhánh và mạch không nhánh)). Thí dụ bảng phụ 3

CH3 CH2 CH2 CH3; CH3 CH

CH3

CH3; CH2 CH2

CH2 CH2

70

giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà naøo ñaõ neâu ôû treân ?Hoaït ñoäng 5- Gv : Belarut khaúng ñònh : Tính chaát cuûa caùc chaát phuï thuoäc vaøo thaønh phaân töû (soá löôïng, baûn chaát nguyeân töû) vaø caáu taïo hoùa hoïc(traät töï xaép xeáp).- Gv cho caùc ví duï : - Hs so saùnh thaønh phaàn (soá löôïng nguyeân töû, baûn chaát caùc nguyeân töû), tính chaát. Keát hôïp vôùi ví duï ôû muïc I.1 töø ñoù neâu luaän ñieåm 3.Hoaït ñoäng 6- Gv laáy 2 ví duï daõy ñoàng ñaúng nhö Sgk- Hs nhaän xeùt söï khaùc nhau veà thaønh phaàn phaân töû cuûa moãi chaát trong töøng daãy ñoàng ñaúng ? töø ñoù ruùt ra khaùi nieäm ñoàng ñaúng ?- Gv chuù yù Hs : Caùc chaát trong daõy ñoàng ñaúng - Thaønh phaàn ptöû hôn keùm nhau n nhoùm CH2

- Coù tính chaát töông töï nhau ( nghóa laø coù caáu taïo hoùa hoïc töông töï nhau )Vd : CH3OH vaø CH3OCH3 khoâng phaûi laø ñoàng ñaúng.Hoaït ñoäng 7- Gv söû duïng moät soá ví duï nhöõng chaát khaùc nhau coù cuøng CTPT ñeå Hs ruùt ra khaùi nieäm ñoàng phaân.h giáo khoa.Luận điểm thứ baMỗi một chất thì có một tính chất đặc trưng. Vậy khi cấu tạo thay đổi dẫn đến tính chất thay đổi như thế nào ?Giáo viên lấy thí dụ sách giáo khoa.- Gv : Töø CTPT C2H6O vieát ñöôïc nhöõng CTCT naøo ? – Hs : CH3-CH2-OH CH3-O-CH3

- Gv : Chaát loûng Chaát khí Taùc duïng vôùi Na Khoâng taùc duïng vôùi Na- Gv : Töø luaän ñieåm 3 ta ñaõ giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà naøo ñaõ neâu ôû treân ?Hoạt động 7 Ý nghĩa của thuyết cấu tạo hoá học

Maïch thaúng Maïch nhaùnh Maïch voøng

c. Tính chất của các chất phụ thuộc vào thành phần phân tử (bản chất, số lượng các nguyên tử) và cấu tạo hoá học (thứ tự liên kết các nguyên tử).

Vd : CH4 CCl4 C4H10

C5H12

Khí Loûng Khí Loûng

2. Ý nghĩa- Thuyết cấu tạo hoá học giúp giải thích được hiện tượng đồng đẳng, đồng phân.

II. Đồng đẳng, đồng phân1. Đồng đẳnga. Thí dụ b. Khái niệm- 1. Ñoàng ñaúng : Caùc chaát trong daõy ñoàng ñaúng a.Ví duï : C2H4, C3H6, C4H8…- Thaønh phaàn ptöû hôn keùm nhau n nhoùm (-CH2-) - Coù tính chaát töông töï nhau ( nghóa laø coù caáu taïo hoùa hoïc töông töï

71

Hoạt động 7 Đồng đẳng Giáo viên lấy các thí dụ trong sách giáo khoa.Vây đồng đẳng là gì ?Nguyên nhân của tính chất hoá học tương tự nhau ?Chú ý cho học sinh đồng đẳng phải hội tụ đủ hai điều kiện :Cần : thành phần phân tử hơn kém nhau nCH2.Đủ : có tính chất hoá học tương tự nhau.

nhau )

Bảng phụ 3

Mạch hở Mạch vòng

Mạch hở không nhánh Mạch hở có nhánh

4.Củng cố Caùc chaát naøo sau ñaây laø ñoàng ñaúng cuûa nhau ?

C H 3 C H 2 C H 3 ; C H 3 C H

C H 3

C H 3 ; H 2 C

C H 2

C H 2

C H 2

C H 2

C H 2

C H 2

(1 ) (2 ) (3 )

(4 )

C H 3 C H 2 C H 2 C H 3

(5 )

H 2 CC H 2

C H

C H 3(6 )

5.Dặn dò- Làm bài tập về nhà Veà nhaø laøm baøi taäp 1, 2, 3, 4, 7,8 Sgk

6.Ruùt kinh nghieäm : ....................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………..


CẤU TRÚC PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ

I. Mục tiêu bài học1. Kiến thức - Học sinh biết khái niệm đồng đẳng.- Biết các loại liên kết hoá học trong phân tử hợp chất hữu cơ và tính chất của các loại liên kết

đó.2. Kỹ năng - Vận dụng kiến thức để viết đồng phân.

72


III. Chuẩn bị- Học sinh cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp 2. Bài cũ - Trình bày nội dung cơ bản của thuyết cấu tạo hoá học. Vận dụng giải thích lý thuyết để giải

thích hiện tượng đồng đẳng.3. Bài mới

Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoạt động 1 Khái niệm đồng phânCho các thí dụ và yêu cầu học sinh đưa ra khái niệm đồng phân.

Hoạt động 2 Các loại đồng phân Có bao nhiêu loại đồng phân ?

Có thể xem là đồng phân vị trí liên kết bội là đồng phân vị trí nhóm chức.

Hoạt động 3 Liên kết cộng hoá trị trong hợp chất hữu cơ được chia làm những loại nào ? Đặc điểm của chúng ?Sự tổ hợp của những loại liên kết đó tạo ra những loại liên kết nào ?

. Ñoàng phaân : Laø nhöõng chaát khaùc nhau nhöngcó cuøng CTPT. a.Ví duï : sgk CH3-CH2-OH CH3-O-CH3

Röôïu etylic dimetyl eteChaát loûng Chaát khíTaùc duïng vôùi Na Khoâng taùc duïng vôùi Nab. Khái niệm- Những hợp chất khác nhau nhưng có cùng công thức phân tử được gọi là các chất đồng phân của nhau

c. Các loại đồng phân.

Có nhiều loại đồng phân được phân làm hai nhóm đồng phân cấu tạo đồng phân mạch cacbon đồng phân loại nhóm chức đông phân vị trí nhóm chức đồng phân vị trí liên kết bội

Đồng phân lập thể đồng phân vị trí nhóm chức trong không gian

Thí dụ xem bảng

IV. Liên kết cộng hoá trị trong phân tử hợp chất hữu cơ 1. Lk ñôn (Lk ) : taïo bôûi 1 caëp e chung.

Nhö: metan

73

2.Lk ñoâi (1 Lk vaø ) : taïo bôûi 2 caëp e chung

Nhö : etilen

3.Lk ba ( Lk vaø 2 ) ) : taïo bôûi 3 caëp e chung

Nhö : axetilenTrong ñoù LK taïo neân do söï xen phuû beân, coøn Lk taïo neân bôûi söï xen phuû truïc

- Liên kết cộng hoá trị- Liên kết xichma (б) bền- Liên kết pi (π) kém bền

4. Củng cố - Làm bài tập 4,6 SGK.5. Dặn dò - Làm bài tập về nhà:5,6 Sgk,4.14 đến 4.22- Chuẩn bị nội dung bài “Phản ứng hữu cơ”.

6.Ruùt kinh nghieäm : .......................................................................................................................

Bảng phụ 4Cuûng tieát hoïc: Caùc chaát naøo sau ñaây laø ñoàng ñaúng vaø ñoàng phaân cuûa nhau ?

C H 3 C H 2 C H 3 ; C H 3 C H

C H 3

C H 3 ; H 2 C

C H 2

C H 2

C H 2

C H 2

C H 2

C H 2

(1 ) (2 ) (3 )

(4 )

C H 3 C H 2 C H 2 C H 3

(5 )

H 2 CC H 2

C H

C H 3(6 )

Daên doø : Veà nhaø laøm moät soá baøi taäp cho theo ñeà cöông Ruùt kinh nghieäm

Baøi taäp thamkhaûo1.Coâng thöùc caáu taïo cuûa hôïp chaát höõu cô cho bieát:

A. Thaønh phaàn nguyeân toáB. Soá löôïng nguyeân töû moãi nguyeân toá, thöù töï keát hôïp vaø caùch lieân keát cuûa caùc nguyeân töû ñoùC. Khoái löôïng nguyeân töû

74

LK đơn

LK đôi

LK ba

Hình thành

do 1 cặp e

do 2 cặp e

do 3 cặp e

Cấu trúc

1 б1б + 1π

1б + 2π

Tính chất

bềnkém bền

kém bền

Biểu diễn

− = ≡

D. Soá löôïng nguyeân töû moãi nguyeân toá2. Lieân keát 3 giöõa 2 nguyeân töû C trong hôïp chaát höõu cô goàm:

A. 1 lieân keát , 2 lieân keát B. 3 lieân keát C. 3 lieân keát D. 1 lieân keát , 2 lieân keát

3. Cho bieát caâu traû lôøi sai. Trong hôïp chaát höõu cô, giöõa 2 nguyeân töû Cacbon:

A. Coù nhieàu nhaát 5 lieân keát . B. Coù ít nhaát 1 lieân keát .C. Coù theå coù 1 lieân keát ñoâi. D. Coù theå coù 1 lieân keát ba.

4. Trong caùc chaát sau ñaây, chaát naøo laø ñoàng ñaúng: C2H6, C2H2, CH4, CH3OCH3, C4H10, C6H6, C2H5OH, CH3CHO, C3H7OH.

A. C2H6, CH4, C4H10 B. C 2H5OH, C3H7OH, CH3CHOC. CH3OCH3, CH3CHO, C2H2 D. CH3OCH3, C4H10, C2H6

5. Choïn caùch phaùt bieåu ñuùng trong caùc caâu sau ñaây.Ñoàng phaân laø nhöõng chaát:A. Coù cuøng thaønh phaàn nguyeân toá. B. Coù khoái löôïng phaân töû baèng nhau.C. Coù cuøng coâng thöùc phaân töû nhöng coâng thöùc caáu taïo khaùc nhau. D. Coù cuøng tính chaát hoaù hoïc.6. Hoaù trò cuûa Cacbon trong hôïp chaát höõu cô luoân laø: A. 1 B. 2 C. 3

D. 4

Tiết PPCT:33 Ngày soạn: Ký duyệt của tổ trưởng chuyên môn:

PHẢN ỨNG HỮU CƠ

I. Mục tiêu bài học1. Kiến thức - Học sinh biết cách phân loại phản ứng hữu cơ.- Hiểu được bản chất phản ứng hữu cơ.2. Kỹ năng - Hs bieát phaân bieät phaûn öùng hoùa hoïc trong hoaù hoïc höõu cô..- Baûn chaát cuûa phaûn öùng theá, coäng, taùch.

75

II. Phương pháp giảng dạy- Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề.- Tröïc quan, ñaøm thoaïi, phaùt vaán

III. Chuẩn bị- Học sinh cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.

IV. Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp 2. Bài cũ

a/ Coâng thöùc caáu taïo laø gì? coù maáy loaïi coâng thöùc caáu taïo ? caùch bieåu dieãn caùc loaïi coâng thöùc ñoù nhö theá naøo? chi ví duï minh hoaï.

b/ Trình baøy noäi dung cuûa thuyeát caát taïo hoaù hoïc. Chi ví duï minh hoaï töøng noäi

dung.c/ Theá naøo laø hieän töôïng ñoàng ñaúng, hieän töôïng ñoàng

phaân? Cho ví duï minh hoaï?d/ Theá naøo laø lieân keát ñôn, lieân keát ñoâi vaø lieân keát ba?

cho ví duï minh hoaï töøng loaïi lieân keát.

e/ Baøi taäp SGK trang 101 vaø 102.3. Bài mới

Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoaït ñoäng 1Gv : Nhaéc laïi caùc phaûn öùng thöôøng gaëp trong phaûn öùng cuûa caùc hôïp chaát voâ cô vaø yeâu caàu h/s neâu caùc phaûn öùng ñaõ gaïp trong caùc hôïp chaát höõu cô

Hoaït ñoäng 2GV cho HS theo doõi thí duï SGK hoaëc ñöa ra caùc thí duï khaùc töông töï, höôùng daãn hoïc sinh phaân tích, döïa vaøo ñoù yeâu caàu HS ruùt ra keát luaän ñuùng veà phaûn öùng theá. - Thí duï veà nguyeân töû Cl thay theá nguyeân töû H trong phaân töû CH4. ( askt)- Thí duï veà nguyeân töû H trong phaân töû röôïu etylic thay theá nhoùm OH cuûa axit axetic. (t0, xt)- thí duï veà H cuûa phaân töû HBr thay theá nhoùm OH cuûa röôïu etylic ( t0)…

Gv cho h/s quan saùt ôû sgk phaûn öùng cuûa Cl2 vôùi CH4 vaø phaûn öùng cuûa C2H5OH vaø CH3COOH, C2H5OH vôùi HBrPhản ứng thế là gì ?Hoaït ñoäng 3

I. Phân loại phản ứng hữu cơ1. Phản ứng thếThí dụ 1CH4 + Cl2 CH3Cl + HClThí dụ 2

Thí dụ 3 C2H5OH + HBr → C2H5Br + H2O

Phản ứng thế là phản ứng trong đó một nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử trong phân tử hợp chất hữu cơ bị thay thế bởi một nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử khác.

2. Phản ứng cộngThí dụ 1 C2H4 + Br2→ C2H4Br2

Thí dụ 2 C2H2 + HCl → C2H3Cl

Phản ứng cộng là phản ứng trong đó phân tử hợp chất hữu cơ kết hợp với phân tử khác tạo thành phân tử mới.

76

Tieán trình phaàn naøy töông töï nhö treân cho phaûn öùng coäng vaø phaûn öùng taùchPhản ứng cộng là gì ?Phản ứng tách là gì

Hoạt động 4 Đặc điểm của phản ứng hoá học hữu cơGiáo viên mô tả các thí dụ trong sách giáo khoa. Học sinh nhận xét và đưa ra nhận xét về đặc điểm phản ứng hoá học hữu cơ.Nguyên nhân của các đặc điểm đó.

GV Quaù trình leân men röôïu thöôøng taïo ra caùc saûn phaåm C2H5OH, CH3CHO, CH3COOH…

4. Phản ứng táchThí dụ 1

CH2 CH2CH2 CH2

H OH

H2SO4, to

+ H2O

Thí dụ 2

CH3-CH2-CH2-CH3

CH3-CH=CH-CH3 CH2=CH-CH2-CH3

Phản ứng tách là phản ứng trong đó hai hay nhiều nguyên tử bị tách ra khỏi phân tử hợp chất hữu cơ.

II. Đặc điểm của phản ứng hoá học trong hoá học hữu cơ1. Các phản ứng hoá học trong hữu cơ thường xảy ra chậm.2. Phản ứng hữu cơ thường thu được nhiều sản phẩm.

4Củng cố- Làm bài tập 1, 2 sách giáo khoa.4. Dặn dò

Làm bài tập sách giáo khoa :3,4và sách bài tập:4.23 đến 4.28



LUYEÄN TAÄPHÔÏP CHAÁT HÖÕU CÔ, CTPT VAØ CTCT

77

+H2

+H2

I. Mục tiêu bài học1. Kiến thức - Củng cố các khái niệm về hoá học hữu cơ, các loại hợp chất hữu cơ và các loại phản ứng

hữu cơ.- Phân biệt các loại đồng phân cấu tạo.2. Kỹ năng - Học sinh biết cách thành lập công thức phân tử của các hợp chất hữu cơ từ kết quả phân tích

định tính, định lưII. Phương pháp giảng dạy

- Sử dụng phương pháp đàm thoại.III. Chuẩn bị

1. Giáo viên - Nội dung kiến thức và hệ thống bài tập2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.


Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoaït ñoäng 1Lý thuyết1.Nhắc lại khái niệm hợp chất hữu cơ là gì ?

2. Phân loại hợp chất hữu cơ?Đặc điểm của hợp chất hữu cơ ?Phaân loaïi hôïp chaát höõu cô theo thaønh phaàn nguyeân toáâPhân biệt đồng đẳng với đồng phân

3. Lieân keát hoaù hoïc trong phaân töû hôïp chaát höõu côGV toå chöùc cho HS oân taäp veà lieân keát trong phaân töû hôïp chaát höõu cô.

4. Caùc loaïi coâng thöùc bieåu dieãn phaân töû hôïp chaát höõu cô.GV toå chöùc cho HS oâng taäp veà caùc loaïi coâng thöùc bieåu dieãn phaân töû hôïp chaát höõu cô.

I. Kiến thức cần nắm vững1. Hợp chất hữu cơ là hợp chất của cacbon (trừ CO, CO2 , muối cacbonat, xianua, cacbua...)

2. Hợp chất hữu cơ được chia thành 2 nhóm là hiđrocacbon và dẫn xuất hiđrocacbon.

3. Liên kết hóa học trong phân tử hợp chất hữu cơ là liên kết cộng hoá trị.

4. Các loại công thức biểu diễn phân tử hợp chất hữu cơ

78

Công thứcđơn giản nhất

Phân tích nguyên

tố

Công thức phân tử

Công thức cấu tạo

Khối lượng mol phân tử

Thuyết cấu tạo hóa học

5. Caùc loaïi phaûn öùng hay gaëp trong hoaù hoïc höõu cô. 6. Đồng đẳng, đồng phân

Hoạt động 2: Bài tậpBaøi taäp 1: Haõy vieát moät soá thí duï minh hoaï veà hôïp chaát höõu cô, hôïp chaát voâ cô. Töø ñoù ruùt ra khaùi nieäm veà hôïp chaát höõu cô.Làm bài tập SGK

5. Các loại phản ứng hay gặp trong hoá học hữu cơ là phản ứng thế, phản ứng cộng, phản ứng tách 6. Đồng đẳng, đồng phân

CTPT CTCT Tính chất

Chất đồng đẳng

Hơn kém nCH2

Tương tự nhau

Tương tự nhau

Chất đồng phân

Giống nhau

Khác Khác

II. Bài tậpThí duï: - Chaát voá cô: CO2, CO, CaCO3, NaOH, NaCN, HBr…- Chaát höõu cô: CH4, CH3OH, CH3-NH2…

4Củng cố- Làm bài tập 1,2, 5 sách giáo khoa.5. Dặn dò

Làm bài tập sách giáo khoa :3,4,6,7,8 và sách bài tập:4.29 đến 4.34



LUYEÄN TAÄPHÔÏP CHAÁT HÖÕU CÔ, CTPT VAØ CTCT

79

1. Veà kieán thöùc : Hs bieát: - Caùc k/n, caùch bieåu dieãn CTCT vaø caáu truùc khoâng gian cuûa caùc phaân töû höõu cô ñôn giaûn, caùc loaïi phaûn öùng cuûa hôïp chaát höõu cô - Phaân bieät caùc loaïi ñoàng phaân caáu taïo 2. Veà kó naêng : Hs naém vöõng caùch xaùc ñònh CTPT töø keát quaû phaân tích, tìm CTCT cua moät soá chaát ñôn giaõn.II. Chuaån bò : Gv : Hệ thống câu hỏi và bài tậpIII. Toå chöùc hoaït ñoäng daïy hoïc:

1/ OÅn ñònh lôùp:2/ Kieåm tra baøi cuõ: Kieåm tra trong quá trình chữa bài tập3/ Tieán trình:

Hoạt động của thầy và trò Nội dungHoạt động 2: GV: HS làm bài 6Bài 1:Trong các chất dưới đây, chất nào là đồng đẳng của nhau? chất nào là đồng phân của nhau?

1. CH3CH2CH2−OH 2. CH3−O−CH2CH3

3. CH3CH2CH2CH2−OH4. CH3CH2−O−CH2CH3

HS: Chép đềGV: Yêu cầu HS thảo luận làm bài.HS: Thảo luận làm bài GV: Cho HS xung phong lên bảng giảiHS: Lên bảng trình bày, các HS còn lại lấy nháp làm bài GV: Gọi HS nhận xét Hoạt động 3: GV: Chép đề lên bảng, yêu cầu HS chép đề vào vở.Bài 2: Khi đốt cháy 1,5 g của mỗi chất A hoặc B hoặc D đều thu được sản phẩm gồm 0,9 g nước và 2,2 g khí CO2. Ba chất trên có phải là đồng phân của nhau không? Cho ví dụ.HS: Chép đềGV: Gợi ý hướng dần HS cách giảiHS: chú ý nghe hiểuGV: lấy ví dụ minh họa

Hoạt động 4: GV: Chép đề lên bảng, yêu cầu HS chép đề vào vở.Bài 3:

Bài 1:Trong các chất dưới đây, chất nào là đồng đẳng của nhau? chất nào là đồng phân của nhau? 1. CH3CH2CH2−OH 2. CH3−O−CH2CH3

3. CH3CH2CH2CH2−OH4. CH3CH2−O−CH2CH3

Giải:+ Các chất đồng đẳng: (1) và (2)+ Các chất đồng phân: (3) và (4)

Bài 2: Khi đốt cháy 1,5 g của mỗi chất A hoặc B hoặc D đều thu được sản phẩm gồm 0,9 g nước và 2,2 g khí CO2. Ba chất trên có phải là đồng phân của nhau không? Cho ví dụ.

GiảiVì các chất có cùng số mol C ( cùng khối lượng CO2), cùng số mol H ( cùng khối lượng nước) và cùng số mol oxi trong cùng một lượng mỗi chất có nghĩa là 3 chất có công thức đơn giản giống nhau. Nếu 3 chất có cùng phân tử khối nữa thì chúng mới là

80

Hỗn hợp khí A chứa hai hiđrocacbon kế tiếp nhau trong một dãy đồng đẳng. Lấy 1,12 lít A (đktc) đem đốt cháy hoàn toàn. Sản phẩm cháy được dẫn qua bình (1) đựng H2SO4

(đặc), sau đó qua bình (2) đựng dung dịch NaOH ( có dư). Sau thí nghiệm, khối lựợng bình (1) tăng 2,16 g và bình (2) tăng 7,48g. Hãy xác định CTPT và % về thể tích của từng chất trong hỗn hợp A.HS: Chép đề

GV: Gợi ý hướng dần HS cách giải

HS: chú ý nghe hiểu

đồng phân của nhau.Ví dụ: Ba chất là axit axetic C2H4O2, glucozơ C6H12O6 và anđehitfomic không phải là đồng phân của nhau mặc dù đều có công thức đơn giản là CH2O; khi đốt 30 g mỗi chất đều sinh ra 1 mol CO2 và 1 mol nước.Bài 3:Hỗn hợp khí A chứa hai hiđrocacbon kế tiếp nhau trong một dãy đồng đẳng. Lấy 1,12 lít A (đktc) đem đốt cháy hoàn toàn. Sản phẩm cháy được dẫn qua bình (1) đựng H2SO4

(đặc), sau đó qua bình (2) đựng dung dịch NaOH ( có dư). Sau thí nghiệm, khối lựợng bình (1) tăng 2,16 g và bình (2) tăng 7,48g. Hãy xác định CTPT và % về thể tích của từng chất trong hỗn hợp A.

GiảiHai hiđrocacbon kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng có CTPT là CxHy và Cx+1Hy + 2 Gọi a là số mol CxHy

Gọi b là số mol Cx+1Hy + 2 Ta có: a + b = 0,05 (1)

CxHy +

a ax y/2a

b (x + 1)b

b

Số mol CO2: ax + b(x + 1) = 0,17 (2)

Số mol H2O: (3)

Từ (2) ta có (a + b)x + b =0,17 b = 0,17 - 0,05xb là số mol ủa một trong hai hât nên 0 < b < 0,05Do đó 0 < 0,17 – 0,05x < 0,05

b =0,17 – (0,05.3)=0,02 a =0,05 – 0,02 = 0,03Thay giá trị của a và b vào (3) ta có: 0,03y + 0,02( y + 2) = 0 y = 4CTPT của 2 chất là C3H4, C4H6 % về thể tích ( cũng là % về số mol) của

C3H4 trong hỗn hợp A.

% về thể tích của C4H6 trong hỗn hợp là

81

40%4. Củng cố: Xem lại các phương pháp giải bài tập đã hướng dẫn5. Dặn dò

Làm bài tập sau:Baøi taäp tham khaûo 1.Ñoát chaùy hoaøn toaøn 5,8 gam chaát höõu cô A thu ñöôïc 2,65 gam Na2CO3, 12,1 gam CO2 vaø 2,25 gam H2O. a.Tính khoái löôïng cuûa caùc nguyeân toá coù trong 5,8 gam A vaø % khoái löôïng cuûa noù coù trong A ? b. Tìm coâng thöùc ñôn giaûn nhaát cuûa A.2. Chaát höõu cô A coù tæ khoái hôi so vôùi eâtan laø 2 . Haõy xaùc ñònh CTPT cuûa A bieát A chæ chöùa C, H, O .3. Hôïp chaát A ( C , H , O , N ) coù MA = 89 ñvC . Khi ñoát chaùy 1 mol A thu ñöôïc hôi H2O , 3 mol CO2 vaø 0,5 mol N2 .Tìm CTPT cuûa A vaø vieát CTCT caùc ñoàng phaân maïch hôû cuûa A bieát raèng A laø hôïp chaát löôõng tính 4.Caàn 7,5 theå tích O2 thì ñoát chaùy vöøa ñuû 1 theå tích hôi hidrocacbon A. Xaùc ñònh CTPT cuûa hidrocacbon ñoù? 5. Troän 6 cm3 chaát A coù coâng thöùc C2xHy vaø 6 cm3 chaát B coù coâng thöùc CxH2x vôùi 70 cm3 O2 roài ñoát . Sau khi laøm ngöng tuï hôi nöôùc thu ñöôïc 49 cm3 khí trong ñoù coù 36 cm3 bò haáp thuï bôûi nöôùc voâi trong vaø phaàn coøn laïi bò haáp thuï bôûi P . Xaùc ñònh CTPT cuûa A, B ?6. Sau khi ñoát 0,75 l moät hoãn hôïp goàm chaát höõu cô A vaø CO2 baèng 3,75 l khí O2 laáy dö ngöôøi ta thu ñöôïc 5,1 l hoãn hôïp môùi . Neáu cho hôi nöôùc ngöng tuï heát , theå tích treân coøn laïi 2,7 l vaø neáu cho loäi tieáp qua 1 l dung dòch KOH 1 M thì chæ coøn 0,75 l . Caùc khí ño ôû cuøng ñieàu kieän . Tìm CTPT cuûa A ? 7. Cho 4,6 l hoãn hôïp goàm CxHy A vaø CO vaøo 30 l O2 dö roài ñoát . Sau phaûn öùng thu ñöôïc moät hoãn hôïp 38,7 l . Sau khi cho hôi nöôùc ngöng tuï coøn laïi 22,7 l vaø sau ñoù loäi qua dung dòch KOH coøn laïi 8,5 l khí .

Tìm CTPT cuûa A ?



ÔN TẬP HỌC KÌ I

I. Mục tiêu bài học1. Kiến thức - Củng cố kiến thức sự điện li và phản ứng trao đổi.- Củng cố kiến thức về tính chất hoá học của nitơ, photpho và cacbon.2. Kỹ năng

82

- Vận dụng kiến thức để làm một số dạng bài tập cơ bản.II. Phương pháp giảng dạy

1. Sử dụng phương pháp đàm thoại quy nạp, so sánh.III. Chuẩn bị

1. Giáo viên - Chuẩn bị nội dung kiến thức và một số dạng bài tập cơ bản để luyện tập cho học sinh2. Học sinh - Cần chuẩn bị trước nội dung ôn tập trước.

IV. Tiến trình lên lớp1. Ổn định lớp 2. Nội dung ôn tập

Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoạt động 1 Điện liSự điện li ? chất điện li ? Phân biệt chất điện li mạnh yếu ?Quan điểm của Areniut về axit - bazơ ? Tích số ion của nước ?Điều kiện của phản ứng trao đổi ion trong dung dịch. Bản chất của phản ứng trao đổi ion trong dung dịch ?

Hoạt động 2 bài tập Giáo viên hướng dẫn một số dạng bài tập cơ bản để học sinh về nhà làm.

Hoạt động 3 Đơn chất Nitơ - Photpho - Cacbon - Silic

So sánh tính chất hoá học cơ bản của các loại đơn chất ? Nguyên nhân giống nhau tính chất hoá học cơ bản ? So sánh độ hoạt động trong một chu kỳ, một nhóm.

Hoạt động 4 Hợp chất của nitơ, photpho, cacbon, silic.Hợp chất với hiđrochỉ xét hợp chất hiđro của nitơ.Tính chất hoá học cơ bản của amoniac ? Cho thí dụ ?

Các oxit của cacbon tính chất hoá học cơ bản ?Tính chất hoá học đặc trưng của silic đioxit ?

Hiđroxit của nitơ, photpho, cacbon, silic. Tính chất hoá học cơ bản ?

I. Điện li1. Lý thuyết- Sự điện li- Chất điện li Phân biệt chất điện li mạnh & yếu.- Axit - bazơ theo Areniut.- Tích số ion của nước.Khái niệm pH.- Điều kiện phản ứng trao đổi.2. Bài tập - Tính pH của dung dịch.- So sánh nồng độ ion chất điện li.- Nồng độ dung dịch.

II. Nitơ - Photpho - Cacbon - Silic1. Đơn chất - Tính oxi hoá- Tác dụng với chất khử

- Tính khử- Tác dụng với chất khử.

2. Hợp chấta. Hợp chất với hiđroNH3 có tính bazơ yếu và tính khử.

b. OxitOxit cacbonCO có tính khử mạnhCO2 có là oxit axitSiO2

c. HiđroxitHiđroxit nitơ HNO3 là chất oxi hoá mạnh và tính axit mạnhHiđroxit photpho H3PO4 là axit trung bình,

83

điện li ba nấc.Hiđroxit cacbon H2CO3

Hiđroxit silic H2SiO3

3. Bài tập Bài tập 1 Hoàn thành dãy chuyển hoá sau:a. N2NH3NH4NO2→NH3

↓ ↓ Al(OH)3 NO ↑ ↓ Al(NO3)3←HNO3← NO2

b. P → P2O5 → H3PO4

Bài tập 2 Cho 3 gam Cu và Al tác dụng với dung dịch HNO3 đặc dư, đun nóng, sinh ra 4,48 lít khí duy nhất NO2 (đktc). Xác định phần trăm khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp.Bài tập 3 Nung 52,65gam CaCO3 ở 1000oC và cho toàn bộ lượng khí thoát ra hấp thụ hết vào 500ml dung dịch NaOH 1,8M. Hỏi thu được những muối nào ? Khối lượng là bao nhiêu ? Biết rằng hiệu suất của phản ứng nhiệt phân CaCO3 là 95%.

4Củng cố- Nhắc lại nội dung lý thuyết6. Dặn dò

Làm bài tập

1.a. Tính noàng ñoä mol/l cuûa caùc ion K+, SO42- trong dung dòch

K2SO4 0,05M. b. Tính noàng ñoä mol/l cuûa caùc ion Ba2+, OH- trong dung

dòch Ba(OH)2 0,02M.2. Tính theå tích dung dòch KOH 14% (d= 1,128g/ml) chöùa soá

mol OH- baèng soá mol OH- coù trong 0,2 lit dung dòch NaOH 0,5M.3. Hoøa tan 80g CuSO4 vaøo moät löôïng nöôùc vöøa ñuû 0,5 lit

dung dòch.a. Tính noàng ñoä mol/l cuûa caùc ion Cu2+, SO4

2-.b. Tính theå tích dung dòch KOH 0,5M ñuû laøm keát tuûa heát

Cu2+.c. Tính theå tích dung dòch BaCl2 0,5M ñuû laøm keát tuûa

heát SO42-.

4. Ñeå trung hoøa 25 ml dung dòch H2SO4 thì phaûi duøng heát 50ml dung dòch NaOH 0,5M. Tính noàng ñoä mol/l cuûa dung dòch axit.

5. Trong 2 lit dung dòch HCl coù hoøa tan 0,448 lit khí HCl (ño ñktc). Tính pH cuûa dung dòch.

6. Hoøa tan 13,8g K2CO3 vaøo moät löôïng nöôùc vöøa ñuû 0,25 lit dung dòch.

84

a. Tính noàng ñoä mol/l cuûa caùc ion K+, CO32- coù trong dung

dòch.b. Tính theå tích dung dòch CaCl2 0,5M ñuû laøm keát tuûa

heát CO32-.

7. Cho 50 ml dung dòch NaHSO4 0,5M taùc duïng vöøa ñuû vôùi 75 ml dung dòch NaOH. Tính noàng ñoä mol/l dung dòch NaOH ñaõ duøng.

8. Cho 150ml dung dòch KOH 0,5M vaøo dung dòch NH4NO3, coù khí NH3 bay ra. Tính theå tích NH3 (ôû ñktc).

9. Cho 75 ml dung dòch Na2SO4 0,05M thì duøng heát 37,5 ml dung dòch Ba(OH)2. Tính noàng ñoä mol/l dung dòch Ba(OH)2 caàn duøng.

10. Cho 13,6g hoãn hôïp Cu vaø CuO taùc duïng vôùi löôïng dö dung dòch a. HNO3 0,2M thu ñöôïc 2,24 lit khí khoâng maøu hoùa thaønh naâu ñoû trong khoâng khí (ñktc).

a. Tính khoái löôïng moãi chaát trong hoãn hôïp ban ñaàu.b. Neáu cho 4 lit dung dòch axit treân. Haõy tính noàng ñoä

mol/l cuûa dung dòch axit sau khi phaûn öùng keát thuùc (coi theå tích duïng dòch khoâng thay ñoåi)


Tiết PPCT:37 Ngày soạn:

85

Ngày dạy: Ký duyệt của tổ trưởng chuyên môn:

ÔN TẬP HỌC KÌ I

I/ MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC.1. Kieán thöùc: Cuûng coá kieán thöùc treân cô sôû heä thoáng khaùi quaùt hoaù caùc chöông baøi ñaõ hoïc:

1. Söï ñieän li 2. Nitô – photpho 3. Cacbon – Silic 4. Ñaïi cöông veà hoaù hoïc höõu cô.

1. Kó naêng: - Reøn luyeän kó naêng giaûi caùc baøi taäp (traéc nghieäm , töï luaän), giaûi thích, vieát PTHH.

II/ CHUAÅN BÒ. * GV: Giao baøi taäp lieân quan ñeán noäi dung luyeän taäp cho HS chuaån bò tröôùc khi ñeán lôùp. GV coù theå chuaån bò theâm moät soá baûng, caâu hoûi traéc nghieäm.III/PHÖÔNG PHAÙP. Tröïc quan, ñaøm thoaïi, phaùt vaán.IV/ CAÙC BÖÔÙC THÖÏC HIEÄN.

1/ OÅn ñònh lôùp: Kieåm tra só soá, naém tình hình lôùp. 2/ Kieåm tra baøi cuõ: Ñaët caùc caâu hoûi theo töøng noäi dung baøi oân taäp.

Hoạt động của giáo viên Nội dung ghi bảngHoạt động 1: Bài tập 1GV: Yêu cầu HS nhắc lại TCHH của Nito và hợp chất của Nito.HS: Lên bảng hoàn thành các phương trình

Hoạt động 2 Bài tập 2

HS: Lên bảng hoàn thành các phương trình

Hoạt động 3 Bài tập 3GV gợi ý phương pháp giải bài tập cho HSHS: Lên bảng hoàn thành các phương trìnhHoạt động 4 Bài tập 4GV gợi ý phương pháp giải bài tập cho HSHS: Lên bảng hoàn thành các phương trình

Bài tập 1

Bài tập 2 Hoàn thành dãy chuyển hoá sau:a. N2NH3NH4NO2→NH3

↓ ↓ Al(OH)3 NO ↑ ↓ Al(NO3)3←HNO3← NO2

b. P → P2O5 → H3PO4

Bài tập 3 Cho 3 gam Cu và Al tác dụng với dung dịch HNO3 đặc dư, đun nóng, sinh ra 4,48 lít khí duy nhất NO2 (đktc). Xác định phần trăm khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp.Bài tập 4 Nung 52,65gam CaCO3 ở 1000oC và cho toàn bộ lượng khí thoát ra hấp thụ hết vào 500ml dung dịch NaOH 1,8M. Hỏi thu được những muối nào ? Khối lượng là bao nhiêu ? Biết rằng hiệu suất của phản ứng nhiệt phân CaCO3 là 95%.

4. Củng cố

86

- Nhắc lại nội dung lý thuyết- Phương pháp làm bài tập

5. Dặn dò CAÂU HOÛI VAØ BAØI TAÄP:

11. Hoøa tan 4,48 lit NH3 (ñktc) vaøo löôïng nöôùc vöøa ñuû 100ml dung dòch. Cho vaøo dung dòch naøy 100ml dung dòch H2SO4 1M.

Tính noàng ñoä mol/l caùc ion vaø muoái amoâni trong dung dòch thu ñöôïc.

12. Cho 16,8g hôïp kim Mg vaø Al vaøo dung dòch HNO3 loaõng, dö thì coù 560 ml khí N2O (ñktc) bay ra.

Tính thaønh phaàn % veà khoái löôïng cuûa caùc nguyeân toá trong hôïp kim.

13. Cho 11g hoãn hôïp Al vaø Fe vaøo dung dòch HNO3 dö thu ñöôïc 6,72 lít khí NO (ñktc) bay ra. Tính khoái löôïng moãi kim loaïi trong hoãn hôïp.

14. Hoøa tan 27,6g hoãn hôïp Fe vaø FeO vaøo dung dòch HNO3

loaõng thu ñöôïc 7,84 lít khí khoâng maøu hoùa thaønh naâu ñoû trong khoâng khí (ôû ñktc).

Tính thaønh phaàn % veà khoái löôïng cuûa caùc chaát trong hoãn hôïp.

15. Hoøa tan 36,3g hoãn hôïp hia kim loaïi Fe vaø Zn vaøo dung dòch HNO3 loaõng thu ñöôïc 11,2 lít khí khoâng maøu hoùa thaønh naâu ñoû trong khoâng khí (ôû ñktc).


16. Hoøa tan 6,3g hoãn hôïp hai kim loaïi Al vaø Mg vaøo dung dòch HNO3 loaõng thu ñöôïc 4,48 lít khí khoâng maøu hoùa thaønh naâu ñoû trong khoâng khí (ôû ñktc).


17. Tính noàng ñoä ion H+ trong dung dòch H2SO4 20% (d= 1,14 g/ml).

18. Tính noàng ñoä ion OH- trong dung dòch KOH 30% (d= 1,18 g/ml).

19. Trong 1 lit dung dòch HCl coù hoøa tan 224 ml khí HCl (d0o ñktc). Tính noàng ñoä mol/l cuûa ion H+. Suy ra pH dung dòch.

20. Moät dung dòch H2SO4 coù pH= 3.a. Tính noàng ñoä mol/l cuûa ion H+. b. Tính noàng ñoä mol/l cuûa dung dòch axit treân.

HS chuẩn bị để làm bài kiểm tra 1 tiết 6.Ruùt kinh nghieäm : .......................................................................................................................

87

Tiết PPCT:38 Ngày dạy: Ký duyệt của tổ trưởng chuyên môn:

kiÓm tra häc k× II- Mục tiêu bài kiểm tra

KiÕn thøc – KiÕn thøc chung cña häc k× I vÒ :

- Sự điện li và phản ứng trao đổi.- Tính chất hoá học của nitơ, photpho và cacbon.

KÜ n¨ng:- Vận dụng kiến thức để làm một số dạng bài tập cơ bản.

II- Đề ki ể m tra đĐỀ 1Caâu I:( 2 ñieåm)

1. Vieát caùc phöông trình phaûn öùng hoaøn thaønh chuoãi bieán hoùa sau(ghi roõ ñieàu kieän neáu coù):

NH4NO2 N2 NH3 NO NO2 HNO3 NaNO3 O2

Caâu II: (3 ñieåm)Cho 15g hỗn hợp Al, Mg tác dụng hết với 300 ml dung dịch HNO3 thu được 17,92 lít (đktc) hỗn hợp 2 khí NO và NO2 có tỉ khối so với H2 là 20.

1. Tính số gam hỗn hợp mỗi chất trong hỗn hợp ban đầu.2. Tính tổng số mol HNO3 đã phản ứng.3. Biết lượng axit đã phản ứng chiếm 20% so với lượng ban đầu. Tính pH

của dung dịch sau phản ứngCaâuIII: (3 ñieåm)

Vieát phöông trình phaân tö,û cân bằng, vaø vieát phöông trình ion thu goïn cuûa caùc phaûn öùng sau:

1. Fe + HNO3(ññ)

2. Zn + HNO3 …………. + N2O + ……….Caâu IV: (2 ñieåm)Ngöôøi ta tieán haønh phaân tích 2,2 gam hôïp chaát höõu cô X thì thu ñöôïc 4,4 gam CO2 vaø 1,8 gam H2O.Biết rằng tỉ khối hơi của X so vớihiđro là 44. Laäp coâng thöùc phaân töû cuûa X

(Bieát Al = 27; Fe =56; N=14; C=12; H=1,O =16)đĐỀ 2Caâu I:( 2 ñieåm)Moâ taû vaø giaûi thích hieän töôïng,vieát phöông trình phaûn öùng minh hoïa(neáu coù) khi cho maåu kim loaïi ñoàng vaøo hoãn hôïp goàm muoái nitrat vaø dung dòch axit sufuric loaõng.Caâu II: (3 ñieåm)Vieát phöông trình phaân tö,û cân bằng, vaø vieát phöông trình ion thu goïn cuûa caùc phaûn öùng sau:

1. FeO + HNO3(ññ)

88

2. Mg + HNO3 ………… + N2 + ………CaâuIII: (3 ñieåm)Cho 30,7 g hỗn hợp Fe, Zn tác dụng hết với 200ml dung dịch HNO3 thu được 20,16 lít (đktc)hỗn hợp 2 khí NO và NO2 nặng 39g.

1. Tính % mỗi kim loại trong hỗn hợp ban đầu.2. Tính tổng số mol HNO3 đã phản ứng.3. Biết lượng axit đã phản ứng chiếm 20% so với lượng ban đầu. Tính pH

của dung dịch sau phản ứngCaâu IV: (3 ñieåm)Đốt cháy hoàn toàn 0,9 g chất hữu cơ A thu được 1,32 g khí CO2 và 0,54 g H20.Biết rằng tỉ khối hơi của A so với không khí là xấp xỉ 6,21. Tìm coâng thöùc phaân töû cuûa X

(Bieát Fe = 56; Zn = 65; O=16; N=14; C=12; H=1)đĐỀ 3Caâu I:( 2 ñieåm)Moâ taû vaø giaûi thích hieän töôïng,vieát phöông trình phaûn öùng minh hoïa (neáu coù) khi cho töø töø khí CO2 vaøo dung dòch Ca(OH)2 cho ñeán dö.Caâu II: (2 ñieåm)Vieát phöông trình phaân tö,û cân bằng, vaø vieát phöông trình ion thu goïn cuûa caùc phaûn öùng sau:

1. Cu + HNO3(loang)

2. Al + HNO3 …… + N2O +……….CaâuIII: (3 ñieåm)Cho 22,5g hỗn hợp Al, Mg tác dụng hết với 200ml HNO3 thu được 26,88 lít (đktc) hỗn hợp 2 khí NO và NO2 có tỉ khối so với H2 là 20.

1. Tính số gam hỗn hợp mỗi chất trong hỗn hợp ban đầu.2. Tính tổng số mol HNO3 đã phản ứng.3. Biết lượng axit đã phản ứng chiếm 60% so với lượng ban đầu. Tính pH

của dung dịch sau phản ứngCaâu IV: (3 ñieåm)Ngöôøi ta tieán haønh phaân tích 0,3 gam hôïp chaát höõu cô A thì thu ñöôïc 0,224 lít khí CO2 (ñktc); 0,18 gam H2O. Biết rằng tỉ khối hơi của A so với hiđro là 30. Tìm coâng thöùc phaân töû cuûa X

(Bieát Al = 27;Mg = 24; O=16; N=14; C=12; H=1)

đĐỀ 4Caâu I:( 2 ñieåm)Moâ taû vaø giaûi thích hieän töôïng,vieát phöông trình phaûn öùng minh hoïa(neáu coù) khi cho maåu kim loaïi ñoàng vaøo hoãn hôïp goàm muoái nitrat vaø dung dòch axit clohiđric.Caâu II: Vieát phöông trình phaân tö,û cân bằng, vaø vieát phöông trình ion thu goïn cuûa caùc phaûn öùng sau:

1. Al + HNO3(ññ)

2. Zn + HNO3 …………. + N2O + ………CaâuIII: (3 ñieåm)Cho 15,35 g hỗn hợp Fe, Zn tác dụng hết với 200ml dung dịch HNO3 thu được 10,08 lít (đktc)hỗn hợp 2 khí NO và NO2 nặng 19,5g.

4. Tính % mỗi kim loại trong hỗn hợp ban đầu.5. Tính tổng số mol HNO3 đã phản ứng.6. Biết lượng axit đã phản ứng chiếm 70 % so với lượng ban đầu. Tính pH

của dung dịch sau phản ứngCaâu IV: (3 ñieåm)

89

Ngöôøi ta tieán haønh phaân tích 3,1 gam hôïp chaát höõu cô A thì thu ñöôïc 2,24 lít khí CO2 ; 4,5 gam H2O vaø 1,12 lít khí N2 .(Caùc khí ño ôû ñktc).Laäp coâng thöùc phaân töû cuûa A bieát A coù khoái löôïng mol laø 31g/mol. (1 ñieåm)

(Bieát Fe = 56; Zn = 65; O=16; N=14; C=12; H=1)

90

Documents

Giao an 11CB