N TP U NM Tit 1,2 Tun 1 I. MC TIU : 1. Kin thc : - On tp lai mt s vn , kin thc v cn bng phn ng oxi ho kh - Phn nhm chnh nhm halogen , xi lu hunh , cu hnh electron . 2. K nng : - Vn dng gii bi tp : xc nh % khi lng , %V - Nhn bit , vit phng trnh phn ng . 3. Trng tm : Bi p vn dng III. PHNG PHP : m thoi gi m II. CHUN B : cng n tp . IV. THIT K CC HOT NG : 1. Kim tra : Kt hp trong qu tnh n tp . 2. Bi mi : Hot ng ca gio vin v hc sinh Ni dung Hot ng 1 : Vo bi On li mt s kin thc hc lp 10 Hot ng 2 : n li kin thc v cu to - Hs da vo cc kin thc hc tr li : nguyn t : - Gm 2 phn : v v ht nhn - Thnh phn cu to nguyn t : *V : cu to gm nhng electron mang in tch m , (e) - S lp , phn lp ? * Ht nhn cu tao gm nhng ht proton v - Cch vit cu hnh : ntron - T cu hnh v tr v ngc li ? -V nguyn t c 7 lp electron . c 4 phn lp Vn dng : Cho cc nguyn t sau : -Cch vit cu hnh da vo nguyn l vng Z= 7,11,15,35,18 , 24 bn . a. Vit cu hnh electron ? - Vn dng : Hs ln lt ln bng lm cc v b. Xc nh tnh cht : d c. Xc nh v tr trong BTH ? Gv chnh lai kt qu cho ng . Hot ng 3 : n li kin thc v cn bng phn ng oxi ho kh - Nhc li cc bc cn bng phn ng oxi ho kh bng phng php thng bng electron ? - Th no l cht kh , cht oxi ho ? qu trnh kh , qu trnh oxi ho ? Vn dng :Cn bng cc phn ng sau bng phng php thng bng electron a. S + HNO3 H2SO4 + NO b. KClO3 KCl + KClO4 c. Mg + HNO3 Mg(NO3)2 + NO + H2 O1

- Hs nhc li 4 bc cn bng phn ng oxi ho kh * Loi n gin , loi c mi trng , loi c nhiu ngun t thay i s oxi ho . * Cht kh , cht oxi ho

- Vn dng : Hs ln bng cn bng cc phn

d. Al + H2SO4 Al2(SO4)3 + SO2 + H2O ng m Gv cho e. Zn + HNO3 Zn(NO3)2 + NH4NO3 +

H2 O

Hot ng 4 : On li cc kin thc v phn nhm chnh nhm VI , VII . Bi 1 : Cho 12g hn hp gm Fe v Cu tc dng vi dd HCl 0,5M thu c 2,24l kh ( kc) a.Xc nh % khi lng mi kim loi trong hn hp ? b. Tnh th tch HCl tham gia phn ng ?

Bi 1 : a. Cu khng tc dng vi HCl Fe + 2HCl FeCl2 + H2 0,1mol 0,1 mol n HCl = 0,1 mol => nFe = 0,1 mol => mFe = 5,6 g => mCu = 6,4g Vy %Cu = % Fe = b.nHCl = 0,2 mol => VHCl = 0,2 / 0,5 = 0,4M Bi 2 : 2Al + 3H2SO4 Al2(SO4)3 + 3H2 x 1,5x Mg + H2SO4 MgSO4 + H2 y y Al khng tc dng vi H2SO4 c nhit thng . Mg + 2H2SO4 MgSO4 + SO2 + 2H2O x x Gi x , y l s mol ca Al v Mg . Ta c h phng trnh : 1,5x + y = 0,1. x= 0,025 => y =0,0625 mol mAl = 1.7g mMg =0.6 g % khi lng c. tnh nNaOH = lp t l nNaOH / nSO2 = mui to ra

Bi 2 : Cho hn hp gm Mg v Al vo dd H2SO4 thu c 2,24 lit kh ( kc). Nu hn hp trn cho vo H2SO4 c ngui k thng th thu c 0,56 lit kh A (kc) a. Tnh % khi lng mi kim loi trong hn hp? b. Dn kh A vo 28g dd NaOH 15%. Tnh C% cc cht trong dd sau phn ng ?

3. Bi tp v nh : Bi 1 : un nng hn hp gm 1,2g Mg v 2,4g S ( khng c khng kh ) . Sn phm em ho tan vo 18,25g dd HCl 25% a. Tnh th tch kh bay ra kc ? b. Dn kh trn vo 30g dd NaOH 20% . Tnh C% c trong dd sau phn ng ? Bi 2 : ho tan 11g hn hp gm NaBr v NaCl thnh dd . Cho dd trn tc dng va vi 127,5g dd AgNO3 20% . a. Tnh khi lng kt ta to thnh ? b. Tnh C% cc cht c trong dd thu c ?

2

Chng I Tit 3 Tun:2

S IN LY

Bi 1 : S IN LY I. Mc tiu bi hc :Kin thc Bit c : Khi nim v s in li, cht in li, cht in li mnh, cht in li yu, cn bng in li. K nng Quan st th nghim, rt ra c kt lun v tnh dn in ca dung dch cht in li. Phn bit c cht in li, cht khng in li, cht in li mnh, cht in li yu. Vit c phng trnh in li ca cht in li mnh, cht in li yu. B. Trng tm Bn cht tnh dn in ca cht in li (nguyn nhn v c ch n gin) Vit phng trnh in li ca mt s cht.

II. Chun b : Gv : Dng c v ha cht th nghim o dn in. Tranh v ( Hnh 1.1 SGK ). Hs : Xem li hin tng dn in c hc trong chng trnh vt l lp 7. III. T chc hot ng dy hc : 1. n nh lp : 2. Bi mi : 3. Tin trnh Hot ng thy v tr Ni dung Hot ng 1 I. Hin tng in ly : - Gv lp h thng TN nh SGK v lm TN 1. Th nghim : Sgk biu din Kt qu : - Dung dch mui, axit, baz dn - Hs quan st, nhn xt v rt ra kt lun . in. - Cc cht rn khan: NaCl, NaOH v mt s dd ru, ng- khng Hot ng 2 dn in. - Gv t vn : Ti sao cc dd mui, axit, 2. Nguyn nhn tnh dn in ca cc baz dn in. dung dch axit, baz, mui trong nc : - Hs : vn dng kin thc dng in hc - Cc mui, axit, baz khi tan trong nc mn vt l lp 9 tr li : Do trong cc dd phn ly ra cc ion lm cho dd ca chng trn c cc tiu phn mang in tch c gi dn in. l ion. Cc ion ny do cc phn t mui, axit, - Qu trnh phn ly cc cht trong nc ra baz khi tan trong nc phn ly ra. ion l s in ly. - Gv: Biu din s phn ly ca mui, axit, - Nhng cht tan trong nc phn ly thnh baz theo phng trnh in ly. Hng dn cc ion c gi l cht in ly. cch gi tn cc ion. - S in ly c biu din bng phng - Gv a ra mt s mui, axit, baz quen trnh in ly. Na+ + Clthuc Hs biu din s phn ly v gi tn Vd: NaCl cc cation to thnh. HCl H+ + ClNaOH Na+ + OHHot ng 3 GV m t th nghim ca 2 dung dch HCl v CH3COOH SGK v cho h/s nhn xt v rt3

ra kt lun Hot ng 4 - Gv gi Hs rt ra cc khi nim cht in li mnh , Gv nhc li c im cu to ca tinh th NaCl : l tinh th ion, cc ion m v dng phn b lun phin nhau u n ti cc nt mng. - Gv : Khi cho cc tinh th NaCl vo nc c hin tng g xy ra ? - Gv kt lun : Di tc dng ca cc phn t nc phn cc. Cc ion Na+ v Cl- tch ra khi tinh th di vo dd.Qu trnh in ly ca NaCl c biu din bng phng trnh : NaCl Na+ + ClHot ng 5 Gv ly v d CH3COOH phn tch ri gip h/s rt ra nh ngha, ng thi gv cung cp cho h/s cch biu din trong phng trnh in li ca cht in li yu Hot ng 6 Gv yu cu h/s c im ca qu trnh thun nghch v t cho h/s lin h vi qu trnh in li Cng c bi: Gv s dng bi tp 3 Sgk cng c bi.

II. Phn loi cc cht in ly 1. Th nghim : SGK Nhn xt : cng nng th HCl phn li ra ion nhiu hn CH3COOH 2. Cht in li mnh v cht in li yu a.Cht in li mnh: L cht khi tan trong nc, cc phn t ho tan Qu trnh in ly ca NaCl c biu din bng phng trnh : NaCl Na+ + Cl100 pt 100 ion Na+ v 100 ionClCht in li mnh gm: +Cc axit mnh:HCl, HNO3, HClO4, H2SO4 +Cc baz mnh: NaOH , KOH, Ba(OH)2 + Hu ht cc mui b.Cht in li yu L cht khi tan trong nc ch c mt phn s phn t phn li ra ion, phn cn li vn tn ti di dng phn t trong dung dch VD: CH3COOH CH3COO- + H+ Cht in li yu gm: + axit yu : CH3COOH , H2S, HCN , HClO + baz yu: Mg(OH)2 , Bi(OH)3 * Qa trnh phn li ca cht in li yu l qu trnh ng, tun theo nguyn l Le Chatelier

Dn d: V nh lm cc bi tp 4,5 Sgk. Rt kinh nghim: Hs cn n li bi phn lin kt ha hc lp 10 trc nh Bi tp tham kho 1. Nc nguyn cht khng dn in nhng khi dy in b t ri xung h ao, rnh nc, ngi chm vo nc li b git. Em hy gii thch ti sao? 2.Gii thch l do ti sao dung dch mui, axt, baz la cht in ly. a. Kh nng phn ly trong dung dch. b. Cc ion c tnh dn in. c. C s di chuyn electron to thnh dng electron dn in. d. Dung dch ca chng dn in c. 3.Ru Etylic l cht khng in ly v: a. Dung dch ru etylic khng c tnh dn in. b. Phn t Ru Etylic khng c kh nng phn ly thnh ion trong dung dch. c. Phn t Ru Etylic khng c kh nng to ion hirat ho vi dung mi nc. d. Tt c u ng. 4. in li ca mt cht in li yu s thay i khi: a.thay i nht 4

b.thay i nng c.thm vo dung dch mt cht in li mnh c cha 1 trong 2 ion ca cht in li yu d.C 3 trng hp trn

5

Tit 4 Tun :2 Bi 2 : I. Mc tiu bi hc :

AXIT, BAZ V MUI

Kin thc Bit c : nh ngha : axit, baz, hiroxit lng tnh v mui theo thuyt A-r-ni-ut. Axit mt nc, axit nhiu nc, mui trung ho, mui axit. K nng Phn tch mt s th d v axit, baz, mui c th, rt ra nh ngha. Nhn bit c mt cht c th l axit, baz, mui, hiroxit lng tnh, mui trung ho, mui axit theo nh ngha. Vit c phng trnh in li ca cc axit, baz, mui, hiroxit lng tnh c th. Tnh nng mol ion trong dung dch cht in li mnh. B. Trng tm Vit c phng trnh in li ca axit, baz, hiroxit lng tnh theo A-re-ni-ut Phn bit c mui trung ha v mui axit theo thuyt in li

II. Chun b : Dng c : ng nghim. Ha cht: Dung dch NaOH, mui Zn, dd HCl, NH3, qu tm. III. T chc hot ng dy hc: 1 n nh lp : Kim tra s s, tc phong. 2 Kim tra bi c : Trong cc cht sau cht no l cht in li yu, in li mnh : HNO3, HCl, H2SO4, H2S, H2CO3, 3 KOH, Ba(OH)2, NaOH, Fe(OH)2 Vit phng trnh in li ca chng ? 4 Bi mi : Hot ng thy v tr Hot ng 1 - Gv cho Hs nhc li cc khi nim v axit hc cc lp di v cho v d. - Gv: Cc axit l nhng cht in ly. Hy vit phng trnh in ly ca cc axit . - Gv yu cu 2 Hs ln bng vit 3 phng trnh ly ca 3 axit .Nhn xt v cc ion do axit v baz ply ra. - Gv Kl: Axit l cht khi tan trong nc phn li ra ion H+ Hot ng 2 - Gv: Da vo phng trnh ly Hs vit trn bng, cho Hs nhn xt v s ion H+ c ply ra t mi pt axit. - Gv nhn mnh : Axit m mt phn t ch phn ly mt nc ra ion H+ l axit mt nc. Axit m mt phn t phn ly nhiu nc ra ion H+ l axit nhiu nc. - Gv yu cu Hs ly v d v axit mt nc , axit nhiu nc. Sau vit phng trnh ply theo tng nc ca chng. - Gv dn dt Hs tng t nh trn hnh thnh khi nim baz mt nc v nhiu Ni dung I. Axit 1. nh ngha( theo A-r-ni-t) - Axit l cht khi tan trong nc phn li ra ion H+. VD: HCl H+ + ClCH3COOH CH3COO- + H+

2. Axit nhiu nc a) Axit nhiu nc: - Axit m mt phn t ch phn li mt nc ra ion H+ l axit mt nc. Vd: HCl, HNO3, CH3COOH - Axit m mt phn t phn li nhiu nc ra ion H+ l axit nhiu nc. Vd: H2SO4, H3PO4, H2S H2SO4 H+ + HSO4HSO4- H+ + SO42H3PO4 H+ + H2PO4H2PO4- H+ + HPO426

nc. - Gv : i vi axit mnh nhiu nc v baz mnh nhiu nc th ch c nc th nht in li hon ton. Hot ng 3 - Gv cho Hs nhc li cc khi nim v baz hc cc lp di v cho v d. - Gv: baz l nhng cht in ly. Hy vit phng trnh in ly ca cc axit v baz . - Gv yu cu 2 Hs ln bng vit 3 phng trnh ly ca 3 baz. Nhn xt v cc ion do axit v baz phn ly ra. - Gv Kl: baz l cht khi tan trong nc phn li ra ion OH-. - Gv dn dt Hs tng t nh trn hnh thnh khi nim baz mt nc v nhiu nc.

HPO42- H+ + PO43II. Baz 1.nh ngha:( theo A-r-ni-t) Baz l cht khi tan trong nc phn li ra ion OH-. 2. Baz nhiu nc: - Baz m mt phn t ch phn li mt nc ra ion OHl baz mt nc. Vd: NaOH, KOH NaOH Na+ + OH- Baz m mt phn t phn li nhiu nc ra ion OHl baz nhiu nc. Vd: Ba(OH)2, Ca(OH)2 Ca(OH)2 Ca(OH)+ + OHCa(OH)+ Ca2+ + OHCc axit, baz nhiu nc phn li ln lt theo tng nc. III Hiroxit lng tnh: 1. nh ngha: Sgk Vd: Zn(OH)2 l hiroxit lng tnh Zn(OH)2 Zn2+ + 2OHZn(OH)2 2H+ + ZnO222.c tnh ca hiroxit lng tnh Mt s Hiroxit lng tnh thng gp l: Al(OH)3, Cr(OH)3, Pb(OH)2, Sn(OH)2 - t tan trong nc -Lc axit v baz ca chng u yu. + Phn li theo kiu baz: Zn(OH)2 Zn2+ + OH+ Phn li theo kiu axit: Zn(OH)2 2H+ + ZnO22( Hay: H2ZnO2 2H+ + ZnO22- )

Hot ng 4 - Gv lm th nghim, Hs quan st v nhn xt. + Cho dd HCl vo ng nghim ng Zn(OH)2 + Cho dd NaOH vo ng nghim ng Zn(OH)2 - Hs: C 2 ng Zn(OH)2 u tan. Vy Zn(OH)2 va p vi axit va p vi baz. - Gv kt lun: Zn(OH)2 l hiroxit lng tnh. - Gv t vn : Ti sao Zn(OH)2 l hiroxit lng tnh? - Gv gii thch: Theo A-re-ni-ut th Zn(OH)2 va phn li theo kiu axit va phn li theo kiu baz: - Gv: Mt s hiroxit lng tnh thng gp l: Al(OH)3, Cr(OH)3, Pb(OH)2, Sn(OH)2 Tnh axit v baz ca chng u yu. Hot ng 5 - Gv yu cu Hs cho v d v mui, vit phng trnh in li ca chng ? T cho bit mui l g ?

IV. Mui: 1) nh ngha: Sgk 2) Phn loi: - Mui trung ha: Trong pt khng cn phn li cho ion H+. Vd: NaCl. Na2SO4, Na2CO3... - Mui axit: trong phn t vn cn c kh nng phn li ion H+. Vd: NaHCO3, NaH2PO4... 3) S in li ca mui trong nc:7

- Gv yu cu Hs cho bit mui c chia - Hu ht mui tan u phn li mnh. thnh my loi - Nu gc axit cn cha H c tnh axit th gc Cho v d ? ny phn li yu ra H+ - Gv lu Hs: nhng mui c coi l Vd: NaHSO3 Na+ + HSO3khng tan th thc t vn tan mt lng rt HSO3- H+ + SO32nh, phn nh in li. -Gv cho hc sinh bit c nhng ion no tn ti trong dung dch NaHSO3 Dn d: V nh lm bi tp 4, 5, 7, 8 Sgk. Rt kinh nghim: Bi tp tham kho 1.Cc cht in ly sau cht no l cht in ly mnh a. NaCl, Al(NO3)3, Ca(OH)2 b. NaCl, Al(NO3)3, CaCO3 c. NaCl, Al(NO3)3, AgCl d. Ca(OH)2, CaCO3, AgCl 2.Phn ng no sau y khng phi l phn ng axt-baz a. HCl + NaOH b. H2SO4 + BaCl2 c. HNO3 + Fe(OH)3 d. H2SO4 +BaO 3.Hidroxit no sau y khng phi l Hidroxit lng tnh. a. Zn(OH)2 b. Al()H)3 c. Ca(OH)2 d. Ba(OH)2 4.Dung dch mui no sau y c tnh axt a. NaCl, K2SO4 b. Na2CO3, ZnCl2 c. ZnCl2, NH4Cl d. CH3COOONa, Na2CO3 5.Hin tng in li l mt hin tng t nhin c vai tr quan trng trong i sng v sn xut ho hc. Cu no sau y ng khi ni v s in li? A. S in li l s ho tan mt cht vo nc thnh dung dch. B. S in li l s phn ly mt cht di tc dng ca dng in. C. S in li l s phn ly mt cht thnh ion dng v ion m khi cht tan trong nc hay trng thi nng chy. D. S in li thc cht l qu trnh oxi ho kh.

8

Tit 5 : Tun 3

Bi 3 S IN LY CA NC, PH, CHT CH TH AXIT BAZ CHT CH TH AXIT-BAZ I. MC TIU BI HC :Kin thc Bit c: - Tch s ion ca nc, ngha tch s ion ca nc. - Khi nim v pH, nh ngha mi trng axit, mi trng trung tnh v mi trng kim. - Cht ch th axit - baz : qu tm, phenolphtalein v giy ch th vn nng K nng - Tnh pH ca dung dch axit mnh, baz mnh. - Xc nh c mi trng ca dung dch bng cch s dng giy ch th vn nng, giy qu tm hoc dung dch phenolphtalein. B. Trng tm - nh gi axit v kim ca cc dung dch theo nng ion H+ v pH -Xc nh c mi trng ca dung dch da vo mu ca giy ch th vn nng,giy qu v dung dch phenolphtalein

II. Chun b : Gv : Dd axit long HCl, dd baz longNaOH, phenolphtalein, giy ch th axit-baz vn nng Tranh v. III. Phng php: IV. T chc hot ng dy hc: 1) n nh lp : 2) Kim tra bi c : 3) Bi mi: Ni dung ghi bng Hot ng 1 I. Nc l cht in li rt yu: - Gv nu vn : Thc nghim xc nhn 1. S in li ca nc: c rng nc l cht ly rt yu. Hy biu Nc l cht in ly rt yu: din qu trnh in ly ca nc theo thuyt A- H2O H+ + OH- ( Thuyt A-r-ni-ut) r-ni-ut - Hs: Theo thuyt A-r-ni-ut H2 O H+ + OHHot ng 2 2. Tch s ion ca nc: - Gv yu cu Hs vit biu thc tnh hng s 250C hng s K H O gi l tch s ion cn bng ca cn bng (1) ca nc: [ H + ][O H ] K H 2O = [H+].[OH-] = 10-14 [H+]=[OH-] =10-7M. Vy mi - Hs: K = [ H 2 O] (3) trng - Gv: Trnh by Hs hiu c do in li rt yu nn [H2O] trong (3) l khng i. Gp trung tnh l mi trng trong [H+]=[OH-]= 10-7M gi tr ny vi hng s cn bng cng s l mt i lng khng i, k hiu l K H O ta c : K H O =K[H O]=[H+].[OH-] 2 K H O l mt hng s nhit xc nh, gi 3. ngha tch s ion ca nc: l tch s ion ca nc. 250C K H O = 10-14 a. Trong mi trng axit - Gv gi : Da vo hng s cn bng (1) v tch s ion ca nc, hy tm nng ion H+ Bit [H+] [OH-] = ?22

Hot ng thy v tr

2

2

2

9

v OHVd: Tnh [H+ ] v [OH-] ca dd HCl - Hs a ra biu thc: [H+] = [OH-] = 10 14 = 0,001M HCl H+ + Cl10-7M 14 - Gv kt lun: Nc l mi trng trung tnh, [H+ ]=[HCl]=10-3M [OH-]= 10 = 1010 3 nn mi trng trung tnh l mi trng c 11 M [H+] = [OH-] =10-7M [ H+] > [OH-] hay [ H+] > 10-7M Hot ng 3 - Gv cho h/s nhc li nguyn l chuyn dch b. Trong mi trng kim + cn bng. T vn dng vo qu trnh ca Bit [OH ] [H ] = ? + nc ri rt ra nhn xt nng ca ion H+ Vd: Tnh [H ] v [OH ] ca dd NaOH 10 5 M v OHNaOH Na+ + OH- Gv thng bo: K H O l mt hng s i vi 1014 tt c dd cc cht. V vy: nu bit [H+ ] trong [OH-]=[NaOH]=10-5M [H+] = 5 =10dd s bit c [OH-] trong dd v ngc li. 10 + 9 Vd: Tnh [H ] v [OH ] ca dd HCl 0,001M M + -3 - Hs:Tnh ton cho kt qu [H ]=10 M,[OH ] nn [OH-] > [H+] =10-11 M Vy: [H+] l i lng nh gi axit, So snh thy trong mi trng axit: kim ca dd: + + -7 [H ]>[OH ] hay [H ] > 10 M - Mi trng axit: [H+] > 10-7M + - Gv: Hy tnh [H ] v [OH ] ca dd NaOH 10 - Mi trng baz: [H+] < 10-7M 5 M - Mi trng trung tnh: [H+] = 10-7M - Hs: Tnh ton cho kt qu [H+ ]=10-9M,[OH-] II. Khi nim v pH, Cht ch th axit=10-5 M baz: So snh thy trong mi trng baz 1. Khi nim pH: [H+ ] 10 M [H+]=10-11M pH=11: mi trng baz - Mi trng baz: [H+] < 10-7M [H+]=10-7M pH=7: mi trng trung - Mi trng trung tnh: [H+] = 10-7M tnh Hot ng 4 - Gv yu cu Hs nghin cu Sgk v cho bit pH l g ? Cho bit dd axit, kim, trung tnh c pH bng my ? 2. Cht ch th axit-baz: l cht c mu - Gv gip h/s nhn xt v mi lin h gia pH sc bin v [H+] i ph thuc vo gi tr pH ca dung - Hs: Mi trng axit c pH> Nc 3 Axit H3PO4 l axit c mnh trung bnh Dung dch H3PO4 lm i mu qu tm ha , tc dng vi baz, vi oxit baz, mui, kim loi. Axit H3PO4 l axit 3 nc nn khi phn ng vi NaOH c th to ra 3 mui. H3PO4 + NaOH NaH2PO4 + H2O Natri ihirophotphat H3PO4 + 2NaOH Na2HPO4 + 2H2O Natri hirophotphat H3PO4 + 3NaOH Na3PO4 + 3H2O Natri photphat Da vo t l s mol gia NaOH v H3PO4 t a = nNaOH/nH3PO4 Nu a 1 to NaH2PO4 Nu 1 < a < 2 to NaH2PO4 v Na2HPO4 Nu a = 2 to Na2HPO4 Nu 2 < a < 3 to Na2HPO4 v Na3PO4 Nu a 3 to Na3PO4 H3PO4 tc dng vi baz hoc oxit baz, ty theo t l s mol cc cht phn ng m c th to ra cc mui khc nhau. 2. Tnh oxi ha: H3PO4 khng c tnh oxi ha nh HNO3

GV: Yu cu HS hy xt kh nng phn li ca cc nc v cho bit mnh ca axit H3PO4? GV: Trong dung dch H3PO4 c cha nhng cu t no? HS: H+, H2PO4-, HPO42-, PO43- v H3PO4. GV: Yu cu HS tho lun v tnh axit ca H3PO4? GV: Cho NaOH tc dng vi H3PO4 HS cho bit c th to ra nhng mui no? HS hy vit phng trnh phn ng ha hc?Gi tn cc mui?

GV: HS cho bit da vo u bit khi no to ra mui axit, khi no to ra mui trung ha hay hn hp hai mui? GV: Hng dn HS thit lp cc khong gi tr ca t l nNaOH/nH3PO4 v xc nh sn phm trong mi trng hp to mui. GV: HS rt ra kt lun g v phn ng gia H3PO4 vi oxit baz v baz.? Hot ng 4: GV: HS nghin cu SGK v cho bit H3PO4 c tnh oxi ha nh HNO3 hay khng? GV: Gii thch H3PO4 khng c kh nng oxi ha nh HNO3 do gc PO43- c cu to t din37

cn HNO3 c gc NO3- c cu to phng. Cu to phng ca NO3- nit +5 khng c bo v t mi pha, khng bn nn c xu hng nhn thm in t v th hin tnh oxi ha.H3PO4 nhit trn 3500C c tnh oxi ha yu. Hot ng 5: GV: Yu cu HS nghin cu SGK rt ra phng php iu ch H3PO4? GV: Trong phng th nghim ngi ta dng cht no iu ch H3PO4? GV: HS hy vit phng trnh iu ch H3PO4 trong phong th nghim? GV: Trong cng nghip ngi ta dng my phng php iu ch H3PO4? GV: HS hy cho bit phng php no thu c H3PO4 c tinh khit cao hn? Gii thch? Hot ng 6: GV: Yu cu HS cho bit cc loi mui ca axit photphoric v ly v d?

IV. iu ch: 1.Trong phng th nghim: Cho P tc dng vi HNO3 c P + 5HNO3c t0 H3PO4 + 5NO2 + H2O 2.Trong cng nghip: HS: c 2 phng php: a. i t qung photphoric hoc qung apatit: Ca3(PO4)2 + 3H2SO4 t0 2H3PO4 + 3CaSO4 b. i t photpho: 4P + 5O2 t0 2P2O5 P2O5 + 3H2O 2H3PO4 i t P c tinh khit cao hn v phng php i t qung cha cc tp cht c th tan trong H2SO4 c ha ln vi H3PO4. B.MUI PHOTPHAT C 3 loi mui - Mui phatphat l muitrung ha: Na3PO4, (NH4)3PO4, Ca3(PO4)2. - Mui ihiro photphat l mui axit: NaH2PO4, NH4H2PO4, Ca(H2PO4)2 - Mui hiro photphat l mui axit: Na2HPO4, (NH4)2HPO4, CaHPO4... I. Tnh tan: Tt c cc mui ihiro photphat u tan. Trong cc mui hiro photphat + photphat ch v + + c cc mui ca Na , K , NH4 tan cn mui ca kim loi khc u khng tan hoc t tan. II. Nhn bit ion photphat: Ag3PO4 c mu vng. c v c kt ta vng Ag3PO4. 33Ag+ + PO4 Ag3PO4

GV: HS nghin cu bng tnh tan v SGK, rt ra nhn xt v tnh tan ca cc mui photphat?

GV: HS nghin cu SGK cho bit Ag3PO4 c mu g? GV: Vy AgNO3 c th lm thuc th nhn bit ion photphat c khng? Nu c hy vit phng trnh phn ng dng ion? E. Cng c v bi tp: - GV: Yu cu HS nm vng tnh cht ha hc ca axit photphoric v gii thch c v sao axit photphoric khng c tnh oxi ha nh axit nitric. - GV: HS nm tnh cht ca mui photphat v thuc th nhn bit mui photphat. Bi tp v nh: 4,5/54 SGK.

38

Tit 18 Tun 9 A. Mc tiu:

Bi 12

PHN BN HA HC

Kin thc Bit c: - Khi nim phn bn ha hc v phn loi - Tnh cht, ng dng, iu ch phn m, ln, kali, NPK v vi lng. K nng - Quan st mu vt, lm th nghim nhn bit mt s phn bn ha hc. - S dng an ton, hiu qu mt s phn bn ho hc. - Tnh khi lng phn bn cn thit cung cp mt lng nguyn t dinh dng B.Trng tm - Bit thnh phn ha hc ca cc loi phn m, phn ln, phn kali, phn phc hp, tc dng vi cy trng v cch iu ch cc loi phn ny.

B. Chun b: - GV: Mt s ti liu v sn xut phn bn Vit Nam. - HS: Xem li bi mui amoni, mui nitrat, mui photphat - HS: Quan st cc loi phn bn c gia nh s dng cho cy trng. C. Kim tra bi c: - GV: HS trnh by tnh cht ha hc ca axit photphoric. - GV: HS gii thch v sao axit photphoric li khng c tnh oxi ha nh axit nitric. - GV: Nhn xt cho im D. Tin trnh dy hc: Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh Hot ng 1: C, H, O: Tng hp t khng GV: Hng dn HS nghin cu SGK v kh v nc tho lun cy trng cn nhng nguyn t Cy trng cn dinh dng no? Ly t u? N, P, K, Mg, Znhp th t t GV: Nhng nguyn t no cn b sung cho cy di dng phn bn ha hc? GV: HS cho bit cc loi phn bn ha hc c gia nh thng s dng cho cy trng? Hot ng 2: GV: HS cho bit phn m c vai tr g i vi cy trng? GV: Ngi ta da vo c im no nh gi cht lng m? Hot ng 3: GV: HS da vo bi mui amoni cho bit tnh cht ca phn m amoni? GV: Yu cu HS trnh by cch iu ch am amoni.?Ly v d? GV: B sung phn m ny c tc hi l39

I. Phn m: Phn m cung cp nit ha hp di dng ion nitrat NO3- v ion amoni cho cy c tc dng lm cho cy pht trin nhanh, xanh ti. Phn m c nh gi theo t l % v khi lng ca nguyn t N. 1. Phn m amoni: Phn m amoni l cc mui amoni: NH4Cl, (NH4)2SO4, NH4NO3Tt c cc phn m amoni iu tan trong nc v l cht phn li mnh. Phn m amoni c iu ch t amoniac v axit tng ng. 2NH3 + H2SO4 (NH4)2SO4

to mi trng axit cho t nu s dng lu di do ion gc axit to ra. Hot ng 4: GV: HS da vo bi mui nitrat cho bit tnh cht ca phn m nitrat?

GV: Yu cu HS trnh by cch iu ch am nitrat.?Ly v d? GV: cho hc sinh bit v khi nim m 1 l v m 2 l.

2. Phn m nitrat: Phn m nitrat l cc mui nitrat: NaNO3, Ca(NO3)2 Tt c cc phn m nitrat iu tan trong nc v l cht phn li mnh. Phn m amoni c iu ch t cacbonat kim loi tng ng v axit nitric. CaCO3 + 2HNO3 Ca(NO3)2 + CO2 + H2 O

3. Phn m ur: Ure l cht rn mu trng dng vin trn c Hot ng 5: cng thc (NH4)2CO l loi phn m tt nht GV: HS da vo c im ca phn m hin nay c t l % nit cao. ur ngoi th trng hy cho bit tnh cht Dng CO2 phn ng vi amoniac nhit ca ur? cao, p sut cao.t0, p GV: Trong t qu trnh bin i ca CO2 + 2NH3 (NH2)2CO + H2O phn m ur nh th no? Trong t GV: Da vo tnh cht ho hc ca cc (NH2)2CO + 2H2O (NH4)2CO3 loi phn m chng ta la chn phn m bn cho cc loi t khc nhau Hot ng 6: GV: Yu cu HS nghin cu SGK v II. Phn ln: thc t bn phn ca gia nh cho bit Phn ln cung cp nguyn t photpho cho cy phn ln cung cp nguyn t no cho trng hp th di dng H2PO4, HPO4.c tc cy ? Phn ln c tc dng g i vi cy dng : lm cho cnh l cy to chc, nhiu ht , trng? c to GV: Ngi ta da vo u nh gi dinh dng ca phn ln? nh gi cht lng phn ln da vo % GV: Hin nay trn th trng c nhng P2O5 tng ng vi lng P trong phn. loi phn no? C 2 loi phn ln : supephotphat, phn ln GV: Nguyn liu sn xut phn ln l nung chy. g?Hin nay nc ta ch yu s dng Qung apatit v qung photphoric, hin nay nguyn liu g? nc ta ch yu s dng qung apatit Lo Hot ng 7: Cai. GV: HS nghin cu SGK cho bit phn supephotphat c chia lm my loi? 1. Supephotphat: GV: Phn supephotphat n c iu Chia lm hai loi l supephotphat n v ch nh th no? Vit phng trnh iu supephotphat kp. ch? a. Supephotphat n Trn bt qung photphat hoc qung apatit vi dung dch axit sunfuaric c. Ca3(PO4)2 + 2H2SO4 Ca(H2PO4)2 GV: Supephotphat n gm nhng thnh +2CaSO4 phn no? GV: Phn supephotphat kp c iu ch nh th no? Vit phng trnh iu b. Supephotphat kp: ch phn supephotphat kp? Trn bt qung phophat hoc qung apatit vi40

axit photphoric GV: So vi supephotphat n, Ca3(PO4)2 + 4H3PO4 Ca(H2PO4)2 supephotphat kp nh th no? Trong thnh phn ca supephotphat kp khng GV: HS nghin cu SGK cho bit phn c ln thch cao, do t l % P2O5 cao hn. ln nung chy c iu ch nh th no? c. Phn ln nung chy: Nung hn hp qung apatit, c magie v GV: Phn ln nung chy gm nhng than cc nhit 10000C sau lm ngui thnh phn no? nhanh bng nc, sy kh v nghin bt. Phn ln nung chy l hn hp photphat v Hot ng 8: silicat ca canxi v magie. GV: Yu cu HS nghin cu SGK v III. Phn kali: thc t bn phn ca gia nh cho bit Phn kali cung cp cho cy trng nguyn t kali cung cp nguyn t no cho cy ? kali di dng ion K+. GV: Phn kali c tc dng g i vi cy trng? Phn kali c tc dng lm cho cy trng y nhanh qu trnh sinh trng, chng su bnh, GV: Ngi ta da vo u nh gi chng rt dinh dng ca phn kali? Da vo % K2O tng ng vi lng kali c Hot ng 9: trong phn kali nh gi cht lng phn ln IV. Phn hn hp v phn phc hp GV: Phn hn hp l loi phn nh th a. Phn hn hp: no? L hn hp N, P, K (m, ln, kali) cn gi chung l phn NPK. GV: Phn phc hp l loi phn nh th b. Phn phc hp: no? L hn hp cc cht c tao ra ng thi bang GV: Phn phc hp c iu ch nh cc tng tc ho hc th no? VD :amophot :NH3 tc dng vi H3PO4. Hot ng 10: GV: Yu cu HS nghin cu SGK v V. Phn vi lng thc t bn phn ca gia nh cho bit vi Cung cp cc nguyn t nh Mg, Zn,Mn, Bo lng cung cp nguyn t no cho cy ? E. Cng c v bi tp: - GV: HS cn nm tnh cht cc loi phn bn v li ch ca n i vi cy trng m p dng thc t sn xut nng nghip gia nh. Bi tp v nh: 2, 3, 4/58 SGK

41

Bi 13: LUYN TP (T1) TNH CHT CA NIT, PHOTPHO V CC HP CHT CA CHNG A. Mc tiu: HS hiu: - Cu to ca N2, NH3, HNO3, cc tnh cht ha hc c bn ca n cht nit v ca mt s hp cht: amoniac, mui amoni, axit nitric, mui nitrat - Cc kin thc v tnh cht vt l, tnh cht ha hc, iu ch v ng dng ca photpho, axit photphoric v mui amoni. - Cch nhn bit s c mt ca nit, photpho, amoniac, ion amoni, ion nitrat, ion photphat. K nng: - Rn luyn k nng vit phng trnh phn ng ha hc - Vn dng kin thc gii cc bi ton ha hc B. Chun b: - GV: H thng cu hi v bi tp lin quan n nit, photpho v cc hp cht ca nit, photpho. - GV: Chun b bng tm tt ni dung l thuyt cn thit. - HS: n tp cc kin thc ca nit, photpho v cc hp cht ca nit, photpho. C. Kim tra bi c: - GV: HS cho bit cc loi phn bn ha hc hin nay c con ngi s dng cho cy trng. - GV: Nhn xt, cho im. D. Tin trnh dy hc: Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh Hot ng 1: I. KIN THC CN NM GV: S dng bng tm tt ni dung l thuyt v 1. Kin thc v nit v hp cht ca nit nit v hp cht nit, yu cu HS cho in cc HS: thng tin vo bng ? n Mui Axit Mui n Mui Axit Amoniac Amoniac cht amoni nitric nitrat cht amoni nitric Cng Cng NN NH3 NH4+ HNO3 thc thc Tnh Kh Cht cht khng Kh mi lng, vt l mu D Tnh khai, tan khn khng tan, Tnh cht nhiu g mi, t in li cht vt l trong mu, tan mnh ha nc tan v trong hc hn nc Tnh - Bn - Tnh - L cht nhit baz yu Thy axit ha phn mnh hc thng - Thy to - L - P/ phn mi cht vi O2 - P/ vi trng oxi - P/ axit axit ha vi H2 - P/ vi mnh42

Tit 19 Tun 10

Mui nitrat NO3D tan, in li mnh Phn hy bi nhit

- P/ vi KL Hot ng 2: GV: S dng bng tm tt ni dung l thuyt v photpho v hp cht photpho, yu cu HS cho in cc thng tin v photpho v hp cht ca photpho vo bng?

dd mui - Tnh kh

Nhit phn

2. Kin thc v photpho v hp cht ca photpho HS:

E. Cng c: - GV: HS v nh n li cc kin thc v nit, photpho v hp cht ca n, lm cc bi tp 7,8,9 /62 SGK chun b cho tit luyn tp tip theo.

43

Tit 20 Tun 10 Bi 13: LUYN TP (T2) TNH CHT CA NIT, PHOTPHO V CC HP CHT CA CHNG A. Mc tiu: HS hiu: - Cc dng bi tp v nit, photpho v hp cht ca nit, photpho - Cc phng php gii ton ha hc v phng php nhn bit v nit, photpho v hp cht ca n K nng: - Rn luyn k nng vn dng kin thc gii bi tp B. Chun b: - GV: Cc bi tp lin quan n nit, photpho v hp cht ca n - HS: n tp l thuyt v lm y bi tp nh. C. Tin trnh dy hc: Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh Hot ng 1: II. BI TP GV: thu c 6,72 lt N2 (ktc) cn nhit HS: p n C phn hon ton m gam NH4NO2. Gi tr ca m l: A. 17,8 gam B. 18,6 gam C. 19,2 gam D. 20,3 gam Hot ng 2: GV: Cho 3,2 gam Cu tc dng ht vi dung HS: p n D dch HNO3 c, thu c duy nht kh X mu nu . Th tch kh X ktc l: A. 0.68 lt B. 0.95 lt C. 1.1 lt D. 1.12 lt Hot ng 3: HS: p n B GV: +Ca, t0 0 +HCl Photpho (1) B C +O2,t P2O5(2) (1)

B, C l A. Ca3P2, PCl5 B. Ca3P2, PH3 C. Ca2P3, PCl5 D. Ca2P3, PH3 Hot ng 4 GV: Ngi ta iu ch nit bng cch nhit phn hon ton mui amoninitr thu c kh N2, lng N2 ny phn ng vi oxi iu kin 30000C thu c NO, NO b oxi ha thnh NO2 c th tch 6,72 lt. Hy tnh khi lng mui amoninitr ban u.

HS: Phng trnh phn ng: NH4NO2 t0 N2 + H2O (1) 0 N2 + O2 3000 C 2NO (2) 2NO + O2 2NO2 (3) Ta c: s mol ca NO2 l nNO2 =446,7 2 2 ,4 2

= 0,3 mol

Hot ng 5: GV: Ho tan ht a gam Cu trong dung dch HNO3 long thu c 1,12 lt hn hp kh NO v NO2 (ktc) c t khi hi i vi H2 l 16,6. Xc nh gi tr a?

Theo phn ng (1), (2) v (3) th s mol nNH4NO2 = nN2 = 2nNO = 2nNO2 = 0,3.2 = 0,6 mol Nn khi lng ca mui amoninitr l m = n .M = 0,6.64 = 38,4 gam HS: Ta c s mol hn hp l : nhh = nNO + nNO2 =1,1 2 2 ,4 2

= 0,05 mol

gi x l s mol ca NO th s mol ca NO2 l 0,05 x Phng trnh phn ng : 3Cu + 8HNO3 3Cu(NO3)2 +2NO +4H2O3 x 2

x (0,05 x)

Cu + 4HNO3 Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O(0,05 x ) 2

Ta thy Mhh = 16,6 .2 = 33,2 gam M Mhh =

2 mNO + mNO = 33,2 gam nNO + nNO 2 x.28 + (0,05 x )46 = 33, 2 gam 0,05

Suy ra x = 0,035 mol Theo phng trnh phn ng s mol ca Cu tham gia phn ng: nCu =3 (0,05 x) x+ = 0,06 mol 2 2

Khi lng ca Cu:mCu =a = 0,06.64 = 3,84g D. Cng c: - GV: Yu cu HS nm vng cc kin thc chng II, nm cc dng bi tp v cc phng php gii lin quan n nit v photpho chun v cho kim tra 1 tit.

45

Tit 21 Tun 11 Bi 14: BI THC HNH 2 TNH CHT CA MT S HP CHT NIT - PHOTPHO A. Mc tiu:Kin thc Bit c : Mc ch, cch tin hnh v k thut thc hin cc th nghim : Phn ng ca dung dch HNO3 c, nng v HNO3 long vi kim loi ng sau hiro. Phn ng KNO3 oxi ho C nhit cao. Phn bit c mt s phn bn ho hc c th (c phn bn l hp cht ca photpho). K nng S dng dng c, ho cht tin hnh c an ton, thnh cng cc th nghim trn. Quan st hin tng th nghim v vit cc phng trnh ho hc. Loi b c mt s cht thi sau th nghim bo v mi trng. Vit tng trnh th nghim. B. Trng tm Tnh cht mt s hp cht ca nit ; - Tnh cht mt s hp cht ca photpho ..

B. Chun b: - GV: Dng c: - ng nghim. - Nt cao su. - Kp g. - n cn. - Gi th nghim. - Bng gn. - Kp st. - Chu ct. Ho cht: - Dung dch HNO3 68% v 15%. - Than. - ng l. - (NH4)2SO4. - Dung dch NaOH. - KCl - KNO3 tinh th. - Ca(HPO4)2. - Dung dch AgNO3. - Qu tm. - HS: - Cn chun b trc ni dung bi hc nh. C. Tin trnh dy hc: Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh Hot ng 1: I. Ni dung th nghim v cch tin hnh GV: gii thiu mc ch yu cu th nghim hng dn cch tin hnh th nghim. Ch yu cu an ton, chnh xc. Ho cht ly vi lng nh, dng. Thn trng trong cc th nghim vi HNO3 c. Hot ng 2: 1.Th nghim 1: Tnh oxi ho ca axit GV: Yu cu hc sinh tin hnh th nghim nitric c v long nh hng dn SGK. Sau khi tin hnh xong HS: Cho 1ml dung dch HNO3 68% vo ng th nghim th ngm ng nghim ngay vo nghim 1. cc xt c hp th ht NO2. Cho 1ml dung dch HNO3 15% vo ng nghim 2.46

Cho l ng vo 2 ng nghim v y bng bng tm xt. un nh ng nghim th 2. Quan st v gii thch hin tng. Hot ng 3: 2. Th nghim 2 Tnh oxi ho ca mui GV: Ch cn thn khng ly lng ho kali nitrat nng chy cht nhiu s gy n HS:Ly mt ng nghim sch, kh cp vo gi. t gi st vo chu ct ri cho mt lng nh KNO3 vo ng nghim v un. un n khi c bt kh bt u xut hin th dng kp st cho mt mu than nng vo ng nghim cha KNO3 nng chy. Quan st hin tng v gii thch Hot ng 4: 3. Th nghim 3: Phn bit mt s loi GV: HS ha tan cc mu phn bn trong cc phn bn ha hc ng nghim. HS: Ho tan cc mu phn bn trong cc ng nghim cha 4-5ml nc. GV:HS nhn bit phn m amoni. a. Phn m amoni sunfat HS: Ly 1ml dung dch ca mi loi phn bn cho vo ng nghim ring. Cho vo mi ng 0,5ml dung dch NaOH v un nng nh mi ng. ng nghim no c kh thot ra lm xanh qu tm m l amoni sunfat. Quan st v gii thch. GV: HS nhn bit phn kali clorua v supe b. Phn kali clorua v phn supephotphat photphat kp. kp HS: Ly 1ml dung dch pha ch ca kali clorua vo mt ng nghim v ca supephotphat vo ng nghim khc. Nh vi git dung dch AgNO3 vo tng ng. Phn bit hai loi phn bn trn bng cch quan st hin tng mi ng. Gii thch. Hot ng 5: GV: Hng dn HS v sinh phng th nghim. Hot ng 6 GV: Hng dn HS Vit tng trnh. II. Vit tng trnh Hot ng 7: GV: nhn xt bui thc hnh. D. Bo co kt qu thc hnh: 1. H v tn HS:. Lp:.. 2. Tn bi thc hnh : Gii thch kt qu TT Tn TN Cch tin hnh TN Hin tng quan st c TN

47

E. Cng c: - GV: HS xem li cc ni dung kin thc v bi tp chng II.

48

THC HNH TH NGHIM BO CO KT QU THC HNH TH NGHIM H v tn HS:. LpT. TT 1 Tn TN Phn ng trao i ion gia cc dung dch cc cht in li Cch tin hnh TN Hin tng quan st Gii thch kt qu TN

2

Tnh oxi ha ca axit nitric c v long

3

Tnh oxi ha ca49

mui kali nitrat nng chy

Phn bit mt s loi phn bn ha hc a.Ha tan phn bn

4

b.Nhn bit phn amoni sunfat

c.Nhn bit phn kali clorua v phn supe photphat

Nhn xt ca gio vin:. im thc hnh:

50

Tit 22: KIM TRA 1 TIT H v tn:...Lp: . Cu1: (3)Vit phng trnh ha hc thc hin cc dy chuyn ha sau : a) N2(4) (1) (2)

NH3 NO2

(3) (6)

NH4NO3(8)

(9)

N2 O Cu(NO3)2 P2O5(11)

NO

(5)

+Ca,t0 b)Photpho (1)

(7)

HNO3

(10)

CuO (12)

NH3,t0

Cu

+HCl B (2)

+O2, t0 C (3)

Cu 2:(2) Nung nng hn hp gm 33,6 lt kh N2 v 100,8 lt kh H2 c xc tc thch hp. Tnh khi lng NH3 thu c.Bit rng cc th tch kh o ktc v hiu sut phn ng tng hp l 25% Cu 3:(3) ho tan 10g hn hp ng v ng(II)oxit cn Vml dd HNO3 15% (D=1,2g/ml), thu c 1,792 lt kh NO ( ktc) a/ Tnh khi lng v % khi lng mi cht trong hn hp ng v ng(II)oxit. b/ Tnh V Gio vin khng gii thch g thm S Gio Dc v o To Tin Giang Trng THPT Phan Vit Thng Tit 22: KIM TRA 1 TIT H v tn:...Lp:. Cu1: (3)Vit phng trnh ha hc thc hin cc dy chuyn ha sau : a) N2(4) (1) (2)

NH3 NO2

(3) (6) (8)

NH4NO3 HNO3

(9)

N2O Cu(NO3)2 P2O5(11) NH3,t0 CuO(12)

NO

(5)

(10)0

+Ca,t0 b)Photpho (1)

(7)

Cu

+HCl B (2)

+O2, t C (3)

Cu 2:(2) Nung nng hn hp gm 6,72 lt kh N2 v 20,16 lt kh H2 c xc tc thch hp. Tnh khi lng NH3 thu c.Bit rng cc th tch kh o ktc v hiu sut phn ng tng hp l 75% Cu 3:(3) Ho tan hon ton 10g hn hp 2 kim loi Mg v Cu bng dd HNO3 , thu c 11,2 lt kh NO2 ( ktc) a/ Tnh khi lng v % khi lng mi kim loi trong hn hp 2 kim loi Mg v Cu. b/ Tnh th tch dd HNO3 0,1M cn dng Gio vin khng gii thch g thm

51

Tun 12 Chng 3 CACBON - SILIC Tit 23: Bi 15 CACBON A. Mc tiu: chua lm B. Chun b: - GV: M hnh cu to mng tinh th kim cng, than ch,Fuleren.; bng tun hon cc nguyn t ha hc. - HS: Chun b bi trc khi ln lp theo hng dn ca GV. C. Tin trnh dy hc: Hot ng ca gio vin v hc sinh Ni dung Hot ng 1: I. V TR V CU HNH ELECTRON GV: Yu cu hc sinh quan st bng tun NGUYN T: hon v tho lun cc ni dung sau: - Cc bon thuc chu k 2, nhm IVA, Z = 6. - V tr ca C trong BTH? - Cu hnh e: 1s22s22p2 - Cu hnh e nguyn t C? - Lp ngoi cng c 4 e nn C c th to - S oxi ha c th c ca C? c ti a 4 lin kt cng ha tr vi cc HS: ln bng trnh by : cu hnh e, nhm, nguyn t khc. chu k, s oxh. - Cc s oxi ha ca C: -4, 0, +2, +4. GV: Yu cu HS ly v d v hp cht cha VD: -4 0 +2 +4 C th hin cc s oxi ha nu. CH4, C, CO, CO2 Hot ng 2: II. TNH CHT VT L: GV: S dng m hnh cu to mng tinh th 1. Kim cng: kim cng, than ch, fulenren trong SGK - L cht tinh th khng mu, trong sut, hoc chiu m hnh cu trc 3D ca kim khng dn in, dn nhit km. cng , thanh ch, Fulenren - Tinh th thuc loi tinh th nguyn t. HS: T m hnh hc sinh trnh bi tnh cht 2. Than ch: vt l c bn ca cc dng th hnh Cacbon - Tinh th xm en, c cu trc lp. - Cc lp ln cn lin kt vi nhau bng tng tc yu. 3. Fulenren: * Fuleren: gm cc phn t C60, C70,c cu trc hnh cu rng, gm 32 mt. Hot ng 3: III. TNH CHT HA HC: GV: yu cu HS d on tnh cht ho hc - nhit thng C kh tr v mt ho hc ca cacbon da vo cu trc nguyn t v nhng tr nn hot ng khi un nng. cc trng thi s oxi ho ca cc bon. Trong cc phn ng C th hin tnh kh, tnh GV: Yu cu hc sinh gii thch ti sao C oxi ho. va c tnh oxi ha va c tnh kh Gii thch: - 4 0 +2, +4 HS: Da vo cc s oxh ca C d gii thch. s oxi ha trung gian 0 c th tng ln hoc gim xung nn va c tnh oxi ha Hot ng 4: va c tnh kh GV: yu cu HS cho bit: C th hin tnh 1. Tnh kh: kh khi no? cho v d Th hin tnh kh khi tc dng vi cht oxi HS:Th hin tnh kh khi tc dng vi cht ha mnh hn Cacbon oxi ha mnh hn Cacbon, a. Tc dng vi oxi: 0 0 +2 VD: O2.S,HNO3,H2SO4, KNO3..... t C + O2 C O2 GV: yu cu hc sinh ln bng vit phng nhit cao C kh c CO2 trnh phn ng +4 0 +2 t C O2 + C C O b. Tc dng vi hp cht:0 0

52

- nhit cao c th kh c nhiu oxit : 0 + 2 Fe2O3 + 3 C 2Fe +3 C O CO2 + C 2 C O 0 + 2 SiO2 + 2 C Si +2 C O - Vi HNO3, H2SO4c, KClO3 Hot ng 5: C + HNO3 CO2 + NO2 + H2O GV: Yu cu HS cho bit: C th hin tnh 2 . Tnh oxi ha: oxi ha khi no? Th hin tnh kh khi tc dng vi cht kh HS:Th hin tnh kh khi tc dng vi cht hiro v cc kim loi kh Hiro v cc kim loi a. Tc dng vi hiro: GV: l nhng cht oxi ho no v vit nhit cao v c xc tc: phng trnh phn ng minh ho 0 t C + 2H2 CH4 HS vit PTHH minh ho cc tnh cht b.Tc dng vi kim loi : nhit cao:0

0

+ 2

4 Al +3 C Al4 C 3 (nhm cacbua) Hot ng 6: GV: yu cu HS cho bit kim cng, than IV. ng dng: ch, than v nh hnh c nhng ng dng - trang sc, dao ct thu tinh, mi khoan . .. g? HS: hc sinh kt hp kin thc vi SGK - Dng lm cc in cc . . . - Dng lm cht kh trong luyn kim . . . trnh bi - Dng lm thuc n en . . . - Dng trong mt n phng c . . . Hot ng 7: GV: yu cu HS da vo SGK v hiu bit cuc sng cho bit trng thi thin nhin ca cacbon Hot ng 8: GV: cho HS nghin cu SGK, t hy nu cc cch iu ch cc dng th hnh ca C. V. Trng thi t nhin: Kim cng v than ch l cacbon t do gn nh tinh khit, ngoi ra cn c trong khong vt . VI. iu ch: - Kim cng nhn to: iu ch t than ch, bng cch nung 30000C v p sut 70 - 100 nghn atm trong thi gian di. - Than ch: nung than cc 2500 - 30000C trong l in khng c khng kh . - Than cc: Nung than m 1000 - 12500C, trong l in, khng c khng kh . - Than g: Khi t chy g trong iu kin thiu khng kh . - Than mui: CH4 C + 2H2 . - Than m: Khai thc trc tip t cc va than .

0

0

4

D. Cng c : - GV: Yu cu HS nhc li chnh ca bi v lu C va th hin tnh oxi ha va -

th hin tnh kh nhng tnh kh vn l tnh cht ch yu ca C. GV: Hng dn HS lm bi tp v nh 3, 4, 5 SGK trang 70 GV: Yu cu HS nghin cu trc bi : hp cht ca cacbon53

Tit 24: Tun 12 Bi 16A. Mc tiu: cha lm

HP CHT CA CACBON

B. Chun b: - GV: Chun b hnh v s l gas - HS: nghin cu trc bi C. Kim tra bi c: - GV: HS hy nu tnh cht ha hc ca cacbon - GV: HS hy vit phng trnh phn ng chng minh cacbon c nhng tnh cht trn. - GV: Nhn xt, cho im D. Tin trnh dy hc: Hot ng ca gio vin Ni dung Hot ng 1: A. CACBON MONOOXIT GV: yu cu HS nghin cu SGK cho bit I. Tnh cht vt l: im ging nhau v khc nhau v tnh cht - Kh khng mu, khng mi, khng v, nh vt l ca CO v N2 ? hn khng kh, t tan trong nc, khc Nit l CO rt c. II. Tnh cht ha hc: 1. Cacbon monoxit l oxit khng to mui: - Ging N2, CO2 km hot ng nhit thng v tr nn hot ng khi un nng. N l oxit khng to mui (oxit trung tnh). Hot ng 2: 2. Tnh kh: GV: Yu cu hc sinh t c im s oxi - CO chy trong khng kh ha ca CO d on tnh cht ha hc ca 2CO + O2 t 2CO2 CO - Tc dng nhiu oxit kim loi CO + CuO Cu + CO2 3CO + Fe2O3 t 2Fe + 3CO2 GV: Gii thiu cc phn ng ca CO vi O2, III. iu ch: 1. Trong phng th nghim: oxit kim loi. Yu cu hc sinh hon thnh cc phn ng. - HCOOH H SO d CO + H2O 2. Trong cng nghip: C + H2O t CO + H20 0 2 4 0

Hot ng 3: GV: yu cu HS nghin cu SGK cho bit kh CO c iu ch nh th no? Vit PTHH minh ha? Hot ng 4: GV: cho HS nghin cu SGK v hiu bit thc t rt ra tnh cht vt l ca CO2.? GV: b sung thm nh hng ca CO2 n mi trng gy hiu ng nh knh.... Hot ng 5: GV: Yu cu hc sinh vit phng trnh chng minh CO2 l oxit axit. GV: hng dn cho hc sinh nhn xt t l

CO2 + C t 2CO B. CACBON I OXIT I. Tnh cht vt l: L cht kh khng mu, nng gp 1,5 ln khng kh , tan t trong nc. nhit thng, p sut 60atm CO2 ha lng Lm lnh t ngt -760C CO2 ha thnh khi rn gi nc kh c hin tng thng hoa. II. Tnh cht ha hc: a. L khng kh duy tr s sng v s chy. ng dng cu ha, nhng khng dng

0

54

gia s mol CO2 , NaOH vi sn phm mui sinh ra

CO2 dp cc m chy Mg,Al.. CO2+ 2Mg2MgO+ C b. L oxit axit: - Tc dng vi nc: CO2(k)+ H2O(l) H2CO3 (dd) - Tc dng vi oxit baz: CO2 + CaO CaCO3 - Tc dng vi dung dch kim CO2 + NaOH NaHCO3 (1) CO2 + 2NaOH Na2CO3 + H2O (2)k= n NaOH n CO 2

GV: hng dn cho hc sinh nhn xt t l gia s mol CO2 , NaOH vi sn phm mui sinh ra

Nu k 1 th xy ra phn ng (1). Nu 1 < k < 2 th xy ra phn ng (1) v (2). Nu k 2 th xy ra phn ng (2). III. iu ch: 1. Trong phng th nghim: mui cacbonat + axit mnh: CaCO3 + 2HCl CaCl2 + CO2 H2O 2. Trong cng nghip : CaCO3 t CaO + CO2 C. AXIT CACBONIC V MUI CACBONAT I. Axit cacbonic: - H2CO3 l axit hai nc rt yu, km bn phn hu thnh CO2 v H2O - Trong dung dch: H2CO3 H+ + HCO3HCO3- H+ + CO32 - Axit cacbonic c th to c hai loi mui: + Mui axit + Mui trung ha II. Mui cacbonat: 1. Tnh cht: - Tc dng vi oxit baz - Tc dng vi dung dch kim to mui trung ho: Na2CO2, CaCO3..v to mui axit: NaHCO3, Ca(HCO3)2. . . a. Tnh tan: - Mui trung ha ca kim loi kim (tr Li2CO3) amoni v cc mui hirocacbonat d tan trong nc (tr NaHCO3). - Mui cacbonat trung ha ca cc kim loi khc khng tan hoc t tan trong nc . b. Tc dng vi axit:0

Hot ng 6: GV: cho HS nghin cu SGK cho bit iu ch CO2 trong cng nghip v phng th nghim?

Hot ng 7: GV: Yu cu hc sinh nu c im bit v axit cacbonic v vit phng trnh in li ca axit cacbonic?

Hot ng 8: GV: yu cu HS trnh by tnh cht ca mui cacbonat v hirocacbonat.

GV: Yu cu HS dng bng tnh tan nhn xt v tnh tan ca mui cacbonat trung ha. Gii thin tnh tan ca mui hidrocacbonat.

55

VD: NaHCO3 + HCl NaCl + CO2 + H2O GV: Yu cu HS vit cc phn ng chng HCO-3 + H+ CO2 + H2O minh tnh cht ha hc ca mui cacbonat Na2CO3 + 2HCl NaCl + CO2 + H2O (tc dng vi axit mnh, kim mnh, oxit CO32- + 2H+ CO2 + H2O baz v phn ng nhit phn) GV: thng bo kh nng b nhit phn ca c. Tc dng vi dung dch kim: VD: cc loi mui cacbonat - NaHCO3 + NaOH Na2CO3 + H2O - HCO-3 + OH- CO32- + H2O d. Phn ng nhit phn: 2NaHCO3 t Na2CO3 + CO2 + H2O0

MgCO3 t MgO + CO2 2. ng dng: - Canxicacbonat (CaCO3 ): L cht bt nh mu trng, c dng lm cht n trong lu ha v mt s nghnh cng nghip. Hot ng 9: GV: Yu HS nghin cu sch gio khoa tm - Natri cacbon khan (Na2CO3): L cht bt hiu mt s mui cacbonat quan trng v mu trng, tan nhiu trong nc (dng tinh th Na2CO3 .10H2O) c dng trong cng nu cc ng dng ca n? nghip thy tinh, gm, bt git . . . - NaHCO3: L tinh th mu trng hi t tan trong nc, c dng trong cng nghip thc phm, y hc. E. Cng c: - GV: Yu cu HS nm cc tnh cht ca cacbon monooxit, cacbon ioxit, axit cacbonic v mui cacbont - GV: Yu cu HS v nh lm cc bi tp 5, 6/75 SGK v xem trc bi silic v hp cht ca silic nh.

0

56

Tit 25: Tun 13 Bi 17: SILIC V HP CHT CA SILIC A. Mc tiu: B. Chun b: - GV: Chun b bng tun hon v cc ti liu c lin quan n silic v hp cht ca silic - HS: Nghin cu bi trc nh v xem xt nhng ng dng ca silic trong vt dng gia nh C. Kim tra bi c: - GV: HS hy nu tnh cht ha chung ca cacbonmonooxit, cacbonioxit, axit cacbonic, mui cacbonat - GV: HS vit mt s phn ng chng minh nhng tnh cht ca n - GV: Nhn xt, cho im D. Tin trnh dy hc: Hot ng ca gio vin Ni dung Hot ng 1: A. SILIC GV: Yu cu HS nghin cu sch gio khoa I. Tnh cht vt l: v so snh tnh cht vt l ca Si v C. + C hai dng th hnh: tinh th v v nh hnh (ging C). + Nhit si v nhit nng chy cao + Si c tnh bn dn (khc C) Hot ng 2: II. Tnh cht ha hc: GV: yu cu HS nghin cu SGK ri so 1. Tnh kh: snh vi C, Si c tnh cht ho hc ging v a. Tc dng vi phi kim: khc nhau nh th no? vit phng trnh Si + 2F2 SiF4 chng minh Si + O2 SiO2 HS: vit PTHH minh ho cc tnh cht . b. Tc dng vi hp cht: 3Si + 2Fe2O3 4Fe + 3SiO2 Si + 2NaOH + H2O Na2SiO3 + H2 2. Tnh oxi ha: Si + Mg Mg2Si (magie silixua) Hot ng 3: III. Trng thi t nhin: SGK GV: Yu cu HS nghin ca SGK v cho IV. ng dng v iu ch: bit cc dng khc nhau ca silic trong t 1. ng dng: SGK nhin. GV: Gii thiu ng dng v iu ch silic 2. iu ch: Cho SiO2 tc dng vi cht kh mnh nhit cao: 2C + SiO2 Si + 2CO Hot ng 4: GV: Yu cu HS quan st mu ct nhn xt 2Mg + SiO2 Si + MgO B. HP CHT CA SILIC v tnh cht vt l v trng thi t nhin ca I. Silic ioxit : silic ioxit? GV: HS nghin cu SGK cho bit tnh cht a. Tnh cht vt l v trng thi t nhin: (SGK) ha hc ca SiO2? Vit phng trnh phn b. Tnh cht ha hc: ng minh ha? - SiO2 l oxit axit (tc dng vi kim c, GV: nhn xt kin ca HS v b sung nng) nhng iu cn thit. SiO2 + 2NaOH Na2SiO3 + H2O57

Hot ng 5: GV: Yu cu HS nghin cu SGK cho bit tnh cht vt l v tnh cht ha hc ca axit silixic? Hot ng 6: GV: Yu cu HS tra bng tnh tan nhn xt, tnh cht mui silicat

SiO2 + Na2CO3 Na2SiO3 + CO2 - SiO2 tan trong HF 4HF + SiO2 SiF4 + 2H2O II. Axit silixic - Kt ta keo, khng tan trong nc: - D mt nc khi un nng H2SiO3 t SiO2 + H2O L axit yu, yu hn c H2CO3 Na2SiO3 + CO2 + H2O H2SiO3 + Na2CO3 III. Mui silicat: Hu ht mui silicat khng tan trong nc.Ch c mui silicat ca kim loi kim tan trong nc v dung dch thu c c mi trng kim: Na2SiO3 + H2O NaOH + NaHSiO30

E. Cng c - GV: HS cn nm vng tnh cht ha hc ca silic, silic ioxit v phng php iu ch silic, axit silixic - GV: HS v nh lm bi tp 6/79 SGK v xem trc bi : Cng ngh silicat.

58

Tit 26: Tun 13 Bi 18: CNG NGH SILICAT A. Mc tiu: B. Chun b: - GV: S sn xut clinke, xi mng - HS: Su tm tm kim cc mu vt bng thy tinh, gm, s. C. Kim tra bi c: - GV: HS trnh by tnh cht ha hc ca silic? - GV: trnh by tnh cht ha hc ca silic ioxit? - GV: Nhn xt, cho im. D. Tin trnh dy hc: Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh Hot ng 1: A. THY TINH GV: Yu cu HS nghin cu SGK v I. Thnh phn v tnh cht: thc t tr li theo gi : - Thnh phn: Na2O.CaO.6SiO2 - Thy tinh c thnh phn ha hc ch - Tnh cht: Gin, h s gin n nhit ln yu l g? II. Mt s loi thy tinh: - Nu nhng tnh cht quan trng ca - Thu tinh thng: Ch yu l Na2O, CaO, thy tinh 6SiO2. Lm ca knh, gng soi - Thy tinh c chia thnh nhng loi - Thu tinh pha l: Thay Na2O, CaO bng K2O, no? PbO. Lm thu knh, lng knh... GV: nhn xt cc kin ca HS v b - Thu tinh i mu: C cha AgBr, AgCl sung thm thnh phn v tnh cht ca - Thu tinh thch anh: Ch yu SiO2 mt s loi thu tinh - Thu tinh c mu: Thm mt s loi oxit c mu; Cr2O3, Fe2O3, MnO... B. GM Hot ng 2: Vt liu c iu ch t t st v cao lanh GV: HS nghin cu SGK cho bit I. Gch ngi: (SGK) thnh phn ch yu ca gm l g? II. Gch chu la: (SGK) C nhng loi gm no? Cch sn III. Snh s v men: xut cc loi gm nh th no? 1. Snh: t st nung 12000C snh. Trng men l cc mui nng chy to lp bo v. 2. S: Cao lanh, fenspat, thch anh, oxit kim loi nung 10000C, trng men, nung tip 14000C S 3. Men: c thnh phn l ging s, nhng d nng chy hn, khi nung to thy tinh che b mt C. XI MNG I. Thnh phn: 3CaO.SiO2; 2CaO.SiO2; 3CaO.Al2O3 . Hot ng 3: GV: HS nghin cu SGK v t kin II. Sn xut xi mng: vi, t st nung 13000C trong l quay thc thc t cho bit: + Xi mng c thnh phn ho hc ch clanke, nghin nh vi cht ph gia Xi mng II. Qu trnh ng cng ximng: yu l g? 3CaO.SiO2 + 5H2O Ca2SiO4.4H2O + + Qu trnh ng cng xi mng xy ra Ca(OH)2 nh th no? GV: dng s l quay sn xut 2CaO.SiO2 + 4H2O Ca2SiO4. 4H2O clanke m t s vn hnh ca l59

3CaO.Al2O3 + 6H2O Ca3(AlO3)2.6H2O Cc tinh th hidrat xen k vi nhau to thnh khi cng v bn E. Cng c: - GV: HS nm cc thnh phn ca thy tinh, gm v xi mng - GV: HS v nh lm cc bi tp SGK v n li kin thc chng 3: Cacbon silic

60

Bi 19: LUYN TP TNH CHT CA CACBON, SILIC V CC HP CHT CA CHNG A. Mc tiu: B. Chun b: - GV: Chun b bng tm tt ni dung l thuyt cn thit. - HS: n tp l thuyt v lm y bi tp nh. C. Tin trnh dy hc: Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh Hot ng 1 I. KIN THC CN NM GV: HS so snh tnh cht ca cacbon v 1. So snh tnh cht ca cacbon v silic silic in cc thng tinh vo bng sau: Cc tnh Cacbon Silic Cc tnh cht Cacbon Silic cht Cu hnh 1s2 2s22p2 1s2 2s22p6 3s23p2 Cu hnh . m 2,55 1,9 m in in S oxy -4, 0, +2, +4 -4, 0, (+2 ), +4 S oxy ho ho Cc dng Cc dng KC, TC, C Si TT, Si VH th hnh th hnh VH Tnh kh + Tc dng vi O2 ( t0) Tnh Oxy * Vi cc NT + Tc dng ho PK c ln vi hp cht Tnh kh hn nh F2, O2 ( oxi ho ( t0) mnh) HNO3 * Vi dd kim. , H2SO4 , KClO3 + Tc dng H2 ( Ni, t0) t0 cao t/d vi Tnh oxy + Tc dng cc LK Ca, Mg, ho KL ( Al, Fe 0 Mg cn t ). Hot ng 2 : 2. So snh tnh cht ca CO, CO2 , SiO2 GV:HS so snh tnh cht ca CO, CO2, SiO2 v in cc thng tinh vo bng sau:

Tit 27 Tun 14

Cc tnh cht Soh ca C&

CO (oxit khng to mui)

CO2 ( oxit axit)

SiO2 ( oxit axit)

Cc tnh cht Soh ca C&61

CO (oxit khng to mui) +2

CO2 ( oxit axit) +4

SiO2 ( oxit axit) +4

Si Trn g thi, c Tc dng vi Ki m Tnh kh Tnh oxy ho Tnh cht khc Hot ng 3 : GV : Yu cu HS so snh tnh cht ca H2CO3 v H2SiO3 Cc tnh H2CO3 H2SiO3 cht Tnh bn Tnh Axit

Si Trn g thi, c Tc dng vi Ki m Tnh kh Tnh oxy ho Tnh cht khc

Kh, c

Kh, khng c nc vi trong to kt ta khng C Khng

Rn, khng c NaOH to mui khng C Tan trong HF

Khng

C Khng Khng

3. So snh tnh cht ca H2CO3 v H2SiO3 Cc tnh H2CO3 H2SiO3 cht - Bn hn - Ch tn ti H2CO3, trong dung dch Tnh H2SiO3 dng long, rt d b bn keo, khi un phn hu thnh nng mi b CO2 v H2O. mt nc. - Axit rt yu Khi un nng b mt nc Tnh - Axit yu mt phn to Axit silicagen c S b mt ln l cht hp ph. Hot ng 4: 4. So snh tnh ca mui cacbonat v mui GV: HS so snh tnh ca mui cacbonat v silicat. mui silicat. Cc Na2CO3, Na2SiO3, Cc tnh Na2CO3, Na2SiO3, CaCO3 CaSiO3 tnh cht CaCO3 CaSiO3 cht Ch c kim Mui Tnh loi kim silicacat kh Tnh cht bn bn cht II.BI TP HS: Hot ng 5: Phn ng: 2H2 + O2 2H2O GV: t chy 6,80 g hn hp X gm hiro v cacbon mono oxit cn 8,96 lt oxi (1) x 0,50x (o ktc). Xc nh thnh phn phn trm62

theo th tch v theo khi lng ca hn hp X

2CO (2)

+

O2 2CO2

2.mol 1mol y 0,50y Gi x l s mol H2 v y l s mol CO 2x + 28 y = 6,80 (a) 0,50 (x + y) =

8,96 = 0,4 mol 22,4

x + y = 0,800 (b) Gii ra c x = 0,600 v y = 0,200 v s mol t l vi th tch vy H2 chim 75.0% ( ng vi 0,600mol) v 25,0% ( ng vi 0,200mol). 0,600x2,0 x100 = - Khi lng hiro: 6,8 17,6% - Khi lng cacbon mono oxit: 100%-17,6% = 82,4 D. Cng c: - GV: Yu cu HS v nh xem li cc kin thc hc trong chng 3 v chun b trc bi: M u v hp cht hu c.

63

Chng 4 I CNG V HO HC HU C Tit 28 Tun 14 Bi:20 M U V HU C

I. Mc tiu bi hc : 1. V kin thc : Hs bit: - Khi nim hp cht hu c, cch phn loi ha hc hu c, v c im chung ca hp cht hu c. - Khi nim v phn tch nguyn t 2. V k nng : Hs nm c mt s thao tc tch bit v tinh ch hp cht hu c. II. Chun b : Gv : Dng c chng ct v phu chit, bnh tam gic, giy lc, phu. Tranh v b dng c chng ct. Ha cht, nc, du n. III. T chc hot ng dy hc: 1/ n nh lp: 2/ Kim tra bi c: khng 3/ Bi mi: Hot ng thy v tr Hot ng 1 - Gv yu cu Hs nhc li cc khi nim v hp cht hu c, ha hc hu c, so snh t l v s lng hp cht hu c so vi hp cht ca cacbon. - Gv kt lun. Hot ng 2 - Gv yu cu Hs : + Hs quan st hnh vit CTPT v tn ca nhng cht c cu to trong hnh. + Hs nhn xt s ging v khc nhau v thnh phn phn t cua cc cht . T rt ra khi nim v Hidrocacbon v dn xut ca Hidrocacbon. - Gv khi qut s phn loi hp cht hu c. Hot ng 3 - GV yu cu HS + Nhc li mt s hp cht hu c hc lp 9. + Nhn xt thnh phn phn t, loi lin kt trong phn t hp cht hu c . - GV thng bo thm v tnh cht vt l v ha hc chung ca hchc ri ly v d chng minh. Ni dung I/ Khi nim ha hc hu c v hp cht hu c - Hp cht hu c l hp cht ca cacbon (tr CO, CO2, mui cacbonat, xianua, cacbua...) - Ha hc hu c l ngnh ha hc chuyn nghin cu cc hchc. II Phn loi hp cht hu c: 1. Phn loi: - Hidrocacbon: ch cha C v H. - Dn xut ca Hidrocacbon: Ngoi H,C cn c O, Cl, S... 2. Nhm chc: - L nhm nguyn t gy ra cac phn ng ha hc c trng ca phn t hchc. - Mt s loi nhm chc quan trng: -OH, -COOH, Cl, -C=C-, -O-... III. c im chung ca cc hp cht hu c: 1. c im cu to : - Phi c cacbon, ngoi ra cn c H, O, Cl, S... - LKHH cc hchc thng l LKCHT. 2. Tnh cht vt l : - Thng ts, tnc thp (d bay hi) - Thng khng tan hay t tan trong nc, nhng tan trong dung mi hu c. 3 .Tnh cht ha hc :64

- a s hchc khi t chy, chng km bn vi nhit nn b phn hy bi nhit. - Phn ng trong hchc thng xy ra chm, khng hon ton, khng theo mt hng nht nh v phi un nng hay cn xc tc. Hot ng 4 - Gv nu mc ch v pp phn tch nh tnh. - Gv lm th nghim phn tch glucoz. - Hs nhn xt hin tng v rt ra kt lun. Glucoz CuO,t CO2 + H2O Nhn ra CO2 : CO2 + Ca(OH)2dd CaCO3 + H2O Vn c Nhn ra H2O : CuSO 4 + 5 H2O CuSO4.5H2O Trng Xanh Kt lun:Trong thnh phn glucoz c C v H - Gv tng qut ln vi hchc bt k. Hot ng 5 - Hs nghin cu Sgk rt ra kt lun pp xc nh s c mt ca nit trong hchc. - Gv tm tt pp xc nh N dng s .o

IV. S lc v phn tch nguyn t: 1. Phn tch nh tnh a. Mc ch : Xc nh cc ngt c trong hchc. b.Phng php : Phn hy hchc thnh hcvc n gin ri nhn bit bng p c trng. c. Phng php tin hnh Xc nh Cacbon v hidro:CuSO4khan

Hchc

CuO,t

o

spvc

CuSO4 ha xanh ->spvc c n c C k ta ->sp c CO2 t vc

Ca(OH)2

Vy hchc A c mt C,H Xc nh nit :HchcH2SO o 4 ,t

spvc

NaOH o ,t

Khm i khai bay ln->c NH3

Vy hchc A c mt N 2. Phn tch nh lng: a.Mc ch: Xc nh t l khi lng cc nguyn t trong hchc. -b.Pphp: Phn hy hchc thnh hcvc ri nh lng chng bng pp khi lng hoc th tch. c. Phng php tin hnh Vd: Ptch mA g hchc A Cho sn phm phn tch ln lt i qua cc bnh: - Bnh 1: Hp th H2O bi H2SO4 c, P2O5, dd mui bo ha.. m H O = mbnh 1 - Bnh 2: Hp th CO2 bi CaO, dd kim... mCO = mbnh 2 Sau khi hp th CO2 v H2O o th tch kh cn li ri quy v (kct) d. Biu thc tnh2 2

Hot ng 6 - Gv nu mc ch v pp phn tch nh tnh. - Hs quan st s phn tch nh lng C, H (hnh 5.1) tm hiu vai tr cc cht trong cc thit b, th t lp thit b. - Gv yu cu Hs cho bit : + Cch xc nh khi lng CO2, H2O sinh ra. + Nu i v tr bnh 1 v 2 c khng ? v sao ? Hs nghin cu SGK tr li cc cu hi sau:

mC= mC=

12.mCO2 44 2.m H 2O 18

=> %C= => %H=

mCO2 .12.100% 44.m A m H 2O .2.100%

18.m A m N .100% mN = 28.V/22,4 => %N = mA

- Oxi: mO = mA - ( mC + mH + m N +.....) Hay %O = 100 - ( %C + %H + %N + ....)65

Cng c bi: Gv dng bi tp 3,5 Sgk cng c bi. Dn d : V nh lm bi tp 2, 3, 4, 5 Sgk. Xem li CTPT, CTCT, tn ca mt s hchc hc lp 9. Rt kinh nghim : Cho Hs tm hiu trc nh c s v phng php chng ct ru, tinh du, kt tinh ng a phng. Bi tp tham kho 1.Nhng cht no sau y l hp cht hu c: CH3Cl, C6H5Br, NaHCO3, C2H4O2, CH2O, CO2, NaCN. A. CO2, CH2O, C2H4O2 B. CH3Cl, C6H5Br, NaHCO3 C. CH3Cl, C6H5Br, C2H4O2, CH2O D. NaCN, C2H4O2, NaHCO3 2.Lin kt ho hc trong hp cht hu c l: A. Lin kt ion B. Lin kt hir C. Lin kt cng ho tr D. Ch yu l lin kt cng ho tr 3.Khng nh no sau y lun ng? A. Hp cht hu c nht thit phi c Cacbon, Oxi B. Thnh phn hp cht hu c c th c Cacbon C. Thnh phn hp cht hu c nht thit phi c Cacbon D. Thnh phn hp cht hu c nht thit phi c Oxi

66

Bi 21: CNG THC PHN T HP CHT HU C I. Mc tiu bi hc : 1. V kin thc : Hs bit cc khi nim v ngha : Cng thc n gin nht, cng thc phn t hp cht hu c. 2. V k nng : Hs bit - Cch thit lp cng thc n gin nht t kt qu phn tch nguyn t - Cch tnh phn t khi v cch thit lp cng thc phn t. II. Chun b : Gv : Tranh phng to hnh 5.4 Sgk, My tnh b ti III. T chc hot ng dy hc: 1.n nh lp : 2.Kim tra bi c : 3. Tin trnh: Hot ng thy v tr Ni dung ghi bng Hot ng 1 I. Cng thc n gin nht: + Nu ngha CTG nht 1. nh ngha CTG nht cho bit cc nguyn t v t l ti CTG nht cho bit cc nguyn t v t l gin s nguyn t cc nguyn t trong phn t. ti gin s ngt cc ngt trong phn t. Gv: CTPT c th trng hoc l bi s ca 2. Thit lp cng thc n gin nht: cng thc n gin nht - Tng qut : Th ph nh n CTTQ Ph t ch n Hot ng 2 cht A t h n nh CxHyOZNt - Gv cho Hs xt v d Sgk di s dn dt ca CT GN CaHbOcNd Gv theo cc bc. PT L ng T s nguyn t: x:y:z:v l + Hs t CTPT ca A. %C,%H ,%O,%N %C/12:%H/1:%O/16:%N/14 + HS lp t l s mol cc nguyn t c trong A. - Vd: Hchc A(C,H,O) : + Hs cho bit mi lin h gia t l s mol v t 73,14%C ;7,24%H l s nguyn t. Lp CTG nht ca A ? + T mi lin h trn suy ra CTG nht ca A. - Gv : Nu t CTPT ca A l (C5H6O)n hy nu Gi CTPT A : CxHyOz T l s mol (t l s ngt) ca cc nguyn ngha ca n . - Gv yu cu Hs tm tt cc bc lp CTG t trong A 73,14 7,24 19,62 nht ca mt hchc. nC : nH : nO = x : y : z = : :12 1 16

Tit 15 Tun 29-30

= Hot ng 3 - Gv yu cu Hs vit cng thc phn t mt s hp cht bit, t + Nu ngha ca CTPT. + Tm t l s nguyn t tng nguyn t trong mi cng thc, suy ra cng thc n gin nht. - Hs: nhn xt thng qua bng Axetile Axit Ru Etilen n axetic etylic CTPT C2H4 C2H2 C2H4O C2H6O (CH2)2 (CH)2 (CH2O) (C2H6O67

= 6,095 : 7,204 :1,226 = 5 : 6 : 1 Vy CTG nht ca A l C5H6O. CTPT ca A c dng (C5H6O)n vi n l bi ca 5 : 6:1 II. Cng thc phn t 1.nh ngha CTPT biu th s lng ngt ca mi ngt trong phn t. 2.Mi quan h gia CTPT v CTG nht V d : Axit Axitel Ru Etilen axeti en etylic c

2

)1 2:6:1 C2H6O CTPT C2H4 (CH2)2 C2H2 (CH)2 1:1 CH

T l s nt CT GN

1:2 CH2

1:1 CH

1:2:1 CH2O

C2H4 O2 (CH2 O)2 1:2:1 CH2 O

C2H6O (C2H6O)1

T l 1:2 s nt CTG CH2 nht

2:6:1 C2H6O

Hot ng 4 - Gv phn tch theo s sgk - yu cu h/s lm v d sgk Hot ng 5 -yu cu Hs xc nh KLPT ca (CH2O)n t xc nh n v suy ra CTPT ca A. - Gv yu cu Hs rt ra cc bc tm CTPT mt hchc t mt hchc khi mi tm ra.

Nhn xt : - S nguyn t ca mi nguyn t trong CTPT l mt s nguyn ln s nguyn t ca n trong CTN nht - CTPT c th trng vi CTG nht 3.Cch thit lp CTPT hp cht hu c a. Da vo thnh phn phn trm khi lng cc nguyn t S : CxHyOz x C +yH + zO KL(g) M 12x y 16z % 100 %C %H %O T t lM 12 x y 16 z = = = 100 %C % H %O

Hot ng 5 Gv phn tch cch lm sau yu cu h/s lm v d sgk

Cng c bi: Gv dng bi tp 2a v 4a Sgk cng c bi hc.

x = M.%C/ 12.100 y = M.%H/ 1.100 z = M.%O/ 16.100 VD: Sgk b.Thng qua CTG nht Xt v d SGK CTG nht l: (CH2O)n T MX= (12 + 1 +16 ).n = 60 n = 2 Vy CTPT l C2H4O2 c. Tnh trc tip theo sn phm chy CxHyOz +(x+y/4-z/2)O2x CO2 + y/2H2O 1 x y/2 0,01 0,04 0,04 Nn x=4, y= 8. T MX ta c z = 2

Dn d: V nh lm bi tp 1, 2, 3, 4, 5, 6 Sgk Rt kinh nghim: Cho Hs xem li phn tnh cht ha hc ca ru etylic, metan, axit axetic. B sung thm cho Hs v ch s v tr nhm nh chc. Bi tp tham kho 1. Nguyn tc chung ca php phn tch nh tnh l: A. Chuyn ho cht hu c thnh cc cht v c n gin quen thuc ri nhn bit sn phm bng phn ng c trng. B. t chy hp cht hu c tm N do c nhiu mi kht.68

C. t chy hp cht hu c tm C di dng mui than. D. un hp cht hu c vi NaOH tm H. 2. Mc ch ca php phn tch nh lng l: A. Xc nh khi lng cc nguyn t trong hp cht hu c. B. Xc nh cng thc phn t. C. Xc nh cng thc cu to. D. Xc nh s lng cc nguyn t. 3. Trong phn t CH4, thnh phn khi lng C, H ln lt l: A. 75%, 25% B. 20%, 80% C. 50%, 50% D. 25%, 75% 4. Thnh phn theo khi lng 92,3 %C, 7,7 %H ng vi cng thc phn t l: A. C6H12 B. C6H6 C. C3H8 D. C5H12 5.T khi hi ca hp cht hu c A i vi hir bng 23. Vy khi lng phn t cht A l: A. 46 B. 23 C. 48 D. 28 6. 0,88 gam hp cht hu c A KTC chim 0,224 lt. Vy khi lng phn t cht A l: A. 88 B. 44 C. 120 D. 60 7. Trong 4,4 gam CO2 th khi lng nguyn t C l: A. 2,4 g B. 4,4 g C. 2,2 g D. 1,2 g 8. Trong 5,4 g H2O th khi lng nguyn t H l: A. 0,6 g B. 2,7 g C. 5,4 g D. 1,2 g 9. t chy hon ton 2,6 gam C2H2 th khi lng CO2 v H2O thu c l: A. 8,8 g CO2, 1,8 g H2O B. 4,4 g CO2, 1,8 g H2O C. 4,4 g CO2, 4,4 g H2O D. 1,8 g CO2, 8,8 g H2O 10. t chy hon ton mt lng cht hu c cha C, H, Cl sinh ra 0,22 g CO2 v 0,09 g H2O. Khi xc nh Clo trong lng cht bng AgNO3 thu c 1,435 g AgCl. T khi hi ca n so vi hir bng 42,50. Cng thc phn t ca cht hu c trn l: A. C2H4Cl2 B. CH3Cl C. CHCl3 D. CH2Cl2 11. t chy 1 lt kh A cn 2 lt O 2 thu c 1 lt CO2 v 2 lt hi nc. Vy cng thc phn t ca A l: A. C2H6 B. C2H4 C. CH4 D. C3H8 12. Hp cht hu c A cha C, H, O, N. %C = 40,7 %H = 8,5 %N = 23,6. Vy % O l: A. 20% B. 0% C. 5% D. 27,2% 13. Mt hp cht hu c c 51%C, 9,4%H, 12%N, 27,3%O. T khi hi so vi khng kh l 4,05. Vy cng thc phn t ca cht hu c l: A. C5H11O3N B. C5H11O2N C. C5H10O2N D. C5H12O2N 14. C 4,6 gam cht hu c A chim th tch ng bng th tch 4,4 gam CO 2 cng iu kin. Vy khi lng phn t ca A l: A. 86 B. 46 C. 44 D. 64 15. t chy hon ton cht A cha C, H ta thu c nCO = nH O . Vy cng thc thc nghim ca A l:2 2

69

B. (CH2)n C. (CH4)n D. (CH3)n Phn nng cao dnh cho hc sinh kh Phn tch nh tnh nguyn t: Mc ch : Xc nh cc loi nguyn t c trong hp cht. Nguyn tc : Chuyn cc nguyn t trong hp cht hu c thnh cc cht v c n gin ri nhn ra cc sn phm da vo nhng tnh cht c trng ca chng. 1. Xc nh C v H : t chy hp cht hu c trong mt lung oxi vi xc tc l CuO, chuyn C v H thnh CO2 v H2O ri nhn bit CO2 bng nc vi trong, nhn bit H2O bng cch ngng t trn phn lnh ca ng t hay bng CuSO4 khan. Cc phn ng : CxHyOz + (x+y z - ) O2 4 2

A. (CH)n

xCO2 +

y H2O 2

2 Xc nh Nit : a) Phng php amoniac : (Phng php ny dng cho nhng hp cht c N lin kt trc tip vi C v H). Chuyn N trong hp cht hu c thnh amoniac, ri nhn bit amoniac bng qu tm t hay dd HCl c. Cc phn ng : H2SO4 + [N] + [H] (NH4)2 SO4 (NH4)2SO4 + 2NaOH 2NH3 + Na2SO4 NH3 + H2O NH4+ + OH hay NH3 + HCl NH4Cl (sng m) b) Phng php Latxenh (Phng php xianua) : un nng hp cht hu c vi Na, Na s phn ng vi C v N ca hp cht cho NaCN, ri nhn bit NaCN bng dd FeCl2 v FeCl3. Cc phn ng : Na + [C] + [N] NaCN 2NaCN + FeCl2 Fe(CN)2 + 2NaCl 4NaCN + Fe(CN)2 Na4[Fe(CN)6] 3Na4[Fe(CN)6] + 4FeCl3 Fe4[Fe(CN)6]3 + 12NaCl dd mu xanh Pruse 3 Xc nh halogen (Clo) : a) Phng php 1 (phng php Baistai): Tm mu cht vo mt si dy ng ri t nng, nu hp cht hu c c cha Clo s cho ngn la mu xanh lc. b) Phng php 2 : t mnh giy lc tm ru etylic v hp cht hu c cha Clo s sinh ra hiroclorua ri nhn bit HCl bng dd AgNO3 to kt ta AgCl mu trng, kt ta ny tan trong NH3. Cc phn ng : [Cl] + [H] HCl HCl + AgNO3 AgCl + HNO3 AgCl + 3 NH3 + H2O [Ag(NH3)2]OH + NH4Cl 4 Xc nh lu hunh : t nng hp cht hu c vi Na chuyn S v dng Na 2S, ri nhn bit bng dung dch Pb(CH3COO)2 trong dung dch NaOH d.70

CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O 5H2O + CuSO4 (mu trng) CuSO4.5H2O (mu xanh)

Cc phn ng : Na + [S] Na2S Pb(CH3COO)2 + 2NaOH Pb(OH)2 + 2CH3OONa Pb(OH)2 + 2NaOH Na2PbO2 + H2O Na2PbO2 + Na2S + 2H2O PbS + 4NaOH (en)

71

Tit 31 Bi 22: Tun :16 I. Mc tiu bi hc :

CU TRC PHN T HP CHT HU C

Kin thc Bit c : Ni dung thuyt cu to ho hc ; Khi nim ng ng, ng phn. Lin kt cng ho tr v khi nim v cu trc khng gian ca phn t cht hu c. K nng Vit c cng thc cu to ca mt s cht hu c c th. Phn bit c cht ng ng, cht ng phn da vo cng thc cu to c th. B. Trng tm: Ni dung thuyt cu to ho hc, cht ng ng, cht ng phn Lin kt n, bi (i, ba) trong phn t cht hu c

II. Chun b : Gv : M hnh rng v m hnh ca cc phn t III. T chc hot ng dy hc: 1. n nh lp: 2. Kim tra bi c: Hs ln bng lm bi tp s 3 v 6 trang 124 Sgk 3. Tin trnh:

72

Ni dung ghi bng Hot ng 1 I. Cng thc cu to phn t hp cht hu c Gv ly mt s CTCT ca mt s hp cht n 1. Khi nim : ginCng tit hc: Cc cht no sau y l ng ng v ng phn ca nhau ? hc phn tch CTCT biu din th t v cch thc lin kt(lin Hs rt ra nh ngha kt n, lin kt bi) ca cc nguyn t trong Hot ng 2 phn t Gv dng my chiu hoc cho h/s quan st sgk 2. Cc loi CTCT phn tch tng loi mt CTCT khai CTCT rt CTCT rt trin gn gn nhtH H C H H H H C C H H C H H

Hot ng thy v tr

CH3

CH C H3

CH3

H H C

H C C H H H

H H C H C H

CH3

CH C H3

CH

CH2

Hot ng 3 - Gv : Franklin a ra khi nim ha tr, Kekule thit lp rng C lun c ha tr 4, nm 1858 nh bc hc Cu-pe nu ra rng : Cc ngt C khc cc ngt cc ngt khc l chng c th lin kt vi nhau to ra mch thng, nhnh hay vng. Nm 1861 But-le-rop a ra nhng lun im lm c s cho thuyt cu to ha hc. - Gv : Bulerop khng nh : Cc nguyn t lin kt theo ng ha tr, sp xp theo trt t nht nh, thay i trt t xp xp s to ra cht mi - Gv : T CTPT C2H6O vit c nhng CTCT no ? - Hs : CH3-CH2-OH CH3-O-CH3 - Gv : Cht lng Cht kh Tc dng vi Na Khng tc dng vi Na - Hs t s so snh trn nu lun im 1. - Gv : T lun im 1 ta gii quyt c vn no nu trn ? Hot ng 4 - Gv : Belarut khng nh: C c ha tr 4, C c th lkt trc tip vi nhau to mch thng, nhnh, vng. - Gv : Vi 4 C hy ngh cc dng mch C thng, nhnh, vng ? - Hs t nu lun im 2. - Gv : T lun im 2 ta gii quyt c vn no nu trn ?

II. Thuyt cu to ha hc: 1. Ni dung : a) Lun im 1 : (Sgk) Vd : CTPT CTCT C2H6O CH3-CH2-OH CH3-O-CH3 Ru etylic Dimetyl ete M hnh

b) Lun im 2 : (Sgk) Vd :CH3 CH2 CH2 CH3; CH3 CH CH3 ; CH2 CH3 CH2 CH2 CH2

Hot ng 5 - Gv : Belarut khng nh : Tnh cht ca cc cht ph thuc vo thnh phn t (s lng, bn cht nguyn t) v cu to ha hc(trt t xp III. ng ng, ng phn: xp). 1. ng ng : Cc cht trong dy ng ng - Gv cho cc v d : 73a.V d : C2H4, C3H6, C4H8 - Hs so snh thnh phn (s lng nguyn t, bn - Thnh phn pt hn km nhau n nhm (-CH2-) cht cc nguyn t), tnh cht. Kt hp vi v d - C tnh cht tng t nhau ( ngha l c cu to mc I.1 t nu lun im 3.

Mch thng Mch nhnh Mch vng c) Lun im 3 : (Sgk) Vd : CH4 CCl4 C4H10 C5H12 Kh Lng Kh Lng 2- nhga -Gip gii thch hin tng ng ng v ng phn

CH3 CH3 CH2 CH2 (4 ) CH2 (1 ) CH2 CH2 CH3 ; CH3 CH (2 ) CH3 CH2 (5 ) CH2 C H 3; H 2C (3 ) CH3

CH2 CH2 H 2C CH2 CH

(6 ) C H 3

Dn d : V nh lm mt s bi tp cho theo cng Rt kinh nghim Bi tp thamkho 1.Cng thc cu to ca hp cht hu c cho bit: A. Thnh phn nguyn t B. S lng nguyn t mi nguyn t, th t kt hp v cch lin kt ca cc nguyn t C. Khi lng nguyn t D. S lng nguyn t mi nguyn t 2. Lin kt 3 gia 2 nguyn t C trong hp cht hu c gm: A. 1 lin kt , 2 lin kt B. 3 lin kt C. 3 lin kt D. 1 lin kt , 2 lin kt 3. Cho bit cu tr li sai. Trong hp cht hu c, gia 2 nguyn t Cacbon: A. C nhiu nht 5 lin kt . B. C t nht 1 lin kt . C. C th c 1 lin kt i. D. C th c 1 lin kt ba. 4. Trong cc cht sau y, cht no l ng ng: C 2H6, C2H2, CH4, CH3OCH3, C4H10, C6H6, C2H5OH, CH3CHO, C3H7OH. A. C2H6, CH4, C4H10 B. C2H5OH, C3H7OH, CH3CHO C. CH3OCH3, CH3CHO, C2H2 D. CH3OCH3, C4H10, C2H6 5. Chn cch pht biu ng trong cc cu sau y. ng phn l nhng cht: A. C cng thnh phn nguyn t. B. C khi lng phn t bng nhau. C. C cng cng thc phn t nhng cng thc cu to khc nhau. D. C cng tnh cht ho hc. 6. Ho tr ca Cacbon trong hp cht hu c lun l: A. 1 B. 2 C. 3 D. 4

74

Tit 32 Tun 17 I. Mc tiu bi hc :

Bi 23 PHN NG HU C

Kin thc Bit c : S lc v cc loi phn ng hu c c bn : Phn ng th, phn ng cng, phn ng tch. K nng Nhn bit c loi phn ng thng qua cc phng trnh ho hc c th. B. Trng tm: Phn loi phn ng hu c c bn : Th, cng, tch ...

II. Chun b : Gv : M hnh rng v m hnh c ca phn t etan. III. T chc hot ng dy hc: 1. n nh lp: 2. Kim tra bi c: Hs ln bng lm bi tp s 6 v 8 Sgk 3. Tin trnh: Hot ng thy v tr Ni dung ghi bng Hot ng 1 I.Phn loi phn ng hu c Gv : nhc li cc phn ng thng 1. Phn ng th gp trong phn ng ca cc hp VD 1 : CH4 + Cl2 as CH3Cl + HCl cht v c v yu cu h/s nu cc VD 2: CH3COOH+C2H5OHCH3COOC2H5+ H2O , xt phn ng gp trong cc hp Vd 3 : C2H5OH + HBr t C2H5Br + H2O cht hu c nh ngha : sgk Hot ng 2 2. Phn ng cng Gv dng my chiu hoc cho h/s VD 1 : C2H4 + Br2C2H4Br2 quan st sgk phn ng ca Cl2 VD 2 : C H + HCl HgCl ,t C H Cl 2 2 2 3 vi CH4 v phn ng ca C2H5OH nh ngha: sgk v CH3COOH, C2H5OH vi HBr 3.Phn ng tch VD 1 Hot ng 3 H SO t CH2 CH2 CH2 CH2 + H2O Tin trnh phn ny tng t nh trn cho phn ng cng v phn H OH ng tch VD 2o 2 o2 4, o

CH3 - CH2 - CH2 - CH3

to, xt

CH3 - CH = CH - CH3 CH2 = CH - CH2 - CH3

+ +

H2 H2

nh ngha: sgk II. c im ca phn ng ho hc trong ho hu c Hot ng 4 1.Cc phn ng ho hc trong hu c thng xy ra Gv m t 2 th nghim trong sgk chm, do cc lin kt trong phn t cc cht hu c cho h/s so snh v rt ra nhn t phn cc nn kh phn ct xt 2.Thng thu c nhiu sn phm Cng tit hc: lm bi tp 2 sgk Dn d: V nh lm bi tp 1,3 Sgk Rt kinh nghim75

Bi 24: LUYN TP Tit 33 Tun 17 HP CHT HU C, CTPT V CTCT

I. Mc tiu bi hc : 1. V kin thc : Hs bit: - Cc k/n, cch biu din CTCT v cu trc khng gian ca cc phn t hu c n gin, cc loi phn ng ca hp cht hu c - Phn bit cc loi ng phn cu to 2. V k nng : Hs nm vng cch xc nh CTPT t kt qu phn tch, tm CTCT cua mt s cht n gin. II. Chun b : Gv : Bng ph nh Sgk nhng trng. III. T chc hot ng dy hc: 1/ n nh lp: 2/ Kim tra bi c: Kim tra s chun b nh ca Hs. 3/ Tin trnh: I. Kin thc cn nh: Hot ng 1: Hs ln lt i din cc nhm trnh by ni dung nh s trong Sgk t rt ra: - Mt s phn ng ho hc thng gp trong hu c. - Xc nh CTPT hp cht hu c gm cc bc: Xc nh PTK, CTGN, CTPT. II. Bi tp: Hot ng 2: Gv cho Hs lm cc bi tp Bi 2 (Sgk) Bi 4 (Sgk) chn C Bi 7 (Sgk) th: a, d Cng b Tch c Dn d: V nh xem trc bi ankan Bi tp tham kho 1.t chy hon ton 5,8 gam cht hu c A thu c 2,65 gam Na 2CO3, 12,1 gam CO2 v 2,25 gam H2O. a.Tnh khi lng ca cc nguyn t c trong 5,8 gam A v % khi lng ca n c trong A ? b. Tm cng thc n gin nht ca A. 2. Cht hu c A c t khi hi so vi tan l 2 . Hy xc nh CTPT ca A bit A ch cha C, H, O . 3. Hp cht A ( C , H , O , N ) c M A = 89 vC . Khi t chy 1 mol A thu c hi H 2O , 3 mol CO2 v 0,5 mol N2 . Tm CTPT ca A v vit CTCT cc ng phn mch h ca A bit rng A l hp cht lng tnh76

4.Cn 7,5 th tch O2 th t chy va 1 th tch hi hidrocacbon A. Xc nh CTPT ca hidrocacbon ? 5. Trn 6 cm3 cht A c cng thc C2xHy v 6 cm3 cht B c cng thc CxH2x vi 70 cm3 O2 ri t . Sau khi lm ngng t hi nc thu c 49 cm 3 kh trong c 36 cm3 b hp th bi nc vi trong v phn cn li b hp th bi P . Xc nh CTPT ca A, B ? 6. Sau khi t 0,75 l mt hn hp gm cht hu c A v CO 2 bng 3,75 l kh O2 ly d ngi ta thu c 5,1 l hn hp mi . Nu cho hi nc ngng t ht , th tch trn cn li 2,7 l v nu cho li tip qua 1 l dung dch KOH 1 M th ch cn 0,75 l . Cc kh o cng iu kin . Tm CTPT ca A ? 7. Cho 4,6 l hn hp gm CxHy A v CO vo 30 l O2 d ri t . Sau phn ng thu c mt hn hp 38,7 l . Sau khi cho hi nc ngng t cn li 22,7 l v sau li qua dung dch KOH cn li 8,5 l kh . Tm CTPT ca A ? 8.Cho cc cht sau: CH3CH2OH, CH3OCH3 hai cht trn l: A. ng ng B. ng phn C. ng v D. Ging nhau 9. Theo thuyt cu to h hc, ng vi cng thc phn t C3H6 c cc cng thc cu to l: A. 1 B. 2 C. 5 D. 6 10. ng vi cng thc phn t C4H10 theo thuyt cu to h hc cacbon c h tr 4, hidro c ha tr 1, s cng thc cu to l: A. 2 B. 4 C. 5 D. 6

77

Tun 20 Tit 37 Chng V I. MC TIU :

Bi 25 : AN KAN

Kin thc Bit c : nh ngha hirocacbon, hirocacbon no v c im cu to phn t ca chng. Cng thc chung, ng phn mch cacbon, c im cu to phn t v danh php. Tnh cht vt l chung (quy lut bin i v trng thi, nhit nng chy, nhit si, khi lng ring, tnh tan). Tnh cht ho hc (phn ng th, phn ng chy, phn ng tch hiro, phn ng crckinh). Phng php iu ch metan trong phng th nghim v khai thc cc ankan trong cng nghip. ng dng ca ankan. K nng Quan st th nghim, m hnh phn t rt ra c nhn xt v cu trc phn t, tnh cht ca ankan. Vit c cng thc cu to, gi tn mt s ankan ng phn mch thng, mch nhnh. Vit cc phng trnh ho hc biu din tnh cht ho hc ca ankan. Xc nh cng thc phn t, vit cng thc cu to v gi tn. Tnh thnh phn phn trm v th tch v khi lng ankan trong hn hp kh, tnh nhit lng ca phn ng chy. B. Trng tm: c im cu trc phn t ca ankan, ng phn ca ankan v tn gi tng ng. Tnh cht ho hc ca ankan Phng php iu ch metan trong phng th nghim

II. PHNG PHP : Hot ng nhm m thoi III. CHUN B : - Bng tn gi 10 ankan khng phn nhnh u tin trong dy ng ng cc ankan . - M hnh phn t propan ; n-butan v isobutan - Etxng , m bi trn ng c , nc ct , cc thu tinh - B dng c iu ch CH4 - Ho cht : CH3COONa rn ; NaOH rn , CaO rn IV. THIT K CC HOT NG : 1. n nh lp : KTSS 2. Kim tra : * nh ngha ng ng , cho v d ? * Cho mt s v d v cc hp cht HC c th gp trong cuc sng ? 3. Bi mi : Hot ng ca thy v tr Ni dung

78

Hot ng 1 : vo bi Th no l HC no ? c my loi HC no ? Hot ng 2 : -Nhc li khi nim ng ng -Cho hc sinh vit cng thc phn t mt s ng ng ca CH4 ri suy ra cng thc tng qut v khi nim dy ng ng ca metan . - Cng thc chung ca dy ankan l g ? Hot ng 3: - Vit cng thc cu to ca cht hu c c cng thc phn t C4H10 v C5H12 Cho hc sinh t rt ra kt lun v s ng phn. - GV nh s la m ch bc ca C GV: Hng dn hs bit bc ca cacbon :

I. ng ng, ng phn, danh php,: 1. ng ng ankan : - Mtan , etan , propan hp thnh dy ng ng gi l dy ng ng ca mtan . - Gm cc hp cht CnH2n+2 (n>1) - Ankan l nhng hircacbon no, mch h, trong phn t ch c lin kt n. 2. ng phn - T C4H10 tr i c ng phn mch cacbon * Bc ca Cacbon H H H H H I II II H - C C C CII CI H H H H H H Ankan khng phn nhnh H H CH3 CH3 H I II III IV H C C C C CI H H H H CH3 H Ankan phn nhnh - Bc ca nguyn t C phn t ankan bng s nguyn t C lin kt trc tip vi n - Ankan khng phn nhnh ch cha C bc I , II - Ankan phn nhn trong phn t cha C bc III , IV. 3. Cu trc : -Cc nguyn t C ankan trng thi lai ho sp3 -Mi nguyn t C nm trn nh ca t din u m 4 nh l cc nguyn t H hoc C -Cc lin kt C C ; C H u l lin kt . Hu nh khng phn cc - Gc lin kt u gn bng 109,50 - Ho tr ca C hu nh bo ho 4/ Danh php : (Theo IUPAC ) a/ Ankan mch khng phn nhnh

Hot ng 4 : - Gv cho hs xem m hng cu to ca CH4 v C4H10

Hot ng 5: - Yu cu HS luyn tp gi tn cc ankan khng phn nhnh . - T CTCT tn gi79

-- HS nm c cch gi tn 10 ankan khng nhnh u tin v tn gc ankyl tng ng

tn ankan = tn C mch chnh + an

Hs hot ng nhm : CH4 : Metan C6H14 : Hexan Gi tn cc ng phn ca C5H12 C2H6 : Etan C7H16 : Heptan C8H18 : Octan HS nhn xt rt ra cch gi tn ankan c C3H8 : Propan C4H10 : Butan C9H20 : Nonan nhnh C5H12 : Petan C10H20 : Dekan Tn gc ankyl : HS p dng gi tn mt s ankan mch i ui an thnh yl nhnh CnH2n+2 H CnH2n+1 CH3 ( ankan) ( gc ankyl b/ Ankan c nhnh : CH3 C CH3 - Chn mch C di nht lm mch chnh. - nh s th t sao cho v tr nhnh nh CH3 nht. 2,2-dimetyl propan -c tn theo mu. Tn gi = s ch v tr nhnh + tn nhnh + tn mch chnh + an V d : CH3 CH CH2 CH3 CH3 2-metylbutan

Hot ng 6: Cho HS gi tn cc ng phn ca C5H12 Rt ra cch gi tn ankan c nhnh ?

CH3 *- Lu : - Nu c nhiu nhm th ging nhau:2,3,4 dng tip u ng i, CH3 C CH CH2 CH3 tri,tetra thay cho vic lp li tn nhm th - Nu c nhiu nhm th khc nhau th c CH3 C2H5 theo mu t a, b, c 3 etyl-2,2-dimetyl pentan

4. Cng c : * Mt ngi gi tn hp cht hu c A l : 2 - etyl - 3 - metyl butan , ng hay sai ? a. ng b. Sai * Vit cng thc cu to thu gn ca cht sau : 3 etyl 2,2,4 trimetylheptan * Cc hp cht di y hp cht no l ankan ? a. C7H14 b. C6H10 c. C8H18 d. khng c 5. Hng dn v nh - Lm bi tp : trang 115 116 sgk. Trang 35 37 sbt.

80

81

Tun 20 Tit 38 Bi 25 : AN KAN (tt) I. MC TIU : trnh by tit 37 Trng tm : Tnh cht ho hc ca ankan : tnh tr v phn ng th II. PHNG PHP : m thoi nu vn III. CHUN B : H thng cu hi v bi tp IV. THIT K CC HOT NG : 1. n nh lp : KTSS : 2. Kim tra : * Vit cc ng phn ca C5H12 , gi tn theo quc t v thng thng ? * Nu cch gi tn ? cu trc ca phn t ankan ? 3. Bi mi : Hot ng ca thy Hot ng 1 : vo bi - da vo mt s ankan bit trong cuc sng : nh: xng , ga , nn hc sinh rt ra tnh cht vt l chung ca ankan - Gv b xung thm cc tnh cht vt l khc . Ni dung II. TNH CHT VT L : - iu kin thng , cc ankan t C1 C4 trng thi kh T C5 C17 : lng ] T C18 tr i trng thi rn . -Nhit nng chy , nhit si , kl ring ca cc ankan tng theo s nguyn t cacbon ( tng theo phn t khi ) - Ankan nh hn nc . - Ankan khng tan trong nc K nc . - Ankan l nhng dung mi khng phn cc ha tan c nhng cht khng phn cc . - Ankan l nhng cht khng mu .

* Nhc li c im cu to cc ankan , t IV / TNH CHT HO HC : Ankan c im cu to hng dn HS d on kh tng i tr v mt ho hc : nhit nng tham gia phn ng ca ankan thng chng khng phn ng vi axit , baz v cht oxyho mnh ( KMnO4 ) : Hot ng 2 : 1. Phn ng th bi halogen : Vit phng trnh phn ng th Cl2 (c trng) vo CH4 ? V d : Hng dn cho hc sinh cch th v CH4 + Cl2 a s CH3Cl + HCl quy tc th v sn phm chnh CH3Cl + Cl2 a s CH2Cl2 + HCl Vit ptp : CH2Cl2 + Cl2 a s CHCl3 + HCl C3H8 + Cl2 v C3H8 + Br2 CHCl3 + Cl2 a s CHCl4 + HCl - Cc ng ng : T C3H8 tr i th Clo *Gv thng bo : Flo phn ng mnh lit nn (nht l brm) u tin th trong mch. phn hu ankan thnh C v HF . It qu yu82

nn khng phn ng - GV trnh by phn c ch phn ng ( ch cn s lc ) L c ch gc dy chuyn * Bc khi mo Cl o o Cl a s Clo + Clo * Bc pht trin dy chuyn CH3 H + Clo o CH3 + HCl o CH3 + Clo oCl CH3Cl + Clo CH3o o H + Clo . * Bc t dy chuyn : Clo + Clo Cl2 o CH3 + Clo CH3Cl o CH3 + o CH3 CH3CH3 Hot ng 3 : Gio vin hng dn HS vit cc phng trnh phn ng v rt ra nhn xt: t C2H6 t C3H8 b gy mch cac bon thnh nhng phn t nh hn. - HS vit phng trnh phn ng t chy CH4 v phng trnh phn ng tng qut t chy ankan -GV yu cu Nhn xt t l mol CO2 v H2O sinh ra sau phn ng Ankan em dt nCO2< nH2O - Gv b xung : Khng b oxyho bi dung dch KMnO4 nhng nhit , xc tc thch hp ankan c th b oxi ho khng hon ton to thnh dn xut cha oxy CH4 + O2 tx t HCHO + H2Oo o0

V d : C3H8 + Cl2a s

CH3-CH2CH2Cl + HCl CH3CHClCH3 + HCl

Nhn xt : - Nguyn t hir lin kt vi cacbon bc cao hn d b th hn nguyn t hiro lin kt vi nguyn t cacbon bc thp . - Cc phn ng trn gi l phn ng halogen ho , cc sn phm th c gi l dn xut halogen ca hirocacbon .

2/ Phn ng tch : ( ehirho ) CH3-CH3 x ,t CH2=CH2 + H2 * Phn ng crackinh : ( b gy lk C-C ) CH4 + CH3-CH=CH2 t C4H10 C2H6 + CH2=CH20

3. Phn ng Oxi ha hon ton CnH2n+2+()O2 t nCO2 + (n+1)H2O V d : CH4 +2O2 t CO2 + 2H2O0 0

III.iu ch v ng dng Hot ng 5 : 1/. iu ch : GV gii thiu phng php iu ch a/ Trong cng nghip : ly t kh thin ankan trong cng nghip nhin, kh du m. -Lm th nghim iu ch CH4 t Natri axetat b/ Phng th nghim : vi vi ti xt CH3COONa + NaOH t CH4 + Na2CO3 Al4C3 + 12H2O 3CH4 +4Al(OH)3 2/ ng dng : - T C1 n C20 c ng dng lm nhin ot ng 6: liu Yu cu HS tr li cu hi : Tm nhng ng - Nhiu Ankan c dng lm dung mi v dng c lin quan n tnh cht ho hc ca du bi trn my ankan ? - iu ch cht sinh hn0

83

- Nh tc dng ca nhit v cc phn ng oxy ho khng hon ton HCHO, ru metylic , axitaxetic v..v 4/ Cng c : * t chy 0,1 mol CxHy 0,1mol CO2 v 0,2mol H2O . Xc nh dy ng ng ca Vit chng trnh chung. * Lm bi tp 7/ 114 SGK * Vit phn ng Isobutan + Cl2 theo t l mol 1 : 1 5. Hng dn v nh : - Lm bi tp : trang 115 116 sgk. Trang 35 37 sbt - Chun b bi mi : + c trc bi 26 : Xicloankan. Gch di cc kin thc quan trng. + Trnh by cu to ca xicloankan? + Trnh by tnh cht vt l, tnh cht ha hc v ng dng ca xicloankan?

A.

84

Tun 21 Tit 39 BI 26 : XICLOANKAN I. MC TIU :Kin thc Bit c : Khi nim, c im cu to phn t. Tnh cht ho hc : Phn ng th, tch, chy tng t ankan ; Phn ng cng m vng (vi H2, Br2, HBr) ca xicloankan c 3 4 nguyn t cacbon. ng dng ca xicloankan. K nng Quan st m hnh phn t v rt ra c nhn xt v cu to ca xicloankan. T cu to phn t, suy on c tnh cht ho hc c bn ca xicloankan. Vit c phng trnh ho hc dng cng thc cu to biu din tnh cht ho hc ca xicloankan. B. Trng tm: Cu trc phn t ca xiclohexan, xiclopropan, xiclobutan. Tnh cht ho hc ca xiclohexan, xiclopropan, xiclobutan.

II. PHNG PHP : Quy np m thoi trc quan III. CHUN B : - Tranh v m hnh mt s xiclo ankan - Bng tnh cht vt l ca mt vi xiclo ankan IV. THIT K CC HOT NG : 1. n nh lp : kim tra s s lp 2. Kim tra : Vit phng trnh phn ng ca n- pentan : * Tc dng Cl2 dn xut mono clo * Tch H2 * Crakinh 3. Bi mi : Hot ng ca thy v tr Hot ng 1: vo bi Ankan v xicloankan ging v khc nhau nh th no ? Hot ng 2 : - Quan st bng 6.2 ,hy cho bit c im v cu to phn t ca xicloankan ? - Cho bit CT chung ca xicloankan n vng ? -Trn c s lp dy ca xicloankan ? Ni dung

I/Cu trc ,ng phn ,danh php : 1/ Cu trc phn t ca mt s mono xicloankan Cng thc phn t v cu trc mt s mono xicloankan khng nhnh nh sau: C 3 H6 C 4 H8 C5H10 C6H12

* xicloankan l nhng hir cacbon no85

Hot ng 3 : Gv gip Hs c tn ca cc xicloankan . -T hc sinh nhn xt rt ra qui tc gi tn monoxiclo ankan - Vit tt c ng phn xicloankan ca C5H10 ? gi tn ? - Gv gi tn mt s xiclo ankan khc .

mch vng. * Xicloankan c 1 vng ( n vng ) gi l mono xicloankan * Cng thc chung l CnH2n ( n 3 ) 2/ ng phn v cch gi tn monoxicloankan : a/ Quy tc : S ch v trtn nhnhXiclo+tn mch chnh + an - Mch chnh l mch vng . - nh s sao cho cc s ch v tr cc mch nhnh l nh nht b/ Th d : Mt s xicloankan ng phn ng vi cng thc phn t C6H12CH3

Xiclohexan metyl xiclopentan CH3 CH3 1,2 dimetylxiclobutan

Hot ng 4: Cho bit nhit si , nhit nng chy , mu sc , tnh tan ca cc xiloankan - Tnh cht vt l ca mt s xicloankan ? (cho hc sinh t nghin cu sach gio khoa bit c qui lut bin i Nhit nng chy ,nhit si )

II/ Tnh cht : 1/ Tnh cht vt l - Nhit nng chy , nhit si tng dn theo chiu tng ca M - u khng mu khng tan trong nc nhng tan trong dung mi hu c 2/ Tnh cht ho hc : a/ Phn ng cng m vng ca xiclopropan v xiclobutan + H2C Ni,80 0

CH3-CH2- CH3 Propan

+ Br2 BrCH2 CH2 CH2Br - Vi c im lin kt ca xicloankan d (1,3 dibrompropan ) on tnh cht ho hc ca xicloankan ? * Gio vin cn nhn mnh cho hc sinh : + HBr CH3 CH2 CH2Br u l HC no , phn ng c trng l phn (1Brompropan ) ng th nhng Xiclopropan v xiclobutan c Xiclobutan ch cng vi hydro : phn ng cng m vng -Cho hc sinh t vit Ni ,120 C mt s phng trnh. +H2 CH3 - CH2 - CH2 - CH30

86

butan Xicloankan vng 5,6 cnh tr ln khng c phn ng cng m vng trong nhng iu kin trn b/ Phn ng th : tng t ankan + Cl2 - GV hng dn HS vit phng trnh phn ng ca xiclopropan v xiclobutan : cng ,th , chy a s

+ HCl cloxiclopentan

+ HBr Bromxiclohexan C/ Phn ng oxyho: CnH2n + 2 o 2 nCO2 + nH2O H< 0 C6H12 + 9O2 6CO2 + 6H2O H = -3947,5kj Xiloankan khng lm mt mu dung dch3n

+ Br

t

0

Hng dn HS vit phng trnh Rt ra s khc nhau v ging nhau gia xicloakan vi ankan ? * c bit ch v t l s mol gia CO2 v H2 O

III/ iu ch v ng dng : 1/ iu ch : Ngoi vic tch trc tip t qu trnh chng ct du m , xicloankan cn c iu ch t ankan , th d : CH3[CH2]4CH3 + H2 2/ ng dng : Ngoi vic dng lm nhin liu nh ankan , xicloankan cn c dng lm dung mi , lm nguyn liu iu ch cc cht khc , th d : t, x t 0

t0 ,x t

Hot ng 6: GV hng dn HS vit phng trnh phn ng v ng dng ca , xicloankan da trn phn ng tch

+ 3H2

4. Cng c : Nu s ging v khc nhau gia ankan v xicloankan ? 5. Hng dn v nh: - Lm bi tp : 1 5 /120 121 sgk. 5.18 5.24 / 38 39 sbt. - Chun b bi mi : + On tp cc kin thc trng chng 5. + Chun b phng php gii cc bi tp : trang 123 sgk. Trang 39 40 sbt.

87

Tun 21 Tit 40 Bi 27 : LUYN TP ANKAN V XICLOANKAN I. MC TIU : 1. Kin thc : Cng c :cc kin thc v ankan v xicloankan 2. K nng : - Rn luyn k nng vit CTCT v gi tn cc ankan - Rn luyn k nng lp CTPT ca hp cht hu c , vit ptp c ch vn dng quy lut th vo phn t ankan . 3. Trng tm : Gii cc bi tp vn dng . II. PHNG PHP : m thoi gi m nu v gii quyt vn hot ng nhm III. CHUN B : - GV : - K sn bng nhng cha in d liu - H thng bi tp bm st ni dung luyn tp - HS : - Chun b cc bi tp trong chng 6 trc khi n lp - H thng li cc kin thc c hc . IV. THIT K CC HOT NG : 1. n nh lp : KTSS : 2. Kim tra : Kt hp trong qu trnh luyn tp 3. Bi mi : Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh Hot ng 1 : I.KIN THC CN NM : Gv nu nhng vn c bn c hc Hs a cc v d minh ho , phn tch , khc Cho cc t tho lun nhm . su v cng c kin thc c hc . -Phn ng chnh trong ho hu c ? 1.cc phn ng chnh trong ho hu c : Th , cng , tch . 2.Ankan l hirocacbon no mch h , c CTTQ -ankan l g ? CTTQ ? l CnH2n+2 ( n1) 3.t C4H10 tr i c ng phn mch cacbon . -C nhng loi ng phn no ? 4.Tnh cht ho hc c trng ca ankan v xicloankan l phn ng th , ring xicloankan -Tnh cht ho hc c trng ca ankan v vng nh c phn ng cng m vng . 5.So snh ankan v xicloankan : xicloankan l g ? Ging nhau Khc nhau Cu to Ch c lk n Ankan : h -So snh s ging v khc nhau v tnh cht Xicloankan : ho hc ca ankan v xicloankan ? vng Tnh cht -u c phn ho hc ng th Xiclopropan , -C phn ng xiclobutan c tch hiro phn ng -Chy to cng m nhiu nhit vng -ng dng ca ankan ? -Ankan l thnh phn chnh trong cc loi nhin88

Hot ng 2 : GV hng dn hc sinh hon thnh cc bi tp trong sgk . Bi 1 : Vit CTCT ca cc ankan sau : Pentan , 2-metylbutan , isobutan , cc cht trn cn c tn gi no khc khng ? Bi 2 : Ankan Y mch khng phn nhnh c CTG nht l C2H5 . a) Tm CTPT , vit CTCT v gi tn Y ? b) Vit ptp ca Y vi clo khi chiu sng , ch r sn phm chnh ca phn ng ? Bi 3 : t chy hon ton 3,36 lit hn hp kh A gm mtan v etan thu c 4,48 lit kh CO2 ( kc ) . Tnh %V mi kh trong hn hp A ? Bi 4 : khi 1gam CH4 chy to ra 55,6KJ . Cn t bao nhiu lit kh CH4 ( kc ) lng nhit un 1 lit H2O ( D = 1g/cm3) t 25C ln 100C . Bit mun nng 1gam nc ln 1C cn tiu tn 4,18J v gi s nhit sinh ra ch dng lm tng nhit ca nc .

liu v l ngun nguyn liu phong ph cho CN ho cht . II.BI TP : Bi 1 : CH3 CH2 CH2 CH2 CH3 CH3 CH CH2 CH3 CH3 CH CH3 CH3 CH3 Bi 2 : a) Ankan c CTPT ( C2H5)n C2nH5n V ankan nn : 5n = 2n.2+2 => n = 2 Vy CTCT ca Y l : CH3 CH2 CH2 CH3 CH3 CH2 CH2 CH2Cl b) CH3 CH2 CH2 CH3 + Cl2 + HCl CH3 CH CH2 CH3 Cl Bi 3 : gi s mol CH4 l x , s mol C2H6 l y nA = 0,15 = x + y nCO2 = 0,2 = x + 2y gii h => x = 0,1 , y = 0,05 => %V CH4 = 66,67% , %V C2H6 = 33,33% Bi 4 : Nng nhit ca 1g nc ln 1C cn tiu tn 4,18J Vy khi nng nhit 1g nc t 25C ln 100C cn tiu tn lng nhit l :75.4,18 = 313,5J Do lng nhit cn tiu tn cho 1lit nc t 25C ln 100C l 313,5 . 1000 = 313,5KJ Mt khc : 1gam CH4 khi chy to 55,6KJ Vy c 313,5KJ cn 5,6385 gam CH4 VCH4 cn dng l : 7,894 lit .

4. Cng c : Kt hp trong qu trnh luyn tp. 5. Hng dn v nh : - Lm bi tp : 5.25 5.30/ 39 40 sbt. - Chun b bi mi : + Nm vng cc phng php tin hnh cc th nghim trong bi 28.

89

Tun 22 Tit 41 Bi 28 : BI THC HNH 3 PHN TCH NH TNH IU CH V TNH CHT CA METAN I. MC TIU :Kin thc Bit c : Mc ch, cch tin hnh, k thut thc hin cc th nghim c th. Phn tch nh tnh cc nguyn t C v H. iu ch v thu kh metan. t chy kh metan. Dn kh metan vo dung dch thuc tm. K nng S dng dng c, ho cht tin hnh c an ton, thnh cng cc th nghim trn. Quan st, m t hin tng, gii thch v vit cc phng trnh ho hc. Vit tng trnh th nghim. B. Trng tm Phn tch nh tnh C, H; iu ch v th tnh cht ca metan

II. PHNG PHP : Trc quan m thoi III. CHUN B : 1. Dng c : - ng nghim . n cn . - Nt cao su mt l nay va ng nghim . ng ht nh git . - ng dn kh hnh ch L (l1 : 5cm ,l2 : 20 cm ) u nhnh di v c vt nhn . - B gi th nghim thc hnh ( s v cp g ) - Cc thy tinh 100 200 ml - Kp ha cht . Ga ng nghim 2 tng . 2 Ha cht : - ng knh (tinh bt , naphtalen v. v) - CuO , bt CuSO4 khan .CH3COONa c nghin nh . - on day Cu ng knh 0,5 mm di 20 cm - Vi ti xt (NaOH v CaO ) . - Dung dch KMnO4 long . - Dung dch nc brom . - Dung dch nc vi trong . - Nm bng . IV. THIT K CC HOT NG : 1. n nh lp : 2. Kim tra : - Vic chun b nh ca hc sinh - L thuyt thc hnh 3. Bi mi : Hot ng ca gio vin Chia hc sinh ra rng nhm thc hnh - Gio vin lu : - Cn chun b sn bt CuSO4 : nghin nh cc tinh th CuSO4.5H2O bng ci ri sy

Hot ng ca hc sinh Th nghim 1 : Xc nh s c mt ca C, H trong hp cht hu c - Nghin nh khong 0,2 0,3ghp cht hu c (ng knh , bng phin hoc tinh90

kh trong capsun s - Cn tn k hn hp ca cht hu c v CuO , cho vo tn y ng nghim - Hng dn HS t ng nghim nm ngang Lu : a im nng nht ca ngn la n cn tip xc vi phn y ng nghim .

bt ) ri trn u vi 1g bt CuO . Cho hn hp vo y ng nghim kh . Cho tip 1g bt CuO ph kn hn hp . t 1 mu bng c rc cc ht CuSO4 khan phn trn ng nghim . Dy nt c ng dn kh sc vo ng nghim cha nc vi trong . Lp dng c nh hnh v . - Dng n cn nung nng nh ton b ng nghim , sau un nng mnh phn c cha hn hp phn ng v ghi li hin tng quan st c . Gv lu : Th nghim 2 : iu ch v th mt vi - Nn chun b sn vi ti xt v tnh cht ca metan CH3COONa khan cho cc nhm thc Nghin nh 1 g CH3COONa khan hnh : Tn nh vi sng ( khng dng cng vi 2 g vi ti xt ( CaO + NaOH ) bt vi c sn ) ri trn nhanh vi xt ri cho vo y ng nghim c lp ng dn ht theo t l 1,5:1 sau trn nhanh kh ( ging nh hnh 5.5) . un nng t CH3COONa khan vi vi ti xt theo t , sau un nng mnh phn ng t l 2:3 nghim c cha hn hp phn ng ng - Ong nghim cha hn hp phn ng thi ln lt lm cc thao tc : c lp theo hng nm ngang trn a) a u ng dn kh sc vo dung gi th nghim . dch KMNO4 1% . b) a u ng dn kh sc vo nc brom . c) a que dim ang chy ti u ng dn kh . a mt mu s trng chm vo ngn la ca metan

V . NI DUNG TNG TRNH TH NGHIM 1. Tn HS : Lp : 2. Tn bi thc hnh : Phn tch nh tnh. iu ch v tnh cht ca metan. 3. Ni dung tng trnh: Trnh by tm tt cch tin hnh th nghim, m t hin tng quan st c, gii thch, vit pthh (nu c) cc th nghim sau. Th nghim 1 : Xc nh s c mt ca C, H trong hp cht hu c. Th nghim 2 : iu ch v th mt vi tnh cht ca metan.

91

Chng VI: Tun 22 Tit 42 I. Mc tiu bi hc :

HIROCACBON KHNG NO Bi 29: ANKEN

Kin thc Bit c : Cng thc chung, c im cu to phn t, ng phn cu to v ng phn hnh hc. Cch gi tn thng thng v tn thay th ca anken. Tnh cht vt l chung (quy lut bin i v nhit nng chy, nhit si, khi lng ring, tnh tan) ca anken. Phng php iu ch anken trong phng th nghim v trong cng nghip. ng dng. Tnh cht ho hc : Phn ng cng brom trong dung dch, cng hiro, cng HX theo quy tc Mac-cp-nhi-cp ; phn ng trng hp ; phn ng oxi ho. K nng Quan st th nghim, m hnh rt ra c nhn xt v c im cu to v tnh cht. Vit c cng thc cu to v tn gi ca cc ng phn tng ng vi mt cng thc phn t (khng qu 6 nguyn t C trong phn t). Vit cc phng trnh ho hc ca mt s phn ng cng, phn ng trng hp c th. Phn bit c mt s anken vi ankan c th. Xc nh cng thc phn t, vit cng thc cu to, gi tn anken. Tnh thnh phn phn trm v th tch trong hn hp kh c mt anken c th. B. Trng tm: Dy ng ng v cch gi tn theo danh php thng thng v danh php h thng/ thay th ca anken. Tnh cht ho hc ca anken. Phng php iu ch anken trong phng th nghim v sn xut trong cng nghip. II.

Chun b : 1: dng dy hc: - M hnh phn t etilen, m hnh ng phn hnh hc cis-trans ca but-2-en (hoc tranh v) - ng nghim, nt cao su km ng dn kh, kp ng nghim, n cn, b gi th nghim. - Ho cht, H2SO4c, C2H5OH, ct sch, dung dch KMnO4 dung dch Br III. Phng php : m thoi nu vn IV. T chc hot ng dy hc: 1. n nh lp : 2. Kim tra bi c : 3. Bi mi : Hot ng ca thy v tr Hot ng 1: T cng thc ca eitlen v khi nim ng ng hc sinh bit, gio vin yu cu hc sinh vit cng thc phn t mt s ng ng ca etilen, vit cng thc tng qut ca dy ng ng v nu dy ng Ni dung ghi bng I. ng ng, ng phn, danh php: 1. ng ng: C2H4, C3H6, C4H8...CnH2n (n 2) lp thnh dy ng ng anken (olefin)

92

ng ca etilen Hot ng 2: Trn c s nhng cng thc cu to hc sinh vit, gio vin yu cu hc sinh khi qut v loi ng phn cu to ca cc anken

2. ng phn: a) ng phn cu to Vit ng phn C4H8 CH2 = CH - CH2 - CH3 CH3 - CH = CH - CH3 CH2 = C - CH3 CH3

Nhn xt: anken c: - ng phn mch cacbon - ng phn v tr lin kt i Hc sinh tin hnh phn loi cch cht c cng thc cu to vit thnh 2 nhm ng phn mch cacbon v ng phn v tr lin kt i Hc sinh vn dng vit CTCT cc anken c CTPT: C5H10 Hot ng 3: Hc sinh qut st m hnh cu to phn t b) ng phn hnh hc: cis-but-2-en v trans-but-2-en rt ra khi nim v ng phn hnh hc. Gio vin c th dng s sau m t khi nim ng phn hnh hc

iu kin: R1 R2 v R3 R4 ng phn cis khi mch chnh nm cng mt pha ca lin kt C = C ng phn trans khi mch chnh nm hai pha khc nhau ca lin kt C = C Hot ng 4: 3. Danh php Hc sinh vit cng thc cu to mt s a) Tn thng thng ng ng ca etilen CH2 = CH2 CH2 = CH - CH3 Etilen Propilen Gio vin nu kh khn khi t C4H8 tr ln C4H10 Butilen tn thng thng g kh khn nn s dng tn h thng93

- Gio vin: Gi tn mt s anken - Hc sinh: Nhn xt, rt ra quy lut gi tn cc anken theo tn thay th - Hc sinh: Vn dng quy tc gi tn mt s anken

b) Tn h thng S ch v tr - tn nhnh - tn mch chnh s ch v tr - en VD: CH3 - CH = C - CH3 CH3 2-metyl-but-2-en

- Gio vin: Lu cch nh s th t mch chnh (t pha gn u ni i hn) Hot ng 5: Hc sinh nghin cu SGK v trnh by tnh cht vt l ca anken Hot ng 6: Hc sinh phn tch c im cu to phn t anken, d on trung tm phn ng

II. Tnh cht vt l: (SGK)

Hot ng 7: Hc sinh vit phng trnh phn ng etilen vi H2 ( bit lp 9) t PTTQ anken cng H2 Hot ng 8: Gio vin hng dn hc sinh nghin hnh 7.3 trong SGK, rt ra kt lun v PTP anken cng Br2

IV. Tnh cht ho hc: Lin kt i C = C l trung tm phn ng. Lin kt ni i ca anken km bn vng nn trong phn ng d b t ra to thnh lin kt vi cc nguyn t khc 1. Phn ng cngo o

ca CH2=CH-CH3+H2 Ni,t CH3-CH2-CH3 vit TQ: CnH2n+H2 Ni,t Cn=H2n+2

cu b) Cng halogen (phn ng halogen ho) vit CH2 = CH2 + Br2 CH2Br - CH2Br Nu khng mu Hc sinh quan st th nghim, nu hin tng, gii thch bng phng trnh phn ng Hot ng 9: c) Cng HX (X : OH, Cl, Br..) Gio vin gi hc sinh vit PTP CH2 = CH2 + H - OH CH2CH2OH anken vi hiro halogen (HCl, HBr, HI), CH 3 - CH - CH3 axit H2SO4 m c (sp9) CH3-CH=CH2 (spp) Ch : Cch cng HX vo anken thu c 2 sn phm t p dng quy tc Maccopnhicop Hc sinh vit phng trnh phn ng trng Quy tc cng Maccopnhicop (SGK) hp itilen vi nc, s phn ng propen vi HCl, isobuten vi nc gio vin nu sn phm chnh, ph94

Br CH3- CH2 - CH2Br

Hc sinh nhn xt rt ra hng dn ca phn ng cng axit v nc vo anken Hot ng 10: Gio vin vit s v phng trn