SVEUČILIŠTE U ZAGREBU

PRIRODOSLOVNO-MATEMATIČKI FAKULTET

GEOGRAFSKI ODSJEK

Neven Tandarić

GEOMORFOLOŠKA OBILJEŽJA

PONIKAVA NA OTOKU CRESU

Prvostupnički rad

Mentor: prof.dr.sc. Sanja Faivre

Ocjena: ____________________

Zagreb, 2011.

SADRŽAJ

1. UVOD................................................................................................................................................................... 1

1.1. Područje istraživanja i ciljevi ...................................................................................................................... 1

1.2. Dosadašnja istraživanja ............................................................................................................................. 1

1.3. Metode i tehnike rada................................................................................................................................ 2

2. OSNOVNA GEOGRAFSKA OBILJEŽJA OTOKA CRESA ............................................................................................ 4

2.1. Prirodnogeografska obilježja otoka Cresa ................................................................................................. 42.1.1. Geološka i geomorfološka obilježja ...................................................................................................... 42.1.2. Pedogeografska obilježja ...................................................................................................................... 62.1.3. Klimatska i biogeografska obilježja ....................................................................................................... 72.1.4. Hidrogeografska obilježja...................................................................................................................... 7

2.2. Društvenogeografska obilježja otoka Cresa............................................................................................... 82.2.1. Razvoj naseljenosti................................................................................................................................ 82.2.2. Socioekonomska obilježja ................................................................................................................... 10

3. MORFOMETRIJSKA ANALIZA PONIKAVA ........................................................................................................... 11

3.1. Analiza dimenzija i orijentacije ponikava................................................................................................. 113.1.1. Analiza dimenzija ponikava ................................................................................................................. 113.1.2. Analiza orijentacije ponikava .............................................................................................................. 143.1.3. Analiza korelacije dimenzija i orijentacije ponikava............................................................................ 15

3.2. Analiza gustoće i prostornog rasporeda ponikava................................................................................... 16

4. DRUŠTVENOGEOGRAFSKI ZNAČAJ PONIKAVA NA OTOKU CRESU .................................................................... 20

5. ZAKLJUČAK ........................................................................................................................................................ 21

6. LITERATURA....................................................................................................................................................... 22

7. IZVORI PODATAKA............................................................................................................................................. 24

8. PRILOZI .............................................................................................................................................................. 25

1

1. UVOD

Predmet istraživanja ovog rada su osnovna geomorfološka obilježja ponikava na otoku

Cresu koji se nalazi u Sjevernom hrvatskom primorju u sklopu Kvarnerskog otočja. Otok gotovo

u potpunosti obilježava krški reljef na što upućuje i velika gustoća ponikava koje predstavljaju

dijagnostički krški reljefni oblik (Ford and Williams, 2007). S obzirom na interes za ponikvasti

krš i ponikve općenito, Cres je predstavljao prikladno područje za takvo istraživanje.

U prvom dijelu rada prikazana su opća geografska obilježja otoka Cresa koja su

potrebna za razumijevanje sadržaja sljedećih dvaju poglavlja – morfometrijske analize ponikava

i društvenogeografskog značenja ponikava na otoku.

1.1. Područje istraživanja i ciljevi

Cilj ovog rada je uočiti zakonitosti u prostornom rasporedu i lokalnim geomorfološkim

obilježjima ponikava na otoku Cresu te utvrditi njihov značaj za stanovništvo i razvoj otoka.

Proučit će se osnovna obilježja reprezentativnih uzoraka ponikava, njihova gustoća i prostorni

raspored. Pokušat će se također istražiti postoji li korelacija između društvenog razvoja

istraživanog područja i ponikava. Kao reprezentativni uzorak uzet je središnji dio otoka Cresa

(Sl.1) koji obuhvaća površinu od 175.2 km2 pokrivenu dvjema topografskim kartama u mjerilu

1:25 000. Promatrana površina omeđena je sljedećim geografskim koordinatama: 44°45'N i 45°N

te 14°22'30''E i 14°30'E. Sjeverna zona, između 44°52'30''N i 45°N nazvana je zonom Cres, a

južna, između 44°45'N i 44°52'30''N, zonom Belej prema glavnim naseljima.

1.2. Dosadašnja istraživanja

Ponikve su, zbog činjenice da su karakterističan krški oblik, čest predmet istraživanja

među geomorfolozima koji su istraživali različite aspekte, od oblika i morfometrijskih obilježja

do tektonskih predispozicija i njihova geografskog značenja.

Smatra se da je J. Cvijić (1893) obavio prvo poznato morfometrijsko istraživanje

ponikava, a 1895. godine iznio je morfogenetsku klasifikaciju ponikava, no njegove metode

istraživanja nisu dale pouzdaniji odgovor na pitanje o načinu nastanka i evoluciji ponikava.

2

Williams je 1966. objavio rad o morfometriji krša na temelju analize karata srednjeg

mjerila i zračnih snimaka. Rezultati njegovih istraživanja pokazali su povezanost fluvijalne

morfometrije i sustava krških ponora. Day je 1983. istraživao gustoću ponikava na Barbadosu i

otkrio da gustoća varira u odnosu na nadmorsku visinu te da su se starije ponikve pojavile na

prostorima između riječnih dolina, a mlađe na prostorima riječnih dolina.

Cvijićeva klasifikacija ponikava danas je zastarjela, ai se još uvijek rabi. Radi se o

morfološkoj podjeli na tanjuraste, ljevkaste i bunaraste. F. Šušteršić (1985) proučavao je veličinu

i oblik ponikava kvantitativnim metodama pomoću računalnih programa te je analizirao raspored

ponikava 1987. u okviru proučavanja sjeveroistočnog dijela Planinskog polja. Zaključio je da je

gustoća ponikava odraz litologije odnosno da je uvjetovana sitnom ispucalosti podloge.

U sklopu magistarskog rada D. Mihljević je 1992. godine analizirao gustoću ponikava

na području Učke i Ćićarije, a S. Faivre je 1994. analizirala obilježja i gustoću ponikava na

području Sjevernog Velebita i Senjskog bila. Novije analize gustoće i prostornog rasporeda

ponikava napravili su Mihljević (1994), Faivre i Reiffsteck (2002) na području Velebita,

Pahernik (2000) na području Velike Kapele te Faivre i Pahernik (2007) na području Brača.

1.3. Metode i tehnike rada

Morfometrijska mjerenja ponikava izvedena su na topografskim kartama u mjerilu 1:25

000. Dimenzije ponikava određene su mjerenjem njihovog najvećeg promjera uz pomoć ravnala,

određivanjem dviju međusobno najudaljenijih točaka u konturi ponikve (Bondesan et al, 1992).

Orijentacija ponikve je pak određena azimutom maksimalnog promjera prema smjeru sjevera, a

može iznositi 0° do 180° (Bondesan et al, 1992). Tako određeni podaci dobiveni mjerenjem na

karti upisani su u tablicu grupirani prema iscrtanim pravokutnim koordinatama na karti. Potom

su napravljene dvije karte na pauss papiru, na jednoj su zabilježene ponikve podijeljene u

razrede prema promjeru iscrtane metodom točaka i poligona, a na drugoj je gustoća ponikava

metodom izolinija.

U Excelu su napravljene radne tablice s gustoćom ponikava za svaku pojedinu

proučavanu zonu te za obje zone zajedno. Također su napravljene tablice u kojima su ponikve

podijeljene prema veličini i prema zonama te tablice u kojima su ponikve grupirane prema

vrijednostima promjera i azimuta. Pomoću tih su tablica kasnije izvršene dodatne analize

dimenzija i orijentacije te gustoće ponikava.

3

Iz podataka u tablicama uz pomoć Excelovih funkcija i kalkulatora izračunat je ukupni

broj ponikava, izračunati su prosječni promjeri i azimuti, modalne i medijalne vrijednosti te

raspon varijacije, standardna devijacija i koeficijent varijacije. Iz podataka je u Excelu izrađen

grafikon Lorenzove krivulje iz kojeg je izračunat indeks koncentracije. Također je izrađen

grafikon učestalosti pojedinih azimutna nakon grupiranja i obrade podataka. Za određivanje

korelacije orijentacije i dimenzija ponikava izrađen je grafikon rasipanja te je određena linija

regresije, regresijska standardna devijacija i koeficijent varijacije regresije.

Točnost je determinirana ručnim radom tijekom kojeg su se mogle pojaviti nenamjerne

greške u mjerenjima na kartama. Još je važnija determiniranost mjerilom jer obično ni karte s

krupnijim mjerilom ne mogu prikazati dovoljno detaljno ponikve (Bondesan et al, 1992) dok su

rezultati sve manje precizni sa smanjenjem mjerila kao i broj prikazanih ponikava.

Terenskim radom koji je obuhvaćao fotografiranje ponikava i drugih

prirodnogeografskih i društvenogeografskih elemenata prostora te razgovor sa stanovništvom

Cresa bolje je upoznat prostor istraživanja.

4

Slika 1. Položaj Cresa u Kvarnerskom zaljevu s označenim područjem istraživanja

Izvor: NASA, 2011.

2. OSNOVNA GEOGRAFSKA OBILJEŽJA OTOKA CRESA

Otok Cres najveći je otok hrvatskog

primorja, a u sastavu je cresko-lošinjske otočne

skupine koja se nalazi u Kvarnerskom zaljevu

(Sl.1). Površina otoka iznosi 405.78 km2, dužina

66 km, širina između 2 i 12 km, a visina 648 m

(TZG Cres, 2011).

Cres je u davnoj prošlosti bio dio

jedinstvene otočne mase koja je u rimskom

razdoblju podijeljena umjetno prokopanim

kanalom kojim su nastali današnji otoci Cres i

Lošinj. Međutim, u geografskom smislu ta dva

otoka i kroz prošlost i danas čine jedinstvenu

međusobno povezanu cjelinu.

2.1. Prirodnogeografska obilježja otoka Cresa

Otok Cres karakterizira krški reljef koji je najvažnije prirodnogeografsko obilježje otoka

i kao takvo ima implikacije na druga geografska obilježja.

2.1.1. Geološka i geomorfološka obilježja

U geomorfološkom smislu čitavo cresko-lošinjsko otočje je nastavak Učke i Ćićarije čiji

su dijelovi potopljeni tijekom posljednje transgresije mora prije oko 10 000 godina. Glavni

greben Učke može se slijediti u glavnom grebenu sjevernog Cresa, a južni krak Učke se nastavlja

u središnjem dijelu Cresa zapadno od Vranskog jezera i dalje na otoke Lošinj i Ilovik (Stražičić,

1997). Cres je zajedno s Lošinjem antiklinala čiju jezgru čine dolomiti koji su u zoni udoline

Vranskog jezera na površini te su otvoreni eroziji. To je središte glavne dolomitne zone koja se

proteže od Valunskog zaljeva do jugoistočnog kraja otoka. Manja dolomitna zona je i na

sjeveroistočnom dijelu otoka između rta Jablanca i Vodica (Stražičić, 1975).

5Slika 2. Tanjurasta ponikva u okolici Orleca

Ostatak otoka građen je od vapnenaca koji se od dolomita razlikuju u sastavu i

otpornosti što se odražava i u izgledu današnjeg reljefa. Tako su depresije (najveće su zavala

Vranskog jezera i Valunski zaljev) u lakše trošivim dolomitnim stijenama, a uzvišenja u

otpornijim i kompaktnijim vapnenačkim stijenama (Stražičić, 1975; Stražičić, 1997). To je

vidljivo i u hipsometriji otoka, najviši dijelovi su na sjeveru, a prema jugu je reljefna dinamika

sve manja. U petrografskom smislu, greben na sjevernom dijelu otoka čine kompaktne

vapnenačke stijene pružanja sjever sjeverozapad – jug jugoistok. Sjeverno od grebena je zaravan

na 200-300 m nadmorske visine, a zapadno krška zavala (Stražičić, 1997) koje obilježava

ponikvasti krš. Reljef se dalje snižava prema jugu pa je u središnjem dijelu tek nekoliko vrhova

zapadno od Vranskog jezera koji prelaze 400 m nadmorske visine dok većina ne prelazi 350 m.

Zavala Vranskog jezera najveća je reljefna depresija na otoku, formirana u dolomitnoj podlozi i

vjerojatno nastala prije pleistocenskih oledbi na što upućuje razina jezerske vode ispod morske

razine (Stražičić, 1997). Ponikve su u ovom dijelu koncentrirane jugoistočno od Vranskog

jezera. Južni dio je još zaravnjeniji pa prevladava blago valovita vapnenačka i dolomitna zaravan

s brojnim manjim udubljenjima i niskim vapnenačkim bilima. Visine uglavnom ne prelaze 100

m nadmorske visine.

U krškom podzemlju brojni su speleološki odnosno endokrški oblici kao što je Jami na

sredi na južnom dijelu Cresa koje su već u davnoj prošlosti iskorištene od strane doseljenika

(Blažević, 1999).

Obalni reljef je većinom mlađeg postanka na što ukazuje odnos otočnog reljefa i obalne

raščlanjenosti te mala transformacija abrazijskim djelovanjem (Stražičić, 1997). Razlikuju se

niske obale nastale destrukcijom i akumulacijom te visoke i strme stjenovite obale na istočnoj

strani otoka nastale djelovanjem razornih valova uzrokovanih burom (Stražičić, 1997; Rogić,

1975). U skladu s tim je i iskorištenost obale pa su niske obale jače iskorištene, prvenstveno za

kupališni turizam dok su strme obale slabije iskorištene, uglavnom za nautički turizam i

razgledavanje (Blažević, 1999).

Prema Fordu i Williamsu (2007)

ponikve su dijagnostički oblik krškog reljefa.

Može ih se opisati kao ovalna udubljenja

nastala korozijskim djelovanjem vode koja

ponire duž većih pukotina (Bonacci i dr.,

6

Slika 5. Crvenica ograđena suhozidom u Orlecu

Slika 3. Ograđena ponikva u okolici Beleja

Slika 4. Umjetna lokva nedaleko Orleca

2008). Cres je zbog ljuskave strukture, uzdužnih

rasjeda i pukotinskog sastava dobra podloga za

razvoj ponikava i zbog tako jake raspucalosti

stijenske mase i intenzivne korozije gustoća i broj

ponikava na Cresu su izrazito veliki. Njihov je

oblik izravno određen podlogom pa su ponikve u

vapnencima uže, ali dublje zbog veće otpornosti

vapnenca na mehaničko trošenje dok su ponikve u

dolomitima pliće, ali šire zbog jačeg bočnog

mehaničkog trošenja (Sl.2) (Slukan, 1992). Mnoge su ponikve ograđene suhozidima (Sl.3).

S obzirom da na otoku nema stalnih tokova, a Vransko jezero je od većine naselja

predaleko, naselja su se vodom koristila iz lokava nastalih u prirodnim udubljenjima u kojima se

skupljala kišnica (Jadranski suhozidi, 2011). S

porastom broja stanovnika otoka, lokve u prirodnim

udubljenjima postale su nedovoljne te su se gradile

umjetne lokve u kojima se također skupljala kišnica,

zidane ili u kamenu (Sl.4). Danas su zbog izgrađenog

vodovoda one uglavnom zapuštene ili služe napajanju

stoke.

2.1.2. Pedogeografska obilježja

Zbog prevladavajućeg krškog reljefa vrlo je

malo plodnog i obradivog tla. Vapnenačka podloga

uvjetovala je nastanak skeletnog tla koje omogućuje rast

više ili manje bujne vegetacije, no pruža skromne

mogućnosti obrade zemlje (Stražičić, 1997). Velika

područja obradivog tla nastala su tijekom prošlosti kad

je lokalno stanovništvo pretežno na zapadnim padinama

otoka gradilo terase na kojima su stvarali agrarne oaze

za uzgoj vinove loze i masline (Stražičić, 1997). Rijetka

crvenica čuva se ograđena suhozidima (Sl.5).

7

Slika 6. Makija na Stranu, južno od luke Cres

2.1.3. Klimatska i biogeografska obilježja

Na klimu otoka Cresa najveći utjecaj imaju položaj i smještaj otoka te njegova

izduženost u pravcu sjever-jug. Prema Köppenovoj klasifikaciji, Cres ima umjereno toplu vlažnu

klimu s vrućim ljetom (Šegota i Filipčić, 1996) što znači da je sušno razdoblje ljeti kada je i

najtoplije, a zime su blage. Srednje mjesečne temperature cijele godine su više od 0°C, a ljeti su

više od 20°C (Stražičić, 1997). Režim padalina je maritimni, većina padalina padne u hladnom

dijelu godine i iznosi između 734 i 881 mm (Stražičić, 1997).

Sjeverni dio Cresa je duboko uvučen u Kvarnerski zaljev zbog čega je blizu planinskom

zaleđu s kojeg puše bura, a k tome je i hipsometrijski najviši te se sve to odražava na pojavu

snježnog pokrivača tijekom zime. Južni dio Cresa udaljeniji je od planina uz obalu kopna zbog

čega je utjecaj bure smanjen, a pojačan je maritimni utjecaj čemu doprinosi i manja energija

reljefa.

Najsjeverniji dio Cresa, sjevernije od Valunskog zaljeva, ima submediteransku

vegetaciju koju obilježavaju šume hrasta, graba, brijesta i kestena. Ostatak otoka ima

eumediteransku vegetaciju koju uglavnom obilježava makija (Sl.6) nastala nerazumnom sječom

u prošlosti (Stražičić, 1997). Središnji dio otoka

zbog tisućljetne ispaše stoke pretvoren je u

pašnjake i kamenjare, a zbog utjecaja bure je

vidljiva razlika između ogoljelih istočnih dijelova

izloženih posolici i zapadnih dijelova obraslih

gustom makijom (Stražičić, 1997). U životinjskom

svijetu dominiraju ptičje vrste među kojima je i

zaštićeni bjeloglavi sup, a u Vranskom jezeru se

razvila lokalna jezerska ihtiofauna.

2.1.4. Hidrogeografska obilježja

Cres obilježava bezvodnost na površini, no postoji i veći broj bujičnih vodotokova koji

nastaju u kišnom razdoblju te malobrojna vrela (Stražičić, 1997). Zbog toga važnu ulogu u

vodoopskrbi stanovništva ima Vransko jezero (Sl.7) od izgradnje otočkog vodovoda 1950ih. U

prošlosti je zbog relativne udaljenosti većine naselja ono imalo malu ulogu u vodoopskrbi, a vrlo

8

Slika 7. Vransko jezero

su važne bile brojne lokve (Stražičić, 1997) koje i

danas služe za napajanje stoke, pogotovo na sjevernom

dijelu otoka, Tramuntani, gdje vodovod nije izgrađen.

2.2. Društvenogeografska obilježja otoka Cresa

Na Cresu je prema popisu stanovništva 2011. godine živjelo 3055 stanovnika (Popis

stanovništva 2011) koji žive u 29 naselja od kojih dva više nisu stalno naseljena.

2.2.1. Razvoj naseljenosti

Naseljenost se na otoku može pratiti još od prapovijesti budući da postoje ostaci iz

kamenog doba. Prvi poznati stanovnici otoka bilo je ilirsko pleme Liburni koji su osnovali i prva

naselja – Apsoros (Osor) i Crepsu (Cres) i prvi započeli gradnju suhozida s ciljem zaštite

obradivog tla te kako bi se spriječio prelazak stoke na susjedne pašnjake (Jadranski suhozidi,

2011). Rimljani su u 2.st.p.n.e. pokorili Liburne i priključili Cres provinciji Histriji te prokopali

kanal kojim su odvojili Cres od Lošinja kod mjesta Osora (Stražičić, 1997).

U srednjem vijeku Cres naseljavaju Hrvati, a smjenjuju se vlast Bizanta, Mletaka, Ugara

i Habsburgovaca i kratko Francuza do kraja 19. stoljeća. Najveću imigraciju na otok potakla je

provala Mongola u kopneni dio Hrvatske u 13. stoljeću (Sokolić, 2003). Prema različitim

izvorima o populaciji otoka tijekom prošlosti Lajić (2006) navodi da je sredinom 16. stoljeća

Cres imao između 3000 i 6000 stanovnika koji su se bavili većinom tradicionalnim

mediteranskim aktivnostima poput ovčarstva, stočarstva, maslinarstva, vinogradarstva i ribarstva

(Blažević, 1999). Vrlo je značajno bilo postojanje brojnih lokvi iz kojih su vodu koristili i ljudi i

stoka.

Jadranom je u 16. i 17. stoljeću vladalo gusarenje koje su Habsburgovci početkom 18.

stoljeća uspjeli potisnuti što se odrazilo na impulzivniji razvoj stanovništva i naselja na Cresu

(Lajić, 2006). U 19. stoljeću dolazi do procvata brodogradnje koji se posebno odrazio na susjedni

Lošinj, no i Cres je imao značajne brodograditelje i flotu. Ipak, temelj gospodarstva je ostala

poljoprivreda – vinogradarstvo i maslinarstvo.

9

Gospodarski razvoj popratio je i demografski rast što je vidljivo u popisima

stanovništva koje su proveli Venecija i Beč tijekom 19. stoljeća. Početkom stoljeća na Cresu je

živjelo oko 5300 stanovnika, sredinom stoljeća već oko 7600 stanovnika, a krajem stoljeća 8600

stanovnika (Lajić, 2006). Usporavanje demografskog rasta krajem 19. stoljeća posljedica je

emigracije stanovništva uzrokovane slabljenjem brodogradnje budući da jedrenjaci odlaze u

povijest, a brodogradnja se ne prestrukturira u izgradnju čeličnih parnih brodova, a usto se

pojavljuju bolesti vinove loze koja je još uvijek jedan od temelja gospodarstva. Stanovništvo

emigrira pretežito u prekomorske zemlje 'trbuhom za kruhom' (Lajić, 2006, Blažević, 1999).

Početkom 20. stoljeća prvenstveno pod utjecajima s Lošinja počinje razvoj turizma na

Cresu. Isprva kao zimski, a potom i kao ljetni kupališni turizam. To je bio razlog što je broj

stanovnika nastavio blago rasti te je krajem prvog desetljeća 20. stoljeća iznosio 8739 stanovnika

(Lajić, 2006). Tada nastupa Prvi svjetski rat i s kojim počinje smanjenje broja stanovnika koje će

trajati do kraja stoljeća. Cres je zajedno s drugim zapadnokvarnerskim otocima i Istrom u

razdoblju između dva svjetska rata pod vlašću Italije, sve do 1945. godine kad konačno postaje

dio SR Hrvatske. U tom međuratnom razdoblju dolazi do značajne depopulacije uzrokovane

ekonomski i politički motiviranom emigracijom pri čemu su najviše iseljavali mladi koji sa

sobom nose i reproduktivni potencijal. Manji uzrok bili su ratni gubici u oba svjetska rata.

Stanovništvo je tako između 1910. i 1948. godine smanjeno za gotovo 2000 stanovnika (Lajić,

2006) što je smanjenje od gotovo 20%.

Nakon Drugog svjetskog rata počinje brži razvoj turizma jer se uravnotežuje prirodni

prirast, no dolazi do polarizacije naseljenosti. Broj stanovnika manjih naselja se smanjuje, a

emigracijski tokovi idu prema gradu Cresu na otoku te prema Lošinju, Rijeci i prekomorskim

državama. U tom razdoblju (1948.-2001.) dolazi do daljnjeg smanjenja populacije i to za više od

3500 stanovnika (Lajić, 2006) što je smanjenje za oko dva puta u odnosu na sredinu 20. stoljeća i

za gotovo tri puta u odnosu na početak stoljeća.

Danas je uočljiva demografska polarizacija otoka na ruralna naselja koja gube

stanovništvo emigracijom i mortalitetom zbog starenja populacije i na grad Cres čija populacija

stagnira ili bilježi sporiji pad.

10

Slika 8. Gust promet na Cresu ljeti

2.2.2. Socioekonomska obilježja

Otočko stanovništvo bilježi uz stalan pad broja stanovnika i proces starenja populacije.

Prema udjelima dobnih kontingenata (Popis stanovništva 2001.) može se odrediti da polovica

stanovništva radi i zbrinjava drugu polovicu stanovništva. Najveći broj stanovnika radi u

tercijarnom sektoru, većina u turizmu koji ima dobre perspektive za daljnji razvoj, prije svega

zbog slobodnih odnosno neiskorištenih površina na otoku, velikog broja obalnih naselja i zbog

velikih rezervi pitke vode u Vranskom jezeru što predstavlja i mnogo bolji potencijal u odnosu

na brojne druge jadranske otoke.

Za turizam je vrlo važan faktor prometna povezanost turističkih destinacija međusobno,

ali i emitivnih i receptivnih prostora. Većina otočkih naselja povezana je asfaltnom cestom koja

se nastavlja i na otok Lošinj, a dio makadamskom cestom. Mjesta Cres, Merag i Porozina

povezani su trajektnim linijama s kopnom (Rijeka, Pula, Krk) (Stražičić, 1997; Blažević, 1999),

a preko Malog Lošinja i s Venecijom i Južnim

hrvatskim primorjem. Značajan faktor u

geoprometnom povezivanju imaju međunarodne

zračne luke na Lošinju i na Krku koje su relativno

blizu otoku Cresu. Ljeti zbog trajektne povezanosti

sjevernog Cresa s kopnom otočke ceste vrve

automobilima koji se kreću prema creskim, ali

mnogo češće prema lošinjskim turističkim

odredištima (Sl.8).

11

3. MORFOMETRIJSKA ANALIZA PONIKAVA

Na analiziranoj površini od 175.2 km2 zabilježene su 1082 ponikve, od čega 309 u zoni

Cres (28.5%) i 773 u zoni Belej (71.5%). Već iz ovog podatka se vidi da će daljnje vrijednosti

biti jače uvjecane obilježjima ponikava u zoni Belej zbog njihove brojnosti. Popis svih ponikava

s obilježjima prema lokaciji na karti dan je u tablici 1 u prilogu.

3.1. Analiza dimenzija i orijentacije ponikava

Analiza dimenzija i orijentacije ponikava izvršena je na ponikvama prikazanim

izohipsama zbog nemogućnosti određivanja tih parametara kod ponikava prikazanih

topografskim znakom. Popis ponikava grupiranih prema promjeru za obje zone pojedinačno i

zajedno dan je u tablicama 2., 3. i 4. u prilogu. Osnovni statistički parametri dobiveni analizom

prikazani su u tablici 1.

3.1.1. Analiza dimenzija ponikava

Statistički parametri dobiveni analizom ponikava grupiranih prema promjeru prikazani

su u tablici 2. Prosječan promjer ponikava je 2,8 mm na karti što je 70,6 m u prirodi. Prosječan

promjer se razlikuje u pojedinim zonama pa u zoni Cres iznosi 2,9 mm na karti odnosno 72,6 m

Tablica 1. Statistički parametri dobiveni analizom ponikava

obje zone zona Cres zona Belej

broj ponikava 1082 309 773

broj pravilnih kružnih ponikava 197 71 126

prosječni promjer* 70,6 m 72,6 m 69,7 m

prosječna orijentacija* 95° 94° 95°

mod (za promjer)* 50 m 37,5 m 50 m

mod (za orijentaciju)* 0° 0° 153°

medijan (za promjer)* 52,5 m 50,0 m 52,5 m

medijan (za orijentaciju)* 96° 95° 96°

standardna devijacija (za promjer)* 59,3 m 53,2 m 61,7 m

standardna devijacija (za orijentaciju)* 64,3° 62,5° 64,9°

* za ponikve prikazane izohipsama

12

Slika 9. Raspodjela ponikava prema promjeru u središnjem dijelu otoka Cresa

u prirodi, a u zoni Belej 2,8 mm na karti odnosno 69,7 m u prirodi. Ponikve su, dakle, većinom

veće od prosječne veličine 20-50 m. Međutim, najčešća pojedinačna vrijednost promjera je 50 m

(2 mm na karti) i javila se kod 13% ponikava. U zoni Cres najčešći promjer je 37,5 m, a u zoni

Belej također 50 m. Najčešće se pojavljuju duljine između 25 i 75 m što je u skladu s prosječnom

duljinom i činjenicom da su izdvojene ponikve prikazane topografskim znakom, njihovim

pribrajanjem mod bi vjerojatno bio u donjem dijelu prosječnog razreda 20-50 m.

Medijan za obje zone iznosi 52,5 m što znači da nešto više od polovice ponikava ima

duljinu veću od prosječne. To vrijedi i za zonu Belej dok je u zoni Cres podjednak broj velikih i

manjih ponikava što pokazuje medijalna vrijednost 50 m. Broj ponikava prema pojedinačnim

vrijednostima promjera u središnjem dijelu Cresa vidimo na slici 9.

Tablica 2. Statistički parametri dobiveni analizom ponikava grupiranih prema promjeru

velike ponikve> 50 m

manje ponikve20-50 m

ponikve prikazane topografskim znakom

broj ponikava 378 373 331

broj pravilnih kružnih ponikava 8 189 -

prosječni promjer 101,1 m 39,6 m -

prosječna orijentacija 95° 95° -

mod (za promjer) 75 m 50 m -

mod (za orijentaciju) 150° 0° -

medijan (za promjer) 77,5 m 37,5 -

medijan (za orijentaciju) 99° 95° -

13Slika 10. Lorenzove krivulje koncentracije promjera ponikava u središnjem dijelu otoka Cresa te u izdvojenim zonama Cresu i Beleju

Ponikve u središnjem dijelu otoka Cresa duge su između 20 i 992,5 metara što je raspon

od više od 970 m, no uzimajući u obzir da je ponikva s promjerom od 992,5 m izoliran slučaj,

daleko od vrijednosti promjera drugih ponikava, možemo kao raspon duljine ponikava uzeti

337,5 m što odgovara rasponu promjera od 20 do 357,5 m. Takav je i raspon u zoni Belej gdje se

nalazi i već spomenuta najveća ponikva dok je u zoni Cres nešto manji, 325 m jer su duljine

ponikava između 25 i 350 m.

Izračunata standardna devijacija govori da je prosječno odstupanje duljine ponikava

59,3 m odnosno 84,1% što znači da je raspon odstupanja od 11,3 do 129,9 m, no to je značajno

uvjetovano duljinom najveće ponikve. Zanemarivši njen promjer, prosječno odstupanje duljine

ponikava iznosi 48,9 m odnosno 70,5% iz čega proizlazi raspon odstupanja od 21,7 do 119,5 m

što je mnogo bliže stvarnom rasponu duljina. Prosječno odstupanje duljine ponikava u zoni Cres

iznosi 53,2 m odnosno 73,3%, a u zoni Belej 61,7 m odnosno 88,4%, no zanemarivši duljinu

najveće ponikve dobiva se realnije odstupanje od 47,0 m odnosno 69,1%.

U skladu sa standardnom devijacijom kao mjerom disperzije je i indeks koncentracije

dobiven iz Lorenzove krivulje (Sl.10) koji predstavlja mjeru koncentracije. Indeks iznosi 0,72 što

se vidi i na dijagramu. Indeks za zonu Belej relativno je manji zbog većeg broja ponikava koje su

ravnomjernije zastupljene nego u zoni Cres koja ima veću neravnomjernost u pojavnosti

pojedinih vrijednosti promjera ponikava.

Prema dobivenim vrijednostima promjera i prema prosječnom promjeru od 20 do 50 m,

izdvojene su tri skupine ponikava: velike ponikve promjera većeg od 50 m (2 mm na karti),

manje ponikve promjera između 20 i 50 m (0,8-2 mm na karti) te male ponikve prikazane

simbolom Ͼ čije dimenzije ne mogu biti određene, no granična vrijednost ponikava prikazanih

izohipsama i simbolom

na TK25 je oko 40 m,

ovisno o obliku. Ukupno

je 378 velikih, 373

manjih i 331 ponikva

prikazana simbolom. U

zoni Cres nalaze se 104

velike (27,5%), 114

manjih (30,5%) i 91

ponikva prikazana

14

Slika 11. Ruža pravaca pružanja ponikava u središnjem dijelu otoka Cresa

simbolom (27,5%), a u zoni Belej 274 velike (72,5%), 259 manjih (69,5%) i 240 ponikava

prikazanih simbolom (72,5%). Uočljivo je da su omjeri slični omjeru ukupnog broja ponikava.

Velike ponikve prosječno su duge 101,1 m što varira u zonama Cresu gdje su duge

107,7 m i Beleju gdje su duge 98,6 m. Najčešća pojedinačna vrijednost promjera velikih

ponikava iznosi 75 m koja se pojavila u 13% slučajeva. Medijan za velike ponikve je 77,5 m dok

je raspon dužina od 50 do 357,5 m, s najvećom ponikvom do 992,5 m.

Prosječna duljina manjih ponikava je 39,6 m, a varijacija prosječnih duljina manjih

ponikava u pojedinim zonama mnogo je manja nego kod velikih ponikava pa u Cresu iznosi 40,6

m, a u Beleju 39,1. Najčešća pojedinačna vrijednost promjera manjih ponikava, 50 m, pojavila se

u 26% slučajeva, a predstavlja gornju granicu duljine manjih ponikava. Medijalna vrijednost

promjera manjih ponikava je 37,5 m što je otprilike na polovici raspona duljine manjih ponikava.

3.1.2. Analiza orijentacije ponikava

Popis ponikava grupiranih prema orijentaciji dan

je u tablicama 5., 6. i 7. u prilogu. Analizom je utvrđeno da

prosječna orijentacija ponikava iznosi 95° i gotovo je

jednaka u obje zone, u zoni Cres je 96°, a u zoni Belej 95°.

Na slici 11. prikazani su smjerovi pružanja ponikava pri

čemu duljina linije prikazuje broj pojavljivanja pojedinog

smjera. Može se uočiti da je većina ponikava izdužena u

smjeru sjever sjeveroistok – jug jugozapad što je sukladno

pružanju reljefa na otoku. S obzirom da orijentacija može

biti u vezi sa strukturom ili tektonikom (Bondesan et al,

1992), može se pretpostaviti da smjer pružanja ponikava

odgovara strukturi slojeva u podlozi. Međutim, prosječni

smjer pružanja ima relativno malu učestalost, no smjer

istok – zapad je prosječna vrijednost zbog sekundarnog

maksimuma pružanja u smjeru sjeveroistok – jugozapad.

Od 751 ponikve kojoj je bilo moguće odrediti promjer, 197

ih je imalo pravilan kružni oblik, barem prividno u odnosu

na mjerilo. Tim ponikvama nije bilo moguće odrediti azimut.

15

Modalna vrijednost azimuta je 0° koja se pojavila u gotovo 3% slučajeva. To je mod i u

zoni Cres dok je u zoni Belej 153°. Medijalna vrijednost azimuta slična je prosječnoj vrijednost i

iznosi 96° što je i medijan u zoni Belej dok je u zoni Cres 95°. Prosječno odstupanje azimuta je

za 64,3° odnosno 67,7%. Odstupanje je slično i u pojedinim zonama, u Cresu 66,4%, a u Beleju

68,1%.

S obzirom na izdvojene razrede promjera ponikava, moguće je odrediti i razlike u

orijentaciji velikih i manjih ponikava. Prosječna orijentacija jednaka je kod velikih i manjih

ponikava gledajući obje zone zajedno i iznosi 95°, no postoje razlike po zonama. Velike ponikve

imaju u obje zone prosječni azimut 95° dok je prosječni azimut kod manjih ponikava u zoni Cres

91°, a u zoni Belej 96°.

Među 373 manje ponikve pojavilo se 189 prividno pravilnih kružnih ponikava dok se

među 378 velikih pojavilo samo 8 kružnih ponikava. Pritom je njihov broj različit u pojedinim

zonama, u Cresu je 4 velike i 67 manjih prividno kružnih ponikava, a u Beleju 6 velikih i 120

manjih prividno kružnih ponikava. To znači da je broj prividno kružnih ponikava veći u zoni

Cres u odnosu na zonu Belej nego što je njihov međusobni omjer broja svih ponikava.

3.1.3. Analiza korelacije dimenzija i orijentacije ponikava

S obzirom na dobivene podatke o orijentaciji i promjeru za gotovo svaku ponikvu,

moguće je provjeriti korelaciju između tih dvaju obilježja. Izrađen je dijagram rasipanja (Sl.12) u

kojem su točkama prikazane ponikve kojima na apscisi očitavamo promjer, a na ordinati azimut.

Dijagram pokazuje velik broj točaka u lijevom dijelu što znači koncentraciju oko vrijednosti

promjera od 50 m te velik broj točaka u gornjem lijevom kvadrantu što ukazuje na koncentraciju

ponikava oko azimuta u smjeru sjever sjeveroistok – jug jugozapad što je u radu već utvrđeno.

Kako bismo dobili korelaciju između orijentacije i promjera ponikava u dijagram je

ucrtana linija regresije koja ukazuje na sljedeću zakonitost: s porastom duljine ponikava azimut

se kreće od smjera zapad - istok prema smjeru sjeverozapad - jugoistok. Pri izračunu intenziteta

međuzavisnosti dobiveno je veliko rezidualno odstupanje što je bio prvi znak da korelacija neće

biti čvrsta. Konačno je dobivena regresijska standardna devijacija od 50.6° i koeficijent varijacije

regresije 53.2%. To znači da prosječno više od 50% vrijednosti azimuta ne ovisi o promjeru već

o nekim drugim varijablama.

16

Slika 12. Dijagram rasipanja i linija regresije za odnos promjera i azimuta ponikava u središnjem dijelu otoka Cresa

3.2. Analiza gustoće i prostornog rasporeda ponikava

Analiza gustoće i prostornog rasporeda izvršena je označavanjem svih ponikava na

radnoj karti i bilježenjem u radnu tablicu (Tabl.3). S obzirom da je površina istraživanog

područja 175,2 km2, a broj ponikava 1082, prosječna gustoća ponikava iznosi 6,2 ponikve po

kvadratnom kilometru površine. Uzimajući u obzir da 5,8 km2 zauzima Vransko jezero, prava

gustoća iznosi 6,4 ponikve po kvadratnom kilometru površine. Na temelju dobivene statističke

tablice uočljivo je da je veći broj ponikava

u zoni Belej nego u zoni Cres. Naime,

gustoća je očekivano veća u zoni Belej na

što upućuje veći broj uočenih ponikava s

kojim razlika u površinama nije razmjerna.

Pritom treba imati na umu činjenicu da

zbog sitnog mjerila na kartama nisu

prikazane sve ponikve.

Tablica 4. Statistički parametri dobiveni analizom

gustoće i prostornog rasporeda ponikava

broj ponikava 1082

gustoća (po km2)* 6,4

gustoća (po km2) u zoni Cres 4,1

gustoća (po km2) u zoni Belej 8,3

prostorni smjer pružanja NNW – SSE

* površina otočnog dijela bez jezera

17

Također se iz tablice

može uočiti i pravilnost da se

brojnost ponikava povećava od

sjevera prema jugu u zoni Cres,

što je vidljivo i na slici 13., dok

je u zoni Belej broj ponikava

ujednačeniji, a maksimum je

jugozapadno od Vranskog

jezera, što je prikazano na slici

14.

Iz navedenih slika i

tablice može se uočiti i

zakonitost koncentracije

ponikava bliže istočnoj obali

otoka. U tom su području

ponikve razvijene u dolomitnoj

osnovi (Slukan, 1992).

Promatrajući hipsometrijske

odnose na karti moguće je uočiti

da je koncentracija ponikava

vezana uz područja s manjom

energijom reljefa. To pokazuje i

tablica 3 za sjeverozapadni dio

prikazan na karti zone Belej u

kojem je Vransko jezero

okruženo strmim padinama bez

ponikava (1A-B, 2A-C, 3A-C,

4A-C, 5A-D, 6A-D).

Tablica 5. Gustoća ponikava u zonama Cres i Belej

A B C D E F G H I J K zbroj

Zona Cres

1 0 0 0 0 0 - - - - - - 0

2 0 0 2 0 0 - - - - - - 2

3 - 0 0 1 1 0 0 0 0 - - 2

4 - 0 0 0 4 0 2 1 4 0 - 11

5 - - 0 4 1 14 6 0 0 0 - 25

6 - - 0 2 0 22 5 0 0 0 - 29

7 - - 1 0 0 9 2 0 0 0 - 12

8 - - 0 1 0 4 0 0 0 - - 5

9 - - 0 12 1 9 2 1 - - - 25

10 - - 0 0 7 12 5 0 - - - 24

11 - - 0 0 5 15 4 0 - - - 24

12 0 0 0 1 2 5 7 0 - - - 15

13 0 2 1 7 5 3 8 0 - - - 26

14 0 0 26 14 6 18 3 - - - - 67

15 0 0 12 9 5 16 0 - - - - 42

Zona Belej

1 0 0 0 4 6 1 0 - - - - 11

2 0 0 0 11 24 12 2 - - - - 49

3 0 0 0 3 4 21 5 0 - - - 33

4 0 0 0 3 1 31 13 1 - - - 49

5 0 0 - 2 10 45 30 2 - - - 89

6 0 0 0 1 21 30 19 7 - - - 78

7 3 6 2 0 14 11 35 1 - - - 72

8 0 1 0 5 5 1 28 7 0 - - 47

9 0 8 0 3 4 13 7 2 0 - - 37

10 0 4 4 1 8 27 1 0 1 - - 46

11 3 4 3 4 2 10 6 0 0 - - 32

12 0 4 4 14 13 19 12 2 - - - 68

13 0 0 8 12 13 11 20 15 0 - - 79

14 0 0 1 7 1 5 10 29 2 - - 55

15 0 0 0 4 0 1 2 16 5 - - 28

Zbroj 6 29 64 125 163 365 234 84 12 0 0 1082

18

Slika 13. Gustoća ponikava u zoni Cres (žuto 0-5; tamnožuto 6-10; narančasto 11-20; crveno 21-40 ponikava/km2)

Slika 14. Gustoća ponikava u zoni Belej (žuto 0-5; tamnožuto 6-10; narančasto 11-20; crveno 21-40; smeđe > 40 ponikava/km2)

Na slikama 15. i 16. vidimo da se koncentrirane zone ponikava pružaju u smjeru sjever

sjeverozapad – jug jugoistok što upućuje na tektonsku predisponiranost (Slukan, 1992). Naime,

razvoj ponikava je posljedica svojstava stijena i klimatskih uvjeta, no njihov prostorni raspored

primarno je uvjetovan geološkom strukturom (Faivre and Reiffsteck, 2002).

Mogu se uočiti naizmjenične zone jače koncentracije i slabije koncentracije (ili čak bez

pojave) ponikava što je posebno uočljivo u zoni Belej (Sl.15). Naime, zone jače koncentracije

prate uravnjenije prostore dok zone slabije koncentracije prate reljefne grebene s većom

energijom reljefa. S obzirom na pružanje ponikava i njihovo grupiranje u odnosu na reljefne

grebene, može se zaključiti da je prostorni raspored ponikava u središnjem dijelu otoka Cresa

uniforman. To znači da su ponikve raspoređene homogeno, prema istoj zakonitosti (Faivre i

Pahernik, 2007).

19

Slika 15. Koncentracija ponikava u zoni Cres (žuto – velike ponikve; plavo – manje ponikve; crno – ponikve prikazane simbolom)

Slika 16. Koncentracija ponikava u zoni Belej (žuto – velike ponikve; plavo – manje ponikve; crno – ponikve prikazane simbolom)

20

Slika 18. Prirodna lokva u ponikvi pregrađena suhozidimaIzvor: Jadranski suhozidi, 2011

Slika 17. Šumom obrasla ponikva u blizini Orleca

4. DRUŠTVENOGEOGRAFSKI ZNAČAJ PONIKAVA NA OTOKU CRESU

Velik broj ponikava na otoku Cresu

ograđen je suhozidima. S obzirom da je veći dio

prostora pokriven vegetacijom, a to znači i slojem tla

određene debljine, padalinska voda djelomično

otječe površinom i skuplja se u ponikvastim

udubljenjima zbog čega mnoge ponikve imaju bujnu

vegetaciju (Sl.17). U prošlosti su se takve ponikve

krčile i tlo se koristilo za vrtove. Zbog skupljanja

padalinske vode u ponikvama, bilo je logično

iskoristiti dio njih za izgradnju lokvi. Naime, dno ponikava je obloženo slojem ilovače koja je

nepropusna za vodu te se voda mogla na

njoj zadržati (Jadranski suhozidi, 2011).

Takve lokve često su bile pregrađene

suhozidima zbog pripadnosti različitim

vlasnicima (Stražičić, 1975). Primjer

takve lokve je na slici 18.

Ponikve također mogu imati i

ispašnu ulogu na što upućuje kružna

ograđenost pojedinih ponikava suhozidima. Takve ponikve imaju zbog veće vlažnosti sočniju

travu. Jedna veća ponikva može biti i pregrađena suhozidima u više zasebnih pašnjaka čime se

osigurava obnova trave (Sl.19).

Isto tako ponikve mogu imati i društvenu ulogu ako se njihovo dno uravni te mogu

služiti kao veća amfiteatralna udubljenja u kojima se mogu postaviti rekreacijski i sportski

sadržaji (Sl.20) ili se u njima mogu odvijati društvena okupljanja.

Slika 19. Pregrađeni pašnjaci u ponikvi Slika 20. Nogometno igralište u ponikvi u Orlecu

21

5. ZAKLJUČAK

Morfometrijskom analizom ponikava utvrđen je njihov broj, dimenzije, orijentacija te

gustoća i prostorni raspored u središnjem dijelu otoka Cresa. Ponikve su u tom prostoru

prosječno dulje od 50 m i izdužene su većinom u smjeru sjever sjeverozapad – jug jugoistok što

je u skladu s pržanjem otoka. Promjer ponikava povećava se od sjevera prema jugu kao i njihov

broj, a orijentacija postaje sve homogenija.

Utvrđen je podjednak broj ponikava s promjerom između 20 i 50 m, s promjerom većim

od 50 m i ponikava označenim topografskim znakom, no zbog relativno sitnog mjerila ukupan

broj ponikava u prostoru nije prikazan na karti. Ipak, gustoća ponikava se povećava od sjevera

prema jugu što je u skladu s visinskim odnosima i vjerojatno u korelaciji s tektonikom.

Prostorni razmještaj ponikava prati izražene grebene otočkih uzvišenja. Ponikve se

učestalije pojavljuju u zaravnjenim prostorima. Prostorno pružanje ponikava slično je prosječnoj

orijentaciji pojedinačnih ponikava što ponovno upućuje na tektonsku predisponiranost koju bi

trebalo istražiti.

Društvenogeografska uloga ponikava je višestruka, ali je u prošlosti bila veća kad je

čovjek bio više vezan uz prirodu. Najznačajnije uloge su za ispašu stoke i njihovo napajanje, a

manja je važnost za vrtove što je različito u odnosu na prošlost. Teško je reći kakav je budući

razvoj društvenogeografske uloge ponikava na temelju današnjeg iskorištavanja, ali može se reći

da će uloga vjerojatno u budućnosti i dalje slabjeti.

22

6. LITERATURA

1. Blažević, I., 1999: Cres-Lošinj – šarmantni zapadnokvarnerski otoci, Art studio Azinović,

Zagreb

2. Bonacci, O, Lučić, I, Marjanac, T., Perica, D., Vujčić-Karlo, S., 2008: Krš bez granica,

Zbog novinara za okoliš HND-a, Zagreb; Centar za karstologiju ANUBiH, Sarajevo;

Centar za krš i priobalje Sveučilišta u Zadru, Zadar

3. Bondesan, A., Meneghel, M., Sauro, U., 1992: Morphometric Analysis of Dolines,

International Journal of Speleology 21, 1-55

4. Cvijić, J., 1893: Der Karstphänomen, Geographische Abhandlungen 5, 217-329

5. Cvijić, J., 1895: Karst, geografska monografija

6. Day, M. J., 1983: Doline morphology and development in Barbados, Annals of Association

of American Geographers 73 (2), 206-219

7. Faivre, S., 1994: Strukturno-geomorfološka obilježja Sjevernog Velebita i Senjskog bila,

magistarski rad, Sveučilište u Zagrebu, Prirodoslovno-matematički fakultet,

Geografski odsjek

8. Faivre, S., Pahernik, M., 2007: Structural influences on the spatial distribution of dolines,

Island of Brač, Croatia, Zeitschrift fur Geomorphologie 51 (4), 487-503

9. Faivre, S., Reiffsteck, P., 2002: From doline distribution to tectonic movements – Example

of the Velebit Mountain Range, Croatia, Acta Carstologica 31 (3), 139-154

10. Ford, D., Williams, P., 2007: Karst Hydrogeology and Geomorphology, Wiley, Chichester

11. Lajić, I., 2006: Kvarnerski otoci – demografski razvoj i povijesne mijene, Institut za

migracije i narodnost, Zagreb

12. Mihljević, D., 1992: Strukturno-geomorfološke osobine Učke i jugoistočnog dijela Ćićarije,

magistarski rad, Sveučilište u Zagrebu, Prirodoslovno-matematički fakultet,

Geografski odsjek

13. Mihljević, D., 1994: Analysis of spatial characteristics in distribution of sink-holes, as an

geomorphological indicator of recent deforamtions of geological structures, Acta

Geographica Croatica 29, 29-36

23

14. Pahernik, M., 2000: Prostorni raspored i gustoća ponikava SZ dijela Velike Kapele –

rezultati računalne analize susjedstva, Geoadria 5 (1), 105-120

15. Rogić, V., 1975: Cresko-lošinjska otočna skupina, u: Riđanović, J., Roglić, J., Rogić, V.,

Šegota, T.: Geografija SR Hrvatske – Sjeverno hrvatsko primorje, svezak 4, Školska

knjiga, Zagreb

16. Slukan, M., 1992: Geomorfološke značajke Cresa, diplomski rad, Sveučilište u Zagrebu,

Prirodoslovno-matematički fakultet, Geografski odsjek

17. Sokolić, J., 2003: Lošinj – povijest, kultura, umjetnost, prirodne ljepote, Turistička naklada,

Zagreb

18. Stražičić, N., 1975: Cresko-lošinjska otočna skupina, u Otočki ljetopis Cres-Lošinj 2 (ur.

Marković, V.), 143-190, Mali Lošinj

19. Stražičić, N., 1997: Cresko-lošinjsko otočje – geografska obilježja, Geografski horizont 43

(2), 63-86

20. Šegota, T., Filipčić, A., 1996: Klimatologija za geografe, Školska knjiga, Zagreb

21. Šušteršić, F., 1985: Metoda morfometrijske in računalniške obdelave vrtač, Acta

Carsologica 13, 81-98

22. Šušteršić, F., 1987: The small scale surface karst and solution dolines at the north-eastern

border of Planinsko polje, Acta Carsologica 16, 51-82

23. Williams, P., 1966: Morphometric analysis of temperate karst landforms, Irish Speleology 1,

23-31

24

7. IZVORI PODATAKA

1. Topografska karta RH u mjerilu 1:25000, list Cres i list Belej, Vojnogeografski institut,

Beograd, 1976.

2. Jadranski suhozidi, www.dragodid.org/jadranski-suhozidi-cres, 31.8.2011.

3. TZG Cres, www.tzg-cres.hr, 22.8.2011.

4. NASA, http://eoimages.gsfc.nasa.gov/images/imagerecords/50000/50025/croatia_etm

_2002275_lrg.jpg, 22.8.2011.

5. Popis stanovništva 2001, www.dzs.hr, 22.7.2011.

6. Popis stanovništva 2011, www.dzs.hr, 1.9.2011.

25

8. PRILOZI

Tablica 1. Obilježja ponikava u zonama Cres i Belej

Kva-drat

Promjer (mm)

Promjer (m)

Azimut (°)

Oblik1 Topogra-fski znak2

zona Cres

1A - -

1B - -

1C - -

1D - -

1E - -

1F - -

1G - -

1H - -

1I - -

1J - -

1K - -

2A - -

2B - -

2C2,0 50 25

2,5 62,5 66

2D - -

2E - -

2F - -

2G - -

2H - -

2I - -

2J - -

2K - -

3A - -

3B - -

3C - -

3D 6,0 150 61

3E 14,0 350 62

3F - -

3G - -

3H - -

3I - -

3J - -

3K - -

4A - -

4B - -

4C - -

4D - -

4E

0,8 20 - T

1,5 37,5 - O

5,0 125 85

7,0 175 111

4F - -

4G4,0 100 0

4,5 112,5 19

4H 2,0 50 - O

4I

1,5 37,5 - O

2,0 50 - O

2,0 50 - O

4,0 100 140

4J - -

4K - -

5A - -

5B - -

5C - -

5D

1,5 37,5 - T

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 - O

5E 3,0 75 95

5F

1,0 25 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 77

2,0 50 0

2,0 50 1

2,0 50 62

2,0 50 130

2,5 62,5 75

3,0 75 95

3,0 75 124

3,0 75 141

4,5 112,5 7

5,0 125 70

5G

1,0 25 - O

2,0 50 24

2,0 50 157

2,5 62,5 - O

26

2,5 62,5 68

6,0 150 160

5H - -

5I - -

5J - -

5K - -

6A - -

6B - -

6C - -

6D1,0 25 - O

1,0 25 - O

6E - -

6F

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,3 32,5 - O

1,4 35 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 17

1,5 37,5 143

1,5 37,5 167

2,0 50 - O

2,0 50 - O

2,0 50 85

2,0 50 113

3,0 75 169

3,0 75 171

3,5 87,5 17

4,0 100 176

6,0 150 41

6G

0,9 22,5 - T

1,5 37,5 - O

2,2 55 29

2,2 55 37

5,0 125 86

6H - -

6I - -

6J - -

6K - -

7A - -

7B - -

7C 2,0 50 95

7D - -

7E - -

7F

0,8 20 - T

1,3 32,5 - T

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 - O

3,0 75 134

3,5 87,5 93

5,0 125 5

5,0 125 77

7G1,5 37,5 - T

2,0 50 119

7H - -

7I - -

7J - -

7K - -

8A - -

8B - -

8C - -

8D 4,0 100 78

8E - -

8F

1,0 25 - O

1,5 37,5 - O

3,0 75 137

12,5 312,5 161

8G - -

8H - -

8I - -

8J - -

8K - -

9A - -

9B - -

9C - -

9D

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 - O

27

1,5 37,5 15

3,5 87,5 63

3,5 87,5 104

6,0 150 146

9E 1,5 37,5 - O

9F

0,8 20 - T

1,0 25 - O

1,0 25 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 137

2,5 62,5 166

4,0 100 25

7,0 175 49

9G0,9 22,5 - T

2,5 62,5 4

9H 12,0 300 168

9I - -

9J - -

9K - -

10A - -

10B - -

10C - -

10D - -

10E

0,8 20 - T

0,8 20 - T

1,0 25 - T

2,0 50 0

4,5 112,5 163

5,0 125 154

5,0 125 169

10F

0,9 22,5 - T

1,3 32,5 - O

1,7 42,5 - O

2,5 62,5 - O

2,5 62,5 108

3,0 75 172

4,0 100 158

4,0 100 159

4,0 100 170

6,0 150 165

8,0 200 90

13,0 325 167

10G 0,9 22,5 - T

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 - O

2,0 50 - O

10H - -

10I - -

10J - -

10K - -

11A - -

11B - -

11C - -

11D - -

11E

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

2,0 50 - O

2,5 62,5 36

11F

1,0 25 - O

1,0 25 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 - O

2,0 50 - O

2,0 50 0

2,0 50 0

2,0 50 149

2,0 50 154

2,0 50 167

2,8 70 125

3,0 75 13

3,5 87,5 28

3,5 87,5 33

4,0 100 42

11G

0,8 20 - T

1,0 25 - T

2,2 55 - O

3,5 87,5 56

11H - -

11I - -

11J - -

11K - -

12A - -

12B - -

12C - -

12D 5,0 125 23

28

12E2,5 62,5 34

6,0 150 150

12F

1,0 25 - T

2,0 50 - O

2,0 50 39

4,0 100 153

5,0 125 11

12G

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,5 37,5 24

2,0 50 158

2,5 62,5 0

12H - -

12I - -

12J - -

12K - -

13A - -

13B2,2 55 21

3,0 75 170

13C 2,0 50 - O

13D

0,8 20 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - O

1,5 37,5 61

4,0 100 37

6,5 162,5 152

13E

0,8 20 - T

2,0 50 55

2,8 70 157

3,0 75 14

7,0 175 135

13F

0,9 22,5 - T

1,5 37,5 - O

4,0 100 149

13G

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - O

1,0 25 - O

1,5 37,5 - O

2,0 50 90

2,5 62,5 103

13H - -

13I - -

13J - -

13K - -

14A - -

14B - -

14C

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

0,9 22,5 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,2 30 - T

1,2 30 - T

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 - O

1,8 45 105

1,8 45 126

2,0 50 2

2,0 50 84

2,0 50 160

2,0 50 161

2,5 62,5 63

2,5 62,5 137

14D

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,5 37,5 22

1,5 37,5 151

2,0 50 95

2,0 50 166

2,0 50 168

2,2 55 149

2,5 62,5 152

2,8 70 52

29

3,5 87,5 1

3,5 87,5 131

9,0 225 158

14E

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

5,0 125 99

6,5 162,5 154

8,0 200 150

14F

0,8 20 - T

0,8 20 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,2 30 - T

2,0 50 - O

2,0 50 106

2,5 62,5 13

2,5 62,5 91

2,5 62,5 118

2,5 62,5 144

2,5 62,5 147

2,8 70 - O

3,0 75 104

3,8 95 140

11,0 275 179

14G

1,0 25 - T

2,0 50 125

6,5 162,5 39

14H - -

14I - -

13J - -

14K - -

15A - -

15B - -

15C

0,8 20 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,2 30 - O

1,3 32,5 - O

1,3 32,5 170

1,8 45 78

2,5 62,5 157

3,0 75 24

4,8 120 0

15D

0,8 20 - T

0,8 20 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,5 37,5 - O

2,0 50 65

15E

0,8 20 - T

1,5 37,5 - O

1,7 42,5 - O

3,0 75 142

3,8 95 137

15F

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 69

1,5 37,5 141

4,0 100 60

5,0 125 19

15G - -

15H - -

15I - -

15J - -

15K - -

prosjek 2,3 58,1 94 71 91

zona Belej

1A - -

1B - -

1C - -

30

1D

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,8 45 111

2,2 55 134

1E

0,8 20 - T

0,8 20 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

4,0 100 8

4,0 100 148

1F 3,0 75 49

1G - -

1H - -

1I - -

1J - -

1K - -

2A - -

2B - -

2C - -

2D

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,2 30 - T

1,2 30 - T

1,5 37,5 - T

1,8 45 90

2E

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 95

1,8 45 37

2,0 50 38

2,0 50 109

2,0 50 165

2,2 55 153

2,3 57,5 87

4,0 100 7

2F

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,1 27,5 - T

1,2 30 - T

1,5 37,5 53

2,0 50 0

2,5 62,5 108

3,0 75 162

2G1,5 37,5 - O

2,5 62,5 63

2H - -

2I - -

2J - -

2K - -

3A - -

3B - -

3C - -

3D

0,8 20 - T

2,5 62,5 9

3,0 75 174

3E

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,2 30 - T

3F

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

31

1,3 32,5 - O

1,5 37,5 - O

1,8 45 58

1,8 45 65

1,8 45 104

1,8 45 164

2,0 50 148

2,1 52,5 150

2,2 55 172

2,5 62,5 156

2,5 62,5 157

2,8 70 0

3,0 75 30

3,0 75 98

6,2 155 147

3G

1,0 25 - T

2,3 57,5 74

3,8 95 49

5,0 125 176

6,0 150 163

3H - -

3I - -

3J - -

3K - -

4A - -

4B - -

4C - -

4D

2,0 50 168

2,1 52,5 23

2,5 62,5 169

4E 7,5 187,5 154

4F

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - O

1,0 25 - O

1,2 30 - O

1,2 30 - O

1,4 35 147

1,5 37,5 11

1,6 40 158

1,7 42,5 61

1,9 47,5 151

2,0 50 13

2,0 50 157

2,0 50 161

2,1 52,5 160

2,4 60 54

2,5 62,5 171

2,7 67,5 93

2,8 70 177

3,0 75 21

3,0 75 142

3,5 87,5 39

3,7 92,5 69

4,0 100 27

4,0 100 128

4,0 100 32

4,5 112,5 27

5,0 125 153

4G

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,2 30 - O

1,6 40 - O

2,0 50 161

2,4 60 37

2,9 72,5 162

3,1 77,5 154

3,9 97,5 57

7,5 187,5 173

10,5 262,5 173

4H 2,9 72,5 12

4I - -

4J - -

4K - -

5A - -

5B - -

5C - -

5D0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

5E

0,8 20 - T

0,8 20 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

32

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,1 27,5 - O

2,5 62,5 62

6,0 150 158

5F

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,1 27,5 - T

1,4 35 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 47

1,7 42,5 79

1,8 45 80

1,9 47,5 146

2,0 50 - O

2,0 50 23

2,0 50 95

2,0 50 147

2,0 50 157

2,3 57,5 168

2,5 62,5 0

2,5 62,5 169

2,6 65 160

2,7 67,5 98

2,7 67,5 173

2,9 72,5 141

3,4 85 167

3,7 92,5 80

3,9 97,5 4

4,0 100 158

4,2 105 1

4,9 122,5 153

6,0 150 47

6,0 150 162

8,0 200 130

5G

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,1 27,5 - T

1,2 30 - T

1,4 35 - O

1,5 37,5 159

1,6 40 - O

1,8 45 12

2,0 50 59

2,0 50 151

2,0 50 168

2,5 62,5 16

2,8 70 153

3,0 75 29

5H0,8 20 - T

1,0 25 - T

5I - -

5J - -

5K - -

6A - -

6B - -

33

6C - -

6D 0,8 20 - T

6E

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - O

1,0 25 87

1,2 30 164

1,3 32,5 49

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 67

1,9 47,5 14

2,0 50 103

2,6 65 0

2,8 70 59

3,0 75 51

9,0 225 150

6F

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - O

0,8 20 - O

1,4 35 - O

1,4 35 12

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 0

1,6 40 - O

1,7 42,5 - O

1,8 45 160

1,9 47,5 5

2,0 50 125

2,0 50 136

2,0 50 170

2,3 57,5 141

2,5 62,5 59

2,5 62,5 145

2,6 65 52

2,6 65 73

2,8 70 54

2,8 70 164

3,0 75 150

3,4 85 8

4,0 100 178

4,4 110 129

4,5 112,5 110

4,5 112,5 116

6G

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - O

1,0 25 - O

1,4 35 60

1,5 37,5 96

1,7 42,5 - O

1,7 42,5 90

1,9 47,5 1

1,9 47,5 143

2,0 50 138

2,0 50 164

2,0 50 166

2,5 62,5 153

3,8 95 160

3,9 97,5 150

5,0 125 119

11,5 287,5 14

14,3 357,5 159

6H

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,5 37,5 112

1,8 45 74

6I - -

6J - -

6K - -

7A

1,0 25 - T

1,8 45 - O

1,8 45 65

7B

1,0 25 - T

1,0 25 - O

1,2 30 - O

34

2,0 50 156

2,1 52,5 15

3,0 75 3

7C1,2 30 - O

1,5 37,5 - O

7D - -

7E

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - O

1,0 25 - O

1,2 30 163

1,5 37,5 - O

1,8 45 175

2,0 50 - O

2,0 50 78

2,2 55 160

4,1 102,5 50

5,0 125 8

7F

0,8 20 - T

1,2 30 - O

1,3 32,5 - O

1,4 35 - O

1,9 47,5 135

1,9 47,5 112

2,0 50 29

2,3 57,5 4

3,0 75 87

3,1 77,5 144

3,6 90 40

7G

0,8 20 - T

0,8 20 - O

0,8 20 - O

1,0 25 - O

1,0 25 - O

1,1 27,5 - O

1,2 30 - O

1,3 32,5 - O

1,3 32,5 - O

1,4 35 - O

1,4 35 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 - O

1,7 42,5 - O

1,7 42,5 126

1,8 45 59

1,8 45 142

1,9 47,5 17

2,0 50 35

2,0 50 61

2,0 50 108

2,0 50 143

2,1 52,5 - O

2,1 52,5 99

2,6 65 27

2,6 65 58

2,6 65 153

2,8 70 - O

2,8 70 3

3,0 75 12

3,0 75 20

3,1 77,5 54

3,5 87,5 8

3,7 92,5 113

4,0 100 150

7H 3,6 90 98

7I - -

7J - -

7K - -

8A - -

8B 1,1 27,5 - O

8C - -

8D

1,0 25 - T

1,1 27,5 - T

2,1 52,5 175

3,3 82,5 34

6,1 152,5 159

8E

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,1 27,5 - T

9,5 237,5 58

8F 1,2 30 - O

8G

1,0 25 - O

1,0 25 - O

1,0 25 - O

1,6 40 40

35

1,6 40 178

1,8 45 - O

1,8 45 - O

1,8 45 50

1,9 47,5 - O

1,9 47,5 75

2,0 50 132

2,1 52,5 21

2,1 52,5 29

2,1 52,5 126

2,2 55 74

2,3 57,5 36

2,3 57,5 120

2,5 62,5 24

2,5 62,5 125

2,7 67,5 140

2,9 72,5 27

3,1 77,5 159

3,5 87,5 94

3,9 97,5 140

4,0 100 155

4,0 100 160

6,0 150 174

10,0 250 157

8H

1,0 25 - O

1,9 47,5 - O

2,0 50 - O

2,3 57,5 168

3,0 75 152

3,0 75 153

3,0 75 175

8I - -

8J - -

8K - -

9A - -

9B

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

2,0 50 - O

2,2 55 54

9C - -

9D

1,9 47,5 - O

3,9 97,5 171

4,1 102,5 177

9E

1,9 47,5 - O

2,1 52,5 33

6,0 150 156

9,6 240 179

9F

1,0 25 - T

1,2 30 - O

1,7 42,5 - O

2,1 52,5 19

2,2 55 147

2,8 70 11

2,8 70 167

2,9 72,5 28

3,2 80 39

3,9 97,5 145

4,0 100 174

5,0 125 177

10,9 272,5 4

9G

1,2 30 - O

2,0 50 3

2,0 50 171

2,1 52,5 162

2,9 72,5 52

3,0 75 17

5,0 125 66

9H2,0 50 - O

2,0 50 9

9I - -

9J - -

9K - -

10A - -

10B

0,9 22,5 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

10C

1,0 25 - T

1,0 25 - T

3,2 80 82

3,4 85 78

10D 1,3 32,5 - O

10E1,0 25 - T

1,2 30 - O

36

1,9 47,5 153

3,0 75 4

3,0 75 144

3,0 75 177

3,9 97,5 165

4,3 107,5 63

10F

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - O

1,0 25 - O

1,0 25 - O

1,0 25 - O

1,0 25 - O

1,3 32,5 20

1,4 35 153

1,5 37,5 13

1,5 37,5 46

1,5 37,5 88

1,6 40 73

1,8 45 179

1,9 47,5 - O

1,9 47,5 144

2,0 50 149

2,2 55 65

2,7 67,5 60

3,6 90 178

4,0 100 175

4,4 110 177

4,5 112,5 150

6,5 162,5 134

8,5 212,5 177

10G 6,6 165 18

10H - -

10I 1,5 37,5 55

10J - -

10K - -

11A

1,5 37,5 22

1,7 42,5 66

4,5 112,5 30

11B

1,9 47,5 48

2,7 67,5 57

3,6 90 175

9,0 225 151

11C

1,2 30 - O

2,7 67,5 19

3,0 75 38

11D

1,1 27,5 - O

1,3 32,5 - O

1,5 37,5 - O

3,8 95 172

11E1,0 25 - T

1,0 25 - T

11F

0,8 20 - T

1,0 25 - T

1,2 30 - O

1,2 30 - O

2,5 62,5 1

2,8 70 162

2,9 72,5 29

3,4 85 155

3,6 90 63

6,6 165 175

11G

0,8 20 - T

1,0 25 - T

1,2 30 - T

1,2 30 - T

2,1 52,5 23

3,5 87,5 161

11H - -

11I - -

11J - -

11K - -

12A - -

12B

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

39,7 992,5 3

12C

0,8 20 - T

1,7 42,5 174

2,2 55 162

3,0 75 109

12D

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,4 35 178

1,5 37,5 160

1,7 42,5 177

37

2,0 50 157

2,7 67,5 19

3,0 75 131

3,6 90 36

3,7 92,5 176

3,8 95 0

4,0 100 159

10,2 255 163

13,3 332,5 162

12E

1,5 37,5 - O

1,9 47,5 - O

1,9 47,5 146

2,0 50 0

2,0 50 69

2,1 52,5 95

2,5 62,5 26

3,0 75 145

4,0 100 159

4,3 107,5 146

4,5 112,5 11

4,7 117,5 34

13,5 337,5 167

12F

1,0 25 - T

1,1 27,5 - O

1,3 32,5 - O

1,4 35 - O

1,5 37,5 150

1,6 40 - O

1,7 42,5 - O

2,0 50 4

2,0 50 88

2,1 52,5 34

2,1 52,5 146

2,2 55 14

2,7 67,5 40

2,8 70 58

3,3 82,5 113

3,5 87,5 162

3,7 92,5 156

6,0 150 149

9,0 225 135

12G

1,0 25 - T

1,2 30 - O

1,2 30 - O

1,2 30 - O

1,4 35 - O

1,4 35 - O

1,5 37,5 16

2,0 50 84

2,6 65 - O

3,8 95 155

4,0 100 142

8,7 217,5 149

12H1,8 45 48

2,9 72,5 89

12I - -

12J - -

12K - -

13A - -

13B - -

13C

0,8 20 - T

0,8 20 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,2 30 - T

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 164

13D

0,8 20 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - O

1,9 47,5 52

2,2 55 75

2,3 57,5 177

2,5 62,5 140

3,0 75 15

3,0 75 156

3,9 97,5 0

4,2 105 50

7,0 175 71

13E

1,0 25 - T

1,7 42,5 136

1,8 45 82

1,9 47,5 15

2,0 50 154

2,5 62,5 15

2,5 62,5 31

2,9 72,5 154

38

3,0 75 3

4,0 100 30

4,0 100 43

4,0 100 145

5,0 125 126

13F

1,3 32,5 - O

1,5 37,5 - O

1,5 37,5 92

1,9 47,5 - O

2,5 62,5 25

3,0 75 11

3,0 75 23

3,3 82,5 50

3,9 97,5 74

5,0 125 33

8,0 200 112

13G

0,8 20 - T

0,8 20 - T

1,0 25 - O

1,0 25 - O

1,0 25 - O

1,0 25 - O

1,4 35 - O

1,5 37,5 - O

1,8 45 87

1,9 47,5 36

2,0 50 - O

2,0 50 19

2,2 55 6

2,5 62,5 23

2,8 70 175

2,9 72,5 24

3,0 75 13

3,7 92,5 43

3,8 95 69

4,0 100 154

13H

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

0,9 22,5 - O

1,0 25 - O

1,3 32,5 - O

1,5 37,5 54

1,5 37,5 70

1,9 47,5 134

2,2 55 - O

2,8 70 150

3,0 75 23

3,8 95 16

4,0 100 19

13I - -

13J - -

13K - -

14A - -

14B - -

14C 1,0 25 - T

14D

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,5 37,5 100

10,7 267,5 153

14E 0,8 20 - T

14F

0,8 20 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

2,4 60 47

14G

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - O

1,0 25 89

1,2 30 - O

1,5 37,5 - O

1,8 45 128

2,0 50 11

2,3 57,5 30

3,8 95 34

14H

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

39

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - O

1,0 25 - O

1,1 27,5 - O

1,1 27,5 - O

1,2 30 - O

1,5 37,5 8

1,6 40 171

1,8 45 148

2,0 50 11

2,0 50 130

2,0 50 159

3,3 82,5 2

4,0 100 158

14I0,9 22,5 - T

4,8 120 86

14J - -

14K - -

15A - -

15B - -

15C - -

15D

0,9 22,5 - T

1,9 47,5 164

2,8 70 6

4,0 100 158

15E - -

15F 3,8 95 34

15G0,8 20 - T

0,8 20 - T

15H

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,8 20 - T

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - T

1,0 25 - O

1,8 45 170

2,0 50 - O

3,0 75 166

15I

0,9 22,5 - T

1,0 25 - T

1,1 27,5 - T

2,5 62,5 16

8,0 200 115

15J - -

15K - -

prosjek 2,2 55,4 95 126 240ukupni prosjek

2,2 56,2 95 197 3311 pojedine ponikve imaju kružni oblik koji je evidentiran

u petom stupcu, na dnu stupca dan je njihov zbroj2 u šestom su stupcu evidentirane ponikve ucrtane

topografskim znakom na TK, na dnu stupca dan je njihov zbroj

Tablica 2. Grupirane ponikve prema promjeru u središnjem Cresu

promjerbroj

ponikavapromjer

broj ponikava

0,8 4 4,4 2

0,9 1 4,5 9

1,0 46 4,6 0

1,1 7 4,7 1

1,2 22 4,8 2

1,3 15 4,9 1

1,4 16 5,0 19

1,5 86 6,0 13

1,6 9 6,1 1

1,7 15 6,2 1

1,8 29 6,5 4

1,9 26 6,6 2

2,0 97 7,0 4

2,1 17 7,5 2

2,2 18 8,0 5

2,3 10 8,5 1

2,4 3 8,7 1

2,5 45 9,0 4

2,6 8 9,5 1

2,7 9 9,6 1

2,8 19 10,0 1

2,9 10 10,2 1

3,0 48 10,5 1

3,1 4 10,7 1

3,2 2 10,9 1

3,3 4 11,0 1

3,4 4 11,5 1

3,5 14 12,0 1

3,6 6 12,5 1

3,7 6 13,0 1

3,8 11 13,3 1

3,9 9 13,5 1

4,0 36 14,0 1

4,1 2 14,3 1

4,2 2 15,0 0

4,3 2 39,7 1

T 331

Ukupno 1082

Tablica 3. Grupirane ponikve prema promjeru u zoni Cres

promjerbroj

ponikavapromjer

broj ponikava

0,8 0 3,5 9

0,9 0 3,6 0

1,0 14 3,7 0

1,1 0 3,8 2

1,2 1 3,9 0

1,3 4 4,0 13

1,4 1 4,1 0

1,5 47 4,2 0

1,6 0 4,3 0

1,7 2 4,4 0

1,8 3 4,5 3

1,9 0 4,6 0

2,0 42 4,7 0

2,1 0 4,8 1

2,2 5 4,9 0

2,3 0 5,0 11

2,4 0 6,0 6

2,5 21 6,5 3

2,6 0 7,0 3

2,7 0 8,0 2

2,8 4 9,0 1

2,9 0 11,0 1

3,0 15 12,0 1

3,1 0 12,5 1

3,2 0 13,0 1

3,3 0 14,0 1

3,4 0 T 91

Ukupno 309

41

Tablica 4. Grupirane ponikve prema promjeru u zoni Belej

promjerbroj

ponikavapromjer

broj ponikava

0,8 4 4,4 2

0,9 1 4,5 6

1,0 32 4,6 0

1,1 7 4,7 1

1,2 21 4,8 1

1,3 11 4,9 1

1,4 15 5,0 8

1,5 39 5,5 0

1,6 9 6,0 7

1,7 13 6,1 1

1,8 26 6,2 1

1,9 26 6,5 1

2,0 55 6,6 2

2,1 17 7,0 1

2,2 13 7,5 2

2,3 10 8,0 3

2,4 3 8,5 1

2,5 24 8,7 1

2,6 8 9,0 3

2,7 9 9,5 1

2,8 15 9,6 1

2,9 10 10,0 1

3,0 33 10,2 1

3,1 4 10,5 1

3,2 2 10,7 1

3,3 4 10,9 1

3,4 4 11,0 0

3,5 5 11,5 1

3,6 6 12,0 0

3,7 6 12,5 0

3,8 9 13,0 0

3,9 9 13,3 1

4,0 23 13,5 1

4,1 2 14,0 0

4,2 2 14,3 1

4,3 2 39,7 1

T 240

Ukupno 773

42

Tablica 5. Grupirane ponikve prema orijentaciji u središnjem Cresu

azimutbroj

ponikavaazimut

broj ponikava

azimutbroj

ponikavaazimut

broj ponikava

0 15 41 1 88 2 140 5

1 5 42 1 89 2 141 4

2 2 43 2 90 4 142 4

3 5 46 1 91 1 143 3

4 6 47 3 92 1 144 4

5 2 48 2 93 2 145 4

6 2 49 4 94 1 146 5

7 2 50 4 95 7 147 5

8 5 51 1 96 1 148 3

9 2 52 4 98 3 149 6

11 7 53 1 99 2 150 10

12 4 54 5 100 1 151 4

13 5 55 2 103 2 152 3

14 4 56 1 104 3 153 11

15 5 57 2 105 1 154 8

16 4 58 4 106 2 155 3

17 4 59 4 108 2 156 5

18 1 60 3 109 2 157 8

19 7 61 4 110 1 158 8

20 2 62 3 111 2 159 8

21 3 63 5 112 3 160 9

22 2 65 4 113 3 161 5

23 7 66 3 115 1 162 8

24 5 67 1 116 1 163 4

25 3 68 1 118 1 164 6

26 1 69 4 119 2 165 3

27 4 70 2 120 1 166 4

28 2 71 1 124 1 167 6

29 5 73 2 125 4 168 6

30 4 74 4 126 4 169 4

31 1 75 3 128 2 170 5

32 1 77 2 129 1 171 5

33 3 78 4 130 3 172 3

34 6 79 1 131 2 173 3

35 1 80 2 132 1 174 4

36 4 82 2 134 4 175 7

37 4 84 2 135 3 176 3

38 2 85 2 136 2 177 8

39 4 86 2 137 4 178 4

40 3 87 4 138 1 179 3

Ukupno 554

43

Tablica 6. Grupirane ponikve prema orijentaciji u zoni Cres

azimutbroj

ponikava azimutbroj

ponikava azimutbroj

ponikava azimutbroj

ponikava0 7 41 1 95 4 146 1

1 2 42 1 99 1 147 1

2 1 49 1 103 1 149 3

4 1 52 1 104 2 150 2

5 1 55 1 105 1 151 1

7 1 56 1 106 1 152 2

11 1 60 1 108 1 153 1

13 2 61 2 111 1 154 3

14 1 62 2 113 1 157 3

15 1 63 2 118 1 158 3

17 2 65 1 119 1 159 1

19 2 66 1 124 1 160 2

21 1 68 1 125 2 161 2

22 1 69 1 126 1 163 1

23 1 70 1 130 1 165 1

24 3 75 1 131 1 166 2

25 2 77 2 134 1 167 3

28 1 78 2 135 1 168 2

29 1 84 1 137 4 169 2

33 1 85 2 140 2 170 3

34 1 86 1 141 2 171 1

36 1 90 2 142 1 172 1

37 2 91 1 143 1 176 1

39 2 93 1 144 1 179 1

Ukupno 147

44

Tablica 7. Grupirane ponikve prema orijentaciji u zoni Belej

azimutbroj

ponikavaazimut

broj ponikava

azimutbroj

ponikavaazimut

broj ponikava

0 8 39 2 87 4 142 3

1 3 40 3 88 2 143 2

2 1 41 0 89 2 144 3

3 5 42 0 90 2 145 4

4 5 43 2 91 0 146 4

5 1 46 1 92 1 147 4

6 2 47 3 93 1 148 3

7 1 48 2 94 1 149 3

8 5 49 3 95 3 150 8

9 2 50 4 96 1 151 3

11 6 51 1 98 3 152 1

12 4 52 3 99 1 153 10

13 3 53 1 100 1 154 5

14 3 54 5 103 1 155 3

15 4 55 1 104 1 156 5

16 4 56 0 108 2 157 5

17 2 57 2 109 2 158 5

18 1 58 4 110 1 159 7

19 5 59 4 111 1 160 7

20 2 60 2 112 3 161 3

21 2 61 2 113 2 162 8

22 1 62 1 115 1 163 3

23 6 63 3 116 1 164 6

24 2 65 3 119 1 165 2

25 1 66 2 120 1 166 2

26 1 67 1 125 2 167 3

27 4 69 3 126 3 168 4

28 1 70 1 128 2 169 2

29 4 71 1 129 1 170 2

30 4 73 2 130 2 171 4

31 1 74 4 131 1 172 2

32 1 75 2 132 1 173 3

33 2 78 2 134 3 174 4

34 5 79 1 135 2 175 7

35 1 80 2 136 2 176 2

36 3 82 2 138 1 177 8

37 2 84 1 140 3 178 4

38 2 86 1 141 2 179 2

Ukupno 407