14‐6‐2017

1

@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 1

Flexibilisering van de arbeidsmarkt ‐hoezo flexibilisering?Paul de Beer

LWEO‐lezing, 8 juni 2017

@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 2@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 2

Flexibele schil groeit gestaag

Flexibele dienstverbanden

Flexibele schil incl. zelfstandigen

Bron: CBS (Statline)

14‐6‐2017

2

@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 3@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 3

Vooral groei van zzp’ers en oproepkrachten

Bron: CBS (Statline)

@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 4@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 4

Standaard verklaring opmars flexwerkglobalisering

technologische ontwikkeling

toenemende volatiliteit

toenemendebehoefte flexibele personeelsinzet

flexibele inzet vast personeel

inzet flexibel personeel

reguleringvast personeel

regulering flexibel

personeel

flexibilisering en segmentering 

14‐6‐2017

3

@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 5@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 5

Maar volatiliteit arbeidsmarkt neemt niet toe

Baanvernietiging

Baanreallocatie

Bron: CBS (Statline)

@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 6@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 6

En conjunctuurgevoeligheid productie ook niet

Bron: SCP (Arbeidsvraagpanel 1989‐2011)

14‐6‐2017

4

@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 7@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 7

Fluctuerende productie verklaart slechts klein deel gebruik flexibele arbeidskrachten

conjunctuurgevoelig   voorspelbaarheid werk komend jaar    seizoenfluctuaties

Bron: SCP (Arbeidsvraagpanel 2011)

@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 8@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 8

Geen verband tussen ontslagbescherming en omvang flexibele schil

NLES

14‐6‐2017

5

@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 9@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 9

Ontslagvergoeding NL gemiddeld

@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 10@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 10

Ontslag via UWV en rechter betrekkelijk irrelevant

Bron: CBS, UWV

Totaal 943.000

14‐6‐2017

6

@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 11@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 11

Ondanks groei flexibele schil wordt de arbeidsmarkt niet flexibeler

Anciënniteit (jaren)

Korter dan 1 jaar in dienst (%)

Bron: CBS (Statline)

@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 12@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 12

Maar er is meer dan externe flexibiliteit

Wisseling van werkkring (laatste 2 jaar)

Wisseling van functie binnen bedrijf (laatste 2 jaar)

Bron: SCP (Arbeidsaanbodpanel)

14‐6‐2017

7

@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 13@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 13

Interne mobiliteit relatief belangrijkst voor oudere werknemers

@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 14@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 14

En ook veel interne flexibiliteit qua uren

Bron: CBS (Statline)

14‐6‐2017

8

@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 15@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 15

Maar toenemende segmentering arbeidsmarkt

Bron: CBS (Statline) Bron: CBS (Statline)

@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 16@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 16

Tussenconclusies

• Groei van flexibele contracten ≠ flexibilisering van de arbeidsmarkt

• Volatiliteit van productie neemt niet toe

• Externe mobiliteit op arbeidsmarkt neemt af

• Maar groeiende interne mobiliteit en flexibiliteit

• Groei flexibele schil hangt niet eenduidig samen met wet‐ en regelgeving

• … maar duidt vooral op verschuiving machtsbalans arbeid‐kapitaal

14‐6‐2017

9

@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 17@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 17

Rolverdeling arbeid‐kapitaal is verstoord

• Klassieke rolverdeling:• Kapitaal draagt (ondernemings)risico’s in ruil voor zeggenschap en residuele opbrengst

• Arbeid is ondergeschikt in ruil voor vaste beloning en vaste baan

• Nieuwe rolverdeling:• Kapitaal verschuift ondernemingsrisico’s naar werknemers, zonder zeggenschap of aandeel in winst

• Segmentering van arbeid: 

• Vaste arbeidskrachten behouden oude rechten• Flexibele arbeidskrachten dragen meeste risico’s

@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 18@UvA_AIAS 14‐Jun‐17 / 18

Gewenst beleid

• Dient niet alleen segmentering arbeidsmarkt, maar ook machtsverschuiving kapitaal‐arbeid aan te pakken

• Segmentering arbeidsmarkt: • Creëer gelijk speelveld door kostenverschillen te minimaliseren

• Maar bescherm opgebouwd human capital

Eén contractvorm met geleidelijke opbouw rechten

• Sta cao‐tariefaspraken voor zzp’ers toe

• Herstel machtsbalans kapitaal‐arbeid• Versterk invloed werknemers via aandelenbezit

• Versterk positie vakbonden via verkiezingen cao‐onderhandelaars