PEREZ, Ramon Florencio Jr. I.POSMODE A51 – 11038462

Estudio Rio: Likhang-Sining?

Nilalaman

I. Introduksyon

II. Ang Tradisyunal na Pananaw sa Likhang-Sining

a. Pangkumakatawang Katangian (Representational Property)

b. Katangiang Pagpapahayag (Expressive Property)

c. Katangiang Pormal (Formal Property)

III. Ang Estudio Rio ayon sa mga Tradisyunal na Pananaw

IV. Ang Avant-Gardes ayon kay Peter Burger

V. Ang Mga Likha ni Zobel bilang Avant-Garde

VI. Konklusyon

I

Introduksyon

Nakakita ka na ba ng mga bagay na tinatawag ng mga taong likhang-

sining ngunit hindi naman talaga mukhang likhang-sining dahil sa iba’t ibang mga

dahilan? Yung mga tipo ng likhang-sining na hindi naman kaayaaya gaya ng

isang kuwadro na iisa lang ang kulay na parang hindi man lang pinaghirapan

ngunit natawag agad itong likhang-sining na may napakalaking halaga, o kaya

naman isang binaliktad na ihian na ipinatong sa lamesa na may halagang lagpas

pa sa tatlong milyong dolyares? Kung iisipin mo, parang hindi naman talaga sila

mga likhang-sining. Maaaring maimpluwensiya lang talaga ang gumawa ng mga

ito. Ang sinabi kong binaliktad na ihian ay isa ngang likhang-sining, kung

matatawag nga natin talaga itong ganoon. Ito ay ang “Fountain” ni Marcel

Duchamp na inilabas sa isang eksibit noong 1917. Ang likhang-sining na ito ay

may halagang $3.6 million noong 2006.1 Isa na itong matinding kaso ng

problema ng mga bagay sa pagiging isang likhang-sining, ngunit ito ay tinawag

ng ibang mga taga-isip ng sining na isang “postmodern” na sining. Ito ay tinawag

ni Peter Burger na isang “avant-garde.”

Sa ating bansa, mayroon ding mga likhang-sining na mahirap tawaging

isang likhang-sining. Isa na dito ang “Estudio Rio” o “Study of a River” ni

Fernando Zobel. Si Fernando Zobel ay itinuturing isa sa mga pinakamagagaling

na Hispano-Pilipinong pintor sa mga panahon ngayon.2 Ang Estudio Rio ay isang

kuwadro na nilikha ni Zobel at ito ay nabili sa halagang 190,000 HKD sa isang

subastahan sa Hong Kong.3 Ang ginawa ni Zobel na ito ay isang kuwadro

lamang na may isang o kaunting bahid ng itim na pintura. Wala kang masyadong

makikita kundi ang bahid ng pinturang ito. Ito nga ba ay isang likhang-sining?

Ano nga ba ang pagkamarapat ng mga bagay upang maging isang likhang-

sining? Sa pananaliksik na ito, nais kong patunayang hindi matatawag na

likhang-sining ang Estudio Rio na nilikha ni Fernando Zobel sa pamamagitan ng

ng mga tradisyunal na pananaw sa mga likhang-sining ngunit ito ay susubukan

1 Dada artist accused of vandalizing Duchamp piece, USA Today (http://www.usatoday.com/news/offbeat/2006-01-06-duchampfountain_x.htm)2 Fernando Zobel Official Website, (http://www.fernandozobel.com/home.htm)3 Zobel, Fernando. Estudio Rio (2009). 23.5” x 23.5” Oil on canvas.

din nating litisin kung ito nga ba ay matatawag nating isang “avant-garde” ayon

sa pag-iisip ni Peter Burger.

II

Ang Tradisyunal na Pananaw sa Likhang-Sining

Sa larangan ng Sining, mayroong iba’t-ibang mga pananaw o

kwalipikasyong ginagamit upang masabing isang likhang-sining ang isang bagay.

Sa saliksik na ito, ang ating mga gagamitin ay ilan lamang sa mga tradisyunal na

pananaw sa likhang-sining. Ang mga ito ay ang pangkumakatawang katangian

(representational property), katangiang pagpapahayag (expressive property), at

katangiang pormal (formal property).

a. Pangkumakatawang Katangian (Representational Property)

Ang unang katangian o tradisyunal na pananaw na ating gagamitin upang

matasa ang pagka-likhang sining ng Estudio Rio ni Zobel ay ang

pangkumakatawang katangian o ang “representational property.” Ito ay ang

kwalipikasyon na nagsasabing ang likhang-sining ay imitasyon ng ibang bagay.

Upang ang kuwadro ay matawag na isang likhang-sining, nararapat na may

kinakatawan itong isang bagay o lugar o kung anumang maaaring gawan ng

imitasyon sa pamamagitan ng pagpipinta ng kuwadro, ganun din sa iba pang

mga klase ng likhang-sining.

Kung hindi masyadong malinaw, gamitin natin si Juan at ang kuwadro ni

Pedro bilang halimbawa. Ipininta ni Pedro ang haligi ng kanyang bahay sa isang

kuwadro at ipinakita nya it okay Juan. Tiningnan ni Juan ang kuwadro at kanyang

nasabi, “Kagaya ng itsura nito ang haligi ng bahay ninyo!” Dahil doon, masasabi

nating ang kuwadro na nilikha ni Pedro ay isang likhang-sining ayon sa

pangkumakatawang katangian dahil mayroon itong kinikatawan o ginagaya.

Gamitin rin nating halimbawa ang kuwadro ni Fernando Amorsolo na

“Antipolo.”4 Kapag tiningnan mo ang kuwadrong ito, iyong makikita ang mga

magsasaka, ang simbahan, at mga nagsasayaw ng tinikling. Batay sa mga

detalyeng ito, maaari mong masabi na ito ay kagaya ng isang lugar sa Antipolo

(batay sa pamagat ng kuwadro), o isang lugar sa Pilipinas. Dahil sa mga

nabanggit ko, masasabi nga nating isa itong likhang-sining kung ang

kwalipikasyon ng pagiging likhang-sining ay ang pangkumakatawang katangian.

Ang pangkumakatawang katangian ay maaari nating bakasin mula pa sa

panahon ng mga sinaunang Griyegong pilosopo. Ayon sa ika-sampung libro ng

“The Republic” ni Plato, sinabi nyang (sinabi ni Socrates kay Glaucon na) ang

mga likhang-sining ay dalawang beses tinanggal sa katotohanan. Ginamit ni

Socrates na halimbawa ang kama. Ayon sa kanya, mayroong tatlong klase ng

kama. Ang una ay ang nilikha ng “Diyos,” ang ideya o anyo ng kama na siyang

tinatawag nilang tunay na kama, ang kama mula sa Mundo ng mga Anyo (World

of Forms); ang ikalawa naman ay ang nilikha ng karpintero, ang aktwal na

kamang iyong matatagpuan sa paligid, ito ay isang kamang naririto sa Mundong

Kapuna-puna (World of Senses), ang mga nasa mundong kapuna-puna ay mga

gaya lamang o imitasyon sa mga ideya na matatagpuan sa mundo ng mga anyo;

at ang ikatlo ay ang nilikha ng pintor na sinasabi nyang ginaya lamang sa isa

4 Amorsolo, Fernando. Antipolo Fiesta (1947) 51” x 76” Oil on canvas.

pang gaya. Kung ang kama na ginawa ng karpintero ay ginaya lamang mula sa

anyo ng una at tunay na kama, at ang nilikha naman ng pintor ay ginaya naman

mula sa kamang ginawa ng karpintero na gumagaya sa tunay na kama, ang

nilikha ng pintor ay gaya lamang mula sa isang gaya.5 Nabanggit din sa librong

ito na ang mahusay na pintor ay makapagpapakita na marami siyang alam sa

pamamagitan ng kanyang likhang-sining kahit wala naman talaga siyang alam sa

kanyang ipinipinta. Ang ibinigay niyang halimbawa dito ay ang nilikhang

karpintero ng pintor. Kung ang pintor ay talagang mahusay, kaya nyang

paniwalain ang mga bata o ang mga simpleng tao na ang nasa kanyang kuwadro

ay silang mga tunay na karpintero.6

Itong ginagamit ni Plato sa ika-sampung libro ng “The Republic” ay isa sa

mga unang pananaw na kung saan tinatawag natin sa saliksik na ito na

pangkumakatawang katangian. Ayon dito, ang mga likhang-sining ay nararapat

na maging imitasyon ng mga aktwal na bagay, gaya ng halimbawa ng kama, ang

aking kuwadro ng isang pagkain ay imitasyon lamang ng pagkain na linuto ng

kusinero. Papaano naman kung ang ipininta sa kuwadro ay isang tanawin? Ito

parin ay isang likhang-sining dahil ito parin ay imitasyon ng actual na bagay o

lugar o ng bagay na matatagpuan sa mundong kapuna-puna.

Kaya’t kung ating tatanungin si Plato kung ang nilikhang “Antipolo Fiesta”

ni Fernando Amorsolo ay isang likhang-sining, sasabihin ni Plato, “Oo” dahil ito

ay kahawig o ginaya sa isang lugar na matatagpuan sa mundong kapuna-puna.

5 Plato, “The Republic X.” Aesthetic Theories: Studies in the Philosophy of Art. (New Jersey: Prentice-Hall Inc. 1965), 28-29.6 Ibid, 30.

Kung ito nga lang rin ang kwalipikasyon upang masabing isang likhang-sining

ang mga bagay, atin ring masasabing likhang-sining nga iyon.

b. Katangiang Pagpapahayag (Expressive Property)

Ang ikalawang tradisyunal na pananaw na ating gagamitin ay ang

katangiang pagpapahayag. Dahil maaari nating sabihin na pwedeng mula sa

damdamin ng lumikha nagmula ginaya ng lumikha ang kanyang likhang-sining,

ang katangiang pagpapahayag ay nagsasabing ang likhang-sining ay nararapat

na nagpapahayag ng damdamin. Hindi lamang ang damdamin sa gitna ng

likhang-sining at ng lumikha ang ating tinitingnan sa katangiang pagpapahayag,

pati narin ang damdamin sa gitna ng likhang-sining at ng mga tumitingin dito.

Ayon sa librong “Aesthetic: As science of expression and general

linguistic” ni Benedetto Croce, isang Italyanong pilosopo ng Estetiko, ang

pagpapahayag ng likhang-sining ay isang agad na kaalaman (intuitive

knowledge). Sinasabi nyang ang pagkakaroon ng agad na kaalaman ay

pagpapahayag, at wala nang iba, pagpapahayag lamang.7

Kung titingnan nga natin ang likhang-sining sa kanyang pananaw.

Mayroong agad na kaalaman ang pintor habang nagpipinta sa kanyang kuwadro.

Ang agad na kaalamang ito, sa pagiging damdamin, ang ipinapahayag nya sa

kanyang linilikha. Ang mga manonood rin ay magkakaroon ng agad na kaalaman

na ipinapahayag sa kanila ng likhang-sining na pinapanood nila.

7 Croce, Benedetto. Aesthetics: As science of expression and general linguistic. (Ebook translated by Douglas Ainslie from Italian to English.) p. 12, 16

Sa pananaw na ito, nararapat na ang mga likhang-sining ay magkaroon

ng mga ipinapapahayag na agad na kaalaman. Muli nating gamitin si Juan at si

Pedro bilang mga halimbawa para dito. Kung si Juan ay tumingin sa iskultura na

nilikha ni Pedro at agad nyang napag-alaman na nais ng iskulturang ipahayag

ang kapayapaan, dahil dito, masasabi nating isang likhang-sining ang iskultura ni

Pedro dahil agad itong nakapagpahayag ng kaalaman kay Juan, meron itong

katangiang pagpapahayag. Magbigay pa tayo ng isa pang halimbawa. Nakita ni

Juan na may maduming plato sa lamesa at si Pedro ang nasa harap nito,

nagkaroon ng agad na kaalaman si Juan ng makita nya ito. Kanyang agad na

nalaman na si Pedro ay kakatapos lang kumain dito. Nagkaroon ng agad na

kaalaman si Juan ngunit matatawag ba natin itong likhang-sining? Hindi, dahil

kahit sabihin nating lahat ng likhang-sining, sa pananaw na ito, ay nagbibigay ng

agad na kaalaman, hindi parin tama pag binaliktad natin at sabihing lahat ng

nagbibigay ng agad na kaalaman ay mga likhang-sining.

Muli nating ibalik ang “Antipolo Fiesta” ni Amorsolo bilang isang

halimbawa. Aking tiningnan ang kuwadrong ito at agad kong nalaman ang

kasiyahan ng mga tao sa Antipolo tuwing may pistahan. Ang kuwadro na ito ay

isang likhang-sining kung ang kwalipikasyon nga ng pagiging likhang-sining ay

ang katangiang pagpapahayag dahil nagkaroon ako ng agad na kaalaman sa

pagtingin ko sa kuwadrong ito.

c. Katangiang Pormal (Formal Property)

Ang ikatlong pananaw at katangian na nararapat para sa mga likhang-

sining ay ang katangiang pormal. Ang katangiang pormal at isang katangian na

bumabatay sa porma o anyo ng mga bagay o likhang-sining.

Ayon kay Anne Sheppard, sa kanyang libro na “Aesthetics: An

introduction to the philosophy of art,” madalas nyang napupuna na ang

paglalarawan ng mga tao sa mga likhang-sining sa musika, gaya ng mga opera,

ay parang ganito: “Nagsimula ang tugtog sa isang masayang simula, sa gitna ay

nagkaroon ng gulo, hanggang sa matapos siya ng malungkot.”

Mayroon siyang ipinahahayag na damdamin ngunit hindi ito ang

pinakapinakikita nya kundi ang porma o anyo ng tugtugin. Ayon kay Sheppard,

sa katangiang pormal, ang likhang-sining ay dapat handang mapakinig, makita, o

mapanood. Ang mga likhang-sining ay nararapat maging tumpak ang anyo at

maging mas nakakamanhik sa mga nakakaalam o may alam sa anyo ng likhang-

sining.

Sa bawat uri ng mga likhang-sining, nagbigay si Sheppard ng halimbawa

upang maipakita ang mga nararapat na anyo mayroon ang bawat uri ng likhang-

sining. Masyadong malawak ang mga anyo sa panitikan kaya atin nalang

bigyang pansin ang mga tula. Ang mga tula ay may mga bilang ginagamit sa

bawat taludtod, mga hanay o pagkakaayos ng mga salita, at iba pa. Sa iskultura,

nararapat na maging tama ang sukat ng bawat bahagi ng katawan na linilikha sa

iskultura. Sa arkitektura naman, kanyang sinabi na dapat tama ang simetriya,

ang sukat, at ang timbang ng pagkakagawa gaya ng mga nakikita sa mga

kuwadro sa mga panahon noon. Hindi lang simetriya at mga sukat ang dapat

tinitingnan sa mga ito, nararapat ding pagbatayan ang mga pananaw ng mga ito.

Sa mga kuwadro, may mga tamang guhit at hugis, pagkakahalo-halo ng mga

kulay, na kayang magpakita ng mga imahe.8

Muli nating gamitin si Juan at si Pedro bilang halimbawa. Si Pedro ay

lumikha ng isang kanta na pinakinggan ni Juan. Matapos ito pakinggan ni Juan,

siya ay nawili dito dahil napansin nya ang mga pagkakaayos ng nota na

nagpapakita ng husay ni Pedro sa paglikha ng musika. Kung katangiang pormal

ang ating pagbabatayan upang ang mga bagay ay maging likhang-sining, ang

kantang linikha ni Pedro ay isa ngang likhang-sining.

Isa pang halimbawa, si Pedro ay gumawa ng isang kuwadro. Ito ay

tiningnan ni Juan ngunit walang nakitang anyo si Juan. Mga sabog-sabog na

kulay lamang at walang nabubuong kahit isang imahe. Kung muli nating

pagbabatayan ang katangiang pormal, masasabing ang kuwadro ni Pedro ay

hindi isang likhang-sining.

Bilang isang tunay na halimbawa, nais kong gawing halimbawa ang

“Portrait of Enrique and Maria Yuchengco” ni Carlos “Botong Francisco na nakita

ko sa Yuchengco Museum. Ang kuwadrong ito ay nagpapakita ng anyo, mataas

siya, may mga halo ng kulay na at estilong di mo makikita sa iba kundi kay

Botong lamang. Bawat kulay ay may nais ipakita, may anyo na ang nais ipakita

ng kuwadro ay nasasa harap at may mga bagay ring may makikita sa likod.9

8 Sheppard, Anne. Aesthetics: an introduction to the philosophy of art. (Great Britain: Oxford University Press 1987) pp. 38-409 Carlos "Botong" Francisco. Portrait of Enrique and Maria Yuchengco (1953), Oil on canvas, 241.3 x 579.1 cm.

Kung pagbabatayan nga natin ang katangiang pormal sa pagiging likhang-sining,

ating masasabi na ang “Portrait of Enrique and Maria Yuchengco” ay isang tunay

na likhang-sining.

Ang tatlong katangiang mga nabanggit (pangkumakatawang katangian,

katangiang pagpapahayag, at katangiang pormal) ay ilan lamang sa mga

tradisyunal na mga pananaw sa likhang-sining. Ang mga ito ang gagamitin natin

upang malitis ang Estudio Rio ni Fernando Zobel.

III

Ang Estudio Rio ayon sa mga Tradisyunal na Pananaw

Atin munang gamitin sa paglilitis ang pangkumakatawang katangian sa

Estudio Rio upang malaman natin kung papasa ba ito bilang isang likhang-sining

sa nasabing pananaw. Ang Estudio Rio ba ay may kinakatawan? Sa atin bang

pag tingin dito ay may naisip tayong kahawig o kamukha nito na ating

maipapalagay na pinaggayahan nito? Sa aking palagay ay wala. Ayon sa

pangkumakatawang katangian (na ayon kay Plato), kung wala itong

pinagkakagayahan ng anyong nasa mundong kapuna-puna, hindi ito isang

likhang-sining.

Ang ikalawang pananaw naman ang ating gagamitin, ang katangiang

pagpapahayag. Ayon kay Croce, nararapat ang likhang-sining na magbigay ng

agad na kaalaman sa mga tumitingin dito. Sa aking unang pagtingin dito ay ang

unang pumasok sa aking isip ay isang tanong, isang tanong na nagpapahayag

na hindi ko alam ang isang bagay kaya nais kong tanungin. Ang aking tanong ay,

“Anong ibig sabihin nito?” Ako’y naghanap ng kaalaman mula sa kuwadrong iyon

ngunit di ako makakita, kahit damdamin ay wala. Ako ay nagtanong rin sa iba

tungkol sa kung anong naiisip nila kapag nakikita nila ang kuwadrong ito.

Madalas na sagot sakin ng mga tinanong ko ay “wala.” Kung ang katangiang

pagpapahayag naman ang pananaw na gagamitin natin upang litisin ito, ang

kuwadrong ito ay hindi isang likhang-sining.

Atin namang gamitin ang katangiang pormal sa ating paglilitis sa Estudio

Rio. Sa kuwadrong ito, ang maaari mo lamang makita ay ang itim na bahid ng

pintura sa kuwadro. Sinabi ni Sheppard ang pagkakaayos ng mga guhit, hugis, at

kulay ngunit kung isa lamang itong bahid ng pintura o isang guhit, maaari ba

natin itong masabing may kaayusan? May kaayusan ba ang isang bagay kung

nag-iisa lamang ito? Hindi natin masasabing may kaayusan o kaguluhan ang

isang bagay kung ang simuno ay walang mga bagay sa paligid na siya namang

paksa. Ang kaayusan ay nakikita lamang sa mga samahan. Kung ang iisang

bagay ay walang kasama, dahil nga iisa ito, wala itong kaayusan. Batay sa

katangiang pormal, dahil sa wala itong kaayusan o anyo, ang kuwadrong ito ay

hindi isang likhang-sining.

IV

Ang Avant-Garde ayon kay Peter Burger

Ating nasabing hindi natin matatawag na isang likhang-sining ay Estudio

Rio ni Zobel dahil hindi ito pumapasa sa tatlong tradisyunal na pananaw sa mga

likhang-sining. Maaari natin sabihing hindi ito isang tradisyunal na likhang-sining

dahil maaari ito maging isang sining na “avant-garde,” ngunit ito nga ba talaga ay

isang sining na “avant-garde?”

Sinabi sa The Other Room online journal na ayon kay Peter Burger, ang

sining na “avant-garde” ay paghiwalay sa mga naunang institusyon o sistema ng

sining. Nakakamit ito sa paggawa ng iba’t ibang mga pagsubok na wala sa

tradisyunal na sistema ng sining, gaya ng mga ginagawa sa Dadaism at

Surrealism.10 Sinabi naman ni Madan Sarup na ang Dadaism at Surrealism ayon

kay Burger ay hindi talaga estilo o sistema ng sining dahil ang “avant-garde” ay

hindi talaga nakagawa ng bagong estilo. Sa “avant-garde,” hindi na tinitingnan

ang sining bilang isang institusyon ngunit bilang kanya-kanya.11 Ito naman ay

taliwas sa tradisyunal na pananaw ng katangiang pormal na kung saan may

sistema o anyong sinusunod ang mga sining.

Para kay Burger, ang bawat manggagawa ng sining ay may kanya-

kanyang mga pamamaraan ng paggawa ng sining. Ito nga naman ay ating

matatagpuan sa mga likhang-sining na Dada. Ating muling gawing halimbawa si

10 Notes on Peter Burger’s Theory of Avant Garde, The Other Room (http://otherroom.org/2010/05/24/notes-on-peter-burgers-theory-of-the-avant-garde/)

11 Sarup, Madan, “The main features of the avant-garde” An Introducion Guide to Post Structuralism and Post Modernism. (Great Britain: Hartnolls Ltd, 1993) pp. 142-143

Pedro at ang kanyang sining. Ipagpalagay nating ang pamamaraan ni Pedro sa

paggawa ng kanyang kuwadro ay ang pag-ihi sa kuwadro habang may pintura

ang dulo ng kanyang ari upang magkakulay ang kanyang ihi at kapag tumama

ang ihi sa kuwadro ay ito nga’y nagkakaroon ng kulay. Kung may ganitong

pamamaraan si Pedro ng paggawa ng sining, maaari nating sabihin na ang

sining ni Pedro ay “avant-garde.”

Muli nating ibalik bilang halimbawa ang ating nabanggit sa introduksyon

ng saliksik na ito, ang Fountain ni Marcel Duchamp. Isa itong bahagi ng kanyang

“Readymade series.” Maaari nating sabihin na ang kanyang mga likhang-sining

gaya ng Fountain ay isang avant-garde (ito nga ay sinasabing isa sa mga

pinakakapansin-pansing sining na avant-garde). Ang kanyang paggawa ng

“Readymade” na sining ay ang kanyang sariling pamamaraan ng paggawa ng

likhang-sining. Ibigay narin nating halimbawa ang kanyang “Bicycle Wheel

(1913).” Ito ay isang gulong ng bisikleta na nakakabit pa sa kanyang kabitan at

ibinaliktad at ikinapit sa isang upuan. Ang ganitong Dada ay walang sistema na

sinusunod.12 Ang manggagawa ng sining ang bahala sa kanyang gagawin, kaya

nama’t si Duchamp, ganito ang pamamaraan ng paggawa ng kanyang sining.

Kung ayon kay Burger ay ang sining na “avant-garde” ay nililikha ng may kanya-

kanyang pamamaraan, ang mga linikha ni Duchamp ay mga sining na “avant-

garde.”

12 Avant-Garde Prankster Marcel Duchamp, Original Creators (http://thecreatorsproject.com/blog/original-creators-avant-garde-prankster-marcel-duchamp)

V

Ang Mga Likha ni Zobel bilang Avant-Garde

Kung ang mga sining na “avant-garde” ay mga likhang-sining na kung

saan ang gumawa ay may sariling pamamaraan ng paggawa ng likhang-sining,

masasabi ba nating ang Estudio Rio ni Zobel ay isang sining na “avant-garde?”

Kung may sariling pamamaraan si Zobel ng paggawa ng sining, maaari nga natin

sabihing ang mga likha nya ay mga “avant-garde” na sining.

Si Fernando Zobel ay may koleksyon ng mga likhang-sining na karamihan

ay mga itim na bahid lamang ng pintura sa kuwadro, hindi lamang ang Estudio

Rio ang ganito, marami pang iba. Dahil ba dito, matatawag na nating ang

paggawa ni Zobel ng kanyang sining ay isa na agad “avant-garde” dahil may

sarili siyang pamamaraan ng paggawa ng sining gaya ng mga paunti-unting

bahid ng itim na pintura lamang sa kuwadro? Mukhang maaari nga natin itong

tawaging isang “avant-garde” na sining ngunit kung sa tingin nyo ay

kinakailangan pa natin ng higit na mas kanya lamang na pamamaraan ng

paggawa ng sining upang masabing si Zobel nga ay isang manggagawa ng

“avant-garde” na sining, mayroon siyang likhang-sining na kung saan gumamit

siya ng panturok ng doktor sa pagpipinta.

Si Zobel ay mayroong koleksyon ng likhang-sining na tinatawag na

“Saetas.” Ang “Saetas” ay galing sa salitang Espanyol na “palaso” o “arrow” at

isa rin ito ay nanggaling sa isang uri ng sayaw na Flamenco. Lahat ng mga

likhang-sining sa ilalim ng koleksyon na “Saetas” ay mga kuwadrong ipininta

gamit ng panturok ng doktor.13 Masasabi nga nating isa itong pamamaraan na si

Fernando Zobel lamang ang gumawa o unang gumawa at ang pamamaraan na

ito ay kanyang estilo. Dahil dito, maaari din nating sabihin na ang sining ni

Fernando Zobel ay mga sining na “avant-garde.”

VI

Konklusyon

Ang Estudio Rio at ilan pa man sa mga sining ni Zobel ay hindi pumapasa

sa tatlong tradisyunal na pananaw sa likhang-sining, ito lamang ay di natin

matatawag na mga tradisyunal na sining. Hindi lamang naman mga tradisyunal

na pananaw sa sining ang ginagamit ng mga tao upang tukuyin kung alin sa mga

bagay ang mga likhang-sining. Isa pang pananaw ay ang sining na “avant-

garde.” Sa “avant-garde,” ang manggagawa ng sining ay may kanyang

pamamaaraan. Si Zobel, sa kanyang paggawa ng Estudio Rio, ay may sariling

pamamaraan na ginamit, kaya’t kahit hindi man matawag na likhang-sining ang

Estudio Rio ni Zobel ayon sa mga tradisyunal na pananaw sa sining, ito naman

ay isang likhang-sining na “avant-garde.”

13 Exhibitions, Ayala Museum Website (http://www.ayalamuseum.org/index.php?option=com_ayala_content&task=viewexhibitpage&id=4)

Reference List:

Books:

Plato, “The Republic X.” Aesthetic Theories: Studies in the Philosophy of

Art. (New Jersey: Prentice-Hall Inc. 1965).

Croce, Benedetto. Aesthetics: As science of expression and general

linguistic. (Ebook translated by Douglas Ainslie from Italian to English.)

Sheppard, Anne. Aesthetics: an introduction to the philosophy of art.

(Great Britain: Oxford University Press 1987)

Sarup, Madan, “The main features of the avant-garde” An Introducion

Guide to Post Structuralism and Post Modernism. (Great Britain: Hartnolls

Ltd, 1993)

News Article and Journals:

Dada artist accused of vandalizing Duchamp piece, USA Today

(http://www.usatoday.com/news/offbeat/2006-01-06-

duchampfountain_x.htm)

Notes on Peter Burger’s Theory of Avant Garde, The Other Room

(http://otherroom.org/2010/05/24/notes-on-peter-burgers-theory-of-the-

avant-garde/)

Avant-Garde Prankster Marcel Duchamp, Original Creators

(http://thecreatorsproject.com/blog/original-creators-avant-garde-

prankster-marcel-duchamp)

Artworks:

Zobel, Fernando. Estudio Rio (2009). 23.5” x 23.5” Oil on canvas. Hong

Kong

Amorsolo, Fernando. Antipolo Fiesta (1947) 51” x 76” Oil on canvas.

Evelyn S. Dy.

Carlos "Botong" Francisco. Portrait of Enrique and Maria Yuchengco

(1953), 241.3 x 579.1 cm, Oil on canvas. Yuchengco Museum.

Webpages:

Fernando Zobel Official Website,

(http://www.fernandozobel.com/home.htm)

Exhibitions, Ayala Museum Website

(http://www.ayalamuseum.org/index.php?

option=com_ayala_content&task=viewexhibitpage&id=4)