Ekoloski aspekti vozila (Seminarski 1).docx

7/26/2019 Ekoloski aspekti vozila (Seminarski 1).docx

1/14

UNIVERZITET U BANJOJ LUCI

PRIRODNO MATEMATIKI FAKULTET

STUDIJSKI PROGRAM TEHNIKO VASPITANJE I INFORMATIKA

SEMINARSKI RAD IZ SAOBRAAJA I TEHNOLOGIJE 1

EKOLOKI ASPEKTI VOZILA(Tehn!"#$ %&e"en&$ '$ '$)!&en&e '$#n*#+h ,%,+*$-

P%.e*%/ S0en0/

P%.2 % Sne3$n$ Pe0#)+4 M$%&$n)+4 S+n+"$

B%& +ne#*$/ 156715

B$n&$ L#$8 e9e:;$%8


2/14

UVOD222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222225

TETNE MATERIJE KOJE EMITUJU VOZILA 22222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222=

TEHNOLOKA RJEENJA ZA ZADOVOLJENJE ZAKONSKIH PROPISA22222222222222222222222>

KATALIZATORI22222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222216ZAKLJUAK22222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222215

LITERATURA222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222222221=

UVOD

2


3/14

K$$ *e #$ ,%+:$%$n +')% ene%?+&e #%+*0+ .*+!n ?%+) 0$$ *e n&e?)+:*$?%+&e)$n&e: + +*,"0$n&e: ,%#$0$ ,%9e*$ ;!+# ?$*)+0+h8 0e@n+h + @)%*0+h'$?$+)$@$8 'n$@$&n + 0%$&n '$?$&e #!+n$/ )$'h8 )0#)+ + 0!2 D$0n$ ,*!&e+9$

&e )e'$n$ '$ ,%+**0) )+"e$0:n+h ?$*)$8 $ ,%+&e *)e?$ ?!&en+#*+$ (CO


4/14

V+"e 1 ?+n$8 ;en'+n*#+ + +'e! :0%+ * ;+!+ n$&;!&e %&e"en&e '$ +n3en&e%e ,%+n$!$3en& n$&&e.0+n+&+h + n$&,?n+&+h n$@+n$ #%+"4en&$ +')%$ ene%?+&e +' ,%+%e2 J" )+&e#ne ,*0&+ %e$& '$ 0%$n*.%:$9+& ene%?+&e8 9+!& ;+&$n&$ %$$8 #&+ +:$ )e4+ *0e,en+*#%+"4en$ :0%$ SUS2

S$?%+&e)$n&e &e *n)n+ ,%9e* 0#: #&e? *e he:+&*#$ ene%?+&$ +' ?%+)$ ,%e0)$%$ 0,!0+ $!&e :eh$n+@#+ %$ :0%+:$ SUS2 O #,ne ene%?+&e #&$ *e *!;$$ ,%9e*:*$?%+&e)$n&$8 # = ?;+9+2 N$@e!n8"0 &e :0% e.+#$*n+&+8 0 * + :$n&e #!+@+ne "0e0n+h +')n+h ?$*)$2 S$?%+&e)$n&e &e )e:$#:,!e#*$n he:+&*#+ ,*0,$#8 #$%$#0e%+*$n n$?!+: ,%:&en$:$ 0e:,e%$0%e8 ,%+0+*#$ +#n9en0%$9+&e %e$#0+)n+h *,*0$n9+2 P%9e* he:+&*#e #n)e%'+&e #:%+ '$ *$?%+&e)$n&e &e*)e8 *$: ne &en*0$)n$ he:+&*#$ %e$#9+&$2 Z$0 &" )+&e# n+&e e.+n+*$n$ '$)!&$)$&4$0e%+&$ *$?%+&e)$n&$ #&$ ;+ ,+*$!$ n$)een+ ,%9e* *)$#: e0$!&2

E:+*+&$ "0e0n+h ?$*)$ *e *$*0&+ n$&)e4e: +&e! *!&ee4+h e!e:en$0$/ ne*$?%e!+h ?!&)n+#$8 #*+$ $'0$8 ?!&en:n#*+$8 @e*0+9$8 ?!&en+#*+$8 )ene ,$%e8 #*+$ *:,%$8 'n$8

#*+$ !)$ + %?+h $0$#$ ?%+)+:$ 9+!& ,;!&"$n&$ .+'+@# he:+&*#+h#$%$#0e%+*0+#$ (OB8 CB8 n+*#0e:,e%$0%n$ + ,:$'&4$ *)&*0$)$ +'e! ?%+)$-2

R$')& + ,0%e;$ n)+h 0ehn!?+&$8 $ 9+!& *:$n&en&$ e:+*+&e ?$*)$8 )e!$ &e 0$#)+hn$,%en+h %&e"en&$ #&+ * "0e0n e:+*+& ?$*)$ *:$n&+!+ '$ )+"e >2

4


5/14

TEHNOLOKA RJEENJA ZA ZADOVOLJENJE ZAKONSKIH PROPISA

Tehnoloka rjeenja ko OTO !o"ora

S)e *0%3+&+ '$#n*#+ ,%,+*+ :? *e '$)!&+0+ *$:/

12 #n*0%#9+n+: :&e%$:$8


6/14

e'e*e0 ?+n$ #$*n+&e +%e#0n ;%+'?$)$n&e ;en'+n$ DUB (engl. GDI - Gasoline DirectInjection) &e ,n) $#0e!n &e% &e ,*0$! 0ehn!"#+ *0,n8 $ n&e?)$ ,%+:&en$:?4$)$ *:$n&en&e ,0%"n&e8 *$?!$*n e:+*+&e CO< + 0#*+@ne e:+*+&e2 N$+:e :0% *$DUB e:+0&e +*0 #!+@+n CO


7/14

- varijabilnu geometriju turbo grupa, koja koriguje nedostatke per'ormansi dizel motora pa i

pribliava benzinskim motorima!

- aktivni De*+(Decomposition itrogen *+ides) katalizator, bezuslovno je neopodan razvoj

odgovarajui tenologija za zadovoljenje predloene granice uro !

- upravljanje optereenjem (obrtnim momentom) motora adekvatnim smanjenjem omoguuje

se smanjenje emisije *+ (koja je srazmjerna optereenju) u sluaju kvara na De*+katalizatorima,

- 'ilter za estice sa adekvatnim trajanjem punjenja (ija e'ikasnost mora biti oko /01).

P%e:$ +*0%$3+)$n&+:$ R+9$% +n*0+00$ :?4e &e %e$!+')$0+ :$! )'+! *$ +'e! :0%:#&e 4e e:+0)$0+ :$n&e 6 ?7#: CO< "0 ?)$%$ ,0%"n&+ 5 L7(166#:-2

O@+?!en &e $ n$&n+3 ;# *0)$%&e )$%+&$n0$ *$ )$ ,+!0 ;%+'?$)$n&$ ,%+&e *n)n?2D# :$n& e:+*+& @e*0+9$ + ,0%"n& ?%+)$ ,*0+3e *$: &en +!+ n+&en ,%e;%+'?$)$n&e2

U %$')& +'e! :0%$ '$,$3$ *e ;e'*!)$n '$h0&e) '$ )+*#+: ,%+0+*#: ;%+'?$)$n&$8 #&+&e ne,h$n '$ #)$!+0e0n %$*,%"+)$n&e ;%+'?$n? ?%+)$2 T$$ *e ?%+) n$!$'+ )+"eene%?+&e8 ,$ n)+ :0%+ +:$& ;!$3e '$h0&e)e '$ *0)$%$n&e )%0!?$ 0# *+*$)$n&$ 9+!&

;!&e ,%+,%e:e *:&e"e '$ *$?%+&e)$n&e2

Tehnoloko rjeenje !%l"#&'ro(e)no* o"o$el !o"ora

N$%en+ *0%$0e"#+ '$$0$# '$ +n3en&e%e &e .!e#*+;+!n ,%e:!&en$ nova konstrukcijamotora #&& *e ,%e:$ ,0%e;+ ;$)!&$ 08 +'e! +!+ ;+! #&+ %?+ e.+#$*$n + e#!"#+,0+:+')$n 9+#!*2

M+ *:$0%$: $ &e '$ %$+#$!n *:$n&en&e ,0%"n&e + e:+*+&e8 ne,hn ,%+:+&en+0+ +

)$%+&$;+!ne *+*0e:e n$ :0% *)$ ?&e &e 0 :?4e (varijabilni usisni sistemi, varijabilni

7


8/14

pogoni pomoni ure2aja, pumpi, ventilatora itd.) *$ ;$)e'n: ,%+:&en: )$%+&$;+!n?*0e,en$ #:,%e*+&e #&+ +:$ n$&)e4+ 0+9$& n$ e#n:+@n*0 :0%$2

S0e,en #:,%e*+&e ,%e*0$)!&$ n$&)$3n+&+ #n*0%#0+)n+ ,$%$:e0$% #!+,n+h :0%$8 ;+! $ *0 +!+ +'e!8 )0$#0n+ +!+ @e0)%0$#0n+2 K $n$"n&+h 0 + +'e! :0%$ *0e,en #:,%e*+&e &e8

,%+&e *)e?$8 *!)!&en #$%$#0e%+*0+#$:$ ,%+:+&en&en? ?%+)$2 K 0 :0%$ &e ogranienamaksimalna vrijednost stepena kompresije #n*0%#0+)n+: #$%$#0e%+*0+#$:$ #:%e +#0$n*#+: #)$!+0e0: ;en'+n$2

K!$*+@n+ 0 :0%+ %$e *$ h:?en: *:&e": "0 %e'!0&e n+*#: e:+*+&: @e*0+9$2V+*#e :$#*+:$!ne 0e:,e%$0%e +:$& '$ ,*!&e+9 %e!$0+)n )+*# *+%) e:+*+& NO$!+

,%+ %$ *$ *0eh+:e0%+&*#: *:&e": 0%#:,nen0n+ #$0$!+'$0% +:$ :$#*+:$!$n @+n$#2K)$n0+0$0+)n+ n$@+n ,%:&ene ,0e%e4en&$8 ,%+?"n+: !e,0+%:8 ,%e n+*#? *0e,en$#:,%e*+&e +:$ '$ ,*!e+9 :$! e.+#$*n*08 n$%@+0 n$ ,$%9+&$!n+: %e3+:+:$ %$$2 O';+!&n

,)e4$n&e e#n:+@n*0+ n$ n+*#+: ,0e%e4en&+:$ 0 :0%$ :?4e &e ,%+:&en:

$0:$0*#+ ,%:&en!&+)? *0e,en$ #:,%e*+&e2 T+: ,*0,#: *e 0 :0% *:$n&&e0#*+@n*0 + &en ,)e4$)$ e#n:+@n*02

K +'e! :0%$ ograniena je minimalna vrednost stepena kompresije #n*0%#9+&:#:%e '$ *$?%+&e)$n&e + 9e0$n*#+: #$%$#0e%+*0+#$ ?%+)$2 U*!) &e $ 0e:,e%$0%e8 n$ #%$:,%e*+&e + ,%+ n+*#+: 0e:,e%$0%$:$ #!+ne8 ; )+"e 0e:,e%$0%$ *$:'$,$!&en&$+'e! ?%+)$2 R$n+ ,%9e* +'e! :0%$ *$ '$*n+)$ n$ ,%+n9+, *$:'$,$!&en&$ + *$?%+&e)$n&$neh:?ene *:&e"e2 Z$ 0 +: &e ,0%e;$n )+*# *0e,en #:,%e*+&e + ?)$%$&4+ 9e0$n*#+#)$!+0e0 ?%+)$2 P%:en$ ,0e%e4en&$ &e #)$!+0$0+)n$ + ne:$& ?"en&e *+*n: )2 T +::?4$)$ )+*# e#n:+@n*0 #&$ *e ,*e;n '$,$3$ n$ n+*#+: ,0e%e4en&+:$8 $!+ +%e!$0+)n :$! *,e9+.+@n *n$?2 N$ )+*#+: ,0e%e4en&+:$ +'e! :0%+ +:$& ,%;!e:e *$

+:: + e:+*+&: @e*0+9$2e!&$ $ *e *$: ;%e *;+ne + 0 + +'e! :0%$ *&e+ne &e$n :0% *0$%$ &e #!+# +*$:+ :0%+2

U)en&e 0%; n$0,n&en&$ &e ,%)$ *:&e%n+9$ #$ *+:;+'+ 0 + +'e! :0%$2 T%; ,n&en&e# 0 :0%$ ,+3e :eh$n+@#$ ,0e%e4en&$8 $ # +'e! :0%$ 0e%:+@#$ ,0e%e4en&$2 T:e$&e: + %?e 0ehn!"#e *!+@n*0+ #&e *,$$& #:%e *$ +%e#0n+: ;%+'?$)$n&e: #+'e! :0%$ + +%e#0n ;%+'?$)$n&e ;en'+n$ 9+!+n%e # 0 :0%$2 D$#!e8 +e$!n+ :0%

;+ 0%e;$ $ +:$/ ,%:&en!&+) *0e,en #:,%e*+&e8 )+*# e#*,$n'+& + $!0e%n$0+)n+ %$ *$h:?en: + neh:?en: *:&e":2 T$# ;+ ;%$ e#n:+@n*0 ;+!$ *0)$%en$ )+*#+:

*0e,en: #:,%e*+&e + e#*,$n'+&e ;e' ?"en&$ *+*n: )2 N$ )+*#+: ,0e%e4en&+:$:0% ;+ %$+ *$ h:?en: *:&e":8 *!@$& %$$ *$ *0eh+:e0%+&*#: *:e":e.+#$*n*0 #$0$!+'$0%$ ;+!$ ;+ :$#*+:$!n$8 ,$ ;+ e:+*+&$ 0$#)? :0%$ ;+!$ n+*#$2

8


9/14

Slika !- "ultiprocesni oto#dizel motor sa automatski promenljivim stepenom kompresije

18


10/14

KATALIZATORI

R$+ *:$n&en&$ e:+*+&e "0e0n+h +')n+h ?$*)$ # 0 :0%$ #&+ *e ?%$& )'+!$ $ *hn '$#n*#+: ,%,+*+:$ #!+@+n+ e:+*+&e "0e0n+h +')n+h ?$*)$8 ?%$&e *e#n)e%0% +')n+h ?$*)$2 O)$& + *e @e*0 'n$@$)$ #$ #$0$!+'$0%2 U n* n$ *+%)e+')ne ?$*)e8 #$0$!+'$0% *:$n&&e e:+*+& "0e0n+h #:,nen$0$ +')n+h ?$*)$ '$ #162

Kn)e%0% *e *$*0&+ #4+"0$ + ?%$en? #$0$!+'$0%$8 #&+ *e *$*0&+ 0+&e!$ #$0$!+'$0%$(#e%$:+@#+ :$0e%+&$! +!+ :e0$!- ,%3e0? n+': #$n$!$ #&+ * ,%e*)@en+ *!&e: ,!e:en+0+h:e0$!$8 #&+ +:$& #$0$!+0+@# *)&*0)2 I*,+0+)$n&$ * ,#$'$!$8 $ * #$0$!+'$0%+ ne,!e:en+0+h :$0e%+&$!$ :$n&e $#0+)n+8 0e *0?$ n+* n+ #n#%en0n+ ,!e:en+0+: :e0$!+:$2

K$ n*$@8 n*n 0+&e! #$0$!+'$0%$ '$ he0e%?ene #$0$!+'$0%e8 ,e*$n &e #e%$:+@#+:$0e%+&$! n$ ;$'+ $!:+n+&: #*+$ A!


11/14

Z;? ?%$n&e #$0$!+'$0%$ +')n+ *+*0e: :0%$8 n$&@e"4e !$'+ ,)e4$n&$ ,%+0+*#$ +')n: *+*0e:8 0e &e *0?$ + #e.+9+&en0 '$*0$!+h ?$*)$ )e4+8 $ *0e,en ,n&en&$ 9+!+n%$*)&e3: %$n: :$0e%+&: :3e $ ;e :$n&+2 I' 0+h %$'!?$ &e )e:$ ;+0$n n* ,%+0+*#$*)&e3e? ,n&en&$ *+*n& ?%$n+ (,$- ,%e:$ ,%+0+*# +')n+h ?$*)$ (,+-2 U#!+# &e )$&n* )e4+8 0 + *0e,en ,n&en&$ :3e $ ;e )e4+2 U#!+# *e n$,n&en&e: ,)e4$ ,%+0+*$#

*+*n& 9+&e)+8 0 0$#e )+ ,)e4$n&$ *0e,en$ ,n&en&$2 S,%0n n$)een:8 #,)e4$n&$ ,%+0+*#$ +')n+h ?$*)$8 !$'+ *:$n&en&$ n*$ ,$7,+2

Ak"#+"e" ka"al#$a"ora

P $#0+)+0e0: #$0$!+'$0%$ ,%$':+&e)$ *e ;%'$n&e he:+&*#e %e$#9+&e ' ,:4#$0$!+'$0%$2 A#0+)+0e0 #$0$!+'$0%$8 ,%e #)$!+0e0$ ,%+:+&en&en? :$0e%+&$!$ '$ #$0$!+'$0%e +

%$ne 0e:,e%$0%e +*0?8 '$)+*+ + ,%'n*0+ :$0e%+&$!$ (*,e9+.+@n$ ,)%"+n$-2 S0?$ $#0+)+0e0n+&e #n*0$n0n$ )e!+@+n$8 )e4 '$)+*+ *0$%*0+ +*0? + *0e,en$ '$,%!&$n*0+8 0e *!&e 0?$ +#$0$!+'$0% +:$ *)& 3+)0n+ )+&e#2 U#!+# *e 0e:,e%$0%$ +')n+h ?$*)$ #$0$!+'$0%*,*0+ +*, 6566 *0e,en+8 $#0+)+0e0 *e *:$n&&e2 K n+*#+h 0e:,e%$0%$ ,%+n+9+, *e ne:3e n+ ?)%+0+ $#0+)+0e0 #$0$!+'$0%$ +!+ &e ,$# n&e?) &e!)$n&e ne'n$0n2

K$# &e )e4 %e@en8 $#0+)+0e0 #$0$!+'$0%$ *e *:$n&&e *$ *0$%"4 +*0?2 N$+:e ,#$'$n &e$ + # ,%*0%&$)$n&$ )e:$ @+*0+h ?$*)$8 $#0+)+0e0 ,$$ *$ )%e:en:2 U'%# *0$%en&$ &e

,)e4$n&e #%+*0$!$ 0e"#+h :e0$!$8 0$# $ !$'+ *:$n&en&$ ,%$8 n*n *:$n&en&$$#0+)ne ,)%"+ne2 S$ ,%$*0: 0e:,e%$0%e *0$%en&e 0$#e ;%3e n$*0,$2 U %e$!n+: %$n+:*!)+:$ 0e:,%e$0%e +')n+h ?$*)$ #$0$!+'$0% * # 566 *0e,en+2

11


12/14

K$0$!+'$0% ,*0+3e :$#*+:$!n .n#9+n$!n*0 #$$ :0% %$+ *$ :&e%: ?%+)$ + )$'h$ *:&e"+ *0eh+:e0%+&*#: :&e% 1=8/1 (!$:;$ .$#0% Q 1- n*n *$ 1 ?%$:: ?%+)$n$ 1=8 ?%$:$ )$'h$2 T$$ &e :&e% )$'h$ + ?%+)$ 0$#$) $ *e *)$#$ :!e#!$ ?%+)$:3e *,&+0+ *$ ?)$%$&4: :!e#!: #+*en+#$ +' )$'h$8 n*n *:$n&&e *e:?4n*0 ,&$)e ne+'?%en+h ?$*)$ +')n+: ?$*)+:$2 T$#e *:$n&&e *e + :?4n*0

,&$)e )+"#$ :!e#!$ #+*en+#$ #&e *e ,%+ )+*#+: 0e:,e%$0%$:$ + ,%+0+*9+:$ 0#:,%9e*$ +'?$%$n&$ *,$&$& *$ $'0: +' )$'h$ + ?%$e "0e0ne $'0ne #*+e2

S0eh+:e0%+&*#+ :&e% )$'h$ + ?%+)$ %3$)$ *e %e?!$9+&*#+: #%?: #&e: *&e!&!$:;$ *n$ + 9en0%$!n+ %$@n$% )'+!$2

Slika 5- &visnost uinkovitosti katalizatora o lambda 'aktoru

12


13/14

ZAKLJU,AK

D%:*#+ 0%$n*,%0 &e 'n$@$&$n + ne,h$n e :e%n? %"0)$8 $!+ &e n&e?) ;%'$n

"+%en&e ,%e,'n$0 #$ ?!$)n+ '%# ne,3e!&n+h ,%,%$0n+h e.e#$0$2 S$;%$4$&n$'$?"en*0@+n+ ?%$)e :$n&e ?n+:$ '$ 3+)0 0e *:$n&&e *$;%$4$&n e.+#$*n*08 ,)e4$)$&4+)%e:e ,0)$n&$8 ,0%"n& ?%+)$ + *0%e* )'$@$2 P*e;$n ,%;!e: ,%e*0$)!&$ 0+9$& n$'%$)!&e !&+ +'$')$ne e:+*+&: +')n+h ?$*)$2 O e#!"#e8 e#n:*#e + ,!+0+@#e)$3n*0+ &e $ *$;%$4$& ;e %?$n+')$n n$ n$&;!&+ :?4+ n$@+n8 0$# $ '$)!&$)$

,0%e;e !&+ + %;$8 ' "0 &e :?4e :$n&e ne,3e!&n+h ,%,%$0n+h ,&$)$8 0&2 :%$ *e:+n+:+'+%$0+ ne?$0+)$n 0+9$& n$ 3+)0n *%e+n2 K$# &e $0:;+!*#$ +n*0%+&$ ;+!$ *)e*n$ne?$0+)n+h e.e#$0$ %:*#? 0%$n*,%0$ n$ 3+)0n *%e+n8 n$ &e 0#: )+"e e9en+&$+n0en'+)n %$+!$ n$ n)+: 0ehn!"#+: %e"en&+:$ 9+!& ne?$0+)n? 0+9$&$ )'+!$ n$ 3+)0n*%e+n2 Z$0 * ,%+%+0e0+ *$)%e:en? + ;4e? %$')&$ )'+!$8 :0%$ + n&+h)e ,%e:e/%e#9+&$ ,0%"n&e ?%+)$ + *:$n&en&e e:+*+&e *$ +')n+: ?$*)+:$2

13


14/14

LITERATURA

B%$n+:+% M+!*$)!&e)+48 % R$+)&e Pe"+48 S$"$ B$;+4/ E#!"#+ $*,e#0+ #%+"4en&$:0%n+h )'+!$2

D%$?$n #+48 % Sne3$n$ Pe0#)+48 % R$+)&e Pe"+48 % S0e)$n Ve+n)+4/ Z$"0+0$ #!+ne#!&@n+ 9+!& $0:;+!*#e +n*0%+&e2

14

Documents

Ekoloski aspekti vozila (Seminarski 1).docx