Upload
dokiet
View
214
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Zarządzanie jakościąZarządzanie jakością na wydziale i w uczelni. y
Ewa ChmieleckaEkspertka Bolońska
SEMINARIUM BOLOŃSKIE „BUDOWANIE KULTURY JAKOśCI NIEZBĘDNYM WARUNKIEM EFEKTYWNEGO FUNKCJONOWANIA WEWNĘTRZNEGO SYSTEMU
ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ KSZTAŁCENIA” Ą ĄUniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej, Kraków, 25 kwietnia 2013 r.
©©W tej prezentacji wykorzystuję fragmenty
ń h ółopracowań przygotowanych przez Zespół Ekspertów Bolońskich, w szczególności przez:– Prof. Marię Ziółek
– Prof JadwigęMireckąProf. Jadwigę Mirecką
– Prof. Marka Frankowicza
Plan prezentacjiPlan prezentacji
P dk i j ć• Porządkowanie pojęć• Kultura jakości • Standardy zapewniania jakości:
– Europejskie– Krajowe– Wewnątrzuczelniane
• Budowa i funkcjonowanie wewnętrznych systemów zapewniania jakości
Porządkowanie pojęć ‐ jakość jakoPorządkowanie pojęć jakość jakoCopenhagen Business School:krąg jakości” (quality circle) :
• Jakość jako wyjątkowość (specyfika uczelni, jej miejsce w kraju i w Europie)
• Jakość jako doskonałość (zachęcanie pracowników do stałego podnoszenia kwalifikacji). Wysokie kompetencje kadry pomagają w rozwoju uczelni jako ”organizacji uczącej się”.
• Jakość jako funkcjonalność (fitness for purpose). Kontakty z zewnetrznymi interesariuszami (pracodawcy, partnerzy biznesowi etc.).
• Jakość jako korzystny stosunek wartości do ceny (value for money). Oprócz obowiązkowych czy zalecanych działań majacych pokazać wiarygodność uczelni jako instytucji publicznej (akredytacjaetc ) uczelnia prowadzi oceny wewnętrzne (informacja zwrotna od studentów) organizuje grupyetc.), uczelnia prowadzi oceny wewnętrzne (informacja zwrotna od studentów), organizuje grupy fokusowe z udziałem pracodawców i absolwentów oraz prowadzi w cyklach 2‐letnich badania jakościowe ”środowiska edukacyjnego” (learning environment).
• Jakość jako transformacja. Uczelnia wspiera inicjatywy przyczyniajace się do ciagłej poprawy j j p j y y p y y j ę g j p p yjakości. Programy studiów są oparte na efektach uczenia się i uwzględniają w coraz większym stopniu umiejętności generyczne. Wewnętrzny i zewnętrzny benchmarking ujawnia przykłady dobrej praktyki, które są następnie upowszechniane.
Pytanie: czy można oceniać jakość nie mając jej jednej i jasnej definicji?
Porządkowanie pojęćPorządkowanie pojęć
• Kontrola jakości (quality control)– bieżące monitorowanie, nadzór
• Zapewnianie jakości (quality assurance)– zgodność ze standardamig
• Doskonalenie jakości (quality enhancement)Stała poprawa podnoszenie– Stała poprawa, podnoszenie
Ich suma to zarządzanie jakością
Zarządzanie jakością to:Zarządzanie jakością to:
– Właściwe kierowanie
– Zabezpieczenie właściwego środowiska dla efektywności działań
– Rozwój komunikacji wewnątrz instytucjonalnej
– Dostrzeganie i nagradzanie osiągnięć
– Nacisk na współpracę nie tylko na współzawodnictwo p p ę y p
– Zachęcanie do budowania kultury jakości
Kultura jakości
Wewnętrzne systemy zapewnienia jakościWewnętrzne systemy zapewnienia jakości
Relacje systemów zapewniających jakość
Kontrola jakości
– 30% (USA, Europa),
– 10% (Japonia)
Kultura jakości
– 70% (USA),
– 90% (Japonia)
Kultura jakościKultura jakości
• budowanie poczucia wspólnoty w oparciu o wspólnie podzielane wartości (etos) i poczucie identyfikacji się z instytucją
• poprawianie jakości w każdym aspekcie funkcjonowania instytucji wraz z promowaniem kreatywności i innowacyjnościzatem łączy
elementy etosowe z organizacyjnymi
Na kulturę jakości składają się :Na kulturę jakości składają się :
Kulturastudentów
Kultura
pracowników
studentów
Przywództwo
p
WartościWartości
Kultura jakościKultura jakości Przechodzenie od tradycyjnego zarządzaniaPrzechodzenie od tradycyjnego zarządzania: ‐ Planowanie‐ Organizowanie‐ Kierowanie‐ Kontrolowanie
w kierunku ciągłego doskonaleniaBudowana jest „od dołu” w oparciu o:‐ Powszechne, uwewnetrznione dążenie do poprawy jakości‐ indywidualną odpowiedzialnośćy ą p‐ pracę zespołową‐ wspólny udział w podejmowaniu decyzji
... pod kierunkiem odpowiednich liderów
Pętla” stałego doskonalenia się„Pętla stałego doskonalenia się,
Ocena
Wd ż iWdrażanieAnaliza i wnioski
Plan działaniaz
Budowanie kultury jakościBudowanie kultury jakości
I f i ł ś i k d i ki j d j h‐ Informowanie społeczności akademickiej o podejmowanych działaniach
‐ Zbieranie opinii pracowników p p‐ Zachęcanie do szerokiego udziału społeczności akademickiej w
planowaniu działańMotywowanie i nagradzanie‐ Motywowanie i nagradzanie
‐ Kultywowanie lokalnych tradycji oraz integrowanie środowiska
Wdrożenie kultury jakości może okazać się tańsze niż ukryte koszty jej brakuniż ukryte koszty jej braku
Porządkowanie pojęć cdPorządkowanie pojęć, cd
S d d & G id li ( SG)„European Standards & Guidelines (ESG)for Quality Assurance in Higher Education” (EHEA)
• Przyjęte na konferencji w Bergen 2005• Opracowane przez ENQAA• Opisują generalne zasady:
1. Budowy wewnętrznych systemów zapewniania jakości (poziom instytucji)y j )
2. Budowy zewnętrznych systemów zapewniania jakości (poziom kraju)3. Funkcjonowania agencji zapewniania jakości 4 Funkcjonowania Europejskiego Rejestru Agencji QA4. Funkcjonowania Europejskiego Rejestru Agencji QA
Mają prowadzić do stworzenia i umocnienia kulturyMają prowadzić do stworzenia i umocnienia kultury jakości w szkolnictwie wyższym (EHEA)
ES&G: Standardy dotyczące wewnętrznych systemów zapewniania jakości
1 1 Instytucje winny mieć strategię oraz procedury odnoszące się do jakości1.1. Instytucje winny mieć strategię oraz procedury odnoszące się do jakości oferowanych przez siebie programów oraz ich efektów. Strategia, polityka oraz procedury powinny posiadać formalny status i być powszechnie dostępne Powinny również przewidywać określone funkcje dladostępne. Powinny również przewidywać określone funkcje dlastudentów oraz pozostałych interesariuszy
1.2. Instytucja powinna dysponować oficjalnymi mechanizmami zatwierdzania, okresowego przeglądu orazmonitorowania swoich programów oraz ich efektów.
1 3 Studenci powinni być oceniani według opublikowanych i konsekwentnie1.3. Studenci powinni być oceniani według opublikowanych i konsekwentnie stosowanych kryteriów, przepisów i procedur.
1.4. Instytucje powinny posiadaćmetody gwarantujące, że kadra prowadząca j i d i d i k lifik j P ż d i b ćzajęcia ma odpowiednie kwalifikacje... Powyższe metody powinny być
dostępne dla osób prowadzących zewnętrzne przeglądy i stanowić przedmiot komentarza w raportach.
ES&G: Standardy dotyczące wewnętrznych systemów zapewniania jakości, cd.
ć b b l1.5. Instytucje powinny zagwarantować, aby zasoby materialne wspomagające naukę studentów były wystarczające i odpowiednie dla każdego z oferowanych programów.
1.6. Instytucje powinny gromadzić, analizować i wykorzystywać informacje dotyczące skutecznego zarządzania oferowanymi programami studiów oraz innymi działaniamioraz innymi działaniami.
1.7. Instytucje powinny w regularnych odstępach czasu publikować aktualne, bezstronne i obiektywne informacje – zarówno w ujęciu ilościowym, jak i j k ś i f h i bi ó i hjakościowym – na temat oferowanych przez siebie programów oraz ich efektów.
Powtórzmy: celem ostatecznym jest powstanie w uczelni kultury jakości.
ES&G a standardy akredytacji instytucjonalnej PKA
Wysoka zbieżność standardów, patrz np: 1. Jednostka ma określoną strategię rozwoju• Strategia rozwoju jednostki jest zbieżna z misją uczelni i uwzględnia politykę• Strategia rozwoju jednostki jest zbieżna z misją uczelni i uwzględnia politykę
zapewniania jakości kształcenia
• Jednostka opracowała koncepcję kształcenia... spójną z jej celami strategicznymi
k ł• wewnętrzni i zewnętrzni interesariusze uczestniczą w procesie kształtowania oferty edukacyjnej …..
2. Jednostka stosuje skuteczny wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia
• Struktura podejmowania decyzji w zarządzaniu jakością jest przejrzysta i zapewnia udział pracowników, studentów, doktorantów, słuchaczy oraz interesariuszy zewnętrznych
• Wewnętrzne procedury zapewniania jakości przeciwdziałają powstawaniu zjawisk patologicznych i….. , a w szczególności:
cdcd.
• ocenę poprawności projektowania i weryfikacji efektów kształcenia– udział pracodawców w określaniu i ocenie efektów– monitorowanie losów absolwentów– monitorowanie i okresowe przeglądy programów
d i i t d tó d kt tó– ocenę zasad oceniania studentów, doktorantów..
• ocenę jakości kadry– ocenę poziomu naukowego jednostki
• ocenę zasobów materialnych, w tym infrastruktury dydaktycznej i środków wsparcia dla studentów
• funkcjonowanie systemu informacyjnego • Publiczną dostępność aktualnych i obiektywnie przedstawionych
informacji o programach studiów, zakładanych efektach, organizacji studiów
Itd..
Wzrost znaczenia wewnętrznych systemów zapewniania jakości
Wynika z:
• Ustawy: z dnia 18 marca 2011 Prawo o Szkolnictwie Wyższym i towarzyszących jej rozporządzeń
Wd ż i KRK i i k j d i d i l ś i l i• Wdrożenia KRK i zwiększonej odpowiedzialności uczelni za programy / efekty kształcenia
• Przechodzenia od akredytacji programowej do• Przechodzenia od akredytacji programowej do instytucjonalnej (przez PKA i inne instytucje oceniające)
Wdrażanie Wewnętrznego Systemu Zarządzania Jakością Kształcenia (WSZJK)
• Ramy organizacyjne na poziomie uczelni i jednostki oraz ich wzajemne powiązania j j p ą(podległości).
• Podstawowe funkcje systemu• Podstawowe funkcje systemu
• Inne cechy
patrz prezentacja prof. Marka Frankowicza
Wdrażanie Wewnętrznego Systemu Zarządzania Jakością Kształcenia (WSZJK)
E i i l ż d d dó• Etapy postępowanie niezależne od standardów:– Opracowanie wizji / misji / strategii uczelni / jednostki– Powołanie jednostek odpowiedzialnych za opracowanie systemuPowołanie jednostek odpowiedzialnych za opracowanie systemu
zapewnienia jakości i zarządzania jakością kształcenia (na każdym z poziomów, w ramach całej społeczności akademickiej).
– Opracowanie procedur dotyczących różnych elementów procesuOpracowanie procedur dotyczących różnych elementów procesu dydaktycznego uwzględniających strategię i misję uczelni / jednostki oraz określenie odpowiedzialności za poszczególne elementy.
– Ewaluacja (diagnoza) obecnego stanu a później stanów po naprawie– Ewaluacja (diagnoza) obecnego stanu, a później stanów po naprawie. – Plan poprawienia jakości. Plan „naprawczy” – np. wg cyklu koła
Deminga (PDCA –Plan – Do – Check – Act : planowanie – realizacja –kontrola wykonanie naprawy) wymuszający” na społecznościkontrola – wykonanie naprawy) „wymuszający na społeczności akademickiej pewne zachowania i działania pro‐jakościowe.
– Cykliczna realizacja tego planu
Dokumenty regulujące proces kształcenia:Dokumenty regulujące proces kształcenia:
P kł d dl dió I i II iPrzykładowe: dla studiów I i II stopnia.– Misja Uczelni– Statut UczelniStatut Uczelni– Regulamin studiów– Zasady rekrutacji
P dió i d łó ( f k ó i i ) k l– Programy studiów z opisem modułów (efektów uczenia się) ‐ katalog ECTS
– Zasady zaliczenia modułów– Zasady dyplomowania– Zasady zbierania opinii studentów– Zasady samooceny jednostekZasady samooceny jednostek
Narzędzia i instrumenty badania jakościNarzędzia i instrumenty badania jakości
Zróżnicowane w zależności od stopnia i profilu studiów Przykład dla studiówZróżnicowane w zależności od stopnia i profilu studiów. Przykład dla studiów doktoranckich:
• badania ankietowe doktorantów dotyczące szeroko pojętej satysfakcji ze studiów doktoranckich, prowadzone bądź przez jednostkę prowadzącą studia doktoranckie bądź na poziomie ogólnouczelnianym – zalecane profesjonalne opracowanie wyników ankiet
• ocena przez doktorantów nauczycieli akademickich biorących udział w procesie kształcenia (ankiety)kształcenia (ankiety)
• ocena przez nauczycieli akademickich jakości warunków kształcenia doktorantów i samych doktorantów (ankiety)
• hospitacje zajęć dydaktycznych prowadzonych przez doktorantów• arkusze samooceny wypełniane przez komisje powołane w ramach WSZJK dające
pogląd nt. jakości studiów doktoranckich oparty na danych ilościowych i jakościowych
• opinie partnerów zagranicznych uczestniczących w procesie kształcenia• opinie partnerów zagranicznych uczestniczących w procesie kształcenia doktorantów (jeśli uczestniczą)
• monitoring losów doktorów wypromowanych na studiach doktoranckich
Elementy samooceny jednostek w zakresie kształcenia
– Programy kształcenia (studia I, II i III stopnia oraz podyplomowe)• Efekty kształcenia na kierunku (I i II st.), SD i studiach podyplomowychy ( ), p yp y• Efekty kształcenia w module• Sposoby kształcenia i oceniania• ECTSECTS• Organizacja studiów
– Systemy informacyjneK d j– Kadra nauczająca
– Warunki techniczne realizacji programu kształcenia– Formy oceny jakości kształcenia
Standardy programowe (przykładowe) dla studiów I i II stopnia
• Standard 1 Strategia i misja uczelni/jednostki• Standard 1 – Strategia i misja uczelni/jednostki• Standard 2 ‐ Obszarowe efekty kształcenia• Standard 3 – Program studiów (curriculum)
d d k k ( ł ń)• Standard 4 – Warunki rekrutacji (zwłaszcza na II stopień) • Standard 5 ‐ Proces kształcenia• Standard 6 ‐ Sposób oceny, zasady dyplomowania • Standard 7 – Zespół nauczycieli akademickich (minimum kadrowe)• Standard 8 – Infrastruktura dydaktyczna i organizacja studiowania• Standard 9 – Mobilność studentów• Standard 10– Zatrudnialność absolwentów • Standard 11 – Zapewnianie jakości kształcenia – dokumentacja osiągania
efektów kształcenia, procedury oceny jakości oraz działań na rzecz , p y y jpodnoszenia jakości kształcenia
Standardy dla studiów doktoranckich (przykładowe)
• Standard 1 – Koncepcja kształcenia w odniesieniu do strategii i misji uczelni/jednostki
• Standard 2 – Warunki rekrutacjiStandard 2 Warunki rekrutacji • Standard 3 ‐ Program kształcenia• Standard 4 – Badania naukowe• Standard 5 ‐ Metody kształceniay• Standard 6 ‐ Jakość doktoratów analizowana na podstawie recenzji (np. wyróżnień
doktoratu przez recenzentów) i wymiernych efektów badań (np. publikacji, wytworzonego dzieła, etc)
• Standard 7 Jakość kadry dydaktycznej sprawującej opiekę nad doktorantami• Standard 7 – Jakość kadry dydaktycznej sprawującej opiekę nad doktorantami• Standard 8 – Pozyskiwanie źródeł finansowania doktorantów• Standard 9 – Mobilność doktorantów • Standard 10 Zatrudnialność doktorów• Standard 10 ‐ Zatrudnialność doktorów• Standard 11 – Zapewnianie jakości kształcenia – dokumentacja osiągania efektów
kształcenia, procedury oceny jakości oraz działań na rzecz podnoszenia jakości kształcenia
Odzwierciedlenie charakterystyk WSZJK w akredytacji programowej i instytucjonalnej
Lista podstawowych pól oceny PKA tworzących:– Raport samooceny
– Raport oceny instytucjonalnej
– Raport oceny programowej
pokrywa się /powinna się pokrywać p y ę /p ę p y
z polami ocen WSZJK
Tak samo jak z ES&G)Tak samo jak z ES&G)
Wdrażanie systemu zarządzania jakością kształcenia ‐ konkluzja
• Nie ma jednego uniwersalnego modelu zarządzania jakością kształceniakształcenia
• Zarządzanie jakością powinno być wypracowane indywidualnie przez każdą instytucję (uwzględnia specyfikę instytucji)
• Ale powinno brać pod uwagę wymagania prawa i instytucji oceniającychoceniających
• Warunki sprzyjające rozwojowi kultury jakości– Patrz prezentacja prof. Marka FrankowiczaPatrz prezentacja prof. Marka Frankowicza
Dziękuję za uwagę!Dziękuję za uwagę!