Dyrekcja Generalna Ds. Polityki WeWnętrznej …...Śledź w Bałtyku centralnym podobszary 25–27, 28.2, 29 i 32 Wyładunek (w tonach) na państwo 39 Tabela 17: Wyładunek śledzia

Rolnictwo i rozwój wsi

Kultura i edukacja

Rybołówstwo

Rozwój regionalny

Transport i turystyka

Dyrekcja Generalna Ds. Polityki WeWnętrznej

Departament tematyczny polityka Strukturalna i polityka Spójności

DziałalnośćDepartamenty Tematyczne są jednostkami badawczymi, udzielającymi specjalistycznych porad komisjom, delegacjom międzyparlamentarnym i innym organom parlamentarnym.

Obszary politykiRolnictwo i rozwój wsi Kultura i edukacja Rybołówstwo Rozwój regionalny Transport i turystyka

DokumentyWięcej informacji na stronie Parlamentu Europejskiego: http://www.europarl.europa.eu/studies

B Departament tematyczny polityka Strukturalna i polityka Spójności

Źródło zdjęcia: iStock international inc., Photodisk, Phovoir

B Dyrekcja Generalna Ds. Polityki WeWnętrznej


Rozwój regionalny

Rybołówstwo

Kultura i edukacja


DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYK WEWNĘTRZNYCH UNII

DEPARTAMENT POLITYCZNY B: POLITYKA STRUKTURALNA I POLITYKA SPÓJNOŚCI

RYBOŁÓWSTWO

RYBOŁÓWSTWO PRZEMYSŁOWE NA MORZU BAŁTYCKIM

OPRACOWANIE TEMATYCZNE

Niniejszy dokument został przygotowany na wniosek Komisji Rybołówstwa Parlamentu Europejskiego. AUTOR Hans LASSEN Dania URZĘDNIK PROWADZĄCY Irina POPESCU Departament Tematyczny: Polityka Strukturalna i Polityka Spójności Parlament Europejski E-mail: [email protected] ASYSTENT REDAKCYJNY Virginija KELMELYTE WERSJE JĘZYKOWE Oryginał: EN Tłumaczenie: DE, PL, SV. O WYDAWCY Aby skontaktować się z Departamentem Tematycznym lub zamówić jego comiesięczny biuletyn, należy napisać na adres: [email protected]. Oryginał ukończony w marcu 2011 r. Bruksela, © Parlament Europejski, 2011 r. Niniejszy dokument jest dostępny w Internecie na stronie: http://www.europarl.europa.eu/studies. UWAGA Opinie wyrażone w niniejszym dokumencie pochodzą od autorów i nie muszą odzwierciedlać oficjalnego stanowiska Parlamentu Europejskiego. Powielanie i tłumaczenie niniejszego dokumentu dla celów niekomercyjnych jest dozwolone pod warunkiem wskazania źródła oraz uprzedniego powiadomienia wydawcy i przesłania mu kopii.

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

http://www.europarl.europa.eu/studies

DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYK WEWNĘTRZNYCH UNII

DEPARTAMENT POLITYCZNY B: POLITYKA STRUKTURALNA I POLITYKA SPÓJNOŚCI

RYBOŁÓWSTWO

RYBOŁÓWSTWO PRZEMYSŁOWE NA MORZU BAŁTYCKIM

OPRACOWANIE TEMATYCZNE

Abstrakt: W rybołówstwie bałtyckim, które dostarcza szproty i śledzie na pasze dla zwierząt i do celów przemysłowych (wytwarzanie mączki rybnej i oleju), stosuje się głównie włoki. Połowy ryb przeznaczonych do spożycia przez ludzi odbywają się z przy pomocy tego samego sprzętu. Wykorzystanie wyładunku szprota i śledzia determinuje rynek. Chociaż ICES nie określiło poziomu maksymalnego podtrzymywalnego połowu wszystkich zasobów, wydaje się że eksploatacja śledzia i szprota bałtyckiego sięga obecnych maksymalnych poziomów lub lekko je przekracza. Zmiany liczebności i jej wzrost dla śledzia i szprota są co najmniej częściowo spowodowane zmianami w żerowaniu dorsza i warunków środowiskowych.

IP/B/PECH/NT/2010-152 31 marca 2011 r. PE 460.040 PL

Rybołówstwo przemysłowe w Morzu Bałtyckim

3

SPIS TREŚCI

WYKAZ SKRÓTÓW 5

WYKAZ RYSUNKÓW 6

WYKAZ TABEL 7

STRESZCZENIE 9

1. KONTEKST 11

1.1. Wprowadzenie 11

1.2. Rodzaje polityki, które mają zastosowanie do rybołówstwa bałtyckiego 13

1.3. Interakcje ekosystemów w systemie pelagicznym Morza Bałtyckiego 14

1.4. Dioksyny w Morzu Bałtyckim 15

2. RYBOŁÓWSTWO PELAGICZNE W MORZU BAŁTYCKIM 17

2.1. Środki zarządzania 18

2.2. Połowy w rybołówstwie bałtyckim 20

2.3. Floty połowowe na Morzu Bałtyckim 27

3. STAN ZASOBÓW PELAGICZNYCH 31

3.1. Szprot w Morzu Bałtyckim (podobszary 22–32) 31

3.2. Śledź zachodniobałtycki (podobszary 22–24) 34

3.3. Śledź w Bałtyku centralnym (podobszary 25–27, 28.2, 29 i 32) 38

3.4. Śledź w Zatoce Ryskiej (podobszar 28.1) 40

3.5. Śledź w Morzu Botnickim (podobszar 30) 42

3.6. Śledź w Morzu Botnickim (podobszar 31) 44

4. DYSKUSJA I WNIOSKI 47

4.1. Jakość informacji 48

4.2. Przyczyny tendencji w stadach ryb pelagicznych 48

4.3. Wpływ rybołówstwa paszowego na tendencje w stadach i status stad 50

BIBLIOGRAFIA 51

Departament Tematyczny B: Polityka Strukturalna i Polityka Spójności

4


5

WYKAZ SKRÓTÓW CPUE Wydajność połowowa

DRSM Dyrektywa w sprawie strategii morskiej

Eurostat Urząd Statystyczny Wspólnot Europejskich

F0,1 Referencyjna śmiertelność połowowa stosowana w przypadku gatunków pelagicznych jako wskaźnik do określania poziomu maksymalnego podtrzymywalnego połowu

FAO Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa

FMSY Śmiertelność połowowa przy maksymalnym podtrzymywalnym połowie

Fpa Śmiertelność referencyjna ostrożnego zarządzania

HELCOM Komisja Ochrony Środowiska Morskiego Bałtyku

ICES Międzynarodowa Rada Badań Morza

MEDPOL Ocena zanieczyszczenia morskiego i element kontrolny w ramach śródziemnomorskiego planu działania

MSY Maksymalny podtrzymywalny połów

Poziom ostrzegawczy

MSY B

Minimalny poziom biomasy w ramach MSY ICES, który stanowi ostrzeżenie powodujące konieczność podjęcia działań

Natura 2000 Wszechstronny wykaz obszarów chronionych utworzony zgodnie z dyrektywą siedliskową i dyrektywą ptasią

NSAS Tarło jesienne na Morzu Północnym (śledź)

OAL Całkowita długość (statku)

OP Organizacja producentów

OSPAR Komisja OSPAR (Środowisko północno-wschodniego Atlantyku)

PCBz Polichlorowane benzeny

SSB Biomasa stada tarłowego

TAC Całkowity dopuszczalny połów

TZO Trwałe zanieczyszczenia organiczne

WBSS Tarło wiosenne w zachodnim rejonie Morza Bałtyckiego (śledź)

WPRyb Wspólna Polityka Rybołówstwa

WSSD Światowy Szczyt Zrównoważonego Rozwoju (Johannesburg 2002)


6

WYKAZ RYSUNKÓW Rysunek 1: Szprot w Morzu Bałtyckim podobszary 22–32. Rejon IIIa (Skagerrak-Kattegat) nie stanowi części Morza Bałtyckiego. 18

Rysunek 2: Łączna wielkość raportowanych wyładunków (w tonach) dla Morza Bałtyckiego. 21

Rysunek 3: Wielkość wyładunków gatunków pelagicznych z Morza Bałtyckiego. Uwzględniono następujące gatunki: śledź, szprot, makrela, błękitek, ostrobok pospolity, sardela i ciernik. Gatunki w znacznym stopniu dominujące to śledź i szprot. 21

Rysunek 4: Wyładunek ryb do celów przemysłowych w Danii w 2010 r. według państwa bandery i portu wyładunku (w tonach). 22

Rysunek 5: Wyładunek ryb do celów przemysłowych w Danii według portu wyładunku (z wyjątkiem Morza Północnego i portów Skagerrak) ze statków z banderą państw bałtyckich. 23

Rysunek 6: Wykorzystanie połowów gatunków pelagicznych z Morza Bałtyckiego. 26

Rysunek 7: Produkcja mączki rybnej i oleju z ryb według państwa. Duńska i rosyjska produkcja obejmuje istotny wyładunek połowów z obszarów innych niż Morze Bałtyckie, a danych tych nie można wykorzystać do określenia produkcji mączki rybnej z obszaru Morza Bałtyckiego. W raportach Polska wykazała brak produkcji mączki rybnej. 26

Rysunek 8: Szprot w Morzu Bałtyckim. Wskaźnik statusu zasobów. 34

Rysunek 9: Migracje zachodniobałtyckiego stada śledzia 35

Rysunek 10: Śledź zachodniobałtycki. Wskaźnik statusu zasobów. 38

Rysunek 11: Śledź w Bałtyku centralnym. Podobszary 25–27, 28.2, 29 i 32. Wskaźnik statusu zasobów 40

Rysunek 12: Śledź w Zatoce Ryskiej Wskaźnik statusu zasobów 42

Rysunek 13: Śledź w Morzu Botnickim (podobszar 30) Wskaźnik statusu zasobów 44


7

WYKAZ TABEL Tabela 1: Stada śledzia i szprota w Morzu Bałtyckim zgodnie z zaleceniami ICES z 2010 r. 10

Tabela 2: Światowy rynek mączki rybnej – wykorzystanie według sektora (2010 r. prognoza) 12

Tabela 3: Cena za tonę ryb pelagicznych z połowów w Finlandii przeznaczonych do spożycia przez ludzi i do wykorzystania przemysłowego (2004–2009) 13

Tabela 4: Minimalny zgodny z prawem wymiar oczek sieci (rozciągniętych) w dorszowej części włoka używanego do połowu śledzia i szprota 19

Tabela 5: Średnia waga (g) w pełni dojrzałego śledzia (najstarsza grupa wiekowa w 2009) w połowach 19

Tabela 6: TAC dla śledzia bałtyckiego i szprota w rybołówstwie UE w 2011 r. i zmiany w stosunku do TAC w 2010 r. 20

Tabela 7: Dobijakowate – łączna wielkość połowu w tonach 22

Tabela 8: Skład gatunkowy (wagowo w %) próbek pobranych w duńskich portach z wyładunków przemysłowych z Morza Bałtyckiego w 2010 r. 24

Tabela 9: Przeznaczenie produkcji gatunków pelagicznych (w tonach) dla państw bałtyckich UE, z wyjątkiem Danii (Finlandia, Estonia, Niemcy, Łotwa, Litwa, Polska i Szwecja) 27

Tabela 10: Przeznaczenie produkcji gatunków pelagicznych według państwa 27

Tabela 11: Łączna liczba statków rybackich (>24 m). Flota Danii, Niemiec i Szwecji prowadzi połowy również poza Morzem Bałtyckim 28

Tabela 12: Szprot w Morzu Bałtyckim podobszary 22–32. Wyładunek (w tonach) na państwo 33

Tabela 13: TAC (w tonach) dla śledzia w zachodnim Bałtyku – podobszary 22–24 – i za 2009 r. TAC podane są według państwa 36

Tabela 14: Wyładunek śledzia NSAS i WBSS z rejonu Skagerrak–Kattegat i zachodniego Bałtyku 36

Tabela 15: Wyładunek śledzia (kt) z obszarów eksploatacji śledzia zachodniobałtyckiego: Skagerrak (SK), Kattegat (KAT), Øresund i Zachodnie Morze Bałtyckie 37


8

Tabela 16: Śledź w Bałtyku centralnym podobszary 25–27, 28.2, 29 i 32 Wyładunek (w tonach) na państwo 39

Tabela 17: Wyładunek śledzia (w tonach) w Zatoce Ryskiej 41

Tabela 18: Śledź w podobszarze 30 (Morze Botnickie) Wyładunek (w tonach) na państwo 43

Tabela 19: Śledź w Zatoce Botnickiej Wyładunek (w tonach) na państwo 45

Tabela 20: Stada śledzia i szprota w Morzu Bałtyckim zgodnie z zaleceniami ICES z 2010 r. 49


9

STRESZCZENIE Rybołówstwo przemysłowe jest definiowane przez przeznaczenie połowów. Rybołówstwo przemysłowe dostarcza surowca do produkcji mączki rybnej i oleju z ryb bądź też wykorzystywanego bezpośrednio w paszach zwierzęcych, tzn. surowca, który nie jest przeznaczony do spożycia przez ludzi. Bałtyckie rybołówstwo przemysłowe dostarcza śledzia (Clupea harengus) i szprota (Sprattus sprattus). Takie rybołówstwo stanowi ważną dla Morza Bałtyckiego działalność, w ramach której pozyskuje się 300 000 ton surowca rocznie. Ze względu na brak szczegółowych regulacji w dziedzinie rybołówstwa przemysłowego, włoki o identycznej selektywności są wykorzystywane do połowów ryb na mączkę rybną, do produkcji oleju z ryb, do pasz zwierzęcych i do spożycia przez ludzi. W rybołówstwie przemysłowym eksploatuje się te same grupy wiekowe co w połowach ryb przeznaczonych do spożycia przez ludzi. Na trawlerach wykorzystuje się sieci z oczkami o wymiarze 16 mm do połowów szprota na południu i śledzia na północy. Wyładunki szprota mogą zawierać przyłów śledzia. Do połowów śledzia stosuje się sieci z oczkami o wymiarze 32 mm. Produkcja mączki rybnej i oleju z ryb odbywa się w Danii. Znaczne ilości ryb pelagicznych przeznaczane są bezpośrednio na pasze dla zwierząt i do wykorzystania w akwakulturze, szczególnie w Finlandii. Przemysłowy połów szprota odbywa się w samym Bałtyku, a połów śledzia ma miejsce w Morzu Botnickim i Zatoce Botnickiej, gdzie znaczna część wyładunku śledzia przeznaczana jest na pasze dla zwierząt. W połowach tych niewiele jest odrzutów, a przyłów dorsza jest bardzo niewielki. Śledzie w zachodnim Bałtyku szybciej rosną i osiągają większe rozmiary niż śledzie na wschód od wyspy Bornholm. Maksymalna wielkość śledzia maleje w kierunku północnym i jest najmniejsza w Zatoce Fińskiej. Wyładunki ryb w różnych portach Morza Bałtyckiego nie są takie same, ale reprezentują różnorodne produkty. Ryby łowione w Morzu Bałtyckim, a w szczególności ryby bogate w tłuszcz, takie jak łosoś, śledź i szprot, wykazują wysoką koncentrację dioksyn i zbliżonych do dioksyn polichlorowanych benzenów. Jednak mączki rybne i produkty olejowe podlegają prawodawstwu Komisji, które ogranicza dopuszczalną ilość dioksyn i zbliżonych do dioksyn polichlorowanych benzenów w takich produktach. Do połowów gatunków pelagicznych wykorzystywane są lekkie trawlery i bierne narzędzia połowowe, dlatego oddziaływanie takich połowów na siedliska jest niewielkie. Uważa się, że włoki powodują niewielki przyłów ssaków i ptaków morskich. Jednak ilość danych na temat przyłowów jest niewielka. Skutki połowów pelagicznych są odczuwalne przede wszystkim dla poławianych gatunków, tj. śledzia i szprota. Skład gatunkowy połowów mieszanych śledzia i szprota nie jest znany z dużą dokładnością. Ostatnie inicjatywy kontrolne dostarczyły lepszych danych szacunkowych jednak przy nadal niedostatecznym poziomie pobierania próbek. Stan zasobów śledzia i szprota jest różny na różnych obszarach. Poziom eksploatacji zasobów śledzia i szprota jest równy maksymalnemu podtrzymywalnemu połowowi (MSY) lub nieco wyższy przy obecnej presji żerowania, szczególnie w przypadku dorsza. Na śledzia


10

w zachodnich rejonach Morza Bałtyckiego istotny wpływ wywierają połowy we wschodnich rejonach Morza Północnego, szczególnie w cieśninach Skagerrak i Kattegat, gdyż śledzie te migrują poza Morze Bałtyckie. W tabeli 1 przedstawiono podsumowanie stanu zasobów zgodnie z informacjami zawartymi w sprawozdaniu doradców ICES (2010). Tabela 1: Stada śledzia i szprota w Morzu Bałtyckim zgodnie z zaleceniami ICES

z 2010 r. (FMSY to presja eksploatacyjna, przy której stado daje maksymalną długookresową stopę zwrotu, a poziom ostrzegawczy MSY B stanowi niski poziom biomasy, który jest sygnałem do potraktowania śmiertelności połowowej ze szczególną uwagą i zmniejszenia jej).

GATUNKI STAN ZASOBÓW

Śmiertelność połowowa w stosunku do FMSY

Śmiertelność połowowa w stosunku do ograniczeń ostrożnościowych

Biomasa tarłowa w stosunku do poziomu ostrzegawczego MSY B

Biomasa tarłowa w stosunku do ograniczeń ostrożnościowych

Szprot w Morzu Bałtyckim (22–32)

Nieokreślona Powyżej Nieokreślona Nieokreślona

Śledź – zachodni Bałtyk (22–24) i Skagerrak-Kattegat (IIIa)

Powyżej Nieokreślona Poniżej Nieokreślona

Śledź – centralny Bałtyk (25–27, 28.2, 29,32)

Powyżej Powyżej Nieokreślona Nieokreślona

Śledź w Zatoce Ryskiej (28.1)

Powyżej Powyżej Powyżej Nieokreślona

Śledź w Morzu Botnickim (30)

Nieokreślona Poniżej Nieokreślona Nieokreślona


Brak oceny

Źródło: Sprawozdanie doradców ICES (2010)


11

1. KONTEKST

NAJWAŻNIEJSZE USTALENIA

Rybołówstwo przemysłowe jest definiowane przez przeznaczenie połowów. Rybołówstwo przemysłowe dostarcza surowca do produkcji mączki rybnej i oleju z ryb bądź też jest wykorzystywane bezpośrednio w paszach zwierzęcych, tzn. nie jest przeznaczone do spożycia przez ludzi. Stanowi ono ważną dla Morza Bałtyckiego działalność, której celem jest przede wszystkim pozyskiwanie śledzia i szprota.

Zasoby szprota i śledzia centralnego Bałtyku są dzielone między UE a Federację Rosyjską.

Na Światowym Szczycie Zrównoważonego Rozwoju (WSSD) w Johannesburgu (2002) UE uznała dążenie do utrzymania zasobów lub przywrócenia ich do poziomu umożliwiającego maksymalny podtrzymywalny połów (MSY), w miarę możliwości nie później niż do 2015 r. Zakładany poziom MSY do roku 2015 dotyczy również zasobów eksploatowanych przez bałtyckie rybołówstwo przemysłowe.

Zasoby szprota, a także do pewnego stopnia zasoby śledzia, są uzależnione od żerowania dorsza, a zatem od wielkości stada dorsza. Zwiększanie populacji szprota zależy od warunków termicznych w miesiącach, w których rozwijają się gonady, ikra i larwy. Maksymalny podtrzymywalny odłów szprota i śledzia jest więc uwarunkowany biomasą dorsza i warunkami środowiskowymi.

Połowy do celów przemysłowych zasadniczo odbywają się przy użyciu włoków pelagicznych i lekkich włoków dennych. Włoki powodują również niewielki przyłów ssaków i ptaków morskich.

Ryby łowione w Morzu Bałtyckim, a w szczególności ryby bogate w tłuszcz, takie jak łosoś, śledź i szprot, wykazują wysoką koncentrację dioksyn i zbliżonych do dioksyn polichlorowanych benzenów. Jednak mączki rybne i produkty olejowe podlegają prawodawstwu Komisji, które ogranicza dopuszczalną ilość dioksyn i zbliżonych do dioksyn polichlorowanych benzenów w takich produktach.

1.1. Wprowadzenie Rybołówstwo przemysłowe jest definiowane przez przeznaczenie połowów. Rybołówstwo przemysłowe dostarcza surowca do produkcji mączki rybnej i oleju z ryb bądź też jest wykorzystywane bezpośrednio w paszach zwierzęcych, tzn. nie jest przeznaczone do spożycia przez ludzi. Stanowi ono ważną dla Morza Bałtyckiego działalność, której celem jest przede wszystkim pozyskiwanie śledzia (Clupea harengus) i szprota (Sprattus sprattus). W tabeli 2 przedstawiono podział wykorzystania mączki rybnej w skali globalnej.


12

Tabela 2: Światowy rynek mączki rybnej – wykorzystanie według sektora

(2010 r. prognoza)

SEKTOR %

Akwakultura 56

Trzoda chlewna 20

Drób 12

Inne 12

Źródło: Miles i Chapman (2009)

Unia Europejska jest jednym z największych konsumentów pasz rybnych, a jej udział w światowym rynku mączki rybnej i oleju wynosi nieco mniej niż 20%. Analiza Parlamentu Europejskiego „Sektor mączki rybnej i oleju z ryb – rola dla wspólnej polityki rybołówstwa” (2004) zawiera opis sektora produkcyjnego mączki rybnej i oleju z ryb w Unii Europejskiej. FAO (1009) omawia wykorzystanie ryb, mączki rybnej i oleju z ryb w swoich zaleceniach technicznych w sprawie odpowiedzialnego rybołówstwa nr 7, w zaleceniu 11.1.9 stwierdza, że „należy wspierać spożycie ryb przez ludzi i promować spożywanie ryb, gdy tylko to możliwe”. Charakter zalecenia określa następujący fragment: „w przypadku wyładunku licznych połowów gatunków o niskiej wartości, dla których nie ma w danej chwili miejsca na rynku, koszty konserwacji i transportu do miejsc, gdzie występuje popyt mogą przemawiać przeciwko wykorzystaniu ich jako środka spożywczego dla ludzi. Produkcja mączki rybnej lub nawozów może stanowić rozwiązanie, które zagwarantuje, że ryby nie zostaną całkowicie utracone z łańcucha żywnościowego. Ponadto branże wykorzystujące mączkę rybną jako materiał pierwotny, na przykład w hodowli żywego inwentarza i akwakulturze, same są ważnym pracodawcą i dostawcą żywności. Akwakultura na przykład może być ważnym czynnikiem wzrostu wymiany walutowej, a także dostarczać ryby na obszary lądowe, gdzie trudno o inne źródła żywności bogatej w białko. Te czynniki makroekonomiczne należy poddać ocenie i zrównoważyć przy określaniu, kiedy należy wspierać przeznaczenie ryb do spożycia przez ludzi”. W wytycznych FAO przyjęto następujące stanowisko wobec wykorzystania ryb w mączkach rybnych: jeżeli ryba nadaje się do spożycia przez ludzi, takie powinno być jej przeznaczenie, a nie powinna być przetworzona w mączkę rybną lub olej. Branża rybna, działając w środowisku rybnym, nieustannie zmierza do realizacji właśnie tego celu, chociaż z innego powodu, a mianowicie ponieważ dochód, który potencjalnie osiągnąć można z tony ryb przeznaczonych do spożycia przez ludzi jest znacznie wyższy niż w przypadku przetwarzania na mączkę rybną. Jako przykład w tabeli 3 przedstawiono ceny uzyskane z wyładunków ryb pelagicznych (śledź i szprot) w Finlandii, przeznaczonych do spożycia przez ludzi oraz do wykorzystania przemysłowego (pasze dla zwierząt).


13

Tabela 3: Cena za tonę ryb pelagicznych z połowów w Finlandii przeznaczonych

do spożycia przez ludzi i do wykorzystania przemysłowego (2004–2009).

WYKORZYSTANIE 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Do spożycia przez ludzi 216 181 200 194 186 199 Do celów przemysłowych: 82 79 109 90 100 94

Źródło: Eurostat

Na Światowym Szczycie Zrównoważonego Rozwoju (WSSD) w Johannesburgu (2002) Unia Europejska przyjęła za cel zrównoważone rybołówstwo światowe, w tym dążenie do „utrzymania zasobów lub przywrócenia ich do poziomu umożliwiającego maksymalny podtrzymywalny połów (MSY) i pilną realizację tych celów w zakresie zdziesiątkowanych zasobów, w miarę możliwości nie później niż do 2015 r.”. Zakładany poziom MSY do roku 2015 dotyczy ogólnie wszystkich zasobów UE, w tym bałtyckiego rybołówstwa przemysłowego.

1.2. Rodzaje polityki, które mają zastosowanie do rybołówstwa bałtyckiego

Wspólna polityka rybołówstwa (rozporządzenie Rady (WE) nr 2371/2002) Wspólna polityka rybołówstwa (WPRyb) poprzez rozporządzenie Rady (WE) nr 2371/2002 wyznacza główne ramy, które regulują rybołówstwo w UE. Celem WPRyb jest „zapewnienie zrównoważonej eksploatacji żywych zasobów wodnych i akwakultury w kontekście trwałego rozwoju, z uwzględnieniem w wyważony sposób względów środowiskowych, gospodarczych i społecznych”. Fundament WPRyb stanowi ograniczenie i kontrola wielkości połowów poprzez ustanowienie całkowitych dopuszczalnych połowów (TAC) i określenie norm technicznych oraz systemów zarządzania nakładem połowowym. Europejska polityka kontroli rybołówstwa znajduje się w centrum WPRyb, ponieważ to od jej skutecznego stosowania zależy wiarygodność tej ostatniej.

Porozumienie między Rosją a UE w sprawie rybołówstwa przemysłowego w Morzu Bałtyckim

Zasoby szprota i śledzia Bałtyku Centralnego dzielą się między UE a Federację Rosyjską, a Federacja Rosyjska eksploatuje zasoby śledzia i szprota bałtyckiego. Ustalenia dotyczące gospodarowania zasobami opierają się na umowie między Unią Europejską a rządem Federacji Rosyjskiej w sprawie współpracy w zakresie rybołówstwa i ochrony żywych zasobów morskich Morza Bałtyckiego1. Art. 14 Umowy przewiduje utworzenie wspólnego komitetu, który zaleca właściwymi władzom środki, o których mowa w art. 5, zmierzające do zapewnienia odpowiedniego rybołówstwa i poziomu zasobów w Morzu Bałtyckim. Jednak w 2010 r. nie odbyło się żadne posiedzenie komitetu.

1 Zob. L 129/2 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej z 28.5.2009.


14

Dyrektywa w sprawie strategii morskiej Celem dyrektywy w sprawie strategii morskiej Unii Europejskiej (DRSM) jest skuteczniejsza ochrona środowiska morskiego w całej Europie (Komisja Europejska, 2008a). DRSM nakłada na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia do 2020 r. dobrego stanu środowiska mórz, zgodnie z celem WPRyb w zakresie długookresowego gospodarowania zasobami rybnymi. We wdrażaniu DRSM główną rolę nadano regionalnym konwencjom morskim (OSPAR, HELCOM i MEDPOL). Konwencje te nie posiadają podstawy prawnej do wdrażania, jak również nie są ściśle powiązane z rybołówstwem. Bałtycki plan działań HELCOM (2007) wprowadza zobowiązania dotyczące poprawy stanu ochrony środowiska na tym obszarze, a także bierze pod uwagę oddziaływanie rybołówstwa na środowisko. DRSM, w tym morskie obszary Natura 2000, stanowi „filar ochrony środowiska” europejskiej zintegrowanej polityki morskiej. Filar ten powinien wnosić wkład na rzecz podejścia opartego na ekosystemie do zarządzania działalnością człowieka w środowisku morskim, w tym rybołówstwem przemysłowym.

Zintegrowana polityka morska Zintegrowana polityka morska UE (2007) spaja WPRyb z DRSM. W ramach zintegrowanej polityki morskiej stwierdzono potrzebę „podjęcia wyzwań wynikających z rosnącej konkurencji w wykorzystywaniu morza, obejmującym transport morski, rybołówstwo, akwakulturę, rekreację, produkcję energii morskiej i inne formy eksploatacji dna morza. Morskie planowanie przestrzenne stanowi więc podstawowe narzędzie na rzecz zrównoważonego rozwoju na obszarach morskich i w regionach przybrzeżnych oraz przywrócenia dobrego stanu środowiska w europejskich morzach” (Komisja Europejska, 2007).

Obszary Natura 2000 (dyrektywa ptasia i siedliskowa) Państwa członkowskie UE mają obowiązek wyznaczenia obszarów ochrony siedlisk i gatunków ptaków. Proces ten jest obecnie w toku i nie przewiduje się, aby miał mieć szczególny wpływ na bałtyckie rybołówstwo pelagiczne, z wyjątkiem strefy przybrzeżnej. Połowy do celów przemysłowych odbywają się głównie na otwartym morzu.

1.3. Interakcje ekosystemów w systemie pelagicznym Morza Bałtyckiego

Sprawozdanie doradców ICES z 2008 r. obejmuje ogólne omówienie ekosystemu Morza Bałtyckiego. Między poszczególnymi podobszarami występują znaczne różnice pod względem produkcji biologicznej i biologii ogólnej. Poziom zasolenia wynosi 10–20 na milę na południu, natomiast wody na północy Zatoki Botnickiej są niemal słodkie. Na obszarach północnych (Zatoka Fińska i północne wyspy Ålands) pokrywa lodowa występuje od listopada do kwietnia, ale jej zasięg różni się znacznie w różnych latach. Średnio sezon występowania pokrywy lodowej na północnym Bałtyku właściwym wynosi ok. 20 dni, podczas gdy w Zatoce Botnickiej sezon ten trwa około pół roku (portal Morza Bałtyckiego, SYKE, Finlandia2).

2http://www.itameriportaali.fi


15

Intensywne starania naukowe w ostatnich latach znacznie poprawiły rozumienie ekosystemu Morza Bałtyckiego, a w szczególności interakcji między gatunkami ryb (zob. np. ICES/WGIAB 2009; 2010). W ostatnich 40 latach w Morzu Bałtyckim nastąpiły zmiany w strukturze sieci pokarmowej (zmiany sposobu odżywiania – zob. ICES/WGIAB, 2009). Österblom i in. (2007) argumentują, że takie zmiany w Morzu Bałtyckim spowodowane są wpływem człowieka, chociaż na ich czas wystąpienia, nasilenie i utrzymywanie się wpływ mogły mieć zmiany klimatyczne. Stado szprota, a także do pewnego stopnia stado śledzia, są uzależnione od żerowania dorsza, a zatem od wielkości stada dorsza3. Graumann i Yula (1989) wykazali, że liczebność larw szprota w dużym stopniu zależy od warunków hydrograficznych, a MacKenzie i Köster (2004) dowodzą, że odnawianie zasobów szprota zależy od warunków termicznych w miesiącach, w których rozwijają się gonady, ikra i larwy. Maksymalny podtrzymywalny połów szprota i śledzia jest więc uwarunkowany biomasą dorsza i warunkami środowiskowymi. Poziom eksploatacji odpowiadający maksymalnemu podtrzymywalnemu połowowi jest przede wszystkim uzależniony od biomasy dorsza.

Od wczesnych lat dziewięćdziesiątych stado dorsza jest małe z powodu nadmiernych połowów i niesprzyjających warunków środowiskowych. Kurczenie się stada dorsza spowodowało zmianę w opisywanej powyżej strukturze ekosystemu Morza Bałtyckiego i umożliwiło znaczny wzrost populacji szprota, który żeruje bezpośrednio na zooplanktonie. Doprowadziło to do zmniejszenia całkowitej biomasy zooplanktonu i zwiększenia fitoplanktonu. W ostatnich latach nastąpiła poprawa warunków hydrologicznych dla odnawiania stada dorsza, nie tylko pod względem warunków sprzyjających przeżyciu ikry i larw, ale także potencjalnie wzmożonego rozwoju jednego z rodzajów zooplanktonu, na którym żeruje larwa dorsza – gatunków widłonoga Pseudocalanus. Pomyślne odnawianie stada dorsza nie osiągnęło jednak poziomu zgodnego z oczekiwaniami, być może ze względu na wysoką liczebność larw dorsza, ale również z powodu zmiany struktury wielkości populacji szprota oraz żerowania szprota na ikrze dorsza. Informacje o mechanizmach powodujących potencjalne opóźnienie odnawiania zasobów dorsza można uzyskać nie tylko przez odgórną kontrolę szprota nad pożywieniem. MSY uzyskuje się w związku z tym w oparciu o poziom eksploatacji z wykorzystaniem normalnych referencyjnych punktów eksploatacji, takich jak F0,1. Połowy do celów przemysłowych zasadniczo odbywają się przy użyciu włoków pelagicznych i lekkich włoków dennych. Włoki powodują również niewielki przyłów ssaków i ptaków morskich. Poziom informacji o przyłowie ssaków i ptaków morskich jest jednak niski (ICES/SGBYC, 2010). Połowy pelagiczne powodują skutki przede wszystkim dla poławianych gatunków, tj. śledzia i szprota.

1.4. Dioksyny w Morzu Bałtyckim Dioksyny dostają się do Morza Bałtyckiego jako opad powietrzny przenoszony ze źródeł lądowych i drogą wodną4. Dioksyny rozkładają się na obszarze całego Morza Bałtyckiego. Ponieważ dioksyny są trwałe i mają zdolność bioakumulacji, ich koncentracja wzrasta w miarę przemieszczania się w górę łańcucha pokarmowego. Znaczne ilości nagromadzone

3Streszczenie na podstawie ICES/WGIAB (2009) oraz Casini i in. (2008, 2009a,b). 4Streszczenie TEMANORD (2010)


16

są w osadach na dnie morskim, gdzie ich akumulacja trwa od kilku dziesięcioleci. Uwalnianie ze znanych źródeł zmniejszyło się w ostatnich 10–20 latach. W południowo-zachodniej części Bałtyku oraz na wodach Danii średnia zawartość dioksyn w śledziu wynosi 2–2,5 ng WHO-TEQ/kg ryby świeżej. Dla porównania – poziom ten jest dwukrotnie wyższy w Bałtyku właściwym i w Zatoce Fińskiej oraz czterokrotnie wyższy w Morzu Botnickim i południowej części Zatoki Botnickiej. Dane liczbowe dotyczące poziomu dioksyn u śledzia nie dostarczają danych wystarczających do przeprowadzenia wiarygodnej analizy szeregów czasowych. Wstępne dane z fińskiego banku próbek w kilku lokalizacjach wykazują wysoką koncentrację w śledziu pod koniec lat 70. i na początku lat 80. Dioksyny są uwzględnione w Konwencji Sztokholmskiej w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych (TZO). Obawy dotyczące wpływu dioksyn na zdrowie ludzkie doprowadziły do przyjęcia dyrektyw UE w sprawie maksymalnych dopuszczalnych poziomów w żywności i w paszach (Komisja Europejska, 2006; 2008c). Szwecja i Finlandia uzyskały zwolnienie od tych poziomów na okres przejściowy do 2011 r. Poziomy dioksyn w rybach o wysokiej zawartości tłuszczu, takich jak śledź, szprot i łosoś z Morza Bałtyckiego często przekraczają poziom wyznaczony przez UE dla żywności i pasz. Poziom dioksyn w mączkach rybnych i oleju z ryb pozyskiwanych z ryb bałtyckich nie przekraczają poziomów określonych w przepisach (sieć informacyjna dla mączki rybnej, 2007).


17

2. RYBOŁÓWSTWO PELAGICZNE W MORZU BAŁTYCKIM


Przemysłowy połów szprota odbywa się w samym Bałtyku, a połów śledzia do celów przemysłowych ma miejsce w Morzu Botnickim i Zatoce Botnickiej, gdzie znaczna część wyładunku śledzia przeznaczana jest na pasze dla zwierząt. Rybołówstwo przemysłowe w Morzu Bałtyckim działa z zastosowaniem tych samych środków technicznych co rybołówstwo, którego połowy przeznaczone są do spożycia przez ludzi.

Produkcja mączki rybnej i oleju z ryb odbywa się w Danii. Znaczne ilości ryb pelagicznych przeznaczane są bezpośrednio na pasze dla zwierząt i do wykorzystania w akwakulturze, szczególnie w Finlandii.

W połowach tych niewiele jest odrzutów, a przyłów dorsza jest niewielki.

Na trawlerach przemysłowych wykorzystuje się sieci z oczkami o wymiarze 16–22 mm do połowów szprota na południu i śledzia na północy. Wyładunki szprota mogą zawierać przyłów śledzia.

Do ukierunkowanego połowu śledzia używa się włoka o oczkach wielkości 32–40 mm. Występuje ukierunkowany połów śledzia z wykorzystaniem sieci skrzelowej.

Morze Bałtyckie podzielone jest na podobszary ponumerowane od 22 do 32 (ryc. 1). Podobszary te są wykorzystywane do oceny stanu stada ryb, w zarządzaniu i do celów statystycznych.


18

Rysunek 1: Szprot w Morzu Bałtyckim podobszary 22–32. Rejon IIIa (Skagerrak-Kattegat) nie stanowi części Morza Bałtyckiego.

Źródło: ICES

2.1. Środki zarządzania Rozmiar oczek i TAC to dwa główne instrumenty regulacyjne, które mają zastosowanie do bałtyckiego rybołówstwa pelagicznego.

Środki techniczne, które mają zastosowanie do połowów ryb pelagicznych (rozporządzenie Rady (WE) nr 2187/2005)

Ukierunkowany połów śledzia i szprota odbywa się głównie przy pomocy włoków, a regulacje przedstawiono sumarycznie w tabeli 4. W zależności od rozmiaru oczek i obszaru, na którym odbywają się połowy, wyładunek pozostawiony na statku nie może zawierać więcej niż daną część dorsza (3%), witlinka (40%), a w przypadku połowów szprota i dobijaka, śledzia (45%). W praktyce połowy dobijaka odbywają się z zastosowaniem oczek sieci poniżej 16 mm, a połowy szprota – oczek o wielkości 16–22 mm.


19

Tabela 4: Minimalny zgodny z prawem wymiar oczek sieci (rozciągniętych)

w dorszowej części włoka używanego do połowu śledzia i szprota. Przepisy te nie mają zastosowania do połowów śledzia lub szprota w Zatoce Ryskiej.

ZAKRES WYMIARU OCZEK SIECI (mm oczko rozciągnięte)

<16 16–31 16–104 32–89 32–104

PODOBSZARY

22–32 22–27 28–32 22–23 24–27

MINIMALNY ODSETEK ODŁAWIANYCH GATUNKÓW

POŁAWIANE GATUNKI

90 90 90 90 90

Dobijak Dorsz <3% Dorsz <3%

Śledź <45%5 Dorsz <3%

Dorsz <3%

Witlinek <40%

Dorsz <3%

Witlinek <40%

Szprot - Dorsz <3%

Śledź <45%6 Dorsz <3%

Dorsz <3%

Witlinek <40%

Dorsz <3%

Witlinek <40%

Śledź - - Dorsz <3% Dorsz <3%

Witlinek <40%

Dorsz <3%

Witlinek <40%

Źródło: Rozporządzenie Rady nr 2187/2005 Przy połowach dobijaka, które zazwyczaj odbywają się z wykorzystaniem oczek sieci mniejszych niż 16 mm, wymagany jest odłów co najmniej 90% dobijaka. Raportowany odłów dobijaka z Morza Bałtyckiego jest znikomy (zob. również tabela 7). Połowy śledzia na północy Morza Bałtyckiego w podobszarach 28–32 z użyciem oczek wielkości 16 mm. Śledź w Morzu Bałtyckim osiąga różne rozmiary, co jest przyczyną różnic w uregulowaniach technicznych dla różnych podobszarów. W tabeli 5 przedstawiono wagę w pełni dojrzałego śledzia z różnych podobszarów. Tabela 5: Średnia waga (g) w pełni dojrzałego śledzia (najstarsza grupa

wiekowa w 2009) w połowach.

PODOBSZAR WAGA (g) PODOBSZAR WAGA (g)

22–24 220 28.2 44

25 70 29 41

26 71 30 52

27 50 31 43

28.1 30 32 22 Źródło: ICES/WGBFAS (2010) i ICES/HAWG (2010)

TAC 2011 Generalne możliwości połowów bałtyckiego śledzia i szprota dla floty UE przedstawiono w tabeli 7. Takie uprawnienia do połowów zostały przyznane państwom członkowskim UE na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 1124/2010 z dnia 29 listopada 2010 r. ustalającego możliwości połowowe i inne związane z nimi warunki dla niektórych zasobów rybnych i grup

5Krajowy przepis duński przewiduje ograniczenie do 20%. 6Co do przypisu 1.


20

zasobów rybnych, mające zastosowanie do Morza Bałtyckiego na 2011 r. Federacja Rosyjska niezależnie wyznacza kwoty dla śledzia w Bałtyku Centralnym (podobszary 25–27, 28.2, 29 i 32) i szprota. Rybołówstwo rosyjskie odbywa się na podobszarach 26 i 28.2 wraz z drobnymi połowami w Zatoce Fińskiej (podobszar 32). Połowy Federacji Rosyjskiej w ostatnich latach wyniosły ok. 25000 ton szprota i 10000 ton śledzia.

Tabela 6: TAC dla śledzia bałtyckiego i szprota w rybołówstwie UE w 2011 r. i zmiany w stosunku do TAC w 2010 r.

GATUNKI OBSZAR TAC 2011 OGÓŁEM

ZMIANA 2011

WOBEC 20101

WNIOSEK KOMISJI

2011 Śledź Podobszary 30–31

(Morze Botnickie – Zatoka Botnicka)

104,369 1% –12%

Śledź Podobszary 22–24

(zachodni Bałtyk)

15,884 –30% –30%

Śledź Podobszary 25–27, 28.2, 29 i 32 (Bałtyk właściwy)

107,420 –15% –27%

Śledź Podobszar 28–1

(Zatoka Ryska)

36,400 0% –10%

Szprot Podobszary 22–32

(Morze Bałtyckie)

288,766 –24% –30%

Ogółem Podobszary 22–32

(Morze Bałtyckie)

552,839 –17% –26%

1 Ujemna wartość procentowa oznacza zmniejszenie TAC dla lat 2010–2011, dodatnia – zwiększenie TAC, a 0 – dotychczasowy poziom.

Źródło: Komunikat prasowy z 3042. posiedzenia Rady (26 października 2010 r.)

Obszary zamknięte Na Morzu Bałtyckim występują obszary sezonowo zamknięte (1 maja - 31 października) w Głębi Bornholmskiej, Głębi Gdańskiej i Głębi Gotlandzkiej. Wyznacza się je w celu ochrony dorsza i nie mają one specjalnego znaczenia dla dyskusji na temat rybołówstwa pelagicznego.

2.2. Połowy w rybołówstwie bałtyckim Połowy w Morzu Bałtyckim ukierunkowane są na gatunki pelagiczne (śledź i szprot), dorsz, stornia, łosoś i pstrąg morski, a także szereg gatunków przybrzeżnych np. sielawa, szczupak, okoń i belona pospolita. W zachodnich częściach Morza Bałtyckiego celem połowów są inne płastugokształtne. Ponadto występują połowy węgorza, które w ostatnich 30 latach zmalały. Wielkość połowów w ostatnich latach ustabilizowała się około 800000 ton, jednak wykazywała niewielki spadek w stosunku do większych połowów we wcześniejszych latach. Rysunek 2 obrazuje całkowitą wielkość połowów według kraju w latach 2000–2009.


21

Rysunek 2: Łączna wielkość raportowanych wyładunków (w tonach) dla Morza Bałtyckiego.

Źródło: ICES/Dane statystyczne na temat połowów Eurostat (2011) Wielkość połowów gatunków pelagicznych z Morza Bałtyckiego stanowi (wagowo) 80–85% całkowitej wielkości połowów. Dlatego podział wielkości połowów pelagicznych między państwa (wykres 3) odzwierciedla tendencję dla wielkości połowów ogółem (wykres 2). Rysunek 3: Wielkość wyładunków gatunków pelagicznych z Morza Bałtyckiego.

Uwzględniono następujące gatunki: śledź, szprot, makrela, błękitek, ostrobok pospolity, sardela i ciernik. Gatunki w znacznym stopniu dominujące to śledź i szprot.

0

250

500

750

1000

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

T

o

n

s

Thousands

Landings of pelagic fish

Sweden

Russian Federation

Poland

Lithuania

Latvia

Germany

Finland

Estonia

Denmark

Źródło: ICES/Dane statystyczne na temat połowów Eurostat (2011) Legenda: Połowy ryb pelagicznych Szwecja, Federacja Rosyjska, Polska, Litwa, Łotwa, Niemcy, Finlandia, Estonia, Dania.


22

Niewielkie ilości dobijakowatych (Ammodytes) sporadycznie pojawiają się w raportach z Morza Bałtyckiego (tabela 8). Są one wykorzystywane do produkcji mączki rybnej i oleju z ryb. Tabela 7: Dobijakowate – łączna wielkość połowu w tonach

PAŃSTWO PODOBSZAR 1950–1997 1998–2009

22 262 2

24 0 951

25 0 1,679 Dania

Nie określono 146 154

Niemcy 22 0 1

Niemcy (Republika Federalna Niemiec) Nie określono 9 0

Polska 25 0 6

Szwecja Nie określono 4 0

Źródło: ICES/Dane statystyczne na temat połowów Eurostat (2011) Wyładunek połowów do celów przemysłowych w Danii odbywa się w kilku portach i brak szczegółowych danych statystycznych na temat pochodzenia tych połowów. Dania i Szwecja to główne państwa, w których dokonuje się wyładunku połowów ryb do celów przemysłowych przetwarzanych na mączkę rybną i olej z ryb (rysunki 4 i 5). Wyładunek większości ryb przemysłowych odbywa się na zachodnim wybrzeżu Danii (na Morzu Północnym, w portach Skagerrak i w Skagen). W 2010 r. wyładunek w portach bałtyckich (dominuje Nexø na Bornholmie) stanowi ok. 4% całkowitego wyładunku do celów przemysłowych w Danii; wyładunki te pochodzą głównie z Polski i Łotwy (rysunek 5). Rysunek 4: Wyładunek ryb do celów przemysłowych w Danii w 2010 r. według

państwa bandery i portu wyładunku (w tonach).

0

100

200

300

400

500

600

Denmark

Finland

Other

Færøerne

Ireland

Latvia

Lithuania

Norw

ay

Poland

Sweden

UK

Germ

any

Thousands

Landings (t) of Industrial fish 2010 to Denmark by vessel flag state

Skagen

North Sea and Skagerrak Harbours

Baltic Harbours

Kattegat Harbours

Źródło: Duńskie dane statystyczne dot. rybołówstwa (Fiskeridirektoratet)

Legenda: Wyładunek (w tonach) ryb do celów przemysłowych w Danii według państwa statku Skagen, Morze Północne i porty Skagerrak, porty bałtyckie, porty Kattegat


23

Rysunek 5: Wyładunek ryb do celów przemysłowych w Danii według portu

wyładunku (z wyjątkiem Morza Północnego i portów Skagerrak) ze statków z banderą państw bałtyckich.

0.00

50.00

100.00

150.00

Thousands

Landings (t) of Industrial Fish 2010 to Denmark (excl. North Sea harbours)

by Baltic State vessels

Skagen

Nexø

Kattegat

Źródło: Duńskie dane statystyczne dot. rybołówstwa (Fiskeridirektoratet)

Legenda: Wyładunek (w tonach) ryb do celów przemysłowych w Danii w 2010 r. (za wyjątkiem portów na Morzu Północnym) według statku państw bałtyckich Skagen, Nexo, Kattegat

2.2.1 Szacunkowa ocena składu gatunkowego połowów Rybołówstwo pelagiczne w Morzu Bałtyckim odnosi się w szczególności do śledzia i szprota; proporcje śledzia i szprota różnią się w zależności od obszaru i sezonu. W latach 1992–2002 występowała znaczna różnica między TAC uzgodnionymi dla śledzia a raportowanymi połowami śledzia. W ostatnich latach TAC dla śledzia są bardziej restrykcyjne, powstała więc sytuacja zachęcająca do mylnego raportowania śledzia jako szprota. Skala tego zjawiska nie jest dobrze znana, jednak prawdopodobne jest, że miało ono wpływ na jakość danych połowowych, a w rezultacie na wyniki oceny. Ogólnie rzecz biorąc szacunki dotyczące składu połowów ryb pelagicznych opierają się na dziennikach pokładowych i deklaracjach wyładunkowych, którym towarzyszy, pobieranie próbek połowowych o ograniczonym zakresie. Oznacza to, że faktyczny skład jest niepewny. Porównanie składu wyładunku ryb pelagicznych z danymi uzyskanymi z badania akustycznego wykazuje znaczne rozbieżności w proporcjach śledzia. Może to oznaczać, że floty komercyjne prowadzą połowy w sposób bardziej zróżnicowany niż statki badawcze lub raportowane proporcje wyładunku nie odzwierciedlają składu gatunkowego w morzu. Od 2005 r. statki UE prowadzące połów śledzia i szprota, w przypadku braku odpowiedniego systemu pobierania próbek w celu monitorowania składu gatunkowego nie mają prawa wyładunku niesortowanych połowów. Mogło to doprowadzić do zmniejszenia liczby mylnego raportowania gatunków.


24

Dania Trawlery wykorzystujące sieci z oczkami mniejszymi niż 32 mm prowadzą połowy do celów przemysłowych. Skład gatunkowy wyładunków określany jest na podstawie dzienników pokładowych lub rachunków sprzedaży i potwierdzany przez próbki. Wyładunki, z których nie pobrano próbek, przydzielane są do gatunku według zasady „gatunku dominującego”. Przy wykorzystaniu oczek większych niż 32 mm zakłada się, że trawlery prowadzą połów ryb przeznaczonych do spożycia przez ludzi, a skład gatunkowy określa się na podstawie dzienników pokładowych. Wyładunek przydzielany jest do obszaru połowowego według informacji zawartych w dziennikach pokładowych. Z wyładunku do celów przemysłowych w Danii próbki są pobierane niezależnie od bandery statku. Tabela 8 pokazuje skład gatunkowy stwierdzony na podstawie próbek pobranych dla 150 wyładunków w 2010 r. Danych nie można zaokrąglić do całości bez ważenia w odniesieniu do wyładunku, który próbki te reprezentują. Statki duńskie objęte są bardziej rygorystycznymi przepisami (zasada 20%) co do przyłowu śledzia przez trawlery przemysłowe, niż przepisy unijne (zasada 45%). Próbki dotyczą wyładunków do celów przemysłowych, które nie osiągnęły ceny minimalnej organizacji producentów (OP). W tabeli 8 przedstawiono również niski przyłów dorsza dla tych połowów i wynika z niej, że rybołówstwo przemysłowe dotyczy jedynie pomijalnych ilości dorsza. Tabela 8: Skład gatunkowy (wagowo w %) próbek pobranych w duńskich

portach z wyładunków przemysłowych z Morza Bałtyckiego w 2010 r. Próbki dotyczą wyładunków, które nie osiągnęły ceny minimalnej OP. Włoki dobijakowate (wymiar oczka < 15 mm), włoki przemysłowe (wymiar oczka < 16–31 mm) i włoki śledziowe (wymiar oczka 32–40 mm).

Państwo Podobszary Narzędzia (Włok) Śledź Szprot Dobijak Dorsz Inne

Dania 22–23 Przemysłowy 10,8% 86,9% <0,05% <0,05% 2,2%

24 Przemysłowy 9,8% 90,0% 0,1% 0,1%

Dobijak 100,0%

Szwecja 24 Śledź 7,5% 92,5%

Przemysłowy 19,6% 80,4% <0,05%

Inne 24 Śledź 68,7% 31,3%

Przemysłowy 8,8% 91,1% 0,1% <0,05%

Źródło: Politechnika Duńska – Krajowy Instytut ds. Zasobów Wodnych.

Inne państwa

W Estonii skład gatunkowy opiera się na dzienniku pokładowym. Przeprowadzane są oceny (przeważnie w formie oględzin) przez Inspekcję ds. Środowiska.

W Finlandii skład gatunkowy połowów stwierdza się w drodze powiadomień połowowych i dzienników pokładowych. W portach zdarzają się inspekcje regionalnych Ośrodków Zatrudnienia i Rozwoju Gospodarczego.


25

W Niemczech wyładunki śledzia z sieci skrzelowych i sieci pułapkowych wraz z pomijalną ilością szprota dominowały w rybołówstwie pelagicznym do roku 2001, po czym nastąpił znaczny wzrost połowów ryb pelagicznych. Skład gatunkowy określają dzienniki pokładowe.

Na Łotwie i Litwie skład gatunkowy opiera się na dziennikach pokładowych.

W Polsce skład gatunkowy opiera się na dziennikach pokładowych i deklaracjach wyładunkowych.

W Rosji skład gatunkowy opiera się na dziennikach pokładowych i jest sporadycznie sprawdzany przez inspektorów w portach.

W Szwecji skład gatunkowy opiera się na dziennikach pokładowych. Próbki pobierane przez straż wybrzeża do celów kontrolnych nie zostały dotąd wykorzystane do oficjalnej sprawozdawczości na temat wyładunków.

2.2.2 Wykorzystanie połowów i rybołówstwo przemysłowe Połowy gatunków pelagicznych przeznaczane są do spożycia przez ludzi, na olej z ryb i mączkę rybną oraz do pasz zwierzęcych. W dużym stopniu wykorzystanie zależy od warunków rynkowych. Materiały pierwotne wykorzystywane w sektorze przetwórstwa mączek rybnych i oleju z ryb są pozyskiwane z ukierunkowanych połowów przemysłowych oraz produktów ubocznych połowów ryb przeznaczonych do spożycia przez ludzi (mięso drobne ryb). Mięso drobne z połowów nieprzemysłowych stanowi 33% całkowitej podaży materiału do mączek rybnych i sektora oleju pozyskiwanego z ryb na szczeblu europejskim. Szacuje się, że w Danii 80% mięsa drobnego pochodzącego z przetwórstwa rybnego jest wykorzystywane przez sektor wytwórstwa mączki rybnej i oleju z ryb (Analiza PE, 2004 – Sekcja 2.3 mięso drobne ryb). Śledź i szprot złowiony w Bałtyku ma następujące przeznaczenie (rysunek 6):

do spożycia przez ludzi, świeży lub konserwowany (solony, marynowany itp.);

świeży jako karma w akwakulturze i do produkcji futer np. z norek;

produkcja mączki rybnej i oleju z ryb.

Wykorzystanie połowów wyładowanych jest różne w różnych krajach. W 2010 r. w Danii trzy duże wytwórnie prowadziły produkcję mączki rybnej i oleju z ryb: Triplenine w Thyborøn, Hanstholm Fiskeindustri i Skagen Fiskeindustri (FF Skagen jest częściowo własnością szwedzką). Finlandia przeznacza całego szprota i 60–70% połowów śledzia na pasze dla zwierząt. Inne państwa przeznaczają mięso drobne z produkcji przetworzonych produktów rybnych do wytwarzania kiszonki rybnej, mączki rybnej i oleju z ryb. Wreszcie niewielkie ilości śledzia, za które nie uzyskano minimalnej ceny OP zostają przeznaczone na mączkę rybną i olej z ryb.


26

Rysunek 6: Wykorzystanie połowów gatunków pelagicznych z Morza Bałtyckiego.

Źródło: Na podstawie informacji zawartych w analizie Parlamentu Europejskiego (2004).

Duńskie i szwedzkie połowy szprota z Bałtyku są niemal w całości przeznaczane na produkcję mączki rybnej i oleju. Finlandia przeznacza połowy szprota na pasze dla zwierząt. Inne państwa bałtyckie prowadzą istotne połowy ryb przeznaczonych do spożycia przez ludzi. Rysunek 7: Produkcja mączki rybnej i oleju z ryb według państwa. Duńska i

rosyjska produkcja obejmuje istotny wyładunek połowów z obszarów innych niż Morze Bałtyckie, a danych tych nie można wykorzystać do określenia produkcji mączki rybnej z obszaru Morza Bałtyckiego. W raportach Polska wykazała brak produkcji mączki rybnej.

0

100

200t

o

n

s

Thousands

Fish meals Production 2008

Źródło: Dane statystyczne FAO dot. rybołówstwa

Legenda: Produkcja mączki rybnej 2008


27

W tabeli 9 i 10 przedstawiono szczegółowe dane statystyczne Eurostatu na temat przeznaczenia połowów gatunków pelagicznych. Tabela 9: Przeznaczenie produkcji gatunków pelagicznych (w tonach) dla

państw bałtyckich UE, z wyjątkiem Danii (Finlandia, Estonia, Niemcy, Łotwa, Litwa, Polska i Szwecja). Danii nie uwzględniono, gdyż w duńskiej produkcji dominują wyładunki połowów pozyskanych poza Morzem Bałtyckim. Przeznaczenie połowów duńskich – zob. tabela 10.

WYKORZYSTANIE 2005 2006 2007 2008 2009

Do spożycia przez ludzi 296,077 273,107 318,179 336,398 308,654 Do celów przemysłowych (w tym pasza dla zwierząt) 179,075 197,956 178,895 162,763 173,033

Do celów nieznanych (w tym wycofanie) 33,294 33,047 32,846

Źródło: Eurostat (2011) Tabela 10: Przeznaczenie produkcji gatunków pelagicznych według państwa

PAŃSTWO WYKORZYSTANIE 2005 2006 2007 2008 2009

Dania Do spożycia przez ludzi 221,623 210,421 187,862 157,229 129,952

Do celów przemysłowych: 467,230 321,339 316,599 294,037 383,399

Estonia Do spożycia przez ludzi 67,509 68,203 71,970 78,182 83,759

Finlandia Do spożycia przez ludzi 30,239 22,728 30,511 38,687 24,485


Niemcy Do spożycia przez ludzi 16,963 16,773 19,666 15,218 12,426

Do celów przemysłowych: 4 2 2 8

Łotwa Do spożycia przez ludzi 85,809 76,200 76,413 79,478 66,298

Litwa Do spożycia przez ludzi 3,242 1,657 9,674 2,980 4,005

Polska Do spożycia przez ludzi 21,622 20,579 21,676 43,501 53,382

Do celów nieznanych 33,220 32,360 32,053

Szwecja Pasza dla zwierząt 9,522 7,354 8,116

Do spożycia przez ludzi 70,693 66,967 88,269 78,352 64,299


Źródło: Eurostat (2011)

2.3. Floty połowowe na Morzu Bałtyckim W latach 1989–2007 tonaż floty UE został stopniowo zmniejszony o około 19%. Floty Estonii, Litwy, Łotwy i Polski zostały drastycznie zmniejszone o 85%. Z powodu transformacji gospodarczej państw byłego bloku wschodniego, dane dotyczące wcześniejszego tonażu tych państw przed 2004 r. nie są dostępne. Długość trawlerów przemysłowych przekracza 24 m, jednak nie istnieją międzynarodowe dane statystyczne pozwalające odróżnić w grupie statków większych niż 24 m trawlery przemysłowe od innych trawlerów prowadzących np. połowy dorsza. Połowy przemysłowe w Szwecji i Danii są regulowane w drodze przyznawania licencji. W tabeli 11 przedstawiono łączną liczbę statków o długości całkowitej (OAL) >24 m według państwa w latach 2004–2008.


28

Tabela 11: Łączna liczba statków rybackich (>24 m). Flota Danii, Niemiec i Szwecji prowadzi połowy również poza Morzem Bałtyckim.

PAŃSTWO 2004 2005 2006 2007 2008

Dania (w tym statki prowadzące połowy poza Bałtykiem)7 169 160 145 119 109 Niemcy (w tym statki prowadzące połowy poza Bałtykiem) 65 64 79 74 78

Estonia 94 88 60 49 48 Łotwa (w tym statki prowadzące połowy poza Bałtykiem) 145 132 118 107 104 Litwa (w tym statki prowadzące połowy poza Bałtykiem) 80 62 61 54 46

Polska 172 99 90 86 79

Finlandia 24 21 19 16 16 Szwecja (w tym statki prowadzące połowy poza Bałtykiem)8 82 82 84 84 80

Źródło: Eurostat (2011) Połowy śledzia i szprota w Bałtyku zdominowane są przez trawlery pelagiczne, które prowadzą połowy śledzia i szprota. Połowy śledzia odbywają się również przy pomocy sieci pułapkowych lub niewodów oraz sieci skrzelowych w rejonach przybrzeżnych, a w niektórych rejonach są także prowadzone przy pomocy włoków dennych.

Dania: Prowadzone przez Danię połowy śledzia i szprota na obszarze Bałtyku dzielą się na dwie kategorie: połowy śledzia w ramach rybołówstwa ukierunkowanego na spożycie przez ludzi prowadzone przez trawlery przy użyciu sieci o minimalnym wymiarze oczka 32 mm oraz połowy szprota w ramach rybołówstwa ukierunkowanego na cele przemysłowe z wykorzystaniem oczek sieci o wymiarze 16 mm. Długość trawlerów przemysłowych przekracza 24 m.

Estonia: Estońskie rybołówstwo bałtyckie to zasadniczo rybołówstwo włokowe ukierunkowane głównie na śledzia i szprota. Przy pomocy włoków pelagicznych pozyskuje się, w zależności od obszaru połowowego, od 40 do 99% całkowitego wyładunku ryb. Pozostałe połowy odbywają się przy pomocy sieci pułapkowych na obszarach tarłowych śledzia. W większości estońskie połowy śledzia odbywają się na podobszarach 28 i 29 w pierwszym i czwartym kwartale. Cały połów szprota to pelagiczne rybołówstwo włokowe. Wyładunek jest przeznaczany do spożycia przez ludzi.

Finlandia: Pelagiczne rybołówstwo włokowe eksploatuje zasoby śledzia bałtyckiego w Bałtyku właściwym, Morzu Archipelagowym, Zatoce Botnickiej i Zatoce Fińskiej. Jedynie kilka statków prowadzi bezpośrednio połowy szprota, przy czym szprot stanowi główny przyłów w bałtyckich połowach śledzia. Zazwyczaj połowy śledzia bałtyckiego to trałowanie w pojedynkę. Cały połów szprota i 60–70% połowów śledzia przeznacza się na pasze dla zwierząt.

Niemcy: W skład niemieckiej floty bałtyckiej do połowów śledzia wchodzi: flota przybrzeżna ze statkami <12 m i flota kutrów ze statkami ≥12 m. Niemiecka flota do połowów szprota w Morzu Bałtyckim obejmuje głównie flotę kutrów ze statkami ≥12 m. Wyładunek jest przeznaczany do spożycia przez ludzi.

7 Do lutego 2011 r. rejestr floty Dyrekcji Generalnej ds. Gospodarki Morskiej i Rybołówstwa wykazuje dla Danii

58 trawlerów o długości powyżej 24 m i łączną liczbę 84 statków powyżej 24 m. W 2010 r. łącznie 46 statków posiadało licencje do prowadzenia połowów przemysłowych w ramach systemu IOK.

8 Do lutego 2011 r. 33 trawlery uzyskały szwedzką licencję na połowy śledzia i szprota.


29

Łotwa: Około 85% całkowitych prowadzonych przez Łotwę połowów śledzia odbywa się za pomocą włoków, a 15% przy użyciu sieci pułapkowych. Łotewska flota śledziowa prowadzi połowy w Zatoce Ryskiej (wschodnia część podobszaru 28) oraz w podobszarach 26 i 28.2 Bałtyku właściwego. W Zatoce Ryskiej jest flota włokowa i flota wyposażona w sieci pułapkowe. Rybołówstwo włokowe ukierunkowane jest na połowy śledzia, a wyładunek zawiera niewielki przyłów szprota. Rybołówstwo z wykorzystaniem sieci pułapkowych jest ukierunkowane na połowy śledzia w czasie tarła. Liczba sieci pułapkowych jest ograniczona, a ogólna liczba sieci utrzymuje się na stałym poziomie od połowy lat 90. Rybołówstwo śledziowe na Bałtyku właściwym wykorzystuje włoki, a liczba sieci pułapkowych jest minimalna. Od 2002 r. rybołówstwo ukierunkowane na połów śledzia jest zabronione, a przyłów śledzia w rybołówstwie ukierunkowanym na połów szprota ogranicza się do 5%. Flota rybacka prowadząca połów szprota działa na podobszarach 26 i 28.2. Połowy szprota są prowadzone z użyciem włoków pelagicznych przez cały rok, przy czym w miesiącach letnich intensywność połowów jest mniejsza. Wyładunek jest przeznaczany do spożycia przez ludzi.

Litwa: Występuje rybołówstwo włokowe ukierunkowane głównie na połów dorsza i szprota. Całe litewskie połowy śledzia i szprota pochodzą z podobszaru 26, a ich wyładunek odbywa się w portach litewskich. Połowy są przeznaczane do spożycia przez ludzi.

Polska największą część floty (36%) pod względem tonażu i mocy silnika stanowią trawlery pelagiczne o długości ponad 24 m. Statki te prowadzą głównie połowy szprota i śledzia. Ponad 90% połowów szprota odbywa się na trawlerach pelagicznych o długości ponad 24 m. Ta sama flota prowadzi również połów śledzia. W latach 2004–2007, 80% wyładunku śledzia pochodziło z trawlerów pelagicznych o długości 24–40 m. Resztę połowów prowadziły głównie małe statki rybackie za pomocą sieci dennych. Połowy szprota mają charakter sezonowy i koncentrują się w pierwszej połowie roku. Od czerwca do listopada statki te prowadzą połowy nastawione na śledzia. Z raportów Polski nie wynika, aby połowy były wykorzystywane do celów przemysłowych.

Rosja: Połowy prowadzone przez flotę trawlerów pelagicznych są ukierunkowane na szprota przeznaczonego do spożycia przez ludzi; w wyładunku występuje przyłów śledzia (4–25%). Latem i jesienią flota ta nastawiona jest na połów szprota do pasz zwierzęcych i zwiększa się przyłów śledzia. Niewielka flota (do 29 statków) działa głównie w obszarze nie przekraczającym 12 mil i jest nastawiona na połów śledzia w okresie od października do marca. Na Zalewie Wiślanym występuje rybołówstwo sieciowe, a we wschodniej części Zatoki Fińskiej ukierunkowane połowy śledzi.

Szwecja: Szwedzkie połowy śledzia i szprota na Bałtyku dzielą się na cztery kategorie floty: 1) trawlery prowadzące połów śledzia przy pomocy oczek sieci o minimalnych wymiarach 32 mm; ten rodzaj rybołówstwa dostarcza ryb przeznaczonych do spożycia przez ludzi oraz na mączkę lub olej z ryb; 2) trawlery prowadzące połów szprota przy pomocy oczek sieci o minimalnych wymiarach 16 mm; połowy częściowo przeznaczone do spożycia przez ludzi, jednak w większości do celów przemysłowych; w tym rodzaju rybołówstwa występuje przyłów śledzia; 3) rybołówstwo przybrzeżne - połowy śledzia przy pomocy sieci skrzelowych; połowy przeznaczone do spożycia przez ludzi oraz 4) połowy za pomocą okrężnicy prowadzone blisko wybrzeża podczas tarła śledzia w drugim kwartale roku; te połowy również są przeznaczone do spożycia przez ludzi. W Szwecji wyładunek śledzia i szprota z Bałtyku uzyskiwany jest przy pomocy włoków pelagicznych. Do połowów śledzia używane są również włoki denne. Rybołówstwo za pomocą sieci


30

skrzelowej ma znaczenie lokalne dla rybołówstwa przybrzeżnego, szczególnie na północy Bałtyku.


31

3. STAN ZASOBÓW PELAGICZNYCH


Szprot: Biomasa stada tarłowego (SSB) spadła w stosunku do najwyższego odnotowanego poziomu, który wystąpił pod koniec lat 90. i w 2009 r. według szacunków sytuowała się około średniego poziomu długookresowego. W 2009 r. śmiertelność połowowa wzrosła do 0,54, a więc powyżej poziomu ostrożnościowego. Szacuje się, że rocznik 2008 jest silny, a według przewidywań rocznik 2009 będzie nieco poniżej średniej. Z powodu interakcji ze stadem dorsza, zakładany poziom MSY pod względem biomasy jest nieistotny dla względów długookresowych.

Śledź zachodniobałtycki: SSB w ostatnich latach zmniejsza się. Śmiertelność połowowa wzrosła i obecnie znacznie przekracza przyjęty poziom FMSY. Odnawianie zasobów jest słabe (2004–2008).

Śledź w Bałtyku centralnym: Niewielki wzrost SSB śledzia w Bałtyku centralnym po 2001 r. był głównie spowodowany obniżeniem śmiertelności połowowej oraz ostatni silny rocznik w 2002. Śmiertelność połowowa wynosi około F0,1, co stanowi wartość docelową często wykorzystywaną jako upoważnienie dla FMSY gatunków pelagicznych. Spadek SSB od roku 1980 do 2000 był częściowo spowodowany zmniejszeniem średniej wagi dla danego wieku, prawdopodobnie spowodowaną przez zmianę w składzie gatunkowym populacji zooplanktonu (żer) oraz zwiększoną konkurencję między śledziem a szprotem.

Śledź w Morzu Botnickim: Śmiertelność połowowa jest niska w porównaniu do ostrożnościowych punktów odniesienia, a śmiertelność połowowa jest mniejsza niż F0,1. SSB jest na wysokim poziomie w porównaniu z wcześniejszymi danymi i wydaje się rosnąć.

3.1. Szprot w Morzu Bałtyckim (podobszary 22–32) Szprot występuje głównie na otwartym morzu na terenie całego Morza Bałtyckiego. Wysokie koncentracje narybku w pierwszym roku życia występują jednak na obszarach przybrzeżnych (szczególnie w mieszanych wodach rzek i mórz), szczególnie jesienią i w pierwszym kwartale roku, a zatem na tych samych obszarach, gdzie występuje również wysoka koncentracja niedojrzałych śledzi. W ciągu roku mieszane ławice szprota i śledzia występują bardzo często zarówno na otwartym morzu, jak i na obszarach przybrzeżnych. Odnawianie zasobów szprota zależy od warunków środowiskowych, a biomasa szprota zależy od wielkości zasobów dorsza, w związku z interakcją drapieżnik-ofiara. Biomasa szprota była niska w latach 80., kiedy zasoby dorsza były wysokie. Zmniejszenie biomasy dorsza i korzystne warunki odnawiania zasobów szprota doprowadziły do rozwoju szprota, którego zasoby osiągnęły szczytowy poziom w latach dziewięćdziesiątych. Wysoka liczebność spowodowała znaczny spadek wagi szprota (efekt dużej gęstości). W 2010 r., przy wzroście biomasy dorsza, presja związana z żerowaniem na szprocie, wraz z dość wysokimi połowami, doprowadziły do spadku biomasy szprota. Obecny poziom jest bliski średniej długookresowej. Ze względu na wzrost biomasy dorsza spodziewany jest dalszy spadek zasobów szprota.


32

Rybołówstwo Główna część połowów szprota odbywa się przez połowy trawlerowe w pojedynkę i w tukę, z wykorzystaniem oczek sieci o wymiarze 16 mm na końcu dorszowym. Ponadto w niektórych częściach Bałtyku prowadzone jest trałowanie denne szprota. Połowy szprota odbywają się przez cały rok, przy czym główny okres połowu występuje w pierwszej połowie roku, chociaż w północnej części Bałtyku operacje połowowe ogranicza występowanie lodu. Przeważnie wyładunek szprota, w tym wykorzystywanego do celów przemysłowych, pochodzi z podobszarów 25–29 (otwarte morze) – około 85% połowów w 2009 r. Z Zatoki Fińskiej pochodziło około 9%, głównie wyładowywanych przez Estonię i przeznaczonych do spożycia przez ludzi. Szprot bałtycki poławiany jest przez flotę dwóch typów: mały kutry (17–24 m długości) z silnikiem o mocy do 300 KM oraz kutry średniej wielkości (25–27 m długości całkowitej) wyposażone w silnik o mocy do 570 KM. W niektórych państwach do połowów szprota wykorzystuje się trzeci rodzaj statku, tj. duże statki o długości 40 m z silnikiem o średniej mocy 1050 KM. Statki te stosują włoki z wysokim rozwarciem pionowym i działają na obszarach o głębokości większej niż 50 m. Zgodnie z regulacjami krajowymi (np. w Rosji) mają one obowiązek używania maszyn sortujących i oddzielania śledzia od szprota. Połowy tej floty ukierunkowane są na szprota do spożycia przez ludzi w pierwszym i czwartym kwartale. Latem flota ta nastawiona jest na połów szprota do pasz zwierzęcych i zwiększa się przyłów śledzia. Odrzuty w połowach szprota są pomijalne.


33

Tabela 12: Szprot w Morzu Bałtyckim podobszary 22–32. Wyładunek (w tonach)

na państwo

ROK DANIA ESTONIA FINLANDIA NIEMCY ŁOTWA LITWA POLSKA FEDERACJA ROSYJSKA SZWECJA OGÓŁEM

1992 24,3 4,1 1,8 0,6 17,4 3,3 28,3 8,1 54,2 142,1

1993 18,4 5,8 1,7 0,6 12,6 3,3 31,8 11,2 92,7 178,1

1994 60,6 9,6 1,9 0,3 20,1 2,3 41,2 17,6 135,2 288,8

1995 64,1 13,1 5,2 0,2 24,4 2,9 44,4 14,8 143,7 312,6

1996 109,1 21,1 17,4 0,2 34,2 10,2 72,4 18,2 158,2 441

1997 137,4 38,9 24,4 0,4 49,3 4,8 99,9 22,4 151,9 529,4

1998 91,8 32,3 25,7 4,6 44,9 4,5 55,1 20,9 191,1 470,8

1999 90,2 33,2 18,9 0,2 42,8 2,3 66,3 31,5 137,3 422,6

2000 51,5 39,4 20,2 0 46,2 1,7 79,2 30,4 120,6 389,1

2001 39,7 37,5 15,4 0,8 42,8 3 85,8 32 85,4 342,2

2002 42 41,3 17,2 1 47,5 2,8 81,2 32,9 77,3 343,2

2003 32 29,2 9 18 41,7 2,2 84,1 28,7 63,4 308,3

2004 44,3 30,2 16,6 28,5 52,4 1,6 96,7 25,1 78,3 373,7

2005 46,5 49,8 17,9 29 64,7 8,6 71,4 29,7 87,8 405,2

2006 42,1 46,8 19 30,8 54,6 7,5 54,3 28,2 68,7 352,1

2007 37,6 51 24,6 30,8 60,5 20,3 58,7 24,8 80,7 388,9

2008 45,9 48,6 24,3 30,4 57,2 18,7 53,3 21 81,1 380,5

2009 59,7 47,3 23,1 26,3 49,5 18,8 81,9 25,2 75,3 407,1

Źródło: ICES/WGBFAS (2010), tabela 7.1 W 2009 r. TAC w wysokości 379 955 ton wyznaczone dla UE zostały całkowicie wykorzystane, w przeciwieństwie do wcześniejszych lat, kiedy wykorzystanie wyniosło ok. 80%. Połowy wzrosły w przypadku Polski (54%), Danii (30%) i Rosji (20%), podczas gdy połowy Finlandii i Niemiec zmniejszyły się o 13%. W ostatnich latach większość państw nie wykorzystała w pełni posiadanych TAC na szprota. I przeciwnie – kwoty na śledzia zostały całkowicie wykorzystane, co prowokowało do raportowania śledzia jako szprota. Dominowały połowy w podobszarach 28 i 26 (odpowiednio 29% i 26%). Inne istotne rejony to podobszary 25 i 29, z których każdy miał 13% udział w połowach szprota. W tabeli 12 przedstawiono statystyki połowowe według państwa. Rysunek 8 przedstawia szeregi czasowe całkowitych wyładunków połowów. Największy udział w połowach tych zasobów ma Szwecja, a Polska zwiększa połowy szprota w ostatnich latach. Około połowy wyładunku całkowitego przeznacza się do produkcji mączki rybnej i oleju z ryb.

Stan zasobów Rysunek 8 przedstawia wskaźniki zasobów dla stada szprota. Wskaźniki te to: połowy wyładowane, śmiertelność połowowa, odnawianie zasobów i biomasa stada tarłowego (SSB). Biomasa stada tarłowego (SSB) spadła w stosunku do najwyższego odnotowanego poziomu, który wystąpił pod koniec lat 90. i w 2009 r. według szacunków sytuowała się około średniego poziomu długookresowego. W 2009 r. śmiertelność połowowa wzrosła do


34

0,54, co stanowi drugą co do wysokości wartość odnotowaną dla tych zasobów i sięga powyżej poziomu ostrożnościowego. Szacuje się, że rocznik 2008 jest silny, a według przewidywań rocznik 2009 będzie nieco poniżej średniej. Z powodu interakcji ze stadem dorsza, zakładany poziom MSY pod względem biomasy jest nieistotny dla względów długookresowych. Śmiertelność połowowa wynosi powyżej Fpa, lecz poniżej F0,1. Jednak znaczny wzrost zasobów dorsza (szczególnie zasobów dorsza na wschodzie Bałtyku) spowodować może zmianę dynamiki całej populacji. Rysunek 8: Szprot w Morzu Bałtyckim. Wskaźnik statusu zasobów.

Źródło: Sprawozdanie doradców ICES (2010)

Legenda: Wyładunki; Odnawianie zasobów (wiek 1) Śmiertelność połowowa Biomasa stada tarłowego

3.2. Śledź zachodniobałtycki (podobszary 22–24) Tarło śledzia zachodniobałtyckiego odbywa się na wiosnę w okolicach Rygi i Zatoki Meklemburskiej. Za główny obszar tarła wiosennego śledzia w zachodnim rejonie Morza Bałtyckiego (WBSS) uznaje się Zatokę Greifswaldzką, wyspy Rugia (dlatego śledź ten bywa również zwany śledziem rugijskim). Wszystkie śledzie odbywające tarło na wiosnę we wschodniej części Morza Północnego (obszar IVa,b wschód), na obszarze Skagerrak-Kattegat (obszar IIIa) i w zachodnim Bałtyku (podobszary 22,23 i 24) traktowane są łącznie jako jedno stado śledzia. Migracje przedstawiono na rysunku 9.


35

Rysunek 9: Migracje zachodniobałtyckiego stada śledzia

0 100 200 km

4 °E 6 °E 8 °E 10 °E 12 °E 14 °E 16 °E

53 °N

54 °N

55 °N

56 °N

57 °N

58 °N

59 °N

60 °N

Sweden

Norway

Germany

Denmark

Skagerrak

Kattegat

North Sea

SpawningGrounds(Spring)

NurseryArea

Over-Wintering

SummerFeeding

SummerFeeding

SummerFeeding

1

2

3+

0 100 200 km

4 °E 6 °E 8 °E 10 °E 12 °E 14 °E 16 °E

53 °N

54 °N

55 °N

56 °N

57 °N

58 °N

59 °N

60 °N

Sweden

Norway

Germany

Denmark

Skagerrak

Kattegat

North Sea

0 100 200 km

4 °E 6 °E 8 °E 10 °E 12 °E 14 °E 16 °E

53 °N

54 °N

55 °N

56 °N

57 °N

58 °N

59 °N

60 °N

Sweden

Norway

Germany

Denmark

Skagerrak

Kattegat

North Sea

SpawningGrounds(Spring)

NurseryArea

Over-Wintering

SummerFeeding

SummerFeeding

SummerFeeding

1

2

3+

Źródło: Redrawn za: Payne i in. (2009) W Zachodnim Bałtyku połowy dotyczą niemal wyłącznie WBSS (choć zaobserwowano osobniki odbywające tarło jesienią). Większość osobników w grupie wiekowej 2+ migruje poza ten obszar w drugim kwartale roku, aby żerować w Skagerrak–Kattegat i na Morzu Północnym i wraca na teren Bałtyku Zachodniego w pierwszym kwartale na tarło. Śledzie odławiane w Skagerrak-Kattegat oraz na wschodzie Morza Północnego to wymieszane dwa stada: Tarlaki Morza Północnego (NSAS) i WBSS. Obszar ten stanowi siedlisko dojrzewania narybku NSAS (chociaż inne obszary Morza Północnego również pełnią rolę obszaru dojrzewania). Osobniki WBSS w grupie wiekowej 0–1 jako obszar dojrzewania wykorzystują głównie podobszar 22–24, a następnie migrują w rejony południowe Kattegat jako osobniki jednoroczne. Największa koncentracja śledzia WBSS w czerwcu i lipcu występuje wzdłuż południowej rynny norweskiej oraz w Kattegat na terenach na wschód od Læsø. W trzecim kwartale duża koncentracja osobników WBSS w wieku 2+ występuje w południowej części Kattegat oraz w podobszarze 23, gdyż gromadzą się one w celu przezimowania. We wschodnim Morzu Północnym oraz zachodnim Skagerrak połowy dotyczą głównie i osobników NSAS w grupie wiekowej 1–2. Szczytowe połowy WBSS w tych rejonach przypadają na trzeci kwartał, gdy stada WBSS żerują podczas tarła.

Rybołówstwo Bardzo małe ilości śledzia odławiane z tego stada na zachodzie Morza Bałtyckiego przeznaczane są do celów przemysłowych. Połowy szprota na tych obszarach są bardzo ograniczone i przeznaczone do spożycia przez ludzi. Do roku 2006 dla podobszarów 22–24 nie wyznaczano specjalnych TAC. Tabela 13 prezentuje TAC wyznaczone na rok 2009 oraz ich podział między państwa.


36

Tabela 13: TAC (w tonach) dla śledzia w zachodnim Bałtyku – podobszary 22–24 – i za 2009 r. TAC podane są według państwa

PODOBSZAR TAC DANIA FINLANDI

A NIEMCY POLSKA SZWECJA WE

22–24 22,692 3,809 2 14,994 3,536 4,835 22,692

Źródło: ICES/HAWG (2010) Tabela 14 przedstawia połowy ogółem według obszaru w rejonie Skagerrak–Kattegat (obszar IIIa) i zachodniego Bałtyku (podobszary 22–24). Połowy te obejmują zarówno śledzia w Morzu Północnym, jak i śledzia zachodniobałtyckiego. Oddzielnie przedstawiono połowy przy pomocy włoków o małych oczkach (16 mm) i włoków śledziowych (32 mm). Połowy przy pomocy okrężnic są uwzględnione wraz z połowami siecią o wymiarze oczek 32 mm. Połowy na podobszarach 22–24 to ukierunkowane połowy śledzia. Większość połowów prowadzonych jest przy pomocy włoka. W tabeli 15 przedstawiono dane statystyczne według państwa i roku. Rysunek 10 pokazuje ogólną tendencję w połowach. Dla tego stada element przemysłowy jest mało istotny. Głównie Niemcy prowadzą połów śledzia na zachodnim Bałtyku.

Tabela 14: Wyładunek śledzia NSAS i WBSS z rejonu Skagerrak–Kattegat i zachodniego Bałtyku.

ROK IIIa 22–24 ŁĄCZNIE

32 mm włok i okrężnica 16 mm włok 32 mm włok i sieci denne

2003 55,7 12,5 40,3 108,5

2004 30,3 22 41,7 93,9

2005 55,4 14,1 43,7 11,3

2006 41,9 9,3 41,9 93

2007 41,6 5,7 40,5 87,7

2008 32,3 5,9 44,1 82,3

2009 34,5 4,3 31 69,9

Źródło: ICES/WGBFAS (2010), tabela 3.1.2 Dwa państwa prowadzą połowy eksploatujące te zasoby śledzia na mocy certyfikatu MSC:

Niemcy prowadzą połowy śledzia w zachodnim Bałtyku9

oraz Szwecja śledzia i szprota w zachodnim Bałtyku, Skagerrak-Kattegat i na wschodzie Morza Północnego10

9 http://www.msc.org/track-a-fishery/in-assessment/north-east-atlantic/western-baltic-spring-spawning-herring 10 http://www.msc.org/track-a-fishery/in-assessment/north-east-atlantic/sppo-baltic-herring-and-sprats

http://www.msc.org/track-a-fishery/in-assessment/north-east-atlantic/western-baltic-spring-spawning-herring

http://www.msc.org/track-a-fishery/in-assessment/north-east-atlantic/western-baltic-spring-spawning-herring

http://www.msc.org/track-a-fishery/in-assessment/north-east-atlantic/sppo-baltic-herring-and-sprats

http://www.msc.org/track-a-fishery/in-assessment/north-east-atlantic/sppo-baltic-herring-and-sprats


37

Tabela 15: Wyładunek śledzia (kt) z obszarów eksploatacji śledzia zachodniobałtyckiego: Skagerrak (SK), Kattegat (KAT), Øresund i Zachodnie Morze Bałtyckie.

ROK SK KAT ZACHODNI BAŁTYK (PODOBSZARY 22 I 24). ØRESUND (PODOBSZARY 23)

ZACHODNI

BAŁTYK

DANIA NIEMCY POLSKA SZWECJA OGÓŁEM DANIA SZWECJA OGÓŁEM OGÓŁEM

1991 121,5 66,4 25,2 15,8 5,6 19,3 65,9 1,7 2,3 4,0 69,9

1992 166,6 59,9 26,9 15,6 15,5 22,3 80,3 2,9 1,7 4,6 84,9

1993 160,4 45,4 38,0 11,1 11,8 16,2 77,1 3,3 0,7 4,0 81,1

1994 129,0 39,0 39,5 11,4 6,3 7,4 64,6 1,5 0,3 1,8 66,4

1995 10,9 47,7 36,8 13,4 7,3 15,8 73,3 0,9 0,2 1,1 74,4

1996 70,0 44,2 34,4 7,3 6,0 9,0 56,7 0,7 0,3 1,0 57,7

1997 56,0 26,8 30,5 12,8 6,9 14,5 64,7 2,2 0,1 2,3 67,0

1998 65,2 53,6 30,1 9,0 6,5 4,3 49,9 0,4 0,3 0,7 50,6

1999 53,9 32,5 32,5 9,8 5,3 2,6 50,2 0,5 0,1 0,6 50,8

2000 71,5 36,2 32,6 9,3 6,6 4,8 53,3 0,9 0,1 1,0 54,3

2001 47,0 35,0 28,3 11,4 9,3 13,9 62,9 0,6 0,2 0,8 63,7

2002 52,3 25,9 13,1 22,4 10,7 46,2 4,6 4,6 50,8

2003 42,0 26,2 6,1 18,8 4,4 9,4 38,7 2,3 0,2 2,5 41,2

2004 34,1 17,2 7,3 18,5 5,5 9,9 41,2 0,1 0,3 0,4 41,6

2005 48,5 21,1 5,3 21,0 6,3 9,2 41,8 1,8 0,4 2,2 44,0

2006 31,8 19,4 1,4 22,9 5,5 9,6 39,4 1,8 0,7 2,5 41,9

2007 26,9 20,3 2,8 24,6 2,9 7,2 37,5 2,9 2,9 40,4

2008 26,0 12,2 3,1 22,8 5,5 7,0 38,4 5,3 0,3 5,6 44,0

2009 29,7 9,1 2,1 16,0 5,2 4,1 27,4 2,8 0,8 3,6 31,0

Źródło: ICES/WGBFAS (2010), tabela 3.1.1

Stan zasobów

Wskaźniki dotyczące stada śledzia zachodniobałtyckiego (wyładunek, śmiertelność połowowa, odnowa zasobów i SSB) przedstawiono na rysunku 10. W ostatnich latach SSB zmniejsza się. Śmiertelność połowowa wzrosła i znacznie przekracza obecnie przyjęty poziom FMSY. Odnawianie zasobów jest słabe (2004–2008).


38

Rysunek 10: Śledź zachodniobałtycki. Wskaźnik statusu zasobów.

Źródło: Sprawozdanie doradców ICES (2010), Tom 6, sekcja 6.4.15 Legenda: Wyładunek Odnawianie zasobów (wiek 0) Śmiertelność połowowa Biomasa stada tarłowego

3.3. Śledź w Bałtyku centralnym (podobszary 25–27, 28.2, 29 i 32) Stado śledzia na podobszarach 25–29 i 32 (za wyjątkiem Zatoki Ryskiej) obejmuje osobniki szybko rosnące (południe Bałtyku), a także osobniki wolno rosnące (północ Bałtyku). W skład stada wchodzi głównie śledź odbywający tarło na wiosnę, a także niewielka populacja odbywająca tarło jesienią. Tarło wiosenne występuje na wybrzeżu i podlega gradacji czasowej z południa na północ. Po tarle osobniki migrują do głębokich basenów na żerowanie. Ponadto zaobserwowano migracje między podobszarami Bałtyku.

Rybołówstwo

Połowy prowadzi się za pomocą włoków dennych i pelagicznych oraz sieci skrzelowych. W większości połowy odbywają się przy pomocy włoków. Wyładunek śledzia jest przeznaczany do spożycia przez ludzi. W połowach szprota występują jednak śledzie, które są wykorzystywane do produkcji mączki rybnej i oleju z ryb (głównie Dania i Szwecja). W tabeli 16 przedstawiono statystyki połowowe według państwa od roku 1992. Rysunek 11 pokazuje ogólną tendencję w połowach ze stałym spadkiem do około 2004 r. 35% ogółu połowów prowadzi Szwecja i dane statystyczne dotyczą głównie wyładunku ryb do spożycia przez ludzi. Więcej niż połowa połowów fińskich jest wykorzystywana jako pasze dla zwierząt. W latach 1992–2002 raportowane wyładunki były znacznie poniżej TAC; od tamtego czasu wielkość połowów była bliższa TAC, co mogło sprowokować raportowanie śledzia jako szprota. Jednak stopień mylnego raportowania gatunków nie jest znany. Ostatnia tendencja do przesuwania działalności połowowej na północ powoduje liczne połowy małych osobników.


39

Tabela 16: Śledź w Bałtyku centralnym podobszary 25–27, 28.2, 29 i 32 Wyładunek (w tonach) na państwo

ROK DANIA ESTONIA FINLANDIA NIEMCY ŁOTWA LITWA POLSKA FEDERACJA ROSYJSKA SZWECJA OGÓŁEM

1992 8,1 22,3 30 0 12,5 4,6 39,2 29,5 43 189,2

1993 8,9 25,4 32,3 0 9,6 3 41,1 21,6 66,4 208,3

1994 11,3 26,3 38,2 3,7 9,8 4,9 46,1 16,7 61,6 218,6

1995 11,4 30,7 31,4 0 9,3 3,6 38,7 17 47,2 189,3

1996 12,1 35,9 31,5 0 11,6 4,2 30,7 14,6 25,9 166,7

1997 9,4 42,6 23,7 0 10,1 3,3 26,2 12,5 44,1 172

1998 13,9 34 24,8 0 10 2,4 19,3 10,5 71 185,9

1999 6,2 35,4 17,9 0 8,3 2,3 18,1 12,7 48,9 148,7

2000 15,8 30,1 23,3 0 6,7 2,2 23,1 14,8 60,2 175,1

2001 15,8 27,4 26,1 0 5,2 1,6 28,4 15,8 29,8 150,2

2002 4,6 21 25,7 0,3 3,9 2,5 28,5 14,2 29,4 129,1

2003 5,3 13,3 14,7 3,9 3,1 2,1 26,3 13,4 31,8 113,8

2004 0,2 10,9 14,5 4,3 2,7 1,8 22,8 6,5 29,3 93

2005 3,1 10,8 6,4 3,7 2 0,7 18,5 7 39,4 91,6

2006 0,1 13,4 9,6 3,2 3 1,2 16,8 7,6 55,3 110,4

2007 1,4 14 13,9 1,7 3,2 3,5 19,8 8,8 49,9 116

2008 1,2 21,6 19,1 3,4 3,5 1,7 13,3 8,6 53,7 126,2

2009 1,5 19,9 23,3 1,3 4,1 3,6 18,4 11,8 50,2 134,1

Źródło: ICES/WGBFAS (2010), tabela 6.2.1.

Stan zasobów Niewielki wzrost SSB dla śledzia Bałtyku Centralnego po roku 2001 (Rysunek 11) był głównie spowodowany spadkiem śmiertelności połowowej oraz siłą rocznika 2002. Od 2002 nie zaobserwowano silniejszego rocznika. Spadek SBB od roku 1980 do 2000 był częściowo spowodowany zmniejszeniem średniej wagi dla danego wieku. Wynikało to prawdopodobnie ze zmiany składu gatunkowego populacji zooplanktonu (żer) oraz zwiększonej konkurencji w żerowaniu śledzia i szprota. Średnia waga śledzia od końca lat dziewięćdziesiątych utrzymuje się na stałym, choć niskim poziomie. Stado śledzia trzeba rozważać w stosunku do ewolucji stada dorsza i szprota. Gdyby stada dorsza rosły w dalszym ciągu, zwiększyłoby się również żerowanie dorsza na śledziu. Śmiertelność żerowania dorsza byłaby wzmożona na skutek zmniejszenia stada szprota, gdyż spowodowałoby to stosunkowy wzrost żerowania dorsza na śledziu. Śmiertelność połowowa była od 2005 r. większa niż Fpa. Ostatni silny rocznik tego stada to rocznik 2002. Śmiertelność połowowa wynosi około F0,1, a poziom ten jest często wykorzystywany jako upoważnienie dla FMSY gatunków pelagicznych.


40

Rysunek 11: Śledź w Bałtyku centralnym. Podobszary 25–27, 28.2, 29 i 32. Wskaźnik statusu zasobów


3.4. Śledź w Zatoce Ryskiej (podobszar 28.1) Połowy w tym stadzie prowadzi Estonia i Łotwa i są one przeznaczane do spożycia przez ludzi. Śledź w Zatoce Ryskiej stanowi populację odrębną w stosunku do śledzia bałtyckiego (Clupea harengus membras). Jest to śledź wolno rosnący, który osiąga jeden z najniższych poziomów długości i wagi dla danego wieku w Bałtyku, i w ten sposób różni się znacznie od sąsiednich stad w Bałtyku właściwym (podobszary 25–29). Różnice w strukturze otolitu stanowią podstawę dyskryminacji populacji śledzia w Bałtyku. Tylko mała część starszego śledzia opuszcza Zatokę po zakończeniu sezonu tarła w okresie letnio-jesiennym i śledzie te wracają do Zatoki. Migrujące ryby pozostają w rejonie cieśniny Irbe w podobszarze 28.

Rybołówstwo Połowy śledzia w Zatoce Ryskiej prowadzi Estonia i Łotwa z wykorzystaniem włoków i sieci pułapkowych. Połowy śledzia w Zatoce Ryskiej dotyczą śledzia występującego lokalnie w Zatoce oraz śledzia występującego na morzu otwartym, który wpływa do Zatoki Ryskiej na tarło. Flota łotewska prowadzi również połowy śledzia poza Zatoką Ryską w podobszarze 28.2 (510 t w 2005 r., 398 t w 2006 r., 125 t w 2007 r., 144 t w 2008 r. i 112 t w 2009 r.). W tabeli 17 przedstawiono dane statystyczne dotyczące połowów według państwa i roku. Stado to nie jest eksploatowane do celów przemysłowych.


41

Tabela 17: Wyładunek śledzia (w tonach) w Zatoce Ryskiej.

ROK ESTONIA ŁOTWA WYŁADUNEK NIERAPORTOWANY

OGÓŁEM

1991 7,420 13,481 - 20,901

1992 9,742 14,204 - 23,946

1993 9,537 13,554 3,446 26,537

1994 9,636 14,050 3,512 27,198

1995 16,008 17,016 3,401 36,425

1996 11,788 17,362 3,473 32,623

1997 15,819 21,116 4,223 41,158

1998 11,313 16,125 3,225 30,663

1999 10,245 20,511 3,077 33,833

2000 12,514 21,624 3,244 37,382

2001 14,311 22,775 3,416 40,502

2002 16,962 22,441 3,366 42,769

2003 19,647 21,780 3,267 44,694

2004 18,218 20,903 3,136 42,257

2005 11,213 19,741 2,961 33,915

2006 11,924 19,186 2,878 33,988

2007 12,764 19,425 2,914 35,103

2008 15,877 19,290 1,929 37,096

2009 17,167 19,069 1,907 38,143

Źródło: ICES/WGBFAS (2010), tabela 6.3.1a

Stan zasobów Rysunek 12 przedstawia wskaźniki dotyczące stada śledzia w Zatoce Ryskiej. Wskaźniki te to: połowy wyładowane, śmiertelność połowowa, odnawianie zasobów i SSB. W następstwie wysokiej odnowy zasobów SSB zmniejszyła się pod koniec lat osiemdziesiątych i obecnie jej wysokość szacowana jest powyżej średniej wartości długookresowej. Śmiertelność połowowa oscyluje około FMSY przy wysokiej SSB.


42

Rysunek 12: Śledź w Zatoce Ryskiej Wskaźnik statusu zasobów


3.5. Śledź w Morzu Botnickim (podobszar 30) W Morzu Botnickim występują dwie populacje śledzia odbywające tarło na wiosnę: jedna wzdłuż wybrzeża zachodniego i druga wzdłuż wybrzeża wschodniego. Stado odbywające tarło jesienią jest bardzo nieliczne. Przebieg migracji jest podobny po obydwu stronach Morza Botnickiego. Nakładanie się obydwu populacji sugeruje, że stada te należy poddawać ocenie łącznej.

Rybołówstwo Połowy tego stada prowadzi głównie Finlandia, która wykorzystuje 60–70% połowów jako paszę dla zwierząt (produkcja futer) i w akwakulturze. W Finlandii nie wytwarza się mączki rybnej i oleju z ryb. Trzy główne floty prowadzące bałtycki połowy śledzia na Morzu Botnickim to: trałowanie pelagiczne (pojedyncze i w tukę), trałowanie denne i rybołówstwo z wykorzystaniem sieci pułapkowych (w czasie tarła). Średnio 95% całkowitych połowów jest pozyskiwane przez trałowanie. Rybołówstwo z wykorzystaniem sieci pułapkowych ma mniejsze znaczenie, podczas gdy rybołówstwo z wykorzystaniem sieci skrzelowej na niewielką skalę ma znaczenie lokalne dla przybrzeżnych rejonów Szwecji. Do trałowania w latach dziewięćdziesiątych zaczęto stosować większe i bardziej skuteczne włoki. W Finlandii w połowach z wykorzystaniem włoka często ten sam włok jest wykorzystywany do trałowania pelagicznego i dennego. Przyłów szprota w połowach śledzia jest niski w podobszarach ICES 31 i 31 i odrzuty (które trafiają z powrotem do morza) są bardzo niewielkie. Niewielki przyłów szprota lub mieszany wyładunek śledzia i szprota występuje głównie na południu Morza Botnickiego.


43

W 2009 r. 46% połowów fińskich pochodziło z trałowania pelagicznego, 48% z trałowania dennego, 5% z sieci pułapkowych i 0,2% z sieci skrzelowych. Szwedzki udział w rybołówstwie jest znacznie mniejszy i ma inny skład. W 2009 r. 27% połowów szwedzkich pochodziło z trałowania dennego, 53% z trałowania pelagicznego i 5% z sieci skrzelowych. W tabeli 18 podano połowy według państwa. Tabela 18: Śledź w podobszarze 30 (Morze Botnickie) Wyładunek (w tonach) na

państwo

ROK FINLANDIA SZWECJA OGÓŁEM

1991 23,219 3,000 26,219

1992 35,610 3,700 39,310

1993 36,600 3,579 40,179

1994 53,860 2,520 56,380

1995 58,806 2,280 61,086

1996 54,372 1,737 56,109

1997 63,532 1,995 65,527

1998 54,115 2,777 56,892

1999 60,483 1,862 62,345

2000 54,886 1,374 56,261

2001 52,987 1,997 54,984

2002 46,315 3,903 50,218

2003 45,932 3,707 49,638

2004 50,236 5,214 55,450

2005 55,422 2, 520 57, 942

2006 66,962 1, 403 68, 365

2007 72,116 3, 317 75, 432

2008 61,756 3, 674 65, 430

2009 64,881* 3,992 68,873 * wstępne dane


Stan zasobów Rysunek 13 przedstawia wskaźniki dotyczące stada śledzia w Morzu Botnickim (wyładunek, śmiertelność połowowa, odnowa zasobów i SSB). Dla tego stada nie określono referencyjnych zakładanych poziomów MSY. Śmiertelność połowowa wynosi około F0,1, a poziom ten jest często wykorzystywany jako upoważnienie dla FMSY gatunków pelagicznych. SSB jest na wysokim poziomie w porównaniu z wcześniejszymi danymi i wydaje się rosnąć.


44

Rysunek 13: Śledź w Morzu Botnickim (podobszar 30) Wskaźnik statusu zasobów


3.6. Śledź w Morzu Botnickim (podobszar 31) Śledź, którego okres tarła przypada na wiosnę obejmuje różne grupy odbywające tarło. Stado, którego tarło przypada jesienią jest bardzo nieliczne. Zdarza się mieszanie stada z Zatoki Botnickiej ze stadem z Morza Botnickiego, jednak nie ma ono dużego znaczenia, gdyż liczebność ta w skali roku jest niska. Przebieg migracji po obydwu stronach Zatoki Botnickiej jest taki sam i jeden stanowi lustrzane odbicie drugiego, przy czym migracje w celu żerowania odbywają się głównie w Zatoce Botnickiej. Występuje pewna wymiana między szwedzką i fińską populacją przybrzeżną, szczególnie w okolicy Quark.

Rybołówstwo 90% łącznego wyładunku połowów Finlandii pochodzi z tego stada. Wyładunek ten przeznacza się na pasze dla zwierząt i do akwakultury. W większości połowy ogółem są pozyskiwane przez trałowanie. Wahania wielkości całkowitych połowów z wykorzystaniem włoka oraz długość okresu połowu zależy od momentu nadejścia zimy i pokrywy lodowej jesienią. W połowach śledzia praktycznie nie ma przyłowu szprota, gdyż szprot występuje w podobszarze 31 sporadycznie. Trzy główne floty, które prowadzą na Bałtyku połowy śledzia w Zatoce Botnickiej to: trawlery pelagiczne i do połowów dennych (trałowanie pojedyncze i w tukę) oraz statki do połowów z wykorzystaniem sieci pułapkowych (ukierunkowane połowy ryb podczas tarła). Nakład połowowy zmniejszył się w przypadku wszystkich flot. W rybołówstwie w Finlandii często ten sam włok jest wykorzystywany do trałowania pelagicznego i dennego. Trawlery w Zatoce Botnickiej są mniejsze niż trawlery na Morzu


45

Botnickim i nie ulegały zmianom stosownym do upływu czasu. Trałowanie denne stanowi najważniejszy sposób połowów w Zatoce Botnickiej, z którego pozyskiwane jest około 2/3 połowów śledzia. Trałowanie pelagiczne stanowi 22%, a rybołówstwo z wykorzystaniem sieci pułapkowych odpowiada 12% połowów fińskich, podczas gdy włoki do połowu sielawy odpowiadają 87%, a sieci skrzelowe 13% połowów szwedzkich. Większość połowów prowadzi Finlandia – około 90%. Wyładunek połowów generalnie zmniejszył się w okresie od końca lat osiemdziesiątych do około 2000 r. W ostatnich latach połowy pozostawały na niskim, lecz zróżnicowanym poziomie. Liczba rybaków w tym rejonie zmniejszyła się, podobnie jak wykonywanie rybołówstwa łodziowego na wybrzeżu fińskim. W tabeli 19 przedstawiono dane statystyczne dotyczące połowów według państwa.

Tabela 19: Śledź w Zatoce Botnickiej Wyładunek (w tonach) na państwo

ROK FINLANDIA SZWECJA OGÓŁEM

1991 6,800 400 7,200

1992 6,900 400 7,300

1993 8,752 383 9,135

1994 5,195 411 5,606

1995 3,898 563 4,461

1996 5,080 114 5,194

1997 4,195 86 4,281

1998 5,358 224 5,582

1999 3,909 248 4,157

2000 2,479 113 2,592

2001 2,755 67 2,822

2002 3,532 219 3,750

2003 3,855 150 4,004

2004 5,831 142 5,973

2005 4,800 169 4,970

2006 2,684 269 2,954

2007 2,992 253 3,245

2008 2,309 175 2,484

2009 2,166 209 2,375


Stan zasobów Dostępne informacje są niewystarczające do przeprowadzenia oceny tendencji w odniesieniu do zasobów. W związku z tym stan zasobów nie jest znany. Wydajność połowowa (CPUE) w rybołówstwie komercyjnym utrzymuje się na stałym poziomie.


46


47

4. DYSKUSJA I WNIOSKI


Rybołówstwo pelagiczne w Morzu Bałtyckim jest generalnie dobrze udokumentowane.

Występuje mało odrzutów ryb pelagicznych.

Nie udokumentowano, aby nielegalne, nieraportowane i nieuregulowane połowy stanowiły istotny problem.

Tendencje w liczebności zasobów pelagicznych w Bałtyku są różne dla różnych stad i nie we wszystkich przypadkach są zdominowane przez zmiany w rybołówstwie.

Śmiertelność połowową szacuje się na podstawie całościowego rybołówstwa, które eksploatuje dane stado i ICES nie uwzględnia częściowej śmiertelności połowowej dla poszczególnych flot prowadzących połowy paszowe. Jednak jakościowa ocena danych dotyczących połowów pokazuje, że rybołówstwo paszowe (mączka rybna i olej rybny) wywiera szczególny wpływ na stada szprota, a połowy paszowe wywierają zwłaszcza wpływ na stada śledzia w Morzu Botnickim i w Zatoce Botnickiej. Ponadto na stado śledzia w Bałtyku Centralnym wpływ ma rybołówstwo paszowe.

Generalnie poziom eksploatacji zasobów śledzia i szprota jest równy lub nieco wyższy niż MSY.

Liczebność szprota jest zróżnicowana z powodu środowiska, żerowania dorsza i presji wywieranej na rybołówstwo.

Śmiertelność połowowa powodowana przez Danię i Szwecję w stadzie szprota jest zdominowana przez eksploatację do celów paszowych (mączka rybna i olej rybny), podczas gdy w znacznie mniejszym stopniu dotyczy to śledzia. Wynika stąd, że rynek zbytu mączki rybnej i oleju z ryb będzie miał istotny wpływ na śmiertelność połowową szprota.

Cały wyładunek szprota w Finlandii i 60–70% śledzia z północnej części Bałtyku Centralnego oraz z Morza i Zatoki Botnickiej jest przeznaczany na paszę dla zwierząt (podobszary 29–32). Popyt na pasze dla zwierząt zdeterminuje presję na te stada.

Najwyraźniej brak rynku zbytu na ilości szprota, które można pozyskać w trwałych granicach w Danii, Finlandii lub Szwecji. Istnieje jednak znaczne zapotrzebowanie na szprota przeznaczonego do spożycia przez ludzi w państwach Europy Wschodniej. W niniejszej analizie nie rozważono, czy istnieje możliwość pełnego wykorzystania MSY na szprota przeznaczonego do spożycia przez ludzi. Wydaje się, że nie ma to przynajmniej miejsca w Danii i Szwecji.

Maksymalna wielkość śledzia maleje w kierunku północnym i jest najmniejsza w Zatoce Fińskiej. Śledzia nie można uznać, za produkt jednolity w całym Morzu Bałtyckim.


48

4.1. Jakość informacji Rybołówstwo pelagiczne w Morzu Bałtyckim jest generalnie dobrze udokumentowane. Występują problemy związane z rybołówstwem mieszanym śledzia i szprota, a skład gatunkowy tych połowów nie jest dokładnie znany. Ostatnie inicjatywy kontrolne przyniosły lepsze szacunkowe oceny, jednak poziom pobierania próbek w 2010 r. pozostał na niedostatecznym poziomie. Zmiany w procedurach oceny składu gatunkowego wyładunków wprowadzono w 2011 r. Połowy na mączkę rybną w Danii zostały wcześniej sklasyfikowane w oparciu o zasadę „gatunku dominującego”; od 1 stycznia 2011 r. obowiązuje system pobierania próbek do oszacowania składu gatunkowego wyładunków w Danii. Występuje mało odrzutów ryb pelagicznych. Nie udokumentowano, aby nielegalne, nieraportowane i nieuregulowane połowy stanowiły istotny problem. Objęcie małych statków (< 15 m długości) satelitarnym systemem monitorowania statków (VMS) nie jest obowiązkowe. Wszystkie statki prowadzące połów ryb z przeznaczeniem na pasze przekraczają 15 m długości i dlatego są objęte obowiązkiem monitorowania VMS.

4.2. Przyczyny tendencji w stadach ryb pelagicznych Tendencje w liczebności zasobów pelagicznych w Bałtyku są różne dla różnych stad i nie we wszystkich przypadkach są zdominowane przez zmiany w rybołówstwie. Śmiertelność połowową szacuje się na podstawie całościowego rybołówstwa, które eksploatuje dane stado i ICES nie uwzględnia częściowej śmiertelności połowowej dla poszczególnych flot prowadzących połowy paszowe. Jednak jakościowa ocena danych dotyczących połowów pokazuje, że rybołówstwo paszowe (mączka rybna i olej z ryb) wywiera szczególny wpływ na stada szprota, a połowy paszowe mają szczególny wpływ na stada śledzia w Morzu Botnickim i w Zatoce Botnickiej. Ponadto na stado śledzia w Bałtyku Centralnym wpływ ma rybołówstwo paszowe. Generalnie poziom eksploatacji zasobów śledzia i szprota jest równy lub nieco wyższy niż maksymalny podtrzymywalny odłów (MSY). W tabeli 20 przedstawiono skrótowo stan zasobów śledzia i szprota w oparciu o sprawozdanie doradców ICES (2010). Głównym wskaźnikiem stanu stada jest śmiertelność połowowa.

Szprot Liczebność szprota jest zróżnicowana z powodu środowiska, żerowania dorsza i presji wywieranej na rybołówstwo; siła danego rocznika zależy od warunków związanych ze środowiskiem. Perspektywa czasowa stada szprota wykazuje znaczne zróżnicowanie liczebności, a nawet rozbicie stada, bez wyjaśnienia tego wyłącznie połowami, np. załamanie stada około roku 1980 miało miejsce przy stosunkowo niskiej śmiertelności połowowej, jednak przy znacznej liczebności dorsza i było spowodowane przez niemożność odnowienia stada. Stado szprota zaczęło wzrastać z niskiego poziomu około 1900 i obecnie sytuuje się na wysokim poziomie. Taki wzrost tłumaczy połączenie korzystnych warunków środowiskowych odnowy stada i mniejsze żerowanie dorsza. Śmiertelność połowowa po około 2000 r. wykazywała wahania około limitów ostrożnościowych. Poziom MSY zależy od presji żerowania, w szczególności żerowania dorsza, a w związku z inicjatywą zmierzającą


49

do odbudowy stada dorsza, poziomu eksploatacji MSY szprota, spodziewane jest przypuszczalne zwiększenie stada śledzia w zachodnim i centralnym Bałtyku.

Śledź Na śledzia w zachodnich rejonach Morza Bałtyckiego istotny wpływ wywierają połowy we wschodnich rejonach Morza Północnego, szczególnie w cieśninach Skagerrak i Kattegat, gdyż śledzie te migrują poza Morze Bałtyckie. W latach 2004–2008 pomimo wysokiego poziomu SSB wystąpiły słabe roczniki śledzia zachodniobałtyckiego. Taką słabą odnowę stada śledzia zaobserwowano również w innych stadach śledzia, np. w stadzie śledzia w Morzu Północnym, gdzie słaba odnowa stada związana była z warunkami środowiskowymi. W wyniku słabej odnowy stada nastąpił spadek SSB, ale należy również zauważyć, że śmiertelność połowowa całego stada przewyższa odpowiednie poziomy referencyjne. Tabela 20: Stada śledzia i szprota w Morzu Bałtyckim zgodnie z zaleceniami ICES

z 2010 r. (FMSY to presja eksploatacyjna, przy której stado daje maksymalną długookresową stopę zwrotu, a poziom ostrzegawczy MSYB stanowi niski poziom biomasy, który jest sygnałem do potraktowania śmiertelności połowowej ze szczególną uwagą i zmniejszenia jej).

GATUNKI STAN ZASOBÓW

Śmiertelność połowowa w

stosunku do FMSY

Śmiertelność połowowa w stosunku do ograniczeń

ostrożnościowych

Biomasa tarłowa w stosunku do

poziomu ostrzegawczego

MSY B

Biomasa tarłowa w stosunku do

ograniczeń ostrożnościowych

Szprot w Morzu Bałtyckim (22–32)

Nieokreślona Powyżej Nieokreślona Nieokreślona

Śledź – zachodni Bałtyk (22–24) i Skagerrak-Kattegat (IIIa)

Powyżej Nieokreślona Poniżej Nieokreślona

Śledź – centralny Bałtyk (25–27, 28.2, 29,32)

Powyżej Powyżej Nieokreślona Nieokreślona

Śledź w Zatoce Ryskiej (28.1)

Powyżej Powyżej Powyżej Nieokreślona


Nieokreślona Poniżej Nieokreślona Nieokreślona


Brak oceny

Źródło: Sprawozdanie doradców ICES (2010) SSB śledzia w Bałtyku Centralnym spadła w latach 1980 i 2000, kiedy to stado ustabilizowało się. Spadek ten był spowodowany zmianami wzrostu, którym towarzyszyło przesunięcie w kierunku północnym. Śmiertelność połowowa wzrosła w sytuacji, w której zalecano utrzymanie śmiertelności połowowej na wcześniejszym poziomie i około poziomu MSY. To przyczyniło się do jeszcze większego spadku. Jednak spadek ten częściowo był


50

związany z ogólnie niską, lecz ciągłą odnową stwierdzoną w stadzie po spadku, który nastąpił w latach osiemdziesiątych. Stada śledzia w Zatoce Ryskiej i w Morzu Botnickim wzrosły około roku 1990 i od tego czasu utrzymują się na wysokim poziomie. Wahania liczebności ryb i wielkości biomasy zależą nie tylko od presji eksploatacyjnej, ale również od kluczowych procesów, takich jak odnowa stada, zmiany w interakcjach ofiara-drapieżnik, konkurencja w żerowaniu z innymi gatunkami, a także czynniki środowiskowe.

4.3. Wpływ rybołówstwa paszowego na tendencje w stadach i status stad

Jak wykazano w dyskusji w sekcji 4.2, rybołówstwo nie jest jedynym czynnikiem determinującym rozwój stada wśród stad pelagicznych. Również rybołówstwo paszowe nie jest jedynym elementem połowów prowadzonych wśród stad pelagicznych. W tabeli 8 przedstawiono niski przyłów dorsza dla tych połowów i wynika z niej, że rybołówstwo paszowe dotyczy jedynie pomijalnych ilości dorsza. Śledzie zachodniobałtyckie szybciej rosną i osiągają większe rozmiary niż śledzie na wschód od wyspy Bornholm. Maksymalna wielkość śledzia maleje w kierunku północnym i jest najmniejsza w Zatoce Fińskiej. Śledzia nie można uznać, za produkt jednolity w całym Morzu Bałtyckim. A zatem popyt na śledzia na zachodnim Bałtyku nie oznacza, że śledź z Zatoki Botnickiej może zastąpić tego śledzia na tym właśnie rynku. Cały wyładunek szprota w Finlandii i 60–70% północnego śledzia z północnej części Bałtyku Centralnego oraz centralnego śledzia z Morza i Zatoki Botnickiej jest przeznaczany na paszę dla zwierząt (podobszary 29–32). Popyt na pasze dla zwierząt zdeterminuje presję na te stada. Śmiertelność połowowa powodowana przez Danię i Szwecję w stadzie szprota jest zdominowana przez eksploatację do celów paszowych (mączka rybna i olej z ryb), podczas gdy w znacznie mniejszym stopniu dotyczy to śledzia. Wynika stąd, że rynek na mączkę rybną i olej z ryb będzie miał istotny wpływ na śmiertelność połowową tego szprota. Najwyraźniej, ze względu na różnicę cenową między rybami wyładowanymi z przeznaczeniem na pasze oraz z przeznaczeniem do spożycia przez ludzi, brak rynku zbytu na takie ilości szprota, które można pozyskać w trwałych granicach w Danii, Finlandii i Szwecji. Istnieje jednak wysokie zapotrzebowanie na szprota przeznaczonego do spożycia przez ludzi w państwach Europy Wschodniej. W niniejszej analizie nie rozważono, czy istnieje możliwość pełnego wykorzystania MSY na szprota przeznaczonego do spożycia przez ludzi. Wydaje się, że przynajmniej w Danii, Finlandii i Szwecji nie ma to miejsca. W podsumowaniu: rybołówstwo przemysłowe, w tym z przeznaczeniem na pasze dla zwierząt, wywiera istotny wpływ na rozwój zasobów szprota i śledzia, szczególnie śledzia w Bałtyku Centralnym (w podobszarach 25–29 i 32, za wyjątkiem 28.1) oraz śledzia w Morzu Botnickim (podobszar 30). Odpowiada ono co najmniej w połowie za śmiertelność tych zasobów. Nie należy się spodziewać korzyści w postaci lepszej selektywności z powodu ograniczenia lub zamknięcia tych rejonów dla rybołówstwa.


51

BIBLIOGRAFIA

Casini M., Lövgren J., Hjelm J., Cardinale M., Molinero J.C., Kornilovs G., 2008. Multi-level trophic cascades in a heavily exploited open marine ecosystem. Proceedings of the Royal Society of London, Series B 275, 1793-1801.

Casini M., Hjelm J., Molinero J.C., Lövgren J., Cardinale M., Bartolino V., Belgrano A., Kornilovs G., 2009a. Switch in ecosystem functioning triggered by trophic cascades in low diverse pelagic systems: the Baltic Sea case. GLOBEC International Newsletter 15/1 (April 2009), 38-39, www.globec.org/.

Casini, M., Hjelm J., Molinero J.C., Lövgrena J., Cardinale M., Bartolino V., Belgrano A., Kornilovs G., 2009b. Trophic cascades promote threshold-like shifts in pelagic marine ecosystems, PNAS 106/1, 197-202.

Council of the EU, 2002. Common Fisheries Policy 2002: Council Regulation (EC) No 2371/2002 of 20 December 2002 on the conservation and sustainable exploitation of fisheries resources under the Common Fisheries Policy.

Council of the EU, 2005. Technical measures for Baltic Sea fisheries 2005, Council Regulation (EC) No 2187/2005 of 21 December 2005 for the conservation of fishery resources through technical measures in the Baltic Sea, the Belts and the Sound, amending Regulation (EC) No 1434/98 and repealing Regulation (EC) No 88/98.

Council of the EU, 2010. TACs 2011, Council Regulation (EU) No 1124/2010 of 29 November 2010 fixing for 2011 the fishing opportunities for certain fish stocks and groups of fish stocks applicable in the Baltic Sea.

European Commission, 2006. Maximum levels of dioxins, Commission Regulation (EC) No 1881/2006 of 19 December 2006 setting maximum levels for certain contaminants in foodstuffs.

European Commission, 2007. An Integrated Maritime Policy for the European Union, COM(2007) 575 final.

European Commission, 2008a. CFP - implementing an ecosystem approach to marine management, COM(2008) 187 final.

European Commission, 2008b. Marine Strategy Framework Directive (MSFD), Directive 2008/56/EC MSFD, http://ec.europa.eu/environment/water/marine/index_en.htm.

European Commission, 2008c. Maximum levels of dioxins, Commission Regulation (EC) No 565/2008 of 18 June 2008 amending Regulation (EC) No 1881/2006 setting maximum levels for certain contaminants in foodstuffs as regards the establishment of a maximum level for dioxins and PCBs in fish liver.

European Parliament study, 2004. The fish meal and fish oil industry - its role in the Common Fisheries Policy, University of Newcastle upon Tyne and Poseidon Aquatic Resource Management LTD, European Parliament Fisheries Series, 148 pp.

FAO, 1998. Technical guidelines on responsible fishing no 7, Responsible fish utilization, FAO Rome, Italy.

Fishmeal Information network, 2007.

http://www.globec.org/

http://ec.europa.eu/environment/water/marine/index_en.htm


52

http://www.gafta.com/fin/pdfs/feedsafety/Dioxins%20dl-PCBs%20Briefing%20Note%20Autumn%202007.pdf

Graumann G.B., Yula E., 1989. The importance of abiotic and biotic factors in the early ontogenesis of cod and sprat. Rap. P.-v. Réun. CIEM 190, 207-210.

HELCOM, 2007. Baltic Sea Action Plan, http://www.helcom.fi/BSAP/en_GB/

ICES Advisory report, 2008. Ecosystem Overview for the Baltic Sea, ICES Copenhagen Denmark.

ICES Advisory Report, 2010. Book 8, ICES, Copenhagen, Denmark.

ICES/SGBYC, 2010. Report of the Study Group on Bycatch of Protected Species (SGBYC), 1–4 February 2010, Copenhagen, Denmark. ICES CM 2010/ACOM:25, 123 pp.

ICES/HAWG, 2010. Report of the Herring Assessment Working Group for the Area South of 62oN (HAWG), 13-23 March 2010, ICES Headquarters, Copenhagen, Denmark. 688 pp.

ICES/WGBFAS, 2010. Report of the Baltic Fisheries Assessment Working Group (WGBFAS), 15-22 April 2010, ICES Headquarters, Copenhagen, Denmark. 621 pp.

ICES/WGIAB, 2009. Report of the ICES/HELCOM Working Group on Integrated Assessments of the Baltic Sea (WGIAB), 16–20 March 2009, Rostock, Germany. ICES CM 2009/BCC:02, 81pp.

ICES/WGIAB, 2010. Report of the ICES/HELCOM Working Group on Integrated Assessments of the Baltic Sea (WGIAB), 19–23 April 2010, Headquarters, Copenhagen, Denmark. 94 pp.

Mackenzie B. R., Köster F. W., 2004. Fish production and climate: sprat in the Baltic Sea. Ecology 85(3), 784–794.

Miles R.D., Chapman F.A., 2009. The benefits of fish meal in aquaculture diets, University of Florida paper FA122, http://edis.ifas.ufl.edu/pdffiles/FA/FA12200.pdf.

Official Journal of the European Union, 28.5.2009, Agreement between the European Community and the Government of the Russian Federation on cooperation in fisheries and the conservation of the living marine resources in the Baltic Sea, L 129/2.

Österblom H., Hansson S., Larsson U., Hjerne O., Wulff F., Elmgren R., Folke C., 2007. Human-induced trophic cascades and ecological regime shifts in the Baltic Sea, Ecosystems DOI: 10.1007/s10021-007-9069-0.

Payne M.R., Clausen L.W., Mosegaard H., 2009. Finding the signal in the noise: objective data-selection criteria improve the assessment of western Baltic spring-spawning herring, ICES Journal of Marine Science 66, 1673–1680.

TemaNord, 2010. Feasibility of removal of dioxin and dioxin-like PCB's by intensive fishery of herring and sprat in the Baltic Sea. TemaNord 2010:534. Nordic Council of Ministers, Copenhagen.

Chapter 3 on State of the pelagic stocks in the Baltic Sea are summaries of the ICES Advisory report 2010 and of relevant ICES working group reports. References that are given in these reports are not repeated.



http://www.helcom.fi/BSAP/en_GB/

http://edis.ifas.ufl.edu/pdffiles/FA/FA12200.pdf


Kultura i edukacja

Rybołówstwo

Rozwój regionalny


Dyrekcja Generalna Ds. Polityki WeWnętrznej

Departament tematyczny polityka Strukturalna i polityka Spójności

DziałalnośćDepartamenty Tematyczne są jednostkami badawczymi, udzielającymi specjalistycznych porad komisjom, delegacjom międzyparlamentarnym i innym organom parlamentarnym.

Obszary politykiRolnictwo i rozwój wsi Kultura i edukacja Rybołówstwo Rozwój regionalny Transport i turystyka

DokumentyWięcej informacji na stronie Parlamentu Europejskiego: http://www.europarl.europa.eu/studies

B Departament tematyczny polityka Strukturalna i polityka Spójności

Źródło zdjęcia: iStock international inc., Photodisk, Phovoir

B Dyrekcja Generalna Ds. Polityki WeWnętrznej


Rozwój regionalny

Rybołówstwo

Kultura i edukacja


Documents

Dyrekcja Generalna Ds. Polityki WeWnętrznej …...Śledź w Bałtyku centralnym podobszary 25–27, 28.2, 29 i 32 Wyładunek (w tonach) na państwo 39 Tabela 17: Wyładunek śledzia