Bazowa Inwentaryzacja Emisji Piotr Pawelec – IDE-A Sp. z o.o.Tomasz Pawelec – Carbonengineering Sp. z o.o.

Czym jest Bazowa Inwentaryzacja Emisji i po co jest potrzebna?• Bazowa Inwentaryzacja Emisji (Baseline Emission

Inventory – BEI) to ilościowe (skwantyfikowane) określenie ilości emisji gazów cieplarnianych w rozbiciu na poszczególne jej źródła w odniesieniu do konkretnej jst.

• Inwentaryzacja emisji gazów cieplarnianych z obszaru miasta/gminy polega na określeniu całkowitych emisji gazów cieplarnianych (wszystkich, bądź wybranych), które mają swoje źródła na terytorium miasta/gminy

• Wielkością jest CO2e – czyli ekwiwalent CO2. Nie wszystkie gazy cieplarniane to Coz. W inwentaryzacji można uwzględnić również emisję gazów cieplarnianych (głównie CH4 i N2O). W ujęciu globalnym (wg WRI, 2005) emisje ww. gazów przeliczone na ekwiwalent CO2wynoszą: CO2: 77%, CH4: 15%, N2O: 7%, jednak głównymi źródłami emisji metanu i podtlenku azotu są rolnictwo oraz gospodarka odpadami i oczyszczanie ścieków

• Dobrze wykonana inwentaryzacja pozwala zidentyfikować główne źródła emisji na obszarze miasta/gminy

Przykładowe przeliczenie ton emisji gazów cieplarnianych (Green House Gases – GHG) na jednostki ekwiwalentne

Masa emitowanego gazu w tonach (wartości bezwzględne)

Masa gazu cieplarnianego w jednostkach przeliczeniowych (tony) – CO2e

1 tona CO2 1 tona CO2

1 tona CH4 21 ton CO2e

1 tona N2O 310 ton CO2e

2012-07-22 Instytut Dobrych Ekorozwiązań „Alternatywa” Sp. z o.o., pl. Kilińskiego 2, 35-005 Rzeszów, www.ide-a.pl, e-mail: piotr.pawelec@ide-a.pl, tel. +48 693 862 850, fax +48 17 778 82 93

Źródło: How to develop a sustainable energy action plan. Guidebook

Zakres inwentaryzacji emisjiZakres inwentaryzacji emisji

• W metodologii inwentaryzacji emisji dla jednostek terytorialnychstosujemy podejście terytorialne, tzn. że określamy wszystkie emisje, które mają swoje źródło na terytorium jednostki (zakres przestrzenny –granicą inwentaryzacji jest granica administracyjna).

• Pod uwagę bierze się emisję, na którą samorząd może mieć bezpośredni lub pośredni wpływ. Nie bierze się pod uwagę emisji objętej uprawnieniami do emisji (EU ETS), rolnictwa oraz niektórych form transportu. Uwzględnienie niektórych form emisji jest pozostawione do uznania samorządu.

• Podstawowym zakresem inwentaryzacji jest zużycie energii pierwotnej na obszarze gminy (ale można też uwzględnić inne źródła, np. emisje metanu ze składowisk odpadów, rolnictwo).

• Wytyczne Porozumienia Burmistrzów wskazują, że inwentaryzacja powinna być wykonana szczegółowo dla jednostek gminnych, a mniej szczegółowo dla pozostałego obszaru gminy.

Co wCo włąłączyczyćć, a co wykluczy, a co wykluczyćć z zakresu inwentaryzacji?z zakresu inwentaryzacji?

Można (nieobowiązkowo) włączyć w zakres inwentaryzacji (jeżeli przewiduje się działania w SEAP):

• lokalny transport na drogach tranzytowych (autostrady),

• transport kolejowy tranzytowy (inny niż lokalny),

• transport wodny (promy),

• pojazdy rolnicze i specjalne (np. budowlane),

• gospodarka wodno-ściekowa (oczyszczanie ścieków),

• gospodarka odpadami.

Nie należy włączać w zakres inwentaryzacji:

• przemysł objęty systemem handlu emisjami,

• transport lotniczy,

• transport morski,

• emisje procesowe z przemysłu,

• Rolnictwo,

• użytkowanie, zmiany użytkowania ziemi i leśnictwo,

• emisje gazów fluorowanych (np. chłodnictwo).

Pozostałe źródła obowiązkowo powinny być ujęte w inwentaryzacji i SEAP.Źródło Plan działań na rzecz zrównoważonej energii dla miasta Bielsko-Biała – SEAP, Bielsko-Biała 2009

Źródło: Plan działań na rzecz zrównoważonej energii dla miasta Dzierżoniów - SEAP, Dzierżoniów 2011

Dzierżonió

Bielsko-Bia

Rok bazowy Rok bazowy -- inwentaryzacja bazowa (BEI)inwentaryzacja bazowa (BEI)

• Rok bazowy określa nam punkt odniesienia w czasie w stosunku do którego określamy wielkość redukcji emisji.

• Porozumienie Burmistrzów zaleca wybór roku 1990 jako bazowego, ponieważ to jest rok bazowy dla wyznaczenia celu redukcji emisji w unijnym pakiecie 3x20

• Można jednak wybrać dowolny inny rok jeżeli jest to uzasadnione.

• Rok bazowy powinien być tak dobrany, by dostępne dla niego były podstawowe dane dotyczące emisji

• Wybór roku jest kluczowy!Źródło: Peter Schielken, preznetacja „Bazowa Inwentaryzacja Emisji (BEI)”, wygłoszona w ramach warsztatów „Zrównoważony rozwój energetyczny i Porozumienie Burmistrzów w naszych miastach”6.05.2011

Wybór roku bazowego przez sygnatariuszy Porozumienia

Burmistrzów (216 miast)

Metodologia inwentaryzacji – wybór rodzaju wskaźników

Standardowe (IPCC)• Oparte o wytyczne IPCC z 2006 roku

• Podstawą jest zawartość węgla w paliwach

• Nie bierze się pod uwagę emisji równoważnej (m.in. CH4 oraz N2O)

• Emisje z OZE są traktowane jako zerowe

LCA (Life Cycle Assessment)• Oparte o wyliczenie emisji związanych z cyklem życia

produktu

• Obejmuje emisje od momentu wydobycia, przez siećdostawczą, obróbkę, aż do finalnego wykorzystania

• W tym podejściu emisje z OZE są zawsze wyższe niżzerowe.

• Danymi do wyliczeń emisji dysponuje European Reference Life Cycle Database

2012-07-22 Instytut Dobrych Ekorozwiązań „Alternatywa” Sp. z o.o., pl. Kilińskiego 2, 35-005 Rzeszów, www.ide-a.pl, e-mail: piotr.pawelec@ide-a.pl, tel. +48 693 862 850, fax +48 17 778 82 93

Zaleta Standardowy EF LCA EF

Jest spójne z metodologią UNFCCC TAK NIE

Jest spójne z monitoringiem celów UE 3x20 TAK NIE

Jest spójne z podejściem ‘śladu węglowego’ NIE TAK

Jest spójne z dyrektywą Ecodesign (2005/32/WE) NIE TAK

Wskaźniki emisji są powszechnie dostępne TAK NIE

Odzwierciedla całkowity wpływ na środowisko NIE TAK

Dostępne w narzędziach do inwentaryzacji TAK TAK

Źró

dło

:How

to

dev

elop

a

Su

sta

ina

ble

En

ergy

Act

ion

Pla

n

(SE

AP

) –G

uid

eboo

k, K

omis

ja

Eu

rop

ejsk

a 2

010

Aby obliczyć wielkość emisji należy dane o zużyciu energii (MWh, GJ) przeliczyć za pomocą wskaźników emisji (MgCO2/MWh, MgCO2/GJ).Dostępne są dwa rodzaje wskaźników – tzw. standardowe, oparte na metodologii wyliczeń IPCC oraz LCA

Metodologia inwentaryzacji Metodologia inwentaryzacji –– rodzaj podejrodzaj podejśściacia

• Dwie podstawowe metody pracy:• „bottom up” – czyli od szczegółu do ogółu – można

ją zastosować, gdy dysponujemy szczegółowymi danymi źródłowymi (np. zużycie energii dla pojedynczych budynków użyteczności publicznej); bardziej dokładna, ale pracochłonna;

• „top down” – od ogółu do szczegółu – gdy dysponujemy pewnymi ogólnymi wielkościami i dzielimy je na szczegółowe na podstawie pewnych założeń (np. zużycie ciepła dla całego miasta dzielone na poszczególne grupy odbiorców); mniej dokładna i szybsza

Metodologia inwentaryzacji Metodologia inwentaryzacji –– grupy grupy źźrróódedełł

Wytyczne Porozumienia wskazują następujący podział źródeł na grupy:

• obiektów gminnych,

• obiektów usługowo-handlowych,

• budynków mieszkalnych,

• oświetlenia drogowego,

• przemysłu,

• transportu,

• ciepłowni lokalnych,

• pozostałych źródeł.

Ponadto należy szczegółowo zinwentaryzować te źródła, za które gmina bezpośrednio jest odpowiedzialna (obiekty gminne, transport publiczny, ciepłownie komunalne, oświetlenie uliczne…).

Źró

dło

: opr

acow

anie

wła

sne,

na

pods

taw

ie: R

apor

t z

Inw

enta

ryza

cji

Emis

ji G

azów

Cie

plar

nian

ych

dla

Mia

sta

Byd

gosz

czy,

Byd

gosz

cz 2

010

Bydgoszcz:

OkreOkreśślanie wielkolanie wielkośści emisji ci emisji –– dane dane źźrróóddłłoweowe

Emisję określa się na podstawie zużycia energii finalnej na obszarze miasta, dlatego podstawowymi danymi są wielkości zużycia energii:

zużycie energii elektrycznej (MWh),

zużycie ciepła sieciowego (MWh),

zużycie paliw kopalnych (GJ, MWh): gaz ziemny, LPG, olej opałowy, olej napędowy, benzyna, węgiel kamienny i in.

Ważne jest również określenie zużycia energii ze źródełodnawialnych:

biopaliwa, olej roślinny, pozostała biomasa, panele słoneczne, geotermia

-20%

-48%

+8%

Źró

dło

: opr

acow

anie

wła

sne

na p

odst

awie

Pla

n dz

iała

ńna

rzec

z zr

ówno

waż

onej

ene

rgii

dla

mia

sta

Bie

lska

-Bia

łej,

Bie

lsko

-Bia

ła, 2

010

Linia bazowa (najczęściej scenariusz „business as usual” – BAU), pokazuje co byłoby gdyby nie wdrażać działańredukujących emisję

Rok bazowy (bazowa wielkość emisji – BEI) – wielkośćemisji w stosunku do której określamy cel redukcji (w %); na wykresie to rok 1990

Inwentaryzacja pośrednia (kontrolna) –wskazuje „w którym miejscu jesteśmy”planując działania; na wykresie to rok 2008

Emisja bazowa a linia bazowa i scenariuszeEmisja bazowa a linia bazowa i scenariusze

Punkt wyjścia dla wszystkich scenariuszy

Źró

dło

: opr

acow

anie

wła

sne,

na

pods

taw

ie: R

apor

t z

Inw

enta

ryza

cji

Emis

ji G

azów

Cie

plar

nian

ych

dla

Mia

sta

Byd

gosz

czy,

Byd

gosz

cz 2

010

--2%2%

+20%+20%

+28%+28%

+11%+11%

WskaWskaźźniki emisji c.d.niki emisji c.d.

Źródła wskaźników emisji do obliczeń:• How to develop a Sustainable Energy Action Plan (SEAP) –

Guidebook, Komisja Europejska 2010 – zawiera zarówno wskaźniki standardowe jak i LCA (uwaga – nie wszystkie sąadekwatne do Polskich warunków);

• 2006 IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories, IPCC 2006 – tylko standardowe wskaźniki;

• KOBIZE (www.kobize.pl) – wskaźniki emisji do raportowania emisji GHG dla systemu handlu emisjami – standardowe wskaźniki dla Polski.

WskaWskaźźniki emisji c.d.niki emisji c.d.

• Dla energii elektrycznej powinno się stosować krajowy wskaźnik (nie europejski). W literaturze można dla Polski znaleźć różne wskaźniki:

Źródło Wartość standardowego wskaźnika dla en.el.

SEAP Guidebook 1,191 MgCO2/MWh

Plan rozdziału uprawnień 2008-2012 dla systemu handlu emisjami (metodyka)

0,982 MgCO2/MWh

NFOŚiGW 0,890 MgCO2/MWh

Inne 1,100 MgCO2/MWh

• Dla ciepła sieciowego powinno się stosować lokalny wskaźnik emisji, określony dla lokalnej sieci ciepłowniczej (np. 0,331 MgCO2/MWh dla Bielska-Białej, w 2008 r.). Jeżeli nie jest możliwe obliczenie lokalnego wskaźnika emisji można zastosować referencyjny wskaźnik 0,324 MgCO2/MWh (który jednak opiera się na podejściu BAT, w związku z czym może odbiegać od rzeczywistości).

Źró

dło

: opr

acow

anie

wła

sne,

na

pods

taw

ie

wie

lu ź

róde

ł(l

ista

na

końc

u pr

ezen

tacj

i)

Jak okreJak okreśślilićć wielkowielkośćść emisji w gminie?emisji w gminie?1. Zebrać dane dla obiektów gminnych i oświetlenia ulicznego

2. Zebrać dane o dostarczonej energii i paliwach od dystrybutorów ciepła, energii elektrycznej, gazu dla obszaru miasta.

3. Oszacować zapotrzebowanie na ciepło z pozostałych paliw kopalnych w poszczególnych grupach odbiorców.

4. Oszacować zużycie paliw transportowych.

5. Oszacować zużycie paliw w produkcji ciepła.

6. Oszacować wielkości emisji pozostałych gazów cieplarnianych.

7. Pozyskane wartości należy przeliczyć za pomocą wskaźników emisji na emisję CO2e.

8. Określić wielkość produkcji energii ze źródeł odnawialnych.

OkreOkreśślenie wielkolenie wielkośści emisji z transportu prywatnegoci emisji z transportu prywatnego

• Są dwie podstawowe metody określania emisji z transportu:

• ‘VKT’ (‘wozokilometrowa’) – obliczenie na podstawie ilości przebytych kilometrów przez wszystkie pojazdy na terenie miasta (dane pozyskane z pomiarów natężenia ruchu);

• ‘paliwowa’ – obliczenie na podstawie ilości sprzedanego paliwa na terenie miasta (dane pozyskane od dystrybutorów paliw).

• Obie metody są szacunkowe i obarczone dużą niepewnością.

Wzór BEIGaz

ziemnyGaz ciekły

Olej opałowy

Olej napędowy

BenzynaWęgiel

brunatnyWęgiel

kamiennyInne paliwa

kopalneOlej

roślinnyBiopaliwo

Inna biomasa

Słoneczna cieplna

Geotermiczna

BUDYNKI, WYPOSAŻENIE/URZĄDZENIA I PRZEMYSŁ:Budynki, wyposażenie/urządzenia komunalne 0Budynki, wyposażenie/urządzenia usługowe (niekomunalne)

0

Budynki mieszkalne 0

Komunalne oświetlenie publiczne 0

Przemysł (z wyjątkiem zakładów objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji UE — ETS)

0

Budynki, wyposa żenie/urz ądzenia i przemysł razem 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0TRANSPORT:Tabor gminny 0Transport publiczny 0Transport prywatny i komercyjny 0Transport razem 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Razem 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Gminne zakupy certyfikowanej energii ekologicznej (o

ile ich dokonano) [MWh]:Współczynnik emisji CO2 dla zakupów certyfikowanejenergii ekologicznej (dla podejścia LCA):

B. Emisje CO2 lub ekwiwalentu CO2

Gaz ziemny

Gaz ciekłyOlej

opałowyOlej

napędowyBenzyna

Węgiel brunatny

Węgiel kamienny

Inne paliwa kopalne

Biopaliwo Olej

roślinnyInna

biomasaSłoneczna

cieplnaGeotermicz

na

BUDYNKI, WYPOSAŻENIE/URZĄDZENIA I PRZEMYSŁ: Budynki, wyposażenie/urządzenia komunalneBudynki, wyposażenie/urządzenia usługowe (niekomunalne)Budynki mieszkalne

Komunalne oświetlenie publiczne

Przemysł (z wyjątkiem zakładów objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji UE — ETS)Budynki, wyposa żenie/urz ądzenia i przemysł razem 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0TRANSPORT:Tabor gminnyTransport publiczny Transport prywatny i komercyjny Transport razem 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0INNE:Gospodarowanie odpadamiGospodarowanie ściekamiTutaj należy wskazać inne emisje

Razem 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Odno śne współczynniki emisji CO2 w [t/MWh]Współczynnik emisji CO2 dla energii elektrycznej niewytwarzanej lokalnie [t/MWh]

C. Lokalne wytwarzanie energii elektrycznej i odno śne emisje CO2

Gaz ziemny Gaz ciekłyOlej

opałowyWęgiel

brunatnyWęgiel

kamienny

Energia wiatruEnergia hydroelektryczna

FotowoltaicznaKogeneracja

InneNależy podać: _________________

Razem 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Inna biomasa

Razem

Kategoria

KOŃCOWE ZUŻYCIE ENERGII [MWh]

Energia elektryczna

Ciepło/chłód

Paliwa kopalne Energia odnawialna

Razem

Kategoria

Emisje CO2 [t]/emisje ekwiwalentu CO2 [t]

Energia elektryczna

Ciepło/chłód

Paliwa kopalne Energia odnawialna

Emisje CO2/ekw.

CO2 [t]OdpadyOlej

roślinny

Odnośne współczynniki emisji CO2 dla wytwarzania

energii elektrycznej w [t/MWh]

Należy zauważyć, że jako separatora dziesiętnego używa się kropki [.]. Separatory tysięcy nie są dozwolone.

InneInne źródła odnawialne

Paliwa kopalne

Para

Energia elektryczna wytwarzana lokalnie (z wyjątkiem zakładów ETS oraz wszystkich

zakładów/jednostek > 20 MW)

Energia elektryczna wytwarzana

lokalnie [MWh]

Nakład no śników energii [MWh]

Należy zauważyć, że jako separatora dziesiętnego używa się kropki [.]. Separatory tysięcy nie są dozwolone.

2012-07-22 Instytut Dobrych Ekorozwiązań „Alternatywa” Sp. z o.o., pl. Kilińskiego 2, 35-005 Rzeszów, www.ide-a.pl, e-mail: piotr.pawelec@ide-a.pl, tel. +48 693 862 850, fax +48 17 778 82 93

O czym naleO czym należży pamiy pamięętataćć??

• Najważniejsze jest przyjęcie dobrych założeń i ich udokumentowanie –inwentaryzacja musi być weryfikowalna i powtarzalna!

• Tam gdzie to możliwe stosować metodologię ‘bottom up’.

• Należy wykonywać kolejne inwentaryzacje wg jednolitej metodologii i zakresu (np. stosowanie wyłącznie standardowych wskaźników emisji).

• Aby można było porównywać inwentaryzacje pomiędzy różnymi latami można korygować zużycie ciepła i paliw do ogrzewania ilością stopniodni grzewczych.

• Inwentaryzacje można przeliczać i korygować jeżeli pojawią się nowe, dokładniejsze dane.

ŹŹrróóddłła danych a danych –– gdzie szukagdzie szukaćć informacji do informacji do inwentaryzacji?inwentaryzacji?

• Urząd gminy/miasta.

• Jednostki podległe urzędowi.

• Ankietyzacja.

• GUS i inne bazy statystyczne (np. ARE).

• Dane przedsiębiorstw energetycznych (producenci i dystrybutorzy energii i paliw).

• Dokumenty strategiczne i planistyczne różnych poziomów.

• Opracowania tematyczne.

Dziękuję za uwagę ☺

Piotr Pawelecpiotr.pawelec@ide-a.pltel. 693 862 850 fax 17 778 82 93

07-22 Instytut Dobrych Ekorozwiązań „Alternatywa” Sp. z o.o., pl. Kilińskiego 2, 35-005 Rzeszów, www.ide-a.pl, e-mail: piotr.pawelec@ide-a.pl, tel. +48 693 862 850, fax +48 17 778 82 93