Doświadczenia dialogu społecznego w Polsce w świetle badań empirycznych

Bogumiła Barańska Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego

w Katowicach

Dialog społeczny to według UE:

Proces ciągłych interakcji między partnerami społecznymi w celu osiągnięcia porozumienia dotyczącego kontroli pewnych zmiennych ekonomicznych i społecznych, zarówno na poziomie makro, jak o mikroekonomicznym, a mówiąc prościej: to wymiana informacji i prezentacja stanowisk, dotyczących problemów i zagadnień społecznych, pomiędzy stronami.

Dialog społeczny to forma reprezentacji interesów poszczególnych stron.

Rzetelna informacja pomiędzy partnerami dialogu oraz ich współdziałanie są skutecznym narzędziem łączenia i godzenia interesów różnych stron w celu zbudowania ładu społeczno-gospodarczego, akceptowanego przez wszystkich partnerów.

Definicja dialogu społecznego wg Międzynarodowej Organizacji Pracy:

MOP za dialog społeczny uważa wszelkie formy negocjacji, konsultacji oraz zwykłej wymiany informacji między reprezentantami rządu, pracodawców i pracowników w kwestiach związanych z polityką społeczną i gospodarczą.

Strony dialogu społecznego:

związkowa, reprezentuje interesy pracowników zrzeszonych w organizacjach działających na wszystkich poziomach dialogu społecznego

pracodawcza, reprezentuje interesy pracodawców zrzeszonych w organizacjach działających na wszystkich poziomach dialogu społecznego;

rządowa, reprezentuje interesy państwa, składa się z przedstawicieli władzy wykonawczej.

Partnerzy dialogu społecznego:

związki zawodowe:

Niezależny Samorządny Związek Zawodowy “Solidarność” Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ) Forum Związków Zawodowych (FZZ) Konfederacja Pracodawców Polskich (KPP) Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych „Lewiatan”, Związek Rzemiosła Polskiego (ZRP), Business Centre Club – Związek Pracodawców (BCC)

Partnerzy dialogu społecznego:

organizacje pracodawców organy samorządu terytorialnego, organy samorządu zawodowego, inne organizacje społeczne oraz

przedstawicielstwa środowisk zawodowych i twórczych

Dialog społeczny w badaniach.

W prezentacji wykorzystano badania empiryczne przeprowadzone przez Biuro Badań Społecznych i Katedrę Socjologii Ekonomicznej SGH w 2009 roku w ramach tematu: Poprawa funkcjonowania systemu dialogu społecznego oraz wzmocnienie instytucji i uczestników dialogu społecznego.

Źródło:Juliusz Gardawski, Dialog społeczny w Polsce, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej,Katedra Socjologii Ekonomicznej SGH,Warszawa 2009

Czy TK powinna mieć większy wpływ na poniższe sprawy:

Sprawy związki zawodowe pracodawcy

Harmonizowanie interesów między pracodawcami a pracownikami 81,381,3 73,773,7Łagodzenie konfliktów 96,996,9 63,263,2Rozwiązywanie na bieżąco spraw o dużym znaczeniu społecznym lub gospodarczym

90,690,6 57,657,6

Podział dochodów budżetowych 78,178,1 52,652,6Poziom wynagrodzeń w gospodarce narodowej 90,990,9 47,447,4Określenie wysokości minimalnego wynagrodzenia 97,097,0 33,333,3Określenie zasad systemu emerytalnego 87,587,5 57,957,9Rozwiązywanie problemów gospodarczych i społecznych 78,178,1 26,326,3Zawieranie ponadzakładowych umów pracy 81,381,3 55,655,6Zmiana prawa pracy ,Kodeksu pracy 97,097,0 84,284,2

Postulowany zakres wpływów:

Sprawy Większy niż obecnie Mniejszy niż obecnie

Taki sam jak obecnie

Harmonizowanie interesów między pracodawcami a pracownikami

77,677,6 1,71,7 19,019,0

Łagodzenie konfliktów 84,584,5 1,71,7 1,81,8Rozwiązywanie na bieżąco spraw o dużym znaczeniu społecznym lub gospodarczym

79,379,3 1,71,7 17,217,2

Podział dochodów budżetowych 65,565,5 6,96,9 25,925,9Poziom wynagrodzeń w gospodarce narodowej 72,472,4 6,96,9 20,720,7Określenie wysokości minimalnego wynagrodzenia 69,069,0 3,43,4 25,925,9Określenie zasad systemu emerytalnego 72,472,4 1,71,7 24,124,1Rozwiązywanie problemów gospodarczych i społecznych 58,658,6 8,68,6 31,031,0Zawieranie ponadzakładowych umów pracy 67,267,2 3,43,4 24,124,1Zmiana prawa pracy ,Kodeksu pracy 84,584,5 1,71,7 13,813,8

Ocena TK i jej zespołów:

Przedstawiciele organizacji i instytucji

Średnie oceny

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej 3,93,9

KPP 3.63.6

Związek Rzemiosła Polskiego 3,53,5

BCC 3,43,4

Forum Związków Zawodowych 3,33,3

PKPP Lewiatan 3,33,3

OPZZ 3,03,0

„Solidarność” 3,03,0

Oczekiwany model relacji Trójstronnej Komisji i Rządu

Wybór

Rząd nie powinien mieć obowiązku zwracania się do TK o opinie i konsultowania z nią swoich projektów

-

Rząd powinien zwracać się do TK o opinie i konsultacje swoich projektów

12,112,1

Rząd nie tylko powinien zwracać się do TK o opinie ale także negocjować i wstępne założenia swoich projektów, nie musi jednak brać pod uwagę zdania partnerów społecznych

20,720,7

Rząd nie tylko powinien zwracać się do TK o opinie ale także negocjować i wstępne założenia swoich projektów, nie musi jednak brać pod uwagę zdania partnerów społecznych

56,956,9

Mam inne zdanie 8,68,6

Wpływ polityki na dialog społeczny w ocenie elit

Przynależność/orientacja polityczna/wiek

Zdecydowanie lub raczej nie powróci

Raczej lub zdecydowanie powróci

Trudno powiedzieć

Związki zawodowe

78,878,8 15,215,2 19,219,2

Organizacje pracodawców

10,510,5 47,447,4 42,142,1

Lewica 72,772,7 27,327,3 --

Centrum 50,050,0 30,030,0 20,020,0

Prawica 37,537,5 25,025,0 37,537,5

Wiek do 50 lat 47,647,6 33,333,3 19,019,0

Wiek 50 lat i więcej

60,060,0 23,323,3 16,716,7

Model relacji Trójstronnej Komisji rządu a afiliacje organizacyjne i orientacje ideologiczne

Powinna działać taka Trójstronna Komisja jak obecnie

Powinna działać DwustronnaKomisja a Rząd w roli obserwatora

Powinna działać Trójstronna Komisja ,a obok niej niezależnie dwustronna,(przewodniczący org. Zw. i org.prac).

Mam inne zdanie

Związki zawodowe 45,5 9,1 39,4 6,1

Organizacje pracodawców

50,0 5,6 33,3 11,1

Strona rządowa 16,7 16,7 38,6 8,8

Lewica 45,5 4,5 50,0 -

Centrum 37,5 18,8 37,5 6,3

Prawica 50,0 6,3 18,8 25,0

Wiek do 50 lat 46,2 3,8 3,5 11,5

50 lat i więcej 40,6 12,5 40,6 6,3

Ocena reprezentacji własnych interesów

ocena Bardzo dobrze

Ani dobrze ani źle

Źle lub bardzo źle

Trudno powiedzieć

Business Centre Club

Liderzy związkowi

39,439,4

47,447,4

33,333,3

42,142,1

12,112,1

5,35,3

15,215,2

5,35,3Przedstawi-ciele pracodaw-ców

Ocena reprezentacji interesów polskich pracodawców

Bardzo dobrze lub dobrze

Ani dobrze ani źle

Źle lub bardzo żle

Trudno powiedzieć

Konfederacja Pracodawców polskich

Liderzy związkowi

42,442,4 27,327,3 12,112,1 15,515,5

Przedstawiciele pracodawców

73,773,7 15,815,8 -- 10,510,5

Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan

Liderzy związkowi

33,333,3 27,327,3 21,221,2 18,218,2

Przedstawiciele pracodawców

78,978,9 10,510,5 -- 10,510,5

Związek Rzemiosła Polskiego

Liderzy związkowi

63,663,6 15,215,2 6,16,1 15,215,2

Przedstawiciele pracodawców

47,447,4 42,142,1 5,35,3 5,35,3

Zakończenie:

Zdaniem wszystkich rozmówców z kręgów społecznych oraz polityków i wysokich urzędników uczestniczących w dialogu partnerstwo społeczne i zinstytucjonalizowany dialog społeczny jest potrzebny, pomimo bardzo ostrej krytyki aktualnego dialogu w Polsce.

Funkcje pełnione przez TK i dialog społeczny w ocenie partnerów społecznych:

1. Możliwość wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego

2. Budowanie pozycji organizacji w UE

3. Możliwość dialogu, odczytanie nastrojów społecznych

4. Przekaz wizji gospodarczej

Dziękuję za uwagę.

bogumila.baranska@ae.katowice.pl