Mustafa MAHMUD - Dialogu Ateist.pdf

7/27/2019 Mustafa MAHMUD - Dialogu Ateist.pdf

1/74

DIALOGUME

MIKUN ATEIST

Dr. MUSTAFA MAHMUD


2/74

http://www.dielli.net

PARATHNIE

PERSONALITETI DHE VEPRA E DR. MUSTAFA MAHMUDIT

Dr. Mustafa Mahmudi u lind n vitin 1921 n Egjipt. Shkollimin fillor dhe t mesm e kreu nTant, kurse shkollimin universitar e mori n Fakultetin e Mjeksis t Universitetit t Kajros. Ispecializoi smundjet e mushkrive, duke u br njri ndr ekspertt m t njohur pr kt llojsmundjeje n Egjipt. Mirpo, dshira pr afirmin letrar ishte m e fuqishme, prandaj e lshoimjeksin dhe iu prkushtua studimit letrar, filozofik, sufistik dhe ideor.S pari u mor me letrsi; botoi disa vepra t rndsishme dhe t dalluara letrare, t argumentuara meprsiatje filozofike, kurse t krijuara menjher pas rev olucionit n Egjipt n vitin 1952. Botoi edhedisa tregime t shkurta, prej t cilave posarisht jan t dalluara: Ushqimi dhe jeta (1953),Zoti dhenjeriu (1955),Apartamenti 7(1955 dhe 1957), Nj grup njerzish (1962),Era e gjakut(1965) etj.M von botoi disa studime mjaft t rndsishme, si jan:Iblisi (1957),Enigma e vdekjes (1958),Enigma e jets (1967), Bijt (1961), Ajnshtajni dhe relativiteti (1961) e t tjera. Ai shkroi edheartikuj me rndsi t jashtzakonshme ndr t cilt dallohen:Mbi dashurin dhe jetn, t cilt jan

botuar ndrmjet viteve 1951 - 1955, pastaj Ditari i pasmesnats i cili u botua n po t njjtnperiudh, etj. Romanet t cilat i shkruante e pushtonin publikun dhe nxitnin kritikt e mdhenj.Vemas jan t dalluara kto romane t tij:E pamundshme (1960), Opiumi (1964),Merimanga (ngafillimi i vitit 1965),Dalja prej tabutit(nga fundi i 1965),Njeriu nn zero (1966). Shkroi edhe pjesteatrore: Leka i Madh (n ver t vitit 1963), Tronditja (n ver t vitit 1963), Njeriu dhe hija(1964), Goma (dimr 1968), Djalli banon n shtpin ton(1973). Pastaj u botuan disa udhpr-shkrime t rndsishme t tij:Pylli virgjr(1963), Shpella n shkrettir(1969), Qyteti oseRrfimii udhtarit (sht prmbledhje vzhgimesh pr udhtimet e tij ndrmjet viteve 1966 dhe 1968).Vepra me titull Ma kan pranuar n t vrtet sht prmbledhje letrash t zgjedhura t cilatlexuesit ia kan drguar n periudhn ndrmjet viteve 1956 - 1959. Zgjedhja prej letrave t lexuesvendrmjet vitit 1956 dhe 1966 botohet me titullinProblemet e dashuris. Pastaj u shkruanPranimete t dashuruarve (1966) dheRruga deri n Qabe (1971). Mustafa Mahmudi botoi edhe disa studime

mjaft t rndsishme t cilat nxitn polemika jashtzakonisht t mdha dhe t ashpra. Prej tyreveanrisht jan t njohura: Kurani - tentativ pr t kuptuarit bashkkohor(1969) (n prgatitjeedhe n gjuhn shqipe), Peripecit e mia prej dyshimit deri n besim (1970) (n gjuhn shqipe ibotuar n Prishtin m 1987 dhe i ribotuar n Shkup m 1994 e 1996), All-llahu (1972), Djallisundon (1970), Tevrati (1972), E kam par Zotin (1973), Shpirti dhe trupi (1973), Dialogu memikun ateist (1974), Marksizmi dhe Islami (1975), Muhammedi a.s. (1975) e t tjera. MustafaMahmudi aktivitetin e tij t gjithanshm e vazhdoi edhe pas vitit 1975. (Ndonse nuk kemi ndonjpasqyr t sakt t veprave t tij, brenda ksaj dekade ka botuar disa dhjetra vepra me tematikreligjioze dhe ka incizuar mbi 50 diafilma. N.I.).Duke e dhn kt pasqyr t shkurtr t veprave t publikuara t Mustafa Mahmudit, kemi pasurpr qllim q lexuesit tan ti njoftojm me kt shkrimtar, shkenctar dhe mendimtar bashkkohorarab me erudicion jashtzakonisht t madh, rruga jetsore e t cilit sht mjaft interesante, q

prndryshe m s miri mund t shihet prej zhvilimit ideor t cilin ai e ka kaluar.

ZHVILLIMI IDEOR I DR. MUSTAFA MAHMUDIT

Vshtir sht q n nj vshtrim t ktill t shkurtr t thuhet tr ajo q do t duhej t thuhet przhvillimin ideor t Mustafa Mahmudit. Megjithat do t prpiqemi ti shkoqisim s paku tendencatkryesore t ktij zhvillimi, duke i reduktuar kto n katr:a) Prej muziks deri n mjeksi,b) Prej aventurs deri n izolim,

2


3/74


c) Prej dyshimit deri n besim,) Prej letrsis deri n filozofi.Ktu, s paku shkurtimisht, do t prpiqemi t bjm fjal pr katr periudhat e zhvillimit, nmnyr q lexuesit tan sadopak t njihen me kt personalitet mjaft interesant t botsbashkkohore islame.

a) Prej muziks deri n mjeksiQysh n shkolln fillore, pastaj n t mesmen, Mustafa Mahmudin e trhiqte muzika. Duke e lexuardhe dgjuar Kuranin frymzohej me muzikalitetin dhe bukurin e tij. Kjo e shtyri q nj dit tblej kitarn dhe t filloj t msoj lojn me veglat muzikore. Kitara shpejt iu b pasion. Nga anatjetr, prindrit e tij njmend dshironin q t birin ta shohin n El Ezherin e njohur, e pastaj mexhybe dhe ahmedi. Mirpo, muzikanti i ri i theu t gjitha shpresat e tyre at dit kur maturoi dheshkoi t regjistrohet n fakultet. Pas kthimit prej Kajros, i lajmroi prindrit se sht regjistruar nFakultetin e Mjeksis n Universitetin e Kajros, duke ua br me dije se ky vendim i tij shtprfundimtar. Ja kshtu, Mustafa Mahmudi n nj mngjes shtatori u paraqit n Fakultetin eMjeksis n t cilin m von diplomoi dhe specializoi.Askush nuk e dinte se pikrisht studimi i mjeksis aq fuqishm do t ndikoj n Mustafa

Mahmudin i cili qysh n shkoll t mesme tregonte interesim t madh pr ateizmin. Dit e natlexonte, shkruante dhe diskutonte. Profesort e kshillonin q ta lr mjeksin dhe ti kushtohetletrsis. T tjert ia preferonin drejtsin, derisa t trett i sugjeronin ta studioj filozofin. Duketse vetm ai e dinte se cila sht rruga e tij. S shpejti u bind se pikrisht mjeksia ia ofronte at q edshironte. Profesort shpeshher e gjenin duke qndruar pran ndonj kufome mbi t ciln shtbr autopsia, duke i ndar dhe analizuar pjest e saj dhe duke krkuar prgjigje n pyetjet t cilatshpesh as vet profesort nuk i dinin e ndoshta as nuk i krkonin. N kt periudh MustafaMahmudi shkroi disa vepra t cilat paraqesin fillimin e kthess n jetn e tij, sikur q jan veprat:Enigma e vdekjes,Merimanga e disa t tjera. Kjo pr nj koh do ta shpjer n filozofin indiane,ku n iden e inkarnimit do t orvatet t gjej prgjigje n disa pyetje t cilat e preokuponin.Mjeksis prsri i kthehet, duke ia kushtuar tr qenien e vet. Duke iu falnderuar ksaj, pr njkoh relativisht t shkurtr filloi t dominoj n qarqet e mjeksis n Egjipt, q te shumica nxitixhelozi e te disa madje edhe kundrshtim t hapt. Nderi t cilin e gzonte n vend dhe jashtvendit, i mundsoi atij udhtime mjaft t shpeshta n shum vende t Evrops, Azis dhe Afriks.

b) Prej aventurs deri n izolim

Shpirti i shqetsuar dhe t ardhurat e mira e nxisnin n aventura. Disa her shkoi n Evrop, duke uorvatur t gjej qetsi n t dhe n qarqet e saja shkencore. Lexon do gj q i vjen n duar, zhvillondiskutime me dijetart dhe shoqrohet me mendimtart duke shpresuar se ata do ti ofrojn at q ekrkon dhe pr ka hulumton. Mirpo, mbetet i dshpruar pas takimit me ta. Pasqyra t ciln paraksaj e kishte pr Evropn filloi papritmas t zbehet e humbet. I pasur n t gjitha dhe egoist sipasnatyrs, detyrohet q m thell t zhytet n shpirtin e njeriut evropian, veantia parsore e t cilitsht centrizmi ekskluziv. Kjo i hap atij horizonte t reja t cilat do ta shpiejn n Azi, pastaj nAfrik, midis njerzve, ligjeve, shkrettirs, xhungls dhe fiseve t tyre. Altruizmi islam n t, gjat

ktyre udhtimeve do t zhvilloj njohuri madhshtore t filantropis, dashuris dhe humanizmit.Kudo do t gjurmoj pr burimet origjinale t dashuris ndaj Finitit, Absolutit dhe Burimorit. Prkt n veprat e tij edhe takohemi me udhkryqet e t gjitha meridianeve t bots. Pena e tijgazetareske sado q sht ekskluzive aq sht edhe studioze. N udhprshkrimet, artikujt, vepratdhe punimet e tjera t krijuara n at periudh hasim n laramani t pasur t jets t mbushur medoke, kontraste, tradita, martesa, lindje, varrime dhe me dervish t t gjitha tarikateve, kombevedhe sjelljeve. Mustafa Mahmudi tek ato na shpie nprmjet t gjitha rrugve t jets, pikllimit,gzimit, varfris, pasuris, shfrenueshmris, trheqshmris dhe shumngjyrsis.

3


4/74


Thn shkurt, pikrisht ktu takohemi me jetn ashtu si sht: e plot dhe e zbrazt njkohsisht,jetn e cila e prjetson aromn, t qajturit dhe t qeshurit e saj. Mustafa Mahmudi arrin t na eprezentoj kt me fjal sikurse artisti q e bn kt me ngjyra.N veprat e tij gjejm mjaft frym romantike, pasuri realiste dhe shum kndim simbolik. KtuMustafa Mahmudi bn nj hap m tej n letrsin bashkkohore arabe e cila shquhet me llojlloj-shmri, pasuri, ide, ballafaqim, guxim, hieshi, angazhim, humanizm dhe tradicionalitet.Pikrisht kjo prvoj e pasur dhe e llojllojshme do ti konfirmoj Mustafa Mahmudit se jeta dhevdekja s bashku me materien dhe shpirtin me t vrtet paraqesin sekretin e Sekretit, dhe se njeriut,sado q t dij, t posedoj dhe kado qoft, megjithat pak i sht dhn. Ky msim do t jetshkak q edhe ai vet t gjendet n meridianet, binart dhe hulumtimet e reja ideore, ku t gjitha sbashku do ta shpiejn at n prsiatje t re, n vetmi dhe izolim.

c) Prej dyshimit deri n besim

Mund t pritej q dr. Mustafa Mahmudi n kt rrke llojllojshmrish dhe kundrthniesh tahumb veten. Mirpo, nj shikim rreth vetes, n vete dhe jasht vetes e detyroi q ti prcaktojrelacionet e veta jetsore t cilat shpiejn npr t gjitha skilat dhe haribdet, mosbesimet dhebesimet, mkatet dhe pendimet, shfrenimet ideore dhe prcaktimet shpirtrore, dallimet kreative dhe

stabiliteti logjik. Dhe kjo rrug do t jet rikthyese n tr jetn e tij. N tr kt ai do ta gjejvetveten dhe qenien e tij. Kshtu do t filloj faza e re e jets s tij e cila e tra do ti prkushtohetshpirtit, besimit, njeriut dhe ngritjes s tij. E tr kjo ka ardhur pas leximit, studimit dheprimtsimit edhe t vetvetes edhe t t tjerve. Fryt i gjith ksaj do t jet vepra e tij me rndsiPeripecit e mia prej dyshimit deri n besim t ciln lexuesit tan kan mundsi ta lexojn si botimt veant. sht interesant t theksohet se para do kohe kjo vepr u botua edhe n gjuhn frn-gjishte n prkthimin e orientalistit t njohur Moro Shartjes, t botuar n Bejrut.Duke e marr parasysh se lexuesit tan, si tanim e theksuam, jan t njoftuar me kt vepr,prandaj edhe nuk do t ndalemi te ajo. Do t theksojm vetm se ajo paraqet pasqyrn e zhvillimitshpirtror t autorit po n at prmas n t ciln prezentohen disa vepra t Dekartit, Gazaliut,Spinozs e t tjerve. Ktu sht me rndsi t theksohet se kjo periudh e dr. Mustafa Mahmuditprezenton kthimin e tij t sinqert, t njmendt Kuranit, i cili krejtsisht do ta shpjer n binart,rrugn dhe relacionet e tij. Kjo edhe do t ndikoj q i tri ti prkushtohet studimit t njmendt tKuranit. Si rezultat i ksaj lindi vepra e tijKurani - tentativ pr t kuptuarit bashkkohor, e cilashkaktoi diskutime t rrepta n mesin e studiuesve t Islamit, rezultat i s cils ishte edhe vshtrimishkencor-kritik i ksaj vepre i kuranologes dr. Aishe Abdurrahman alias Bintu Shati. N kt veprMustafa Mahmudi u nis hapave t t observuarit konstruktiv kuranor, duke i konfirmuardimensionet e muxhizes s Kuranit dhe predominimin e tij ndaj t gjitha llojeve t kufizimeve,duke i mishruar n njmendsin absolute t ciln mundemi vazhdimisht ta hulumtojm, porasnjher nuk mundemi plotsisht ta zbulojm. Prve tjerash, kjo do ti ndihmoj tu shmanget tgjitha tendencave tjera ndikuese, duke u thelluar thell n sfern e fes, filozofis dhe shkencs.Pr shkak t gjith ksaj q e kemi ekspozuar, mund t themi se letrsia e tij pikrisht edhe ekaprceu rrugn e vet zhvilluese, e cila m n fund u gjet n punimet filozofike si edhe do tashohim kt m von.

) Prej letrsis deri n filozofiDr. Mustafa Mahmudi s pari konsideronte se nprmjet veprs letrare mund t thuhet do gj. Prkt edhe i prvishet fushs s letrsis, e cila me t vrtet edhe i solli fam dhe mirnjohje tmadhe. Veprat e tij lexohen n t gjitha ant. donjra prej tyre gati sht shitur. Pr to shkruhet,shqyrtohet dhe mendohet. Kur shfaqet ndonj pjes e tij teatrore, ather npr sportele sht njrrmuj e madhe, sepse rinia universitare dshiron ta shoh, ta ndiej dhe ta dgjoj. Besojm se prkt arsye vepra e tij letrare sht e ngjeshur sa me sensualitetin e altruistit, aq edhe me penetrimin,subtilitetin e filozofit. Ai sht letrar dhe filozof i dalluar. Stili i tij sht trheqs, i bukur dhe

4


5/74


dinamik. Gjuha e tij sht e pasur me figurativitet, simbolik dhe ide. Dialogjet jan t logjikshmedhe proporcionale. Eskploatimi me mundsit gjuhsore sht shum i pasur dhe i fuqishm. dogj sht n lvizje, hov, zhvillim, ndryshim. Personazhet jan t gjalla, origjinale dhe tzhvillueshme, por edhe t thurura n trsin e konceptimit t krijimit t ri letrar i cili imponohet,ndikon, ndrron dhe krijon. Ktu mishrohen shpresat pr nj t nesrme m t mir, m humanedhe m t ndjeshme, sepse para s gjithash jemi njerz. N gjith kt njeriu mund ta shoh edhemjerimin e vet por edhe shenjtrin e vet, pavlersin dhe autoritetin. E para e shkatrron ndrsa edyta e ndrron. N vrapimin e vazhdueshm pr ndrrime dhe gjurmime ai, megjithat, ka fuqi tagjej vetveten, qenien e vet dhe ti mposht problemet t cilat edhe pse origjinale, megjithat etransformojn njeriun. Njeriu sht i lir vetm ather kur ka mundsi t prcaktohet, tangazhohet dhe t prodhoj, sepse n tr at mishrohet edhe ideja e tij sikur edhe qenia e tij.Ja, n tr kt cikl t ndodhur rreth tij dhe n vet at, njeriu, sipas mendimit t dr. MustafaMahmudit, sht i vlefshm aq sa vepron, sa sht i lir, sa beson dhe sa sht i angazhuar.Dhe n fund, dshirojm t theksojm se dr. Mustafa Mahmudi sht i preokupuar me problemet enjjta me t cilat sht i preokupuar edhe filozofi m i madh bashkkohor islam, dr. Muhamed ElBehij, edhe pse ktyre problemeve u hyjn nga knde t ndryshme dhe aspekte t llojllojshme. Nevena mbetet obligimi q t dy, sikur edhe mendimtart tjer islamo-arab, ti njoftojm, prezentojmdhe studiojm.

Dr. Ahmed SmajlloviqPrktheu: Nexhat Ibrahimi

5


6/74


7/74


ALL-LLAHU NUK KA LINDUR AS SSHT ILINDUR(KURAN)

Miku im sht shkolluar dhe ka doktoruar n Franc. Atje, duke u inkuadruar n Rrymn ejets moderne, sht shoqruar prve t tjerve edhe me hipikt, me rast ka formuarbotkuptim t atill pr botn i cili do gj mohon. Ai dshiron t polemizoj me nebesimtart, ndonse na konsideron naiv, sepse zbulon se ne vetveten e prqeshim duke umashtruar me iluzione pr xhennetin dhe hyrit derisa mblsit dhe bukurit e ksaj botena shmangen.Me nj rast, me shpoti, m tha:Ju konfirmoni: Zoti ekziston, duke e mbshtetur konfirmimin tuaj n parimin eshkaksis (kausalitetit).Pohoni se: do gj e ndrtuar ka ndrtuesin e vet, do gj ekrijuar, krijuesin e vet, do gj ekzistuese, krijuesin e vet; plhura e dshmon endsin,piktura piktorin, gravura gravuesin, kurse kozmosi, sipas ksaj logjike, sht dshmia m emir pr ekzistimin e Zotit si krijues i tij. Ndrkaq, nse e pranojm gjendjen e ktill tgjrave, a thua nuk kemi t drejt q sipas logjiks s njjt t shtrojm pyetjen: kush ekrijoi at Krijues?! A nuk sht kjo kurth pr argumentet tuaja?!I themi atij: Pyetja jote sht e gabueshme - n t nuk ka kurrfar kurthe pr pohimin ton.Ti, s pari, e pranon Krijuesin e pastaj pyet kush e ka krijuar At, duke ia nnshtruarKrijuesin ligjeve t cilat dominojn n botn e krijesave. Kjo sofistika jote i ngjankukullave t cilat lvizin me ndihmn e zemberekut - spirales. Po qe se kundrohen nrrafshin e lvizjes s tyre, pason se edhe njeriu, i cili i ka br, lviz sipas parimit tzemberekut. Sikur, me ndonj rast, t ishte e mundur tu thuhet atyre se ai lviz mevetveten, do t prgjigjeshin se kjo sht e pamundur, sepse n botn e tyre do gj lviz

me ndihmn e zemberekut. Kshtu edhe ti, i kufizuar dhe i zhytur n botn vetjake ku dogj q ekziston, domosdo parashtron Krijuesin, nuk po arrin t kuptosh se Zoti ekzistonvetvetiu.Filozofi i njohur gjerman Emanuel Kanti n veprn e tijKritika e mendjes s pastrkazhvilluar iden se me mendje nuk mund t prfshihet e verteta e pafund. Sipas natyrs ssaj, mendja i arrin vetm partikularit ndrsa sht e paaft t kuptoj t ekzistuarit absolutsi sht ekzistimi i Zotit. Ne e kuptojm Zotin me ndrgjegje (damr) e jo me mendje(akl). Dshira jon pr drejtsi sht dshmi e ekzistimit t s drejts, sikur q sht etjapr uj dshmi pr ekzistimin e ujit.Aristoteli shum m hert ka shtruar nj varg t tr shkaqesh duke thn: karrigia shtnga druri, druri nga trungu, trungu nga fara, kurse fara sht nga mbjellsi, q n fund t

tregoj se si numrimi i till i shkaqeve medoemos shpie tek shkaku i par. Shkakun i cilinuk ka nevoj pr shkak, lvizsin i cili nuk ka nevoj pr lvizs, krijuesin i cili nuk kanevoj pr krijues, q i prgjigjet t kuptuarit ton t All-llahut xhel-le shanuhu.Ibni Arebiu konsideron se n pyetjen kush e krijoi Krijuesin aspak nuk duhet prgjigjur.Zoti e dshmon ekzistimin dhe sht jokorrekte me ekzistim t dshmohet Zoti. Drita edshmon ditn e jo e kundrta...

7


8/74


All-llahu nuk ka nevoj pr dshmi, sepse Ai do gj e dshmon. Ai vetvetiu sht e vrtete qart (el-hakku-l-wdihi bi dhtih). All-llahu shfaqet n ligjet, rendin, bukurin dhenormat, n gjethin e drurit, pendn e palloit, krahun e fluturs, ern e trndafilit, kngn ebilbilit, lidhshmrin e yjeve, n simfonin e kozmosit. Sikur t thonim se e tr kjo shtkrijuar rastsisht, do ti prngjanim njeriut i cili konsideron se me vet hedhjen e

shkronjave n ajr, prej tyre mund t krijohet vargu n t cilin do t gjenim nj poezi tShekspirit, do t thot poezi pa poet.Kurani na liron nga shkoqitjet e ktilla me nj dshmi mjaft t qart dhe t sakt:Thuaj: Ai All-llahu sht Nj! All-llahu sht Ai qdo krijes i drejtohet (i mbshtetet)prdo nevoj. As ska lindur k, as nuk sht i lindur. Dhe Atij askush nuk i sht ibarabart. (El-Ihls, 1-4).

** *

Miku yn na pyet me prmim: E prse thoni se Zoti sht Nj? Pse mos t jen disa zotrame kompetencat e ndara ndrmjet vete?I prgjigjemi me Kuran dhe n pajtim me logjikn t ciln edhe vet e pranon, me logjikn

e shkencs: Krijuesi sht Nj, sepse i tr kozmosi sht i ndrtuar sipas nj plani dhe nganj substanc. Nga hidrogjeni prbhen njzet e dy elemente t cilat n sistemin eMendelievit kan mnyrn e njjt t bashkimit dhe derdhjes s fuqis atomike me t cilnyjet ndriojn. Tr bota e gjall sht e prbr nga prbrjet e karbonit. Me t djegur aikarbonizohet. Trajtat e tij m t larta, sikur q sht bota shtazore, n dukje me dallime tmdha, tregojn se n nj plan t caktuar t autopsis bretkosa, lepuri, pllumbi, krokodili,gjirafa dhe balena kan arteriet, ent e gjakut, pjest e zemrs dhe eshtrat e njjta. do ashtktu ka vendin e vet prkats atje - krahu te pllumbi sht kmba e prparme tek bretkosat.Eshtrat jan t njjta me ndryshim mjaft t vogl - n qafn e gjirafs, prkundr gjatsiss saj, gjejm shtat unaza sikur edhe te qafa e iriqit. Sistemi nervor tek t gjith sht injjt. Prbhet nga truri, palca kurrizore dhe nervat. Sistemi i tretjes me barkun, zorrn

dymbdhjetgishtore, zorrn e vogl dhe t madhe, sistemi i shumzimit me vezoret, anin(uterusin), kanalet e tyre, sistemi i urins me veshkt, kanalin e urins, fshikza e urinsdhe m n fund, autopsia unike tek t gjith sht qeliza. Identik sht edhe prshkrimi ibims, shtazs dhe njeriut: linden, marrin frym, shumohen dhe vdesin.Pse ather pas gjith ksaj do t ishte i uditshm pohimi se Krijuesi sht Nj. Si kjo q IPrkryeri mos t jet Nj - t paprkryerit jan t shumt. T Prkryerit nuk i nevojitetplotsim tek t tjert.Sikur t kishte shum zota, ata do t ndaheshin: secili do t shkonte me at q e ka krijuardhe Toka do t zhdukej.All-llahu xhel-le shanuhu posedon dinjitetin m t lart dhe gjithfuqin absolute, e ktoatribute prjashtojn fardo bashkpjesmarrjeje.

** *Miku yn filloi ta prqesh t kuptuarit ton t hyjnis (rububujjeh). Ai thot: sht iuditshm ky Zot i cili przihet n do hollsi madje edhe m t vogln: e prudh bletn qvetes tia ndrtoj vendqndrimin n male, as gjethi nuk bie, e q Ai mos ta dij, nukzhvillohen frytet nga sythet e veta, e q Ai mos ti numroj, nuk mbarset as q lind femrapa dijen e Tij, rrshqitja e kmbs n grop, rnia e mizave n ushqim, ndrprerja e lidhjestelefonike sht me dijen e Tij. Nse nuk ka shi, Ai nuk e ka dhn, e nse bie, Ai e dha. A

8


9/74


nuk po e angazhoni ju Zotin tuaj me t kuptuarit e till madje edhe pr hollsit m tvogla?Shtruarja e ktill e pyetjeve nuk na lejon t kuptojm se a mos pr mikun ton Zoti do tishte m i denj pr hyjni kur vetveten do ta lironte nga t gjitha kto prgjegjsi dhethjesht tia kthej shpinn kozmosit t cilin e ka krijuar. A thua sipas t kuptuarit t tij do

t meritonte respekt zoti i cili sht pasiv dhe i pandrgjegjshm, i cili nuk dgjon, nuksheh, nuk prgjigjet dhe nuk kujdeset pr krijesat e tij dhe, m n fund, prej nga shtruesit tpyetjeve dituria q t gjykoj se cila gj sht e parndsishme q t mos meritojangazhimin e Zotit, e cila sht aq me rndsi q kt ta meritoj.Rnia e insektit n gjell pr shtruesin e pyetjeve sht e parndsishme dhe e pavler, pora nuk e ka mbytur mushkaja Lekn e Madh dhe a thua rnia e insektit nuk do t thot futje emikrobeve n ushqim dhe helmim i armats s njerzve.Hollsit m t rndomta mund t jen vendimtare pr ndodhit m t mdha, ndrsa gjratm t rndsishme shpesh humben pa z dhe kurrfar gjurme. Vetm Njohsi i t gjithave edi vlern e vrtet dhe rndsin e do gjje. A thua shtruesi i pyetjeve mund ti prcaktojkompetencat e Krijuesit dhe Sunduesit t do gjje!? O Zot, i lartsuar je dhe i pastr nga t

kuptuarit e till!I denj pr adhurim sht vetm Ai i cili me dijen e Tij e prshkon do gj dhe t cilit nuk ishpton as sendi m i madh e as m i vogl n qiell dhe n Tok.

Prktheu: Nexhat Ibrahimi

9


10/74


11/74


NSE ALL-LLAHU I KA CAKTUAR VEPRAT E MIA,PRSE ATHER M THRRET NPRGJEGJSI?!

Duke menduar se ksaj here skam rrugdalje, miku me dashakeqje tha:Pohoni se Zoti e cakton do gj madje edhe veprat tona. Nse sht ashtu, nse Ai i kacaktuar edhe veprat e mia t kqija, prse ather m thrret n prgjegjsi pr to? Mos mthuani, sipas tradits suaj, se un kam t drejt t zgjedh, sepse ska gnjeshtr m t madhese kjo. Ju pyes: A mos e kam zgjedhur un lindjen, gjinin, lartsin, ngjyrn, vendlindjentime? A lind Dielli dhe a perndon Hna sipas zgjedhjes sime? A vjen sipas zgjedhjes simecaktimi im; m befason vdekja dhe m ndodh tragjedia, dhe bj krim. Prse Zoti mdetyron t bj dika, e pastaj pr kt shkak m dnon?! Nse pohoni se jeni t lir sepseprve vullnetit t Zotit keni edhe vullnetin vetjak, a nuk po i prshkruani me ktbashkpjesmarrje dhe reciprocitet t shum vullneteve?! Prve ksaj, thoni pr ligjet emjedisit, kushtet dhe domosdoshmrin pr t cilat flasin meterialistt historik?!I knaqur me kto pyetje t shkrepura sikur t shtna (arme), miku u qetsua, i bindur se meto prgjithmon m ka varrosur.Krejtsisht i qet ia fillova:Ke rn n disa gabime: Veprat tua i jan t njohura Zotit dhe t shkruara n Librin e Tij,por me kt nuk t jan caktuar detyrimisht. Ato jan caktuar vetm n dijen e Tij. Kjocaktueshmri deri diku mund t krahasohet me kt q vijon: Ti ke njohuri pr veprat e birittnd dhe n to ekziston mundsia q biri yt t bj kurvri. Nse ai kt e bn, a mos e kedetyruar ti n kt ose kjo vetm sht parashtruar dhe ka ndodhur q dituria jote ka qen esakt.Sa u prket fjalve tua pr lirin dhe mundsin e zgjedhjes se kjo sht vetm gnjeshtr ekulluar dhe se kjo dshmon kt ka nuk e ke zgjedhur lindjen, gjinin, ngjyrn,vendlindjen tnde, se nuk mund t ndikosh n Diellin dhe Hnn; kto tregojn gabimin tje-tr t cilin e ke br. Gabimi sht n at q ti lirin e kupton krejtsisht ndryshe nga nebesimtart. Ti flet pr lirin absolute dhe po thua pse skam mundur veten ta krijoj tbardh apo t zi, t gjat apo t shkurtr dhe a sht n mundsin time ta bart Diellin ngavendi i tij apo ta ndal n orbitn e tij.Ne ksaj i prgjigjemi: Ti flet pr lirin absolute, lirin e zotrimit t lir me kozmosin q iprket vetm Zotit. Pr ne sht e vrtet e vetme: Zoti yt krijon ka t doj dhe zgjedh.Ssht (e drejt) e tyre t zgjedhin. (El-Kasas, 68). Askush nuk ka t drejt zgjedhjeje nshtjen e krijimit, sepse Zoti xhel-le shanuhu sht Ai i cili krijon ka t doj dhe zgjedhka t dshiroj. Zoti i lartmadhruar nuk do t t ftoj n prgjegjsi pr shkak t lartsistnde, as q do t t dnoj pr shkak se nuk e ke ndalur Diellin n orbitn e tij. Por, fusha e

pyetjeve sht fush e ngarkimeve. Ti n kt fush je i lir dhe ata jan kufijt pr t ciltpo flasim. Ti je i lir ti kultivosh pasionet tua, ta prmbash urrejtjen tnde, ti kundrviheshvetvetes, ti largosh qllimet e kqija, ndrsa ti vazhdosh prirjet tua t mira. Ti mund tbhesh bujar me vetveten dhe pasurin. Mund t flassh t vrtetn ose t gnjesh. Mund taprmbash dorn tnde nga e ndaluara. Mund ta prmbash shikimin tnd nga trupi i ttjerve. Mund ta prmbash gjuhn tnde nga sulmi, prgojimi dhe intrigat. N kt fush nejemi t lir, dhe vetm pr at q sht brenda saj do t pyetemi dhe do t jemi prgjegjs.

11


12/74


Fjala sht pr lirin relative e jo absolute, lirin e njeriut n planin e obligimeve. Kjo lirisht e vrtet, kurse at tek ne e dshmon ndjenja e lindur pr t. Ne ndiejm prgjegjsi,pendim pr gabimin e br, ndrsa knaqsi kur bjm pun t mir. Ne n do rastzgjedhim dhe krahasojm disa alternativa. Madje edhe detyra e par e arsyes son shtprcaktimi dhe zgjedhja ndrmjet disa alternativave.

Ne krejtsisht qart e dallojm lvizjen e dors e cila dridhet nga ethet dhe t dors e cilashkruan letr, dhe themi se lvizja e par sht e caktuar, e detyruar, ndrsa lvizja e dyt ezgjedhur, e lir. Sikur t mos kemi vullnet t lir, nuk do t mund as t bnim dallime.Gjithashtu, kt liri e dshmon edhe ndjenja jon e paaftsis ta detyrojm zemrn n dikame ka ajo ssht e knaqur. Femrn mundemi me detyrime dhe krcnim ta shpiejm nsituat t bj ka t dshirojm, por me kurrfar mjetesh detyruese nuk mund ta detyrojmq n t vrtet t na doj. Kjo qart tregon se All-llahu xhel-le shanuhu i ka liruar zemrattona nga nnshtrimi i fardo detyrimi, duke i krijuar plotsisht t lira. Pr kt arsye All-llahu xhel-le shanuhu e ka br qllimin - nijetin, burim i t cilit sht zemra, shtyll eprgjegjsis. Besimtari i cili nn presion e blasfemon fen nuk do ti prgjigjet Zotit deriather kur me zemr t bj blasfemi:

... Prve nse n kt sht i detyruar, kurse zemra e tij sht e bindur thell n besim... (En-Nahl, 106).Pikpamja tjetr e gabueshme e ksaj qndron n at q disa njerz kuptojn se liria enjeriut sht mbi vullnetin e Zotit, dhe duke i akuzuar rekomanduesit e liris s Zotit iprshkruajn bashkpjestar n urdhrdhnie dhe vendim. Kshtu edhe ti, o mik, e kekuptuar dhe ke folur pr vullnetin e shumnumrt, q sht, pa dyshim, botkuptim igabueshm. Liria e njeriut nuk ngrihet mbi vullnetin e Zotit. Njeriu sht i lir t bj di qi kundrvihet knaqsis s Zotit, por ai nuk mund t bj asgj q i kundrvihet vullnetit tZotit.Zoti xhel-le shanuhu na ka dhn liri q ti kundrvihemi knaqsis s Tij n dmin ton,por askujt si ka dhn liri q ti kundrvihet vullnetit t Tij. Ktu sht ana tjetr e liris

relative t njeriut. do gj q ne veprojm sht n kuadr t vullnetit t Zotit, madje edheat q e veprojm e q nuk sht n pajtim me knaqsin e Zotit dhe me Sheriatin.Liria jon sht begati nga Zoti dhe shprblim t cilin Krijuesi na ka dhuruar krejtsisht,pavarsisht nga vullneti jon. Liria jon sht vetm vullneti i Tij.Dhe ju nuk doni tjetr prvese ka do All-llahu. (El-Insn, 30).T flasish pr lirin n kt kuptim, nuk do t thot ti shoqrosh Zotit shok. Liria jonsht e njjt me urdhresat e Tij, vullnetin e Tij dhe caktimet e Tij.Pikpamja e tret e gabueshme e ksaj pyetjeje sht t kuptuarit e gabueshm t caktimitdhe fatit t vullnetit t lir dhe zgjedhjes s lir, nga ana e atyre t cilt jan t preokupuarme studimin e ktyre pyetjeve. Ata caktimin dhe fatin e kan kuptuar se kjo sht tdetyruarit dhe t shtrnguarit e njeriut n at ka nuk sht n karakterin e tij dhe n natyrn

e tij. T njjtin gabim e ke br edhe ti o mik! All-llahu i madhruar e mohon detyrimin ngaana e vet:Nse kishim dashur, Ne nga qielli do tua zbritnim nj Shenj para s cils ata qafat e tyredo ti ulnin. (Esh-Shuar, 4).Domethnia e ktij ajeti sht e qart: ka qen plotsisht e mundur q njerzit t detyrohenn besim, por kjo ssht br pr shkak se All-llahu nuk detyron:Nuk ka shtrngim n fe. Rruga e vrtet qart dallohet nga ajo lajthitse. (El-Bekare,256).

12


13/74


Sikur t kishte dashur Zoti yt, do ti besonin ka jan n Tok q t gjith. A ti do tidetyrosh njerzit t bhen besimtar? (Jnus, 99).N ligjshmrit t cilat i ka dhn Zoti nuk ka kurrfar detyrimi. Caktimi dhe fati nukguxohet t kuptohen si detyrim i njerzve n dika ka nuk sht n natyrn e tyre. All-llahu xhel-le shanuhu i jep secilit at q sht n vet qllimin e tij, i dshiron at ka ai

vet dshiron dhe do at ka ai vet e do. T qeverisurit e Zotit sht zgjedhja e njeriut,sepse Zoti xhel-le shanuhu e drejton do njeri nga ajo nga synon zemra e tij dhe farqllimi ka:Kush dshiron shprblimin e Ahiretit, do tia shumfishojm at, ndrsa atij kush dshironshprblimin e ksaj bote, do tia japim... (Esh-Shr, 20).Zemrat e tyre jan t smura, kurse All-llahu smundjen e tyre edhe m e shton... (El-Bekare, 10).Kurse ata t cilt jan n rrug t drejt, Ai edhe m tej do ti shpjer... (Muhammed,17).Do ta prmendim edhe ajetin n t cilin All-llahu xhel-le shanuhu u drejtohet robrve:Nse All-llahu e di se n zemrat tuaja ka dika t mir, do tju jap m mir se ajo q

sht marr nga ju... (El-Enfl, 70).All-llahu i lartsuar na e mundson at q e kemi zgjedhur n zemrat tona dhe far janqllimet tona dhe s ktejmi nuk ka dhun, detyrim as shtrngim n di q nuk sht npajtim me natyrat tona.Sa i prket atij q jep dhe ruhet (nuk gabon), dhe at m t bukurn e konsideron tvrtet, atij do tia lehtsojm pr n lehtsi. Kurse ai q sht koprrac dhe ndihet imvetsishm, dhe at m t bukurn e konsideron gnjeshtr, atij do tia lehtsojm pr nvshtirsi. (El-Lejl, 5-10).Ti nuk gjuajtje kur gjuaje, por gjuante All-llahu... (El-Enfl, 17).Ktu po identifikohet akti i t gjuajturit t njeriut me gjuajtjen e br nga ana e All-llahutxhel-le shanuhu, dhe se ekziston vetm nj gjuajtje. Njeriu ka qllimin, ndrsa All-llahu i

madhruar e mundson realizimin e tij, dhe kt, nse sht i mir, me t mir, kurse nsesht i keq, me t keq. Liria njerzore nuk ka mas t prhershme por vetm aftsinrelative, e cila zmadhohet dhe zvoglohet. Njeriu mund ta rrit lirin e vet me shkenc: mendihmn e zbulimeve dhe risive t ndryshme ai ka arritur ta pushtoj Tokn, ta ngadhnjejhapsirn dhe t lirohet nga prangat e kohs. Duke i zbuluar ligjet n natyr njeriu kaarritur q t zotroj me to dhe q vetes ato tia nnshtroj: ka zbuluar si ta ngadhnjejngrohtsin, ftohtsin, errsirn dhe kshtu e ka rritur lirin e vet n planin e aktivitetit ttij. Shkenca pra, sht mjet i zgjerimit t kufijve t liris s njeriut.Mjeti i dyt sht feja. T drejtuarit Zotit dhe krkimi i ndihms s tij, gjithashtu i zgjeronkufijt e liris dhe kt mjet e kan prdorur t gjith T drguarit e Zotit dhe ithtart e tyre.Sulejmani (a.s.) i ka nnshtruar xhinnt, ka zotruar me ern dhe ka folur me zogjt, t

gjitha kto me prkrahjen dhe ndihmn e Zotit; Musa (a.s.) e

au detin; Isa (a.s.) i ngjallte tvdekurit, i shronte t verbrit, t zgjebosurit dhe t verbrit. Lexojm, gjithashtu, prevlijat - dashamirt e Zotit - t cilve u mbulohet Toka dhe u zbulohen sekretet, trndomtve t paarritshme.T gjitha kto jan shkallt e liris t ngritura mbi lirit mesatare njerzore, t cilat ata ikan arritur me prpjekjet m t larta n t drejtuarit e tyre All-llahut xhel-le shanuhu dhe tshprehurit e dashuris ndaj Tij. Atyre u jan dhuruar pjest e dituris sekrete.

13


14/74


Dituria paraqitet srish. Mirpo, kt her kjo sht dituria e tesavvufit - misticizmit (el-ilm-ul lednij). shtjen e zgjedhjes s lir dhe vullnetit jo t lir Ebu Hamid El-Gazaliu eshtron dhe e shkoqit shkurt dhe thjesht me dy fjali:Njeriu sht i lir n at q ka dituri dheNuk sht i lir n at q nuk ka dituri.

Me kt ai mendon se sa m shum q t zgjerohet dituria e tij, zgjerohet njkohsisht edhesfera e liris s tij, qoft dituria e tij objektive apo dituri mistike (ledunij).Mendimtart materialist gabojn kur pohojn se njeriu sht rob i domosdoshmrishistorike, duke par n t vetm nyjen n zingjirin e ndodhive shoqrore-ekonomike,plotsisht t nnshtruar ligjeve t ekonomis dhe lvizjes s shoqris.Nocionin t cilin ata pa lodhje e prsrisin, sikur ai t ishte ligj, domosdoshmri ekonfliktit klasor(hatmijet-us-sira-it-tabekijj ), sht i gabueshm n shkoqitjen shkencore,sepse nuk ka domosdoshmri n sfern njerzore, por m s shumti q ka, jan gjasat dhemundsit dhe n kt edhe qndron dallimi ndrmjet njeriut dhe dhmbzave, mjeteve dhetrupave material. sht e mundur t parashihet t znit e Diellit n minut dhe sekond,kurse sht e mundur t parashihet edhe lvizja e tij n ardhmri. Mirpo, sht e pamundur

t dihet ka fsheh njeriu n qllimet e tij, do t bj nesr ose pasnesr. Kjo sht epamundur t dihet prve nprmjet mundsis, probabilitetit dhe hamendjes dhe kt, mekusht t posedimit t t dhnave t mjaftueshme pr sjelljen e vendimit.Sa u prket pohimeve t materialistve pr ndikimin e mjedisit dhe shoqris, dhe se njeriunuk e jeton jetn e tij t pavarur, t mvetsishme, u prgjigjemi se ndikimi i mjedisit dheshoqris si kundrveprim liris individuale, konfirmon domethnien dialektike t ksajlirie, sepse liria individuale konfirmohet vetm n t ballafaquarit me kudrveprimet; nsenuk ka kundrveprim n lirin e njeriut, ather ai edhe ssht i lir, nse liria kuptohet nkuptimin e vrtet, sepse nuk ekziston kurrfar pengese t ciln duhet mposhtur dhe tvrtetohet nprmjet saj liria jon.


14


15/74


PSE ALL-LLAHU KRIJOIT KEQEN?

Miku vazhdoi m tej:

Si mund t thoni se Zoti juaj sht i prkryer, bujar, mshirues, fisnik, i but, kurse i kakrijuar t gjitha kto t kqija n bot: smundjen, pleqrin, vdekjen, trmetet, vullkanet,mikrobet infektuese, helmin, thatsirat, ftohtsin, kancerin i cili nuk po i kursen as fmijte as pleqt? Nse Zoti sht dashuri, bukuri dhe mirsi, si e krijoi ather urrejtjen,shmtin dhe t keqen?!Problemi t cilin e inicoi pyetja e mikut sht ndr problemet fundamentale t filozofis,shpjegimi i t cilit i ka ndar shkollat dhe mendimet.N kt prgjigjemi: Zoti sht i mshirueshm dhe i mir. Ai nuk ka urdhruar t veprohetkeq, por nga menuria Ai nuk e pamundsoi at.... Thuaj: All-llahu nuk urdhron t bni amoralitet. A po flisni pr All-llahun at q nuk edini? Thuaj: Zoti im urdhron drejtsi... (El-Arf, 28-29).

All-llahu urdhron vetm drejtsi, dashuri, mirsi, falje dhe at ka sht e mir dheknaqet vetm me t mirn dhe t kndshmen. Por, pse ather e lshoi kriminelin t bjkrim, vrassin t vraj, vjedhsin t vjedh? Pr arsye se ka dshiruar t jemi t lir dhe tgjykojm pa kurrfar ndikimi. Ndrsa liria paraqet mundsin pr t gabuar, prndryshenuk do t quhej liri! Zgjedhja e lir sht ndrmjet mosdgjimit dhe dgjimit.Ka qen n mundsin e All-llahut q t gjithve t na bj t mir dhe t na detyroj ndgjueshmri, q do t nnkuptonte t marrurit e liris s t zgjedhurit.Sipas dshirs dhe urtsis s Zotit, liria me dhembje sht m fisnike pr njeriun se sarobria me fat. Pr kt arsye edhe sht ln mundsia e t gabuarit!Shikimi korrekt dhe objektiv na zbulon se e mira n ekzistencn e prgjithshme shtparim, kurse e keqja prjashtim. Shndeti sht baz, kurse smundja prjashtim. Ne kohn

m t madhe t jets e kalojm n shndet. Smundja rrall na godet. Ashtu sht edhe metrmetin i cili zgjat disa minuta n jetn e Toks me miliona vjet. Ktu sht edhe meluftrat dhe katastrofat. T gjitha kto jan shtangime t shkurtra n jetn e popujvendrmjet periudhave t gjata t paqes.Praktikisht, do gj e ka ann e mir t saj. Smundja nxit ruajtjen e shndetit, dhembjasht burim i qndress, kmbnguljes dhe gatishmris pr sakrific. Trmetet jan marrjefrym, lirim i shtypjes s brendshme t rruzullit toksor, t cilt e ruajn siprfaqen e sajnga shprthimi. Vullkanet nxjerrin pasuri t fshehta xehesh dhe e mbulojn siprfaqen eToks me llav t plleshme. Luftrat i lidhin popujt. Nga kjo lidhje vargore u krijuan edheKombet e Bashkuara edhe Kshilli i Sigurimit, si instanca m t larta botrore, t cilat izgjidhin kontestet ndrkombtare. Penicilini, atomi, aeroplant raketor, raketat jan

zbuluar duke iu falnderuar luftrave. Helmi i gjarprit e prmban kundrhelmin m efikas.Nga mikrobet bhen vaksinat. Pozitat t cilat i kemi tash nuk do t na takonin sikur t ishingjall gjyshrit tan. E keqja n kozmos sht sikur hija n fotografi; nse i afrohesh tduket se sht gabimi dhe mungesa e fotografis, por, nse fotografin e vshtron ngalargsia e duhur, do t zbulosh se ajo sht e domosdoshme dhe se hija ka detyr t dors spar n formimin estetik t fotografis.

15


16/74


A do t mund t dinim sht shndeti sikur t mos ishte smundja? T mirn e njohimduke iu falnderuar t shmtuars, pozits natyrore duke iu falnderuar jonatyrores. N ktkuptim jan edhe fjalt e Ebu Hamid El-Gazaliut t madh:Mosprkryerja e kozmosit sht prkryerja e tij, sikur q sht edhe shtrembrimi i harkutdrejtsia e tij, sepse, n t kundrtn, nuk do t mund ta hedhte shtizn.

Domethnia tjetr e vshtirsive dhe dhembjeve sht zbulimi i natyrs s vrtet tnjerzve. Sikur t mos ishte vshtirsia, t gjith njerzit do t ishin t njjt, bujaria do tvarfrohej, kurse lufta do ta humbte mblsin e sulmit.Ky sht provim pr donjrin prej nesh para vetes dhe para Zotit t madhruar.Kjo bot nuk sht gj tjetr vese nj kaptin romani, i cili ka disa kaptina, kurse vdekjanuk sht fundi i tregimit por fillimi i tij. Nuk sht korrekte t japim gjykimin pr dramnn baz t vetm nj akti t saj, sikur q sht jokorrekte ta hedhim posht nj vepr, sepsefaqja e par e saj nuk na knaq. Gjykimi korrekt bhet tek n fund.Dhe, m n fund, me ka e konpenson tr kt miku. A mos po krkon ai jet pa vdekje,pa smundje, pa pleqri, pa t meta, pa ndihm, pa kufizim, pa pikllim dhe pa dhembje. Anuk po krkon prkryerjen absolute, ndonse prkryerja absolute i prket vetm Zotit. I

prkyer sht vetm Nj dhe i Vetmi, do t thot se miku nuk do t jet i knaqur derisa aipersonalisht t bhej zot, e kjo sht prmim i vetvetes. Ai dhe t paknaqurit e ngjashmme t vetm na bjn t qeshemi. Ata dshirojn q jeta t bhet parajs, por, kan brq t bhet ashtu? Me ka miku yn sht i denj t bhet zot. Gjyshja ime ka qen m emenur se doktori i doktoruar n Franc kur thjesht tha:E mira sht nga Zoti, kurse e keqja nga vet ne.Kto fjal t pakta e prkufizojn dhe e sqarojn gjith problemin. Zoti e ka dhn ern dhelumin, por kapiteni i anijes e ngarkon me njerz dhe e ngarkon me mall, dhe kur anijafundoset e shan Zotin dhe e mallkon fatin. far mkati ka Zoti n kt! Ai e dha ujin nt cilin anija do t lundroj edhe era e cila anijen do ta lviz, por nefsi dhe pangopsianjerzore t mirn e shndrruan n t keqe.

Sa urtsi dhe menuri kan fjalt:E mira sht nga Zoti, kurse e keqja nga vet ne!.


16


17/74


FAR SHT MKATI I ATIJ TEK I CILI NUK KAARRITUR KURANI?

Pas nj t menduari t gjat miku yn, vazhdoi duke e theksuar do fjal t pyetjes s re:Mir! - far sht mendimi juaj pr njeriun deri te i cili nuk ka arritur Kurani as ndonjlibr tjetr i Shpalljes s Zotit, as q i ka ardhur I drguar i Zotit? far sht mkati i tij?do t ndodh me t n Ditn e dhnies s llogaris, pr t ciln ju flitni?I thash atij:S pari m lejo t jap shenj n supozimin e gabuar t pyetjes sate. Zoti xhel-le shanuhuqart thot se askujt nuk ia ka ndaluar Mshirn e Tij, Shpalljen e Tij, Fjalt e Tij dheAjetet e Tij:

Dhe nuk ka pasur popull t cilit nuk i ka ardhur ai i cili ka qortuar (trhequr vrejtjen). (El-Ftir, 24).Ne mesiguri do populli i kemi drguar nga nj T drguar. (En-Nahl, 36).Pejgambert e prmendur n Kuran nuk jan T drguarit e vetm t Zotit. Prve tyre kapasur me mijra t tjer pr t cilt nuk dim asgj. Zoti xhel-le shanuhu pr kt i thotMuhammedit (a.s.):... Pr disa prej tyre t kemi rrfyer e pr disa nuk t kemi rrfyer. (El-Muminn, 78).All-llahu frymzon do gj, madje edhe bletn:Zoti yt e ka frymzuar bletn: Bni vetes shtpi npr male dhe lisa dhe n ato q njerzit indrtojn. (En-Nahl, 68).Nganjher Shpallja vjen n form t librit t cilin e sjell Xhibrili, nganjher n form t

drits e cila penetron n zemrn e njeriut, nganjher n form t t hapurit t kraharoritpr t vrtetn, nganjher n form t urtsis, t t kuptuarit dhe t vrtets, kursenganjher n form t nnshtrimit, friks dhe frikrespektit. donjri q nuk tregohet ishurdhr ndaj Shpalljes, pavarsisht nga mnyra me t ciln ajo arriti tek ai, do tshprblehet nga Zoti xhel-le shanuhu. Sa u prket atyre t cilt nuk duan t dgjojn dhe mezemr t ndiejn, atyre su ndihmojn as librat as pejgambert sadoqoft q t jen.All-llahu thot se mshirn ia ndan kujt t doj dhe pr kt askujt nuk i prgjigjet.Nganjher Zoti, nga menuria q vetm Ai e di, e dnon dik, kurse dik e fal, duke epranuar besimin e tij m t dobt. Kush prej nesh di mbase vetm nj shikim i njeriut m trndomt i drejtuar me respekt dhe frik te Zoti, sht shptues dhe m i pranuar se faljajon.

Studimi m i ri i formave primitive t religjiozitetit t bashksive m t vjetra njerzore,tregon se edhe ato kan pasur T drguar dhe libra qiellor sikur libri yn.N fisin Mau-Bau sht zbuluar besimi n nj zot, t cilin ata e quajn Mugaj dhe t ciline prshkruajn se sht nj, nuk ka lindur as q sht i lindur, askush ssht i barabart as ingjashm me T, se nuk shihet dhe se nuk mund t kuptohet, prve nprmjet veprave dhekrijimeve t Tij, se Ai sht Krijues, Furnizues, i Mshirshm, Dhurues, i shron tsmurt, i ndihmon fatkeqt, jep shiun, i pranon lutjet. Pr rrufen thon se sht thika eTij, kurse bubullima sht trokllima e kmbve t Tij. A nuk sht ky Mugaji sikur edhe

17


18/74


Zoti yn? Prej nga ktyre kjo dije prve nse n historin e tyre nuk ka qen I drguari dhetransmetuesi i asaj q i sht shpallur, dhe se koha me kt msim ka br ndryshimin.N fisin Nijam-Nijam gjejm gjithashtu besimin n nj zot, t cilin e quajn Mubil. Npyellin virgjr, si besojn ata, do gj lviz sipas vullnetit t Tij. Ai me rrufe i gjuannjerzit e kqij, ndrsa t mirt i shprblen me furnizim, bekim dhe sigurim.

N fisin Shejlak besojn n nj zot t cilin e quajn Xhok, ndrsa e prshkruajn sefshehet dhe paraqitet, se sht n qiell dhe n do vend. Ai sht krijuesi i do gjje.N fisin Denka besojn n nj zot me emrin Nijalok. Kjo fjal do t thot: Ai i cili shtn qiell, i cili sht m i larti.Si ti quajm t gjitha kto besime, a mund t themi pr to se jan di tjetr prve vetIslami.A mos jan kto di tjetr pos Shpalljes t ciln e kan transmetuar T drguarit nga ktapopuj gjat historis s tyre.Feja sht nj:Mesiguri ata q kan besuar, e edhe ata q kan qen hebrenj, t krishter ose sabej -ata q i kan besuar All-llahut dhe bots tjetr dhe kan br vepra t mira - vrtet i pret

shprblimi prej Krijuesit t tyre, pr ata nuk ka as frik as pikllim. (El-Bekare, 62).Madje edhe sabejt, t cilt e kan adhuruar Diellin si njrn prej shenjave t Zotit kurse tcilt kan besuar n Nj Zot, Ditn e gjykimit, ringjalljen, dhnien e llogaris dhe kanbr vepra t mira, do t ken shprblim te Zoti xhel-le shanuhu.Pikpamjet e mshirs s Zotit jan t ndryshme. Dikush lindet i verbr, derisa t tjertlinden me t pamur. Ata t cilt kan jetuar n kohn e Musaut (a.s.) kan par me syt etyre se si ai me nj goditje t shkopit t tij e au detin. Bashkkohsit e Isaut (a.s.) kanqen dshmitar se si ringjall ai t vdekurin. Sa na prket neve, ne pr kto ndodhi dimvetm at q e kemi dgjuar, kurse t dgjohet nuk sht e njjt ka edhe t shihet, as qsht i barabart ai q sheh dhe ai q dgjon. Prve ksaj, besimi ose jobesimi nuk jan tkushtzuar me muxhize. Kokfortt dhe mendjemdhenjt i kan par muxhizet e t

drguarve t tyre dhe se edhe m tepr kan thn se ato jan gnjeshtra.Nuk ka dyshim se deri te miku yn, doktori i shkencs, kan ardhur q t tre librat qiellor:Tevrati, Inxhili dhe Kurani, e ky i fundit n gjuhn e tij amtare, e me kt vetm shtohejashprsia me t ciln ai futej n kto polemika. Nga shkaqet dhe rrugt e vrteta ndiskutimin autentik, miku iku n situatn e cila ssht e tij, duke pyetur pr njeriunabstrakt t cilit nuk i ka ardhur I drguar dhe deri te i cili nuk ka deprtuar Kurani asndonj libr tjetr qiellor, me qllim q t gjej joprkryeshmrin e drejtsis hyjnore dhemangsit e saj.S kndejmi ai edhe pyet: Prse aspektet e Mshirs Hyjnore jan t ndryshme? Prse Zotidikujt i lejon ti shoh shenjat e Tij kurse t tjerve vetm t dgjojn pr to?I prgjigjemi se kjo mbase nuk do t ishte mshir por dnim. A nuk u ka thn All-llahu

xhel-le shanuhu ithtarve t Isaut (a.s.) t cilt kan krkuar tua drgoj sofrn nga qielli:All-llahu tha: Un do tua zbres at, por ai q e mohon edhe pas ksaj prej jush, atherun do ta dnoj me nj dnim me far asknd n bot nuk do ta dnoj. (El-Mide, 115).Kjo sht kshtu pr arsye se pr at i cili pas pamjes s muxhizes nuk beson, dnimiashprsohet dhe rritet. Lum pr at kush besoi pamjen e muxhizes, kurse mjer pr atkush e pa por nuk besoi! Kurani n duart tua sht dshmi dhe vrejtje, ndrsa n Ditn ellogaris do t jet dnim

18


19/74


Mosekzistimi i dshmis s qart pr eskimezt e viseve polare, mund t jet lirim, faljedhe mshir n Ditn e dhnies s llogaris, njlloj sikur q vetm nj shikim i tyre imbushur me respekt dhe frik t devotshme n nj ast t jets s tyre mund t jet imjaftueshm q te Zoti t pranohen si besimtar t sinqert.E pse Zoti xhel-le shanuhu sht m i mshirshm ndaj dikujt, kjo i prket urtsis s Tij:

Ai ka ditur ka n zemrat e tyre, andaj ka zbritur qetsi mbi ta, dhe do ti shprblej menj fitore t afrt. (El-Feth, 18).Dija e Zotit mbi ne dhe zemrat tona zgjat m tepr se fillimi yn fizik n mitrat e nnave,kur shpirtrat tan kan qen rreth Arshit, dhe se ndr ne ka asish t cilt jan mbuluar rrethdrits s Tij, ndrsa ka edhe asish t cilt jan larguar prej Tij, duke u knaqur me ato me tcilat Ai i krijoi, dhe duke harruar n bukurit e Krijuesit t Tij. Pr kt arsye edhemeritojn shkall m t ult n Ditn e dhnies s llogaris dhe m pas. Kshtu flasin ata tcilt shohin.At q ne e shohim gjat jets son t shkurtr n kt bot nuk sht e tra. Vetm IGjithdijshmi e di urtsin e do dhembjeje dhe fatkeqsie. do gj q shohim e kakuptimin e vet, por ne nuk mund ta kuptojm domethnien dhe menurin e tr ekzistuese,

sepse kjo mundsi nuk i sht dhn askujt.Ndoshta pr kt shkak edhe ekziston bota tjetr, dita n t ciln do t vihen kandart evrtet dhe kur I Gjithdijshmi do t na lajmroj pr ate pr ka jemi ndar.N fund, miku im, do t t qetsoj me fjaln kryesore t t vrtets, n t ciln Zoti xhel-leshanuhu shprehimisht thot:Dhe asnj popull Ne nuk e kemi dnuar derisa nuk i kemi drguar pejgamber. (El-Isr,15).Do t m lejosh t t tregoj edhe pr dika shum t uditshme n pyetjen tnde. N shikimt par ajo zbulon keqardhjen tnde ndaj atij t cilin drita kuranore ka mundur ta kaloj,mshira dhe prudhja e Zotit. Kuptimi m i thell i pyetjes zbulon mosbesimin tnd nKuran, mshirn dhe prudhjen e Zotit. Kjo sht me t vrtet orvatje e mashtrimit dhe

gnjimit. Sipas ksaj ajo bart kundrthnie evidente; del me dshmin e cila pr ty vet nuksht kurrfar dshmie. A nuk po sheh se logjika t ciln po e prdor krkon korrigjimerrnjsore.


19


20/74


21/74


XHENNETI DHE XHEHENNEMI

Miku yn ksaj here ishte plotsisht i sigurt n vetvete. Ia filloi duke i shqiptuar fjaltngadal:Si do t na dnoj All-llahu, kurse Ai sht I Gjithmshirshmi, Mshirploti, pr mkatingjat nj kohe t kufizuar me dnim t prhershm (...ata do t qndrojn n xhehennemprgjithmon!). Kush jemi ne dhe ka paraqesim n krahasim me madhrin e Zotit, e qt na hakmerret n kt mnyr. Njeriu sht vetm atom apo pluhur n kozmos dhe nkrahasim me madhrin e Zotit do t thot di shum e imt dhe e pavler, n realitet nukdo t thot asgj.Duke ia prmirsuar njohurit mikut, themi:E para - nuk jemi ne vetm atom dhe pluhur n kozmos. Pozita jon te Zoti nuk sht eparndsishme, prkundrazi, ajo sht e madhe dhe e rndsishme. A nuk na ka frymzuarneve prej shpirtit t tij. A nuk na jan prulur ngjjt. A nuk na ka premtuar trashgimin eqiejve dhe Toks, e ka thn.Vrtet, Ne i kemi nderuar bijt e Ademit dhe i kemi br t udhtojn npr tok dhe tlundrojn npr det. I kemi furnizuar me m t mirat dhe lart i kemi nderuar ndaj shumicss krijesave Tona. (El-Isr, 70).N ne, do t thot, ka pjes prej shpirtit t Zotit.Kundrejt kozmosit, ne nuk jemi atom as pluhur. Ne ashtu dukemi kur t shikohen trupattan n hapsirn e gjithsis.Mirpo, ne a nuk e prfshijm gjithsin me mendjen ton, i kuptojm ligjet t cilatsundojn n t dhe deprtojm n orbitat e shum trupave t saj. Fal ksaj, kozmonautilshohet n Hn, duke konfirmuar se njohuria jon ka qen e sakt.Kjo a nuk dshmon se ne, duke shikuar n shpirtin ton, jemi m t mdhenj se kozmosidhe e zotrojm at. Andaj ka patur t drejt poeti kur duke iu drejtuar njeriut ka thn:Dhe mendon se je trup i voglkurse n ty prfshihet bota m e madhe.Njeriu, si thon sufistt, sht libr gjithprfshirs, kurse kozmosi jan faqet e tij.Njeriu pra sht mjaft i madh dhe mjaft i rndsishm. Ai bart n vete prej shpirtit t Zotit.Edhe veprat e tij obligojn t jen t llogaritura.Sa i prket vrejtjes n lidhje me t dnuarit me dnim t prjetshm pr mkatin me zgjatjekohore t kufizuar, (mendojm), ky sht edhe nj gabim t cilin e bn doktori yn i sigurtn vetvete gjat arsyetimit t tij. Zoti xh.sh. duke u prgjigjur n krkesn e t dnuarve tprjetshm q t kthehen prsri n kt bot e t punojn ndryshe nga ajo q kan punuar,thot:...Edhe sikur t ktheheshin, mesiguri ata prsri do ti ktheheshin asaj q e kishin t

ndaluar. Ata vrtet jan rrenacak. (El-Enm, 28), do t thot, mkati i tyre nuk sht ikufizuar sipas kohs. Ajo sht veti e prhershme e cila gjithnj do t prsritej, si shihetprej ajetit t theksuar: edhe sikur t ktheheshin, tra mesiguri prsri do ti ktheheshin asajq e kan pas t ndaluar. Ata vrtet jan rrenacak. Mkati i tyre pra, nuk sht kurrfarrnie momentale, situat momentale n t ciln jan gjendur derisa kan qen n dynja. Prta All-llahu xh.sh. n nj vend tjetr n Kuran thot;

21


22/74


At dit kur All-llahu xh.sh. do ti ringjall t gjith ata, Atij do ti betohen sikur q po jubetohen juve dhe do t mendojn se me kt di kan arritur dhe fituar... Ata, pa dyshimjan rrenacak t vrtet. (El-Muxhdele, 18).Nga ajeti i cituar shihet pra nj form tjetr e vendosmris dhe provokimit nga ana e tdnuarve me dnim t prjetshm, t cilt shkojn gjer atje saq e ballafaqojn Zotin me

rrenn dhe betimin e rrejshm t tyre dhe at n Ditn e llogaris s madhe, n Ditn kur dot ngrihen t gjitha perdet dhe mbulesat. Qndrimi i till i tyre sht shenj e kryelartsisdhe tiranis m t madhe.Nuk jemi pra m ktu te mkati i kufizuar me kohn, por para mkatit zgjatja e t cilit shte prhershme dhe para shpirtit i cili n vetvete e mban t keqen e prhershme. S kndejmi,dnimi i prhershm pr shpirtin e till n realitet sht drejtsi. Pr kt qart flet ky ajetkuranor:Dhe ata nuk do t dalin prej xhehennemit. (El-Bekare, 168). Kurse Ibni Arebiu thot:Mshir ndaj tyre do t jet ajo se ata do t adaptohen n kt zjarr. Dhe ai namshueshmri do t bhet mjedis i prshtatshm pr ta.Pa dyshim ekziston afrsi ndrmjet disa shpirtrave t kqij dhe zjarrit. Disa shpirtra jan, n

realitet, pishtar t zilis, urrejtjes, pasionit, xhelozis, shpirtligsis, hakmarrjes, vepravekriminele q i bn sikur t jen vrtet zjarr. Shpirtrat e till nuk mund t jetojn n paqe.Pr asnj ast nuk mund t jetojn, e q prreth vetes t mos nxisin luft e t mos ndezinzjarr, sepse zjarri sht vendbanim dhe natyra e tyre. Dhe kur shpirtrave t till vendqn-drim tu caktohet xhehennemi, ather ky sht gjykim i drejt. Kjo n realitet shtvendosje e gjrave n vendet prkatse. Sikur rastsisht shpirtrave t till vendqndrim tucaktohej xhenneti, ata nuk do ta ndienin (nuk do tu prshtatej).Ata a nuk e kan refuzuar paqen n Tok?Xhehennemin dhe xhennetin n Ahiret duhet kuptuar n kuptimin m t gjer. Zjarri nAhiret nuk sht djegs. Djegia n t nuk sht sikurse djegia n dynja. Zoti xh.sh. dftonse t dnuarit me zjarr t xhehennemit n t do t flasin dhe do ta mallkojn njri-tjetrin. N

t ekziston druri i cili jep fryt.Ai dru quhet Zekkm. Rrnjn e ka prej fundit t xhehennemit. Ekziston dhe uji ixhehennemit i cili do t jet pije pr t dnuarit.Zjarri i till n t cilin gjendet druri, gjendet uji, pastaj n t cilin t dnuarit flasin, gjithsesi shtndryshe nga zjarri t cilin e njohim ne:... Sa her q nj grup hyn n t (n zjarr), e mallkon at t mparshmin derisa kur tarrijn n t t gjith, grupi i fundit i tyre thot pr grupin e par: Zoti yn, kta (paria) nakan humbur neve (nga rruga e drejt), pra shtoju dnimin me zjarr atyre! (All-llahu)Thot: Pr secilin (grup) sht (dnimi) i shtuar, por ju nuk po e dini. (El-Arf, 38).Dhe ata n xhehennem, e ky sht zjarr, do t thon. Ai zjarr sht:Lnd djegse t t cilit jan njerzit dhe gurt. (El-Bekare, 24).Zjarri pr t cilin ishte fjala gjer m tani bn pjes n gjrat e fshehta (gajbit). Ajo q sht

thn pr t sht shprehur vetm simbolikisht.Nuk guxon kjo t kuptohet sikur ne po e mohojm vuajtjen ndijore (trupore) ndrsa po epranojm at shpirtrore. Vuajtja trupore ekziston dhe n t nuk lejohet t dyshohet. Nebesojm n ekzistencn e saj. Ne vetm konfirmojm se hollsit e saj, mnyra e saj si dhemnyra e zjarrit me t gjitha prshkrimet e hollsishme t tij, na jan plotsisht t panjohuradhe t pakuptueshme. Sipas asaj far na e prezentojn rrfimet kuranore, mund t

22


23/74


konkludojm se ai nuk sht si ky zjarri i rndomt t cilin e njohim, sikur q edhe trupat tcilt do ta prballojn at zjarr do t jen, gjithsesi, ndryshe prej trupave tan t ksaj bote...E njjta gj vlen edhe pr xhennetin. Ai nuk sht treg perimesh, hurmash, shegash,rrushi... T gjitha kto prshkrime kuranore t xhennetit, n realitet jan simbole, dhnie eshembujve dhe afrim i t kuptuarit:

Shembulli i xhennetit, q u sht premtuar atyre q jan t ruajtur, n t cilin ka lumenjme uj t pashtershm dhe lumenj nga qumshti me shije t pandryshuar. (Muhammed,15).Shembulli i xhennetit do t thot se ne sjellim shembull me t cilin dshirojm ta afrojmt kuptuarit e xhennetit, ndrsa esenca dhe detajet e tij n hollsi nuk jan zbuluar:Dhe asnj shpirt nuk e di far i sht fshehur prej gzimeve si shprblim pr at q e kapunuar. (Es-Sexhde, 17).... Xhenneti, gjersia e t cilit prfshin qiejt dhe Tokn... (li Imrn, 133).Pra nuk sht e mundur q xhenneti t jet vetm kopsht.... Dhe pem t shumta, t bollshme dhe t pandaluara. (El-Vkia, 32-33).Ato pem jan ndryshe nga kto tonat t cilat harxhohen dhe ndalohen... dhe vera:

Prej saj as sju dhemb koka e as q e humbni mendjen (as su dobsohet trupi). (El-Vkia, 19). Ajo ver pra, sht ndryshe prej vers s njohur nga e cila dhemb koka dheturbullohet mendja.Pr xhennetlinjt Kurani thot:Ne nga kraharort e tyre e kemi hequrdo urrejtje. (El-Arf, 43). Ktu shpirtrat janpastruar n mnyrn e cila pr ne sht e panjohur.Xhenneti sht, po ashtu, prej gjrave t panjohura - gajb. Kur e konstatojm kt, atherme kt nuk e mohojm asnj knaqsi trupore. Ne besojm se xhenneti sht knaqsitrupore dhe shpirtrore, por ajo q veanrisht ktu duam ta theksojm, sht se hollsit eksaj knaqsie dhe vuajtjeje si dhe mnyra se si do t jen - na jan t panjohura. Asxhenneti nuk sht treg i pemve dhe perimeve, por as xhehennemi nuk sht furr pr

pjekjen e mishit.Dnimi n Ahiret nuk sht demonstrim i forcs nga ana e Zotit xh.sh. mbi robrit e Tij, porai sht pastrim, prezentim, drejtim dhe mshir:Nuk do tju dnoj All-llahu nse ju At e falnderoni dhe e besoni. (En-Nis, 147). Bazpra, sht mosdnimi.All-llahu xh.sh. nuk do ta dnoj besimtarin e vrtet. Ai do ta dnoj at i cili shtkryelart dhe i cili e mohon dhe pr prudhjen e t cilit kan dshtuar t gjitha mjetet dhemnyrat e prudhjes, njoftimit dhe t t kuptuarit.Dhe mesiguri do t bjm q ta shijojn dnimin m t vogl, para atij m t madhit,ndoshta do t kthehen. (Es-Sexhde, 21).Caktimi i Zotit sht q kta t shijojn dnim m t leht n kt bot, i cili ndoshta do tu

ndihmoj q t zgjohen nga gjumi i thell, ti trondis nga pagdhendshmria dhe dremitja.Ndoshta do t kthehen.Nse nuk ndihmojn t gjitha kto mjete dhe ai i cili e mohon (Zotin) edhe m tutje emohon, ather nuk mbetet tjetr prpos ballafaqimit t tij me dnimin e vrtet q tanjoh... e njohja e s vrtets n realitet sht mshir. Sikur Zoti xh.sh. ti linte nverbsin e injorancn e tyre dhe ti linte pas dore, do t bnte padrejtsi, kurse Zoti xh.sh.sht i pastr nga kjo. Ekspozimi n zjarr i atyre t cilt e kan merituar zjarrin, n tvrtet sht kujdes ndaj tyre, sepse t gjitha veprat e Zotit xh.sh. jan mshir. Ai ndaj

23


24/74


atyre q e kan merituar xhehennemin sht i mshirshm n at mnyr q ua ka dhn,sepse me ndihmn e xhehennemit i edukon dhe mson. Ndrkaq, ndaj atij i cili e ka njohurdhe besuar, bn mshir duke e futur n xhennet i cili i takon si nder dhe mirnjohje ngaana e Sunduesit dhe Krijuesit t vet.... Me dnimin Tim do ta dnoj cilin t dua, kurse mshira Ime ngrthen do send... (El-

Arf, 156). Ai pra, ka br q mshira e Tij t ngrthej gjithka, pra edhe dnimin e Tij.Ta pyesim tash mikun, sipas mendimit t tij, a do t ishte Zoti m i drejt sikur ti barazontemizort me ata t cilve u sht br mizori, vrassit me t vrart, dhe t gjith njlloj tishprblej n Ahiret. A do t ishte e drejt, sipas mendimit t doktorit, q t barazohet ebardha me t zezn? Atyre t cilt e prjashtojn mundsin e dnimit t Zotit, u bjmpyetje: A nuk po na dnon, n realitet Zoti, edhe n kt bot? ka jan pleqria, smundja,kanceri etj., prve se dnime, por n nj mnyr t caktuar.Kush sht krijues i mikrobit...?!!A nuk sht kjo vrejtje dhe paralajmrim se gjendemi para Zotit i cili mund t lshojdnim.

Prktheu: Miftar Ajdini

24


25/74


26/74


Ata t cilt e ruajn arin dhe argjendin e nuk e japin n rrugn e All-llahut, lajmroi atame nj dnim t dhembshm. (Et-Tevbe, 34). Ky shpenzim fillon me zeqatin prej 2,5 prqind i cili detyrimisht duhet t ndahet, kurse pastaj ndarja vullnetarisht rritet deri aty savetes ti ln vetm sa tu mjaftoj pr ushqim, kurse tjetrn krejtsisht e ndajn:T pyesin ty se ka do t ndajn? Thuaj: Tepricn! (El-Bekare, 219). Kjo kuptohet nga

fjala el-afwu q d.m.th. do gj q tepron nga bollku dhe nevoja.N kt mnyr Islami ka arritur ti lidh obligimet e detyrueshme ligjore dhe dhnietvullnetare t cilat mbshteten n ndrgjegjen e do individi, q sht shum m fisnikruesepr njeriun sesa nga ai ta marr pasurin e tij me dhun dhe konfiskim.Islami nuk ka ardhur ta konfirmoj dhe vrtetoj dhunn e tiranve, por, n t vrtet kaqen revolucion i pakompromis kundr t gjith tiranve, shpat dhe luft kundr t gjithshtypsve dhe despotve.Sa i prket akuzs se feja sht reaksionare dhe klasore, q disa individ t paprudhur eshohin nga ajeti:All-llahu ngriti disa nga ju mbi disa t tjer (kundruall disave) n furnizim. (En-Nahl,71) dhe,

Ne i kemi ngritur disa nga ju ndaj disa t tjerve pr disa shkall... (Ez-Zuhruf, 32). Ttillve u prgjigjemi se kto ajete mund t aplikohen mbi ata n Londr, Paris, Berlin dheMosk po aq sa edhe mbi ata n Kajro, Damask dhe Xhide. Nse do t shtitnim nprrrugt e cilitdo nga kto qytete, do t bindeshim se n to ka t atill q ecin n kmb,derisa t tjert i ngasin biikletat apo voziten n veturat m luksoze. E sht kjo tjetrvese dallim i madh i bazuar n nevojat, shkallt dhe pozitat ekonomike t ktyre njerzve.Dallimi ndrmjet njerzve sht dshmi e njmendt t ciln askush nuk mund krejtsisht tafshij. Si t barazohet pabarazia!? Njerzit qysh nga asti i lindjes s tyre jan tpabarabart sipas inteligjencs, fuqis, bukuris dhe talentit. Ata pra, lindin me aftsi tndryshme dhe jo t barabarta. Synimi prfundimtar nga sendrtimi i t cilit kan synuar tgjitha lvizjet ekonomike n histori, ka qen q t gjith njerzve tu ofrohen mundsi t

njjta, e jo t vij deri te barazimi ndmjet njerzve. Kto lvizje kan shkuar nga ajo qdo njeriu ti mundsohet shkollimi, mjekimi dhe ti sigurohet ajo q sht e domosdoshmepr ekzistencn e tij jetsore. Kurse tr kt e ka urdhruar dhe e urdhron feja. Sa uprket anulimeve totale t dallimeve dhe heqjes s shkallve, konsiderojm se do t ishtenj lloj dhune dhe akt i cili do ti kundrvihej vet natyrs e cila sht e mbshtetur dheekziston duke iu falnderuar dallimeve dhe fryteve t shumllojshme t toks dhe duke iufalnderuar dallimeve ndrmjet kafshve dhe njerzve. Dallimet, pra, jan qart t dukshmeedhe n botn bimore dhe shtazore.Ky sht ligj i t ekzistuarit t trsishm, domethnia e t cilit sht krejtsisht e qart.Sikur t gjith njerzit t lindeshin me cilsi t njjta dhe sipas nj kallpi dhe nj modeli,ather aspak sdo t kishte nevoj q t gjith t linden. Do t mjaftonte q t paraqitet nj

model sepse ai do t mund ti plotsonte t gjith t tjert. Rasti i ngjashm sht edhe met gjitha krijesat tjera n natyrn e gjer. Kjo vetm do t shpiente deri te varfrimi i natyrsdhe shkatrrimi i saj sepse pasuria e saj dhe bollku i saj jan rezultat i fryteve dhe farave tndryshme.Por edhe prve ksaj, feja nuk e ka heshtur dallimin ndrmjet t pasurve n nj an dhe tvarfrve n ann tjetr, por ka urdhruar korrigjimin e gjendjes ekzistuese. T varfrit i kacaktuar pjesmarrje n pasurin e t pasurit, duke br t kuptojn qart se ky dallimndrmjet tyre, n t vrtet, sht sprov dhe provim:

26


27/74


Ne bm q njri-tjetrin ta vni n sprov; a do t jeni t durueshm? (El-Furkn, 20).Ne do t shohim se do t bj i fuqishmi me fuqin e tij. A do ti ndihmoj t dobtit apodo ti rrah, vras dhe a do t bhet tiran n tok. Gjithashtu do t shohim se do t bjn tpasurit me pasurin e tyre. A do t bjn padrejtsi e do t shkaprderdhen apo do t jen tmshirshm dhe bamirs. Do t shohim se do t bj me varfrin e tij edhe i varfri. Do

t xhelozoj, urrej, vjedh dhe shprdoroj apo do t punoj, angazhohet dhe prpiqet qta prforcoj standardin e jets s vet n mnyr t lejuar dhe t drejt ligjore.Feja urdhron drejtsin, korrektsin dhe rregullimin e situatave dhe q t gjith ti kenmundsit e njjta. Krcnohet me dnim t dhembshm n botn tjetr, pr t ciln thotse n t do t jen dallimet m t mdha n mnyr q t prmirsohet ajo q ka qenjokorrekte n jetn e njerzve n kt bot:Ahireti sht, n t vrtet, m i madh prnga pozita dhe prnga vlerat. (El-Isr, 21).Atyre t cilt e akuzojn Islamin duke thn se sht reaksionar, u prgjigjemi se Islami kamiratuar ligje mjaft progresive n sistemin e pushtetit. Respektimi i personalitetit n Islamka arritur apogjen. Ai sht sprovuar para Karts pr t drejtat e njeriut dhe n do gj e katejshkuar, sepse individi n botkuptimin islam sht i barabart me mbar njerzin:

... Nse dikush vret dik i cili nuk ka vrar ask, ose nuk ka br n tok rrmuj, sikur kavrar tr njerzin; por kush bhet shkaktar pr t jetuar dikush - sikur tr njerzis ia karuajtur jetn... (El-Mide, 32).Nuk vlejn kurrfar suksessesh, as prmirsimi i kushteve materiale jetsore, as ndrtimi,as pendat, as fabrikat, nse me qllim t sendrtimit t tr ksaj pa t drejt vritet ose bhetdhun kundr kujtdo qoft sepse kjo vrasje sht e barabart me vrasjen e tr njerzis.Islami personalitetit njerzor i kushton rndsi t madhe. Individi, sipas msimit islam, kavlern absolute, derisa msimet tjera politike i japin vler relative. Ai sht i siguruar nshtpin e tij dhe n jetn e tij vetjake: Nuk ka spiunim as prgojim, i mbrojtur npasurin, furnizimin, pronsin dhe lirin e tij. do gj duke filluar nga selami(prshndetja), brja e vendit n shoqri pr tjetrin, deri te fjala e mir, ka vendin e vet n

Kuran, i cili rreptsisht dnon do lloj autokracie, dhune dhe absolutizmi.All-llahu i madhruar i thot Pejgamberit (a.s.) n nj ajet:Ti ata nuk mund ti detyrosh... (Kf, 45);Ti kshillo - ti je vrtet vetm kshillues. Ti ndaj atyre nuk je detyrues. (El-Gshije, 21-22);Vrtet besimdrejtt jan vllezr. (El-Huxhurt, 10);Kurani e ndalon kultin e personalitetit:Mos ta trajtojm njri-tjetrin si zota, prpos All-llahut. (li Imrn, 64);Zoti yt ka prcaktuar q t mos adhuroni tjetrk prpos Atij. (El-Isr, 23).Gjithashtu ndalon britmn, karrierizmin, poshtrsin dhe bindjen e verbr (lajthitjen) ndajt humburve dhe thot:

Shumica e njerzve nuk din. (Jsuf, 21);Por, shumica e tyre nuk kuptojn. (El-Ankebt, 63);Shumica e njerzve nuk besojn. (Gfir, 59);Ata nuk ndjekin tjetr vetm supozime dhe nuk jan tjetr vetmse gnjeshtar. (El-En'm, 116);Ata nuk trajtohen ndryshe, por vetm si kafsht, madje jan edhe m t humbur. (El-Furkn, 44).Gjithashtu ndalon do diskriminim dhe racizm:

27


28/74


M fisniku ndr ju tek All-llahu sht ai i cili m s shumti i ruhet Atij. (El-Huxhurt,13);Ai sht i cili ju krijoi vetm prej nj vete. (El-A'rf, 189).Kuptuar shkencrisht, Islami sht sintez universale dialektike e materializmit hebraik dhee idealizmit t krishter, sintez e drejtsis s vrazhd e cila thot: dhmbi pr dhmb dhe

syri pr sy dhe dashurin dhe tolerancs skajore e cila mson: kush t godet nga faqja edjatht, ktheja edhe t majtn.Kurani ka ardhur t z pozit t ndrmjetme ndrmjet Teuratit i cili i tr i sht kthyerksaj bote, knaqsis materiale n jetn e ksaj bote dhe Inxhilit i cili krkon kthyerje tplot t asketizmit n kt bot. Kurani thrret n mshir e cila e prfshin edhe drejtsinedhe dashurin. Urdhron vetmbrojtjen, por i jep prparsi ndjess, pajtimit dhe faljes:Por kush duron dhe fal, ska dyshim se ajo sht ndr punt m t larta. (Esh-Shr, 43).Islami nuk zgjedh zgjidhje t mesme ndrmjet dhnies s liris s plot individit dhendaless s saj:Burrave ju takon pjesa nga ajo q e fituan ata dhe grave gjithashtu ju takon pjesa nga ajoq e fituan ato. (En-Nis,32).

Individi sht i lir t fitoj, por ai nuk ka t drejt ta marr tr fitimin. N fitim ai kapjesn e tij. Edhe i varfri ka pjesn e vet. E merr zeqatin dhe shpenzimet prej 2,5 pr qinde deri n 90 pr qind me forc ose vullnetarisht. Kjo pjes t ciln e merr (i varfri) nuksht mshir as ndarje vullnetare por e drejt e Zotit (hakk-ull-llah) n fitim. Me ktndarje jashtzakonisht t mir, Islami individit ia ka ruajtur lirin, kurse t varfrit ia kambrojtur t drejtn e tij.Prandaj, Kurani ka plotsisht t drejt kur u drejtohet pjestarve t vet me fjalt:Dhe ashtu ju kemi br juve nj popull t drejt... (El-Bekare, 43).Islami n do gj e ka zgjedhur mjedisin e drejt.Ky nuk sht mjedis matematikor por dialektik, sht sintez e dy drejtimeve (t djathtdhe t majt) t cilt i tejshkon dhe ngrihet mbi to. Pr kt n Islam nuk ka t djatht as t

majt, por ka vetm sirt, d.m.th. mjedis i drejt, t cilin ne e quajm Rrug e drejt.Kurani nuk na ka penguar me kushtetut t caktuar politike apo me mnyrn eadministrimit deri n hollsi t prpunuar sepse kushtet dhe situatat ndryshojn, gj qkrkon gjetjen e zgjidhjeve m t prshtatshme dhe m racionale pr shpalljen e kushtetutse cila do t ndryshonte me ndryshimin e kushteve jetsore. Kurani m tej ka dshiruar qdyert t jen gjithnj t hapura para muslimanve pr marrje dhe dhnie nga diturit esendrtuara n do koh, pa mbyllje n suazat e nj kushtetute t caktuar.Pr kt, Kurani sht knaqur me porosit e prgjithshme si karakteristika t pushtetitideal. Nuk na ka pranguar me nj teori t caktuar. Kjo n t vrtet sht vetm nj ngafshehtsit e prkryerjes s tij absolute, ndrsa n asnj mnyr mangsi dhe e met.Kjo, nga ana tjetr, sht dshmi e qart e bashkkohsis s Kuranit.

Atyre t cilt thon se feja do t thot stagnim dhe prapambeturi, do tju prgjigjemi seIslami kurr ska qen i till, por prkundrazi, sht fe e t studiuarit, t menduarit,zhvillimit dhe ndryshimit q shihet nga kto ajete t qarta:Thuaj: Udhtoni npr bot dhe shikoni se si ka filluar krijimi. (El-Ankebt, 20);Le t shikoj njeriu se prej kafit sht krijuar! sht krijuar nga nj uj i hedhur q delnga meskryqet dhe kraharori. (Et-Trik, 5-7);A nuk i shikojn devet se si jan krijuar, edhe qiellin se si sht ngritur lart, edhe malet sesi jan vendosur, edhe tokn se si sht shtrir (zgjeruar)? (El-Gshije, 17-19).

28


29/74


T gjitha kto jan urdhresa t qarta pr studimin e zanafills s njeriut, kafshve,zanafills s maleve, Toks, shtresave t kozmosit dhe botve t tij. T gjitha kto janqndrime t cilat prfshijn gjith at q ne sot e kuptojm me ndihmn e shkencave sijan: gjeologjia, astronomia, anatomia, fiziologjia dhe embriologjia.T gjitha ajetet e theksuara lart, n t vrtet jan urdhra t qarta q t udhtohet npr

Tok dhe t mblidhen faktet, pastaj t merren konkludimet, t zbulohen rregullat dhe ligjetpr njohjen e zanafills s do gjje q ekziston. N mbar kt nuk duhet friksuargabimisht. Islami e shprblen me nj shprblim edhe at i cili nga dshira t njoh (msoj)gabon, ndrsa at i cili studion dhe e qllon t vrtetn, e shprblen dyfish.I paarsyeshm sht pohimi se ne kemi mbetur mbrapa pr shkak t fes, ndrsa Perndimika prparur pr arsye se e ka refuzuar fen. E vrteta sht se ne kemi filluar t mbetemimbrapa at moment kur i kemi braktisur urdhrat e fes son. Derisa muslimant fuqishm uprmbaheshin udhzimeve kuranore, kan prparuar dhe kan arritur ta krijojn shtetin etyre i cili shtrihej prej Atlantiku deri n Gjirin Arabik, n t cilin lulzonte shkenca dhe nt cilin kan jetuar dhe punuar dijetar t mdhenj sikur q jan Ibn Sina n mjeksi, IbniRuzhdi n filozofi, Ibn Hejthemi n matematik, Ibn Nefisi n anatomi dhe Xhabir ibn

Hajami n kimi.Bota tjetr e athershme nga ne mori t arriturat tona shkencore. Edhe sot e ksaj ditefjalort astronomik prmbajn terma arab t yjeve dhe hyllsive (konstelacioneve).Kshtu ende aparati pr destilim n frngjishte quhet imbique, kurse nga kjo sht marredhe folja imbiquer, nga fjala arabishte imbiik.Perndimi nuk e ka sendrtuar prparimin me ateizm, por me shkenc. Mosmarrveshjetrreth konfliktit t fes dhe shkencs kan lindur nga njmendsia e Kishs s Mesjets, kurajo pamshirshm ka qruar hesapet me dijetart nprmjet inkuizicionit. Kshtu, dijetari imadh Galileu ka qen i burgosur, ndrsa Xhordano Bruno sht djegur n turrn e drunjve.Nuk themi se kjo nuk ka qen keqprdorim i fes. Por, nuk mundemi kurrsesi ta pranojmmendimin q pr kt duhet fajsuar edhe Islamin dhe ta mohojm si fe. Islami n gjith

kt sht m s paku fajtor, sepse ai kurr nuk sht shndrruar n hierarki t priftris,sepse kurrfar hierarkie priftrore as klerikale nuk e pranon msimi i tij. N Islam Zoti nukka vendosur ndrmjets ndrmjet Tij dhe njeriut.Nga historia qart mund t shihet se kur sundonte Islami, n t vrtet, ishte faktori m ifuqishm i prparimit dhe i do progresi. Kurani gjithnj nxit n krkimin e dituris;urdhron t studiuarit dhe me vendosmri hedh posht do konflikt ndrmjet shkencs dhefes:Thuaj: Zoti im, shtoma diturin! (Th, 114);A jan t barabart ata q din dhe ata q nuk din? (Ez-Zumer, 9);All-llahu ka dshmuar se nuk ka zot tjetr prve Tij, (kt e dshmojn) edhe ngjjt dhet diturit... (li Imrn, 18);

Si shihet nga ajeti i fundit, All-llahu menjher pran vetes i vendosi ngjjt dhe t diturit.Fjalt e para t cilat i jan shpallur Muhammedit (a.s.) kan qen ikre (d.m.th. lexo,mso, studio, hulumto...). Kurani dijetarve ua premtoi gradat m t larta:All-llahu, ata nga mesi i juaj q besojn dhe ata t cilve u sht dhn dijenia, do tingrit n shkall t lart. (El-Muxhdele, 11).Termi elilmu (dituria, shkenca) dhe sinonimet e tij prsriten 850 her n Kuran.E si mundet dikush q pas t gjitha ktyre t flas pr konfliktin e fes dhe shkencs ose prat se feja e ndalon shkencn!!!

29


30/74


T studiohet feja dhe t prcillet zhvillimi i saj sht obligim. Tr historia islame paraqetlvizje t ringjalljes dhe prparim t jets n trsi. Prandaj, Kurani sht krejtsisht ipastr nga akuzat se e ndalon shkencn: Ai e pranon dhe e rekomandon zhvillimin. Ai, n tvrtet, mban qndrimin se besimi dhe sheriati jan t pandryshueshm, duke e bazuar ktn parimin themelor: All-llahu sht Nj dhe i Vetmi dhe nuk shtohet n dy apo tre. Ky

sht nj parim absolut. Gjithashtu e mira sht gjithnj e mir, kurse e keqja e keqe. Kurrvrasja nuk do t bhet vler, as vjedhja vepr e mir, sikur q as gnjeshtra nuk mund tjet virtyt i njerzve t mir e t ndershm. N t gjitha sferat tjera feja i l dyert e hapurapr idet, ixhtihadin n t plotsuarit dhe prparuarit.Thelbi i Islamit sht racional dhe logjik, pranon diskutimin dhe dialogun, duke nxitur nprdorimin e arsyes dhe logjiks. N shum vende dhe n shum faqe t Kuranit hasim npyetjen: A nuk kuptojn, a nuk marrin vesh. Islami krkon q ithtart e tij t jendijetar:Krijesat m t kqija te All-llahu jan shurdhmemect, t cilt nuk duan t kuptojn. (El-Enfl, 22);Prse ata npr bot nuk udhtojn me qllim q zemrat e tyre ta kuptojn at q duhet ta

kuptojn, vesht e tyre ta dgjojn at q duhet ta dgjojn... (El-Haxhxh, 46).Nga ajetet e theksuara shihet se sa e respektojn muslimani dhe feja e tij arsyen. Pozitivitetidhe revolucionariteti jan nervat, respektivisht shpirti i Islamit, i cili kurr nuk mund t jeti prapambetur (reaksionar) dhe negativ:Dhe luftoni n rrugn e All-llahut kundr atyre q ju luftojn juve. (El-Bekare, 190).All-llahu i do ata q luftojn n rrugn e Tij n radh si t jen mure t fortifikuara. (Es-Sff, 4).Islami krkon luftn me jet, pasuri dhe pasardhs (fmij); krkon qndrueshmri dhevendosshmri; ballafaqim t guximshm dhe durim n fatkeqsi. Por mbi t gjitha krkonqndrueshmri t vazhdueshme. T gjitha kto jan thelb i Islamit.Si sht e mundur ather q feja me kt elasticitet, racionalitet, me kt shtytje pr

shkenc dhe t studiuarit e natyrs (s gjall dhe t vdekur), me kt pozitivitet dherevolucionaritet, t akuzohet pr stagnim (t jets) dhe prapambeturi?! Akuza e till mundt bhet vetm nga njeriu i cili nuk i njeh as gjrat elementare t fes s tij dhe i cili nuk kalexuar asnj shkronj nga Kurani.


30


31/74


QNDRIMI I ISLAMIT NDAJ FEMRS

Tha miku:A nuk pajtohesh me mua se qndrimi i Islamit ndaj femrs sht reaksionar? Miku filloi tnumroj: Poligamia, mbyllja e femrs n shtpi, mbulesa, e drejta e mashkullit nshkurorzim, e drejta e mashkullit n ushtrimin e metodave sikur q jan fuqia fizike,refuzimi i fjetjes me gruan, e drejta e mashkullit me femrat me t cilat disponon, pozitam e lart e burrave n krahasim me grat dhe pjesa dy her m e madhe n trashgim.I thash atij: Akuzat kt her jan t shumnumrta, prandaj edhe biseda do t zgjas dim shum. T nisemi prej fillimit. N periudhn paraislamike, fmija femr me lindjen esaj ishte e dnuar me varrosjen e saj t gjall. Mashkulli kishte t drejt n dhjet, njzet,me fjal t tjera n numr t pakufizuar grash. Robreshat e veta i detyronte q me an tkurvris ti sjellin dobi materiale. Duke e lejuar martesn me m s shumti katr gra,Islami, n t vrtet, e vendosi kufizimin e poligamis dhe tendencn pr suprimimin e saj.Ky hap i Islamit ka qen shptimtar pr femrn, sepse e ka shptuar prej turpit, prmimit,skllavrimit dhe vdekjes m brutale, t dhunshme. Q kt mos ta arsyetojm n mnyr tveant, t pyetemi, a thua femra bashkkohore n kushtet formale t martessmonogamike sht e lumtur, e knaqur dhe n nivelin e duhur t dinjitetit njerzor, kurdim se sht fundosur n jetn ku sundon korrupsioni dhe amoraliteti i t gjitha llojeve.sht m dinjitoze pr femrn: t jet gruaja e dyt n martes ligjore me t gjitha tdrejtat apo t bhet dashnore q n fshehtsi krkon knaqsi fizike.Prve ksaj, Islami poligamin e kushtzoi ashtu q gati ajo sht e pamundur. Me fjal ttjera, martesa me dy, tri dhe m s shumti katr gra i sht lejuar njeriut i cili mund t jet ibarabart dhe i drejt ndaj t gjithave:... Por, n qoft se friksoheni se nuk do t jeni t drejt, ather (knaquni) vetm menj!... (En-Nis, 3) dheJu nuk mund t jeni plotsisht t drejt ndaj grave tuaja, sikur ju kt edhe tadshironit... (En-Nis, 129).Sa i prket lidhshmris s femrs me shtpin, kjo si urdhr ka t bj vetm mebashkshortet e T drguarit t Zotit, sepse ato merren si shembuj ideal pr femrat:N shtpit tuaja qndroni... (El-Ahzb, 33).Nga kjo shihet rekomandimi islam pr femrn si nn dhe amvise, femrn e cila trsisht iprkushtohet familjes dhe shtpis s vet.Mirpo, Islami nuk ia ndaloi femrs daljen prej shtpis dhe marrjen me pun t ndryshme,nse kt nevojat e krkojn. Tekefundit n historin e popujve islam gjejm nj numr tmadh femrash t cilat u dshmuan si juriste dhe poete t shkathta. Muslimanet kan marrpjes n luftra njlloj sikur q kan marr pjes edhe n t gjitha sferat e jets kulturore.

Ajeti i theksuar paraprak paraqet vizionin e gjendjes ideale sa i prket pozits sfemrs,ndrsa ndrmjet gjendjes ideale, t mundshme dhe t vrtet ekzistojn, natyrisht,dallime t mdha. Edhe grat e Pejgamberit t Zotit kan shkuar n luft bashk me t.Ta vshtrojm tash kundrshtimin pr shkak t mbuless s femrs. Menjher t themi seajo shkon n llogari t femrs dhe dinjitetit t saj. Islami ka lejuar zbulimin e fytyrs dheduarve, ndrsa ka ndaluar zbulimin e pjesve tjera t trupit. sht e vrtet e dshmuar sepema e ndaluar sht m trheqse; mbulimi i pjesve t caktuara t trupit vetm e

31


32/74


zmadhon trheqjen dhe dshirn pr to. Kaher sht zbuluar se n fiset primitive n t cilatfemrat jan t zbuluara, gatise nuk ka ndjenj dashurie. Meshkujt dhe femrat takohen vetmnj her nj muaj, e nse ajo mbetet me barr, marrdhniet seksuale ndrpriten dy vjet.Edhe n prvojn ton kemi shembuj t shumt t cilt e dshmojn kt t vrtet. Trupatlakuriq t femrave t cilat na rrethojn vers npr plazhe nuk jan joshs, trheqs dhe

nxits sikur kur jan t mbuluar. sht e pakontestueshme se femrs m s shumti i kambetur t jet e dashur dhe se si femr, s pari dhe m s shumti e prul ajo q ia heqnxitjen dhe trheqshmrin.Sa i prket kundrshtimit pr t drejtn e mashkullit n shkurorzim, do t jemi krejtsishtt shkurtr. Sikur q mashkulli mund ta shkpus martesn, kt mund ta bj, me an tgjyqit, edhe femra po qe se ka shkaqe t arsyeshme. N ann tjetr, femra me rastin elidhjes s kurors, themelimin e saj mund ta kushtzoj me t drejtn e saj pr shkurorzim.Prve ksaj, ekziston nj dallim qensor n pozitn bashkshortore t muslimanes dhefemrs evropiane. Me rastin e lidhjes s martess, muslimani pranon mehrin, ndrsa femran Perndim sjell miraz (prikn). Muslimanja, m tej, krejtsisht e pavarur disponon mepasurin e saj, derisa me pasurin e evropianes disponon burri i saj.

E drejta e mashkullit n aplikimin e mjeteve fizike dhe largimin prej shtratit bashkshortor,ka t bj vetm ndaj atyre femrave t cilat shprehin disa lajthitje t caktuara seksuale dhebashkshortore. Kryesisht kjo ka t bj me dy ekstravaganca m t prhapura dhepsikologjikisht t shpjeguara: mazohizmin dhe sadizmin. N rastin e par femra dshiron tjet fizikisht e munduar, kurse n rastin tjetr, q ajo ta mundoj bashkshortin. Kjo, n tshumtn e rasteve mund t kuptohet si muxhize kuranore, sepse shum para fardozbulimeve psikologjike, i ka vn kto veti dhe marrdhniet ndaj tyre duke i lejuarmashkullit q femrn - mazohiste ta shroj me ilain q e dshiron ajo, kurse ato jan trrahurat fizike, ndrsa femrn sadiste ta shroj me braktisjen e shtratit bashkshortor:... E pastaj n shtrat ndanu nga ato, e madje edhe rrahni... (En-Nis, 34).Kto dy fjal prmbajn vllime t tra t hulumtimeve psikologjike pr ekstravagancat

seksuale t femrs dhe shrimit t saj.Sa i prket kundrshtimit pr t drejtn e mashkullit n femrat me t cilat disponon, tkuptuarit e tij ashtu si duhet, parashtron diskutimin e raportit t Islamit ndaj robris.sht e njohur orvatja e disa orientalistve q ta akuzojn Islamin, duke pohuar se anon ngarobria,ndonse Islami,sikur q kt do ta shpjegojm, sht feja e vetme e cila krkonsuprimimin e robris.Nse do ta lexonim Inxhilin (Ungjllin) dhe po ti shqyrtonim posarisht fjalt e apostullitPal nga shkresat e tij t drejtuara popullats s Efsusit, do t gjenim thirrjen m t hapt prrobri, n t vrtet, krkesn m t drejtprdrejt t pruljes s till t robrve ndajzotrinjve, e cila sht e njjt me pruljen ndaj Zotit:Ejjuhe-l-abid.. Ett sdetikum bi hawfin we radetin fi bestati kulubikm kemerr-rabbi.

(Inxhili).O ju robr!! Nnshtrojuni zotrinjve tuaj me frik dhe breng n pruljen e zemrave tuajasikur Zotit!Inxhili nuk ka krkuar suprimimin e robris sikur sistem. Qllimi i tij i fundit ka qenvendosja e dashuris dhe marrdhnieve t mira midis robrve dhe zotrinjve t tyre.Sipas Teuratit ekzistues, fati i t lirve sht m i keq se sa fati i robrve. Prej porosive t tijsht q: banort e vendit t cilt dorzohen pa luft merren si robr, derisa banort e vendit

32


33/74


t cilt kundrvihen me arm e pastaj dorzohen, u ekspozohen armve dhe vriten. Tmerritnuk mund ti shmangen as grat, as fmijt, as pleqt.Pra robria, para paraqitjes s Islamit ka qen dukuri e rndomt dhe e prhapur, ndrsafet para Islamit porositnin nnshtrim ndaj zotriut.Kurani sht libri i par i shpallur i cili flet pr lirimin e robrve. Ai nuk e ndaloi

kategorikisht robrin as q kategorikisht krkoi lirimin e robrve, sepse realizimi praktik iqndrimit t till n kuptimin e tij t vrtet do t thot shkatrrim i strukturs s trsishmet shoqris s athershme. Kjo n t vrtet, do t thoshte dalje e qindra mijra lypsavenpr rrug duke krkuar lmosh ose t vjedhin, plakisin, t merren me kurvri pr shp-timin e lkurs. sht e panevojshme t theksohet se nj gjendje e till do t ishte m ekeqe se sa robria. Andaj Kurani ka konstatuar realisht rrugn m t pranueshme, rrugn eeliminimit gradual t robris. Ai fillon ashtu q s pari e mbyll robrin e gjetur dhe pastaji shkatrron t gjitha burimet e saj. N at koh robrimi n luft ishte burimi kryesor irobris dhe Kurani urdhroi lirimin e robrve, me apo pa kompensim dhe ndaloi qrobrit e zn n luft t shndrrohen n robr:...E mandej, ose me zemrgjersi nga robria lironii, ose dmshprblim krkoni...

(Muhammed, 4).Pasi q i likuidoi burimet e robrimit t ri, do t thot e pamundsoi zgjerimin e tij tmtejshm, Kurani me mjete jashtzakonisht efikase praktike e hapi rrugn pr suprimimine plot t robris. Muslimanit i cili bn ndonj mkat, Kurani si form t kompensimit iofroi lirimin e robit, me at q pesha e mkatit sht harmonizuar me numrin e robrve tcilt duhet liruar.N aspektin e robris s femrave, prka flet miku yn, gjendja sht n shenj t tlartshnuars. Mirpo, sht e nevojshme t theksohet q deri n suprimimin prfundimtart robris, mashkulli ka t drejt t sillet me robreshn sikur me gruan e tij t ligjshme,por jo edhe ndryshe. Nse i kemi prmendur marrdhniet ndaj robreshs sikur ndaj gruass ligjshme, pr at kjo do t thot nder e kurrsesi prulje.

N t njjtn koh duhet t jemi t vetdijshm se Islami me proklamatn e tij prvllazrimin e njerzve, robin e barazoi me zotriun e tij:Vrtet, besimdrejtt jan vllezr. (El-Huxhurt, 10).Ai sht i cili ju krijoi vetm prej nj vete (njeriu)... (El-Arf, 189).... Dhe njri-tjetrin, n vend t All-llahut, mos ti konsiderojm si zotr! (li Imrn, 64).Muhammedi (a.s.) me nj shembull t vetin ka treguar se si do t eliminohet robria. Airobin Zejd ibni Harithin s pari e bijsoi, pastaj e liroi dhe e bri si bir t vetin. Shkoi edhem larg dhe ia kurorzoi vajzn e nj familjeje t njohur fisnike, Zejneben, t bijn eXhahshit. Muhammedi (a.s.) kt e bri pr shkak q njher e prgjithmon ti shkatrrojt gjitha aspektet e mendjemadhsis dhe anshmrive. Lirimin e robrve e bri praktik tciln muslimant, ithtart e tij, duhet ndjekur. Ai, m tej, me vepr dhe shembull vetjak,

tregoi se misioni i tij sht lirimi i plot i njeriut nga t gjitha aspektet e robris (prveNj, t Vetmit Zot).N kundrshtimin e mikut q ka t bj me ajetin n t cilin Kurani e shnon aftsin m tmadhe t meshkujve nse krahasohen me femrat dhe ate n kryerjen m efikase t (disa)punve, prgjigjemi ashtu q mikut i prkujtojm q pak m mir ta shohim realitetinjetsor, gjendjen faktike si n botn muslimane ashtu edhe n botn jomuslimane. Gati n tgjitha vendet e bots, meshkujt jan ata t cilt e kan sundimin n duart e tyre. Ata mi-ratojn ligjet dhe dispozitat. Edhe t gjith pejgambert e Zotit kan qen t gjinis

33


34/74


mashkullore. Gati e njjta gj sht edhe me filozoft, e deri diku edhe me kompozitort,edhe pse vet komponimi m tepr mbshtetet n fuqi t imagjinats se sa n fuqi tmuskujve. Akkadi (mendimtari dhe islamologu i njohur egjiptian, N. I.) me ironi thot semadje edhe gatimi, qepja dhe modelimi jan pun t cilat prndryshe mendohen specialitetet femrave, terren jo i rrall ku meshkujt ua tejkalojn femrave.

T gjitha kto jan fakte n t cilat sheriati islam nuk ka kurrfar kontributi, sepse kto jandukuri t prgjithshme n t gjitha pjest e bots, dhe atje ku sheriati islam nuk sundon asq gjykohet sipas Kuranit. T gjitha kto jan t vrteta faktike. Mashkulli sht m iqndrueshm se femra sipas ligjit t natyrs, duke iu falnderuar ndrtimit t tij t trupit,me t cilin Krijuesi e ka dhuruar. Nse diku n bot edhe ndodh q femra t zgjedhet prministre, udhheqse ose sunduese, kjo gj sht e rrall dhe prjashtim i cili vetm ekonfirmon parimin.Prve ksaj, ktu sht e nevojshme t theksohet se Islami vetm e ka regjistruar parimintashm ekzistues.Pas gjith ksaj q u tha, bhet plotsisht i qart qndrimi i Islamit prshtjen etrashgimit, kur e ka parapar q mashkulli t trashgoj pjesn dy her m t madhe n

krahasim me femrn. Kurani kt prparsi ia dha mashkullit thjesht sepse mashkulli shtai i cili shpenzon n mbajtjen e tr familjes nga ajo q personalisht e fiton me punn dhedjersn e tij. Ai nuk mund t marr pjes n pasurin e gruas s tij (pa lejen e saj).Nga e ekspozuara mund t prfundojm se qndrimi i Islamit ndaj femrs sht plotsishtme vend dhe i drejt. Sjellja e Muhammedit (a.s.) ndaj bashkshorteve t tij ka qenmishrim i dashuris. Ndaj tyre ka treguar simpati dhe respekt t plot. A nuk tha:Nga bota juaj t dashur m jan grat dhe aroma, kurse gzimi im m i madh sht nnamaz.Si shihet nga fjalt e tij, grat jan prmendur s bashku me aromn dhe namazin. Edhefjalimin e tij t fundit lamtumirs t drejtuar ashabve kur ndahej nga kjo bot, e prfundoime porosin q t jen t sjellshm ndaj bashkshorteve t tyre.

Dhe n fund, All-llahu i Gjithmundshm xhel-le shanuhu, mashkullit ia besoi ndrtimin,ngritjen dhe rregullimin e jets, por femrs ia dhuroi rolin m t madh, m t rndsishm,m t rnd dhe m t ndershm: ia besoi edukimin e vet njeriut.Ky besim, pa mdyshje paraqet nderin m t madh pr femrn. Prandaj, a mund tkonfirmohet pas tr ksaj t ekspozuars, se Islami ndaj femrs ka qen i padrejt dhe se ika br dhun?!!


34


35/74


SHPIRTI

Miku im vazhdoi duke besuar se ksaj radhe m ka shpjer n situat t vshtir e parrugdalje.- sht dshmia juaj se njeriu ka shpirt, se pas vdekjes do t ringjallet, se nuk sht vetmtrup i cili pas vdekjes shkatrrohet n elementet e tij prbrse dhe ka thot feja juaj pr tftuarit e shpirtrave?Pas t menduarit t shkurtr iu prgjigja mikut:- Pyetja juaj, pa dyshim, sht mjaft e ndrlikuar. Diskutimi pr shpirtin sht sikur t ecuritnpr parrugsi (absurditet). Dshmit ekzistuese flasin n llogarin ton e jo tuajn.Jam ndalur ca aste duke menduar, e pastaj kam vazhduar:- Prpiqu q s bashku me mua t mendosh pak! Treguesi i par i cili do t na ndihmoj kurdiskutojm pr ekzistimin e shpirtit sht fakti i pranuar se njeriu ka dy natyra:Natyrn e jashtme, fenomenale, t dukshme n t ciln bn pjes trupi i tij me t gjithacilsit e materies, kurse e cila si e till ka peshn e saj, z vend t caktuar, i nnshtrohetndikimit t kohs, ndrrimit, lvizjes, kalimit nga gjendja n gjendje, bie n situata tndryshme: njher sht e shndosh q hern tjetr t smuret; e njeh trashsin, ligsin,t kuqt, zbehjen; gjendet n gjendjen e aktivitetit, prtacis, e kaplon kotja, zgjuarsia, uria,ngopsia. Ktu hyjn edhe ndjenjat, disponimet, epshet, frika, pasionet etj.Pr shkak t asaj q kjo natyr e jashtme e dukshme e njeriut me ndjenjat plotsuese kaatribute t materies, themi se trupi i njeriut dhe shpirti i tij shtazarak jan nga materia; dhenatyra shpirtrore brenda vet njeriut e cila sht e ndryshme nga e para dhe me te ekundrt. Karakteristikat e saj jan: jondryshueshmria, moskufizimi me koh dhe vend dheprhershmria. At e prbjn: arsyeja me kriteret, prfundimet (logjike) dhe kategorit esaj t prhershme, ndrgjegjja me ligjet e veta, ndjenja estetike dhe Uni (i njeriut) i cili nvete prmban t gjitha cilsit e theksuara t mendjes, ndrgjegjes, ndjenjs estetike dheetike. Uni sht jomaterial dhe plotsisht i ndryshm nga shpirti shtazarak t cilin ecoptojn uria dhe nepset. Uni sht uni (qenia) i njeriut absolutisht i pakufizuar mendihmn e t cilit ai prjeton ndjenjn e thell t pranis, ekzistencs, t treguarit dhe tprezentuarit n bot: se ktu sht dhe se ktu ngaher ka qen. Kjo ndjenj sht eprkohshme, gjithnj e njjt, pa t kaluarn dhe t ardhmen e saj. Uni sht, n t vrtet,E tashmja e vazhdueshme e paraqitur n ndjenjn e gjithnjshmris dhe prhershmris.Ktu natyrisht bhet fjal pr llojin krejtsisht tjetr t t ekzistuarit nga i pari. Ky ekzistimnuk ka atribute t materies prandaj nuk i nnshtrohet ligjit t ndryeshmris dhe nuk sht ikufizuar as me kohn, as me vendin e as q mund me di t matet. Duke iu falnderuarjondryshueshmris s ktij ekzistimi, arrijm ta masim t ndryshueshmen; duke iufalnderuar absolutitetit t tij msojm relativen n botn e materies. Shkurt, fjala sht pr

t ekzistuarit e natyrs shpirtrore (tabaturr-rruhijje).T pyetemi tash: cila nga kto dy natyra e prfaqson njeriun. A sht njeriu trupi i tij aposhpirti i tij?Q t vijm deri te prgjigjja e vrtet n pyetjen e shtruar, duhet t hulumtojm se cila ngakto natyra i sht nnshtruar tjetrs.Materialistt pohojn se njeriu n t vrtet sht trupi i tij, i cili ka rol parsor n krahasimme t gjitha t tjerat q njeriu i posedon. T gjitha t tjerat, si jan: arsyeja, prfundimi

35


36/74

Documents

Mustafa MAHMUD - Dialogu Ateist.pdf