Doświadczenia dialogu społecznego w Polsce w świetle badań empirycznych
Bogumiła Barańska Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego
w Katowicach
Dialog społeczny to według UE:
Proces ciągłych interakcji między partnerami społecznymi w celu osiągnięcia porozumienia dotyczącego kontroli pewnych zmiennych ekonomicznych i społecznych, zarówno na poziomie makro, jak o mikroekonomicznym, a mówiąc prościej: to wymiana informacji i prezentacja stanowisk, dotyczących problemów i zagadnień społecznych, pomiędzy stronami.
Dialog społeczny to forma reprezentacji interesów poszczególnych stron.
Rzetelna informacja pomiędzy partnerami dialogu oraz ich współdziałanie są skutecznym narzędziem łączenia i godzenia interesów różnych stron w celu zbudowania ładu społeczno-gospodarczego, akceptowanego przez wszystkich partnerów.
Definicja dialogu społecznego wg Międzynarodowej Organizacji Pracy:
MOP za dialog społeczny uważa wszelkie formy negocjacji, konsultacji oraz zwykłej wymiany informacji między reprezentantami rządu, pracodawców i pracowników w kwestiach związanych z polityką społeczną i gospodarczą.
Strony dialogu społecznego:
związkowa, reprezentuje interesy pracowników zrzeszonych w organizacjach działających na wszystkich poziomach dialogu społecznego
pracodawcza, reprezentuje interesy pracodawców zrzeszonych w organizacjach działających na wszystkich poziomach dialogu społecznego;
rządowa, reprezentuje interesy państwa, składa się z przedstawicieli władzy wykonawczej.
Partnerzy dialogu społecznego:
związki zawodowe:
Niezależny Samorządny Związek Zawodowy “Solidarność” Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ) Forum Związków Zawodowych (FZZ) Konfederacja Pracodawców Polskich (KPP) Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych „Lewiatan”, Związek Rzemiosła Polskiego (ZRP), Business Centre Club – Związek Pracodawców (BCC)
Partnerzy dialogu społecznego:
organizacje pracodawców organy samorządu terytorialnego, organy samorządu zawodowego, inne organizacje społeczne oraz
przedstawicielstwa środowisk zawodowych i twórczych
Dialog społeczny w badaniach.
W prezentacji wykorzystano badania empiryczne przeprowadzone przez Biuro Badań Społecznych i Katedrę Socjologii Ekonomicznej SGH w 2009 roku w ramach tematu: Poprawa funkcjonowania systemu dialogu społecznego oraz wzmocnienie instytucji i uczestników dialogu społecznego.
Źródło:Juliusz Gardawski, Dialog społeczny w Polsce, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej,Katedra Socjologii Ekonomicznej SGH,Warszawa 2009
Czy TK powinna mieć większy wpływ na poniższe sprawy:
Sprawy związki zawodowe pracodawcy
Harmonizowanie interesów między pracodawcami a pracownikami 81,381,3 73,773,7Łagodzenie konfliktów 96,996,9 63,263,2Rozwiązywanie na bieżąco spraw o dużym znaczeniu społecznym lub gospodarczym
90,690,6 57,657,6
Podział dochodów budżetowych 78,178,1 52,652,6Poziom wynagrodzeń w gospodarce narodowej 90,990,9 47,447,4Określenie wysokości minimalnego wynagrodzenia 97,097,0 33,333,3Określenie zasad systemu emerytalnego 87,587,5 57,957,9Rozwiązywanie problemów gospodarczych i społecznych 78,178,1 26,326,3Zawieranie ponadzakładowych umów pracy 81,381,3 55,655,6Zmiana prawa pracy ,Kodeksu pracy 97,097,0 84,284,2
Postulowany zakres wpływów:
Sprawy Większy niż obecnie Mniejszy niż obecnie
Taki sam jak obecnie
Harmonizowanie interesów między pracodawcami a pracownikami
77,677,6 1,71,7 19,019,0
Łagodzenie konfliktów 84,584,5 1,71,7 1,81,8Rozwiązywanie na bieżąco spraw o dużym znaczeniu społecznym lub gospodarczym
79,379,3 1,71,7 17,217,2
Podział dochodów budżetowych 65,565,5 6,96,9 25,925,9Poziom wynagrodzeń w gospodarce narodowej 72,472,4 6,96,9 20,720,7Określenie wysokości minimalnego wynagrodzenia 69,069,0 3,43,4 25,925,9Określenie zasad systemu emerytalnego 72,472,4 1,71,7 24,124,1Rozwiązywanie problemów gospodarczych i społecznych 58,658,6 8,68,6 31,031,0Zawieranie ponadzakładowych umów pracy 67,267,2 3,43,4 24,124,1Zmiana prawa pracy ,Kodeksu pracy 84,584,5 1,71,7 13,813,8
Ocena TK i jej zespołów:
Przedstawiciele organizacji i instytucji
Średnie oceny
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej 3,93,9
KPP 3.63.6
Związek Rzemiosła Polskiego 3,53,5
BCC 3,43,4
Forum Związków Zawodowych 3,33,3
PKPP Lewiatan 3,33,3
OPZZ 3,03,0
„Solidarność” 3,03,0
Oczekiwany model relacji Trójstronnej Komisji i Rządu
Wybór
Rząd nie powinien mieć obowiązku zwracania się do TK o opinie i konsultowania z nią swoich projektów
-
Rząd powinien zwracać się do TK o opinie i konsultacje swoich projektów
12,112,1
Rząd nie tylko powinien zwracać się do TK o opinie ale także negocjować i wstępne założenia swoich projektów, nie musi jednak brać pod uwagę zdania partnerów społecznych
20,720,7
Rząd nie tylko powinien zwracać się do TK o opinie ale także negocjować i wstępne założenia swoich projektów, nie musi jednak brać pod uwagę zdania partnerów społecznych
56,956,9
Mam inne zdanie 8,68,6
Wpływ polityki na dialog społeczny w ocenie elit
Przynależność/orientacja polityczna/wiek
Zdecydowanie lub raczej nie powróci
Raczej lub zdecydowanie powróci
Trudno powiedzieć
Związki zawodowe
78,878,8 15,215,2 19,219,2
Organizacje pracodawców
10,510,5 47,447,4 42,142,1
Lewica 72,772,7 27,327,3 --
Centrum 50,050,0 30,030,0 20,020,0
Prawica 37,537,5 25,025,0 37,537,5
Wiek do 50 lat 47,647,6 33,333,3 19,019,0
Wiek 50 lat i więcej
60,060,0 23,323,3 16,716,7
Model relacji Trójstronnej Komisji rządu a afiliacje organizacyjne i orientacje ideologiczne
Powinna działać taka Trójstronna Komisja jak obecnie
Powinna działać DwustronnaKomisja a Rząd w roli obserwatora
Powinna działać Trójstronna Komisja ,a obok niej niezależnie dwustronna,(przewodniczący org. Zw. i org.prac).
Mam inne zdanie
Związki zawodowe 45,5 9,1 39,4 6,1
Organizacje pracodawców
50,0 5,6 33,3 11,1
Strona rządowa 16,7 16,7 38,6 8,8
Lewica 45,5 4,5 50,0 -
Centrum 37,5 18,8 37,5 6,3
Prawica 50,0 6,3 18,8 25,0
Wiek do 50 lat 46,2 3,8 3,5 11,5
50 lat i więcej 40,6 12,5 40,6 6,3
Ocena reprezentacji własnych interesów
ocena Bardzo dobrze
Ani dobrze ani źle
Źle lub bardzo źle
Trudno powiedzieć
Business Centre Club
Liderzy związkowi
39,439,4
47,447,4
33,333,3
42,142,1
12,112,1
5,35,3
15,215,2
5,35,3Przedstawi-ciele pracodaw-ców
Ocena reprezentacji interesów polskich pracodawców
Bardzo dobrze lub dobrze
Ani dobrze ani źle
Źle lub bardzo żle
Trudno powiedzieć
Konfederacja Pracodawców polskich
Liderzy związkowi
42,442,4 27,327,3 12,112,1 15,515,5
Przedstawiciele pracodawców
73,773,7 15,815,8 -- 10,510,5
Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan
Liderzy związkowi
33,333,3 27,327,3 21,221,2 18,218,2
Przedstawiciele pracodawców
78,978,9 10,510,5 -- 10,510,5
Związek Rzemiosła Polskiego
Liderzy związkowi
63,663,6 15,215,2 6,16,1 15,215,2
Przedstawiciele pracodawców
47,447,4 42,142,1 5,35,3 5,35,3
Zakończenie:
Zdaniem wszystkich rozmówców z kręgów społecznych oraz polityków i wysokich urzędników uczestniczących w dialogu partnerstwo społeczne i zinstytucjonalizowany dialog społeczny jest potrzebny, pomimo bardzo ostrej krytyki aktualnego dialogu w Polsce.
Funkcje pełnione przez TK i dialog społeczny w ocenie partnerów społecznych:
1. Możliwość wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego
2. Budowanie pozycji organizacji w UE
3. Możliwość dialogu, odczytanie nastrojów społecznych
4. Przekaz wizji gospodarczej
Dziękuję za uwagę.