Biuro Studiów i Pomiarów Proekologicznych

„ EKOMETRIA” Sp. z o.o. 80-299 Gdańsk, ul. Orfeusza 2

tel. (058) 301-42-53, fax (058) 301-42-52

DOKUMENTACJA DO PROGRAMU OCHRONY POWIETRZA

dla strefy województwa mazowieckiego

TOM II

Powiat Ŝuromiński

Gdańsk, kwiecień 2008 r.

EKOMETRIA Strona 2

Biuro Studiów i Pomiarów Proekologicznych „EKOMETRIA” Sp. z o.o.

80-299 Gdańsk, ul. Orfeusza 2 tel. (058) 301-42-53, fax (058) 301-42-52

ZAMAWIAJ ĄCY:

Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie

TYTUŁ OPRACOWANIA: Dokumentacja do programu ochrony powietrza dla strefy województwa mazowieckiego. TOM II: Powiat Ŝuromiński

FUNKCJA IMI Ę I NAZWISKO PODPIS WYKONAWCY

Główny Projektant:

Magdalena Balun

Wojciech Trapp

Mariola Fijołek

Małgorzata Paciorek

Maciej Paciorek

Małgorzata Rolewicz

Adam Wierzchoń

DYREKTOR

Wojciech Trapp

GDAŃSK 2008

EKOMETRIA Strona 3

SPIS SKRÓTÓW BAT – Najlepsza dostępna technika/technologia, z ang. Best Available Technique BOŚ – Bank Ochrony Środowiska CALMET – model meteorologiczny CALPUFF – Model symulacji atmosferycznej dyspersji cząstek na danym obszarze CALPOST – Program do odczytywania wyników z programu CALPUFF CO – Tlenek węgla c.o. – Centralne ogrzewanie CTDM – Model do oceny jakości powietrza w złoŜonym terenie geograficznym, z ang. Complex Terrain Dispersion Model c.w.u. – Ciepła woda uŜytkowa E – Wschód, z ang. East Earth Tech Inc. – Earth Tech Incorporated (nazwa własna firmy) EC - Elektrociepłownia EMEP – Model meteorologiczny transportu zanieczyszczeń w powietrzu, z ang. European Monitoring and Evaluation Program ESOCh – Ekologiczny System Obszarów Chronionych Gg – Giga gram GIS – System Informacji Geograficznej, z ang. Geographic Information System GUS – Główny Urząd Statystyczny HNO3 – Kwas azotowy (V) ICM – Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego IMGW – Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej ISC3 – Model słuŜący do oszacowywania stęŜeń zanieczyszczeń pochodzących gł. z przemysłu, z ang. Industrial Source Complex LPG – Gaz naturalny, z ang. Liquified Petroleum Gas MESOPUFF – Model symulacyjny zanieczyszczeń powietrza o skali regionalnej, z ang. Mesoscale Puff Model Mg – Mega gram MŚ – Ministerstwo Środowiska MT – Margines tolerancji MW – Mega watt N – Północ, z ang. North NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej NH3 – Amoniak NH4

+ – Jon amonowy NH4NO3 – Azotan amonu NNE – Północ północny-wschód, z ang. North North-East NPOP – Naprawczy Program Ochrony Powietrza NO2 – Dwutlenek azotu NO3

¯ – Jon azotowy (V) NOx – Tlenki azotu NSR – Operaty dla Nowych Źródeł z ang. New Source Review NSS – Narodowa Strategia Spójności O3 – Ozon Pb – Ołów PD – Poziom dopuszczalny PJ – Peta dŜul PM – Pył drobny, z ang. Particulate Matter

EKOMETRIA Strona 4

POP – Program Ochrony Powietrza POŚ – Prawo Ochrony Środowiska PSD – Zapobieganie istotnemu pogorszeniu jakości powietrza, z ang. Prevention of Significant Deterioration RM – Rada Ministrów RPO WM – Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego SIP – Stanowe Plany WdroŜeniowe, z ang. State Implementation Plan SO2 – Dwutlenek siarki SO4

2- – Jon siarczanowy (VI) UMPL – Model słuŜący do prognozowania pogody ujednolicony dla rejonu Polski, z ang. Unified Model for Poland Area UTM – Rodzaj odwzorowania kartograficznego z ang. Universal Transverse Mercator W – Zachód, z ang. West WFOŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska WSSE – Wojewódzka Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna WSW – Zachód połunidowy - zachód, z ang. West South-West µg – Mikro gram (NH4)2SO4 – Siarczan amonu

EKOMETRIA Strona 5

SPIS TREŚCI

1. WSTĘP................................................................................................................................................ 11

2. PODSTAWY PRAWNE.................................................................................................................... 12

3. CHARAKTERYSTYKA POWIATU śUROMI ŃSKIEGO .......................................................... 14

3.1. INFORMACJE OGÓLNE........................................................................................................................... 14 3.2. GEOLOGIA, GEOMORFOLOGIA............................................................................................................... 15 3.3. OBSZARY CHRONIONE, ZIELEŃ.............................................................................................................. 15

3.3.1.Zieleń i uŜytkowanie terenu.................................................................................................................. 17 3.3.2.Wody powierzchniowe.......................................................................................................................... 17 3.3.3.Obszary chronione NATURA 2000 w powiecie Ŝuromińskim .............................................................. 18

3.4. KLIMAT .............................................................................................................................................. 20 3.5. GOSPODARKA POWIATU śUROMIŃSKIEGO............................................................................................. 21 3.6. HISTORIA I ZABYTKI ............................................................................................................................. 22 3.7. LUDNOŚĆ I URBANIZACJA ..................................................................................................................... 24 3.8. CHARAKTERYSTYKA OBECNEGO SPOSOBU ZAOPATRZENIA ODBIORCÓW W ENERGIĘ CIEPLNĄ I GAZ..... 27 3.9. WARUNKI METEOROLOGICZNE W 2005 R. ............................................................................................. 27

4. ZAGADNIENIA OCHRONY ATMOSFERY W ISTNIEJ ĄCYCH DOKUMENTACH, PLANACH, PROGRAMACH........................................................................................................................... 33

4.1. PLANY KRAJOWE................................................................................................................................... 33 4.2. PLANY WOJEWÓDZKIE .......................................................................................................................... 37 4.3. PLANY MIEJSCOWE................................................................................................................................ 45

5. EMISJA PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 ..................................................................................... 48

5.1. EMISJA PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 DLA POWIATU śUROMIŃSKIEGO......................................................... 54 5.1.1.Emisja zewnętrzna................................................................................................................................ 54 5.1.2.Emisja z terenu powiatu Ŝuromińskiego............................................................................................... 60

6. POMIARY ZANIECZYSZCZE Ń POWIETRZA W POWIECIE śUROMI ŃSKIM W 2005 R. 72

7. STĘśENIA PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 WYZNACZONE MODELOWO.... .................... 74

7.1. MODEL CALMET/CALPUFF.............................................................................................................. 74 7.2. IMISJA NAPŁYWOWA NA TERENIE POWIATU śUROMIŃSKIEGO............................................................... 79 7.3. STĘśENIA PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 POCHODZĄCE OD EMISJI PUNKTOWEJ...................................... 88 7.4. STĘśENIA PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 POCHODZĄCE OD EMISJI POWIERZCHNIOWEJ........................... 90 7.5. STĘśENIA PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 POCHODZĄCE OD EMISJI LINIOWEJ........................................... 94 7.6. STĘśENIA CAŁKOWITE NA TERENIE POWIATU śUROMIŃSKIEGO............................................................ 97

8. OCENA WIARYGODNO ŚCI PRZEPROWADZONYCH OBLICZE Ń MODELOWYCH.... 103

9. OBSZARY ZAGROśEŃ................................................................................................................. 104

9.1. OBSZAR Z PONADNORMATYWNYMI STĘśENIAMI PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 ................................... 104

10. OBSZARY NARUSZEŃ STANDARDÓW JAKO ŚCI ŚRODOWISKA ATMOSFERYCZNEGO – PODSUMOWANIE ....................................................................................................................................... 107

11. SCENARIUSZE NAPRAWCZE .................................................................................................... 109

11.1. WARIANT 1 ......................................................................................................................................... 109

12. KIERUNKI I ZAKRES DZIAŁA Ń NIEZBĘDNYCH DO PRZYWRÓCENIA STANDARDÓW JAKO ŚCI POWIETRZA ................................................................................................................................. 113

12.1. TERMIN REALIZACJI PROGRAMU......................................................................................................... 117

13. DZIAŁANIA NAPRAWCZE.......................................................................................................... 118

EKOMETRIA Strona 6

14. OBOWIĄZKI I OGRANICZENIA WYNIKAJ ĄCE Z REALIZACJI PROGRAMU ............. 120

15. ZASADY SPORZĄDZANIA INFORMACJI O PROGRAMACH OCHRONY POWIETRZA 121

15.1. PROGNOZA NA LATA 2005 I NA PIERWSZY ROK PO ZAKOŃCZENIU REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY

POWIETRZA...................................................................................................................................................... 131

EKOMETRIA Strona 7

SPIS RYSUNKÓW

Rysunek 1 Podział administracyjny powiatu Ŝuromińskiego................................................................................. 14 Rysunek 2 Ludność według grup wiekowych w powiecie Ŝuromińskim w 2005 roku............................................ 24 Rysunek 3 Podział społeczeństwa według aktywności zawodowej w powiecie Ŝuromińskim w 2005 roku........... 25 Rysunek 4 Przebieg średnich miesięcznych temperatur na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy śuromina w 2005 r................................................................................................................................................ 28 Rysunek 5 Roczna róŜa wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy śuromina w 2005 r............................................................................................................................................................................... 29 Rysunek 6 RóŜa wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy śuromina w 2005 r. – półrocze zimowe.................................................................................................................................................... 29 Rysunek 7 RóŜa wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy śuromina w 2005 r. – półrocze letnie ....................................................................................................................................................... 30 Rysunek 8 Średnie miesięczne wartości wilgotności względnej powietrza na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy śuromina w 2005 r. .................................................................................................... 31 Rysunek 9 Miesięczne sumy opadów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy śuromina w 2005 r. ............................................................................................................................................................................ 32 Rysunek 10 Napływ pyłu zawieszonego PM10 spoza obszaru województwa mazowieckiego............................... 50 Rysunek 11 Napływ dwutlenku siarki SO2 spoza obszaru województwa mazowieckiego ..................................... 51 Rysunek 12 Napływ tlenków azotu NOx spoza obszaru województwa mazowieckiego ......................................... 51 Rysunek 13 Napływ cząstek SO4

2- spoza obszaru województwa mazowieckiego .................................................. 52 Rysunek 14 Napływ cząstek NO3

- spoza obszaru województwa mazowieckiego................................................... 52 Rysunek 15 Napływ HNO3 spoza obszaru województwa mazowieckiego ............................................................. 53 Rysunek 16 Udziały procentowe poszczególnych typów emisji pyłu zawieszonego PM10 w emisji napływowej w powiecie Ŝuromińskim w 2005 r. ........................................................................................................................... 54 Rysunek 17 Emisja pyłu zawieszonego PM10 z emitorów punktowych, wyŜszych niŜ 30 m z terenu województwa mazowieckiego w 2005 r. ...................................................................................................................................... 55 Rysunek 18 Emisja pyłu zawieszonego PM10 z emitorów punktowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu Ŝuromińskiego 2005 r...........................................................................................................................................56 Rysunek 19 Emisja pyłu zawieszonego PM10 ze źródeł powierzchniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r. ......................................................................................................................... 57 Rysunek 20 Całkowita emisja pyłu zawieszonego PM10 ze źródeł liniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r. ......................................................................................................................... 58 Rysunek 21 Emisja pyłu zawieszonego PM10 z unosu, ze źródeł liniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r. ......................................................................................................................... 59 Rysunek 22 Emisja pyłu zawieszonego PM10 ze spalania, ze źródeł liniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r. ......................................................................................................................... 59 Rysunek 23 Emisja pyłu zawieszonego PM10 z tarcia, ze źródeł liniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r. ......................................................................................................................... 60 Rysunek 24 Udział procentowy poszczególnych typów źródeł emisji w całości zinwentaryzowanej emisji pyłu zawieszonego PM10 na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r. ....................................................................... 61 Rysunek 25 Emisja powierzchniowa pyłu zawieszonego PM10 w miejscowościach powiatu Ŝuromińskiego (bez uwzględnienia miasta śuromin) w 2005 r............................................................................................................. 62 Rysunek 26 Emisja komunikacyjna pyłu zawieszonego PM10 na drogach powiatu Ŝuromińskiego (bez miasta śuromin) w 2005 roku........................................................................................................................................... 63 Rysunek 27 Udział procentowy poszczególnych typów źródeł emisji w całości zinwentaryzowanej emisji pyłu zawieszonego PM10 na terenie śuromina w 2005 r. ............................................................................................ 64 Rysunek 28 Emisja punktowa pyłu zawieszonego PM10 z emitorów punktowych na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r. ....................................................................................................................................... 65 Rysunek 29 Emisja punktowa pyłu zawieszonego PM10 z emitorów punktowych w śurominie w 2005 r............ 66 Rysunek 30 Emisja powierzchniowa pyłu zawieszonego PM10 w śurominie w 2005 r........................................ 67 Rysunek 31 Gęstość emisji powierzchniowej pyłu zawieszonego PM10 w śurominie w 2005 r........................... 68 Rysunek 32 Całkowita emisja liniowa pyłu zawieszonego PM10 w śurominie w 2005 r. .................................... 69 Rysunek 33 Emisja pyłu zawieszonego PM10 z unosu, ze źródeł komunikacyjnych w śurominie w 2005 r......... 70 Rysunek 34 Emisja pyłu zawieszonego PM10 ze spalania paliw, ze źródeł komunikacyjnych w śurominie w 2005 r. ............................................................................................................................................................................ 70 Rysunek 35 Emisja pyłu zawieszonego PM10 z tarcia, ze źródeł komunikacyjnych w śurominie w 2005 r......... 71 Rysunek 36 Lokalizacja stacji pomiarowej pyłu zawieszonego PM10 przy ul. śeromskiego w śurominie w 2005 roku ....................................................................................................................................................................... 72

EKOMETRIA Strona 8

Rysunek 37 Przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny na stacji wyznaczonej przez WIOŚ do oceny rocznej w śurominie w 2005 roku............... 73 Rysunek 38 Rozmieszczenie stacji pomiarów meteorologicznych......................................................................... 76 Rysunek 39 Usytuowanie stacji z pomiarami meteorologicznymi wykorzystanymi w obliczeniach rozprzestrzeniania zanieczyszczeń dla NPOP za 2005 r....................................................................................... 77 Rysunek 40 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów punktowych o wysokości komina powyŜej 30 m z terenu województwa mazowieckiego w 2005 r. ...................................................................................................................................... 79 Rysunek 41 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów punktowych o wysokości komina powyŜej 30 m z terenu województwa mazowieckiego w 2005 r................................................................................................................. 80 Rysunek 42 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów punktowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2005 r......... 80 Rysunek 43 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów punktowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2005 r. ............................................................................................................................................................................ 81 Rysunek 44 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów powierzchniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2005 r............................................................................................................................................................................... 82 Rysunek 45 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów powierzchniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2005 r. ................................................................................................................................................................... 82 Rysunek 46 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów liniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2005 r. ........... 83 Rysunek 47 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów liniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2005 r............................................................................................................................................................................... 84 Rysunek 48 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów spoza województwa w 2005 r. ................................................................. 85 Rysunek 49 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów spoza województwa w 2005 r................................................... 85 Rysunek 50 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od całkowitej emisji napływowej w 2005 r................................................................... 86 Rysunek 51 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od całkowitej emisji napływowej w 2005 r.................................................... 87 Rysunek 52 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny (36max) pochodzących od emisji punktowej na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r. .................................. 88 Rysunek 53 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny (36max) pochodzących od emisji punktowej w śurominie w 2005 r..................................................................... 89 Rysunek 54 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy pochodzących od emisji punktowej na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r. ......................... 89 Rysunek 55 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy pochodzących od emisji punktowej w śurominie w 2005 r. ........................................................... 90 Rysunek 56 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny (36max) pochodzących od emisji powierzchniowej na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r. ....................... 91 Rysunek 57 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny (36max) pochodzących od emisji powierzchniowej w śurominie w 2005 r. ......................................................... 91 Rysunek 58 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy pochodzących od emisji powierzchniowej na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r................ 92 Rysunek 59 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy pochodzących od emisji powierzchniowej w śurominie w 2005 r. ................................................ 93 Rysunek 60 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny (36 max) pochodzących od emisji komunikacyjnej na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r................................ 94 Rysunek 61 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny (36 max) pochodzących od emisji komunikacyjnej w śurominie w 2005 r. ................................................................ 95 Rysunek 62 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy pochodzących od emisji komunikacyjnej na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r.................. 95 Rysunek 63 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy pochodzących od emisji komunikacyjnej w śurominie w 2005 r. .................................................. 96

EKOMETRIA Strona 9

Rysunek 64 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny (36max) na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r. .......................................................................................... 97 Rysunek 65 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny (36max) na terenie śuromina w 2005 r. ............................................................................................................... 98 Rysunek 66 Udział typów emisji w imisji pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny w receptorach na obszarze powiatu Ŝuromińskiego................................................................................. 99 Rysunek 67 Procentowy udział emisji powierzchniowej w imisji całkowitej pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny, w receptorach na obszarze powiatu Ŝuromińskiego w 2005 roku.. 99 Rysunek 68 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r. ............................................................................... 100 Rysunek 69 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy na terenie śuromina w 2005 r...................................................................................................... 101 Rysunek 70 Udział typów emisji w imisji pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy w receptorach na obszarze powiatu Ŝuromińskiego..................................................................... 102 Rysunek 71 Procentowy udział emisji powierzchniowej w imisji całkowitej pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy, w receptorach na obszarze powiatu Ŝuromińskiego w 2005 roku ..................................................................................................................................................................... 102 Rysunek 72 Obszar śuromina w obrębie izolinii 50 µg/m3, stęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny pochodzące od całości emisji w 2005 r......................................... 104 Rysunek 73 Większościowy udział poszczególnych typów emisji w imisji pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny w śurominie w 2005 r. – obszar przekroczeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny od emisji całkowitej ............................................105 Rysunek 74 Udział procentowy emisji powierzchniowej w imisji całkowitej w śurominie w 2005 r.................. 106 Rysunek 75 Udział procentowy emisji napływowej w imisji całkowitej w śurominie w 2005 r.......................... 106 Rysunek 76 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny, pochodzących od emisji powierzchniowej, po zastosowaniu wariantu 1 ............................................................ 110 Rysunek 77 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy, pochodzących od emisji powierzchniowej, po zastosowaniu wariantu 1.................................... 110 Rysunek 78 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny, pochodzących od całkowitej emisji, po zastosowaniu wariantu 1....................................................................... 111 Rysunek 79 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy, pochodzących od całkowitej emisji, po zastosowaniu wariantu 1............................................... 111 Rysunek 80 Prognoza spalania paliw [PJ] w produkcji energii elektrycznej i ciepła do roku 2020 .................. 131 Rysunek 81 Prognoza spalania paliw [PJ] w produkcji przemysłowej i budownictwie do roku 2020 ............... 132 Rysunek 82 Prognoza spalania paliw [Gg] w transporcie do roku 2020 ........................................................... 133

EKOMETRIA Strona 10

SPIS TABEL Tabela 1 UŜytkowanie terenu w gminach powiatu Ŝuromińskiego w 2005 roku................................................... 17 Tabela 2 Podmioty gospodarcze sektora prywatnego w powiecie Ŝuromińskim w latach 2003-2005.................. 21 Tabela 3 Ludność powiatu Ŝuromińskiego w 2005 roku ....................................................................................... 24 Tabela 4 Struktura wieku ludności w powiecie Ŝuromińskim w latach 2003-2005. .............................................. 25 Tabela 5 Ludność w gminach powiatu Ŝuromińskiego w latach 2003-2005 ......................................................... 25 Tabela 6 Zarejestrowani bezrobotni w powiecie Ŝuromińskim w latach 2003-2005 ............................................ 26 Tabela 7 Liczba bezrobotnych w gminach powiatu Ŝuromińskiego w latach 2003-2005...................................... 26 Tabela 8 Sumy emisji napływowej ........................................................................................................................ 54 Tabela 9 Udział poszczególnych rodzajów emisji pyłu zawieszonego PM10 w całkowitej emisji liniowej pyłu zawieszonego PM10 w pasie30 km otaczającym powiat Ŝuromińskiego w 2005 roku.......................................... 58 Tabela 10 Sumy emisji pyłu zawieszonego PM10 dla róŜnych typów źródeł zlokalizowanych na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r. ....................................................................................................................................... 60 Tabela 11 Procentowy udział paliw uŜywanych do celów grzewczych w powiecie Ŝuromińskim szacowany na podstawie Narodowego Spisu Powszechnego....................................................................................................... 62 Tabela 12 Sumy emisji pyłu zawieszonego PM10 dla róŜnych typów źródeł zlokalizowanych na terenie śuromina w 2005 r. ............................................................................................................................................................... 64 Tabela 13 Procentowy udział paliw uŜywanych do celów grzewczych dla ogrzewania indywidualnego w śurominie.............................................................................................................................................................. 66 Tabela 14 Stacja pomiarowa, z której wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM10 zakwalifikowane zostały do oceny rocznej w 2005 r. i stanowiły podstawę wyznaczenia stref do programu naprawczego ochrony powietrza72 Tabela 15 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 oraz procent przekroczeń na stacji zakwalifikowanej przez WIOŚ do oceny rocznej na terenie śuromina w 2005 r................................................................................................... 73 Tabela 16 Wymagana dokładność modelowania ................................................................................................ 103 Tabela 17 Dokładność modelowania pyłu zawieszonego PM10 w otoczeniu stacji manualnej przy ul. śeromskiego w śurominie................................................................................................................................... 103 Tabela 18 Obszary przekroczeń poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny, wyznaczone na podstawie modelowania dla danych emisyjnych za 2005 rok. 108 Tabela 19 Struktura paliw na terenie śuromina w obszarze objętym działaniami naprawczymi po wprowadzeniu scenariusza naprawczego.................................................................................................................................... 109 Tabela 20 Zakres stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy po zastosowaniu wariantu naprawczego w obszarze przekroczeń poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny, w powiecie Ŝuromińskim w 2005 roku oraz w ostatnim roku obowiązywania programu............................................................................................................ 112 Tabela 21 Zestawienie szacowanych kosztów (brutto) realizacji programu likwidacji niskiej emisji energetycznej w analizowanym fragmencie śuromina (w mln zł) ............................................................................................. 115 Tabela 22 Propozycja struktury finansowania i udziału w realizacji poszczególnych elementów programu likwidacji niskiej emisji energetycznej w śurominie ........................................................................................... 115 Tabela 23 Zakres działań naprawczych niezbędnych do przywracania poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10 w śurominie oraz terminy realizacji, koszty, źródła finansowania poszczególnych zadań119 Tabela 24 Prognoza spalania paliw [PJ] w produkcji energii elektrycznej i ciepła do roku 2020 .................... 131 Tabela 25 Prognoza spalania paliw [PJ] w produkcji przemysłowej i budownictwie do roku 2020.................. 132 Tabela 26 Prognoza spalania paliw [Gg] w transporcie do roku 2020.............................................................. 132 Tabela 27 Prognozowane wartości stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 rok w obszarach przekroczeń w śurominie w 2005 roku oraz w ostatnim roku obowiązywania programu............................................................................... 133

EKOMETRIA Strona 11

1. Wstęp PoniŜszy dokument „Dokumentacja do programu ochrony powietrza dla strefy województwa mazowieckiego powiat Ŝuromiński” wykonywany jest w związku z przekroczeniem poziomów dopuszczalnych jakości powietrza w zakresie pyłu zawieszonego PM10. Podstawowym dokumentem wskazującym na konieczność wykonania naprawczego programu ochrony powietrza w strefie powiatu Ŝuromińskiego w zakresie zanieczyszczeń pyłu zawieszonego PM10 była roczna ocena bieŜąca powietrza w województwie mazowieckim za 2005 rok, wykonana przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie. Program ochrony powietrza koncentruje się na istotnych powodach występowania przekroczeń zanieczyszczeń powietrza pyłem zawieszonym PM10 oraz na znalezieniu skutecznych i moŜliwych do zrealizowania działań, których wdroŜenie spowoduje obniŜenie poziomu zanieczyszczeń co najmniej do poziomu dopuszczalnego. Głównym celem sporządzenia naprawczego programu ochrony powietrza jest przywrócenie naruszonych standardów jakości powietrza, a przez to poprawa warunków Ŝycia mieszkańców, podwyŜszenie standardów cywilizacyjnych oraz poprawa atrakcyjności miast. Realizacja zadań wynikających z programu ochrony powietrza ma na celu zmniejszenie stęŜeń substancji zanieczyszczających w powietrzu w danej strefie do poziomu dopuszczalnego na rok bazowy 2005 dla pyłu zawieszonego PM10 i utrzymywania go na takim poziomie. Poziomy stęŜeń zanieczyszczeń do osiągnięcia i utrzymania w powiecie Ŝuromińskim to: - dla pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny, 36 maksimum - 50 µg/m3; - dla pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy - 40 µg/m3 wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z 06.06.2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji. (Dz.U. Nr 87, poz. 796 z 27.06.2002 r.). PowyŜsze standardy są wg znowelizowanego prawa wiąŜące dla władz terytorialnych i muszą być osiągnięte i dotrzymane we wszystkich strefach. Monitoring zanieczyszczeń powietrza realizowany jest w oparciu o stację pomiarową Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej, mierzącą pył zawieszony PM10, zlokalizowaną w śurominie przy ul. śeromskiego. Ponadto jako metodę uzupełniającą wyniki pomiarów zastosowano modelowanie matematyczne.

EKOMETRIA Strona 12

2. Podstawy prawne PoniŜsze podstawy prawne warunkują wykonanie naprawczych programów ochrony powietrza w strefach: Na podstawie Ustawy z dnia 27.04.2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (jednolity tekst ustawy Dz.U. Nr 25, poz.150 z 15.02.2008 r.) art. 91, Marszałek województwa, w terminie 12 miesięcy od dnia otrzymania wyników oceny poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref (o których mowa w art. 89 ust.1), przedstawia do zaopiniowania właściwym starostom projekt uchwały w sprawie programu ochrony powietrza. Program ten ma na celu osiągnięcie dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu dla stref, w których poziom choćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny. Dla stref, w których został przekroczony poziom więcej niŜ jednej substancji, sporządza się wspólny program ochrony powietrza dotyczący wszystkich tych substancji. NaleŜy pamiętać iŜ Marszałek województwa zapewnia moŜliwość udziału społeczeństwa w postępowaniu, którego przedmiotem jest sporządzenie programu ochrony powietrza.

Przy czym wg powyŜszej Ustawy, art.87, pkt. 2 strefę stanowi:

- aglomeracja o liczbie mieszkańców większej niŜ 250 tysięcy, - obszar jednego lub więcej powiatów połoŜonych na obszarze tego samego

województwa nie wchodzący w skład aglomeracji. Zgodnie z artykułem 91 POŚ Marszałek województwa przedstawia do zaopiniowania właściwym starostom projekt uchwały w sprawie programu ochrony powietrza, mający na celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu, a starosta jest obowiązany do wydania opinii w terminie miesiąca od dnia otrzymania projektu uchwały w sprawie programu ochrony powietrza. Minister Środowiska, w drodze rozporządzenia - Rozporządzenie MŚ z dnia 05.07.2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy ochrony powietrza (Dz.U. Nr 115, poz. 1003 z 24.07.2002 r.), określił wymagania jakim powinny odpowiadać programy ochrony powietrza. Termin realizacji programu, w tym terminy realizacji poszczególnych zadań programu ustala się, uwzględniając: 1) wielkość przekroczenia, 2) rozkład gęstości zaludnienia, 3) uwarunkowania finansowe, społeczne i gospodarcze, 4) uwarunkowania wynikające z funkcjonowania obiektów i obszarów chronionych na podstawie odrębnych przepisów. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 06.06.2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz.U. Nr 87, poz. 798 z 27.06.2002 r.), w załączniku nr 1 określa dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu oraz górne i dolne progi oszacowania dla poszczególnych substancji. Według Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 05.04.2006 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczeń powietrza (Dz.U. Nr 63, poz. 445 z 13.04.2006 r.), § 6. 1. Marszałek województwa przekazuje ministrowi właściwemu do spraw środowiska informacje o programach ochrony powietrza niezwłocznie po ogłoszeniu uchwały sejmiku województwa w sprawie programu ochrony powietrza, obejmujące:

EKOMETRIA Strona 13

1) opracowanie tekstowe, na bazie którego sporządzono program ochrony powietrza; 2) uchwałę sejmiku województwa w sprawie programu ochrony powietrza; 3) zestawienie informacji dotyczących programów ochrony powietrza. Ponadto Ministerstwo Środowiska w 2003 r. wydało "Zasady sporządzania naprawczych programów ochrony powietrza w strefach", opracowane w Zakładzie Ochrony Atmosfery Instytutu Ochrony Środowiska, które jest materiałem pomocniczym przy opracowywaniu programów ochrony powietrza. Głównym celem ochrony powietrza i sporządzania naprawczych programów ochrony powietrza w strefach jest utrzymanie stanu zanieczyszczenia powietrza określonymi substancjami poniŜej poziomów dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach, a więc osiągnięcie jak najlepszego stanu aerosanitarnego w danej strefie.

EKOMETRIA Strona 14

3. Charakterystyka powiatu Ŝuromi ńskiego

3.1. Informacje ogólne

Powiat Ŝuromiński połoŜony w centralnej części Polski, w północno-zachodniej części województwa mazowieckiego, w odległości 150 km od Warszawy i 70 km od Płocka powstał 01.01.1999 roku. Graniczy z sześcioma powiatami: mławskim, płońskim, sierpeckim (woj. mazowieckie), brodnickim i rypińskim (woj. kujawsko-pomorskie) oraz działdowskim (woj. warmińsko-mazurskie).

Obejmuje obszar 805 km2. Zamieszkiwany jest przez ok. 40 tys. osób, z czego w miastach mieszka ok. 11 tys. mieszkańców - 26% ludności powiatu. Średnia gęstość zaludnienia wynosi 53 osoby/km2.

W skład powiatu wchodzą: - gminy miejsko-wiejskie: śuromin i BieŜuń - gminy wiejskie: Kuczbork - Osada, Lubowidz, Lutocin, i Siemiątkowo - miasta: BieŜuń i śuromin

Lubowidz

BieŜuń

Lutocin

śuromin

Siemiątkowo

Kuczbork-Osada

Rysunek 1 Podział administracyjny powiatu Ŝuromińskiego

Miasto śuromin połoŜone jest w północno-zachodniej części województwa

mazowieckiego. Pełni funkcję ośrodka administracyjnego i gospodarczego. Zajmuje powierzchnię 11 km2 i liczy 8 736 mieszkańców (2005 r.), gęstość zaludnienia dla miasta wynosi 779 osoby/km2. Jest siedzibą powiatu Ŝuromińskiego oraz siedzibą gminy miejsko-wiejskiej śuromin. Miasto połoŜone jest na skrzyŜowaniu dróg wojewódzkich, Nr 541 Lubawa - Lidzbark - śuromin - Sierpc i Nr 563 Mława - śuromin – Rypin.

EKOMETRIA Strona 15

3.2. Geologia, geomorfologia

Według klasyfikacji fizyczno-geograficznej teren powiatu Ŝuromińskiego leŜy w mezoregionie Równiny Raciąskiej naleŜącej do makroregionu Niziny Północnomazowieckiej. Obszar Równiny Raciąskiej połoŜony jest na przedpolu zasięgu ostatniego zlodowacenia, na szlaku odpływu wód glacjalnych. Powierzchnia równiny pokryta jest piaskami, spod których miejscami odsłaniają się gliny morenowe. Na piaskach ukształtowały się wydmy. Wysokość bezwzględna terenu jest dosyć zróŜnicowana i waha się od 109 m n.p.m. do 182 m n.p.m. Obszary połoŜone w północnej części powiatu charakteryzują się większymi wysokościami bezwzględnymi niŜ tereny południowe. Większość obszaru charakteryzuje się rzeźbą nisko falistą, częściowo tylko występują tereny faliste, falisto pagórkowate i płasko równinne.

Powiat Ŝuromiński leŜy w obrębie jednostki geologicznej zwanej wzniesieniami mazowiecko - suwalskimi. Prekambryjskie podłoŜe krystaliczne przykrywają młodsze osady okresów trzeciorzędowych, warstwę powierzchniową budują utwory czwartorzędowe. Ich geneza wiąŜe się z działalnością lądolodu. Część środkową i południową powiatu budują utwory lodowcowe młodsze. Utwory lodowcowe tworzą piaski, Ŝwiry, iły i gliny o róŜnorodnej miąŜszości. W dolinach rzecznych występują mady lub piaski zbielicowane, przykryte warstwą torfów.

Na obszarze powiatu wykształciły się gleby bielicowe, pseudobielicowe, piaski zbielicowane oraz czarne ziemie i mady. Jakość gleb w powiecie jest zróŜnicowana. Pokrywę glebową stanowią piaski i gliny zwałowe strefy czołowomorenowej, które dają duŜą zmienność pod względem uziarnienia. Dominują gleby słabe V i VI klasy, wytworzone z piasków luźnych słabogliniastych i piasków gliniastych lekkich. Tylko w środkowo-zachodniej oraz wschodniej części powiatu (gm. Lutocin, śuromin, Kuczbork) występują gleby dobre klas III i IV, powstałe z glin zwałowych.

W powiecie Ŝuromińskim występują bogate złoŜa surowców mineralnych - piasków, Ŝwirów i pospółki. Zasobność tych złóŜ szacuje się na około 5 milionów ton. Zlokalizowane są one w północno-wschodniej części powiatu, w gminach śuromin, Lubowidz, Kuczbork (obszar wzniesień mławskich). Aktualnie eksploatacja prowadzona jest na złoŜu Osówka gm. Lubowidz (o zasobach 398 tys. ton) i Sarnowo gm. Kuczbork.

3.3. Obszary chronione, ziele ń

W powiecie Ŝuromińskim obszary chronione zajmują ok. 60 tys. ha, co stanowi blisko 75% całej powierzchni powiatu. Do obszarów chronionych naleŜą: Górznieńsko - Lidzbarski Park Krajobrazowy - na terenie północnej części powiatu - ok. 5.23 tys. ha w gminie Lubowidz; rezerwaty przyrody: istniejący „Gołuska Kępa” (9.90 ha) projektowane: „Bagno Siemcichy” (498 ha) oraz „Bielany Gołuskie” (128 ha); tereny obszarów chronionego krajobrazu: Zielińsko - Rzęgnowskiego Międzyrzecza Skrwy i Wkry, Nadwkrzański oraz okolice Rybna i Lidzbarka.

Inne obszary chronione to: - uŜytki ekologiczne, - obszary chronionego krajobrazu, - parki wpisane do rejestru zabytków, - parki wiejskie -pomniki przyrody oŜywionej.

Obszar Chronionego Krajobrazu Mi ędzyrzecze Skrwy i Wkry obejmuje tereny

chronione ze względu na wyróŜniający się krajobraz o zróŜnicowanych ekosystemach,

EKOMETRIA Strona 16

wartościowych z powodu moŜliwości zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem, a takŜe pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych.

W gminie BieŜuń, w dolinie rzeki Wkry istnieje rezerwat przyrody „Gołuska Kępa” o powierzchni 9.90 ha, stanowiący fragment lasu liściastego z drzewostanem olchy, jaworu i jesionu. Granicę rezerwatu stanowi w większości stare koryto rzeki Wkry.

Górznieńsko - Lidzbarski Park Krajobrazowy (o powierzchni ogólnej 27.8 tys. ha) na terenie powiatu zajmuje 5 230 ha - jest to północno - wschodnia część gminy Lubowidz. Na terenie tej gminy (rejon wsi Straszewy) znajduje się takŜe uŜytek ekologiczny o powierzchni 6.89 ha. Urozmaicona rzeźba terenu decyduje o duŜej atrakcyjności obszaru. Znajdują się tu wzgórza drumlinowe, kemowe i ozowe, nisze źródliskowe, przełomowe odcinki rzek. Tak ciekawe formy geomorfologiczne powstały podczas ostatniego zlodowacenia Wisły. Na terenie parku znajduje się duŜo jezior. Do najpiękniejszych naleŜą: Wielkie Leźno (86.2 ha), Górznieńskie (47 ha), Piaseczno, Czarny Bryńsk oraz jeziora Bryńskie Północne i Południowe.

DuŜe zróŜnicowanie terenu miało bezpośredni wpływ na bogactwo szaty roślinnej i świata zwierzęcego. W Górznieńsko - Lidzbarskim Parku Krajobrazowym znajduje się ponad 950 gatunków roślin naczyniowych. Spotykamy tu siedliska aŜ 56 gatunków podlegających ścisłej ochronie gatunkowej, z których przetrwało 40 (m.in. wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów, pluskwica europejska, arnika górska, widłaki: jałowcowaty, spłaszczony, goździsty, wroniec widlasty, storczykowate: obuwik pospolity, Ŝłobik koralowy, podkolan zielonawy i biały, lipiennik Loesela, listera jajowata, kruszczyk błotny i szerokolistny, kukułka krwista i szerokolistna, gnieźnik leśny). Występuje tu 18 gatunków chronionych częściowo i 16 reliktów glacjalnych, czyli roślin, które przetrwały z wcześniejszych, zimniejszych okresów klimatycznych. Istotnym elementem w krajobrazie parku są lasy, stanowiące ok. 70% powierzchni. Znaczną część zajmują lasy liściaste o cechach naturalnych – grądy, w skład których wchodzą lipy, dęby, graby. Na terenie parku znajduje się 48 pomników przyrody w tym 45 drzew, 2 głazy narzutowe oraz aleja dębowa. Kilkadziesiąt drzew jest projektowanych objęciem tą formą ochrony. Atrakcją turystyczną jest wyjątkowy, pomnikowy okaz dębu bezszypułkowego zwanego Dębem Rzeczypospolitej, liczący ok. 450 lat i mierzący aŜ 32 m wysokości i 622 cm obwodu. Najcenniejsze fragmenty parku zostały objęte ochroną rezerwatową. Istnieje tu 7 rezerwatów przyrody. Bogactwem parku jest takŜe fauna. śyje tu ponad 250 gatunków kręgowców min. borsuki, jenoty, bobry budujące Ŝeremia. Swoje miejsce znalazły tu bieliki, orliki krzykliwe, kanie czarne, błotniaki zboŜowy i łąkowy, Ŝurawie, czarne bociany, zimorodki, puchacz.

Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy w całości leŜy na obszarze Zielonych Płuc Polski. W powiecie Ŝuromińskim zarejestrowanych jest dziewięć parków podworskich (zabytkowe, miejskie). Parki zabytkowe (6 obiektów) zlokalizowane są na terenie gminy Kuczbork (Zielona, Chojnowo), BieŜuń (Sławęcin) i śuromin (Poniatowo, Chamsk i Kliczewo Małe). Jednym z ciekawszych miejsc stanowi pomnik przyrody składający się z alei 75 lip drobnolistnych połoŜonych w miejscowości Chromakowo w gminie Lutocin. Najwięcej pomników przyrody - 13 egzemplarzy znajduje się w gminie Siemiątkowo, są to w zdecydowanej większości dęby szypułkowe. Ochroną obejmuje się ponadto obszary źródliskowe rzek Swojęcianki i Chraponianki, Skrwy i Okalewki oraz Przylepnicy na Wzniesieniach Mławskich.

EKOMETRIA Strona 17

3.3.1. Zieleń i uŜytkowanie terenu

Powiat Ŝuromiński znajduje się w obszarze "Zielonych Płuc Polski".

Tabela 1 UŜytkowanie terenu w gminach powiatu Ŝuromińskiego w 2005 roku

Gminy Pow. ogólna

UŜytki rolne

Grunty orne

UŜytki zielone

Sady UŜytki lasy

Leśne grunty zadrzewione i zakrzewione

BieŜuń Miasto 1 207 989 423 482 1 124 124 BieŜuń Gmina 10 995 9 020 4 726 3 918 41 1 141 1 154 Kuczbork 12164 9 585 7 279 1 951 58 1 997 2 028 Lubowidz 19 081 11 097 8 084 2 564 49 7 126 7 139 Lutocin 12 603 9 325 5 888 3 059 46 2 512 2 518 Siemiątkowo 11 207 8 493 4 822 3 317 61 2 082 2 138 śuromin Miasto 1 111 881 591 248 1 7 7 śuromin Gmina 12 133 10 651 6 507 3 705 52 473 490 Powiat 80 501 60 041 38 320 19 244 309 15 462 15 598 Źródło: Strategia Powiatu śuromińskiego

Powierzchnia gruntów ornych wynosi 47%, łąk i pastwisk 24%, lasów 19% ogólnej powierzchni powiatu.

Naturalnym bogactwem powiatu są lasy, które zajmują 15 462 ha, co stanowi 19.2% powierzchni powiatu. Jest to wskaźnik lesistości niŜszy niŜ średnio w województwie mazowieckim – 21.9% jak i w kraju – 28.1%. Lesistość w gminach powiatu jest zróŜnicowana od 3.06 % w gminie śuromin do 46.09% w gminie Lubowidz. Stopień lesistości niŜszy od średniego w powiecie występuje w gminie: śuromin 3.06 % BieŜuń – 7.4 % i gminie Kuczbork 12.9%. W ostatnich latach wzrasta ilość słabych gruntów rolnych przeznaczonych do zalesień.

Lasy powiatu Ŝuromińskiego ukształtowały się na wielkim sandrze Skrwy (kompleks leśny w północno - zachodniej części gminy Lubowidz powiązany z lasami Lidzbarskimi) oraz na Wniesieniach Mławskich (kompleksy na wschód od rzeki Wkry – gmina Kuczbork i częściowo Lubowidz).

Interesujące jest pojawienie się na terenie powiatu Ŝuromińskiego siedlisk bobra. Skutki działalności bobrów - Ŝeremia i tamy moŜna obserwować w gminie Siemiątkowo i w gminie Lubowidz. Ponadto na terenie powiatu znalazł dobre warunki rozwoju bocian biały (ponad 120 gniazd).

Na terenie śuromina występuje zieleń urządzona w postaci: - Park XXX-lecia przy ul. Lidzbarskiej - o pow. 2.32 ha, - Park Zielona – ul. Wyzwolenia – po pow. 5.41 ha, - Park – Pl. Piłsudskiego – o pow. 0.44 ha, - Park – Pl. Wolności – o pow. 0.25 ha, - Skwer – ul. Mławska – o pow. 0.36 ha.

3.3.2. Wody powierzchniowe

Rzeka Wkra stanowi oś powiatu płynąc przez jego środek – z północy na południe, a na terenie gminy BieŜuń skręca na wschód. Wody powierzchniowe z terenu powiatu w przewaŜającej większości odbierane są przez Wkrę. Na całej trasie (ok. 43 km) rzeka zbiera

EKOMETRIA Strona 18

wody niewielkich rzek i dopiero na terenie gminy Radzanów (powiat mławski), do Wkry wpływa większy dopływ - rzeka Mławka. Rzeka posiada wysokie naturalne walory przyrodnicze i jest niezwykle atrakcyjnym obszarem dla rekreacji i turystyki. W bezpośrednim sąsiedztwie i w dolinie rzeki występują liczne elementy środowiska posiadające wysokie wartości przyrodnicze. Są to róŜnego rodzaju głębokie zatoki, starorzecza lub boczne ramiona, mokradła.

3.3.3. Obszary chronione NATURA 2000 w powiecie Ŝuromińskim

PLH140002 Baranie Góry o powierzchni 180.6271 ha obejmuje rezerwat przyrody, połoŜony w gminie Lipowiec Kościelny. Znajdujący się na granicy zlodowacenia północnopolskiego i środkowopolskiego obszar, stanowią wysokie wały, w których występują piaski, Ŝwiry oraz głazy moren czołowych stadiału północnomazowieckiego. Gleby tego obszaru wytworzone zostały z piasków, Ŝwirów i głazów lodowcowych. Charakteryzujący się urozmaiconą rzeźbą terenu obszar naleŜy do zlewni rzeki Mławki. Jest on w całości zalesiony. Typowym, panującym zbiorowiskiem w rezerwacie jest świetlista dąbrowa. WyróŜniono tu cztery jej postacie: - postać zbliŜoną do typowej, - postać z pojedynczo występującym bukiem, - postać z licznie występującym bukiem. Grąd trzcinnikowy to drugie, pod względem zajmowanej powierzchni, zbiorowisko roślinne tego obszaru. Bory mieszane zajmują ok. 13% powierzchni i tworzą fitocenozy trzy- czterowarstwowe z sosną i pojedynczym dębem bezszypułkowym w warstwie górnej drzew, pojedynczymi dębami w warstwie dolnej drzew oraz jałowcem i dębem w podszycie. Warstwa runa składa się prawie wyłącznie z gatunków borowych i borów mieszanych oraz nielicznych gatunków mezotroficznych lasów, warstwa mchów jest słabo rozwinięta. Obszar w całości połoŜony na terenie Zieluńsko-Rzęgnowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (38 495.4 ha), w granicach rezerwatu przyrody Baranie Góry (176.62 ha; 1994). Występujące w obszarze siedliska Pokrycie [%] lasy liściaste 86 % lasy iglaste 13 % lasy mieszane 1 % Siedliska wymienione w Załączniku I: Ciepłolubne dąbrowy (60.81%) oraz Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (17.26%) Bezkręgowce wymienione w Załączniku II: czerwończyk nieparek.

PLH280012 Ostoja Lidzbarska o powierzchni 7 397.765 ha to duŜy kompleks leśny z licznymi jeziorami i zagłębieniami bezodpływowymi, przecięty granicą pomiędzy wzgórzami moreny czołowej fazy kujawskiej, a połoŜonymi na południe od nich równinnymi polami sandrowymi. W ukształtowaniu terenu północnej części wyróŜniają się doliny rzeczne Górzanki i Krynicy, z przełomowym odcinkiem tej ostatniej, o deniwelacjach sięgających 50 m. Urozmaicona rzeźba terenu decyduje o duŜej atrakcyjności obszaru. Znajdują się tu wzgórza drumlinowe, kemowe i ozowe, nisze źródliskowe, przełomowe odcinki rzek. Tak ciekawe formy geomorfologiczne powstały podczas ostatniego zlodowacenia (Wisły). Na tym terenie liczne są teŜ jeziora. Do najciekawszych naleŜą: Górznieńskie (47 ha), Piaseczno, Czarny Bryńsk oraz jeziora Bryńskie Północne i Południowe. W skład kompleksu leśnego wchodzą bory mieszane, świeŜe oraz lasy liściaste, szczególnie grąd subkontynentalny. Dość duŜe powierzchnie zajmują olsy, lasy łęgowe i zarośla wierzbowe. Mezotroficzne i eutroficzne jeziora śródleśne otoczone są przez zbiorowiska mszysto-turzycowe

EKOMETRIA Strona 19

i szuwarowe. Występują duŜe powierzchnie wilgotnych i świeŜych łąk. Obszar w większości połoŜony jest na terenie Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego (18 966 ha; 1990 r.) z rezerwatami przyrody: Klonowo (30.9 ha; 1958), Jar Brynicy (28.27 ha, 2001), Czarny Bryńsk (11.13 ha; 1963), Ostrowy nad Brynicą (2.04 ha; 1962), Szumny Zdrój im. Kazimierza Sulisławskiego (37.16 ha; 1958). Projektuje się utworzenie trzech rezerwatów: Łąki Bryńskie, Torfowisko Piaseczeńskie, Jezioro Wlecz oraz kilku uŜytków ekologicznych.

Występujące w obszarze siedliska Pokrycie [%]

- lasy iglaste 54 % - lasy mieszane 25 % - łąki i pastwiska 8 % - tereny rolnicze z duŜym udziałem elementów naturalnych 6 % - grunty orne 3 % - zbiorniki wodne 2 % - złoŜone systemy upraw i działek 1 % - lasy liściaste 1 %

Rośliny wymienione w Załączniku II

- leniec bezpodkwiatkowy - lipiennik Loesela - sasanka otwarta - sierpowiec błyszczący - skalnica torfowiskowa - starodub łąkowy

Siedliska wymienione w Załączniku I

- Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 30% - Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami 2% - Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 2% - Ciepłolubne dąbrowy 1% - NiŜowe i górskie świeŜe łąki uŜytkowane ekstensywnie 1% - Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (Ŝywe) 1% - Torfowiska przejściowe i trzęsawiska 1% - Bory i lasy bagienne 1% - Twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki wodne z podwodnymi łąkami

ramienic 0.5% - Naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne 0.5% - Suche wrzosowiska 0.2% - Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe 0.1%

Ssaki wymienione w Załączniku II - bóbr europejski - mopek - nocek duŜy - wydra - Gady i Płazy wymienione w Załączniku II - kumak nizinny - traszka grzebieniasta - Ryby wymienione w Załączniku II - głowacz białopłetwy

EKOMETRIA Strona 20

- koza - minóg strumieniowy - piskorz

PLB140008 DOLINA WKRY I MŁAWKI o powierzchni 28 751.54 ha leŜy

w kompleksie leśnym Pomiechówek, po obu stronach przełomu rzeki Wkry. Obejmuje pradolinę Wkry wraz z przyległymi łęgami oraz z wysoczyzną i jej stromym stokiem z grądami zboczowymi. Geobotanicznie obszar naleŜy do okręgu Warszawskiego w Pasie Wielkich Dolin. Szczególnie licznie w rezerwacie występują łęgi. Występują tu gleby typu mad i torfów niskich, miejscami czarnych ziem. Jedyny starszy drzewostan połoŜony jest w pradolinie strumienia bez nazwy wpadającego do Wkry. Panują tu 65-85 letnie drzewostany olszowo-jesionowe z domieszką wiązu szypułkowego i świerka. Najcenniejszym krajobrazowo jest ok. 70-letni drzewostan z panującym jesionem. Drugim zbiorowiskiem są potencjalne lasy grądowe w odmianach typowej, zboczowej i niskiej. Skład drzewostanowy grądów jest zdominowany przez sztuczne odnowienia sosnowe z domieszką dębu. Na stokach spotyka się grąd zboczowy, który prawdopodobnie powstał z kserotermicznych zarośli, o czym świadczy brak w runie typowych „grądowych” gatunków z grup syngenetycznych, natomiast pozostał bogaty skład krzewów z poprzednio panującego zbiorowiska. Odcinek rzeki Wkry jest porośnięty szuwarami, zaś wysepki i częściowo plaŜe - zbiorowiskami wiklinowymi. Znajdują się tu Rezerwaty Przyrody: Olszyny Rumockie (149.5 ha) Gołębia Kępa (9.9 ha) Dolina Mławki (147.4 ha) Dolina Wkry (23.8 ha; 1991 r) oraz Obszar Chronionego Krajobrazu: Warszawski (106 038 ha) Występujące w obszarze siedliska Pokrycie [%] łąki i pastwiska 50 % grunty orne 30 % lasy liściaste 6 % złoŜone systemy upraw i działek 4 % lasy iglaste 3 % lasy w stanie zmian 2 % tereny rolnicze z duŜym udziałem elementów naturalnych 2 % lasy mieszane 1 % bagna 1 % tereny luźno zabudowane 1 % Siedliska wymienione w Załączniku I

- Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 36% - Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 25%

Ssaki wymienione w Załączniku II - bóbr europejski - wydra

3.4. KLIMAT

Polska leŜy w strefie klimatu umiarkowanego. Nad obszarem naszego kraju ścierają się róŜne masy powietrza, co jest wynikiem połoŜenia w centrum Europy oraz równoleŜnikowego układu krain geograficznych. Na klimat Europy przez cały rok oddziałują WyŜ Azorski i NiŜ Islandzki, których zmienność sezonowa jest dość duŜa. W zimie duŜy

EKOMETRIA Strona 21

wpływ na klimat Polski wywiera NiŜ Islandzki oraz zalegający nad Eurazją olbrzymi ośrodek wysokiego ciśnienia – WyŜ Azjatycki. Klimat powiatu Ŝuromińskiego, według Romera, jest klimatem pojeziernym, mającym cechy przejściowe od klimatu kontynentalnego do klimatu morskiego. Na skutek częstego ścierania się wielkich mas powietrza napływających z zachodu lub ze wschodu klimat ten charakteryzuje się dość duŜą zmiennością. PrzewaŜają tu wiatry zachodnie.

3.5. Gospodarka powiatu Ŝuromi ńskiego Powiat Ŝuromiński ma charakter rolniczo-przemysłowy i wyróŜnia się duŜą produkcją rolno-spoŜywczą, w tym szczególnie drobiarską. W produkcji roślinnej dominują zboŜa, ziemniaki i buraki cukrowe. Priorytetowe znaczenie dla rozwoju regionu mają inwestycje w dziedzinie przetwórstwa Ŝywności. W dziedzinie tej przodują: „Bakoma”, Spółdzielnia Mleczarska oraz przedsiębiorstwo rolno-spoŜywcze „Dorpol”, prowadzące skup i przetwórstwo drobiu. Wiele mniejszych zakładów obsługuje rynek lokalny.

PrzewaŜająca część firm w powiecie to podmioty prywatne o charakterze rodzinnym. Większość z nich zajmuje się handlem. Przemysł koncentruje się głównie w gminie śuromin i Kuczbork Osada. Największe zatrudnienie występuje w branŜy elektronicznej, odzieŜowej i drzewnej. Jednym z większych zakładów produkujących na eksport jest PUE „Tomic”. Kolejnym zakładem z branŜy elektronicznej jest „LDM Elektronic” produkujący sprzęt nagłaśniający. Wyroby z drewna (parkiety, mozaiki) produkuje firma „Max-Parkiet”, a płytki, posadzki, okładziny schodowe i parapety firma „Terrabud”.

W 2005 roku potencjał gospodarczy powiatu wynosił 2 309 podmiotów gospodarczych, których znaczenie sukcesywnie wzrasta.

Tabela 2 Podmioty gospodarcze sektora prywatnego w powiecie Ŝuromińskim w latach 2003-2005

Rodzaje podmiotów sektora prywatnego Lata Ilość 2003 2 2004 1 osoby fizyczne 2005 1 2003 4 2004 4 spółki prawa handlowego 2005 4 2003 5 2004 4 spółki z udziałem kapitału zagranicznego 2005 4 2003 2 2004 2 spółdzielnie 2005 2 2003 0 2004 1 fundacje 2005 1 2003 6 2004 6 stowarzyszenia i organizacje społeczne 2005 6

Źródło: dane Urzędu Statystycznego; www.stat.gov.pl

EKOMETRIA Strona 22

3.6. Historia i Zabytki

Początki osadnictwa w okolicach śuromina datowane są na XI-XII w. Pierwsze wzmianki o osadzie śuromin pochodzą z końca XIII wieku, kiedy to w 1243 r. ksiąŜę Bolesław I podarował komesowi Brodzie ze Szreńska wieś Szeromin. W wieku XV śuromin stanowił własność rodziny Szczygłów, a po roku 1489 naleŜał do rodziny Dębskich. W 1578 roku wieś Szeromino liczyła około 200 mieszkańców. Około 1643 r. śuromin znalazł się w posiadaniu Tomasza Działyńskiego wojewody chełmińskiego, a po 1703 r. naleŜał do Michała Zamoyskiego. Dalsze jego dzieje związane są z działalnością kościoła. Dzięki staraniom Andrzeja Zamoyskiego w 1767 r. śuromin uzyskał prawa miejskie od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W początkach XIX w. był miastem drobnoszlacheckim, półrolniczym, ze stosunkowo słabym rzemiosłem. Od 1807 r. śuromin naleŜał do departamentu płockiego w powiecie mławskim, a po 1815 r., na skutek nowego podziału administracyjnego Królestwa Polskiego, wszedł w skład guberni płockiej i obwodu mławskiego. Dzięki pręŜnej działalności kościoła i reformatów, dobrze rozwijało się tu szkolnictwo. Po upadku powstania styczniowego śuromin wszedł w skład powiatu sierpeckiego w guberni płockiej. Z dniem 1 czerwca 1869 r. na mocy ukazu carskiego śuromin wraz z 66 miastami Mazowsza został pozbawiony praw miejskich, stał się gminą wiejską zarządzaną przez wójta i zgromadzenie gminne. Prawa miejskie odzyskał w 1925 r. W dniu 8 października 1939 r. na mocy dekretu Hitlera utworzono rejencję ciechanowską, w skład której wszedł śuromin, otrzymując niemiecką nazwę Görtzen. W czasie wojny miasto uniknęło zniszczeń, pozostawało bowiem poza terenem działań wojennych. Z dniem 1 stycznia 1956 r. utworzono powiat Ŝuromiński obejmujący 21 gromad. Od 1 stycznia 1975 r. z chwilą likwidacji powiatów śuromin naleŜał do województwa ciechanowskiego. Na skutek zmian administracyjnych od 1 stycznia 1999 r. jest ponownie miastem powiatowym w województwie mazowieckim.

Drugim miastem w powiecie jest BieŜuń, którego początki sięgają XII w. PołoŜony na szlaku handlowym przy przeprawie przez Wkrę stanowił istotny ośrodek handlowo - rzemieślniczy. Prawa miejskie uzyskał w 1406 roku, następnie utracił je po potopie szwedzkim i powtórnie, po ich odzyskaniu, po powstaniu styczniowym. Ostatecznie BieŜuń odzyskał prawa miejskie w 1994 r.

Na terenie powiatu Ŝuromińskiego nie ma zbyt wielu obiektów zabytkowych. Wykaz zabytków nieruchomych, wpisanych do rejestru zabytków, prowadzonego przez Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Warszawie, w podziale na gminy przedstawia się następująco: MIASTO i GMINA BIEśUŃ 1. Zespół urbanistyczny miasta BieŜuń, XVIIIw., 2. Kościół parafialny w BieŜuniu p.w. Świętej Trójcy, XVIII/XIXw., 3. Zespół pałacowy i załoŜenie obronne w BieŜuniu, XVIIw.:

- pałac, - ruina dworu, - budynek gospodarczy, - fortyfikacje bastionowe.

4. Dom, BieŜuń ul. Sierpecka 19, drewniany, XIXw. , 5. Dom z ogrodem, BieŜuń, ul. Sierpecka 23, drewniany, 1908., 6. Dom, BieŜuń, ul. Stary Rynek 19, drewniany, II poł. XIXw., 7. Dom, BieŜuń, ob. biblioteka, ul. Zamkowa 2, pocz. XXw., 8. Dom z ogrodem, BieŜuń, ob. Muzeum, ul. Zamkowa 4, poł. XIXw., 9. Zespół dworski w Sławęcinie, 1 poł. XIXw.:

EKOMETRIA Strona 23

- dwór, - park, - spichrz, - brama wjazdowa.

GMINA KUCZBORK – OSADA 1. Kościół par. p.w. św. Bartłomieja, 1741-1748, w Kuczborku, 2. Pozostałości załoŜenia obronnego, XIV-XVw., w Sarnowie, 3. Zespół pałacowy i folwarczny, XIXw., w Zielonej:

- pałac, - park, - folwark: - 2 obory, - stodoła, - spichrz, - gorzelnia.

GMINA LUBOWIDZ 1. Zespół kościoła parafialnego w Lubowidzu:

- kościół p.w. św. Andrzeja Apostoła, drewniany, 1802 r., - dzwonnica, drewniana, pocz. XIXw., - cmentarz kościelny, - ogrodzenie murowane, ok.1900 r.

2. Kościół parafialny p.w. św. Jana Nepomucena, Zieluń, 1872-1874. GMINA SIEMIĄTKOWO 1. Kościół par. p.w. św. Katarzyny, 1897-1901, w Gradzanowie Kościelnym, 2. Cmentarz przykościelny, w Gradzanowie Kościelnym. GMINA I MIASTO śUROMIN

1. Młyn wodny, 1873r., w Brudnicach, 2. Kościół p.w. św. Floriana, drewniany, XVI-XVIIw., w Chamsku, 3. Zespół dworski w Chamsku, XIXw.:

- dwór, - park.

4. Zespół dworski, w Kliczewie Mały, XIX: - dwór, - park.

5. Kościół parafialny p.w. św. Wawrzyńca w Poniatowie, drewniany, 1805-1807, 6. Zespół dworski w Poniatowie, XIXw.:

- dwór, - park.

7. Zespół klasztorny reformatów w śurominie, 1715-1780: - kościół p.w. Świętej Trójcy, - klasztor, - ogrodzenie.

EKOMETRIA Strona 24

3.7. Ludno ść i urbanizacja

Tabela 3 Ludność powiatu Ŝuromińskiego w 2005 roku

Opis Ogółem Kobiety MęŜczyźni

osób % osób % osób %

ogółem 40 854 100 20 743 50.8 20 111 49.2

miasto 10 596 100 5 480 51.7 5 116 48.3

wieś 30 258 100 15 9263 50.4 14 995 49.6

Powiat Ŝuromiński w 2005 roku zamieszkiwany był przez 40 854 osób, z czego

w miastach mieszkało 26 % ludności powiatu. Średnia gęstość zaludnienia wynosiła 50 osób na km².

Następuje ciągły spadek liczby ludności w powiecie (liczba ludności w 2003 r. – 40 599, w 2004 r.- 40 428, w 2005 r. – 40 305). Spadek ten generują wszystkie gminy powiatu. Przyczyny spadku liczby ludności w gminach naleŜy upatrywać w wewnętrznych migracjach, polegających na przenoszeniu się ludności z małych ośrodków wiejskich do większych miasteczek lub miast.

Ludno ść według grup w iekowych w powiecie Ŝuromi ńskim w 2005 roku

0.0 2.0 4.0 6.0 8.0 10.0 12.0

0-4

10-14

20-24

30-34

40-44

50-54

60-64

70 i w ięcej

Gru

py w

ieko

we

%

Rysunek 2 Ludność według grup wiekowych w powiecie Ŝuromińskim w 2005 roku

EKOMETRIA Strona 25

Tabela 4 Struktura wieku ludności w powiecie Ŝuromińskim w latach 2003-2005

Przedział/lata 2003 2004 2005 Przedprodukcyjny 10 424 10 096 9 724 Produkcyjny 23 223 23 369 23 565 Poprodukcyjny 6 952 6 963 6 875

Źródło: dane Urzędu Statystycznego; www.stat.gov.pl

24.2

58.7

17.1

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

%

Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny Wiek poprodukcyjny

Podział społecze ństwa według aktywno ści zawodowej w pow iecie Ŝuromi ńskim w 2005 roku

Rysunek 3 Podział społeczeństwa według aktywności zawodowej w powiecie Ŝuromińskim w 2005 roku

Tabela 5 Ludność w gminach powiatu Ŝuromińskiego w latach 2003-2005

Gmina Powierzchnia [km²]

Ludność [liczba mieszkańców]

Gęstość zaludnienia [os/km2]

BIEśUŃ 122.02 5 279 43.3 KUCZBORK-OSADA

121.64 5 036 41.4

LUBOWIDZ 190.81 7 396 38.8 LUTOCIN 126.03 4 642 36.8 SIEMIĄTKOWO 112.07 3 609 32.2 śUROMIN 132.44 14 343 108.3 Źródło danych statystycznych: Główny Urząd Statystyczny (publikacja z dnia 30 czerwiec 2005 r.)

EKOMETRIA Strona 26

Strukturę bezrobocia w latach 2003-2006 w powiecie Ŝuromińskim kształtowała się następująco:

Tabela 6 Zarejestrowani bezrobotni w powiecie Ŝuromińskim w latach 2003-2005

Źródło: Strategia Powiatu śuromińskiego

Liczba bezrobotnych w powiecie sukcesywnie spada, jednak nadal wskaźnik bezrobotnych jest bardzo wysoki. W strukturze bezrobocia udział kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych nieznacznie wzrósł. W 2003 roku kobiety stanowiły (47.4%) w ogólnej liczbie bezrobotnych natomiast w 2005 roku stanowiły 49.5%.

Tabela 7 Liczba bezrobotnych w gminach powiatu Ŝuromińskiego w latach 2003-2005

Gmina/miasto 2003 2004 2005 2006

śuromin 1 798 1 779 1 671 1 396 BieŜuń 620 604 559 473 Kuczbork 666 635 543 457 Lutocin 483 466 443 361 Lubowidz 987 1 003 939 793 Siemiątkowo 445 447 421 381 Ogółem 4 999 4 934 4 576 3 861

Źródło: Strategia Powiatu śuromińskiego

Powiat Ŝuromiński jest terenem typowo rolniczym. W ogólnej liczbie 40 854 osób zamieszkałych w powiecie w 2005 r. 30 258 osób mieszkało na wsi, co stanowiło 74.1% ogólnej liczby ludności. W ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy liczba osób zamieszkałych na wsi wśród ogółu zarejestrowanych bezrobotnych utrzymuje się na podobnym poziomie.

Kobiety

Rok Stopa

bezrobocia Liczba

bezrobotnych ogółem

% w stosunku do

liczby bezrobotnych

2003 21.8% 4 999 2 368 47.4

2004 27.6% 4 934 2 335 47.3

2005 26.2% 4 576 2 263 49.5

EKOMETRIA Strona 27

3.8. Charakterystyka obecnego sposobu zaopatrzenia odbiorców w energi ę ciepln ą i gaz

Ogrzewanie w mieście śuromin realizowane jest przez kotłownie komunalne

eksploatowane przez śuromińskie Zakłady Komunalne, są to: - przy ul. Wyzwolenia: moc kotłowni 4.0 MW, wyposaŜona w 3 kotły INOVEX

o mocy 0.6 MW kaŜdy i Generator KW-GR o mocy 0.55 MW kaŜdy, oczyszczanie spalin za pomocą 2 baterii cyklonów CS-4 x 450.

- przy ul. Targowej: moc kotłowni 1.976 MW, wyposaŜona w 3 kotły Generator KW-GR o mocy 0.494 MW kaŜdy i 1 kocioł Generator KW-GR o mocy 0.247 MW oraz 1 kocioł ES-KA o mocy 0.247 MW.

- przy ul. Wyzwolenia: moc kotłowni 2.4 MW, wyposaŜona w 4 kotły KRM o mocy 0.6 MW kaŜdy, oczyszczanie spalin za pomocą 4 multicyklonów MGK-12.

Kotłownie te jako paliwo uŜywają miał węglowy – w 2004 roku nastąpiła wymiana kotłów uŜywających węgiel groszek na zuŜywające miał.

Ponadto kotłownie w śurominie posiadają m .in.: - Zakład Produkcyjny „TONIC” S.A., ul. Przemysłowa, - Szpital, ul. Szpitalna, - Przychodnia Zdrowia, ul. Olszewska, - Mleczarnia, ul. Lidzbarska.

3.9. Warunki meteorologiczne w 2005 r.

Warunki meteorologiczne dla powiatu Ŝuromińskiego określono na podstawie danych z modelu UMPL. Do analizy wybrano wirtualną stację ICM zlokalizowaną w okolicach miasta śuromin. Przyjęto reprezentatywność danych dla całego powiatu.

W 2005 r. średnia roczna temperatura powietrza na stacji w okolicach śuromina wynosiła 7.7°C. Średnia temperatura półrocza zimowego wynosiła 1.1°C, natomiast średnia temperatura półrocza letniego 14.2°C. Przeciętne temperatury w pierwszym kwartale, tradycyjne najchłodniejszym okresie roku, wyniosły –1.3°C. Najcieplejszy był okres od lipca do września, kiedy to średnia wartość omawianego wskaźnika ukształtowała się na poziomie 16.8°C. Najchłodniejszym miesiącem w badanym okresie był luty, ze średnią temperaturą -3.4°C, przy czym ujemne średnie wartości analizowanego wskaźnika odnotowano takŜe w marcu (-1.2°C) i grudniu (-0.8°C). NajwyŜsze miesięczne średnie wartości temperatur wystąpiły w lipcu, osiągając 19.1°C. Korzystając z poniŜszego wykresu moŜna obliczyć roczną amplitudę powietrza – dla powiatu Ŝuromińskiego wynosiła ona w omawianym okresie 22.5°C.

EKOMETRIA Strona 28

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

T[st.C]

Rysunek 4 Przebieg średnich miesięcznych temperatur na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy śuromina w 2005 r.

Na rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń na obszarach miejskich duŜy wpływ mają

takŜe prędkości oraz kierunki wiatrów. Niskie prędkości wiatru lub cisze sprzyjają tworzeniu się lokalnych koncentracji zanieczyszczeń, natomiast wiatry o większych prędkościach sprzyjają ich rozpraszaniu. Sytuacja przewietrzania miasta jest jednak warunkowana jego zabudową, to znaczy muszą istnieć korytarze bez zabudowy na kierunkach prostopadłych do przewaŜających kierunków wiatru. Istnienie takich korytarzy powinno być ujęte w planach przestrzennego zagospodarowania miast.

PoniŜej zaprezentowano róŜe wiatrów dla stacji z modelu. RóŜe wiatrów wykonano dla całego roku oraz dla półroczy letniego i zimowego:

EKOMETRIA Strona 29

Rysunek 5 Roczna róŜa wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy śuromina w 2005 r.

Rysunek 6 RóŜa wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy śuromina w 2005 r. – półrocze zimowe

EKOMETRIA Strona 30

Rysunek 7 RóŜa wiatrów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy śuromina w 2005 r. – półrocze letnie

Z analizy róŜy wiatrów wykonanej dla stacji z modelu UMPL wynika, Ŝe w 2005 roku

przewaŜały wiatry z sektora zachodniego. Wiatry z kierunku WSW stanowiły 11.3% przypadków w ciągu roku, a wiatry z kierunku zachodniego 8.8% przypadków. Udział wiatrów z pozostałych kierunków wynosił przeciętnie 5-6%. Najczęściej odnotowywano prędkości wiatrów rzędu 3.1-5.1 m/s (38.7%) oraz 1.5-3.1 m/s (36.1%). Wiatry o większych prędkościach – powyŜej 8 m/s występowały bardzo rzadko – około 1.4% przypadków. W ciągu całego roku odnotowano równieŜ niewielki udział cisz, czyli sytuacji bezwietrznych lub z wiatrem o prędkości poniŜej 1 m/s – zaledwie 1%.

W półroczu zimowym, podobnie jak w ciągu całego roku widoczna była przewaga wiatrów zachodnich – udział wiatrów z kierunków W, WSW oraz SW stanowił 31.0%. W porównaniu z wykresem dla całego roku, w sezonie zimowym wzrasta udział wiatrów południowo-wschodnich (9.3%).

Zimą odnotowywano większe prędkości wiatrów – wiatry z przedziału 3.1-5.1 m/s stanowiły 43.9% przypadków a wiatry z zakresu 5.1-8.2 m/s 22.8%. W sezonie zimowym nie stwierdzono występowania sytuacji ciszy.

W półroczu letnim, podobnie jak w całym roku i w sezonie zimowym dominowały wiatry z kierunków WSW i W – łącznie prawie 18% przypadków. Znacząco wzrósł jednak udział wiatrów z sektora wschodniego. Ich udział kształtował się na poziomie od 4 do 6% przypadków w ciągu roku i w sumie wyniósł około 20%. W sezonie letnim najczęściej odnotowywano wiatry o prędkościach 1.5-3.1 m/s (45.8%) oraz 3.1-5.1 m/s (33.6%). W porównaniu z okresem zimowym i rocznym znacznie wzrósł udział wiatrów słabych, nie przekraczających 1.5 m/s, natomiast zmalała częstość wiatrów przekraczających 5 m/s. W ciągu półrocza letniego cisze stanowiły 1% przypadków.

EKOMETRIA Strona 31

Ciśnienie atmosferyczne w ciągu badanego roku wykazywało stosunkowo niewielką zmienność. NajwyŜsze średnie wartości tego parametru odnotowano w październiku (1 024 hPa), a najniŜsze w styczniu (1 012 hPa) i grudniu (1 013 hPa). Przeciętna wartość ciśnienia atmosferycznego dla całego analizowanego roku osiągnęła 1 016 hPa.

PoniŜej zaprezentowano wykres średnich miesięcznych wartości wilgotności względnej powietrza na stanowisku z modelu. Istotnym jest fakt, Ŝe wysoka zawartość pary wodnej sprzyja koncentracji zanieczyszczeń.

65

70

75

80

85

90

95

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

f[%]

Rysunek 8 Średnie miesięczne wartości wilgotności względnej powietrza na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy śuromina w 2005 r.

W omawianym okresie przebieg wilgotności względnej powietrza był dość

zróŜnicowany. Średnia wartość omawianego parametru wyniosła 79.6%. NajwyŜszą zawartością pary wodnej odznaczały się miesiące zimowe, kiedy to wskaźnik ten kształtował się na poziomie 85-95%. Okres od kwietnia do lipca odznaczał się stosunkowo niską wilgotnością powietrza – przeciętnie 69%.

Analiza przebiegu miesięcznych sum opadów wykazuje zróŜnicowany przebieg tego parametru w ciągu roku. Roczna suma opadów wyniosła 763.7 mm. NajwyŜsze wartości analizowanego wskaźnika odnotowano w grudniu (122.4 mm), najniŜsze natomiast w kwietniu –20.6 mm. W półroczu zimowym sumy opadów wyniosły 407.7 mm, co stanowiło ponad 53% sumy rocznej. Na omawianej stacji zanotowano 231 dni z opadem.

EKOMETRIA Strona 32

-5.0

5.0

15.0

25.0

35.0

45.0

55.0

65.0

75.0

85.0

95.0

105.0

115.0

125.0

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

P [mm]

Rysunek 9 Miesięczne sumy opadów na stanowisku z modelu UMPL zlokalizowanym w okolicy śuromina w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 33

4. Zagadnienia ochrony atmosfery w istniej ących dokumentach, planach, programach

Naprawczy program ochrony powietrza powinien być zintegrowany z wojewódzkimi oraz lokalnymi programami i planami zatwierdzonymi dla omawianego obszaru, a takŜe zawierać odniesienia do strategicznych planów krajowych. Na stan aerosanitarny danego terenu (tworzenie się lokalnych obszarów przekroczeń) oddziałuje nie tylko emisja zanieczyszczeń, ale równieŜ sposób zagospodarowania przestrzennego obszaru, pokrycie terenu, lokalne moŜliwości przewietrzania itp. Natomiast moŜliwości zmian w wielkości i rodzaju emisji (np. z indywidualnych palenisk domowych, czy z komunikacji) są silnie uzaleŜnione od istniejących zapisów w strategii rozwoju miast (powiatów), w planach zagospodarowania przestrzennego, a takŜe od planów rozwoju komunikacji, moŜliwości rozwoju sieci energetycznych, czy gazowych, od planowanych inwestycji oraz moŜliwości finansowych władz lokalnych i podmiotów gospodarczych.

W ramach tworzenia naprawczego programu dla powiatu Ŝuromińskiego przeanalizowano poniŜsze dokumenty krajowe, wojewódzkie i miejscowe. PoniŜej przedstawiono te informacje z poszczególnych dokumentów i planów, które są znaczące dla wniosków zawartych w programie ochrony powietrza dla powiatu Ŝuromińskiego.

4.1. Plany krajowe

Podstawową zasadą polityki ekologicznej państwa polskiego jest przyjęta w Konstytucji RP zasada zrównowaŜonego rozwoju, której podstawowym załoŜeniem jest takie prowadzenie polityki i działań we wszystkich dziedzinach gospodarki i Ŝycia społecznego, aby zachować zasoby i walory środowiska w jak najlepszym stanie, przy jednoczesnym zachowaniu trwałości funkcjonowania procesów przyrodniczych oraz naturalnej róŜnorodności biologicznej.

Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania Kraju – Polska 2000 plus –

raporty 1, 2, 3, 4 wykonane przez zespoły ekspertów w Centralnym Urzędzie Planowania (Warszawa 1995 r.) – wraz z dyskusjami makroregionalnymi oraz opracowanie „Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania Kraju – Polska 2000 plus” wykonane w Rządowym Centrum Studiów Strategicznych (Warszawa, lipiec 1997 r.) – wszystkie pod redakcją prof. Jerzego Kołodziejskiego, stanowią, jak dotąd, podstawowy materiał studialny dotyczący polityki przestrzennej państwa.

Narodowa Strategia Spójności 2007-2013 określa priorytety, obszary i system

wdraŜania funduszy unijnych – Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności na lata 2007-2013. Cel strategiczny NSS to zapewnienie warunków do wzrostu konkurencyjności gospodarki. Jego realizacja odbywa się poprzez Programy Operacyjne (zarządzane przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego) oraz 16 Regionalnych Programów Operacyjnych (zarządzanych przez zarządy województw).

Celem Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko jest wzrost atrakcyjności inwestycyjnej regionów Polski poprzez rozwój infrastruktury przy uwzględnianiu zasad ochrony środowiska, zdrowia społeczeństwa, zachowania toŜsamości kulturowej i rozwoju spójności terytorialnej. W programie tym określono 14 osi priorytetowych: - Gospodarka wodno-ściekowa

EKOMETRIA Strona 34

- Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi - Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska - Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych - Transeuropejskie sieci transportowe - Transport przyjazny środowisku - Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe - Infrastruktura drogowa w Polsce wschodniej - Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku - Bezpieczeństwo energetyczne - Kultura i dziedzictwo kulturowe - Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia - Pomoc techniczna dla wsparcia procesu zarządzania programem upowszechniania

wiedzy na temat wsparcia ze środków UE - Pomoc techniczna dla wsparcia zdolności instytucjonalnych w instytucjach

uczestniczących we wdraŜaniu priorytetów współfinansowania z funduszu spójności.

Istotne znaczenie dla działań na rzecz ochrony powietrza mają dokumenty strategiczne zatwierdzone przez Radę Ministrów i Sejm Rzeczypospolitej Polskiej:

II Polityka ekologiczna państwa (przyjęta przez RM 13.06.2000r, a przez Sejm

23.08.2001r.). Podstawowym celem nowej polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju (mieszkańców, infrastruktury społecznej i zasobów przyrodniczych), przy załoŜeniu, Ŝe strategia zrównowaŜonego rozwoju Polski pozwoli na wdraŜanie takiego modelu tego rozwoju, który zapewni na tyle skuteczną regulację i reglamentację korzystania ze środowiska, aby rodzaj i skala tego korzystania realizowane przez wszystkich uŜytkowników nie stwarzały zagroŜenia dla jakości i trwałości przyrodniczych zasobów. Cele polityki ekologicznej: 1) W sferze racjonalnego uŜytkowania zasobów naturalnych:

− Racjonalizacja uŜytkowania wody − Zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji − Zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł

odnawialnych − Ochrona gleb − Wzbogacanie i racjonalna eksploatacja zasobów leśnych − Ochrona zasobów kopalin

2) W zakresie jakości środowiska: − Gospodarowanie odpadami − Stosunki wodne i jakość wód − Jakość powietrza. Zmiany klimatu − Stres miejski. Hałas i promieniowanie − Bezpieczeństwo chemiczne i biologiczne − Nadzwyczajne zagroŜenia środowiska − RóŜnorodność biologiczna i krajobrazowa,

Cechami charakterystycznymi nowej polityki w zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniami są:

− zwiększenie liczby zanieczyszczeń objętych przeciwdziałaniem mającym zmniejszyć lub ograniczyć ich emisję i niekorzystne oddziaływanie na środowisko (do głównych naleŜą substancje bezpośrednio zagraŜające Ŝyciu i zdrowiu ludzi, takie jak metale cięŜkie i trwałe zanieczyszczenia organiczne, substancje degradujące środowisko i

EKOMETRIA Strona 35

pośrednio wpływające na zdrowie i warunki Ŝycia, takie jak dwutlenek siarki, tlenki azotu, amoniak, lotne związki organiczne i ozon przyziemny, substancje wpływające na zmiany klimatyczne, takie jak dwutlenek węgla, metan, podtlenek azotu, HFCs, SF6, PFCs, a takŜe substancje niszczące warstwę ozonową, kontrolowane przez Protokół Montrealski);

− konsekwentne przechodzenie na likwidację zanieczyszczeń u źródła, poprzez zmiany nośników energii (ze szczególnym uwzględnieniem źródeł energii odnawialnej), stosowanie czystszych surowców i technologii (zgodnie z zasadą korzystania z najlepszych dostępnych technik i dostępnych metod) oraz minimalizację zuŜycia energii i surowców;

− coraz szersze normowanie emisji w przemyśle, energetyce i transporcie; − coraz szersze wprowadzanie norm produktowych, ograniczających emisję do

powietrza zanieczyszczeń w rezultacie pełnego cyklu Ŝycia produktów i wyrobów - od wydobycia surowców, poprzez ich przetwarzanie, wytwarzanie nowych produktów i wyrobów oraz ich uŜytkowanie, aŜ do przejścia w formę odpadów.

Program wykonawczy do II polityki ekologicznej państwa na lata 2002-2010 opracowany w 2002 r., który jest dokumentem o charakterze operacyjnym.

Polityka ekologiczna państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-20141, (Warszawa, grudzień 2006 r.) jest aktualizacją polityki ekologicznej państwa na lata 2007-2010. Wymóg aktualizacji wynikał z jednej strony z Prawa Ochrony Środowiska, które nakłada obowiązek aktualizowania krajowej polityki ekologicznej co 4 lata, z drugiej strony z potrzeby odniesienia jej celów i niezbędnych działań do aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej oraz stanu środowiska.

Nadrzędnym, strategicznym celem polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju i tworzenie podstaw do zrównowaŜonego rozwoju społeczno-gospodarczego. Celami realizacyjnymi Polityki są:

1. Wzmacnianie systemu zarządzania ochroną środowiska 2. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody 3. ZrównowaŜone wykorzystanie materiałów, wody i energii 4. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego dla ochrony

zdrowia mieszkańców Polski 5. Ochrona klimatu

W odniesieniu do poprawy jakości powietrza znacząca jest realizacja następujących

zadań, w ramach powyŜszych priorytetów: Ad. 1

- Zapewnienie integracji celów ochrony środowiska i priorytetów polityki ekologicznej ze strategiami rozwoju róŜnych sektorów gospodarki

- Wzmocnienie roli planowania przestrzennego jako instrumentu ochrony środowiska

- Wprowadzenie pełnej odpowiedzialności sprawcy za szkody w środowisku jako elementu realizacji zasady zanieczyszczający płaci

Ad. 2 - Stworzenie skutecznych mechanizmów ochrony zasobów i walorów

przyrodniczych oraz krajobrazowych poza obszarami chronionymi

1 Dokument rządowy

EKOMETRIA Strona 36

- Kontynuacja prac zmierzających do wzrostu lesistości kraju (docelowo do 30% pow. kraju)

- Kontynuacja prac przy rekultywacji gruntów zdegradowanych Ad. 3

- WdraŜanie zasady decouplingu – rozdzielenia zaleŜności presji środowiskowej od rozwoju gospodarczego

- Zaoszczędzenie 9% energii finalnej w ciągu 9 lat, do roku 2017 - Wprowadzenie wskaźników zuŜycia surowców, wody, energii na jednostkę

produktu w poszczególnych sektorach gospodarki - Stworzenie mechanizmów ułatwiających wykorzystanie prostych rezerw

energetycznych przez ograniczanie strat i wprowadzanie materiałów i technologii energooszczędnych

- Osiągnięcie 7.5% udziału energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych zarówno w bilansie zuŜycia energii pierwotnej w 2010r, jak i takiego samego udziału tych źródeł w produkcji energii elektrycznej

- Uzyskanie 5.75% udziału biokomponentów w zuŜyciu paliw płynnych w transporcie w 2010 r.

Ad. 4 - Optymalizacja potrzeb transportowych i ograniczanie emisji ze środków

transportu jako element poprawy jakości powietrza na terenach zurbanizowanych

- Realizacja programów ograniczenie wielkości emisji do powietrza ze źródeł przemysłowych i komunalnych

- Ograniczanie emisji z duŜych źródeł spalania energetycznego Ad.5

- Spełnienie wymagań Protokołu z Kioto - Wykorzystanie lasów jako pochłaniaczy gazów cieplarnianych - Dalsza redukcja emisji gazów cieplarnianych ze wszystkich sektorów

gospodarki, wspieranie programów w tym zakresie - Wspieranie programów zwiększających ilość wiązanego węgla - Podjęcie działań instytucjonalnych pozwalających na korzystanie

z mechanizmów elastyczności Protokołu z Kioto - Rozpoczęcie analiz dotyczących potrzeb i moŜliwości wdraŜania działań

adaptacyjnych w sektorach szczególnie wraŜliwych na skutki zmiany klimatu - Stworzenie warunków instytucjonalnych pozwalających na aktywne

współtworzenie wspólnotowej polityki klimatycznej, w tym przyjęcie zobowiązań na okres po roku 2012

Istotne dla jakości powietrza w Polsce są następujące cele średniookresowe do 2014r.,

określone w Polityce…: 1. Rozwijanie trwale zrównowaŜonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej 2. Wzrost efektywności wykorzystania surowców, w tym zasobów wodnych

w gospodarce 3. Zwiększenie efektywności energetycznej gospodarki, zaoszczędzenie 9%

energii finalnej w ciągu 9 lat, do roku 2017 4. Wspieranie budowy nowych odnawialnych źródeł energii, tak by udział energii

z OZE w zuŜyciu energii pierwotnej oraz w krajowym zuŜyciu energii elektrycznej brutto osiągnął w roku 2010 co najmniej 7.5% oraz utrzymanie tego udziału na poziomie nie niŜszym w latach 2011-2014, przy przewidywanym wzroście konsumpcji energii elektrycznej w Polsce

EKOMETRIA Strona 37

5. Dalsze zwiększenie udziału biopaliw w odniesieniu do paliw uŜywanych w transporcie

6. Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza 7. Spełnienie standardów emisyjnych z instalacji, wymaganych przepisami prawa 8. Redukcja emisji z obiektów energetycznego spalania w kierunku pułapów

emisyjnych określonych w Traktacie Akcesyjnym 9. Zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii

z odpadów, zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska 10. Konsekwentne wdraŜanie krajowych programów redukcji emisji, tak aby

w perspektywie długoterminowej osiągnąć redukcję emisji w odniesieniu do emisji w roku bazowym wynikającą z porozumień międzynarodowych

Narodowy plan rozwoju ochrony środowiska i gospodarki wodnej na lata 2004-2006. Plan ten określa priorytety w zakresie inwestycji ekologicznych, moŜliwe do sfinansowania z funduszu spójności oraz z polskiego wkładu. Jednym z priorytetów jest dokonanie liczącego się postępu w ograniczeniu emisji do powietrza: dwutlenku siarki, tlenku azotu, tlenków węgla i benzenu.

ZałoŜenia polityki energetycznej Polski do 2020 r. (przyjęte przez RM 22.02.2000 r.) - w której jednym z celów jest troska o właściwą ochronę środowiska przyrodniczego, w aspekcie minimalizacji negatywnego wpływu energetyki.

Strategia rozwoju energetyki odnawialnej (przyjęta przez RM 5.09.2000 r., a przez Sejm 23.08.2001 r.) zakłada wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo - energetycznym kraju do 7.5 % w 2010 r. i do 14 % w 2020 r. w strukturze zuŜycia nośników pierwotnych.

Krajowy Program Zwi ększania Lesistości Aktualizacja 2003 r., Warszawa, maj 2003 r. jest modyfikacją KPZL, przyjętego przez Radę Ministrów RP w dniu 23.06.1995 r. Jest to dokument strategiczny, będący instrumentem polityki leśnej w zakresie kształtowania przestrzeni przyrodniczej kraju. Dokument ten zawiera ogólne wytyczne sporządzania regionalnych planów przestrzennego zagospodarowania w dziedzinie zwiększania lesistości.

4.2. Plany wojewódzkie Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020 (aktualizacja),

(Warszawa, maj 2006 r.,) to kompleksowa koncepcja działań mających prowadzić do rozwoju regionu. Została uchwalona 29.05.2006 r. przez Sejmik Województwa Mazowieckiego.

Cel nadrzędny sformułowany w Strategii to: „Wzrost konkurencyjności gospodarki i równowaŜenie rozwoju społeczno-gospodarczego w regionie podstawą poprawy jakości Ŝycia mieszkańców”

Cele strategiczne: I. Budowa społeczeństwa informacyjnego i poprawa jakości Ŝycia mieszkańców województwa II. Zwiększenie konkurencyjności regionu w układzie międzynarodowym

EKOMETRIA Strona 38

III. Poprawa spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej regionu w warunkach zrównowaŜonego rozwoju

Cele pośrednie: 1. Rozwój kapitału społecznego 2. Wzrost innowacyjności i konkurencyjności gospodarki regionu 3. Stymulowanie rozwoju funkcji metropolitalnych Warszawy 4. Aktywizacja i modernizacja obszarów pozametropolitalnych 5. Rozwój społeczeństwa obywatelskiego oraz kształtowanie wizerunku regionu

Znacząca dla poprawy jakości powietrza na Mazowszu jest realizacja następujących, wyznaczonych w Strategii kierunków działań: Ad.3.

� Wzmocnienie powiązań Warszawy z otoczeniem regionalnym, krajowym i międzynarodowym; w tym szczególnie:

- poprawa jakości połączeń transportowych pomiędzy Warszawą, a pozostałymi obszarami województwa,

- przyśpieszenie budowy autostrady A2 i dróg ekspresowych, - budowa układów tras obwodowych usprawniających połączenia w Warszawie,

modernizacja linii kolejowych, poprawa powiązań drogowo-kolejowych z ośrodkami subregionalnymi (Radomiem, Siedlcami, Płockiem, Ostrołęką i Ciechanowem) oraz w obszarze metropolitalnym Warszawy,

- uzupełnienie pasm przyspieszonego rozwoju otaczających ciągi komunikacyjne o sieć powiązań z ośrodkami powiatowymi,

- lokalizacja centrów logistycznych dla rozwoju intermodalnego transportu towarów poza granicami Warszawy

� Rozwój i poprawa standardów infrastruktury technicznej, w tym szczególnie: - modernizacja systemu kolejowego, utworzenie systemu transportowego

z udziałem kapitału prywatnego oraz rozwój przewozów pasaŜerskich, - realizacja nowych inwestycji komunikacyjnych typu Park&Ride, - rozwój nowoczesnego transportu publicznego (miejskiego i podmiejskiego), - prowadzenie działań zapewniających uprzywilejowanie w ruchu, modernizację

i rozbudowę transportu szynowego, - rozwój systemu szybkiej Kolei Miejskiej oraz budowa II i III linii metra

w Warszawie, - modernizacja regionalnych linii kolejowych województwa, - wspieranie proekologicznych rozwiązań w transporcie publicznym oraz

alternatywnych form transportu, - stworzenie moŜliwości wykorzystania paliwa gazowego do produkcji energii

elektrycznej i cieplnej poprzez zwiększenie przepustowości pierścienia gazowego wokół Warszawy oraz budowę gazociągów do elektrociepłowni i ciepłowni warszawskich,

- rozwój alternatywnych, odnawialnych źródeł energii wraz z rozpoznaniem moŜliwości dywersyfikacji produkcji energii z róŜnych zasobów, ze szczególnym uwzględnieniem biomasy i wody, a takŜe wód geotermalnych, energii wiatru i słońca

� Przeciwdziałanie degradacji krajobrazu i środowiska przyrodniczego OMW, w tym

szczególnie: - Utworzenie zielonego pierścienia wokół stolicy w celu zachowania charakteru

ochronno-prewencyjnego na obszarach cennych przyrodniczo

EKOMETRIA Strona 39

- Realizacja sieci Natura 2000 w celu ochrony najcenniejszych wartości środowiska przyrodniczego oraz zachowania powiązań przyrodniczych między obszarami ekologicznie czynnymi w mieście i regionie

� Zahamowanie narastania chaosu w przestrzennym zagospodarowaniu stolicy i jej otoczenia, w tym szczególnie:

- Modernizacja techniczna, funkcjonalna i społeczna obszarów śródmiejskich o niŜszej atrakcyjności

- Rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich oraz zajmowanych przez funkcje schyłkowe (tereny poprzemysłowe i powojskowe)

- Tworzenie spójnego systemu regulacji prawnych zapobiegających presji urbanistycznej na tereny cenne przyrodniczo, pełniące funkcje klimatyczne, biologiczne, regenerujące i zasilające wewnątrzmiejskie zespoły, biocentryczne i hydrologiczne

Ad. 4 � Poprawa dostępności komunikacyjnej i transportu w regionie, w tym lotnictwa

cywilnego, w tym szczególnie: - Podnoszenie standardów technicznych połączeń obwodowych w regionie - Budowa autostrady A-2 oraz rozbudowa dróg krajowych do parametrów dróg

ekspresowych (S7, S8, S10, S12, S17, S19) - Przebudowa pozostałych dróg krajowych (w tym: nr 2, nr 9, nr 61, nr 62) - Usprawnianie i uzupełnianie sieci dróg wojewódzkich - Wspomaganie regionalnego transportu kolejowego

� Wzmocnienie potencjału rozwojowego ośrodków subregionalnych i małych miast, w tym szczególnie:

- Modernizacja infrastruktury: komunikacji, energetyki � Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich, w tym szczególnie:

- Rozwój ponadlokalnej i lokalnej infrastruktury transportowej i technicznej, modernizacja i rozbudowa przesyłowych i dystrybucyjnych sieci elektroenergetycznych i gazowych

� Ochrona i rewaloryzacja środowiska przyrodniczego dla zapewnienia trwałego i zrównowaŜonego rozwoju, w tym szczególnie:

- Współpraca regionu w ramach porozumienia „Zielone Płuca Polski” - Zwiększenie lesistości regionu i ochrona lasów przez planowane zalesienie 75

tys. ha gruntów porolnych, szczególnie w południowej i zachodniej części województwa, uzupełniające system powiązań przyrodniczych

- Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym wód geotermalnych.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2007-2013

(Warszawa, październik 2007) jest jednym z 16 programów regionalnych, dzięki którym realizowana ma być Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015 oraz Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013. Jest to równieŜ najwaŜniejszy instrument realizacji Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020 i polityki rozwoju realizowanej przez samorząd województwa.

Głównym celem RPO WM jest: „Poprawa konkurencyjności regionu i zwiększanie spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej województwa”. Cel ten będzie realizowany poprzez cele szczegółowe:

1. Rozwój gospodarki regionu, w tym gospodarki opartej na wiedzy 2. Poprawa i uzupełnienie istniejącej infrastruktury technicznej

W tym punkcie waŜne dla poprawy stanu aerosanitarnego województwa jest:

EKOMETRIA Strona 40

- rozwój regionalnego systemu transportowego oraz poprawa układu drogowego o znaczeniu regionalnym (poprawa standardu i jakości regionalnej sieci drogowej)

- poprawa dostępności i jakości usług w zakresie regionalnego transportu publicznego

- poprawa stanu infrastruktury słuŜącej ochronie środowiska oraz zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego w województwie

3. Aktywizacja miast i obszarów atrakcyjnych turystycznie W tym punkcie waŜne dla poprawy stanu aerosanitarnego województwa jest:

- Realizacja przedsięwzięć związanych z zachowaniem dziedzictwa przyrodniczego regionu

- Działania nakierowane na wsparcie miejskiego transportu publicznego 4. Poprawa infrastruktury społecznej warunkującej rozwój kapitału ludzkiego w regionie

Działania realizowane w ramach RPO WM maja się opierać na zasadzie

zrównowaŜonego rozwoju, czyli zasadzie zachowania równowagi pomiędzy ochroną środowiska, a rozwojem gospodarczym i społecznym. Promowane będą technologie niskowęglowe i energooszczędne oraz podejmowane działania zachęcające przedsiębiorstwa do poszukiwania efektywnych sposobów redukcji emisji gazów cieplarnianych. Poprawa sprawności energetycznej będzie jednym z kryteriów wyboru projektów we wszystkich priorytetach RPO WM. Znaczącym dla realizowanego programu ochrony powietrza priorytetem wymienionym w RPO WM jest Priorytet IV – Środowisko, zapobieganie zagroŜeniom i energetyka. Cel główny: Poprawa stanu środowiska województwa mazowieckiego. W tym, cele szczegółowe zbieŜne z celami niniejszego programu ochrony powietrza:

- Ograniczenie ilości zanieczyszczeń przedostających się do powietrza oraz przeciwdziałanie ich negatywnym skutkom

- Rozbudowa i modernizacja infrastruktury elektroenergetycznej i ciepłowniczej regionu i zwiększenie wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych i kogeneracyjnych o wysokiej sprawności.

Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2010

z uwzględnieniem perspektywy do 2014 roku (Warszawa, luty 2007 r.) został przyjęty przez Sejmik Województwa Mazowieckiego w dniu 19.02.2007 r. Jest on znowelizowaną kontynuacją polityki ekologicznej województwa mazowieckiego, która była realizowana na podstawie Programu Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego, przyjętego w 2003 r.

Nadrzędnym celem polityki ekologicznej województwa mazowieckiego jest: „Ochrona walorów przyrodniczych i poprawa standardów środowiska”

Priorytety ekologiczne dla województwa mazowieckiego określone w Programie to: - Ochrona zasobów wodnych, ochrona przed powodzią i suszą, gospodarka

wodno-ściekowa; - Gospodarowanie odpadami; - Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami; - Ochrona zasobów przyrody, w szczególności róŜnorodności biologicznej.

EKOMETRIA Strona 41

Cele strategiczne do 2014 r. oraz kierunki działań określone w Programie mające bezpośredni lub pośredni wpływ na ochronę i jakość powietrza w województwie mazowieckim to:

1. Ochrona gleb przed degradacją, rekultywacja terenów zdegradowanych i poprzemysłowych, ochrona zasobów naturalnych.

Kierunki działań: - Ochrona gleb przed erozją wietrzną i zakwaszaniem - Realizacja prac na rzecz rekultywacji terenów zdegradowanych (w tym

terenów poprzemysłowych i terenów po byłych bazach wojsk radzieckich) i ponownego włączenia odzyskanych powierzchni do obiegu gospodarczego

- Rekultywacja i rewitalizacja terenów zdegradowanych przez eksploatację

2. Osiągnięcie standardów jakości powietrza atmosferycznego Kierunki działań:

- Ograniczenie emisji zanieczyszczeń z duŜych źródeł spalania paliw – pozwolenia zintegrowane

- Eliminowanie węgla jako paliwa w kotłowniach lokalnych i gospodarstwach domowych

- Zwiększanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w szczególności energii geotermalnej i biomasy

- Promocja ekologicznych nośników energii - Konsekwentna realizacja programów ochrony powietrza podejmowanych

w wyniku kolejnych rocznych ocen jakości powietrza - Przygotowanie załoŜeń rozwoju śródlądowego transportu wodnego na terenie

województwa

3. Zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii

Kierunki działań: - Promocja najlepszych dostępnych technik (BAT) w zakresie zmniejszania

materiałochłonności i odpadowości produkcji - Upowszechnianie wykorzystania odnawialnych źródeł energii - Promocja ekologicznych nośników energii - Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii

4. Zmniejszenie presji środków transportu na środowisko naturalne

Kierunki działań: - Wyprowadzenie ruchu tranzytowego z centrum miast - Rozwój komunikacji miejskiej w duŜych miastach - Rozwój transportu kolejowego i kolejowo-tramwajowego - Tworzenie warunków dla rozwoju ruchu rowerowego, w szczególności

w miastach

5. Ochrona ekosystemów leśnych Kierunki działań:

- WdraŜanie, monitorowanie i okresowa aktualizacja wojewódzkiego programu zwiększania lesistości

- Wyznaczanie i tworzenie zwartych kompleksów leśnych oraz leśnych pasów izolacyjnych

- Zwiększenie powierzchni lasów państwowych

EKOMETRIA Strona 42

- Upowszechnianie biologicznych i ekologicznych metod ochrony lasów

6. Doskonalenie systemu przeciwdziałania zagroŜeniom poŜarowym i likwidacji poŜarów

Kierunki działań: - Sukcesywne modernizowanie (wymiana, uzupełnianie) sprzętu dla jednostek

ochotniczych straŜy poŜarnych - Propagowanie zasad przeciwdziałania zagroŜeniu poŜarowemu - Wspomaganie przez samorząd województwa mazowieckiego jednostek

ochotniczych straŜy poŜarnych (doposaŜenie w sprzęt techniczno-chemiczno-ekologiczny)

- Dofinansowanie do sprzętu przeciwpoŜarowego dla słuŜb LP

7. Aktywizacja działań na rzecz zrównowaŜonego wykorzystania zasobów środowiska w róŜnych sektorach gospodarki

Kierunki działań: - Wspieranie działań podmiotów gospodarczych w zakresie racjonalnego

gospodarowania zasobami środowiska - Upowszechnianie wykorzystania odnawialnych źródeł energii (wody

geotermalne, wiatr, energia słoneczna, biomasa) Cele szczegółowe, krótkoterminowe do 2010 r. oraz proponowane działania na lata do 2007-2010 określone w Programie mające bezpośredni lub pośredni wpływ na ochronę i jakość powietrza w województwie mazowieckim to:

1. Ochrona gleb uŜytkowanych rolniczo Działania:

- Prowadzenie prac rekultywacyjnych i zalesiania zdegradowanych gleb na obszarach uŜytkowanych rolniczo

2. Rekultywacja terenów zdegradowanych Działania:

- Rekultywacja terenów zdegradowanych (w tym terenów poprzemysłowych) - Kompleksowa rekultywacja i zagospodarowanie starych składowisk

3. Zmniejszenie przekroczeń dopuszczalnych poziomów stęŜeń

Działania: - Przygotowanie i realizacja Programów Ochrony Powietrza poprzez

kontynuację lub podjecie działań naprawczych wyznaczonych w wyniku corocznych ocen jakości powietrza

- Działania kontrolne dotyczące realizacji rozporządzeń Wojewody Mazowieckiego dotyczących Programów Ochrony Powietrza

- Wprowadzenie monitoringu emisji zanieczyszczeń w najwaŜniejszych źródłach, takich jak: ciepłownie, elektrociepłownie i kotłownie w celu eliminacji przekroczeń

- Dalszy systematyczny monitoring imisji zanieczyszczeń powietrza, który pozwoli prawidłowo ocenić jego stan oraz podjąć odpowiednie działania

4. Ograniczenie emisji niskiej Działania:

- Dalsze podłączanie obiektów do miejskiej sieci cieplnej oraz zmianę czynnika grzewczego z paliwa stałego na gazowe bądź olejowe (dotyczy Warszawy, Płocka, Radomia, Kozienic, Ostrołęki, Nowego Dworu Mazowieckiego)

EKOMETRIA Strona 43

- Realizacja zadań przewidzianych dla poprawy infrastruktury drogowej - Modernizacja taboru komunikacji autobusowej - Likwidacja palenisk domowych opalanych węglem poprzez zamianę na

bardziej przyjazne dla środowiska (gazowe lub elektryczne) - Termomodernizacja budynków - Budowa sieci gazowych na terenach wiejskich i cennych pod względem

przyrodniczym - Wprowadzanie indywidualnych liczników ciepła

5. Zmniejszenie energochłonności gospodarki Działania:

- Wprowadzanie indywidualnych liczników energii elektrycznej, wody i ciepła - Szerokie promowanie najlepszych dostępnych technik (BAT) w zakresie

zmniejszania materiałochłonności i odpadowości produkcji - Wspieranie działań podmiotów gospodarczych w zakresie racjonalnego

gospodarowania zasobami środowiska 6. Wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii

Działania: - WdroŜenie i monitorowanie „Programu moŜliwości wykorzystania

odnawialnych źródeł energii dla województwa mazowieckiego” - Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii do produkcji energii

elektrycznej i ciepła - Wspieranie wykorzystania zasobów wód termalnych

7. Zmniejszenie presji środków transportu na środowisko naturalne Działania:

- Prowadzenie polityki preferencyjnej dla komunikacji zbiorowej, budowa obwodnic wokół miasta, racjonalizacja przewozów oraz zwiększenie udziału transportu szynowego w przewozach osób i towarów

- Opracowanie programu obniŜenia energochłonności przewozów osobowych i towarowych

- Realizacja zadań przewidzianych do poprawy infrastruktury drogowej 8. Kształtowanie polityki zagospodarowania przestrzennego respektującej wartości

przyrodnicze i krajobrazowe Działania:

- Wprowadzanie w PZPWM zapisów mających na celu zachowanie wartości przyrodniczych

- Ochrona i rozwój zieleni na terenach zurbanizowanych 9. Ochrona ekosystemów leśnych

Działania: - Wyznaczenie, tworzenie i powiększenie zwartych kompleksów leśnych oraz

leśnych pasów izolacyjnych 10. Poprawa lesistości

Działania: - WdroŜenie i monitorowanie Programu zwiększenia lesistości dla województwa

mazowieckiego do roku 2020 - Zahamowanie urbanizacji terenów leśnych w otoczeniu aglomeracji

warszawskiej - Odbudowa powierzchni niszczonej przez poŜary i huragany

11. Upowszechnianie ekologicznych zasad w gospodarce Działania:

EKOMETRIA Strona 44

- Wspieranie działań podmiotów gospodarczych w zakresie racjonalnego gospodarowania zasobami środowiska

- Upowszechnianie wykorzystania odnawialnych źródeł energii

Jedynie 22% powierzchni województwa mazowieckiego pokrywają lasy. Województwo mazowieckie pod tym względem zajmuje przedostatnie miejsce w Polsce, wyprzedzając tylko województwo łódzkie. Wskaźnik zalesienia ma zostać podniesiony do 25% w 2020 r. W tym celu Sejmik Województwa Mazowieckiego przyjął Program zwiększenia lesistości dla Województwa Mazowieckiego do roku 2020. Jego wdroŜenie ma sprawić, Ŝe Mazowsze się zazieleni. Bardziej zielone Mazowsze nie tylko podniesie atrakcyjność turystyczną regionu, poprawi takŜe warunki zdrowotne i regulację obiegu wody. Opracowany na zlecenie zarządu województwa mazowieckiego, program zwiększenia lesistości Mazowsza jest pierwszym tego typu dokumentem w regionie i jednym z pierwszych w kraju.

Program moŜliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla Województwa Mazowieckiego (Samorząd Województwa Mazowieckiego, Warszawa, 2006 r.). Opracowanie programu miało na celu:

− Identyfikację zasobów energii odnawialnej na terenie województwa; − Identyfikację zakresu wykorzystania zasobów energii odnawialnej w chwili obecnej; − Wskazanie obszarów szczególnie predestynowanych dla wykorzystania zasobów

energii odnawialnej oraz obszarów wykluczenia dla inwestycji; − Opracowanie zagadnień formalno-prawnych związanych z budową źródeł energii

wykorzystujących energię odnawialną; − Omówienie dostępnych źródeł finansowania projektów; − Ocenę kosztów pozyskania energii z poszczególnych źródeł.

PowyŜsze zagadnienia opracowano w stosunku do następujących źródeł energii odnawialnej: biomasy, energetyki wodnej, wiatrowej, solarnej i geotermalnej. W oparciu o wyniki projektu przedstawiono koncepcje trzech programów wspierania rozwoju energetyki odnawialnej: 1. Program wykorzystania biomasy do celów grzewczych, adresowany do jednostek samorządu terytorialnego. Program ma na celu obniŜenie kosztów funkcjonowania obiektów administrowanych przez samorządy lokalne i poprawę stanu środowiska naturalnego, z jednoczesnym wykorzystaniem lokalnych zasobów energii. 2. Program wykorzystania biomasy do celów grzewczych, adresowany do odbiorców indywidualnych na terenach wiejskich. Program ma na celu obniŜenie kosztów funkcjonowania wiejskich gospodarstw domowych, co powinno przyczynić się do wzrostu poziomu Ŝycia mieszkańców wsi. 3. Program wspierania rozwoju energetyki wodnej, adresowany do potencjalnych inwestorów zainteresowanych uruchamianiem małych elektrowni wodnych. Program ma na celu wskazanie optymalnych lokalizacji obiektów hydrotechnicznych ze względu na uwarunkowania środowiskowe, techniczne i ekonomiczne. W ramach realizacji programu proponuje się:

− stworzenie bazy danych potencjalnych lokalizacji elektrowni wodnych wraz z charakterystykami techniczno - ekonomiczno - prawnymi potencjalnych małych elektrowni wodnych;

− ułatwienia dla potencjalnych inwestorów powinny sprzyjać rozwojowi małej energetyki

− wodnej i rozwojowi infrastruktury energetycznej na terenach wiejskich.

EKOMETRIA Strona 45

4.3. Plany miejscowe

Uchwałą Nr VIII/75/2007 Rady Powiatu śuromińskiego z dnia 29 czerwca 2007 r. uchwalono Strategiczny Plan Rozwoju Powiatu śuromińskiego do roku 2013. Misja rozwoju powiatu Ŝuromińskiego określona w Strategii to: „Wszechstronny rozwój powiatu szansą dla mieszkańców, przedsiębiorców, turystów” Kierunki Strategiczne Rozwoju Powiatu 1. Rozwój rolnictwa i terenów wiejskich wraz ze zmieniającym się otoczeniem gospodarczym Wspólnoty Europejskiej. 2. Wszechstronna edukacja, aktywizacja lokalnego rynku pracy, pomoc społeczna oraz bezpieczne i godne Ŝycie mieszkańców powiatu. 3. Ochrona środowiska oraz racjonalne wykorzystanie walorów przyrodniczych w celu rozwoju turystyki i rekreacji. 4. Rozbudowa oraz modernizacja infrastruktury drogowej jako podstawowego elementu komunikacji w powiecie. Wybrane cele w poszczególnych kierunkach strategii: 1. Poprawa stanu środowiska naturalnego:

- rozbudowa i przebudowa istniejącego systemu ciepłowniczego i termomodernizacji budynków

- budowa sieci gazowych na terenach wiejskich - większe wykorzystanie odnawialnych źródeł energii poprzez budowę np. elektrowni

wiatrowych - zagospodarowanie terenów leśnych i wód dla turystyki,

2. Rozwój systemu komunikacji i infrastruktury:

- rozbudowa i modernizacja dróg powiatowych ze szczególnym uwzględnieniem dróg łączących miejscowości gminne, a takŜe tworzących waŜne ciągi drogowe, wykraczające poza teren powiatu Ŝuromińskiego

- poprawa bieŜącego utrzymania dróg powiatowych, - poprawa bezpieczeństwa uŜytkowników ruchu drogowego – kierowców oraz pieszych

na drogach powiatowych przebiegających przez miejscowości powiatu Ŝuromińskiego - stała współpraca z zarządcami dróg gminnych oraz wojewódzkich w zakresie

wspierania inicjatyw mających na celu kompleksową poprawę sieci drogowej w powiecie Ŝuromińskim

Uchwałą Nr VIII/76/2007 Rady Powiatu śuromińskiego z dnia 29 czerwca 2007 r.

przyjęto „ Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu śuromińskiego na lata 2007 – 2013”. Plan został opracowany został na lata 2004 – 2013 z podziałem na dwa okresy, tj.

lata 2004 – 2006 oraz 2007 – 2013. PoniŜej przedstawiono te kierunki rozwoju powiatu (na lata 2007–2013)

i związane z tym zadania i projekty których realizacja będzie słuŜyć poprawie jakości powietrza w powiecie Ŝuromińskim:

I. Ochrona środowiska oraz racjonalne wykorzystanie walorów przyrodniczych w celu rozwoju turystyki i rekreacji.

Aby zrealizować powyŜszy cel naleŜy:

EKOMETRIA Strona 46

1. Wzbogacić i racjonalnie wykorzystywać walory środowiska przyrodniczego i kulturowego dla rozwoju turystyki i wypoczynku.

2. DąŜyć do poprawy czystości rzek i udostępnienia ich dla rekreacji i wypoczynku. 3. Wprowadzić poszczególne działania w zakresie:

- gospodarki odpadami, - segregacji i unieszkodliwiania odpadów, - likwidacji „dzikich wysypisk”, - monitoringu powietrza.

4. Realizować współpracę powiatu i gmin w zakresie rozwiązywania problemów gospodarki ściekami i odpadami.

5. Wspierać inwestycje proekologiczne typu: modernizacje kotłowni, budowa oczyszczalni komunalnych i przyzagrodowych, wspólne przedsięwzięcia związane z racjonalnym zagospodarowaniem odpadów.

6. Tworzyć infrastrukturę rekreacyjno – sportową o charakterze ponadgminnym. 7. Zwiększać lesistość - zalesienie słabych, nie nadających się do wykorzystania gleb

przez rolników.

Zadania inwestycyjne w ochronie środowiska planowane przez samorządy gminne powiatu śuromińskiego: gmina śuromin

- Budowa zbiornika retencyjnego na rzece Wkrze (2007-2013) - ŚcieŜki rowerowe 27 km ( 2007-2013) - WyposaŜenie systemów ciepłowniczych w urządzenia ograniczające emisję

substancji szkodliwych dla atmosfery (2010-2013) - Budowa sieci gazowej (2010-20013)

gmina BieŜuń - Termomodernizacja budynku i modernizacja systemu ogrzewania w „bloku

nauczyciela” w BieŜuniu: (2007-2013) - Budowa ścieŜki rowerowej nad Wkrą (2007-203) - Budowa zbiornika retencyjnego na rzece Wkrze (2007-2013) - Termomodernizacja placówek oświatowych w gminie BieŜuń (2007-203)

gmina Lubowidz - Rozpoczęcie prac przygotowawczych (dokumentacja) pod budowę zalewu na

rzece Wkra na odcinku Lubowidz – Bądzyń (2010) - Budowa zalewu 120 ha (2011-2013)

gmina Kuczbork Osada

- Budowa ścieŜek rowerowych Dąbrowa- Kuczbork (2010-2013) - Budowa zalewu nad rzeką Przylepnicą i jej dopływem (2012-2013)

II. Rozwój powiatowej infrastruktury drogowej Zadania inwestycyjne (2007-2013): Przebudowa dróg powiatowych:

- Nr 4611W Zieluń - Wylazłowo - Nr 4627 W śuromin – Kliczewo - Kuczbork - Nr 2335W Szreńsk – Miłotki - Kliczewo wraz z mostem na rzece Miłotce - Nr 631W Wilewo – Zgliczyn Glinki

EKOMETRIA Strona 47

- Nr 4625W Poniatowo – Swojęcin – BieŜuń (ul. Zamkowa w BieŜuniu) wraz z remontem mostu na rzece Swojęcianka

- Nr 4622W Lutocin – Zimolza – do dr nr 541 - Nr 4632W Sadłowo – Sławęcin– Zgliczyn Kościelny - Nr 4629W Kuczbork – Glinki – Nidzgora wraz z mostem na rzece Przylepnica - Nr 4613W od drogi nr 541 - Brudnice – Sinogóra – Kipichy - Nr 4605W Zieluń – Kozilas – Chojnowo - Nr 4612W Pątki – Płociczno – Mleczówka – Suchy Grunt - Nr 4620W Poniatowo – Lutocin – Września – Borowo - Nr 4606W Zielona – Gościszka – Zalesie – Jabłonowo - Nr 4628W Olszewo – Kosewo – Zielona na odcinku Kosewo – Zielona - Nr 3013W Pólka RaciąŜ – Pijawnia – Jaworowo na odcinku 1,8 km - Nr 4607W śuromin – Osówka - Nr 4637W Siemiątkowo - Krzeczanowo - Nr 3014W RaciąŜ – Radzanów – Liberadz

Remont mostów: - W miejscowości Szronka na rzece Przylepnica w ciągu drogi powiatowej 4602W - w miejscowości Nowa Wieś na rzece Przylepnica w ciągu drogi powiatowej

Nr 4602W

Uchwałą Nr 344/XXXVIII/2006 Rady Miejskiej w śurominie z dnia 12 kwietnia 2006 roku przyjęto „Program ochrony środowiska Miasta i gminy śuromin, na lata 2005-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011”

Program zawiera harmonogram działań na lata 2005-2007, które zostały zrealizowane, natomiast dla okresu 2008-2011 przewiduje, Ŝe do realizacji pozostaną następujące kwestie:

- kontynuacja budowy sieci i przyłączy kanalizacji sanitarnej i przyłączy wodociągowych na terenach pozbawionych takiej infrastruktury,

- budowa kanalizacji deszczowej na terenach zurbanizowanych, - budowa obwodnicy dla miasta śuromin, - budowa na terenach gospodarstw rolnych płyt do gromadzenia nawozu stałego.

Przeanalizowano równieŜ inne dokumenty wymienione w §5 pkt 6 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 5 lipca 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy ochrony powietrza. m. in. pozwolenia zintegrowane, pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza oraz wykazy rodzajów i ilości substancji wprowadzanych do powietrza, sporządzanych w ramach systemu opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska.

EKOMETRIA Strona 48

Emisja pyłu zawieszonego PM10 Zmiana struktury oraz spadek znaczenia przemysłu na rzecz wzrostu znaczenia sektora usług w latach dziewięćdziesiątych spowodowała istotne obniŜenie emisji ze źródeł przemysłowych. Głównymi przyczynami tego było:

- zmniejszenie produkcji, - unowocześnianie technologii przemysłowych, - instalacje urządzeń redukujących emisje, - poprawa jakości paliwa uŜywanego w duŜych elektrociepłowniach, - zaostrzanie przepisów związanych z emisją zanieczyszczeń z duŜych instalacji

energetycznych i przemysłowych. Niestety, ograniczenia emisji z przemysłu uwypukliły problem emisji z innych źródeł. Istnieje wiele prac, które wiąŜą ponadnormatywne stęŜenia pyłu zawieszonego PM10 z tzw. niską emisją, pochodzącą z ogrzewania indywidualnego, gdzie jako podstawowe paliwo uŜywany jest węgiel, szczególnie ten niskiej jakości, o duŜej zawartości popiołu i siarki, a jako źródło grzewcze uŜywane są kotły o niskiej sprawności. Na wysokie stęŜenia zanieczyszczeń nie bez wpływu pozostaje charakter zabudowy na danym terenie. Średnia i wyŜsza zabudowa o zwartym charakterze, przy niektórych scenariuszach meteorologicznych sprzyja tworzeniu się sytuacji smogowych. Szczególnie istotnym czynnikiem rozpraszającym jest wiatr, który przy tego typu zabudowie ma ograniczone moŜliwości przewietrzania. Spory problem stanowią teŜ osiedla domków jednorodzinnych o gęstej zabudowie. Domki te opalane są głównie paliwem stałym, które generuje znaczne ładunki zanieczyszczeń, a skupienie wielu domków w jednym miejscu dodatkowo wzmaga efekt. Równocześnie narasta problem z zanieczyszczeniami transportowymi. Wzrost liczby samochodów, a co za tym idzie częstsze migracje ludności, zły stan nawierzchni oraz powstawanie nowych odcinków dróg wiąŜą się ze wzrostem emisji, w szczególności tlenków azotu, ale równieŜ z pyłem pochodzącym ze ścierania: okładzin hamulcowych, opon oraz nawierzchni jezdni. Dodatkowy problem stanowi emisja pyłu pochodzącego z zabrudzenia jezdni. StęŜenia pochodzące od tego typu emisji zaleŜą od typu nawierzchni jezdni, ilości pojazdów, ich wagi oraz opadu deszczu. Konstruując program naprawczy dla danej strefy naleŜy wziąć pod uwagę ładunki emisji ze wszystkich moŜliwych źródeł, równieŜ tych zlokalizowanych poza obszarem strefy. Ze względu na rodzaj i zasięg wpływu oraz na wykonywane obliczenia modelowe emisje podzielono na trzy podstawowe typy:

- punktową – pochodzącą ze źródeł przemysłowych technologicznych i energetycznych, - powierzchniową - niską emisję z palenisk domowych, - liniową - emisję związaną z komunikacją.

Wpływ emisji powierzchniowej i komunikacyjnej oraz niskiej emisji punktowej (o wysokości emitora do 30 m), a co za tym idzie zasięg imisji od nich pochodzących, ogranicza się do kilku, kilkunastu kilometrów od źródła. Z tego względu emisję ze wszystkich typów źródeł analizowano wewnątrz strefy oraz w pasie 30 km wokół stref. Poza tym pasem brano pod uwagę wpływ emisji punktowej z emitorów o wysokości powyŜej 30 m - z terenu województwa mazowieckiego. Bardzo istotnym elementem w stęŜeniach pyłu zawieszonego PM10 jest imisja aerozoli wtórnych. Zastosowany do obliczeń rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń model CALPUFF jest wyposaŜony w schemat przemian chemicznych związków siarki i azotu MEZOPUFF. Schemat ten ujmuje pięć substancji: emitowane - NOx i SO2, a takŜe obliczane - NO3

- i HNO3 oraz SO42-. Koniecznym warunkiem uruchomienia obliczeń jest określenie tła

amoniaku (np. w ramach opracowywanego programu przyjęto 12 wartości średnich

EKOMETRIA Strona 49

miesięcznych stęŜeń dla powiatów wyznaczonych na podstawie danych statystycznych) oraz ozonu – najlepiej w postaci szeregu cogodzinnych wartości pomiarowych. W przypadku województwa mazowieckiego Wykonawca podłączył wyniki pomiarów z 10 stacji automatycznego monitoringu powietrza, zlokalizowanych następująco:

- Legionowo - Płock – Maszewo - Tłuszcz - Granica (Kampinoski Park Narodowy) - Warszawa ul. Tołstoja - Warszawa ul. Krucza - Warszawa Ursynów - Belsk - Radom ul. Pułaskiego - Radom ul. Tochtermana.

Amoniak jest emitowany do atmosfery w postaci gazowej i następnie, w zaleŜności od panujących warunków meteorologicznych oraz obecności innych związków w powietrzu, moŜe przekształcać się w jon amonowy NH4

+ lub pozostawać w niezmienionej formie. Amoniak reaguje z takimi zanieczyszczeniami powietrza jak tlenki azotu i tlenki siarki, a konkretniej z tworzącymi się z nich kwasami: azotowym (V) i siarkowym (VI). W wyniku tych reakcji powstają siarczany i azotany, główne prekursory kwaśnych deszczy oraz aerozoli nieorganicznych, które wchodzą w skład pyłu zawieszonego PM2.5, a więc i pyłu zawieszonego PM10. Pył zawieszony PM2.5 ze względu na niewielkie rozmiary i skład chemiczny stanowi duŜe niebezpieczeństwo dla zdrowia ludzi. Siarczany i azotany mogą powstawać zarówno w fazie gazowej jak i ciekłej, zgodnie z równaniami reakcji:

NH3(g) + HNO3 = NH4NO3(s) 2NH3(g) + H2SO4 = (NH4)2SO4(s)

(g) – faza gazowa (s) – faza stała NH3 obecny w powietrzu jest usuwany i wraca do powierzchni ziemi wskutek działania mokrej lub suchej depozycji. Depozycja mokra polega na wymywaniu zanieczyszczeń z atmosfery w wyniku opadów deszczu, śniegu lub mgły, natomiast depozycja sucha jest związana z suchym osiadaniem zanieczyszczeń pyłowych. W wyniku działania tych zjawisk, następuje wtórne zanieczyszczenie gleby oraz wód powierzchniowych i podziemnych, głównie związkami azotu i siarki. Czas „Ŝycia” gazowego NH3 w atmosferze jest stosunkowo krótki, dlatego sucha depozycja zachodzi szybko przewaŜnie w pobliŜu źródła emisji. Natomiast trwałość jonu amonowego jest większa i moŜe być on przenoszony na większe odległości, gdzie następuje jego wymywanie lub suche osiadanie.

Dla potrzeb programu ochrony powietrza dla powiatu Ŝuromińskiego model CALPUFF skonfigurowano włączając przemiany chemiczne z uwzględnieniem zmienności ozonu (na podstawie pomiarów automatycznych) i tła amoniaku oraz depozycje suchą i mokrą. Jest to podstawowy warunek prawidłowego wyznaczenia stęŜeń pyłu zawieszonego PM10.

Napływ zanieczyszczeń spoza obszaru obliczeniowego uwzględniono włączając w modelu CALPUFF moduł stęŜeń brzegowych, dzięki czemu wprowadza się czasową i przestrzenną zmienność tła. Warunki brzegowe, dla wszystkich substancji pierwotnych

EKOMETRIA Strona 50

i wtórnych (azotany i siarczany) oraz amoniaku wyznaczono zgodnie z procedurą, według której w polach pasa zewnętrznego pola meteorologicznego określa się wartości średnioroczne substancji, jak pokazano na poniŜszych rysunkach oraz ich comiesięczną zmienność. Od jakości dostępnej informacji zaleŜy jej zróŜnicowanie: maksymalnie moŜna uwzględnić tyle róŜnych wartości stęŜeń ile jest pól w pasie zewnętrznym. Do wyznaczenia wartości w polu zewnętrznym wykorzystano wyniki ze stacji pomiarowych systemu EMEP lub modelu EMEP. Prawidłowe i wiarygodne określenie wartości brzegowych jest szczególnie istotne dla aerozoli wtórnych (reprezentowanych w dalszym opisie przez SO4

2- i NO3-), poniewaŜ stęŜenia tych związków

w rezultacie przemian tlenków siarki i azotu emitowanych lokalnie są znacznie mniejsze od napływających z otoczenia. PoniŜej przedstawiono napływ pyłu zawieszonego PM10, tlenków siarki SO2 i azotu NOx oraz powstających w wyniku przemian aerozoli: NO3

- i SO42-.

Rysunek 10 Napływ pyłu zawieszonego PM10 spoza obszaru województwa mazowieckiego

EKOMETRIA Strona 51

Rysunek 11 Napływ dwutlenku siarki SO2 spoza obszaru województwa mazowieckiego

Rysunek 12 Napływ tlenków azotu NOx spoza obszaru województwa mazowieckiego

EKOMETRIA Strona 52

Rysunek 13 Napływ cząstek SO42- spoza obszaru województwa mazowieckiego

Rysunek 14 Napływ cząstek NO3- spoza obszaru województwa mazowieckiego

EKOMETRIA Strona 53

Rysunek 15 Napływ HNO3 spoza obszaru województwa mazowieckiego

EKOMETRIA Strona 54

5.1. Emisja pyłu zawieszonego PM10 dla powiatu Ŝuromi ńskiego

4.3.1. Emisja zewnętrzna W trakcie prac wykorzystano bazy emisji z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie, dane z Urzędu Gminy i Miasta śuromin oraz informacje ze Starostw Powiatowych województwa mazowieckiego. Udostępnione dane zweryfikowano i w miarę potrzeb uzupełniono. Łącznie do obliczeń wpływu róŜnych typów emisji spoza powiatu Ŝuromińskiego na stęŜenia zanieczyszczeń wzięto pod uwagę 8 053 emitory wszystkich typów o łącznej emisji pyłu zawieszonego PM10 14 578.1 tony.

Tabela 8 Sumy emisji napływowej

TYP EMISJI Pył zawieszony PM10 [Mg/rok]

Liczba emitorów

punktowa h>30 m 5 109.7 403

punktowa pas 30 km 471.5 322

powierzchniowa pas 30 km 7 622.3 1 421

liniowa pas 30 km 1 374.6 5 907 w tym spaliny 181.3 -

w tym tarcie 94.3 -

w tym unos 1099.0 -

SUMA 14 578.1 8 053

35%

3%53%

9%

punktowa h>30m

punktowa pas 30km

powierzchniowa pas 30km

liniowa pas 30km

Rysunek 16 Udziały procentowe poszczególnych typów emisji pyłu zawieszonego PM10 w emisji napływowej w powiecie Ŝuromińskim w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 55

4.3.1.1. Emisja punktowa

Na terenie województwa mazowieckiego (poza obszarem powiatu Ŝuromińskiego oraz pasem 30 km wokół powiatu) zinwentaryzowano 403 emitory wyŜsze niŜ 30 m. Wyemitowany przez nie pył zawieszony PM10 stanowił 35% emisji napływowej.

Rysunek 17 Emisja pyłu zawieszonego PM10 z emitorów punktowych, wyŜszych niŜ 30 m z terenu województwa mazowieckiego w 2005 r.

W pasie do 30 km od powiatu Ŝuromińskiego zlokalizowanych zostało 322 emitory punktowe o emisji pyłu zawieszonego PM10 471.5 Mg/rok, co stanowiło 3% całkowitej emisji napływowej.

EKOMETRIA Strona 56

Rysunek 18 Emisja pyłu zawieszonego PM10 z emitorów punktowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu Ŝuromińskiego 2005 r.

W sumie do analizy emisji punktowej poza powiatem Ŝuromińskim wzięto pod uwagę 725 emitorów o łącznym ładunku 5 581.2 Mg pyłu zawieszonego PM10, co stanowi 38% całkowitej emisji napływowej.

4.3.1.2. Emisja powierzchniowa

Emisja powierzchniowa poza powiatem Ŝuromińskim została wyznaczona na podstawie liczby ludności w miejscowościach oraz informacji o sposobach ogrzewania mieszkań w poszczególnych powiatach, uzyskanej z Urzędu Statystycznego w Warszawie. Większość miejscowości w pasie 30 km rozmieszczona jest równomiernie. Ogółem emisja powierzchniowa z pasa 30 km stanowi 53% emisji napływowej pyłu zawieszonego PM10.

EKOMETRIA Strona 57

Rysunek 19 Emisja pyłu zawieszonego PM10 ze źródeł powierzchniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r.

4.3.1.3. Emisja liniowa

Dane dotyczące emisji komunikacyjnej (liniowej) dla dróg krajowych i wojewódzkich pozyskano z opracowania wykonanego przez "Transprojekt - Warszawa", wydającego co pięć lat mapy ruchu drogowego zawierające wartości średnie dobowe z uwzględnieniem struktury pojazdów oraz zamieszczającego wskaźniki ilustrujące dotychczasową oraz prognozowaną zmienność parametrów ruchu w kolejnych latach. Baza została zweryfikowana i uaktualniona dla roku 2005. Ze względu na to, iŜ baza nie pokrywa wszystkich dróg w pasie 30 km od powiatu Ŝuromińskiego, wykonano kataster emisji komunikacyjnej w polach siatki 1000 m x 1000 m. W celu uzupełnienia katastru załoŜono, Ŝe punkty pomiaru natęŜenia i struktury ruchu zostały zlokalizowane w miejscach największego ruchu. Następnie wyróŜniono dwa rodzaje pól katastru wymagające uzupełnienia:

- pola, w których emisja związana z natęŜeniem i strukturą ruchu określona jest na części odcinków ulic, lub na wszystkich ulicach,

- pola, w których brak jest jakiejkolwiek informacji o emisji (natęŜeniu i strukturze ruchu).

W kolejnym kroku uzupełniono kataster w polach obu typów.

EKOMETRIA Strona 58

Rysunek 20 Całkowita emisja pyłu zawieszonego PM10 ze źródeł liniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r.

Największy udział w emisji pyłu zawieszonego PM10 całkowitego ma emisja z unosu - emisje z rury wydechowej i z tarcia są znacząco mniejsze, co przedstawia poniŜsza tabela.

Tabela 9 Udział poszczególnych rodzajów emisji pyłu zawieszonego PM10 w całkowitej emisji liniowej pyłu zawieszonego PM10 w pasie30 km otaczającym powiat Ŝuromińskiego w 2005 roku

Rodzaj pyłu zawieszonego Emisja [Mg/a] Udział [%] Pył zawieszony PM10 ze spalania 181.3 13.19

Pył zawieszony PM10 z tarcia 94.3 6.86 Pył zawieszony PM10 z unosu 1 099.0 79.95

Pył zawieszony PM10 całkowity z emisji komunikacyjnej

1 374.6 100.0

EKOMETRIA Strona 59

Rysunek 21 Emisja pyłu zawieszonego PM10 z unosu, ze źródeł liniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r.

Rysunek 22 Emisja pyłu zawieszonego PM10 ze spalania, ze źródeł liniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 60

Rysunek 23 Emisja pyłu zawieszonego PM10 z tarcia, ze źródeł liniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r.

4.3.2. Emisja z terenu powiatu Ŝuromińskiego Inwentaryzacja emisji w obszarze powiatu Ŝuromińskiego objęła:

- 59 emitorów punktowych, - 175 emitorów powierzchniowych - 782 emitory liniowe, w katastrze na bazie siatki 1 000 m x 1 000 m dla powiatu,

250 m x 250 m dla miasta. PoniŜsza tabela przedstawia sumy oraz gęstość emisji z poszczególnych typów źródeł.

Tabela 10 Sumy emisji pyłu zawieszonego PM10 dla róŜnych typów źródeł zlokalizowanych na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r.

TYP EMISJI Pył zawieszony

PM10 [Mg/rok]

Pył zawieszony PM10

[Mg/rok/km2]

Liczba emitorów

punktowa 20.38 0.03 59

powierzchniowa 957.87 1.19 175

liniowa 81.39 0.10 782 w tym spaliny 10.61 0.01 - w tym tarcie 5.65 0.01 - w tym kurz 65.13 0.08 -

SUMA 1 059.64 1.32 1 016

EKOMETRIA Strona 61

2%

90%

8%

punktowapowierzchniowaliniowa

Rysunek 24 Udział procentowy poszczególnych typów źródeł emisji w całości zinwentaryzowanej emisji pyłu zawieszonego PM10 na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r. Największy udział w emisji pyłu zawieszonego PM10 ma emisja powierzchniowa (90%), związana głównie z ogrzewaniem indywidualnym. Udział emisji liniowej wynosi 8%, natomiast najmniejszy wpływ na wielkość emisji ma emisja punktowa – zaledwie 2%. Do wyznaczenia emisja powierzchniowej w gminach powiatu Ŝuromińskiego (poza miastem śuromin) wykorzystano informacje o liczbie ludności w miejscowościach oraz informację pozyskaną z Narodowego Spisu Powszechnego o sposobie ogrzewania mieszkań w gminach. Natomiast na terenie miasta śuromin źródło wyznaczenia emisji powierzchniowej stanowiły:

- Informacja o liczbie ludności na ulicach udostępniona przez Urząd Gminy i Miasta w śurominie.

- Informacja uzyskana od pracowników Urzędu Gminy i Miasta w śurominie. - Wizja lokalna przeprowadzona na terenie miasta przez pracowników B.S.P.iP.

Ekometria Sp. z o.o. - Informacja statystyczna ze spisu powszechnego pochodząca z Urzędu

Statystycznego w Warszawie. W gminach powiatu Ŝuromińskiego emisję powierzchniową wyznaczono na podstawie: liczby ludności w miejscowościach, informacji o powierzchni mieszkań na osobę, informacji o powierzchni mieszkań ogrzewanych centralnie indywidualnie oraz ogrzewanych indywidualnie piecami. Dane z Narodowego Spisu Powszechnego pozwoliły na oszacowanie struktury paliw uŜywanych do ogrzewania. Wynika z niego, iŜ dominującym medium są paliwa stałe – węgiel i drewno.

EKOMETRIA Strona 62

Tabela 11 Procentowy udział paliw uŜywanych do celów grzewczych w powiecie Ŝuromińskim szacowany na podstawie Narodowego Spisu Powszechnego

Obszary Węgiel Drewno Gaz Energia elektr.

ogrzewanie piecami 79.6 19.9 - 0.5

gdzie dochodzi sieć gazowa

75.3 18.8 0.2 5.7

PowyŜsze informacje pozwoliły na określenie emisji powierzchniowej w miejscowościach powiatu Ŝuromińskiego.

Rysunek 25 Emisja powierzchniowa pyłu zawieszonego PM10 w miejscowościach powiatu Ŝuromińskiego (bez uwzględnienia miasta śuromin) w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 63

Emisję komunikacyjną (liniową) w powiecie Ŝuromińskim wyznaczono analogicznie do emisji z pasa 30 km od powiatu Ŝuromińskiego.

Rysunek 26 Emisja komunikacyjna pyłu zawieszonego PM10 na drogach powiatu Ŝuromińskiego (bez miasta śuromin) w 2005 roku.

Zgodnie z roczną oceną jakości powietrza za 2005 rok w województwie mazowieckim wykonaną przez WIOŚ w Warszawie, wysokie stęŜenia pyłu zawieszonego PM10 występują w śurominie. Dlatego dalszą, szczegółową analizę ograniczono do sytuacji emisyjnej w mieście.

Inwentaryzacja emisji w obszarze śuromina objęła:

- 23 emitory punktowe, - 9 emitorów powierzchniowych - 120 emitorów liniowych, w katastrze na bazie siatki 250 m x 250 m.

PoniŜsza tabela przedstawia sumy oraz gęstość emisji z poszczególnych typów źródeł.

EKOMETRIA Strona 64

Tabela 12 Sumy emisji pyłu zawieszonego PM10 dla róŜnych typów źródeł zlokalizowanych na terenie śuromina w 2005 r.

TYP EMISJI Pył zawieszony

PM10 [Mg/rok]

Pył zawieszony PM10

[Mg/rok/km 2]

Liczba emitorów

punktowa 16.52 1.50 23

powierzchniowa 262.07 23.82 9

liniowa 9.74 0.88 120 w tym spaliny 1.22 0.11 - w tym tarcie 0.54 0.05 - w tym kurz 7.98 0.72 -

SUMA 288.33 26.20 152

6%

91%

3%

punktowapowierzchniowaliniowa

Rysunek 27 Udział procentowy poszczególnych typów źródeł emisji w całości zinwentaryzowanej emisji pyłu zawieszonego PM10 na terenie śuromina w 2005 r. Największy udział w emisji pyłu zawieszonego PM10 ma emisja powierzchniowa (91%), związana głównie z ogrzewaniem indywidualnym. Znaczenie emisji punktowej oraz liniowej jest zdecydowanie mniejsze – udział emisji punktowej wynosi 6%, natomiast emisji liniowej tylko 3%.

EKOMETRIA Strona 65

4.3.2.1. Emisja punktowa

W śurominie uwzględniono 23 emitory punktowe. Ze względu na parametry kominów, emisja punktowa ma jednak zdecydowanie mniejszy udział w stęŜeniach na obszarze miasta niŜ niskie źródła powierzchniowe i komunikacyjne. Do głównych zakładów przemysłowych znajdujących się na terenie powiatu Ŝuromińskiego naleŜą:

- PUE „Tomic” - LDM Electronic” - „Max-Parkiet” - „Terrabud”

PoniŜej pokazano rozmieszczenie oraz emisję pyłu zawieszonego PM10 z najistotniejszych źródeł punktowych na terenie powiatu Ŝuromińskiego.

Rysunek 28 Emisja punktowa pyłu zawieszonego PM10 z emitorów punktowych na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 66

Rysunek 29 Emisja punktowa pyłu zawieszonego PM10 z emitorów punktowych w śurominie w 2005 r.

4.3.2.2. Emisja powierzchniowa

W podobny sposób oszacowano emisję na terenie miasta. Dzięki temu, iŜ dostępna tu była dokładniejsza informacja, miasto podzielono na 9 fragmentów (jednostek funkcjonalno – przestrzennych), dla których określono typ ogrzewania oraz na podstawie liczby ludności, powierzchnię ogrzewaną indywidualnie. Wizja lokalna oraz informacje uzyskane od pracowników Urzędu Gminy i Miasta śuromin pozwoliły zlokalizować powierzchnie ogrzewane indywidualnie piecami oraz ogrzewane centralnie indywidualnie. Przyjęto następującą strukturę paliw wykorzystywanych do ogrzewania.

Tabela 13 Procentowy udział paliw uŜywanych do celów grzewczych dla ogrzewania indywidualnego w śurominie

Obszary Węgiel Drewno Gaz Energia elektr.

ogrzewanie piecami 79.6 19.9 - 0.5

gdzie dochodzi sieć gazowa

75.3 18.8 0.2 5.7

EKOMETRIA Strona 67

W śurominie nie istnieje miejska sieć ciepłownicza. Osiedla bloków posiadają własne kotłownie i nie były one brane pod uwagę w wyznaczaniu emisji powierzchniowej z terenu miasta. Na podstawie powyŜszych informacji moŜliwe było określenie emisji powierzchniowej pyłu zawieszonego PM10.

Rysunek 30 Emisja powierzchniowa pyłu zawieszonego PM10 w śurominie w 2005 r.

Tak wyznaczona emisja powierzchniowa jest niestety szacunkowa. Brak jest dokładnej inwentaryzacji źródeł i wielkości emisji niskiej, danych o rodzaju i ilości spalanych paliw. Biorąc pod uwagę fakt uboŜenia mieszkańców oraz wysoką cenę gazu, notuje się przechodzenie na gorszy jakościowo, ale tańszy węgiel oraz spalanie śmieci. Z tego względu rzeczywista emisja powierzchniowa moŜe być niedoszacowana. Typ zabudowy oraz wyznaczona emisja powierzchniowa pozwalają na wyznaczenie gęstości emisji, która stanowi podstawę obliczeń imisji. Im większa gęstość emisji tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia przekroczeń. NaleŜy zaznaczyć, iŜ większość scenariuszy meteorologicznych sprzyjających wysokim koncentracjom występuje w sezonie grzewczym, co potęguje moŜliwość wystąpienia przekroczeń. Na terenie śuromina zdecydowanie najgęstszą emisją charakteryzuje się północna część miasta, gdzie występuje niska zabudowa jednorodzinna ogrzewana indywidualnie. Taki układ moŜe sprzyjać lokalnemu tworzeniu się wysokich stęŜeń pyłu zawieszonego PM10. Ogólnie emisję powierzchniową w powiecie szacuje się na 957.87 Mg/rok (w tym miasto – 262.1 Mg/rok).

EKOMETRIA Strona 68

Rysunek 31 Gęstość emisji powierzchniowej pyłu zawieszonego PM10 w śurominie w 2005 r.

4.3.2.3. Emisja liniowa

Dane dotyczące emisji komunikacyjnej (liniowej) były bardzo ubogie. Praktycznie w śurominie i powiecie Ŝuromińskim nie prowadzi się pomiarów natęŜenia i struktury ruchu pojazdów. Dla dróg krajowych i wojewódzkich wyznaczono emisję liniową na podstawie map ruchu drogowego wydawanych przez "Transprojekt - Warszawa" (tak jak w przypadku emisji liniowej z pasa 30 km wokół powiatu i emisji z powiatu Ŝuromńskiego)."Transprojekt - Warszawa" wydaje co pięć lat mapy ruchu drogowego zawierające wartości średnie dobowe z uwzględnieniem struktury pojazdów oraz zamieszcza wskaźniki ilustrujące dotychczasową oraz prognozowaną zmienność parametrów ruchu w kolejnych latach. Tak więc informacje dotyczące ruchu pojazdów były określone dla dróg wojewódzkich nr 541 i nr 563 (ulice: Warszawska, Lidzbarska, Wyzwolenia i Mławska). Tak przygotowana informacja emisyjna nie pokrywała wszystkich ulic śuromina. Dlatego wykonano kataster w polach siatki 250 m uzupełniając dane dla tych ulic, na których nie było Ŝadnych pomiarów natęŜenia i struktury ruchu pojazdów. W celu uzupełnienia katastru załoŜono, Ŝe punkty pomiaru natęŜenia i struktury ruchu zostały zlokalizowane w miejscach największego ruchu. Wykonano dwa katastry: kataster wszystkich ulic śuromina oraz kataster ulic, na których prowadzono pomiary natęŜenia ruchu pojazdów. Następnie wyróŜniono dwa rodzaje pól katastru wymagające uzupełnienia:

- pola, w których emisja związana z natęŜeniem i strukturą ruchu określona jest na części odcinków ulic, lub na wszystkich ulicach,

- pola, w których brak jest jakiejkolwiek informacji o emisji (natęŜeniu i strukturze ruchu).

EKOMETRIA Strona 69

Na poniŜszych rysunkach przedstawiono kataster emisji liniowej pyłu zawieszonego PM10 z rozbiciem na pył ze spalania paliwa, z tarcia i z unosu pyłu (kurzu).

Największy udział w emisji pyłu zawieszonego PM10 całkowitego ma emisja z unosu - emisje z rury wydechowej i z tarcia są znacząco mniejsze.

Rysunek 32 Całkowita emisja liniowa pyłu zawieszonego PM10 w śurominie w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 70

Rysunek 33 Emisja pyłu zawieszonego PM10 z unosu, ze źródeł komunikacyjnych w śurominie w 2005 r.

Rysunek 34 Emisja pyłu zawieszonego PM10 ze spalania paliw, ze źródeł komunikacyjnych w śurominie w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 71

Rysunek 35 Emisja pyłu zawieszonego PM10 z tarcia, ze źródeł komunikacyjnych w śurominie w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 72

5. Pomiary zanieczyszcze ń powietrza w powiecie Ŝuromi ńskim w 2005 r.

Pomiary zanieczyszczeń atmosfery w śurominie opierały się na pomiarach manualnych nadzorowanych przez WSSE. Na podstawie tych pomiarów, wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 06.06.2002 r., w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji, moŜna stwierdzić przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny. Na terenie powiatu Ŝuromińskiego, do oceny rocznej jakości powietrza, WIOŚ w Warszawie wytypował jedną stację.

Tabela 14 Stacja pomiarowa, z której wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM10 zakwalifikowane zostały do oceny rocznej w 2005 r. i stanowiły podstawę wyznaczenia stref do programu naprawczego ochrony powietrza

Stacja Strefa Lp.

Miejscowość Kod stacji Nazwa strefy Kod strefy

1. śuromin MzZurominWSSE Ŝuromińska 4.14.18.37

Rysunek 36 Lokalizacja stacji pomiarowej pyłu zawieszonego PM10 przy ul. śeromskiego w śurominie w 2005 roku

EKOMETRIA Strona 73

Program naprawczy ma na celu wskazanie obszarów, dla których muszą być podjęte działania ograniczające imisję do poziomów dopuszczalnych. PoniŜej, w tabeli i na rysunku, przedstawiono charakterystykę stanowiska, na którym w 2005 roku został przekroczony dopuszczalny poziom pyłu zawieszonego PM10, bez marginesów tolerancji.

Tabela 15 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 oraz procent przekroczeń na stacji zakwalifikowanej przez WIO Ś do oceny rocznej na terenie śuromina w 2005 r.

stanowisko x y

liczba zatwier-dzonych wyników

typ stacji typ pyłu 24h

[µg/m3] %

przekr. rok

[µg/m3] %

przekr.

ul. śeromskiego

19º54’32’’ 53º03’59’’ 355 manualna pył

zawieszony PM10

89 78 30.5 -

W 2005r. pomiar pyłu zawieszonego PM10 prowadzony był na stacji manualnej przy ul. śeromskiego, gdzie stwierdzono przekroczenie stęŜeń dobowych tego wskaźnika. Pomiary pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy nie wykazały natomiast stęŜeń ponadnormatywnych. Pomiary wykonane w śurominie wskazują na występowanie zagroŜeń dla jakości powietrza w północnej części miasta. Przekroczenia dopuszczalnego poziomu pyłu zawieszonego o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny pochodzą głównie z emisji z indywidualnego ogrzewania mieszkań. Z rezultatów pomiarów wynika, Ŝe problem przekroczeń stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 jest w mieście problemem istotnym.

#Y

N

EW

S

ZabudowaUliceśuromin

Stacje pomiarowe PM10 24h [ug/m3]#Y brak przekrocze ń#Y przekroczenia

Rysunek 37 Przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny na stacji wyznaczonej przez WIOŚ do oceny rocznej w śurominie w 2005 roku

EKOMETRIA Strona 74

6. StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 wyznaczone modelowo

Do obliczeń rozkładu stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 na obszarze powiatu Ŝuromińskiego uŜyto modelu CALMET/CALPUFF. W ramach opracowania programu, obliczenia rozkładów stęŜeń wykonano w oparciu o uzupełnioną bazę emisji i dane meteorologiczne za 2005 rok. Uzupełnieniom i uszczegółowieniu podlegały informacje dotyczące wszystkich typów emisji, przy czym za zadowalające moŜna uznać rozpoznanie w zakresie emisji: punktowej (energetycznej i technologicznej) oraz powierzchniowej. Najmniej informacji uzyskano w zakresie emisji komunikacyjnej, gdyŜ na terenie powiatu Ŝuromińskiego występuje niewiele pomiarów natęŜenia i struktury ruchu drogowego.

Obliczenia modelem CALPUFF wykonano w podziale na typy źródeł: punktowe, powierzchniowe i liniowe. Dodatkowo źródła podzielono na te zlokalizowane na terenie powiatu Ŝuromińskiego i poza nim (pas 30 km dla źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych oraz całe województwo dla źródeł punktowych o wysokości powyŜej 30 m). Takie rozwiązanie umoŜliwia niezaleŜne wyznaczenie imisji pochodzącej od dowolnego typu emisji, a w konsekwencji do wyznaczenia udziałów imisji pochodzącej od kaŜdego typu źródeł w imisji całkowitej oraz powierzchnie przekroczeń i liczbę ludności naraŜonej na ponadnormatywne stęŜenia zanieczyszczeń, w całości i dla róŜnych typów źródeł.

Istotny jest równieŜ fakt uwzględnienia tzw. pyłu wtórnego, pochodzącego z przemian azotu i siarki.

6.1. Model CALMET/CALPUFF Model CALPUFF został opracowany w Earth Tech. Inc. w Kalifornii. CALMET/CALPUFF jest modelem obłoku ostatniej generacji uwzględniającym rzeźbę terenu oraz czasową i przestrzenną zmienność warunków meteorologicznych w trzech wymiarach. Jest to wielowarstwowy, niestacjonarny model w układzie Lagrange’a, przygotowany do obliczania stęŜeń wielu substancji, który moŜe wyznaczać wpływ pól meteorologicznych zmiennych w czasie i w przestrzeni na transport, przemiany i depozycję zanieczyszczeń. CALPUFF moŜe wykorzystywać informacje z trójwymiarowych pól meteorologicznych lub z pojedynczej stacji naziemnej w formacie zgodnym z modelem ISC3 lub CTDM. Model CALPUFF zawiera moduły umoŜliwiające opcjonalnie uwzględnienie transportu zanieczyszczeń nad obszarami wodnymi, wpływu duŜych zbiorników wodnych (morza), obmywania budynków, suchej i mokrej depozycji oraz prostych przemian chemicznych. Zasięg modelu CALMET/CALPUFF wynosi od dziesiątków metrów do kilkuset kilometrów. Model ten odznacza się duŜą wraŜliwością na przestrzenne charakterystyki środowiska oraz zmienność pola meteorologicznego. Model CALPUFF przyjmuje informacje o emisji ze źródeł:

- punktowych (o stałej bądź zmiennej emisji) - liniowych (o stałej bądź zmiennej emisji) - powierzchniowych (o stałej bądź zmiennej emisji).

EKOMETRIA Strona 75

Model uwzględnia niestacjonarną (o parametrach zmiennych w czasie) emisję i warunki meteorologiczne – trójwymiarowe pola meteorologiczne (wiatr, temperatura, ciśnienie itp.), przestrzenną zmienność wysokości warstwy mieszania, szorstkości, prędkości konwekcyjnej, długości Monina-Obuchowa, opadu, pionowej i poziomej turbulencji. W obliczeniach wykorzystano informację meteorologiczną pochodzącą z modelu UMPL. Działający operacyjnie w ICM od 1997 roku model UMPL (Unified Model for Poland Area) jest mezoskalową wersją opracowanego w Wielkiej Brytanii i stosowanego przez Brytyjską SłuŜbę Meteorologiczną globalnego modelu prognostycznego Unified Model. Wyznaczone przez model UMPL, w siatce o rozpiętości około 17 km, prognozowane szeregi czasowe reprezentujące poszczególne parametry meteorologiczne są wprowadzane na wejście modelu CALMET, który wyznacza informację meteorologiczną w formacie odpowiednim dla modelu dyspersji CALPUFF, w siatce o wymiarach 5 km x 5 km dla województwa i 1 km x 1 km dla aglomeracji. Zakres danych moŜliwych do pobrania z ICM jest całkowicie zgodny z wymaganiami modelu CALMET zarówno na powierzchni jak i na poziomach ciśnieniowych i obejmuje następujące parametry: Na powierzchni modelu

- składowa Vx wiatru na poziomie 10 m - składowa Vy wiatru na poziomie 10 m - temperatura na poziomie 1.5 m - wilgotność względna na poziomie 1.5 m - wielkoskalowy opad deszczu kg/m2 - wielkoskalowy opad śniegu kg/m2 - konwekcyjny opad deszczu kg/m2 - konwekcyjny opad śniegu kg/m2 - zachmurzenie - podstawa niskich chmur w stopach nad poziomem morza - ciśnienie na poziomie morza

Na poziomach ciśnieniowych

- wysokość geopotencjalna - składowa Vx wiatru - składowa Vy wiatru - temperatura - wilgotność względna

Prognoza 60-cio godzinna jest wyznaczana w ICM co 3 godziny. Pierwszy wiersz jest rezultatem tzw. analizy, to znaczy uwzględnia wyniki pomiarów ze stacji naziemnych, aerologicznych, lotnisk, sondaŜy balonowych, satelitów z całego obszaru objętego modelem UMPL. Następne wiersze są wynikiem prognozy. Archiwizując wiersze analizy uzyskuje się zbiór danych opisujących sytuację meteorologiczną w przeszłości. Dla obliczeń modelowych rozprzestrzeniania zanieczyszczeń dla potrzeb naprawczego programu ochrony powietrza za rok 2005 wykorzystano dane meteorologiczne z tzw. analizy zakupione przez Wykonawcę. Zbiory te stanowiły podstawę do utworzenia plików wejściowych do modelu CALMET. Po wykonaniu obliczeń modelem CALMET, plik z wartościami opisującymi pole

EKOMETRIA Strona 76

meteorologiczne jest podawany na wejście modelu dyspersji CALPUFF wraz z plikami emisyjnymi. Informacja meteorologiczna z tzw. analizy, czyli danych zweryfikowanych w oparciu o wyniki pomiarów dowolnego typu, podawana co 3 godziny, jest bardzo gęsta w czasie i w przestrzeni (rys. 39), w przeciwieństwie do informacji pozyskiwanych wyłącznie ze stacji pomiarowych IMGW (rys. 38).

Rysunek 38 Rozmieszczenie stacji pomiarów meteorologicznych

EKOMETRIA Strona 77

Rysunek 39 Usytuowanie stacji z pomiarami meteorologicznymi wykorzystanymi w obliczeniach rozprzestrzeniania zanieczyszczeń dla NPOP za 2005 r.

Model CALPUFF wyznacza stęŜenia wybranych substancji równieŜ w siatce pola obliczeniowego. Model CALMET/CALPUFF w badaniach mających na celu wyznaczenie zmienności przestrzennej i czasowej stęŜeń zanieczyszczeń w skalach: miejskiej, regionalnej i ponadregionalnej jest znakomitym narzędziem pozwalającym na uwzględnienie nie tylko duŜej ilości, zróŜnicowanych emitorów, ale i charakterystyk środowiska przyrodniczego. W pakiecie CALMET/CALPUFF obliczenia są prowadzone w kilku wzajemnie powiązanych siatkach prostokątnych. Wielkość boku pola podstawowego kaŜdej z siatek moŜe być kaŜdorazowo ustalona przez uŜytkownika i zaleŜy od wielkości obszaru i zróŜnicowania jego fizjografii (rzeźba i uŜytkowanie terenu) oraz od przyjętej skali badań. W 2003 roku w USA ukazała się aktualizacja regulacji prawnych w USA w zakresie zmian statusu modeli transportu zanieczyszczeń, stosowanych przy sporządzaniu stanowych planów wdroŜeniowych (SIP), operatów dla nowych źródeł (NSR) z włączeniem zapobiegania istotnemu pogorszeniu jakości powietrza (PSD). W rezultacie model CALPUFF został przesunięty z grupy modeli alternatywnych do grupy modeli preferowanych, równieŜ dla zastosowań związanych z transportem na odległości powyŜej 50 km. W modelu CALMET/CALPUFF na kaŜdym etapie przetwarzania wykorzystywane są czasowe serie cogodzinne obliczane dla kaŜdego pola siatki. Oznacza to, Ŝe w kaŜdym polu siatki określone są cogodzinne szeregi czasowe parametrów meteorologicznych i stęŜeń zanieczyszczeń, na kilku poziomach. Szeregi te są następnie zapisywane do plików wyjściowych i mogą być wielokrotnie przetwarzane przy uŜyciu specjalnego postprocesora CALPOST lub wielofunkcyjnego programu przygotowanego w firmie „Ekometria”, ułatwiającego wyznaczenie wszystkich niezbędnych charakterystyk.

EKOMETRIA Strona 78

Model pozwala na uwzględnienie wszystkich emitorów znajdujących się w ramach siatki obliczeniowej, tzn. np. emitorów punktowych z całego województwa przy receptorach ustawionych tylko na terenie badanej strefy.

Proces modelowania rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń przebiega w trzech fazach:

Faza 1 - przygotowanie danych wejściowych do modelu. Jest to faza najbardziej czaso- i pracochłonna. Wymaga zebrania lub uzupełnienia danych meteorologicznych i emisyjnych o roku, dla którego mają zostać wykonane obliczenia. Faza 2 - proces modelowania. Czas trwania tej fazy zaleŜy od powierzchni obszaru, dla którego przeprowadzane jest modelowanie, skali odwzorowania (dokładności), od ilości emitorów oraz od ilości receptorów. Przebiega ona dwuetapowo - w pierwszym etapie preprocesorem CALMET modeluje się rozkład pól meteorologicznych dla danego obszaru; w etapie drugim korzystając z tych obliczeń oraz z danych emisyjnych oblicza się rozkłady stęŜeń zanieczyszczeń przy uŜyciu modelu CALPUFF. Faza 3 – przetworzenie, wizualizacja i analiza uzyskanych danych obliczeniowych. Narzędzia przygotowane przez firmę "Ekometria" pozwalają na sprawną obsługę wszystkich danych, tak wejściowych jak i wyjściowych. Natomiast Zleceniodawca uzyskuje tak duŜe i róŜnorodne dane wynikowe, iŜ moŜna je wykorzystywać do róŜnych zadań, w róŜnym czasie. Wszystkie obliczenia po przetworzeniu przygotowanymi przez firmę "Ekometria" narzędziami są wizualizowane przy pomocy programów GIS. Pliki wejściowe przygotowywane są w oparciu o wzorce proponowane przez twórców pakietu. Pliki te zawierają bardzo duŜo komentarzy ułatwiających osobom zainteresowanym zrozumienie zasady pracy modelu jak i organizacji zbiorów wejściowych i wynikowych (wyjściowych). Podobnie jak w przypadku receptorów, dla kaŜdego rodzaju emisji, przygotowano w firmie "Ekometria" specjalne programy przetwarzające zbiory baz danych emisyjnych na odpowiednie pliki tekstowe przygotowane w postaci umoŜliwiającej bezpośrednie przeniesienie zawartości do plików wejściowych do modelu.

Obliczenia przeprowadzono osobno dla kaŜdego rodzaju emisji tzn. dla emisji liniowej, powierzchniowej i punktowej, z dodatkowym podziałem na źródła wewnątrz i na zewnątrz badanego obszaru, a następnie wyniki sumowano programem Calpulator, który sumuje i skaluje stęŜenia wyznaczone z dwóch lub więcej grup źródeł z róŜnych przebiegów CALPUFF’a.

Wyznaczone przy pomocy modelu CALMET/CALPUFF przestrzenne rozkłady stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 przedstawiono poniŜej.

EKOMETRIA Strona 79

6.2. Imisja napływowa na terenie powiatu Ŝuromi ńskiego Jakość powietrza na danym obszarze kształtowana jest nie tylko poprzez emisję tam występującą, ale równieŜ znaczenie moŜe mieć imisja napływowa. WaŜną rolę w rozprzestrzenianiu się zanieczyszczeń odgrywają czynniki meteorologiczne oraz fizyczno-geograficzne. Czynniki te zostały ujęte w procesie wykonywania obliczeń rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń dla emisji spoza strefy. Obliczenia wykonano dla emisji pełnej (punktowej, liniowej, powierzchniowej) z pasa 30 km wokół powiatu oraz dla emisji z emitorów punktowych, wyŜszych niŜ 30 m z pozostałej części województwa. Podział taki wynika z ograniczonego zasięgu oddziaływania emisji niskiej. Uwzględniono równieŜ wpływ emisji spoza województwa w postaci warunków brzegowych, wyznaczonych na podstawie wyników modelu EMEP. NajwyŜsze stęŜenia pyłu zawieszonego PM10 pochodzące od punktowej emisji napływowej występują w północno-wschodniej części gminy Kuczbork-Osada, są to wartości stanowiące 0.5% poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny oraz 0.2% poziomu dopuszczalnego dla stęŜeń średniorocznych. StęŜenia te pochodzą od emitorów punktowych z pasa 30 km wokół powiatu. Krótkookresowe i średnioroczne stęŜenia od emitorów punktowych z całego województwa poza pasem 30 km wokół powiatu są pomijalnie małe.

Rysunek 40 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów punktowych o wysokości komina powyŜej 30 m z terenu województwa mazowieckiego w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 80

Rysunek 41 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów punktowych o wysokości komina powyŜej 30 m z terenu województwa mazowieckiego w 2005 r.

Rysunek 42 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów punktowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 81

Rysunek 43 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów punktowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2005 r.

NajwyŜsze wartości stęŜeń z napływowej emisji powierzchniowej (do 13% poziomu dopuszczalnego dla pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny) występują w północnej części gminy Lubowidz, północno-wschodniej części gminy Kuczbork-Osada oraz w południowo-wschodniej części gminy Siemiątkowo. Warto zaznaczyć, Ŝe oddziaływanie napływowej emisji powierzchniowej jest raczej lokalne, a w większości receptorów kształtuje się ono na poziomie około 10%. Dla wartości średniorocznych oddziaływanie emitorów powierzchniowych z pasa 30 km od powiatu utrzymuje się w granicach 4-5% poziomu dopuszczalnego.

EKOMETRIA Strona 82

Rysunek 44 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów powierzchniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2005 r.

Rysunek 45 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów powierzchniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 83

Wpływ emisji z komunikacji na pole imisyjne pyłu zawieszonego PM10 wewnątrz powiatu jest największy w południowo-wschodniej części gminy Siemiątkowo, gdzie wartości stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny osiągają 3.4% poziomu dopuszczalnego, a w wynikach średniorocznych – 1.65% poziomu dopuszczalnego. Na mapach imisji widoczny jest wpływ głównych dróg krajowych (w kierunku Mławy i Ciechanowa). W pozostałej części powiatu stęŜenia krótkookresowe na ogół nie przekraczają 2% poziomu dopuszczalnego, a stęŜenia długookresowe – 1% poziomu dopuszczalnego.

Rysunek 46 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów liniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 84

Rysunek 47 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów liniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2005 r.

NajwyŜsze wartości stęŜeń z emisji napływowej pochodzą od emisji spoza województwa mazowieckiego. StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny są najwyŜsze w zachodniej części powiatu Ŝuromińskiego – w gminach Lubowidz i Lutocin, gdzie osiągają 33.2% poziomu dopuszczalnego. StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy są najwyŜsze w zachodniej i południowej części powiatu, gdzie osiągają 23% poziomu dopuszczalnego.

EKOMETRIA Strona 85

Rysunek 48 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów spoza województwa w 2005 r.

Rysunek 49 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od emitorów spoza województwa w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 86

Tło imisyjne pochodzące od uwzględnionej emisji napływowej pyłu zawieszonego PM10 z terenu jak i spoza województwa w powiecie Ŝuromińskim dla stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny wynosi od 42 do 56% poziomu dopuszczalnego, dla stęŜeń rocznych wynosi od 37 do 41%. NajwyŜsze wartości osiąga w południowo-wschodniej części gminy Siemiątkowo. PowyŜsze analizy wskazują na to, Ŝe tło imisyjne ma znaczący wpływ na stan atmosfery w powiecie Ŝuromińskim.

Rysunek 50 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od całkowitej emisji napływowej w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 87

Rysunek 51 StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy w powiecie Ŝuromińskim pochodzące od całkowitej emisji napływowej w 2005 r.

Na podstawie powyŜszych rysunków określono szacunkową wartość średniorocznego

tła regionalnego oraz tła całkowitego pyłu zawieszonego PM10 dla powiatu Ŝuromińskiego. Tło regionalne, definiowane jako poziom zanieczyszczeń, jaki moŜe być wywołany na

rozpatrywanym obszarze od źródeł zlokalizowanych w odległości do 30 km od jego granicy, wynosi od 0.027 µg/m3 do 2.4 µg/m3.

Tło całkowite, definiowane jako suma tła regionalnego oraz oddziaływania istotnych źródeł połoŜonych w odległości ponad 30 km od granicy badanego obszaru, wynosi od 11.1 µg/m3 do 12.3 µg/m3.

EKOMETRIA Strona 88

6.3. StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 pochodz ące od emisji punktowej

Rozkład stęŜeń pyłu zawieszoengoPM10 (o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny i rok kalendarzowy) wyznaczonych poprzez modelowanie wskazuje, Ŝe emisja z emitorów punktowych nie jest problemem na terenie powiatu Ŝuromińskiego. NajwyŜsze stęŜenia pyłu zawieszonego – zarówno o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny jak i rok kalendarzowy, występują w mieście śuromin. Wynoszą one odpowiednio 0.12% poziomu dopuszczalnego dla pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny oraz 0.05% dla pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy. Niewielki wpływ emisji punktowej na stęŜenia w powiecie Ŝuromińskim związany jest przede wszystkim z wprowadzaniem przez większe zakłady filtrów odpylających na duŜych emitorach punktowych. Pomimo to, wszelkie działania zmierzające do obniŜenia emisji zanieczyszczeń przemysłowych pyłu zawieszonego PM10 będą wpływać na poprawę stanu aerosanitarnego w powiecie.

Rysunek 52 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny (36max) pochodzących od emisji punktowej na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 89

Rysunek 53 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny (36max) pochodzących od emisji punktowej w śurominie w 2005 r.

Rysunek 54 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy pochodzących od emisji punktowej na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 90

Rysunek 55 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy pochodzących od emisji punktowej w śurominie w 2005 r.

6.4. StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 pochodz ące od emisji powierzchniowej

Wartości stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny, wyznaczone na podstawie modelowania, pochodzące od emisji powierzchniowej, na większej części obszaru powiatu wynoszą maksymalnie 8% poziomu dopuszczalnego. NajwyŜsze stęŜenia występują w śurominie, gdzie osiągają 72% poziomu dopuszczalnego.

EKOMETRIA Strona 91

Rysunek 56 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny (36max) pochodzących od emisji powierzchniowej na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r.

Rysunek 57 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny (36max) pochodzących od emisji powierzchniowej w śurominie w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 92

Wartości stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy, wyznaczone na podstawie modelowania, pochodzące od emisji powierzchniowej, na terenie powiatu maksymalnie dochodzą do 5% poziomu dopuszczalnego. NajwyŜsze wartości izolinie osiągają w śurominie, gdzie stanowią 35% poziomu dopuszczalnego.

Rysunek 58 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy pochodzących od emisji powierzchniowej na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 93

Rysunek 59 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy pochodzących od emisji powierzchniowej w śurominie w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 94

6.5. StęŜenia pyłu zawieszonego PM10 pochodz ące od emisji liniowej

Maksymalne wartości stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 (zarówno o okresie uśredniania

wyników pomiarów 24 godziny jak i rok kalendarzowy), pochodzące z komunikacji, występują w śurominie, wzdłuŜ dróg wojewódzkich nr 541 oraz nr 563. StęŜenia osiągają tu 9% poziomu dopuszczalnego dla pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny oraz 5.5% dla wartości średniorocznych. Na pozostałym obszarze powiatu stęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny wynoszą poniŜej 2% poziomu dopuszczalnego, a pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy wynoszą maksymalnie 1% poziomu dopuszczalnego.

Rysunek 60 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny (36 max) pochodzących od emisji komunikacyjnej na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 95

Rysunek 61 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny (36 max) pochodzących od emisji komunikacyjnej w śurominie w 2005 r.

Rysunek 62 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy pochodzących od emisji komunikacyjnej na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 96

Rysunek 63 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy pochodzących od emisji komunikacyjnej w śurominie w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 97

6.6. StęŜenia całkowite na terenie powiatu Ŝuromi ńskiego Wyniki z modelowania wskazują, iŜ na terenie powiatu Ŝuromińskiego wystąpiło przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny. Obszar przekroczeń wystąpił na terenie gminy miejskiej śuromin. Poziom dopuszczalny stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny w śurominie został przekroczony o 14%. Na pozostałym obszarze powiatu Ŝuromińskiego stęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny wynoszą około 20 µg/m3, co stanowi 40% poziomu dopuszczalnego.

Rysunek 64 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny (36max) na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 98

Rysunek 65 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny (36max) na terenie śuromina w 2005 r.

W zdecydowanej większości receptorów na terenie powiatu w imisji pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny przewaŜa emisja napływowa (głównie spoza województwa). W śurominie równieŜ przewaŜa wpływ emisji napływowej, z wyjątkiem obszarów z przekroczonymi wartościami stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24h, w których w imisji przewaŜa udział emisji powierzchniowej. Wynika z powyŜszego, Ŝe za przekroczenia wartości normatywnych pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny w powiecie Ŝuromińskim odpowiedzialna jest przede wszystkim emisja z ogrzewania indywidualnego.

EKOMETRIA Strona 99

Rysunek 66 Udział typów emisji w imisji pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny w receptorach na obszarze powiatu Ŝuromińskiego

Rysunek 67 Procentowy udział emisji powierzchniowej w imisji całkowitej pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny, w receptorach na obszarze powiatu Ŝuromińskiego w 2005 roku

EKOMETRIA Strona 100

Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy wskazuje, iŜ na terenie powiatu Ŝuromińskiego nie występują obszary z przekroczonymi poziomami dopuszczalnymi. NajwyŜsze wartości stęŜeń występują w gminie miejskiej śuromin, gdzie osiągają 70% poziomu dopuszczalnego. Na pozostałym obszarze powiatu stęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy osiągają maksymalnie 35% poziomu dopuszczalnego.

Rysunek 68 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy na terenie powiatu Ŝuromińskiego w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 101

Rysunek 69 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy na terenie śuromina w 2005 r.

W stęŜeniach pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy na całym obszarze powiatu przewaŜający udział ma emisja napływowa – głównie spoza województwa mazowieckiego.

EKOMETRIA Strona 102

Rysunek 70 Udział typów emisji w imisji pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy w receptorach na obszarze powiatu Ŝuromińskiego

Rysunek 71 Procentowy udział emisji powierzchniowej w imisji całkowitej pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy, w receptorach na obszarze powiatu Ŝuromińskiego w 2005 roku

EKOMETRIA Strona 103

7. Ocena wiarygodno ści przeprowadzonych oblicze ń modelowych.

Zgodnie z prawem polskim i Unii Europejskiej podstawą do oceny jakości powietrza

w strefach jest pomiar stęŜeń zanieczyszczeń gazowych i pyłowych na terenie strefy, przy czym najbardziej wiarygodne (obciąŜone najmniejszym błędem) są stacje automatyczne.

Modelowanie, będące metodą uzupełniającą w ramach systemu oceny, jest wykorzystywane przede wszystkim do oceny w „czystych” strefach klasy A. W trakcie realizacji programów ochrony powietrza modelowanie staje się natomiast podstawowym narzędziem analitycznym. Dotyczy to zarówno etapu diagnozy stanu w całym obszarze strefy, ale przede wszystkim etapu wskazania źródeł odpowiedzialnych za przekroczenia i konstruowania wariantów działań naprawczych oraz oceny ich skuteczności. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 06.06.2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu określa wymagania, jakie spełnić mają wyniki modelowania

Tabela 16 Wymagana dokładność modelowania

Dokładność SO2, NO2, NOx Pył

zawieszony PM10 i Pb

Benzen CO Ozon

StęŜenie średnie godzinowe 50% do 60% - - 50% w dzień

StęŜenie ośmiogodzinne - - - 50% 50%

StęŜenie średnie dobowe 50% - - - -

StęŜenie średnie roczne 30% 50% 50% - -

Dokładność jest definiowana jako maksymalne odchylenie mierzonych i obliczanych poziomów substancji odpowiednio do okresu uśrednienia wyników pomiarów, dla którego określono dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu. Jak widać w przypadku pyłu błąd dla wartości o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy nie jest definiowany. Zestawienie dokładności modelowania w ramach realizacji programu ochrony powietrza dla strefy Ŝuromińskiej przedstawiono poniŜej:

Tabela 17 Dokładność modelowania pyłu zawieszonego PM10 w otoczeniu stacji manualnej przy ul. śeromskiego w śurominie

Kod stacji

Pył zawieszony PM10 24h

[µµµµg/m 3] pomiar

Pył zawieszony PM10 24h

[µµµµg/m 3] modelowanie

Błąd wzgl. [%]

Pył zawieszony PM10 rok [µµµµg/m 3] pomiar

Pył zawieszony PM10 rok [µµµµg/m 3]

modelowanie

Błąd wzgl. [%]

MzZurominWSSE 89.0 48.7 45.3 30.5 25.1 17.7

Jak wynika z analizy powyŜszej tabeli, dokładność modelowania pyłu zawieszonego PM10 w śurominie mieści się w granicach dopuszczalnego błędu.

EKOMETRIA Strona 104

8. Obszary zagro Ŝeń W poprzednim rozdziale stwierdzono, iŜ jedyną gminą, na terenie której wystąpiły przekroczenia stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 jest gmina miejska śuromin. W związku z tym jej tylko dotyczyć będą dalsze rozwaŜania. W śurominie wystąpiły przekroczenia stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny, natomiast wartości średnioroczne nie były przekroczone. Szczegółowe obszary zagroŜeń zostały wyznaczone na podstawie wyników z modelowania, gdyŜ wyznaczenie obszarów zagroŜeń na podstawie pojedynczych, rozrzuconych pomiarów jest bardzo problematyczne. Z drugiej strony wyniki z modelowania naleŜy przyjmować z pewnym przybliŜeniem. Wyznaczony z modelowania obszar przekroczeń pokrywa się z punktowym przekroczeniem wyznaczonym przez pomiary.

8.1. Obszar z ponadnormatywnymi st ęŜeniami pyłu zawieszonego PM10

Rysunek 72 Obszar śuromina w obrębie izolinii 50 µg/m3, stęŜenia pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny pochodzące od całości emisji w 2005 r.

Na podstawie analizy wyników modelowych (mapa cyfrowa) przedstawiono szczegółowy opis obszaru przekroczeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny:

EKOMETRIA Strona 105

1) północna część miasta – obszar przekroczeń zajmuje powierzchnię 28.9 ha, zamieszkiwany jest przez około 1 200 osób, a ograniczają go ulice: od północy – ul. Matejki, od zachodu – ul. Wiadrowska, od południa – ul. Mławska, od wschodu – ul. Kopernika; jest to obszar niskiej zabudowy jednorodzinnej; zakres stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny: 50.0 µg/m3 – 57.2 µg/m3; zakres stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy: 26.1 µg/m3 – 31.4 µg/m3; całkowita liczba przekroczeń poziomu dopuszczalnego: 0 – 60; skala przestrzenna połoŜenia źródeł emisji poddanych działaniu naprawczemu: 0.4 km; kod obszaru przekroczeń: Mz05ZURPM10d01; Rejonem o najwyŜszych wartościach stęŜeń jest północno-wschodnia część miasta. Na podstawie wcześniejszych analiz moŜna stwierdzić, iŜ za ponadnormatywne stęŜenia pyłu zawieszonego PM10 w śurominie odpowiedzialna jest emisja z niskich emitorów energetycznych (jej przewaga sięga 80% w obszarze przekroczeń). Natomiast poza obszarami przekroczeń zdecydowanie przewaŜa emisja napływowa, co moŜe być spowodowane sąsiedztwem aglomeracji warszawskiej (przewaga do 90% na obrzeŜach miasta).

Rysunek 73 Większościowy udział poszczególnych typów emisji w imisji pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny w śurominie w 2005 r. – obszar przekroczeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny od emisji całkowitej

EKOMETRIA Strona 106

Rysunek 74 Udział procentowy emisji powierzchniowej w imisji całkowitej w śurominie w 2005 r.

Rysunek 75 Udział procentowy emisji napływowej w imisji całkowitej w śurominie w 2005 r.

EKOMETRIA Strona 107

9. Obszary narusze ń standardów jako ści środowiska atmosferycznego – podsumowanie

Przedstawiona powyŜej diagnoza stanu aerosanitarnego śuromina wskazuje na wystąpienie jednego obszaru z naruszonymi standardami jakości środowiska atmosferycznego, obejmującego: 1) północną część miasta – obszar przekroczeń zajmuje powierzchnię 28.9 ha, zamieszkiwany jest przez około 1 200 osób, a ograniczają go ulice: od północy – ul. Matejki, od zachodu – ul. Wiadrowska, od południa – ul. Mławska, od wschodu – ul. Kopernika. Wystąpienie obszaru zagroŜeń na terenie śuromina spowodowane są w największym stopniu niską emisją energetyczną (ogrzewanie węglowe). Głównym celem opracowania naprawczego programu ochrony powietrza jest wskazanie niezbędnych działań w zakresie gospodarczym i urbanistycznym w mieście tak, aby moŜliwa była poprawa jakości powietrza oraz jakości Ŝycia mieszkańców.

Podstawowym narzędziem polityki przestrzennej miast są plany zagospodarowania przestrzennego, które jako prawo miejscowe muszą być przestrzegane przez wszystkich uŜytkowników danego obszaru. Wszystkie działania, które bezpośrednio lub pośrednio mogą przyczynić się do poprawy sytuacji aerosanitarnej w miastach powinny być ujęte w planach zagospodarowania przestrzennego.

EKOMETRIA Strona 108

Tabela 18 Obszary przekroczeń poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny, wyznaczone na podstawie modelowania dla danych emisyjnych za 2005 rok

Nr Nazwa obszaru Opis obszaru

Obszar przekroczeń wartości dopuszczalnej [ha] / ludność /max wartość z obliczeń [µg/m3]/max

wartość z pomiaru [µg/m3]

Działania naprawcze

Pył zawieszony PM10 24h 1 Miasto śuromin –

północna część miasta. Obszar ograniczony ulicami: od północy – ul. Matejki, od zachodu – ul. Wiadrowska, od południa – ul. Mławska, od wschodu – ul. Kopernika

Obszar z zabudową jednorodzinną, ogrzewaną w duŜym stopniu indywidualnie paliwami stałymi.

28.9 / 1200 /57.2/ 89.0 ObniŜenie niskiej emisji energetycznej na terenie miasta poprzez zamianę ogrzewania mieszkań w zabudowie jednorodzinnej paliwami stałymi na ogrzewanie paliwem ekologicznym.

EKOMETRIA Strona 109

10. Scenariusze naprawcze Na terenie śuromina obszar przekroczeń stęŜeń zanieczyszczeń wystąpił dla stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny. Przekroczenie poziomu dopuszczalnego występują w północnej części miasta. Wyniki obliczeń pokazują, iŜ podstawowym problemem w mieście jest ogrzewanie centralne indywidualne w domkach jednorodzinnych. Podstawowym paliwem jest węgiel kamienny. Taka struktura czynników grzewczych związana jest z sytuacją ekonomiczną ludności oraz z polityką energetyczną państwa. Wysokie ceny gazu zniechęcają, zwłaszcza osoby prywatne, do korzystania z ogrzewania gazowego. Często do celów grzewczych wykorzystywane są odpady, których spalanie jest niezmiernie szkodliwe dla zdrowia. Zasadniczo najkorzystniejsze rozwiązanie stanowi podłączenie maksymalnej liczby mieszkań, zwłaszcza tych ogrzewanych paliwami stałymi, do miejskiej sieci ciepłowniczej i do takiego rozwiązania powinno się dąŜyć. W przypadku śuromina takie działanie nie moŜe być jednak zrealizowane, gdyŜ w mieście brak jest miejskiego systemu ciepłowniczego, obiekty wielorodzinne są natomiast ogrzewane z kotłowni lokalnych. W związku z powyŜszym, w celu poprawy stanu aerosanitarnego w śurominie opracowano poniŜszy wariant naprawczy.

10.1. Wariant 1

ZałoŜeniem niniejszego wariantu jest wprowadzenie programu obniŜenia niskiej emisji energetycznej w północnej części miasta śuromina, na osiedlu domków jednorodzinnych znajdujących się w obrębie następujących ulic: od północy – ul. Matejki, od zachodu ul. Wiadrowska, od południa ul. Mławska, a od wschodu ul. Kopernika.

Głównym celem wariantu byłaby wymiana starych i nieekologicznych źródeł cieplnych, a co za tym idzie zmiana struktury stosowanych do ogrzewania paliw. Scenariusz naprawczy dotyczyłby powierzchni około 32 214 m2, co stanowi około 200 domów jednorodzinnych. PoniŜsza tabela przedstawia strukturę paliw oraz typy pieców, jakie zastosowane zostałyby w ramach wariantu.

Tabela 19 Struktura paliw na terenie śuromina w obszarze objętym działaniami naprawczymi po wprowadzeniu scenariusza naprawczego

Typ kotła Typ paliwa Udział % rusztowy węgiel/koks 60.0 rusztowy drewno 20.0 retortowy ekogroszek 20.0

Wymiana pieców wykonywana byłaby przy wykorzystaniu środków pienięŜnych

miasta (70%) oraz uŜytkowników (30%) i rozłoŜona zostałaby na kilka lat. Rozwiązanie to spowoduje obniŜenie emisji powierzchniowej o 14%. Po przeliczeniu powyŜszego wariantu okazało się, iŜ w Ŝadnym punkcie w mieście wartości stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny nie są juŜ przekroczone. Zatem załoŜony efekt ekologiczny został osiągnięty.

EKOMETRIA Strona 110

Rysunek 76 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny, pochodzących od emisji powierzchniowej, po zastosowaniu wariantu 1

Rysunek 77 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy, pochodzących od emisji powierzchniowej, po zastosowaniu wariantu 1

EKOMETRIA Strona 111

Rysunek 78 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny, pochodzących od całkowitej emisji, po zastosowaniu wariantu 1

Rysunek 79 Rozkład stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy, pochodzących od całkowitej emisji, po zastosowaniu wariantu 1

EKOMETRIA Strona 112

Na podstawie analizy wyników modelowych na mapie cyfrowej wyznaczono zakresy stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy, uzyskane po zastosowaniu wariantu naprawczego w zdefiniowanym obszarze przekroczeń poziomów dopuszczalnych w powiecie Ŝuromińskim. Wyniki przedstawiono poniŜej.

Tabela 20 Zakres stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy po zastosowaniu wariantu naprawczego w obszarze przekroczeń poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny, w powiecie Ŝuromińskim w 2005 roku oraz w ostatnim roku obowiązywania programu

Lp. Kod obszaru przekroczeń

Substancja zanieczyszczająca

Zakres stęŜeń w 2005 roku

[µµµµg/m3]

Zakres stęŜeń w ostatnim roku obowiązywania programu

[µµµµg/m3]

1 Mz05ZURPM10d01 pył zawieszony

PM10 26.1-31.4 23.8-28.1

EKOMETRIA Strona 113

11. Kierunki i zakres działa ń niezbędnych do przywrócenia standardów jako ści powietrza

Podstawowe kierunki działań zmierzających do przywracania poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10 w śurominie obejmują następujące zagadnienia: 1) W zakresie ograniczania emisji powierzchniowej (niskiej, rozproszonej emisji

komunalno – bytowej i technologicznej): a) rozbudowa centralnych systemów zaopatrywania w energię cieplną, b) zmiana paliwa na inne, o mniejszej zawartości popiołu lub zastosowanie

energii elektrycznej oraz indywidualnych źródeł energii odnawialnej, c) zmniejszanie zapotrzebowania na energię cieplną poprzez ograniczanie strat

ciepła – termomodernizacja budynków, d) ograniczanie emisji z niskich rozproszonych źródeł technologicznych, e) zmiana technologii i surowców stosowanych w rzemiośle, usługach i drobnej

wytwórczości wpływająca na ograniczanie emisji pyłu PM10; 2) W zakresie ograniczania emisji liniowej (komunikacyjnej):

a) całościowe zintegrowane planowanie rozwoju systemu transportu na terenie miasta śuromina,

b) budowa obwodnic drogowych miasta, kierowanie ruchu tranzytowego z ominięciem miasta lub jego części centralnych,

c) tworzenie stref z zakazem ruchu samochodów, d) rozwój systemu transportu publicznego, e) polityka cenowa opłat za przejazdy i zsynchronizowanie rozkładów jazdy

transportu zbiorowego zachęcające do korzystania z systemu transportu zbiorowego,

f) tworzenie systemu ścieŜek rowerowych, g) tworzenie systemu płatnego parkowania w centrum miasta, h) wprowadzenie nowych niskoemisyjnych paliw i technologii, szczególnie

w systemie transportu publicznego i słuŜb miejskich, i) intensyfikacja okresowego czyszczenia ulic, j) wprowadzenie ograniczeń prędkości na drogach o pylącej nawierzchni, k) stosowanie przy modernizacji dróg i parkingów materiałów i technologii

gwarantujących ograniczenie emisji pyłu podczas eksploatacji; 3) W zakresie ograniczania emisji z istotnych źródeł punktowych – energetyczne spalanie paliw:

a) ograniczenie wielkości emisji pyłu zawieszonego PM10 poprzez optymalne sterowanie procesem spalania i podnoszenie sprawności procesu produkcji energii,

b) zmiana paliwa na inne, o mniejszej zawartości popiołu, c) stosowanie technik gwarantujących zmniejszenie emisji substancji do

powietrza, d) stosowanie technik odpylania spalin o duŜej efektywności, e) stosowanie oprócz spalania paliw odnawialnych źródeł energii, f) zmniejszenie strat przesyłu energii, g) likwidacja źródeł emisji;

4) W zakresie ograniczania emisji z istotnych źródeł punktowych – źródła technologiczne:

EKOMETRIA Strona 114

a) stosowanie efektywnych technik odpylania gazów odlotowych, b) zmiana technologii produkcji, w tym likwidacja źródeł o znaczącej emisji pyłu, c) zmiana profilu produkcji wpływająca na ograniczenie emisji pyłu;

5) W zakresie edukacji ekologicznej i reklamy: a) kształtowanie właściwych zachowań społecznych poprzez propagowanie

konieczności oszczędzania energii ciepłowniczej i elektrycznej oraz uświadamianie o szkodliwości spalania paliw niskiej jakości,

b) prowadzenie akcji edukacyjnych mających na celu uświadamianie społeczeństwa o szkodliwości spalania odpadów (śmieci) połączonych z ustanawianiem mandatów za spalanie odpadów (śmieci), nakładanych przez policję lub straŜ miejską na terenie miasta,

c) uświadamianie społeczeństwa o korzyściach płynących z uŜytkowania scentralizowanej sieci cieplnej, termomodernizacji i innych działań związanych z ograniczeniem emisji niskiej,

d) promocja nowoczesnych, niskoemisyjnych źródeł ciepła, e) wspieranie przedsięwzięć polegających na reklamie oraz innych rodzajach

promocji towaru i usług propagujących model konsumpcji zgodny z zasadami zrównowaŜonego rozwoju, w tym w zakresie ochrony powietrza;

6) W zakresie planowania przestrzennego: a) uwzględnianie w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania

przestrzennego oraz w planach zagospodarowania przestrzennego sposobów zabudowy i zagospodarowania terenu umoŜliwiających ograniczenie emisji pyłu PM10 poprzez działania polegające na:

- likwidacji zabudowy nie posiadającej wartości kulturowej i nie spełniającej wymogów bezpieczeństwa ludzi,

- zmianie dotychczasowego sposobu przeznaczenia gruntów po zlikwidowanej zabudowie na tereny zielone, pasaŜe, place, poszerzanie i budowy nowych dróg oraz inne formy niekubaturowego wykorzystania przestrzeni,

- włączaniu systemów grzewczych budynków do scentralizowanych systemów ciepłowniczych,

- w przypadku braku moŜliwości podłączenia do sieci ciepłowniczej – ustalaniu sposobu zaopatrzenia w ciepło z preferencja dla następujących czynników grzewczych: gaz ziemny, gaz płynny, olej opałowy lekki, energia elektryczna, energia odnawialna,

- stosowaniu w lokalnych kotłowniach węglowych, do czasu ich zastąpienia przez system scentralizowany lub modernizacji z wykorzystaniem nowoczesnych kotłów niskoemisyjnych, wyłącznie paliw o niskiej zawartości siarki i popiołu,

- wprowadzenie w planach zagospodarowania przestrzennego zapisów dotyczących lokalizacji zakładów przemysłowych wprowadzających pył do powietrza na terenach oddalonych od zabudowy mieszkaniowej i terenów cennych.

Z punktu widzenia zarządzania jakością powietrza w miastach istnieje duŜa luka prawna. Wprowadzanie do powietrza zanieczyszczeń z palenisk domowych przez osoby fizyczne nie podlega Ŝadnym ograniczeniom prawnym, organizacyjnym czy ekonomicznym. Osoby ogrzewające mieszkania (w budynkach istniejących, inaczej jest przy budowie np. nowych domów jednorodzinnych, gdzie sposób ogrzewania moŜe być narzucony) nie muszą uzyskiwać zgody na funkcjonowanie pieców domowych, nie podlegają kontroli w zakresie

EKOMETRIA Strona 115

wielkości emisji i nie wnoszą opłat za korzystanie ze środowiska, nie podlegają takŜe kontroli w zakresie rodzaju i jakości spalanych paliw. PoniewaŜ w przewaŜającej części za przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10 o okresie uśredniania wyników pomiarów 24 godziny odpowiadają indywidualne paleniska węglowe, ich likwidacja ma priorytetowe znaczenie w poprawie jakości powietrza w mieście.

W obszarze północnej części miasta przewaŜa niska zabudowa jednorodzinna. Obiekty są własnością prywatną, co jest czynnikiem utrudniającym realizację planu restrukturyzacji systemów grzewczych.

Istnieje potrzeba wprowadzenia na szczeblu wojewódzkim i miejskim w śurominie polityki finansowej wspomagającej właścicieli lokali zdecydowanych do zamiany ogrzewania węglowego na ogrzewanie proekologiczne.

Tabela 21 Zestawienie szacowanych kosztów (brutto) realizacji programu likwidacji niskiej emisji energetycznej w analizowanym fragmencie śuromina (w mln zł)

Działania naprawcze Koszt

Opracowanie i wdroŜenie programu obniŜenia niskiej emisji energetycznej w północnej części miasta śuromina, na osiedlu domków jednorodzinnych znajdujących się w obrębie następujących ulic: od północy – ul. Matejki, od zachodu ul. Wiadrowska, od południa ul. Mławska, a od wschodu ul. Kopernika

1.96

Razem 1.96

Finansowanie przedsięwzięcia likwidacji źródeł niskiej emisji energetycznej powinno opierać się na wykorzystaniu róŜnych źródeł, po części powiązanych w układ partnerstwa publiczno – prywatnego. Program restrukturyzacji systemu grzewczego śuromina obejmuje obszar o powierzchni 0.289 km2. Biorąc pod uwagę oszacowany koszt realizacji tego programu moŜna stwierdzić, Ŝe jednostkowy wskaźnik kosztów dla śuromina wynosi ok. 6.85 mln zł/km2. Proponuje się, aby w strukturze finansowania przedsięwzięcia uwzględnić następujące źródła finansowania:

� Miasto śuromin, � Właściciele nieruchomości � Fundusz Spójności Unii Europejskiej, � Preferencyjne kredyty z BOŚ lub przewidziane w ustawie termomodernizacyjnej, � Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego (RPO WM).

Tabela 22 Propozycja struktury finansowania i udziału w realizacji poszczególnych elementów programu likwidacji niskiej emisji energetycznej w śurominie

EKOMETRIA Strona 116

Zakres rzeczowy Źródła finansowania Nakłady (mln zł)

Udział w realizacji danego zadania

Program obniŜenia niskiej emisji energetycznej w północnej części miasta śuromina, na osiedlu domków jednorodzinnych znajdujących się w obrębie następujących ulic: od północy – ul. Matejki, od zachodu ul. Wiadrowska, od południa ul. Mławska, a od wschodu ul. Kopernika

MIASTO śUROMIN

WŁAŚCICIELE NIERUCHOMOŚCI

WFOŚiGW/NFOŚiGW

1.96

50%

30%

20%

Razem 1.96

NaleŜy równieŜ zbadać moŜliwość częściowego finansowania przedsięwzięcia likwidacji niskich źródeł emisji z innych źródeł, np. z systemu funduszy ekologicznych – z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, z Banku Ochrony Środowiska S.A., który część kredytów o charakterze preferencyjnym przeznacza na dofinansowanie działań w zakresie ochrony środowiska czy teŜ z Fundacji „Ekofundusz”, która działać będzie do 2010 r., a która finansuje działania w zakresie ochrony środowiska. Fundacja „Ekofundusz” wspiera ponadto realizację projektów związanych z oszczędnością energii, poprawą efektywności jej wykorzystania. Środki NFOŚiGW oraz WFOŚiGW mogą być przeznaczone na pomoc dla wprowadzania bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii, wspieranie ekologicznych form transportu. MoŜna równieŜ starać się o środki pomocowe Unii Europejskiej nastawione na finansowanie duŜych inwestycji infrastrukturalnych. Niniejszy program ochrony powietrza nie odnosi się do wykorzystania źródeł energii odnawialnej (geotermalnej, wiatrowej czy innej) z kilku powodów: - istniejące obecnie moŜliwości podłączenia takich źródeł do zasobów energetycznych

w śurominie są niewielkie, gdyŜ obecnie województwo mazowieckie jest na etapie rozpoznania takich moŜliwości, a realizacja włączenia np. źródeł geotermalnych najprawdopodobniej nastąpi w ciągu kilku lat,

- indywidualni odbiorcy ciepła nie są w stanie zastosować energii ze źródeł odnawialnych (bariery finansowe i techniczne).

Jedynymi odbiorcami energii ze źródeł odnawialnych mogą obecnie być elektrownie i elektrociepłownie, a zakłady te zgodnie z prawem energetycznym muszą zwiększyć udział energii elektrycznej pochodzącej ze źródeł odnawialnych do wysokości 7.5 %, do roku 2010.

EKOMETRIA Strona 117

11.1. Termin realizacji programu Określa się termin realizacji programu na koniec 2016 roku. Terminy realizacji poszczególnych zadań programu określone są w Tabeli 23.

EKOMETRIA Strona 118

12. Działania naprawcze Podstawowe kierunki działań zmierzających do przywracania poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10 powinny się koncentrować na następującym głównym zagadnieniu:

Opracowanie i wdroŜenie programu ograniczenia niskiej emisji energetycznej w śurominie polegającego na zamianie ogrzewania mieszkań w zabudowie jednorodzinnej paliwami stałymi na ogrzewanie paliwem ekologicznym. PoniŜej w tabeli zestawiono najistotniejsze działania.

EKOMETRIA Strona 119

Tabela 23 Zakres działań naprawczych niezbędnych do przywracania poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10 w śurominie oraz terminy realizacji, koszty, źródła finansowania poszczególnych zadań

Lp. Kierunek \Działania

Sposób działania

Lokalizacja działań

(adres, opis obszaru działań

itp.)

Planowany termin

zakończenia

Jednostka realizująca

zadanie

Koszt realizacji działania (tys. PLN)

Źródła finansowania

1 2 3 4 5 6 7 8 1 Ograniczenie emisji

zanieczyszczeń z energetycznego spalania paliw.

KOD DZIAŁANIA NAPRAWCZEGO:

MzZurPON1

Opracowanie programu ograniczenia niskiej emisji energetycznej dla północnej części miasta śuromina, na osiedlu domków jednorodzinnych znajdujących się w obrębie następujących ulic: od północy – ul. Matejki, od zachodu ul. Wiadrowska, od południa ul. Mławska, a od wschodu ul. Kopernika

Miasto śuromin 2010 r. Urząd Gminy i Miasta

200 Własne Urzędu Gminy i Miasta,

WFOŚiGW, NFOŚiGW

2 Ograniczenie emisji zanieczyszczeń z energetycznego spalania paliw.

KOD DZIAŁANIA NAPRAWCZEGO:

MzZurPON2

WdroŜenie „Programu ograniczenia niskiej emisji dla miasta śuromina”.

Miasto śuromin 2016 r. Urząd Gminy i Miasta, właściciele budynków

1 960 Własne Urzędu Gminy i Miasta oraz ZEC Sp. z

o.o. , RPO WM, Fundusz

Spójności UE, właściciele budynków, WFOŚiGW, NFOŚiGW

EKOMETRIA Strona 120

13. Obowi ązki i ograniczenia wynikaj ące z realizacji programu

Wyłącznie władze lokalne mają kompetencje i mogą efektywnie przeciwdziałać

naruszeniom standardów jakości środowiska atmosferycznego, w tym powietrza, poprzez plany zagospodarowania przestrzennego, oceny oddziaływania na środowisko, pozwolenia na emisje, pozwolenia na budowę oraz lokalne uregulowania prawne np. zachęty finansowe skierowane do osób fizycznych. Burmistrz miasta śuromin jest zobowiązany do przekazywania organowi przyjmującemu Program informacji o:

• podejmowanych decyzjach dotyczących realizacji działań wynikających z podstawowych kierunków i zakresów działań mających na celu w szczególności ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł bytowo-komunalnych;

• wydawanych decyzjach w szczególności pozwoleń na budowę, pozwoleń na uŜytkowanie obiektów, decyzji dla instalacji nie wymagających pozwolenia na wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza, decyzji zobowiązujących do pomiarów emisji, informacji o przyjmowanych zgłoszeniach instalacji.

• działaniach podjętych w celu wdroŜenia zadań wynikających z realizacji naprawczego programu ochrony powietrza.

Organ przyjmujący Program wyda rozporządzenie w sprawie określenia programu ochrony powietrza dla śuromina. Sprawozdania o wdroŜonych działaniach na terenie śuromina, w celu realizacji zadań wynikających z naprawczego programu ochrony powietrza, powinny na bieŜąco być przekazywane z Urzędu Gminy i Miasta do organu przyjmującego Program oraz do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Organ przyjmujący Program powinien kontrolować wykonanie zadań w terminach przewidzianych na ich zakończenie. Coroczne uaktualniane bazy danych emisyjnych (szczególnie wprowadzanie zmian w emisji powierzchniowej) oraz coroczne oceny jakości powietrza wykonywane przez WIOŚ w Warszawie pozwolą na bieŜącą kontrolę stanu aerosanitarnego w śurominie.

EKOMETRIA Strona 121

14. Zasady sporz ądzania informacji o programach ochrony powietrza

Załącznik nr 4 do Rozporządzenia Ministra Środowiska z 05.04.2006 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza, określa zakres i układ przekazywanych informacji o programach ochrony powietrza. Rozporządzenie to wprowadza dwa kluczowe pojęcia, a mianowicie:

• Sytuacja przekroczenia • Działanie naprawcze

Sytuacja przekroczenia jest definiowana (Tabela 2) przez:

- obszar, na którym stwierdzono przekroczenie wartości kryterialnej, czyli poziomu dopuszczalnego bądź poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji

- zanieczyszczenie, dla którego stwierdzono przekroczenie wartości kryterialnej - kryterium wraz z czasem uśredniania stęŜeń, obszarem obowiązywania, w tym

obszary ochrony uzdrowiskowej, parków narodowych i inne. KaŜdej sytuacji przekroczenia przydziela się unikatowy kod, składający się z 6 pól: - kod województwa (dwa znaki) - rok referencyjny (dwie cyfry) - skrót nazwy strefy (trzy znaki) - symbol zanieczyszczenia - symbol czasu uśredniania (h/d/a/8) stęŜeń przekraczających wartości kryterialne - numer kolejny obszaru przekroczeń w strefie (dwa znaki). Działanie naprawcze definiowane i opisywane w Tabeli 7, któremu nadaje się unikalny kod i które moŜe być stosowane do wielu obszarów przekroczeń. Tabele 1 i 7 słuŜą zdefiniowaniu sytuacji przekroczeń i działań naprawczych, natomiast tabele od 2 do 6 są wypełniane oddzielnie dla kaŜdej substancji, okresu uśredniania i obszarów przekroczeń, przy czym tabela 6, w której opisywane są działania naprawcze, które jeszcze nie zostały podjęte, nie jest wypełniana w momencie ogłaszania programu ochrony powietrza. Wszystkie wartości pojawiające się w tabelach mają swoje odzwierciedlenie w elaboracie programu ochrony powietrza. Wyjątkiem są jedynie wartości prognozowane dla lat, odpowiednio: 2005 (pył zawieszony PM10) lub 2010 (np. NO2) oraz dla pierwszego roku po zakończeniu realizacji programu ochrony powietrza. Prognozy wykonano wykorzystując tendencje zmian emisji kaŜdego typu określone w programach prognostycznych Unii Europejskiej. Sposób tworzenia prognoz opisano w p. 14.1. PoniŜej pokazano strukturę tabel z zaznaczeniem rozdziałów, w których opisano wartości parametrów wpisywanych do tabel. Czerwoną czcionką podano numery rozdziałów.

EKOMETRIA Strona 122

Tabela nr 2 Opis sytuacji przekroczeń poziomu dopuszczalnego

Lp. Zawartość Kod łączenia1)

Rozdział

1 Kod sytuacji przekroczenia S 8.1 2 Substancja zanieczyszczająca S 3 Kod strefy L 6

4 Nazwa miasta (miast) lub miejscowości

L

5

Czas uśredniania stęŜeń zanieczyszczeń, dla których została przekroczona wartość PD+MT [h/d/a]

S

6 Poziom stęŜenia w roku referencyjnym:

6.1 stęŜenie w µg/m3, jeŜeli właściwe, lub

R 8.1

6.2 maksymalne 8-godzinne średnie stęŜenie CO w mg/m3, jeŜeli właściwe, lub

R NIE DOT.

6.3 całkowita liczba przekroczeń wartości PD+MT, jeŜeli właściwe

R 8.1

7 Całkowita liczba przekroczeń poziomu dopuszczalnego (PD) w roku referencyjnym

R 8.1

8

Liczba dni z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego dla ozonu w roku kalendarzowym przekraczająca dopuszczalną częstość przekroczeń poziomu dopuszczalnego ozonu ustanowionego dla ochrony zdrowia ludzi2)

R NIE DOT.

9

StęŜenie ozonu w powietrzu przekraczające poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin wyraŜony jako AOT403)

R NIE DOT.

10

Poziom stęŜenia w roku referencyjnym wyraŜony w stosunku do pozostałych kryteriów związanych z naraŜeniem zdrowia ludzi (inne czasy uśredniania) danej substancji zanieczyszczającej, o ile takie kryteria istnieją:

EKOMETRIA Strona 123

10.1 stęŜenie w µg/m3, jeŜeli właściwe, lub

R

10.2

całkowita liczba przekroczeń wyraŜona w stosunku do poziomów dopuszczalnych, jeŜeli właściwe

R

11 StęŜenia obserwowane w poprzednich 3 latach, jeŜeli dostępne:

11.1 rok i stęŜenia w µg/m3, jeŜeli właściwe, lub

L DANE NIEDOSTĘPNE

11.2 rok i maksymalne 8-godzinne średnie stęŜenie CO w mg/m3, jeŜeli właściwe, lub

L DANE NIEDOSTĘPNE

11.3 rok i całkowita liczba przekroczeń wyraŜona w stosunku do PD+MT, jeŜeli właściwe

L DANE NIEDOSTĘPNE

12 JeŜeli przekroczenie zostało wykryte za pomocą pomiarów:

12.1 kod stacji pomiarowej, na której zarejestrowano przekroczenie

L 6

12.2 współrzędne geograficzne stacji pomiarowej

L 6

12.3 typ stacji i typ obszaru S 6

13 JeŜeli przekroczenie zostało wykryte za pomocą obliczeń modelowych:

13.1 lokalizacja obszaru przekroczeń LS 8.1 13.2 typ obszaru przekroczeń S 8.1

14

Szacunkowy obszar (km2), na którym został przekroczony poziom dopuszczalny w roku referencyjnym

T 8.1

15

Szacunkowa długość drogi (km), gdzie stęŜenie przekroczyło poziom dopuszczalny w roku referencyjnym

T NIE DOT.

16

Szacunkowa średnia liczba osób obecna na obszarze, gdzie przekroczony był poziom dopuszczalny w roku referencyjnym

T 8.1

17 Uwagi NIE DOT.

EKOMETRIA Strona 124

Tabela nr 3 Analiza przyczyn przekroczenia poziomu dopuszczalnego w roku referencyjnym

Lp. Zawartość Kod łączenia1)

Odpowiedź Uwagi i wyjaśnienia

1 Kod sytuacji przekroczenia S Mz05ZurPM10d01

2 Szacunkowy poziom tła regionalnego:

2.1 średnie roczne stęŜenia w µg/m3, jeŜeli właściwe, lub

R 7.2

2.2 maksymalne 8-godzinne stęŜenia CO w mg/m3, jeŜeli właściwe, lub

R NIE DOT.

2.3

liczba dni z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego dla ozonu w roku kalendarzowym przekraczająca dopuszczalną częstość przekroczeń poziomu dopuszczalnego ozonu ustanowionego dla ochrony zdrowia ludzi2) lub

R NIE DOT.

2.4

stęŜenie ozonu w powietrzu przekraczające poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin wyraŜony jako AOT403) lub

R NIE DOT.

2.5 całkowita liczba przekroczeń poziomu dopuszczalnego (PD), jeŜeli właściwe

R NIE WYSTĘPUJĄ

3 Szacunkowy poziom tła całkowitego:

3.1 średnie roczne stęŜenia w µg/m3, jeŜeli właściwe, lub

R 7.2

3.2 maksymalne 8-godzinne stęŜenia CO w mg/m3, jeŜeli właściwe, lub

R NIE DOT.

3.3

liczba dni z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego dla ozonu w roku kalendarzowym przekraczająca dopuszczalną częstość przekroczeń poziomu dopuszczalnego ozonu ustanowionego dla ochrony zdrowia ludzi2) lub

NIE DOT.

3.4

stęŜenie ozonu w powietrzu przekraczające poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin wyraŜony jako AOT403) lub

NIE DOT.

EKOMETRIA Strona 125

3.5 całkowita liczba przekroczeń poziomu dopuszczalnego (PD), jeŜeli właściwe

R NIE WYSTĘPUJĄ

4

Wskazanie stopnia, w jakim lokalne źródła przyczyniają się do przekroczenia poziomu dopuszczalnego:

4.1 ruch pojazdów samochodowych S 2

4.2 przemysł, w tym wytwarzanie energii cieplnej i elektrycznej

S 3

4.3 rolnictwo S -

4.4 źródła związane z handlem i mieszkalnictwem

S 1

4.5 źródła naturalne S - 4.6 inne S -

5 Odnośnik do inwentaryzacji emisji wykorzystywanej podczas analiz

LS 5.1

6 Wyjątkowe warunki klimatyczne lub meteorologiczne

S -

7 Wyjątkowa lokalna topografia S - 8 Uwagi NIE DOT. Tabela nr 44) Prognozowany poziom bazowy - poziom zanieczyszczeń, jaki byłby w roku 2005, 20105), w roku zakończenia realizacji POP w sytuacji niepodejmowania Ŝadnych dodatkowych działań poza tymi, których podjęcie wynika z przepisów

Lp. Zawartość Kod łączenia1)

Odpowiedź Uwagi i wyjaśnienia

1 Kod sytuacji przekroczenia S 8.1

2 Krótki opis scenariusza emisji uŜytego do oszacowania poziomu bazowego:

2.1 źródła tworzące regionalną wartość tła

S

2.2

źródła regionalne tworzące wartość tła całkowitego, ale nietworzące regionalnej wartości tła

S

2.3 źródła lokalne, o ile mają znaczący wkład

S

3

Oczekiwane wartości poziomu bazowego stęŜeń w pierwszym roku po zakończeniu realizacji POP w sytuacji niepodjęcia realizacji POP:

EKOMETRIA Strona 126

3.1 poziom regionalnego tła bazowego:

3.1.1 średnie roczne stęŜenia w µg/m3, jeŜeli właściwe, lub

R 14.1

3.1.2 maksymalne 8-godzinne stęŜenia CO w mg/m3, jeŜeli właściwe

R NIE DOT.

3.1.3

liczba dni z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego dla O3 w roku kalendarzowym przekraczająca dopuszczalną częstość przekroczeń poziomu dopuszczalnego ozonu ustanowionego dla ochrony zdrowia ludzi2) lub

R NIE DOT.

3.1.4

stęŜenie ozonu w powietrzu przekraczające poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin wyraŜony jako AOT403) lub

R NIE DOT.

3.1.5 całkowita liczba przekroczeń poziomu dopuszczalnego (PD), jeŜeli właściwe

R NIE WYSTĘPUJĄ

3.2 poziom całkowitego tła bazowego:

3.2.1 średnie roczne stęŜenia w µg/m3, jeŜeli właściwe, lub

R 14.1

3.2.2 maksymalne 8-godzinne stęŜenia CO w mg/m3, jeŜeli właściwe

R NIE DOT.

3.2.3

liczba dni z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego dla O3 w roku kalendarzowym przekraczająca dopuszczalną częstość przekroczeń poziomu dopuszczalnego ozonu ustanowionego dla ochrony zdrowia ludzi lub

R NIE DOT.

3.2.4

stęŜenie ozonu w powietrzu przekraczające poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin wyraŜony jako AOT40 lub

R NIE DOT.

3.2.5 całkowita liczba przekroczeń poziomu dopuszczalnego (PD), jeŜeli właściwe

R NIE WYSTĘPUJĄ

3.3 prognozowana wartość bazowa w miejscu przekroczenia:

3.3.1 średnie roczne stęŜenia w µg/m3, jeŜeli właściwe, lub

R 14.1

EKOMETRIA Strona 127

3.3.2 maksymalne 8-godzinne stęŜenia CO w mg/m3, jeŜeli właściwe

R NIE DOT.

3.3.3

liczba dni z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego dla O3 w roku kalendarzowym przekraczająca dopuszczalną częstość przekroczeń poziomu dopuszczalnego ozonu ustanowionego dla ochrony zdrowia ludzi lub

R NIE DOT.

3.3.4

stęŜenie ozonu w powietrzu przekraczające poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin wyraŜony jako AOT40 lub

R NIE DOT.

3.3.5 całkowita liczba przekroczeń poziomu dopuszczalnego (PD), jeŜeli właściwe

R 14.1

4

Oczekiwane wartości poziomu bazowego stęŜeń w roku 2005 lub 20105) (2005 r. dla: SO2, PM10, ołowiu, CO; 2010 r. dla: benzenu, NO2 i O3):

4.1 poziom regionalnego tła bazowego w roku 2005 lub 20105):

4.1.1 średnie roczne stęŜenia w µg/m3, jeŜeli właściwe, lub

R 14.1

4.1.2 maksymalne 8-godzinne stęŜenia CO w mg/m3, jeŜeli właściwe

R NIE DOT.

4.1.3

liczba dni z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego dla O3 w roku kalendarzowym przekraczająca dopuszczalną częstość przekroczeń poziomu dopuszczalnego ozonu ustanowionego dla ochrony zdrowia ludzi2) lub

R NIE DOT.

4.1.4

stęŜenie ozonu w powietrzu przekraczające poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin wyraŜony jako AOT403) lub

R NIE DOT.

4.1.5 całkowita liczba przekroczeń poziomu dopuszczalnego (PD), jeŜeli właściwe

R NIE WYSTĘPUJĄ

4.2 poziom całkowitego tła bazowego w roku 2005 lub

EKOMETRIA Strona 128

20105):

4.2.1 średnie roczne stęŜenia w µg/m3, jeŜeli właściwe, lub

R 14.1

4.2.2 maksymalne 8-godzinne stęŜenia CO w mg/m3, jeŜeli właściwe

R NIE DOT.

4.2.3

liczba dni z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego dla O3 w roku kalendarzowym przekraczająca dopuszczalną częstość przekroczeń poziomu dopuszczalnego ozonu ustanowionego dla ochrony zdrowia ludzi lub

R NIE DOT.

4.2.4

stęŜenie ozonu w powietrzu przekraczające poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin wyraŜony jako AOT40 lub

R NIE DOT.

4.2.5 całkowita liczba przekroczeń poziomu dopuszczalnego (PD), jeŜeli właściwe

R NIE WYSTĘPUJĄ

4.3 prognozowana wartość bazowa w miejscu przekroczenia w roku 2005 lub 20105):

4.3.1 średnie roczne stęŜenia w µg/m3, jeŜeli właściwe, lub

R 14.1

4.3.2 maksymalne 8-godzinne stęŜenia CO w mg/m3, jeŜeli właściwe

R NIE DOT.

4.3.3

liczba dni z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego dla O3 w roku kalendarzowym przekraczająca dopuszczalną częstość przekroczeń poziomu dopuszczalnego ozonu ustanowionego dla ochrony zdrowia ludzi lub

R NIE DOT.

4.3.4

stęŜenie ozonu w powietrzu przekraczające poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin wyraŜony jako AOT40 lub

R NIE DOT.

4.3.5 całkowita liczba przekroczeń poziomu dopuszczalnego (PD), jeŜeli właściwe

R 14.1

5

Czy potrzebne są jakieś środki inne niŜ przewidziane istniejącymi przepisami prawa w celu osiągnięcia poziomu

S tak

EKOMETRIA Strona 129

dopuszczalnego w uzgodnionym terminie?

6 Uwagi NIE DOT. Tabela nr 5 Informacje na temat dodatkowych działań naprawczych w odniesieniu do wymaganych przez przepisy6)

Lp. Zawartość Kod łączenia1)

Odpowiedź Uwagi i wyjaśnienia

1 Kod sytuacji przekroczenia

S 8.1

2 Kody działań naprawczych

S 12

3 Przewidywany harmonogram wdroŜenia

L 12

4 Wskaźnik(i) monitorowania postępu

S

5 Przydzielone fundusze (lata, w euro)

T

6 Szacunkowa wysokość całkowita kosztów (w euro)

T 12

7

Szacunkowy poziom zanieczyszczenia powietrza w latach odpowiednio: 2005, 2010, w ostatnim roku obowiązywania programu

R

10.2

8 Uwagi NIE DOT. Tabela nr 6 Działania naprawcze moŜliwe do zastosowania, które jeszcze nie zostały podjęte, oraz działania długoterminowe – nie wynikające z przepisów

Lp. Zawartość Kod łączenia1)

Odpowiedź Uwagi i wyjaśnienia

1 Kod sytuacji przekroczenia S 8.1

2

Kody działań naprawczych moŜliwych do zastosowania, które jeszcze nie zostały podjęte

LS

EKOMETRIA Strona 130

3 Dla działań naprawczych, które jeszcze nie zostały podjęte:

3.1 szczebel administracyjny, na którym moŜna podjąć działanie naprawcze

LS

3.2 przyczyna, z powodu której nie podjęto działania naprawczego

LS

4 Kody działań naprawczych długoterminowych

LS

5 Uwagi NIE DOT. Tabela nr 7 Zestawienie działań naprawczych7)

Lp. Zawartość Kod łączenia1)

Odpowiedź Uwagi i wyjaśnienia

1 Kod działania naprawczego

S MzZurPON

2 Tytuł S 12 3 Opis S 11/12

4

Szczebel administracyjny, na którym moŜna podjąć dany środek

LS A

5 Rodzaj środka LS A;B;C

6 Czy środek ma charakter regulacyjny?

tak

7 Skala czasowa osiągnięcia redukcji stęŜeń

LS C

8

Kategoria źródeł emisji, której dotyczy działanie naprawcze

LS D;B

9

Skala przestrzenna połoŜenia źródeł emisji poddanych działaniu

LS 8.1.1

10 Uwagi NIE DOT.

EKOMETRIA Strona 131

14.1. Prognoza na lata 2005 i na pierwszy rok po za kończeniu realizacji programu ochrony powietrza

Tabela 4 w załączniku nr 4 do Rozporządzenia umoŜliwia analizę sytuacji, jaka wystąpiłaby, gdyby nie podjęto Ŝadnych działań naprawczych. Prognozowany jest poziom bazowy - poziom zanieczyszczeń, jaki byłby w roku 2005 (pył zawieszony PM10), 2010 (np. NO2), w roku zakończenia realizacji programu ochrony powietrza (POP) w sytuacji niepodejmowania Ŝadnych dodatkowych działań poza tymi, których podjęcie wynika z przepisów. Podstawą prognozy stęŜeń jest tutaj prognoza emisji. W niniejszej pracy oparto się na opracowaniu „Dane słuŜące do opracowania dla Polski prognoz emisji zanieczyszczeń do powietrza do roku 2020 w tym prognoz emisji gazów cieplarnianych” przygotowanym przez Krajowe Centrum Inwentaryzacji Emisji usytuowane w Instytucie Ochrony Środowiska na zlecenie Ministerstwa Środowiska w lutym 2006 r. Zgodnie z opracowaniem prognoza emisji tworzona jest przede wszystkim na bazie oficjalnych prognoz aktywności określone przez zuŜycie paliw, produkcję wyrobów przemysłowych itp. PoniŜej pokazano tendencje zmian spalania paliw w rozbiciu na paliwa ciekłe, gazowe i stałe dla trzech podstawowych, z punktu widzenia emisji zanieczyszczeń rodzajów aktywności: produkcji energii elektrycznej i ciepła, produkcji przemysłowej i budownictwa oraz transportu

Tabela 24 Prognoza spalania paliw [PJ] w produkcji energii elektrycznej i ciepła do roku 2020

2005 r. 2010 r. 2015 r. 2017 r. Paliwa ciekłe 31.79 35.85 34.93 34.38 Paliwa gazowe 89.5 135.91 277.17 400.15 Paliwa stałe 1 679.62 1 725.36 1 618.13 1 623.02 biomasa 20.26 76.47 100.76 120.6

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2000

2005 r. 2010 r. 2015 r. 2017 r.

Paliwa ciekłe

Paliwa gazowe

Paliwa stałe

biomasa

Rysunek 80 Prognoza spalania paliw [PJ] w produkcji energii elektrycznej i ciepła do roku 2020

EKOMETRIA Strona 132

Tabela 25 Prognoza spalania paliw [PJ] w produkcji przemysłowej i budownictwie do roku 2020

2005 r. 2010 r. 2015 r. 2017 r. Paliwa ciekłe 43.95 50.35 55.84 58.41 Paliwa gazowe 177.97 209.65 214.24 215.8 Paliwa stałe 152.08 155.2 140.46 135.94 biomasa 46.76 55.68 53.73 52.22

0

50

100

150

200

250

2005 r. 2010 r. 2015 r. 2017 r.

Paliwa ciekłe

Paliwa gazowe

Paliwa stałe

biomasa

Rysunek 81 Prognoza spalania paliw [PJ] w produkcji przemysłowej i budownictwie do roku 2020

Tabela 26 Prognoza spalania paliw [Gg] w transporcie do roku 2020

2005 r. 2010 r. 2015 r. 2017 r. Paliwa lotnicze [PJ] 17.5 19.2 24.5 31.6 Benzyna samochodowa 4 020 4 500 5 000 5 500 Gaz ciekły (LPG) 1 500 2 070 2 530 2 870 Olej nap ędowy 4 695.3 5 173.1 5 735.8 6 397.8

EKOMETRIA Strona 133

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

2005 r. 2010 r. 2015 r. 2017 r.

Paliwa lotnicze [PJ]

Benzynasamochodowa

Gaz ciekły (LPG)

Olej napędowy

Rysunek 82 Prognoza spalania paliw [Gg] w transporcie do roku 2020

Jak widać, stałą tendencję wzrostu wykazuje jedynie zuŜycie paliw w transporcie. Wzrost ten jednak będzie niewątpliwie kompensowany przez ciągłą poprawę technologii silników.

Na tej podstawie określono szacunkową wartość średniorocznego tła regionalnego oraz tła całkowitego pyłu zawieszonego PM10 dla powiatu Ŝuromińskiego, w latach 2005 i 2017.

Tło regionalne, definiowane jako poziom zanieczyszczeń, jaki moŜe być wywołany na rozpatrywanym obszarze od źródeł zlokalizowanych w odległości do 30 km od jego granicy, wynosić będzie od 0.027 µg/m3 do 2.4 µg/m3 w roku 2005 oraz od 0.029 µg/m3 do 2.6 µg/m3

w roku 2017. Tło całkowite, definiowane jako suma tła regionalnego oraz oddziaływania istotnych

źródeł połoŜonych w odległości ponad 30 km od granicy badanego obszaru, wynosić będzie od 11.1 µg/m3 do 12.3 µg/m3 w roku 2005 oraz od 11.9 µg/m3 do 13.2 µg/m3 w roku 2017.

Podobnie średnie roczne stęŜenia w obszarach przekroczeń, w przypadku nie podejmowania dodatkowych działań naprawczych oprócz tych wymaganych przez przepisy prawa, przedstawiać się będą następująco:

Tabela 27 Prognozowane wartości stęŜeń pyłu zawieszonego PM10 rok w obszarach przekroczeń w śurominie w 2005 roku oraz w ostatnim roku obowiązywania programu

Obszar

StęŜenia pyłu zawieszonego

PM10 o okresie uśredniania

wyników pomiarów rok kalendarzowy

w 2005 roku

StęŜenia pyłu zawieszonego

PM10 o okresie uśredniania

wyników pomiarów rok

kalendarzowy w ostatnim roku obowiązywania

programu

Liczba przekroczeń w

2005 r.

Liczba przekroczeń w ostatnim roku obowiązywania

programu

Mz05ZurPM10d01 26.1-31.4 28.53-33.6 0-60 0-64