Collection Xây dựng & Hoàn chỉnh thư viện phim ảnh dùng cho giáo dục môi trường trong giảng dạy hóa học ở trường trung học phổ thông

8/15/2019 Collection Xây dựng & Hoàn chỉnh thư viện phim ảnh dùng cho giáo dục môi trường trong giảng dạy hóa học ở trư…

http://slidepdf.com/reader/full/collection-xay-dung-hoan-chinh-thu-vien-phim-anh-dung-cho-giao 1/208

TR ƯỜ NG ĐẠI HỌC CẦN THƠ

KHOA SƯ PHẠM

XÂY DỰ NG THƯ VIỆN PHIM ẢNH

DÙNG CHO GIÁO DỤC MÔI TR ƯỜ NG TRONG GIẢNG DẠY

HÓA HỌC Ở BẬC TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

Luận văn Tốt nghiệp

Ngành: SƯ PHẠM HÓA HỌC

Giáo viên hướ ng d ẫ n: Sinh viên thự c hi ện:

Th.s.GVC. Phan Thành Chung Nguyễ n Th ị M ỹ H ạnh

MSSV : 2051712

Lớ p: Sư phạm Hóa K31

C ần Thơ , năm 2009

WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY

WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPOng góp PDF bở i GV. Nguy ễ n Thanh Tú



LỜ I CẢM Ơ N

Sau 10 tháng thực hiện đề tài “Xây dựng thư viện phim ảnh cho giáo dục môi tr ườ ngtrong giảng dạy hóa học ở bậc trung học phổ thông” đã đượ c hoàn thành. Đó là nhờ sự độngviên giúp đỡ của gia đình, quí thầy cô và bạn bè. Nhân đây tôi xin chân thành gửi lờ i cảm ơ nsâu sắc đến:

Thầy Phan Thành Chung đã tận tình chỉ bảo và tạo mọi điều kiện thuận lợ i cho tôi để hoàn thành đề tài này. Thầy đã giúp đỡ , hướ ng dẫn tôi r ất nhiều ngay từ lúc đầu cho đến chođến ngày bảo vệ đề tài. Trong những lúc tôi gặ p khó khăn hay vướ ng mắc một vấn đề nào đóthầy luôn tận tình hướ ng dẫn và động viên tôi. Nhờ vậy mà tôi đã hoàn thành tốt đề tài củamình.

Cha mẹ cùng tất cả những ngườ i thân đã luôn quan tâm và ủng hộ tôi suốt thờ i gianqua.

Quí Thầy, Cô bộ môn Hóa–Khoa Sư Phạm-Tr ườ ng Đại học Cần Thơ đã nhiệt tình giúpđỡ tôi trong thờ i gian qua.

Các thành viên lớ p Sư Phạm Hóa K31, các bạn trong nhà tr ọ Kim Ngọc đã nhiệt tìnhgiúp đỡ và động viên tôi trong suốt thờ i gian thực hiện luận văn này.







PHẦN 1: MỞ ĐẦU1.LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

Vấn đề môi tr ườ ng không còn là một câu chuyện xa lạ ở đâu đó đối vớ i mỗi ngườ idân nướ c ta. Rõ ràng những tác động của vấn đề môi tr ườ ng đã ảnh hưở ng tr ực tiế p đếnnhiều khía cạnh của các l ĩ nh vực kinh tế-xã hội ở các khu vực dân cư khác nhau. Chắc hẳnkhông ai có thể phủ nhận r ằng sự gia tăng của các tr ận thiên tai, lũ lụt cả về qui mô lẫn diễn

biến của các tỉnh miền Trung như: Quảng Bình, Quảng Tr ị…và những diễn biến phức tạ pcủa triều cườ ng ở thành phố Hồ Chí Minh trong thờ i gian gần đây đều có một phần nào đóhoặc một phần lớ n xuất phát từ một nguyên nhân quan tr ọng là do ảnh hưở ng xấu từ các vấnđề môi tr ườ ng. Theo báo cáo mớ i đây của Ủy Ban Liên Chính Phủ về biến đổi khí hậu củaỦy Ban Liên Hiệ p Quốc là trái đất đang nóng lên và các nướ c nghèo sẽ là các quốc gia chịuảnh hưở ng tr ướ c tiên.

Một thông tin chắc chắn đã thu hút sự chú ý của nhiều ngườ i dân Việt Nam trongthờ i gian gần đây đó là báo cáo phát triển con ngườ i của cơ quan Liên Hiệ p Quốc vừa đượ ccông bố trên toàn thế giớ i: Việt Nam là một trong 4 nướ c chịu ảnh hưở ng nặng nề nhất củasự biến đổi khí hậu. Vào năm 2100, vớ i tốc độ ấm dần lên của trái đất như hiện nay, mực

nướ c biển của nướ c ta có thể dâng lên khoảng 1 mét, làm cho 1/5 diện tích lãnh thổ bị ngậ pchìm trong nướ c, khoảng 22 triệu ngườ i dân bị mất nhà cửa và đất canh tác.

Tr ướ c những vấn đề nóng về môi tr ườ ng, như vậy ngoài những biện pháp, chiếnlượ c lâu dài của chính phủ thì việc đưa giáo dục môi tr ườ ng vào trong nhà tr ườ ng là mộtviệc làm hết sức cần thiết. Giáo dục môi tr ườ ng có vai trò quan tr ọng để hình thành chongườ i học không chỉ kiến thức, k ĩ năng mà còn hình thành cho họ thái độ hành vi và lối sống

bảo vệ môi tr ườ ng. Môn hóa học trong nhà tr ườ ng phổ thông có nhiều thuận lợ i để giáo dụcmôi tr ườ ng cho học sinh vì các nguyên nhân, các quá trình gây ô nhiễm môi tr ườ ng ít nhiềuđều có liên quan đến kiến thức hóa học nói chung và kiến thức hóa học trong sách giáo khoanói riêng.

Thực hiện chỉ thị 36 CT/TW của Bộ chính tr ị về tăng cườ ng công tác bảo vệ môitr ườ ng trong thờ i kì công nghiệ p hóa-hiện đại hóa đất nướ c và triển khai quyết định 1363/QĐ-TTg “Đưa các nội dung giáo dục bảo vệ môi tr ườ ng vào hệ thống giáo dục quốc dân”,Bộ Giáo Dục và Đào Tạo đã thực hiện lồng ghép giáo dục môi tr ườ ng vào chươ ng trình sáchgiáo khoa của các môn học ở các cấ p học trong đó có sách giáo khoa hóa học ở các cấ p học.

Đặc biệt, trong chươ ng trình sách giáo khoa của ban khoa học tự nhiên thờ i lượ nghọc môn hóa học đượ c tăng lên, tuy kiến thức nhiều hơ n và sâu hơ n ban cơ bản nhưng họcsinh vẫn có khả năng tiế p thu tốt và nhanh. Vì vậy, các giáo viên hóa học có r ất nhiều cơ hộiđể tích hợ p giáo dục môi tr ườ ng vào chươ ng trình sách giáo khoa hóa học ban khoa học tự nhiên.

Đề tài “Xây dựng thư viện phim ảnh dùng cho giáo dục môi tr ườ ng trong giảngdạy hóa học ở bậc trung học phổ thông” là sự bổ sung và hoàn thiện hơ n cho đề tài: “Thiếtk ế các mô đun giáo dục môi tr ườ ng cho chươ ng trình hóa học lớ p 10 ban khoa học tự nhiên”của Nguyễn Lê Thảo Nguyên-sinh viên lớ p Sư Phạm Hóa khóa 27 tr ườ ng Đại học Cần Thơ (2005), đề tài “Thiết k ế các mô đun giáo dục môi tr ườ ng cho chươ ng trình hóa học lớ p 11

ban khoa học tự nhiên” của Nguyễn Thị Thúy Thi-sinh viên lớ p Sư Phạm Hóa khóa 29tr ườ ng đại học Cần Thơ (2007), và đề tài “Thiết k ế các mô đun giáo dục môi tr ườ ng chochươ ng trình hóa học lớ p 12 ban khoa học tự nhiên” của Nguyễn Thị Thu Hươ ng-sinh viênlớ p Sư Phạm Hóa khóa 30 tr ườ ng Đại học Cần Thơ (2008).





Ô nhiễm môi tr ườ ng là một quá trình diễn ra hằng ngày, hằng giờ xung quanhchúng ta, đượ c gây ra bở i nhiều nguyên nhân khác nhau và để lại nhiều hậu quả r ất nghiêmtr ọng. Tất cả những điều đó lí thuyết sách vở không thể phản ánh hết. Để tăng tính hiệu quả của giáo dục môi tr ườ ng và tăng tính thuyết phục cho các mô đun thì có r ất nhiều hình thứckhác như là: tranh ảnh, thông tin…và đặc biệt là các video clip. Các video clip không chỉ mang lại tính thực tế, sinh động mà còn phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong

học tậ p. Các video clip còn là nguồn tài liệu tham khảo cung cấ p những thông tin về ô nhiễmmôi tr ườ ng có nguồn gốc hóa học. Từ đó học sinh sẽ biết cách khắc phục tình tr ạng ô nhiễmmôi tr ườ ng hiện nay để có những thái độ và hành động hiệu quả nhằm bảo vệ môi tr ườ ng.Đây chính là những điều mớ i trong đề tài này mà các đề tài tr ướ c còn thiếu hoặc chưa thựchiện đượ c.2.CÁC GIẢ THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

2.1.Mục tiêu của đề tài:Đề tài “Xây dựng thư viện phim ảnh dùng cho giáo dục môi tr ườ ng trong giảng

dạy hóa học ở bậc trung học phổ thông” nhằm cung cấ p cho giáo viên thư viện phim ảnh về các vấn đề môi tr ườ ng toàn cầu, đặc biệt là các vấn đề môi tr ườ ng của các địa phươ ng ở Việt

Nam có liên quan đến hóa học.Từ đó, giáo viên có thể sử dụng thư viện phim ảnh này để minh họa các vấn đề về môi tr ườ ng nhằm làm tăng tính thuyết phục cho các mô đun. Nhờ vậy mà nâng cao đượ ctính hiệu quả của giáo dục môi tr ườ ng nói chung và giáo dục môi tr ườ ng trong giảng dạyhóa học nói riêng.

Từ những kiến thức hóa học đượ c cung cấ p trong sách giáo khoa, các mô đuncùng vớ i các video clip sẽ hoàn thiện thêm cho học sinh các kiến thức về môi tr ườ ng: thựctr ạng về tình hình ô nhiễm môi tr ườ ng, các nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi tr ườ ng có liênquan đến hóa học, biện pháp khắc phục tình tr ạng ô nhiễm môi tr ườ ng và các việc làm hiệuquả để bảo vệ môi tr ườ ng vì sự “phát triển bền vững”

2.2.Giớ i hạn của đề tài:Đề tài “Xây dựng thư viện phim ảnh dùng cho giáo dục môi tr ườ ng trong giảngdạy hóa học ở bậc trung học phổ thông” chủ yếu xây dựng các video clip phản ánh các vấnđề môi tr ườ ng có liên quan đến nội dung giảng dạy hóa học trong sách giáo khoa.Các thôngtin trong các video clip khai thác từ các vấn đề môi tr ườ ng Việt Nam và những vấn đề môitr ườ ng đang đượ c thế giớ i đặc biệt quan tâm.3.CÁC PHƯƠ NG PHÁP VÀ PHƯƠ NG TIỆN THỰ C HIỆN ĐỀ TÀI:

3.1. Phươ ng pháp thự c hiện đề tài:-Tìm kiếm thông tin, số liệu, các video clip về các vấn đề môi tr ườ ng từ sách, báo,

và internet.

-Quan sát, tìm hiểu thực tr ạng môi tr ườ ng ở địa phươ ng.-Sưu tậ p, thiết k ế, xây dựng các video clip dùng cho giáo dục môi tr ườ ng tronggiảng dạy hóa học.

3.2. Phươ ng tiện thự c hiện đề tài:-Máy vi tính.-Các phươ ng tiện thông tin: Internet và báo chí.-Các sách tham khảo, sách giáo khoa và các luận văn tốt nghiệ p.





4.CÁC BƯỚ C THỰ C HIỆN ĐỀ TÀI:Đề tài đượ c thực hiện trong 10 tháng: từ 8/2008 đến 5/2009 gồm có các giai đoạn sau:+Giai đoạn chuẩn bị và tìm tài liệu:

-Nhận đề tài và viết đề cươ ng của đề tài 8/2008.-Tìm tài liệu, sưu tầm các video clip 9/2008 đến 1/2009.

+Giai đoạn viết nội dung đề tài : 2/2009 đến 4/2009.+Giai đoạn hoàn thành đề tài:

-Giáo viên hướ ng dẫn góp ý: 5/2009.-Điều chỉnh và hoàn tất bài luận văn: 5/2009.-Báo cáo và bảo vệ luận văn tốt nghiệ p: 16/5/2009.

5.HƯỚ NG DẪN SỬ DỤNG CÁC VIDEO CLIPTìm hiểu nội dung giáo dục môi tr ườ ng trong các mô-đun ở phần phụ lục.Xem các đoạn video clip nào đượ c sử dụng để minh họa cho các mô-đun (số thứ tự

của các video clip trong trong đĩ a CD đượ c ghi cụ thể trong các mô-đun).Đối vớ i những đoạn video clip không có thuyết minh thì giáo viên phải tìm hiểu k ĩ

nội dung giáo dục môi tr ườ ng trong các mô-đun muốn truyền đạt đến học sinh r ồi tự thuyếttrình cho học sinh khi trình chiếu.

Sau mỗi đoạn video clip đều phải đặt câu hỏi thảo luận để học sinh hiểu rõ hơ n cácvấn đề về môi tr ườ ng.





PHẦN 2: NỘI DUNG1. CƠ SỞ LÍ THUYẾT

1.1. Môi trườ ng và các vấn đề môi trườ ng.1.1.1. Khái niệm môi trườ ng.Môi tr ườ ng là các yếu tố vật chất, tự nhiên và nhân tạo, lí học, sinh học và hóa học

cùng tồn tại trong một không gian bao quanh con ngườ i. Các yếu tố đó có quan hệ mật thiết,tươ ng tác lẫn nhau và có tác động lên các cá thể sinh vật hay con ngườ i để cùng tồn tại và

phát triển.1.1.2. Khái niệm ô nhiễm môi trườ ngÔ nhiễm môi tr ườ ng là sự biến đổi môi tr ườ ng đang trong lành, sạch đẹ p tr ở nên

độc hại. Sự gia tăng các chất lạ vào môi tr ườ ng, sự thay đổi các yếu tố môi tr ườ ng gây tổnhại hoặc có tiềm năng gây tổn hại đến sức khỏe, sự an toàn và sự phát triển của con ngườ i,sinh vật trong môi tr ườ ng đó. Những tác nhân gây ô nhiễm đượ c gọi là chất ô nhiễm.

1.1.3.Các vấn đề môi trườ ng toàn cầu:a. Hiệu ứ ng nhà kính:

Nhiệt độ bề mặt trái đất đượ c tạo nên do sự cân bằng giữ năng lượ ng mặt tr ờ i đến

bề mặt trái đất và năng lượ ng bức xạ của trái đất vào khoảng không gian giữ các hành tinh. Năng lượ ng mặt tr ờ i chủ yếu là các bướ c sóng ngắn dễ dàng xuyên qua cửa sổ khí quyển.Trong khi đó bức của xạ trái đất vớ i nhiệt độ bề mặt trung bình +16 0C là sóng dài có nănglượ ng thấ p, dễ dàng bị khí quyển giữ lại. Các tác nhân gây ra sự hấ p thụ bức xạ sóng dàitrong khí quyển là khí cacbonic (CO2), bụi, hơ i nướ c, khí mêtan (CH4), khícloroflorocacbons (CFC)…

K ết quả của sự trao đổi không cân bằng về mặt năng lượ ng của trái đất vớ i khônggian xung quanh dẫn đến sự gia tăng nhiệt độ của khí quyển trái đất. Hiện tượ ng này đượ cgọi là hiệu ứng nhà kính.

Sự gia tăng tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch của loài ngườ i đang làm cho nồng độ

CO2 trong khí quyển tăng lên. Sự gia tăng khí CO2 và các khí nhà kính khác trong khí quyểntrái đất làm nhiệt độ trái đất tăng lên. Khi nồng độ CO2 trong khí quyển tăng gấ p đôi thì nhiệtđộ bề mặt trái đất tăng lên khoảng 30C. Nếu không có biện pháp khắc phục hiệu ứng nhàkính thì nhiệt độ trái đất sẽ tăng lên 1,50C - 40C vào năm 2050.

Vai trò gây nên hiệu ứng nhà kính của các chất khí đượ c sắ p xế p theo thứ tự sau:CO2→CFC→CH4→O3 → NO2.

Sự gia tăng nhiệt độ trái đất do hiệu ứng nhà kính có tác động mạnh mẽ đến nhiềumặt của môi tr ườ ng trái đất. Nhiệt độ trái đất tăng lên sẽ làm băng tan và mực nướ c biểndâng cao. Như vậy nhiều vùng sản xuất lươ ng thực trù phú, các khu đông dân cư, các đồng

bằng lớ n, nhiều đảo thấ p sẽ chìm dướ i nướ c biển. Sự nóng lên của trái đất sẽ làm thay đổi

điều kiện sống bình thườ ng của các sinh vật sống trên trái đất. Một số loài thích nghi vớ iđiều kiện mớ i sẽ phát triển thuận lợ i. Trong khi đó có nhiều loài bị thu hẹ p diện tích hoặc bị tiêu diệt. Khí hậu trái đất sẽ biến đổi sâu sắc, các đớ i khí hậu có khuynh hướ ng thay đổi.Toàn bộ điều kiện sống của các quốc gia đều bị xáo động. Hoạt động sản xuất nông, lâmnghiệ p, thủy hải sản bị ảnh hưở ng nghiêm tr ọng. Nhiều loại bệnh tật đối vớ i con ngườ i xuấthiện, các loại dịch bệnh tràn lan, sức khỏe con ngườ i bị suy giảm.

b. M ư a axit:Mưa axit là sự k ết hợ p của các oxit phi kim và nướ c. Nướ c có sẵn trong tự nhiên

các oxit đượ c thải ra từ các hoạt động của con ngườ i, đặc biệt là do đốt các nhiên liệu hóa





thạch như là: nitơ oxit (N2O, N2O3, N2O4…) và lưu huỳnh oxit (SO, SO2, SO3 )… Các oxitnày tạo nên những loại axit mạnh nhất là axit nitric (HNO3) và axit sulfuric (H2SO4). Ngoàira còn có một số nguyên nhân dẫn đến hiện tượ ng mưa axit trong tự nhiên như những vụ

phun trào núi lửa hay trong các đám cháy…Và điều đó dẫn đến k ết quả là những cơ n mưachứa đầy chất axit.

Mưa axit nguy hại đến môi tr ườ ng. Đôi khi cả tuyết cũng có thể là axit. Khi những

bông tuyết này tan ra, nguồn nướ c sinh ra từ đó có nồng độ axit cao gấ p 10 lần so vớ i nướ cthông thườ ng gây ra những hậu quả r ất nặng nề: Các loài cá bị diệt vong là bở i mưa axit đã

phá hủy nguồn thức ăn của chúng, các loài thực vật và các thế hệ tiế p sau. Khi không có cá,các loài chim và động vật có vú cũng bị tiêu diệt. Mưa axit cũng giết hại các khu r ừng.Chúng r ửa trôi hoàn toàn các chất dinh dưỡ ng và các sinh vật có lợ i. Mưa axit cũng làm yếuđi sức đề kháng của cây cối, dễ mắc bệnh và dễ bị kí sinh trùng gây hại… Cây thông là loàiđặc biệt nhạy cảm vớ i mưa axit. Sức khỏe của con ngườ i cũng bị ảnh hưở ng nhiều bở i mưaaxit. Chúng làm cơ quan hô hấ p của con ngườ i bị tổn thươ ng hơ n, gây ra các bệnh về phổivà khiến bệnh tình của các bệnh nhân ngày càng tr ầm tr ọng hơ n.

c. S ự suy giảm t ầng ozon:

Sự suy giảm tầng ozon là hiện tượ ng giảm ozon trong tầng bình lưu. Vì lớ p ozonngăn cản phần lớ n các tia cực tím có hại không cho xuyên qua bầu khí quyển trái đất. Sự suygiảm tầng ozon đang đượ c quan sát thấy và các dự đoán suy giảm trong tươ ng lai đã tr ở thành một mối quan tâm toàn cầu dẫn đến việc công nhận nghị định thư Montreal.

Nguyên nhân chính của sự giảm sút ozon ở Nam Cực và các nơ i khác là do sự hiện diện của các khí gốc có chứa clo: tr ướ c nhất là các khí CFC (cloroflorocarbons) và cáchợ p chất clo vớ i cacbon… bị phân giải khi có tia cực tím tạo thành các nguyên tử clo tr ở thành tác nhân phân hủy ozon.

Vì tầng ozon hấ p thụ tia cực tím từ mặt tr ờ i, giảm sút tầng ozon dự đoán sẽ tăngcườ ng độ tia cực tím ở bề mặt trái đất, có thể dẫn đến nhiều thiệt hại bao gồm cả gia tăng

bệnh ung thư da. Ngoài ra còn có thể ảnh hưở ng đến mùa màng: sản lượ ng nhiều loại câytr ồng có tầm quan tr ọng về kinh tế như lúa phụ thuộc nhiều vào quá trình cố định nitơ của vikhuẩn lam cộng sinh ở r ễ cây do vi khuẩn lam r ất nhạy cảm vớ i ánh sáng cực tím, có thể bị chết khi hàm lượ ng tia cực tím gia tăng.

Bên cạnh các ảnh hưở ng tr ực tiế p của các bức xạ cực tím đối vớ i sinh vật, gia tăngtia cực tím trên bề mặt trái đất sẽ làm tăng lượ ng ozon ở tầng đối lưu. Ở mặt đất ozon đượ ccông nhận là một yếu tố gây nguy hiểm đến sức khỏe vì ozon có độc tính thể theo tính oxihóa mạnh. Vào thờ i điểm này ozon trên mặt đất đượ c tạo thành chủ yếu qua tác dụng của các

bức xạ cực tím đối vớ i các khí thải từ xe cộ.1.1.4. Các vấn đề môi trườ ng Việt Nam.a. S ự giảm sút độ che phủ và chấ t l ượ ng r ừ ng.R ừng là nguồn tài nguyên quí giá nhất đất nướ c ta. R ừng không những là cơ sở

phát triển mà nó còn giữ chức năng sinh thái cực kì quan tr ọng. R ừng tham gia vào quá trìnhđiều hòa khí hậu, đảm bảo sự chu chuyển oxi và các nguyên tố cơ bản khác trên hành tinhchúng ta, duy trì tính ổn định, độ màu mỡ của đất, hạn chế lũ lụt, hạn hán, ngăn chặn sự xóimòn đất và bờ biển, sụt lở đất đá, làm giảm nhẹ sức tàn phá khốc liệt của thiên tai, của sự

biến đổi khí hậu, xâm nhậ p mặn, bảo tồn nguồn nướ c mặt và nướ c ngầm làm giảm mức ônhiễm không khí và nướ c.





Qua quá trình phát triển độ che phủ của r ừng Việt Nam đã giảm sút đến mức báođộng. Chất lượ ng r ừng của các vùng còn r ừng đã bị giảm sút quá mức. Trên thực tế r ừng tự nhiên vẫn còn bị xâm hại và chỉ còn khoảng 10% r ừng nguyên thủy. Miền Bắc Việt Nam đãchứng kiến sự sa sút lớ n nhất về độ che phủ của r ừng: giảm từ 95% r ừng nguyên thủy đến17% trong vòng 48 năm. Ở nhiều tỉnh miền núi, độ che phủ r ừng tự nhiên nhất là r ừng giàcòn lại r ất thấ p. Thí dụ, ở Lai Châu chỉ còn 7,88%; ở Sơ n La 11,95% và ở Lào Cai 5,38%.

Diện tích r ừng tự nhiên nay vẫn liên tục giảm, khai thác vẫn vượ t quá mức qui định, khaithác bất hợ p pháp chưa ngăn chặn đượ c. R ừng tr ồng không đạt chỉ tiêu. Khuynh hướ ng suygiảm tài nguyên r ừng vẫn còn tiế p diễn.

Những sự mất mát về r ừng không thể bù đắ p đượ c mà đã gây ra nhiều tổn thất lớ nvề kinh tế, công ăn việc làm, cả về phát triển xã hội một cách lâu dài. Những tr ận lũ lụt lớ ntrong mấy năm qua ở hầu khắ p các vùng của đất nướ c từ Bắc chí Nam, từ miền núi đến đồng

bằng. Nhất là các tr ận lụt vừa qua ở 6 tỉnh miền Trung, ở đồng bằng Sông Cửu Long và cáctr ận lũ quét ở một số tỉnh miền Bắc… đã tàn phá hết sức nặng nề về nhân mạng, mùa màng,nhà cửa, ruộng vườ n, đườ ng sá gây tổn thất hàng nghìn tỉ đồng.

Nhận biết đượ c việc tổn thất r ừng là tổn thươ ng duy nhất, nghiêm tr ọng đe dọa

sức sinh sản lâu dài của những tài nguyên có khả năng tái tạo, nhân dân Việt Nam đang thựchiện một chươ ng trình r ộng lớ n về khoanh nuôi r ừng và tr ồng r ừng đượ c thực hiện bằngcách xây dựng những vùng r ừng đệm và r ừng tr ồng kinh tế để cung cấ p gỗ củi và gỗ xâydựng cho nhu cầu trong nướ c. Ngoài hình thức giao đất, giao r ừng trong 10 năm qua mộthình thức bảo vệ r ừng khác nữa cũng đã đượ c tiến hành ở miền núi là việc “nhận khoán bảovệ r ừng”.

b. Ả nh hưở ng của sản xuấ t nông nghiệ p t ớ i môi tr ườ ng và sinh vật.Sử dụng phân bón hóa học và hợ p chất bảo vệ thực vật là chìa khóa thành công

của công cuộc cách mạng xanh, trong nền nông nghiệ p, công nghiệ p hóa để đảm bảo nhucầu lươ ng thực, thực phẩm. Tuy nhiên, những năm gần đây có nhiều dấu hiệu đáng lo ngại

do sự ảnh hưở ng của phân bón hóa học, hóa chất bảo vệ thực vật đến môi tr ườ ng và sứckhỏe con ngườ i. Khi ngườ i nông dân áp dụng những công nghệ hiện đại (như giống mớ i, phân hóa học, hóa chất bảo vệ thực vật, máy móc, thiết bị tướ i tiêu…) đã nảy sinh r ất nhiềuvấn đề môi tr ườ ng: gây độc hại cho nguồn nướ c, cho đất bở i thuốc tr ừ sâu có gốc nitrat. Dođó tác động xấu đến sức khỏe con ngườ i, động vật hoang dại, suy thoái các hệ sinh thái. Gâynhiễm độc lươ ng thực thực phẩm, thức ăn cho gia súc bở i dư lượ ng thuốc tr ừ sâu có gốcnitrat và chất kích thích sinh tr ưở ng, gây xói mòn đất do xu hướ ng sử dụng nhiều phân hóahọc thay cho phân hữu cơ . Sự khuếch tán của hóa chất bảo vệ thực vật gây ô nhiễm khôngkhí.

c. Ô nhiễ m không khí:Ô nhiễm không khí là sự có mặt của một chất lạ hoặc một sự biến đổi quan tr ọng

trong thành phần không khí làm cho không khí không sạch, có mùi khó chịu, giảm tầm nhìnxa do bụi.

Hiện nay, ô nhiễm không khí là vấn đề thờ i sự nóng bỏng của cả thế giớ i chứ không phải của riêng một quốc gia nào. Môi tr ườ ng khí quyển đang có nhiều biến đổi rõ r ệtvà có ảnh hưở ng xấu đến con ngườ i và sản xuất. Hàng năm, con ngườ i khai thác và sử dụnghàng tỷ tấn than đá, dầu mỏ, khí đốt… thải vào môi tr ườ ng một khối lượ ng lớ n các chất thảikhác nhau (CO2, SO2, NO2, NO…) làm cho hàm lượ ng các khí độc hại tăng lên nhanhchóng.





Ô nhiễm môi tr ườ ng khí quyển tạo nên sự ngột ngạt, sươ ng mù, gây nhiều căn bệnh cho con ngườ i. Nó còn tạo ra các cơ n mưa axit làm hủy diệt các khu r ừng, các cánhđồng. Điều đáng lo ngại nhất là con ngườ i thải vào không khí các loại khí thải như CO2,CH4,… đã gây ra hiệu ứng nhà kính, CFC phá hủy tầng ozon. Tầng ozon không còn làmtrách nhiệm của một tấm lá chắn bảo vệ mặt đất khỏi bức xạ cực tím, làm cho lượ ng bức xạ cực tím tăng lên, gây hậu quả xấu cho sức khỏe của con ngườ i và các sinh vật sống trên mặt

đất.d.Ô nhiễ m môi tr ườ ng đấ t:Ô nhiễm môi tr ườ ng đất là hậu quả của các hoạt động của con ngườ i làm thay đổi

các nhân tố sinh thái, vượ t qua giớ i hạn sinh thái của các quần xã sống trong đất.Môi tr ườ ng đất là nơ i trú ngụ của con ngườ i và hầu hết các sinh vật cạn, làm nền

móng cho các công trình xây dựng dân dụng, công nghiệ p và văn hóa của con ngườ i. Nhưnghiện nay, môi tr ườ ng đất đang bị ô nhiễm. Đó là vấn đề báo động. Ô nhiễm đất không nhữngảnh hưở ng xấu tớ i nông nghiệ p, chất lượ ng nông sản mà còn thông qua lươ ng thực, rauquả… ảnh hưở ng gián tiế p đến sức khỏe con ngườ i và động vật.

Tr ướ c hết, nguyên nhân chủ yếu của ô nhiễm đất đến từ nông dượ c và phân bón

hóa học, chúng tích lũy dần dần trong đất qua các vụ mùa. Thứ hai, các chất thải trong hoạtđộng của con ngườ i (r ắn, lỏng, khí). Thứ ba: đất cũng là một yếu tố của môi tr ườ ng cùng vớ ikhông khí, nướ c và vành đai sinh vật nên nó tiế p nhận những chất ô nhiễm từ khắ p mọi nơ i,mọi lúc. Ngoài ra các vùng khai thác khoáng sản, kim loại thườ ng tạo thành một khu vựckhuếch tán, khiến cho hàm lượ ng nguyên tố này trong vùng đất xung quanh cao hơ n nhiềuso vớ i đất thông thườ ng, đây cũng là nguyên nhân ô nhiễm đất.

e. Ô nhiễ m môi tr ườ ng nướ c:Ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c là sự thay đổi theo chiều xấu đi các tính chất vật lý, hóa

học của nướ c vớ i sự xuất hiện các chất lạ ở thể lỏng, r ắn làm cho nguồn nướ c tr ở nên độc hạivớ i con ngườ i và sinh vật, làm giảm độ đa dạng sinh vật trong nướ c. Xét về tốc độ lan truyền

và quy mô ảnh hưở ng thì ô nhiễm nướ c là vấn đề đáng lo hơ n ô nhiễm đất.Sự phú dưỡ ng là biểu hiện của nướ c bị ô nhiễm nướ c xảy ra chủ yếu ở các khuvực nướ c ngọt và các vùng ven biển, vùng biển khép kín. Do lượ ng muối khoáng và hàmlượ ng các chất hữu cơ quá dư làm cho các quần thể sinh vật trong nướ c không thể đồng hóađượ c. K ết quả làm cho lượ ng oxi trong nướ c giảm đột ngột, các khí CO2, CH4, H2S tăng lênlàm tăng độ đục của nướ c, gây ra sự suy thoái thủy vực. Ở các đại dươ ng, nguyên nhânchính gây ô nhiễm đó là các sự cố tràn dầu.

Ô nhiễm nướ c có nguyên nhân từ các loại chất thải, nướ c thải công nghiệ p… thảira lưu vực thải ra các con sông chưa qua sử lý đúng mức. Các loại phân bón hóa học, thuốctr ừ sâu ngấm vào nguồn nướ c ngầm và nướ c ao hồ, nướ c thải sinh hoạt thải ra từ các khudân cư ven sông.

1.2. Giáo dục môi trườ ngMối quan hệ giữa môi tr ườ ng và phát triển đang ở trong tình tr ạng mâu thuẫn giữa

khát vọng muốn cải thiện chất lượ ng cuộc sống hôm nay và nhu cầu duy trì nguồn tàinguyên cho thế hệ mai sau.

Sự phát triển đã làm cho tình tr ạng môi tr ườ ng ở thế k ỉ XXI chứa đầy mâu thuẫn.Một bên là việc tạo ra hàng loạt cảnh quan văn hóa có giá tr ị. Một bên là những khu r ừng tàinguyên bị tàn phá, những vùng biển bị váng dầu và chứa các chất thải độc hại, đa dạng sinhhọc bị nghèo đi, tầng ozon bị thủng ở Nam Cực, nhiệt độ trái đất nóng lên. Môi tr ườ ng đã bị





đẩy đến bờ vực của hai hiểm họa đó là cạn kiệt tài nguyên và ô nhiễm. Con ngườ i đã cónhững hành động gây ra nhiều hậu quả xấu đối vớ i môi tr ườ ng như: hoạt động công nghiệ p,hoạt động giao thông vận tải, hoạt động khai thác khoáng sản… Đó chính là tất cả những gìđể tr ả lờ i cho câu hỏi “Tại sao phải đưa giáo dục môi tr ườ ng vào xã hội, vào trong nhàtr ườ ng ?”

1.2.1. Giáo dục môi trườ ng là gì?

Giáo dục môi tr ườ ng là một quá trình thông qua các hoạt động chính qui và khôngchính qui nhằm giúp cho con ngườ i có sự hiểu biết, k ĩ năng và giá tr ị tạo điều kiện cho họ tham gia vào phát triển một xã hội bền vững về sinh thái.

Giáo dục cộng đồngCác phong trào quần chúngCác phong trào thông tinđại chúng

Giáo dục không chính quiGiáo dục chính quiGiáo dục môi tr ườ ng

Các tr ườ ng đại học, caođảng, trung học chuyênnghiệ pCác tr ườ ng phổ thông Nhà tr ẻ, mẫu giáo, mầm non

Tuyên truền giáo dục môitr ườ ng cho ngườ i lớ nCác hoạt động

trong giờ lên lớ pCác hoạt độngngoài giờ lên lớ p

Sơ đồ khái quát về hoạt động giáo dục môi trườ ng

1.2.2. S ự cần thi ế t phải đư a giáo d ục bảo vệ môi tr ườ ng vào hệ thố ng giáo d ục quố c dân.Muốn có một môi tr ườ ng sống trong lành thì tr ướ c hết con ngườ i phải thân thiện

vớ i môi tr ườ ng, mà để thực hiện đượ c như thế thì cần phải có sự giáo dục đối vớ i mỗi ngườ ingay từ khi họ còn là đứa tr ẻ. Nế p sống đượ c hình thành từ thói quen, việc giáo dục ý thức

bảo vệ, giữ gìn môi tr ườ ng phải đượ c thống nhất từ gia đình đến nhà tr ườ ng giúp con ngườ ihình thành thói quen tốt. Từ đó ý thức của mỗi ngườ i sẽ đượ c nâng cao.

Đưa giáo dục môi tr ườ ng vào hệ thống giáo dục quốc dân là một nhiệm vụ cấ pthiết đảm bảo cho sự thành công của công cuộc công nghiệ p hóa hiện, đại hóa đất nướ c…(Trích chỉ thị 36 CT/TW của bộ chính tr ị và công văn 1320 CP/Kg của thủ tướ ng chính phủ về việc đưa nôi dung giáo dục bảo vệ môi tr ườ ng vào hệ thống giáo dục quốc dân).

Giáo dục môi tr ườ ng cho học sinh ở tr ườ ng không những có k ết quả tr ướ c mắt màcòn đạt đượ c những lợ i ích lâu dài. Học sinh là thế hệ tr ẻ, đang ở trong quá trình phát triểncác thái độ và hành vi. Là thành viên của nhóm dân cư lớ n nhất. Sự thành đạt trong tươ ng laicủa họ phụ thuộc nhiều hơ n vào sự phát triển bền vững hiện nay hơ n bất cứ nhóm nào khác.





Tr ườ ng học là nơ i có thể tiế p cận nhanh vớ i nhi đồng, thiếu niên, thanh niên. Bở i vì nhàtr ườ ng có khả năng đến vớ i từng em nhỏ và tạo ra cơ hội thực hiện chươ ng trình học tậ p vàthay đổi dài hạn trong một khuôn khổ chính qui, có cấu trúc và đượ c hổ tr ợ chính thức.

1.2.3. M ục tiêu của giáo d ục môi tr ườ ngGiáo dục môi tr ườ ng nhằm giúp ngườ i học đạt đượ c các mục tiêu sau:

V ề nhận thứ c, đạt đượ c sự nhận thức và sự nhạy cảm đối vớ i môi tr ườ ng tổng thể vàcác vấn đề liên quan.

V ề kiế n thứ c, có đượ c nhiều kinh nghiệm khác nhau và có đượ c sự hiểu biết cơ bản về môi tr ườ ng và các vấn đề liên quan.

V ề k ỹ năng , có đượ c những k ỹ năng trong việc nhận ra và giải quyết các vấn đề về môitr ườ ng.

V ề thái độ, có đượ c những giá tr ị và ý thức quan tâm đến môi tr ườ ng và chủ động trongviệc tham gia một cách tích cực trong việc cải thiện và bảo vệ môi tr ườ ng.

V ề tham gia, có cơ hội để tham gia một cách chủ động vào tất cả các mức độ hướ ng tớ inhững giải pháp cho các vấn đề môi tr ườ ng.

1.2.4. Nhữ ng vấ n đề mà giáo d ục môi tr ườ ng nhằm phát tri ể n ở ng ườ i học:Thứ nhất, con ngườ i có và thườ ng xuyên ý thức tớ i môi tr ườ ng chứ không phải chỉ

riêng tớ i con ngườ i.Thứ hai, con ngườ i hiểu đượ c các tri thức về môi tr ườ ng xung quanh mình bao gồm

những gì và phải đượ c quan tâm như thế nào.Thứ ba, con ngườ i bắt đầu tiế p xúc vớ i một số qui định, pháp luật về môi tr ườ ng.Thứ tư, bao trùm lên cả quá trình giáo dục môi tr ườ ng là con ngườ i thay đổi cách cư xử

vớ i môi tr ườ ng tự nhiên. Chỉ có con ngườ i mông muội, đói nghèo mớ i mong làm chủ thiênnhiên, cải tạo thiên nhiên. Khi đã hiểu biết, đã văn minh thì con ngườ i phải thích nghi, phải

làm bạn vớ i môi tr ườ ng, thiên nhiên. Khi phải đào khoét lòng đất để khai khoáng, khi thải rahàng đống chất thải, khi phá vỡ k ết cấu tự nhiên của vật chất con ngườ i phải biết tội củamình để bù đắ p, sữa chữa làm hạn chế ô nhiễm, bảo vệ môi tr ườ ng phát triển bền vững hơ n.

1.2.5. Nhữ ng vấ n đề giáo d ục môi tr ườ ng cần t ậ p trung.Giáo dục môi tr ườ ng cần tậ p trung vào các vấn đề sau:

Những nguyên nhân chính gây ra các vấn đề về môi tr ườ ng. Những hậu quả về môi tr ườ ng đang tác động đến con ngườ i: như ô nhiễm không khí,

đất, nướ c, tăng dân số, đô thị hóa, sử dụng quá mức nguồn lợ i, lãng phí năng lượ ng, suygiảm đa dạng sinh học, suy giảm tầng ozon biến đổi khí hậu nóng lên toàn cầu, ngậ p lụt, khôhạn…

Kiến thức về môi tr ườ ng, nhận thức về môi tr ườ ng, ý thức vì môi tr ườ ng, k ỹ năng vàhành động trong môi tr ườ ng, trách nhiệm cá nhân, trách nhiệm cộng đồng trách nhiệmchính phủ.

1.2.6. Chính sách và chươ ng trình hành động giáo d ục môi tr ườ ng trong tr ườ ng phổ thông.

Đối vớ i ngành giáo dục, một trong những ngành ưu tiên chiến lượ c đã xác định rõ pháttriển giáo dục và đào tạo gắn liền vớ i phát triển kinh tế, xã hội, tiến bộ về công nghệ, gắn





liền vớ i đảm bảo an ninh quốc phòng và tr ật tự an toàn xã hội bao gồm bảo vệ môi tr ườ ng và phát triển môi tr ườ ng bền vững. (Văn kiện Đại Hội IX Đảng Cộng Sản Việt Nam).

Tháng 6/1998 Bộ chính tr ị trung ươ ng đã nhấn mạnh: trong thờ i kì công nghiệ p hóa,hiện đại hóa hiện nay của đất nướ c, cần phải đưa vấn đề bảo vệ môi tr ườ ng vào hệ thốnggiáo dục quốc dân. Do đó, bộ giáo dục đào tạo cùng vớ i bộ tài nguyên môi tr ườ ng và bộ k ế hoạch đầu tư đã đề xuất dự án: “ Đưa vấn đề bảo vệ môi tr ườ ng vào hệ thống giáo dục quốc

dân” và dự án đã đượ c phê chuẩn vào 10/2001.Dự án đề xuất chính sách và k ế hoạch hành động về giáo dục môi tr ườ ng trong các

tr ườ ng phổ thông giai đoạn 2001-2010 gồm có các mục tiêu tổng thể: Nâng cao nhận thức, sự chuyển biến căn bản cho toàn bộ đội ngũ cán bộ quản lí, giáo

viên, học sinh phổ thông các cấ p về ý ngh ĩ a và tầm quan tr ọng của công tác giáo dục môitr ườ ng trong hệ thống giáo dục quốc dân nói chung và các tr ườ ng phổ thông nói riêng.

Công tác giữ gìn và bảo vệ môi tr ườ ng phải tr ở thành đạo lí, niềm tin và lẻ sống đượ cthể hiện bằng hành động thực tiễn, cụ thể của mỗi ngườ i trong cuộc sống hằng ngày.

Các nội dung cơ bản của giáo dục môi tr ườ ng đượ c đưa vào nội dung chươ ng trình giáodục phổ thông và đượ c thực hiện thườ ng xuyên, có hệ thống phù hợ p vớ i mục tiêu, chươ ng

trình k ế hoạch đào tạo ở tất cả các cấ p, bậc học phổ thông.1.1.7. Các hình thứ c đư a giáo d ục môi tr ườ ng vào chươ ng trình:

Các tr ườ ng phổ thông thực hiện nội dung cơ bản về giáo dục môi tr ườ ng trong k ế hoạch dạy học chính khóa thông qua hình thức tích hợ p, lồng ghép vào các môn học trongchươ ng trình đặc biệt là các môn giáo dục đạo đức, giáo dục thể chất, các môn khoa học tự nhiên- xã hội ở bậc tiểu học và các môn giáo dục công dân, địa lí sinh học, hóa học, vậtlí…ở bậc trung học.

Thực hiện các chuyên đề tích hợ p về giáo dục môi tr ườ ng, tổ chức các hoạt động ngoạikhóa trong và ngoài tr ườ ng về giáo dục môi tr ườ ng.

Tham gia tích cực các hoạt động bảo vệ môi tr ườ ng ở tr ườ ng trung học, ở địa phươ ngnhư: vệ sinh môi tr ườ ng, tr ồng cây gây r ừng, tiết kiệm nguyên liệu, điện nướ c… Nguyên tắc tích hợ p là chuyển tải nội dung giáo dục môi tr ườ ng một cách tự nhiên, phù

hợ p vớ i nội dung bài học. Viêc tích hợ p làm cho bài học sinh động gắn vớ i thực tế hơ n,không làm quá tải bài học. Phươ ng pháp giáo dục môi tr ườ ng phải góp phần phát huy tínhtích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tậ p.

Viêc kiểm tra, đánh giá giáo dục bảo vệ môi tr ườ ng đượ c lồng ghép trong kiểm tra,đánh giá của môn học, đặc biệt kiểm tra sự vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề bảovệ môi tr ườ ng trong cuộc sống.

1.3. Các phươ ng pháp giáo dục môi trườ ng qua môn hóa học ở trườ ng phổ thông

1.3.1. Phươ ng thứ c đư a giáo d ục môi tr ườ ng vào môn hóa học ở tr ườ ng phổ thông.Giáo dục môi tr ườ ng trong nhà tr ườ ng phổ thông nhằm đạt đến mục đích cuối

cùng là: mỗi học sinh đượ c trang bị ý thức trách nhiệm đối vớ i sự phát triển bền vững củatrái đất, một khả năng đánh giá đượ c vẻ đẹ p của thiên nhiên và một giá tr ị nhân cách sâu sắc

bở i một nền tảng đạo lí về môi tr ườ ng. Như vậy, giáo dục môi tr ườ ng sẽ cung cấ p cho ngườ i học một năng lực: biết suy xét,

biết xử lí thông tin, giúp cho ngườ i học đạt đượ c hệ thống k ĩ năng: nhận thấy đượ c vấn đề,





và biết cách giải quyết vấn đề. Từ đó, thúc đẩy ngườ i học có những thay đổi trong hành vi: biết quyết định và biết tham gia hành động vì môi tr ườ ng.

a.Xác định hệ thố ng kiế n thứ c giáo d ục môi tr ườ ng trong môn hóa học.

Nhằm đạt đượ c mục tiêu của việc giáo dục môi tr ườ ng ở tr ườ ng phổ thông, cácmôn học trong đó có môn hóa học cần đưa một hệ thống kiến thức cần thiết và phù hợ p choviệc giáo dục môi tr ườ ng thể hiện những tính chất:

• Giáo dục về môi tr ườ ng (kiến thức, k ĩ năng)• Giáo dục vì môi tr ườ ng (phán xét, hành vi, thái độ và giá tr ị)• Giáo dục trong môi tr ườ ng (tiềm năng, tham gia, kinh nghiệm)

b. Phươ ng thứ c đư a giáo d ục môi tr ườ ng vào môn hóa học ở tr ườ ng phổ thông Phươ ng thứ c 1: Thông qua giáo trình giảng dạy

Cần thiết phải coi giáo dục môi tr ườ ng là một yếu tố chính thức trong hệ thống giáotrình giảng dạy do:

-Giáo dục môi tr ườ ng là một quá trình, không phải là môn học và giáo dục môi tr ườ ngcó cơ hội thực hiện qua tất cả các môn học.

-Mọi ngườ i có quyền đượ c hiểu biết, phân tích và tỏ thái độ đối vớ i những tình huống,sự cố môi tr ườ ng.

-Mọi ngườ i cần tiế p nhận những thông tin để có đủ năng lực đưa ra những quyết địnhquan tr ọng đối vớ i cơ chế cũng như chất lượ ng cuộc sống của nơ i họ sống và làm việc.

-Mọi ngườ i cần đượ c trang bị những k ĩ năng mớ i và luôn đượ c cải tiến để hành độnghữu hiệu cho các quyết định của họ.

-Mọi ngườ i cần có mối quan tâm, tiếng nói chung và cùng cam k ết để tham gia có hiệuquả giáo dục môi tr ườ ng.

Phươ ng thứ c 2: Thông qua một hoạt động độc lậ p Ngoài việc giảng dạy và học tậ p trên lớ p nên tổ chức các hoạt động ngoại khóa vì:-Lí do tr ực tiế p nhất là dễ chủ động về phươ ng tiện tổ chức, không bị ràng buộc bở i

thờ i khóa biểu.-Vấn đề môi tr ườ ng diễn ra xung quanh học sinh r ất đa dạng và sinh động, mà bản thân

cơ hội giáo dục môi tr ườ ng trong chươ ng trình chưa đủ phong phú và không thể tách r ờ igiáo dục môi tr ườ ng khỏi cuộc sống thực luôn tác động đến quá trình phát triển của ngườ ihọc.

-Khuynh hướ ng của giáo dục đổi mớ i hiện đại, ranh giớ i giữa nhà tr ườ ng và xã hôi gầnnhư bị xóa đi để giúp cho học sinh thực sự phát triển toàn diện.

-Học sinh có cơ hội để thực hành trách nhiệm công dân để tr ưở ng thành sau này và việctích lũy kinh nghiệm sống là một yếu tố quan tr ọng trong giáo dục.-Sự thay đổi thái độ, hành vi là thướ c đo giá tr ị giáo dục môi tr ườ ng trong học sinh chỉ

hình thành và diễn ra trong bối cảnh thực.

1.3.2. N ội dung giáo d ục môi tr ườ ng khai thác qua môn hóa học ở phổ thông.Giáo dục môi tr ườ ng không có ngh ĩ a là chỉ giảng dạy đơ n thuần định ngh ĩ a các

khái niệm cho tất cả ngườ i học thuộc mọi lứa tuổi mà nhằm tạo ra các hoạt động dẫn đến sự hình thành và phát triển các khái niệm này phù hợ p vớ i từng cấ p học. Đối vớ i việc giảng dạy





hóa học ở tr ườ ng phổ thông, các khái niệm này phải phù hợ p chươ ng trình giảng dạy hiệnhành và có liên hệ gắn bó vớ i các kiến thức hóa học đượ c hình thành cho học sinh ở các cấ plớ p. Nội dung giáo dục môi tr ườ ng trong giảng dạy các môn học ở tr ườ ng phổ thông nóichung và môn hóa học nói riêng gồm có: các khái niệm cơ bản mà giáo dục môi tr ườ ng cóthể khai thác, các hoạt động bao gồm việc hình thành và phát triển k ĩ năng môi tr ườ ng, cácviệc làm (tr ực tiế p và gián tiế p) làm rõ giá tr ị môi tr ườ ng đối vớ i con ngườ i và các việc làm

nhằm đưa ra các quyết định giải quyết các vấn đề môi tr ườ nga. Các khái niệm cơ bản đượ c sử d ụng trong giáo d ục môi tr ườ ng:Một số khái niệm cơ bản đượ c sử dụng trong giáo dục môi tr ườ ng bao gồm:a. 1.H ệ sinh thái:Hệ sinh thái bao gồm các loài sinh vật sống ở một vùng địa lí tác động qua lại vớ i

nhau và vớ i môi tr ườ ng xunh quanh tạo nên các chuỗi, lướ i thức ăn và các chu trình sinh địahóa.

a.2.Quần thể :Quần thể là một nhóm cá thể cùng loài sống cùng một khu vực địa lí ở một thờ i

điểm nhất định.

a.3.Kinh t ế và công nghệ tác động đế n môi tr ườ ng:Kinh tế và công nghệ tác động đến môi tr ườ ng bao gồm những hoạt động mà conngườ i tạo ra nhằm duy trì sự sống và làm cho sự sống sung túc hơ n, khi các biện pháp k ĩ thuật đạt đến trình độ cao thì tạo nên công nghệ. Một nền kinh tế hay công nghệ có tác độngtốt hay xấu đến môi tr ườ ng tùy thuộc vào con ngườ i.

a.4.Quyế t định môi tr ườ ng:Quyết định môi tr ườ ng là quá trình tổng hợ p những kiến thức, k ĩ năng để mỗi cá

nhân hoặc cùng tậ p thể ra quyết định giải quyết một vấn đề môi tr ườ ng cụ thể.a.5. Đạo đứ c môi tr ườ ng.

Đạo đức môi tr ườ ng là hệ thống các giá tr ị (hành vi, ứng xử, tôn tr ọng…) mà con ngườ i thể

hiện vớ i nhau và vớ i cả thiên nhiên.b.Các việc làm giáo d ục môi tr ườ ng: Nếu quá trình học là quá trình làm việc tạo ra sản phẩm xác định thì quá trình dạy

là quá trình tổ chức làm việc, cung cấ p dữ liệu, mẫu sản phẩm và qui trình công nghệ để làmra sản phẩm.

Các việc làm giáo dục môi tr ườ ng là một chuỗi các thao tác (qui trình công nghệ)đượ c thiết k ế nhằm khai thác có hiệu quả những nội dung có sẵn trong sách giáo khoa phụcvụ cho việc giáo dục môi tr ườ ng cho đối tượ ng các học sinh ở nhà tr ườ ng phổ thông.

Các việc làm giáo dục môi tr ườ ng gồm một số nội dung chính sau:b.1. Hình thành và phát triể n k ĩ năng môi tr ườ ng.Giúp cho ngườ i học có đượ c những k ĩ năng giải quyết các vấn đề môi tr ườ ng cũng

như chuyển các kiến thức môi tr ườ ng và mối quan tâm tích cực thành hành động cụ thể.Đây là k ĩ năng giải quyết các vấn đề môi tr ườ ng mà mục đích giáo dục môi tr ườ ng

cần đạt đượ c dựa trên cơ sở tăng cườ ng hoạt động của học sinh. Các k ĩ năng cần phát triểnvà nhằm vào việc thực hiện các k ế hoạch hành động môi tr ườ ng.

Một số k ĩ năng quan tr ọng cần phát triển bao gồm:• Nhận biết các vấn đề môi tr ườ ng.• Xác định các vấn đề môi tr ườ ng.• Thu thậ p thông tin môi tr ườ ng.





• Tổ chức thông tin môi tr ườ ng.•

Phân tích thông tin môi tr ườ ng.• Đề xuất các giải pháp bảo vệ môi tr ườ ng.•

Phát triển k ế hoạch hành động môi tr ườ ng.• Thực hiện k ế hoạch hành động môi tr ườ ng.

b.2. Các việc làm nhằ m làm rõ giá tr ị môi tr ườ ng đố i vớ i con ng ườ iĐể có những biện pháp bảo vệ môi tr ườ ng có hiệu quả phải hiểu rõ giá tr ị môi

tr ườ ng.Giá tr ị môi tr ườ ng bao gồm giá tr ị tr ực tiế p (thực phẩm để ăn, nướ c để uống…) và

giá tr ị gián tiế p (bảo tồn đa dạng sinh học, duy trì các quá trình sinh địa hóa, giá tr ị tồntại…), các giá tr ị này thườ ng mang tính khu vực và tính toàn cầu.

Chức năng hệ sinh thái Thí dụ Giá tr ị

Sinh khối và năng suất sơ cấ p Gỗ, củi, phân xanh Nguyên vật liệuSinh khối, năng suất sơ cấ p và

thứ cấ pCá, tôm, cua, sò, nghêu, mật

ong…

Cung cấ p thực

phẩmCấu trúc r ừng và tỉ lệ tăngtr ưở ng

Giảm năng lượ ng của sóng, gió, bão, nướ c dâng…

Bảo vệ đê

Cấu trúc và chức năng hệ thốngr ễ

Tích tụ tr ầm tích, hạn chế xói lở Mở r ộng diện tích bãi bồi

Đa dạng vốn gen, loài và hệ sinh thái

Nguồn dượ c liệu chuỗi và lướ ithức ăn

Đa dạng sinh học

Địa lí cảnh quan Du lịch sinh thái, giáo dục Du lịch, giải tríChuỗi và lướ i thức ăn, định cư và di cư

Các loài di cư (cá, chim…) Nuôi dưỡ ng và bảo vệ

Bẻ gãy, phân hủy các hợ p chất Giảm ô nhiễm và độc hại Xử lí chất thảiTích tụ, tái chu trình cácnguyên tố dinh dưỡ ng

Cố định đạm, các chu trìnhcacbon, nitơ , photpho và cácnguyên tố khác

Chu trình dinhdưỡ ng

Khả năng tự cân bằng và thíchứng vớ i những biến đổi môitr ườ ng

Tự khôi phục sau khi bị gió bão,khai thác vừa phải

Sức bền hệ sinhthái/ tự cân bằng

Quang hợ p, hô hấ p, điều hòacác hợ p chất hóa học

Cân bằng oxi, cacbonic, chốngtia cực tím và hiệu ứng nhà kính

Điều hòa khí hậu

Sinh quyển, cảnh quan Thẩm mỹ, nghệ thuật, giáo dục,

tinh thần, giá tr ị khoa học

Văn hóa và truyền

thống

Bảng chứ c năng hệ sinh thái rừ ng ngập mặn và các giá trị đối vớ i con ngườ i

b.3. Các việc làm nhằ m đư a ra quyế t định môi tr ườ ng.Các khái niệm môi tr ườ ng, k ĩ năng giải quyết vấn đề và làm rõ giá tr ị môi tr ườ ng

đều là cơ sở cho quá trình quyết định môi tr ườ ng. Ngườ i học thực sự có dị p để thể hiện nănglực và mối quan tâm của mình trong việc giải quyết các vấn đề môi tr ườ ng.





Các việc làm này thườ ng là các hoạt động ngoài giờ lên lớ p, các hoạt động xã hội,đoàn thể cần nhiều thờ i gian và cơ sở vật chất k ĩ thuật… ở dạng các bài tậ p nhỏ. Thực tế hoạt động này có thể áp dụng cho học sinh ở mọi lứa tuổi

Một việc làm nhằm phát triển quyết định môi tr ườ ng bao gồm các bướ c:• Xác định vấn đề, thu thậ p thông tin liên quan.• Phân loại các giải pháp khả thi.•

Đánh giá các giải pháp.• Phát triển k ế hoạch hành động.• Thực hiện k ế hoạch hành động.• Đánh giá việc thực hiện.

b.4. Hình thành và phát triể n đạo đứ c môi tr ườ ng.Đó là các hành động đóng góp vào việc xây dựng một hệ thống các giá tr ị (hành

vi, cách ứng xử, sự tôn tr ọng…) mà con ngườ i thể hiện vớ i nhau và vớ i thiên nhiên. Kháiniệm này cần đượ c phát triển và áp dụng phù hợ p vớ i từng lứa tuổi và cấ p học.

Điều cần lưu ý ở đây, việc xây dựng đạo đức môi tr ườ ng thông qua các hoạt độngkhông chỉ biểu hiện thái độ và đưa ra biện pháp nhằm giải quyết các vấn đề môi tr ườ ng

tr ướ c mắt mà phải nhằm đến những chuẩn mực cao hơ n, đó là cách ứng xử “sống hài hòavớ i thiên nhiên” vì con ngườ i là những “công dân sinh thái” của hành tinh “xanh” này.

1.3.3. Phươ ng pháp giáo d ục môi tr ườ ngGiáo dục tư tưở ng cho học sinh là một phần không thể thiếu trong quá trình giảng

dạy. Công việc giáo dục môi tr ườ ng là một yếu tố cấu thành nội dung giáo dục tư tưở ng chohọc sinh. Nội dung các kiến thức giáo dục môi tr ườ ng không thể biên soạn thành một bàigiảng riêng biệt đượ c dùng trong quá trình giảng dạy hóa học ở tr ườ ng phổ thông. Nó là một

bộ phận lồng ghép, tích hợ p vớ i một bộ phận kiến thức nào đó của bài giảng đượ c gọi là môđun.

a.Khái ni ệm mô-đ unMô đun là một bộ phận trong tổng thể, một hệ thống nhưng nếu tách riêng thì nó

vẫn có thể tự vận động để thực hiện các chức năng riêng của mình. Mô-đun dạy học là mộtđơ n vị trong chươ ng trình dạy học mang tính độc lậ p tươ ng đối.

Mô-đun giáo dục môi tr ườ ng phải thể hiện đượ c sự k ết hợ p hài hòa giữa việc giữaviệc giáo dục môi tr ườ ng và bài giảng. Như vậy, mô-đun giáo dục môi tr ườ ng là một chuỗicác công việc đượ c thiết k ế nhằm khai thác nội dung bài giảng để đạt đượ c mục tiêu giáodục môi tr ườ ng đề ra mà vẫn đảm bảo tiến trình của bài giảng.

b.Phươ ng pháp đư a giáo d ục môi tr ườ ng trong gi ảng d ạ y hóa học ở tr ườ ng phổ thông.

b.1.Thông qua giáo trình giảng d ạ y-sách giáo khoaBài giảng sẽ k ết hợ p giáo dục môi tr ườ ngPhân tích những vấn đề môi tr ườ ng có liên quan đến kiến thức hóa học trong bài

học.Khai thác thực tr ạng môi tr ườ ng trong nướ c, đặc biệt là tại địa phươ ng tr ườ ng

học có liên quan đến hóa học đượ c minh họa một cách cụ thể, sinh động bở i các video clipthiết k ế trong đề tài.

Xây dựng bài tậ p xuất phát từ kiến thức môn hóa học, gắn liền vớ i thực tiễn địa phươ ng.





Sử dụng có hiệu quả các phươ ng tiện dạy học đượ c trang bị tốt, hiện đại để thuyết phục, lôi cuốn học sinh tự tìm tòi, khám phá kiến thức về môi tr ườ ng.

Sử dụng tốt tài liệu tham khảo, thườ ng xuyên cậ p nhật thông tin mớ i, chính xácđể làm rõ thêm các vấn đề môi tr ườ ng.

Thực hiện các tiết học có nội dung gần gũi vớ i môi tr ườ ng ở ngay chính trongmột địa điểm thích hợ p của môi tr ườ ng.

Giúp học sinh thấy đượ c các tác nhân gây ô nhiễm môi tr ườ ng đa số có liênquan đến hóa học.

b.2. Thông qua nhữ ng hoạt động ngoài giờ lên l ớ p Nội dung giáo dục môi tr ườ ng đượ c khai thác dướ i các hình thức hoạt động sau:

Báo cáo chuyên đề về bảo vệ môi tr ườ ng của các nhà khoa học, giáo viênchuyên môn hay do chính học sinh ghi nhận.

Tìm hiểu vấn đề bảo vệ môi tr ườ ng ở địa phươ ng.Tham gia tuyên truyền, vận động thực hiện bảo vệ môi tr ườ ng (truyền thông

trong cộng đồng ).Tham gia chiến dịch xanh hóa nhà tr ườ ng và nhà ở : tr ồng cây xanh, không vứt

rác bừa bãi, phân loại rác…Quan tâm đến những biến đổi của môi tr ườ ng tại địa phươ ng (xử lí rác thải,nướ c thải…)

Tổ chức câu lạc bộ, biểu diễn văn nghệ nhằm giáo dục môi tr ườ ng.





2.THỰ C NGHIỆM2.1. Mục tiêu thiết k ế các video clip và câu hỏi thảo luận:

Đề tài xây dựng thư viện phim ảnh cho giáo dục môi tr ườ ng qua môn hóa học ở bậctrung học phổ thông dựa trên cơ sở những mô-đun đã thiết k ế sẵn trong các đề tài tr ướ c: Đề tài “Thiết k ế mô-đun giáo dục môi tr ườ ng cho chươ ng trình hóa học 10 ban khoa học tự nhiên” của Nguyễn Lê Thảo Nguyên-sinh viên lớ p sư phạm hóa tr ườ ng đại học Cần Thơ khóa 27 (2005), đề tài “Thiết k ế mô-đun giáo dục môi tr ườ ng cho chươ ng trình hóa học 11

ban khoa học tự nhiên” của Nguyễn Thị Thúy Thi-sinh viên lớ p sư phạm hóa tr ườ ng đại họcCần Thơ khóa 29 (2007), đề tài “Thiết k ế mô-đun giáo dục môi tr ườ ng cho chươ ng trình hóahọc 12 ban khoa học tự nhiên” của Nguyễn Thị Thu Hươ ng-sinh viên lớ p sư phạm hóatr ườ ng đại học Cần Thơ khóa 30 (2008), để tiế p tục bổ sung vào các mô-đun đã đượ c thiếtk ế sẵn những đoạn video clip phản ánh các vấn đề môi tr ườ ng có liên quan đến hóa học.

Chính những video clip này sẽ làm cho các mô-đun mang tính thực tế, thuyết phục và hoànthiện hơ n. Đây chính là những điểm mớ i mà các đề tài tr ướ c còn thiếu hoặc chưa thực hiệnđượ c.

K ết hợ p vớ i các video clip là các câu hỏi thảo luận phản ánh các vấn đề môi tr ườ ngcó liên quan đến hóa học. Học sinh chỉ cần vận dụng các kiến thức hóa học trong sách giáokhoa cùng vớ i việc xem các đoạn video clip là có thể giải thích đượ c các vấn đề môi tr ườ ngnhư: các nguyên nhân gây ô nhiễm có liên quan đến hóa học, hậu quả của việc ô nhiễm môitr ườ ng, biện pháp khắc phục hiệu quả.

2.2. Nội dung công việc:

2.2.1.N ội dung c

ần xây d

ự ng cho các video clip.

Các video lip đượ c thiết k ế nhằm mục đích minh họa để làm tăng tính thuyết phụccho các mô đun giáo dục môi tr ườ ng trong giảng dạy môn hóa học ở bậc phổ thông. Do đókhi thiết k ế các video clip cần đảm bảo các nội dung sau:

Các video clip phải phù hợ p vớ i nội dung bài học trong sách giáo khoa hóa học hiệnhành.

Các video clip phản ánh đượ c các vấn đề môi tr ườ ng nóng bỏng mang tính toàn cầu,mang tính địa phươ ng thực tế, gần gũi vớ i nơ i các em đang sinh sống. Đặc biệt chú ý là cácvấn đề môi tr ườ ng phải có liên quan đến hóa học.

Câu hỏi thảo luận đặt ra cho các video clip phải có nội dung phù hợ p liên quan đếnhóa học. Học sinh chỉ cần vận dụng kiến thức hóa học trong bài k ết hợ p vớ i việc xem cácvideo clip là có thể giải thích đượ c nguyên nhân, hậu quả của các vấn đề về môi tr ườ ng.

Các video clip phải đề ra đượ c các biện pháp cụ thể để khắc phục, hạn chế ô nhiễmmôi tr ườ ng.

2.2.2. Phươ ng pháp ti ế n hành:

a.Phươ ng tiện:• Máy vi tính.• Sách tham khảo:





-Sách giáo khoa hóa học lớ p 10,11,12,-Các luận văn tốt nghiệ p: “Thiết k ế mô-đun giáo dục môi tr ườ ng cho chươ ng trình

hóa học 10 ban khoa học tự nhiên”, “Thiết k ế mô-đun giáo dục môi tr ườ ng chochươ ng trình hóa học 11 ban khoa học tự nhiên”, và “Thiết k ế mô-đun giáo dục môitr ườ ng cho chươ ng trình hóa học 12 ban khoa học tự nhiên”.

• Các phần mềm vi tính:

-Total Video Converter: dùng để chuyển các file hình ảnh dạng mp4, flv,3gp…thành các file dạng avi.

-Windows Movie Maker: K ết hợ p các file avi lại để tạo thành một đoạn video cliphoàn chỉnh.

b.Cách tiế n hành: Các video clip đượ c thiết k ế theo các bướ c:

-Bướ c 1: Chọn lựa các mô-đun đã thiết k ế sẵn.-Bướ c 2: Sưu tậ p các video clip trên các trang web thờ i sự, các web môi

tr ườ ng.-Bướ c 3: Sử dụng phần mềm Total Video Converter để chuyển các file có

dạng mp4, flv, 3gp… thành các file dạng avi.-Bướ c 4: Sử dụng phần mềm Windows Movie Maker để thiết k ế lại các videoclip theo mong muốn gồm các giai đoạn:

• Phần hình ảnh:Từ những đoạn video clip sưu tậ p đượ c bỏ đi nhữngđoạn không phù hợ p, k ết hợ p nhiều đoạn nhỏ từ những video clip có sẵn để tạo thành một đoạn hoàn chỉnh phù hợ p vớ i nội dung giáo dục môi tr ườ ngcủa các mô-đun.• Phần âm thanh: xóa bỏ những phần thuyết minh không phù hợ p. Tạo

nhạc nền cho những đoạn video clip không có thuyết minh.• Đặt tựa đề cho các đoạn video clip.

2.3.K ết quả:Đề tài đã thực hiện đượ c 30 video clip đượ c thiết k ế dựa trên 98 video clip thu thậ pđượ c có thể sử dụng lồng ghép cho 18 mô-đun giáo dục môi tr ườ ng. Trong đó có 28 videoclip dành cho giảng dạy hoá học trên lớ p và 2 video clip dành cho hoạt động ngoại khóa.

Ngoài ra đề tài cũng đã thiết k ế đượ c 6 mô-đun để đưa vào các vấn đề môi tr ườ ng màtrong các đề tài tr ướ c chưa phản ánh.

2.3.1.Các video clip dùng cho gi ảng d ạ y hóa học trên l ớ p:

Bài 21, chươ ng III, sách giáo khoa hóa học 11Video clip 1.1 : Các hoạt động thải ra khí CO

Câu hỏi thảo luận: Các hoạt động nào thải ra khí CO?Video clip 1.2 : Hiệu ứng nhà kính (nguyên nhân-hậu quả-biện pháp khắc phục)Câu hỏi thảo luân: Hiệu ứng nhà kính là gì? Nguyên nhân-hậu quả-biện pháp khắc

phục hiệu ứng nhà kính? Bài 23, chươ ng III, sách giáo khoa hóa học 11

Video clip 2.1 : Ô nhiễm môi tr ườ ng do sản xuất gạch.Câu hỏi thảo luận: Sản xuất gạch gây ô nhiễm môi tr ườ ng như thế nào?Video clip 2.2 : Ô nhiễm môi tr ườ ng, bệnh nghề nghiệ p do sản xuất xi măng.





Câu hỏi thảo luận:Ảnh hưở ng của việc sản xuất xi măng đến môi tr ườ ng và sứckhỏe con ngườ i như thế nào?

Bài 39, chươ ng VI, sách giáo khoa hóa học 11Video clip 3.1 : Rác thải nhựa gây ô nhiễm môi tr ườ ng.Câu hỏi thảo luận: Rác thải nhựa có nhựa có thờ i gian phân hủy nhanh hay chậm?Ảnh hưở ng của rác nhựa đến môi tr ườ ng?

Video clip 3.2 : Vứt rác bừa bãi trên các con đườ ng.Câu hỏi thảo luận: Tình tr ạng sử dụng túi nilon ở nướ c ta hiện nay như thế nào?Video clip 3.3 : Biện pháp xử lí rác thải nhựa.Câu hỏi thảo luận: Các biện pháp xử lí rác thải nhựa phổ biến mà không làm ônhiễm môi tr ườ ng?

Bài 54, chươ ng VIII, sách giáo khoa hóa học 11Video clip 4.1 : Sản xuất r ượ u bia gây ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c.Câu hỏi thảo luận: Các sản phẩm phụ gây ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c trong quá trìnhsản xuất r ượ u bia là gì?

Bài 35, chươ ng IV, sách giáo khoa hóa học 11

Video clip 5.1 : Khí mêtan và hậu quả của hiệu ứng nhà kính.Câu hỏi thảo luận: Hậu quả của hiệu ứng nhà kính là gì?Video clip 5.2 : Các hoạt động thải ra khí mêtan.Câu hỏi thảo luận: Trong thực tế khí mêtan đượ c hình thành từ đâu?Video clip 5.3 : Thu khí mêtan từ bãi rác-sản xuất điện.Câu hỏi thảo luận: Nêu các biện pháp hạn chế khí mêtan thải vào môi tr ườ ng?

Bài 13, chươ ng IV, sách giáo khoa hóa học 12Video clip 6.1 : Cơ sở sản xuất cao su gây ô nhiễm môi tr ườ ng.Câu hỏi thảo luận: Sản xuất cao su (polime) gây ô nhiễm môi tr ườ ng như thế nào?Video clip 6.2: Giải quyết vần đề ô nhiễm rác thải nhựa nói riêng, rác thải nói

chung.Câu hỏi thảo luận: Làm thế nào để giải quyết vấn đề ô nhiễm chất dẻo phế thải? Bài 14, chươ ng IV, sách giáo khoa hóa học 12

Video clip 7.1 : Rác thải y tế gây ô nhiễm môi tr ườ ng.Câu hỏi thảo luận: Ảnh hưở ng của rác thải nhựa đến môi tr ườ ng như thế nào?Video clip 7.2 : Biện pháp xử lí rác thải nhựa hiệu quả không gây ô nhiễm môitr ườ ng.Câu hỏi thảo luận: Nêu các biện pháp xử lí rác thải nhựa không gây ô nhiễm môitr ườ ng?

Bài 48, chươ ng VII, sách giáo khoa hóa học 11Video clip 8.1 :Ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c do sậ p đườ ng ống dẫn dầu, dầu loang từ

biển tràn vào.Câu hỏi thảo luận: Tác hại của việc tràn dầu ra sông biển?Video clip 8.2 : Tái chế dầu thải gây ô nhiễm môi tr ườ ng không khí, gia tăng bệnhung thư.Câu hỏi thảo luận: Hậu quả của việc tái chế dầu thải?Video clip 8.3: Sử dụng nguồn năng lượ ng thay thế để giảm hiệu ứng nhà kính.Câu hỏi thảo luận: Nêu các nguồn năng lượ ng thay thế không làm ô nhiễm môitr ườ ng?





Bài 12, chươ ng II, sách giáo khoa hóa học 11Video clip 9.1: Các hoạt động thải ra khí NOx.Câu hỏi thảo luận: Khí NOx đượ c sinh ra từ đâu?Video clip 9.2 : Mưa axit (nguyên nhân-hậu quả và biện pháp khắc phục)Câu hỏi thảo luận: Mưa axit là gì? Nguyên nhân, hậu quả và biện pháp khắc phụcmưa axit?

Video clip 9.3 : Muối diêm-Ứ ng dụng và tác hại.Câu hỏi thảo luận: Nêu các ứng dụng và tác hại của muối diêm?

Bài 18, chươ ng V, sách giáo khoa hóa học 12Video clip 10.1: Cơ sở sản xuất muối kim loại nặng gây ô nhiễm môi tr ườ ng.Câu hỏi thảo luận: Ảnh hưở ng của muối kim loại nặng đến môi tr ườ ng như thế nào?

Bài 55, chươ ng VIII, sách giáo khoa hóa học 11Video clip 11.1: Sản xuất thuốc tr ừ sâu ảnh hưở ng đến môi tr ườ ng và sức khỏe conngườ i.Câu hỏi thảo luận: Sản xuất thuốc tr ừ sâu ảnh hưở ng đến môi tr ườ ng và sức khỏecủa con ngườ i như thế nào?

Bài 9, chươ ng II, sách giáo khoa 11Video clip 12.1: Ảnh hưở ng của Asen đến môi tr ườ ng nướ c và sức khỏe con ngườ i.Câu hỏi thảo luận: Nêu tác hại của Asen?

Bài 19, chươ ng V, sách giáo khoa hóa học 12Video clip 13.1: Tận thu vàng từ quặng thải vàng gây ô nhiễm môi tr ườ ng.Câu hỏi thảo luận: Tận thu vàng từ các quặng thải vàng gây ô nhiễm môi tr ườ ngnhư thế nào?

Bài 46, chươ ng VII, sách giáo khoa hóa học 11Video clip 14.1: Tác hại của thuốc tr ừ sâu.Câu hỏi thảo luận: Tác hại của thuốc tr ừ sâu đối vớ i môi tr ườ ng và sức khỏe con

ngườ i? Bài 22, chươ ng V, sách giáo khoa hóa học 10Video clip 15. 1: Ứ ng dụng của hóa học trong việc làm sạch nướ cCâu hỏi thảo luận: Nêu vai trò của clo trong việc làm sạch nướ c?

Bài 6, chươ ng II, sách giáo khoa hóa học 12Video clip 16.1: Công ty Vedan sản xuất tinh bột gây ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c vàmôi tr ườ ng không khí, ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c.Câu hỏi thảo luận: Vì sao sản xuất tinh bột lại gây ô nhiễm môi tr ườ ng?

2.3.2.Các video clip dùng cho hoạt động ngoại khóaVideo clip 17.1 : Giải quyết vấn đề năng lượ ng và hiệu ứng nhà kínhCâu hỏi thảo luận: Nêu các nguồn năng lượ ng thay thế không làm ô nhiễm môitr ườ ng?Video clip 18.1 : Ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c (nguyên nhân- hậu quả-biện pháp khắc

phục)Câu hỏi thảo luận: Nêu nguyên nhân, hậu quả, biện pháp khắc phục ô nhiễm môitr ườ ng nướ c?





PHẦN 3: K ẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 1.K ẾT LUẬN

1.1 Mặt tích cự c:Đề tài đã đạt đượ c mục tiêu đề ra là xây dựng đượ c thư viện phim ảnh dùng cho giáo

dục môi tr ườ ng trong giảng dạy hóa học ở bậc trung học phổ thông. Xây dựng đượ c 30 đoạnvideo clip trong đó có 28 video clip dùng cho giảng dạy hóa học trên lớ p và 2 video clipdùng cho hoạt động ngoại khóa.

Các video clip phản ánh đúng thực tế, sinh động về các vấn đề môi tr ườ ng hiên nay:hiệu ứng nhà kính, mưa axit, ô nhiễm nướ c…tìm ra đượ c các nguyên nhân gây ô nhiễm cóliên quan đến hóa học: ô nhiễm do thuốc tr ừ sâu, nhiễm kim loại nặng, ô nhiễm do sản xuấtr ượ u bia, sản xuất tinh bột, rác thải nhựa, tràn dầu, khí thải gây hiệu ứng nhà kính… và biện

pháp khắc phục các vấn đề môi tr ườ ng một cách hiệu quả như sử dụng các nguồn nănglượ ng thay thế (năng lượ ng gió, năng lượ ng mặt tr ờ i, năng lượ ng sóng…), chế tạo các loạixe không cần nhiên liệu, ứng dụng của hóa học trong việc làm sạch nướ c, sử dụng chất phụ gia MAZ để giảm lượ ng khí thải nhà kính…

Các câu hỏi thảo luận cùng các đoạn video clip sẽ giúp cho học sinh vận dụng nhữngkiến thức hóa học trong sách giáo khoa để làm rõ hơ n các vấn đề về môi tr ườ ng hiện naynhư: nguyên nhân gây ô nhiễm, hậu quả và biện pháp khắc phục.Từ đó thúc đẩy học sinhtham gia tích cực vào những hoạt động khôi phục bảo vệ và giữ gìn môi tr ườ ng.

1.2 Mặt hạn chế:Còn nhiều vấn đề về môi tr ườ ng có liên quan đến hóa học chưa phản ánh đượ c như:

suy giảm tầng ozon, ô nhiễm do hoạt động chăn nuôi,ô nhiễm kim loại nặng: Pb, Hg…,sảnxuất và sử dụng phân hóa học, sự phân hủy các hợ p chất hữu cơ …Do các video clip chưa đượ c đưa vào giảng dạy thực tế ở tr ườ ng phồ thông nên chưa

đánh giá đượ c hiệu quả thức tiễn của đề tài.Chưa lồng tiếng đượ c cho các video clip.

2.ĐỀ NGHỊ Nên đưa các video clip về môi tr ườ ng có liên quan đến hóa học vào thực tế giảng dạy

để đánh giá hiệu quả thực tiễn của đề tài, cung cấ p kiến thức về các vấn đề môi tr ườ ng chohọc sinh để các em có những hành động đúng đối vớ i môi tr ườ ng.

Hướ ng nghiên cứu tiế p theo của đề tài là tiế p tục xây dựng thư viện phim ảnh cho giáo

dục môi tr ườ ng trong giảng dạy hóa học vớ i nội dung của sách giáo khoa mà đề tài này chưathực hiện đượ c để xây dựng đượ c thư viện phim ảnh cho giáo dục môi tr ườ ng phong phú,sinh động hơ n.





PHỤ LỤCCÁC MÔ-ĐUN SỬ DỤNG K ẾT HỢ P VỚ I CÁC VIDEO CLIP ĐƯỢ C

THIẾT K Ế

MÔ ĐUN-1

Tác giả:Nguyễn Thị Thúy ThiLuận văn tốt nghiệp đại học, 2007

1.Tên bài : Hợ p chất của cacbon (Bài 21, chươ ng III, sách giáo khoa hóa học 11)2.Tên việc làm: Ảnh của một số hợ p chất cacbon đến sức khỏe con ngườ i và môi tr ườ ng.3.Mục đích:

-Học sinh biết đượ c tính độc của CO.-Học sinh biết khái niệm “hiệu ứng nhà kính” và ảnh hưở ng của hiệu ứng nhà kính đếnkhí hậu trái đất. Từ đó học sinh có các hành động đúng để góp phần làm giảm lượ ngkhí thải gây hiệu ứng nhà kính.

4.Hệ thống các việc làm: I. Cacbon mono oxit (CO)1.C ấ u t ạo phân t ử .2.Tính chấ t vật lý.

Tính độc của CO.CO là chất khí độc. Khi trong không khí chứa nhiều khí CO thì gây nên sự ức chế hô

hấ p của ngườ i và động vật. Tác hại của khí CO đối vớ i con ngườ i xảy ra khi nó hóa hợ pthuận nghịch vớ i hemoglobin (Hb) trong máu:

HbO2 + CO HbCO + O2 Hb có ái lực vớ i CO mạnh hơ n vớ i oxi gấ p 250 lần. Khi 20% hồng cầu của máu bị mất

khả năng k ết hợ p vớ i oxi thì con ngườ i bị nhiễm độc CO. Triệu chứng biểu hiện là nhức đầu

nặng, mất ngủ, chóng mặt, buồn nôn. Nếu 70% hồng cầu bị ức chế bở i CO thì sẽ bị chếtngạt. Nếu con ngườ i sống trong môi tr ườ ng không khí chứa 1% CO thì bị bất tỉnh sau 2 giờ và bị tử vong.3.Tính chấ t hóa học.4. Đi ều chế .a.Trong công nghi ệ p.b.Trong phòng thí nghi ệm.

Giáo viên nêu vấn đề: trong thực tế chúng ta cũng “điều chế” khí CO. Các hoạt động nàotạo ra khí CO?

Chiếu đoạn video clip 1.1 (đoạn video clip mô tả các hoạt động thải ra khí CO của con

ngườ i làm ô nhiễm môi tr ườ ng không khí).Sau khi xem học sinh thảo luận và tr ả lờ i. Đáp án: Khí CO đượ c tạo thành do sự đốt các vật liệu tổng hợ p có chức cacbon (như

than đá, dầu…)-Do hoạt động của các nhà máy, xí nghiệ p.-Do hoạt động giao thông vận tải.-Do hoạt động nấu nướ ng, lò sưở i của con ngườ i, đặc biệt là dùng bế p than tổ ong để ở

chế độ ủ để nấu nướ ng hoặc sưở i ấm.





II.CACBONDIOXIT1.C ấ u t ạo phân t ử CO2 .2.Tính chấ t vật lí.

Giáo viên nêu vấn đề: Ảnh hưở ng của khí CO2 đến sức khỏe con ngườ i?Học sinh thảo luận và tr ả lờ i.

Đáp án:Khi trong không khí có quá nhiều khí CO2 cũng ảnh hưở ng đến sức khỏe của con

ngườ i: khí CO2 bản thân nó không có tính độc nhưng nếu trong không khí có chứa quá nhiềukhí CO2 làm ta ngạt thở vì thiếu oxi.

Hàm lượ ng CO2 cho phép trong không khí tiêu chuẩn chỉ khoảng 0,03%. Trong khí thở ra của con ngườ i có chứa khoảng 4% khí CO2. Vì vậy, khi ngủ không nên đắ p kín đầu hoặcđể cây trong phòng vào ban đêm (vì ban đêm cây hô hấ p chủ yếu thải ra khí CO2 ).3.Tính chấ t hóa học.4. Đi ều chế .a.Trong công nghi ệ p.

b.Trong phòng thí nghi ệm.Giáo viên nêu vấn đề:Trong thực tế ta cũng “điều chế” CO2 Các nguyên nhân làm tănglượ ng khí CO2 trong không khí?

Học sinh thảo luận và tr ả lờ i câu hỏi.Đáp án: -Các nguyên nhân tươ ng tự như phần CO còn có nguyên nhân do cháy r ừng.

Giáo viên thuyết trình tình hình tăng khí CO2 trong khí quyển.Giáo viên nêu vấn đề: Hậu quả của việc tăng khí CO2 trong khí quyển?Học sinh thảo luận và tr ả lờ i.

Đáp án:Gây ra hiệu ứng nhà kính.Giáo viên thuyết trình về hiệu ứng nhà kính:

Nhiệt độ bề mặt trái đất đượ c tạo thành bở i sự cân bằng giữa năng lượ ng mặt tr ờ i chiếuxuống trái đất và năng lượ ng bức xạ nhiệt của mặt đất phát vào không gian vũ tr ụ. Bức xạ của mặt tr ờ i là bức xạ sóng ngắn nó dễ dàng xuyên qua các lớ p khí CO2, CH4, NOx, O3, H2O(các khí gây hiệu ứng nhà kính, trong đó CO2 đượ c coi là nguyên nhân chủ yếu gây hiệu ứngnhà kính) chiếu xuống trái đất, ngượ c lại bức xạ nhiệt từ trái đất là bức xạ phản xạ vào khíquyển là bức xạ sóng dài, nó không có khả năng xuyên qua “lớ p khí nhà kính” do đó nhiệtđộ của khí quyển bao quanh trái đất nóng lên. Hiện tượ ng này gọi là “hiệu ứng nhà kính” vìlớ p khí nhà kính bao quanh trái đất có tác dụng như lớ p kính giữ cho nhiệt của nhà kínhtr ồng rau mùa đông, chỉ khác là nó có quy mô toàn cầu.

Mặt tích cực của hiệu ứnh nhà kính tự nhiên: hiệu ứng nhà kính là cần thiết cho sự cân bằng năng lượ ng cho hành tinh của chúng ta, duy trì nhiệt độ ổn định trên bề mặt trái đất làkhoảng 100C, nếu không có hiệu ứng nhà kính tự nhiên thì nhiệt độ trên trái đất sẽ là -1800C,nướ c sẽ đóng băng không có sự sống trên trái đất.

Tuy nhiên các hoạt động của con ngườ i thải vào không khí một lượ ng lớ n các khí nhàkính làm tăng nhiệt độ trung bình của toàn cầu.

Giáo viên nêu vấn đề: hậu quả của việc tăng các khí nhà kính quá mức như hiện nay.Chiếu đoạn video clip 1.2 (đoạn video clip mô tả hậu quả của hiện tượ ng hiệu ứng nhà

kính)Sau khi xem học sinh thảo luận và tr ả lờ i.





Đáp án:

-Băng tan ở hai cực (Bắc cực và Nam cực).Từ đó làm dâng cao mực nướ c biển gây nênsự nhiễm mặn nhiều hơ n cho nướ c ngọt ở các sông, nhiều nơ i trên thế giớ i có thể bị nhấnchìm trong nướ c biển trong đó có nướ c ta.

-Nhiều loài động vật bị tiệt chủng

-Làm đại dươ ng ấm lên có thể làm thuận lợ i cho sự tạo thành và dịch chuyển nhữngkhối không khí nhiệt đớ i gây ra những cơ n bão vớ i cườ ng độ mạnh hơ n.

-Làm tăng hiện tượ ng ElNINoGiáo viên nêu vấn đề: biện pháp để hạn chế lượ ng khí thải khí nhà kính ?Học sinh thảo luận và tr ả lờ i câu hỏi.

Đáp án: -Cần hạn chế việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch.-Trong hoạt động giao thông vận tải.-Mọi ngườ i tr ướ c hết là học sinh nên di chuyển bằng các phươ ng tiện công cộng như xe

buýt, đặc biệt là đối vớ i học sinh nên đi học hoặc di chuyển nên đi bằng xe đạ p.

-Sử dụng nguồn năng lượ ng khác thay thế nhiên liệu hóa thạch.-Cần bảo vệ r ừng, tr ồng cây gây r ừng (vì quá trình quang hợ p của cây hấ p thụ CO2 trong không khí). Học sinh có thể tr ồng cây ở vườ n tr ườ ng, ở gia đình.5.Tài liệu tham khảo:

5.1 Phạm Ngọc Đăng, Môi tr ườ ng không khí, nhà xuất bản khoa học k ĩ thuật.5.2 Nguyễn Phướ c Tươ ng, Tiếng kêu cứu của trái đất, Nhà xuất bản giáo dục-1999.5.3 Dự án VIE/95/04, Giáo dục môi tr ườ ng trong nhà tr ườ ng phổ thông Việt Nam, Hà

Nội-1998.





MÔ ĐUN -2

Tác giả: Nguyễn Thị Thúy ThiLuận văn tốt nghiệp đại học, 2007

1.Tên bài: Công nghiệ p silicat (Bài 23, chươ ng III, sách giáo khoa hóa học 11)

2.Tên việc làm: Các nhà máy sản xuất gạch, ximăng gây ô nhiễm môi tr ườ ng và ảnh hưở ngđến sức khỏe con ngườ i.3.Mục đích:

-Học sinh biết các nhà máy sản xuất là nguyên nhân gây ô nhiễm chủ yếu.-Học sinh biết một số biện pháp để giảm sự ô nhiễm của các nhà máy.

4.Hệ thống các việc làm. I.Thủ y tinh1.Thành phần hóa học và tính chấ t của thủ y tinh.a.Thành phần hóa học:

Thành phần hóa học của silic:Na2O.CaO.6SiO2.

Công nhân làm nghề thổi thủy tinh cũng r ất dễ bị nhiễm bụi phổi silic.b.Tính chấ t của thủ y tinh2.M ột số loại thủ y tinh. II. Đồ g ố m1.G ạch và ngói.

Giáo viên đặt câu hỏi: K ể tên một số làng nghề sản xuất gạch ở nướ c ta?Học sinh thảo luận và tr ả lờ i:

Đáp án: Ở nướ c ta có một số nơ i là làng sản xuất gạch như làng nghề gạch ngói ở xã Gia An-

Huyện Đức Linh-Tỉnh Bình Thuận, làng gạch ngói Hữu Biệt ở Huyện Nam Đàn-Tỉnh Nghệ

An, làng gạch ở huyện Mang Thít-Huyện Long Hồ-Tỉnh V ĩ nh Long.Giáo viên cho học sinh xem đoạn video clip 2.1 (đoạn video clip mô tả các hậu quả từ việc sản xuất gạch)

Giáo viên đặt câu hỏi: Sản xuất gạch gây ô nhiễm môi tr ườ ng như thế nào?Sau khi xem học sinh thảo luận và tr ả lờ i.

Đáp án: -Khí thải ở các nhà máy hoặc các cơ sở sản xuất gạch chủ yếu sinh ra do đốt dầu FO,

DO, tr ấu khi sấy, nung gạch vớ i khói có chứa chất ô nhiễm như SO2, NOx,CO2,hydrocacbon, aldehyt và khí HF.

-Bụi thải ra chủ yếu phát sinh trong các công đoạn chuyển nguyên liệu, nghiền, sấy phun, tráng men, lò nung rolic và chủ yếu là bụi than, các hạt bụi vô cơ (đất đá), bụi silic cókích thướ c r ất nhỏ. Nguồn ô nhiễm chủ yếu là từ xylon lọc bụi của nhà máy.

Giáo viên đặt câu hỏi: Khói bụi của nhà máy sản xuất gạch ảnh hưở ng đến môi tr ườ ngvà sức khỏe con ngườ i như thế nào?

Thực vật xung quanh lò gạch kém phát triển, lá vàng úa. Những ngườ i dân sống gần ở các khu sản xuất gạch, hoặc tiế p xúc vớ i bụi vô cơ (đất

đá) khi tham gia giao thông thườ ng bị nhiễm các bệnh viêm đườ ng hô hấ p, viêm xoang.2.G ạch ch ị u l ử a.3.Sành, sứ và men.





III.Ximăng1.Thành phần hóa học và cách sản xuấ t ximăng.2.Quá trình đ ông cứ ng ximăng.

Giáo viên đặt câu hỏi: K ể tên một số nơ i có nhà máy sản xuất xi măng.Học sinh tr ả lờ i.

Đáp án:

Ở nướ c ta có nhà máy sản xuất ximăng như Nghi Sơ n, Hoàng Thạch, Bỉm Sơ n, HoàngMai, Hà Tiên…

Chiếu đoạn video clip 2.2 ( đoạn video clip mô tả cảnh các công nhân đang làm việctrong một nhà máy sản xuất ximăng bị ô nhiễm bụi )

Giáo viên đặt câu hỏi:Các loại khí thải của nhà máy sản xuất ximăng gây ô nhiễm không khí?Khói, bụi của nhà máy sản xuất ximăng ảnh hưở ng đến sức khỏe của con ngườ i như thế

nào?Học sinh thảo luận và tr ả lờ i.

Đáp án:

-Các nhà máy sản xuất ximăng gây ô nhiễm bụi, khói và tiếng ồn… Khí thải của cácnhà máy sản xuất ximăng chủ yếu là SO2, NOx,CO2…-Những ngườ i dân sống gần các khu nhà máy sản xuất ximăng đặc biệt là công nhân

dễ bị viêm phổi và viêm hô hấ p cấ p ( bệnh bụi phổi silicosic), nặng hơ n có thể bị lao phổi,viêm họng mãn tính, điếc nghề nghiệ p…

Giáo viên đặt câu hỏi: Biện pháp để giảm lượ ng khí thải ra ngoài môi tr ườ ng.Học sinh thảo luận và tr ả lờ i.

5.Tài liệu tham khảo.Lê Duy Bá, Độc học môi tr ườ ng, Nhà xuất bản đại học quốc gia thành phố Hồ Chí

Minh.





MÔ ĐUN-3Tác giả:Nguyễn Thị Thúy Thi

Luận văn tốt nghiệp đại học, 2007

1.Tên bài: Anken (Bài 39, chươ ng VI, sách giáo khoa hóa học 11)2.Tên việc làm: Rác thải từ các sản phẩm làm bằng nhựa gây ô nhiễm môi tr ườ ng

3.Mục đích:-Học sinh biết tác hại của rác thải polime đối vớ i môi tr ườ ng.-Học sinh có ý thức tái sử dụng hoặc hạn chế sử dụng các sản phẩm làm bằng nhựa

tổng hợ p.4.Hệ thống các việc làm: I. Đồng đẳng và danh pháp. II.C ấ u trúc và đồng phân. III.Tính chấ t vật lí. IV.Tính chấ t hóa học.V. Đi ều chế và ứ ng d ụng.

1. Đi ều chế .2.Ứ ng d ụng.a.T ổ ng hợ p polime

Các anken là nguyên liệu tổng hợ p polime.Giáo viên đặt câu hỏi: K ể tên một số loại polime trong thực tế? Viết phươ ng trình phản

ứng điều chế polime từ monome đó?Học sinh thảo luận và tr ả lờ i

Đáp án: PE là polietilen.PE đượ c dùng để làm ống dẫn nướ c, bình chứa…

Nhựa PE là chất có độ thấm nướ c nhỏ, tính đàn hồi và độ bền hóa học cao.xt,t

o, p nCH2=CH2 (-CH2-CH2-)n PVC là polivinylclorua.PVC đượ c ứng dụng để làm ống dẫn nướ c, màng mỏng, bao bì, giày dép, dây cáp

điện…xt,t

o, p nCH2=CH (-CH2-CH-)n

Cl ClGiáo viên đặt câu hỏi: rác thải nhựa có thờ i gian phân hủy nhanh hay chậm?Chiếu đoạn video clip 3.1 (đoạn phim mô tả rác dù bị chôn dướ i đất lâu ngày nhưng

vẫn không bị phân hủy mà còn gây ô nhiễm).Sau khi xem học sinh thảo luận và tr ả lờ i.

Đáp án: -Rác nhựa có thờ i gian phân hủy r ất chậm: từ hơ n 10 năm đến cả nghìn năm.-Chẳng hạn những bao bì bằng chất dẻo PE cần phải đến 400 năm mớ i phân hủy hoàn

toàn. Vì chúng không bị vi sinh vật phân hủy, cũng không bị phân giải dướ i ánh sáng mặttr ờ i.





Giáo viên vừa thuyết trình vừa cho học sinh xem đoạn video clip 3.2 (đoạn video clipmô tả hình ảnh rác nilon vứt bừa bãi sau khi sử dụng)

-Túi nilon tr ở nên r ất phổ biến.-Mọi ngườ i sau khi sử dụng vừa vứt các túi nilon xuống sông hoặc vươ ng vãi khắ p nơ i.Giáo viên đặt câu hỏi: Ảnh hưở ng của rác thải nhựa đến nguồn nướ c, đất, cây tr ồng và

các ảnh hưở ng khác đến sức khỏe con ngườ i?

Đáp án:-Ảnh hưở ng đến nguồn nướ c:-Rác thải nhựa làm tắc các đườ ng ống dẫn nướ c gây ngậ p lụt, dẫn đến ruồi muỗi phát

sinh, lây truyền dịch bệnh. Rác thải nhựa phủ kín đáy biển cũng như những màng ngăn,khiến nhiều vùng biển bị biến thành vùng nướ c chết phải mất từ 60 đến 100 năm mớ i khôi

phục lại đượ c.-Ảnh hưở ng đến đất, cây tr ồng:Khi lẫn vào đất rác nhựa làm đất “bị ngộ p thở ”, cản tr ở mặt đất hấ p thu ánh sáng mặt

tr ờ i, cản tr ở quá trình sinh tr ưở ng của cây cỏ dẫn đến xói mòn đất…-Ảnh hưở ng đến sức khỏe của con ngườ i :

Bao bì nilon cũng đe dọa tr ực tiế p đến sức khỏe con ngườ i vì những kim loại nặng như Pb, Cd…có trong mực in tạo màu trên các bao bì có thể gây tác hại cho não và là nguyênnhân chính gây ra bệnh ung thư phổi.

Giáo viên đặt câu hỏi: Ở nướ c ta thườ ng xử lý rác nhựa bằng cách nào? Các biện phápxử lý này có phải là tối ưu không ? Giải thích?

Giáo viên cho học sinh xem đoạn video clip 3.3 ( đoạn phim mô tả các biện pháp xử lýrác nhựa chủ yếu ở nướ c ta )

Sau khi xem học sinh thảo luận và tr ả lờ i. Đáp án:

Ở nướ c ta, phần lớ n rác nilon và rác thải nhựa đượ c xử lý bằng các biện pháp: chôn

lấ p, đốt, tái sinh:-Chôn lấ p thì đất và nguồn nướ c bị ô nhiễm (như đã phân tích ở trên). Khi túi nilonnằm lại trong lòng đất tạo thành k ẽ hở len lõi xuyên qua hệ thống lọc làm ô nhiễm mạchnướ c ngầm.

-Đốt làm phát thải vào không khí nhiều loại khí độc như Cl2, SO2… đặc biệt là đioxin(vì trong nhiều loại polime chứa Clo như PVC là một nguồn chứa clorine lớ n trong chất thải.

Nếu clorine đượ c đốt cháy, nó là nguồn tạo đioxin).-Tái sinh:Biện pháp này tận dụng đượ c nguyên liệu, nhưng vẫn không khắc phục đượ c ô nhiễm

trong quá trình tái sinh phế thải chất dẻo, đồng thờ i chất lượ ng của sản phẩm tái sinh khôngtốt. Nhưng biện pháp này vẫn tối ưu hơ n hai biện pháp trên.

Giáo viên thuyết trình:Hiện nay, con ngườ i đã tìm đượ c nguyên liệu mớ i để sản xuất các chất dẻo đó là chất

dẻo sinh học. Cách tốt nhất để hạn chế tác hại của rác nhựa đó là mọi ngườ i nên giảm việcsử dụng túi nilon.

Ở philippin, ngườ i ta làm gạch lỗ từ rác thải và nhựa phế liệu chẳng những mang lạihiệu quả kinh tế mà còn góp phần giảm ô nhiễm môi tr ườ ng.

Giáo viên đặt câu hỏi: Nêu biện pháp để giảm sử dụng túi nilon?Học sinh thảo luận và tr ả lờ i.





Đáp án:Các biện pháp hạn chế sử dụng túi nilon:-Khi đi chợ nên mang theo giỏ để dựng hàng hóa thay vì đựng hàng hóa bằng túi nilon.-Dùng công cụ thuế để kiểm soát việc sử dụng túi nion (khách hàng phải tr ả tiền mua

túi nilon đựng hàng)-Sau khi dùng túi nilon có thể cất lại để có thể dùng lại khi cần.

-Thay thế túi nilon bằng các phươ ng tiện khác như túi giấy.5.Tài liệu tham khảo

5.1 Lê Duy Bá, Độc học Môi tr ườ ng, nhà xuất bản đại học quốc gia TPHCM.5.2 Đặng Kim Chi, Hóa học môi tr ườ ng, nhà xuất bản giáo dục.





MÔ ĐUN-4Tác giả:Nguyễn Thị Thúy Thi

Luận văn tốt nghiệp dại học, 2007

1.Tên bài: Ancol (Bài 54, chươ ng VIII, sách giáo khoa hóa học 11)2.Tên việc làm: Etanol làm nhiên liệu.

3.Mục đích:-Học sinh biết etanol làm nhiên liệu góp phần làm ô nhiễm không khí.-Học sinh biết các sản phẩm phụ của quá trình sản xuất etanol gây ô nhiễm môi tr ườ ng.

4.Hệ thống các việc làm. I. Đị nh nghĩ a, phân loại, đồng phân và danh pháp. II.Tính chấ t vật lí và liên k ế t hyđ ro của ancol. III.Tính chấ t hóa học. IV. Đi ều chế và ứ ng d ụng.1. Đi ều chế .2.Ứ ng d ụng.

Giáo viên đặt câu hỏi: Nêu một số ứng dụng của etanol?Học sinh thảo luận và tr ả lờ i. Đáp án.

-Etanol đượ c dùng làm chất đầu để sản xuất các hợ p chất khác như: đietyl ete, axitaxetic…

-Một phần lớ n etanol đượ c dùng làm dung môi để pha chế veni, dượ c phẩm…-Etanol còn đượ c dùng làm nhiên liệu: dùng cho đèn cồn trong phòng thí nghiệm, dùng

thay xăng làm nhiên liệu cho động cơ đốt trong.-Trên thế giớ i đã nghiên cứu thành công và dùng etanol làm hiên liệu thay thế dầu mỏ.Giáo viên đặt câu hỏi:Vì sao nên dùng etanol làm nguồn nhiên liệu thay thế dầu mỏ.

Học sinh thảo luận và tr ả lờ i. Đáp án. Khi sử dụng xăng có pha etanol hoặc sử dụng etanol làm nhiên liệu thì giảm lượ ng khí

thải thoát ra môi tr ườ ng so vớ i xăng.Giáo viên đặt câu hỏi: Nguyên liệu để sản xuất r ượ u bia là gì?Học sinh thảo luận và tr ả lờ i.

Đáp án:Để điều chế ra các loại r ượ u nói riêng hoặc các đồ uống có etanol nói chung .

Nguyên liệu để sản xuất r ượ u bia:-Nguyên liệu để sản xuất r ượ u là gạo, ngô, sắn, lúa mạch, quả nho… Từ những nguyên

liệu đó lên men ta sẽ thu đượ c r ượ u.-Nguyên liệu để sản xuất bia là : Malt đại mạch, Malt từ ngũ cốc khác, hoa Huplông.Giáo viên vừa cho học sinh xem đoạn video clip 4.1 (đoạn video clip về cảnh xả nướ c

thải từ qui trình sản xuất bia) vừa thuyết trình:Trong quá trình lên men r ượ u, bia, ngoài các sản phẩm chính là etanol còn có các sản

phẩm phụ là: ađehit, ancol bâc cao (alcol propylic…), methanol, các hợ p chất của nitơ , photpho, một số acid hữu cơ (như axit axetic, axit lactc, axit succinic…), các dẫn xuất của phenol. Ngoài ra còn có đườ ng dư, xác thực vật…

Đó là những nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nướ c.





Giáo viên đặt câu hỏi: tác hại của các phụ phẩm khác của quá trình lên men r ượ u bia?Học sinh thảo luận và tr ả lờ i.

Đáp án.-Các alđehit, các dẫn xuất của phenol, axit axetic là những chất độc đối vớ i ngườ i và

động thực vật thủy sinh. Ngoài ra phenol và các dẫn xuất của phenol là những chất gây mùikhó chịu.

-Đườ ng dư, bã r ượ u là những chất hữu cơ dễ phân hủy. Nó làm giảm lượ ng oxi hòa tantrong nướ c. Khi chất hữu cơ bị phân giải yếm khí tạo nên mùi của H2S, CH4 …

-Các ancol bậc cao (như ancol propylic, ancol butylic…) là những chất gây mùi khóchịu. Các ancol này có tên chung là fusel (có mùi hôi khó chịu nên còn gọi là dầu khét).

Giáo viên đặt câu hỏi: tình tr ạng gây ô nhiễm ở một số nhà máy sản xuất r ượ u bia ở nướ c ta?b.Ứ ng d ụng của methanol.

Tính độc của methanol.Metanol là chất r ất độc, chỉ cần một lượ ng nhỏ vào cơ thể cũng có thể gây mù lòa,

lượ ng lớ n có thể gây tử vong (chỉ cần nuốt phải 30 mg CH3OH sẽ bị chết ngay). Metanol

cũng có thể lọt vào cơ thể thông qua đườ ng da làm cho da bị mẫn đỏ và nứt nẻ.5.Tài liệu tham khảo.5.1 Lê Duy Bá, Độc họcMôi tr ườ ng, Nhà xuất bản đại học quốc gia TPHCM.5.2 Nguyễn Thanh Hằng, công nghệ sản xuất và kiểm tra cồn etylic, nhà xuất bản khoa

học và k ỹ thuật.





MÔ ĐUN-5Tác giả: Nguyễn Thị Thúy Thi


1.Tên bài: Ankan (Bài 35, Chươ ng IV, sách giáo khoa hóa học 11)2.Tên việc làm: Ảnh hưở ng của khí metan đến môi tr ườ ng và sức khỏe của con ngườ i.

3.Mục đích:-Học sinh biết tính độc của khí metan.-Học sinh biết một số cách sử dụng khí metan trong cuộc sống.

4.Hệ thống các việc làm: I. Đồng đẳng, đồng phân và danh pháp. II.C ấ u trúc phân t ử ankan. III.Tính chấ t vật lí.

Giáo viên đặt câu hỏi: Khí metan gây nên hiện tượ ng gì trong tự nhiên?Học sinh tr ả lờ i:

Đáp án :

Khí metan là một trong những khí gây nên hiện tượ ng hiệu ứng nhà kính (gấ p 21 lần sovớ i khí CO2).Giáo viên đặt câu hỏi: Hiệu ứng nhà kính có ảnh hưở ng như thế nào đến môi tr ườ ng?Giáo viên cho học sinh xem đoạn video clip 5.1 (đoạn video clip về những thiệt hại do

hiệu ứng nhà kính gây ra).Sau khi xem học sinh thảo luận và tr ả lờ i.

Đáp án : Hậu quả của hiệu ứng nhà kính-Băng tan ở hai cực (Bắc cực và Nam cực) từ đó làm dâng cao mực nướ c biển, gây nên

sự nhiễm mặn nhiều hơ n cho nướ c ngọt của các con sông, nhiều nơ i trên thế giớ i có thể nhấnchìm trong nướ c biển trong đó có nướ c ta.

-Nhiều loài động vật bị tuyệt chủng.-Làm đại dươ ng ấm lên có thể làm thuận lợ i cho sự tạo thành và dịch chuyển nhữngkhối không khí nhiệt đớ i gây ra những cơ n bão vớ i những cườ ng độ mạnh hơ n.

Giáo viên thuyết trình về tính độc của khí metan: Ngườ i và động vật sẽ bị chết ngạt r ất nhanh vì thiếu dưỡ ng khí khi trong không khí có

chứa trên 85% thể tích khí metan. Nếu trong không khí có nồng độ CH4 lên tớ i 25-30 % thể tích, sẽ xuất hiện những triệu chứng nhiễm độc nặng như nhức đầu, ngạt mũi, khó thở làmmạch tim tăng lên. IV.Tính chấ t hóa học1.Phản ứ ng thế .2.Phản ứ ng tách.3.Phản ứ ng oxi hóa.CH4 +2O2 CO2 + H2O

3n+1

CnH2n+2 + 2 O2 nCO2 + (n+1) H2O III. Đi ều chế và ứ ng d ụng:a.Trong công nghi ệ p.b. Trong phòng thí nghi ệm.

Giáo viên đặt câu hỏi : Trong thực tế khí metan đượ c hình thành ở đâu ?





Chiếu đọan video clip 5.2 (đoạn video clip cho biết những nơ i có nhiều khí metan hìnhthành )

Sau khi xem học sinh thảo luận và tr ả lờ i. Đáp án: Sự hình thành khí metan trong thực tế

-Khí metan đượ c hình thành trong các vỉa than, dầu mỏ …Khí metan thoát ra khi cácmỏ này đượ c khai thác.

-Khí metan đượ c hình thành từ các hoạt động nông nghiệ p. Đặc biệt, nồng độ khímetan trong các bãi rác r ất cao. Khi rác hữu cơ bị phân hủy trong môi tr ườ ng yếm khí thì sẽ tạo thành chủ yếu là CO2 và CH4.2.Ứ ng d ụng:

Giáo viên đặt câu hỏi: Những cách sử dụng khí metan trong cuộc sống (biện pháp để hạn chế khí metan thoát vào môi tr ườ ng ?)

Chiếu đoạn video clip 5.3 (đoạn video clip về sản xuất biogas từ bãi rác)Sau khi xem học sinh thảo luận và tr ả lờ i câu hỏi.

Đáp án:-Sản xuất điện bằng cách thu khí metan từ bãi rác.

-Từ các ankan có trong phân của động vật, làm hầm biogas để thu khí đốt.5.Tài liệu tham khảo:Bùi Hữu Cườ ng, Phòng chống nhiễm độc trong công nghiệ p hóa chất, Nhà xuất bản

công nhân k ĩ thuật, Hà Nội 1982





MÔ ĐUN-6Tác giả:Nguyễn Thị Thu Hươ ng


1.Tên bài: Đại cươ ng về polime (Bài 13, chươ ng IV, sách giáo khoa hóa học 12)2.Tên việc làm: Ảnh hưở ng của polime đến môi tr ườ ng.

3. Mục đích :-Học sinh biết tính chất vật lí và hóa học của polime từ đó thấy đượ c những ảnh hưở ng

của polime đớ i vớ i môi tr ườ ng.-Học sinh biết cách sử dụng và xử lí các sản phẩm làm từ polime như thế nào là hợ p lí

không ảnh hưở ng đến môi tr ườ ng.4.Hệ thống các việc làm: I. Đị nh nghĩ a, phân loại và danh pháp1. Đị nh nghĩ a2.Phân loại.3.Danh pháp.

II. C ấ u trúc III.Tính chấ t1.Tính chấ t vật lí :

Giáo viên đặt câu hỏi: Nêu các tính chất vật lí của Polime ?Học sinh thảo luận và tr ả lờ i.

Đáp án: Hầu hết những polime là những chất r ắn, không bay hơ i, không có nhiệt độ nóng chảy

xác định mà nóng chảy ở một khoảng nhiệt độ khá r ộng.Khi nóng chảy, đa số polime cho chất lỏng nhớ t, để nguội r ắn lại gọi là chất dẻo.Một số polime không nóng chảy khi nung nóng mà bị phân hủy gọi là chất nhiệt r ắn.

Đa số polime không tan trong các dung môi thong thườ ng, một số tan đượ c trong dungmôi thích hợ p cho dung dịch nhớ t, thí dụ: cao su tan trong benzene… Nhiều polime có tính dẻo (PE, PP,… ), một số có tính đàn hồi (cao su,…), một số khác

có thể kéo thành sợ i dai bền (nilon-6, tơ sợ i,…), hay sợ i trong suốt mà không giòn như: polimetyl metacrilat

Các polime có thể cách điện, cách nhiệt hay bán dẫn.Giáo viên đặt câu hỏi: Sản xuấ polime gây ô nhiễm môi tr ườ ng như thế nào?Chiếu đoạn video clip 6.1 (đoạn video clip về cơ sở sản xuất cao su gây ô nhiễm môi

tr ườ ng nướ c)Sau khi xem học sinh thảo luận và tr ả lờ i.

Đáp án: Quá trình sản xuất cao su thải ra nhiều chất thải hữu cơ gây ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c.

Chất thải chưa qua xử lí đượ c thải tr ực tiế p vào môi tr ườ ng làm cho nguồn nướ c xunh quanh bị đen, có mùi hôi thối. Khi các chất hữu cơ thải ra bị phân hủy nhiều chất độc hại làm ônhiễm môi tr ườ ng đất, nướ c, không khí.2.Tính chấ t hóa họca.Phản ứ ng gi ữ nguyên mạch Polimeb.Phản ứ ng phân cắt mạch Polime.c.Phản ứ ng t ăng mạch Polime.





IV. Đi ều chế Polime1.Phản ứ ng trùng hợ p2.Phản ứ ng trùng ng ư ng

Giáo viên đặt câu hỏi: Đồ nhựa, túi gói hằng ngày bằng chất dẻo tổng hợ p sau khi thâmnhậ p vào môi tr ườ ng r ất khó bị phân hủy, phải sau r ất nhiều năm mớ i có thể bị phân hủy,một số loại nếu có phân hủy lại tan ra nhiều chất độc làm ô nhiễm đất đai.

Như vậy làm thế nào để giải quyết vấn đề ô nhiễm chất dẻo phế thải ?Giáo viên cho học sinh xem đoạn video clip 6.2 (đoạn video clip tr ồng cây trên bãi rác,

tái tạo nhựa và phế liệu thành gạch lỗ ở Philippin)Sau khi xem học sinh thảo luận và tr ả lờ i.

Đáp án:Biện pháp đượ c áp dụng đầu tiên là đốt cháy. Nhưng khi đốt cháy các khí độc lại sản

sinh ra như clo, hydrolorit,…bay vào không khí làm ô nhiễm môi tr ườ ng khí quyển.Do đốt cháy phế liệu không phải là phươ ng pháp tối ưu, ngườ i ta đã chuyển sang biện

pháp chôn sâu chúng vào trong lòng đất. Nhưng các phế liệu đó dù bị chôn sâu nhưng nếu cónhững tr ận mưa lớ n, động đất thì nó lại đưa lên mặt đất gây ô nhiễm môi tr ườ ng. Như vậy

chôn sâu các phế liệu từ các chất dẻo tổng hợ p vẫn chưa phải là biện pháp thỏa đáng.Một số nướ c trên thế giớ i đã xử lí nguồn chất dẻo bằng cách thu gom và tái sinh. Họ cho thu nhặt phế thải chất dẻo r ồi tái sinh thành sản phẩm mớ i. Phải biết phân loại rác: ráchữu cơ thì dùng làm phân bón, còn rác vô cơ như những kim loại (Al, Fe…) thì sẽ đượ c táichế. Đặc biệt, ở philippin còn tái tạo nhựa và phế liệu thành gạch lỗ. Đây là biện pháp khôngchỉ hạn chế ô nhiễm môi tr ườ ng mà còn đem lại nguồn thu nhậ p lớ n từ nhựa và phế liệu bỏ đi.

Biện pháp tốt nhất là nghiên cứu loại chất dẻo dễ phân hủy mà không làm ô nhiễm môitr ườ ng. Nhưng r ất khó thực hiện.

Ngoài ra còn dùng rác thải đã phân hủy để tr ồng hoa, cây kiểng.

Một biện pháp nữa cũng r ất phổ biến đó là dùng thuế để kiểm soát việc sử dụng túinilon.5.Tài liệu tham khảo:

5.1. Hoàng Văn Bính, Độc chất học công nghiệ p và dự phòng nhiễm độc, Nhà xuất bảnkhoa học và k ĩ thuật TP.HCM 2002.

5.2. Đặng Kim Chi, Hóa học môi tr ườ ng, Nhà xuất bản giáo dục, Hà Nội 2001.





MÔ ĐUN-7Tác giả:Nguyễn Thị Thu Hươ ng


1.Tên bài:Các vật liệu polimem (Bài 14, chươ ng IV, sách giáo khoa hóa học 12)2.Tên việc làm: Ảnh hưở ng của polime đến môi tr ườ ng.

3. Mục đích :-Học sinh biết đượ c các vật liệu đượ c sản xuất từ polime. Những ảnh hưở ng nghiêm

tr ọng của các loại polime của các loại polime này đến sức khỏe con ngườ i và đối vớ i môitr ườ ng.

-Phân loại đượ c các loại rác thải sinh hoạt làm từ polime để tái sử dụng hay tái chế.-Ý thức đượ c những việc làm hạn chế ô nhiễm môi tr ườ ng do các vật liệu polime.

4.Hệ thống các việc làm: I.Chấ t d ẻ o:1. Đị nh nghĩ a2.M ột số hợ p polime dung làm chấ t d ẻ o.

a.Polime (PE).Giáo viên đặt câu hỏi: Nêu ứng dụng của PE?Học sinh thảo luận và tr ả lờ i.

Đáp án: Polietilen (PE) có đơ n phân là CH2=CH2, là hợ p chất có độ thấm nướ c nhỏ, tính đàn

hồi và độ bền hóa học cao.Vì thế nó đượ c ứng dụng để làm ống nướ c, bình chứa,…Giáo viên đặt câu hỏi: Ảnh hưở ng của rác thải nilon đến môi tr ườ ng?Chiếu đoạn video clip 7.1 (đoạn video clip chôn rác nhựa y tế “kim tiêm” làm ô nhiễm

môi tr ườ ng nướ c, đất )Sau khi xem học sinh thảo luận và tr ả lờ i.

Bao bì làm bằng PE phải cần đến 400 năm mớ i phân hủy hoàn toàn, vì chúng không bị phân hủy hoàn toàn, vì chúng không bị vi sinh vật phân hủy và cũng không bị phân giải dướ iánh sáng mặt tr ờ i. Vì thế khi chôn rác nilon làm ô nhiễm đến môi tr ườ ng đất, nướ c. Còn khiđốt rác sẽ thải ra các khí độc CO, CO2… làm ô nhiễm môi tr ườ ng không khí.Vậy đốt vàchôn rác không phải là biện pháp tốt để xử lí rác thải.

Giáo viên đặt câu hỏi: Nêu những việc làm cụ thể để tái chế rác thải nilon trong sinhhoạt.

Chiếu đoạn video clip 7.2 (Đoạn video clip tái chế rác thải nilon thành gạch lỗ, phânloại rác thải, sử dụng rác làm phân bón hữu cơ …)


-Phải biết phân loại rác: rác hữu cơ thì dùng làm phân bón, còn rác vô cơ như nhữngkim loại (Al, Fe…) thì sẽ đượ c tái chế.

-Ở Philippin, ngườ i ta sử dụng rác thải và nhựa phế liệu để làm gạch lỗ nhằm hạn chế ônhiễm môi tr ườ ng mà còn đem lại nguồn thu nhậ p cho ngườ i dân. Ngoài ra, các bãi rác lànơ i thải ra nhiều khí metan, con ngườ i đã sản xuất ra biogas và điện sinh hoạt. Từ đó ngườ idân đượ c sử dụng nguồn điện và gas một cách miễm phí. Một biện pháp dễ thực hiện ở Việt

Nam đó là tr ồng cây trên bãi rác.-Ngoài ra còn để hạn chế rác thải nilon ta còn sử dụng các biện pháp sau:





-Sử dụng bao nilon một cách tiết kiệm (không cố tình xin thêm túi nilon nếu không cầnthiết), sử dụng giỏ xách thay cho túi nilon khi mua sắm.

-Tái sử dụng túi nilon để có thể dùng nhiều lần.-Sử dụng túi nilon trong việc thiết k ế thờ i trang.-Thay túi nilon bằng túi giấy.

b.Polivinyl clorua (PVC).

Giáo viên thuyết trình:PVC (polivynyl clorua) đơ n phân là vinyl clorua CH2=CH-Cl sản xuất từ axetilen và

clo, muối Hg đượ c dùng làm xúc tác (thảm họa gây bệnh Minamata ở Nhật Bản do Hg đượ cthải ra môi tr ườ ng…)

Sự phân hủy nhiệt polivynyl clorua và các chất đồng trùng hợ p khác có chứa clo (ở nhiệt độ từ 300oC ) có thể sinh ra nhiều chất độc như: HCl, CO2, CO, COCl2 …

Giáo viên đặt câu hỏi:Tình hình sử dụng túi nilon hiện nay? Ảnh hưở ng của rác thảinilon nói riêng, rác thải nói chung đến sức khỏe con ngườ i? Đáp án:

Do ý thức kém nên rác nilon sau khi sử dụng bị vứt khắ p mọi nơ i: trên các dòng sông,

trên các con đườ ng …Rác thải là nơ i trú ẩn của nhiều sinh vật gây bệnh như ruồi, muỗi…làm ảnh hưở ng đến sức khỏe con ngườ i.c.Polimetyl metacrilatd.Poliphenolfomanđ ehit (PPF)3.Khái ni ệm về vật li ệu compozit III.T ơ t ổ ng hợ p và t ơ nhân t ạo IV.Cao su thiên nhiên và cao su t ổ ng hợ pV.Keo dán5.Tài liệu tham khảo:

5.1.Hoàng Văn Bính, Độc chất học công nghiệ p và dự phòng nhiễm độc, Nhà xuất bản

khoa học và k ỹ thuật, Thành phố HCM,20025.2.Đặng Kim Chi, Hóa học môi tr ườ ng, Nhà xuất bản giáo dục, Hà Nội 2001





MÔ ĐUN-8Tác giả: Nguyễn Thị Thúy Thi


1.Tên bài: Nguồn hidrocacbon thiên nhiên (Bài 48, chươ ng VII, sách giáo khoa hóa học 11)2.Tên việc làm: Ảnh hưở ng của nhiên liệu hóa thạch đến môi tr ườ ng.

3.Mục đích:-Học sinh biết tác hại của việc tràn dầu và cách khắc phục sự cố tràn dầu.-Học sinh biết ảnh hưở ng của việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch đến môi tr ườ ng.

4.Hệ thống các việc làmA.DẦU MỎ: I. Tr ạng thái thiên nhiên, tính chấ t vật lí và thành phần của d ầu mỏ .1. Tr ạng thái thiên nhiên và tính chấ t vật lí.a. Tính chấ t vật lí.b. Tr ạng thái thiên nhiên.

Giáo viên thuyết trình:

Dầu mỏ đượ c khai tác từ các mỏ dầu dướ i lòng đất (trong lục địa cũng như ngoài thềmlục địa)Ở nướ c ta có một số mỏ dầu như mỏ Bạch Hổ (Vũng Tàu), mỏ Đại Hùng, mỏ Sư Tử

Tr ắng, mỏ R ồng...Tr ữ lượ ng đã đượ c xác minh là gần 550 triệu tấn dầu.Khi khai thác dầu thườ ng gặ p các tai nạn: cháy giàn khoan, dầu bị tràn ra biển? Biện

pháp khắc phục sự cố tràn dầu?Chiếu đoạn video clip 8.1 (đoạn video clip sậ p đườ ng ống dẫn dầu ở thành phố Hồ Chí

Minh, dầu loang ở Cà Mau gây ô nhiễm môi tr ườ ng... )Giáo viên đặt câu hỏi: Tác hại của việc tràn dầu ra sông, biển...

Sau khi xem học sinh thảo luận và tr ả lờ i. Đáp án: Dầu tràn ra biển gây ảnh hưở ng nhiều đến môi tr ườ ng:

-Làm ô nhiễm biển, sông hồ.-Ảnh hưở ng đến sinh hoạt và đờ i sống của động thực vật.Các biện pháp khắc phục sự cố tràn dầu.-Khoanh lớ p váng dầu bằng hàng rào cơ học nhằm ngăn chặn không cho dầu lan r ộng

ra.-Thu hồi lớ p váng dầu bằng bơ m.-Sử dụng chế phẩm sinh học xử lí dầu mỏ.

2.Thành phần hóa học.Dầu mỏ chứa thành phần các nguyên tố: 83-87% C, 11-14% H, 0.01-7% lưu huỳnh,

0.01-7% oxi, 0.01-0.02% nitơ II.Chư ng cất dầu mỏ.B. KHÍ DẦU MỎ VÀ KHÍ THIÊN HIÊNI.Thành phần khí dầu mỏ và khí thiên nhiênII.Chế biến, ứ ng dụng của khí dầu mỏ và khí thiên nhiên

Chiếu đoạn video clip 8.2 (cơ sở tái chế dầu thải từ các loại dầu nhớ t bỏ đi thải ra nhiềukhí độc gây ô nhiễm môi tr ườ ng, nếu tiế p xúc lâu sẽ có nguy cơ bị ung thư cao).





Giáo viên thuyết trình: ưu điểm của khí thiên nhiên so vớ i dầu mỏ.Khí thiên nhiên là nhiên liệu thay thế, không có nguồn gốc dầu mỏ, đượ c sử dụng để

chạy các động cơ nhiệt truyền thống, ít phát thải CO2, NOx. Khi cháy khí thiên nhiên phátthải ít hơ n 20% lượ ng CO2 và 50% NOx so vớ i xăng.

Hầu hết các năng lượ ng này đều bắt nguồn từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch (than, dầu,khí đốt thiên nhiên) đây là những nhiên liệu tạo ra điện để vận hành các nhà máy, các

phươ ng tiện đi lại...Đối vớ i các nhiên liệu hóa thạch, các chất thải đều đượ c thải tr ực tiế p vào không khí:

CO2, SO2, NOx, NO...Đó là các khí thải gây ra sự biến đổi khí hậu của trái đất. Nhiên liệuhóa thạch là nguồn nhiên liệu không thể tái tạo đượ c.

Chiếu đoạn video clip 8.3 (đoạn video clip về một số nguồn năng lượ ng mớ i có thể thay thế cho nhiên liệu hóa thạch)


Nguồn năng lượ ng sóng, năng lượ ng gió và năng lượ ng mặt tr ờ i, năng lượ ng nhiệt điện.5.Tài liệu tham khảo:

Nguyễn Phướ c Tươ ng, Tiếng kêu cứu của trái đất, nhà xuất bản giáo dục -1999





MÔ-ĐUN-9Tác giả: Nguyễn Thị Thúy Thi


1.Tên bài: Axit nitric và muối nitrat (Bài 12, Chươ ng III, sách giáo khoa hóa học 11)2.Tên việc làm: Tính độc của NOx và tính độc của mưa axit đến môi tr ườ ng.

3.Mục đích:-Học sinh biết tính độc của các khí NOx.-Học sinh biết nguyên nhân tạo thành mưa axit, mưa axit là gì, ảnh hưở ng của mưa axit

đến môi tr ườ ng.-Học sinh biết tác hại của việc sử dụng muối diêm trong thực phẩm.

4.Hệ thống các việc làm: A. Axit nitric. I.C ấ u t ạo phân t ử . II. Tính chấ t vật lí.

Giáo viên đặt câu hỏi: Nêu một số tính chất của HNO3?

Học sinh tr ả lờ i. Đáp án:Axit nitric không bền lắm: khi đun nóng nó bị phân hủy một phần theo phươ ng trình:

4HNO3 4NO2 +O2 +2H2OPhản ứng trên cũng xảy ra ở điều kiện thườ ng, đặc biệt khi có ánh sáng mặt tr ờ i.Giáo viên đặt câu hỏi: Khi lấy dung dịch HNO3 đặc chúng ta có đượ c lấy ngay nơ i làm

thí nghiệm không? Vì sao ?Học sinh thảo luận và tr ả lờ i.

Đáp án:Khi lấy HNO3 đậm đặc cần phải tiến hành trong tủ hút. Vì hơ i HNO3 có chứa các khí

NOx kích thích mạnh đườ ng hô hấ p và mắt nên r ất nguy hiểm. Hơ n nữa, các khí NOx thoátra gây ô nhiễm không khí. III.Tính chấ t hóa học1.Tính axit.2.Tính oxi hóa.

Giáo viên đặt câu hỏi: Tính oxi hóa của HNO3 đượ c thể hiện như thế nào?Học sinh tr ả lờ i.

Đáp án:Axit nitric là một trong những axit có tính oxi hóa mạnh nhất. Tùy thuộc vào nồng độ

của axit và bản chất của chất khử mà HNO3 có thể bị khử đến các sản phẩm khác nhau như: NO

2, NO, N

2O, N

2, NH

4 NO

3

Giáo viên nêu vấn đề: Trong các chất trên chất nào gây ô nhiễm không khí?Học sinh tr ả lờ i.

Đáp án: Chất gây ô nhiễm không khí trong các chất trên là: NO, NO2, N2O4 Giáo viên thuyết trình :Tính độc của NO, NO2:

-Tính độc của NO2: Khi tiế p xúc vớ i NO2 vớ i nồng độ 9,4 mg/m3 gây r ối loạn đườ ng hô

hấ p. Ở 20-50 ppm gây kích ứng mắt. Tiế p xúc vớ i nồng độ 169 mg/m3 (90ppm) gây phù phổi.





-Tính độc của NO: khí NO ít độc hơ n NO2, NO2 độc hơ n 4 lần so vớ i NO. Khi tiế p xúcvớ i NO ở liều cao gây ra các tổn thươ ng chết ở hệ thần kinh trung ươ ng.

-Ngườ i ta thườ ng dùng công thức NOx để chỉ hỗn hợ p NO và NO2 đồng thờ i có mặttrong không khí.

Giáo viên đặt câu hỏi: Trong thực tế các hoạt động nào tạo ra các khí NOx?Giáo viên cho học sinh xem đọan video clip 9.1 (đoạn video clip về các hoạt động thải

ra khí NOx)Sau khi xem học sinh thảo luận và tr ả lờ i câu hỏi.

Đáp án:-Nguồn tạo ra NO2 nhiều nhất là k ĩ nghệ hóa học như sản xuất axit HNO3, phân bón…-Do việc đốt các nhiên liệu hóa thạch (như than, dầu mỏ…) trong các hoạt động giao

thông vận tải, hoạt động của các nhà máy…-Trong khói thuốc lá có cả NO và NO2

a.V ớ i kim loạib.Vói phi kimc.V ớ i hợ p chấ t

IV.Ứ ng d ụngV. Đi ều chế :1.Trong phòng thí nghi ệm.2.Trong công nghi ệ p.

Giáo viên thuyết trình: khi khí NO và NO2 thoát ra ngoài không khí thì xảy ra phản ứngtạo thành HNO3. Khi đó HNO3 tạo thành sẽ k ết hợ p vớ i những phân tử nướ c có mặt trongkhông khí hoặc các đám mây. Khi đó sẽ tạo thành mưa axit.

Giáo viên đặt câu hỏi: Mưa axit là gì? Mưa axit có tác hại như thế nào?Chiếu đoạn video clip 9.2.Sau khi xem học sinh thảo luận và tr ả lờ i.

Đáp án: Nướ c mưa bình thườ ng có pH=5,6. Nếu nướ c mưa có pH<5,6 thì ta nói nướ c mưa đã bị axit hóa hay còn gọi là mưa axit.

Tác hại của mưa axit:-Mưa axit gây ra sự phá hủy các tòa nhà, các tượ ng đài làm từ cẩm thạch, đá vôi, đá

phiến vì xảy ra phản ứng:CaCO3 + 2HNO3 Ca(NO3)2 + CO2 +H2O

-Mưa axit phá hủy cây cối, mùa màng, làm đình tr ệ sự phát triển r ừng. Ảnh hưở ngnghiêm tr ọng đến môi tr ườ ng nướ c (làm giảm pH của môi tr ườ ng nướ c) làm chết các sinhvật dướ i nướ c như tôm cá…

-Mưa axit ảnh hưở ng xấu tớ i đất do nướ c mưa ngấm xuống đất làm tăng độ chua củađất, hòa tan các nguyên tố cần thiết của cây như canxi, magiê… làm suy thoái đất, cây cốikém phát triển.

-Nướ c mưa axit thì con ngườ i không sử dụng đượ c (do pH quá thấ p và khi pH thấ pnướ c mưa có thể hòa tan đượ c một số bụi kim loại và oxit kim loại có trong không khí như oxit chì… làm cho nướ c mưa tr ở nên độc hơ n nữa đối vớ i cây cối, vật nuôi và con ngườ i).

Giáo viên đặt câu hỏi: Nêu các biện pháp làm giảm khí NOx trong các hoạt động củacuộc sống?

Học sinh thảo luận và tr ả lờ i.





Đáp án:Trong các hoạt động của cuộc sống thì mọi ngườ i đặc biệt là đối vớ i học sinh nên hạn

chế sử dụng xe gắn máy như khi đi học hoặc khi di chuyển nên đi bằng xe đạ p nên đi bằngxe buýt.

Sử dụng nguồn năng lượ ng khác thay thế nguồn nhiên liệu hóa thạch: Năng lượ ng mặt tr ờ i.

Năng lượ ng gió. Năng lượ ng hạt nhân. Nhiên liệu sinh học. Nhiên liệu hidro. Năng lượ ng sóng biển.

B.Muố i nitrat I.Tính chấ t của muố i nitrat II.Ứ ng d ụng của muố i nitrat.

Giáo viên vừa cho học sinh xem đoạn video clip 9.3 vừa thuyết trình: Trong thực phẩmngườ i ta thườ ng sử dụng muối diêm (là hỗn hợ p muối nitrat và nitrit) trong ba tê, xúc xích,

lạ p xưở ng, thực phẩm có màu sắc đẹ p (màu đỏ). Muối diêm có tác dụng giữ cho cá đượ ctươ i về mặt cảm quan. Nhìn bên ngoài thực phẩm có vẻ cứng, tươ i đỏ.Ảnh hưở ng của muối diêm đến sức khỏe của con ngườ i: Muối diêm là loại phụ gia

đượ c sử dụng vớ i liều lượ ng r ất hạn chế nhưng nhiều nơ i sử dụng liều lượ ng cao để bảoquản thực phẩm. Chất chuyển hóa cuối cùng là NO2

- (nitrit). Các nitrit làm cho hồng cầukhông tiế p nhận oxi, đặc biệt ở tr ẻ em. Một liều nhỏ của muối diêm cũng có thể gây tử vongtrong vài phút do tr ụy tim mạch, có thể có các triệu chứng kèm theo khác như đau bụng, óimửa, tím tái.Và cũng như một số hóa chất khác, dùng nhiều trong thờ i gian dài sẽ gây bệnhung thư.

Giáo viên đặt câu hỏi: Biện pháp hạn chế sử dụng các chất độc có trong thực phẩm nói

chung và muối diêm nói riêng.Học sinh thảo luận và tr ả lờ i. Đáp án:

-Giáo dục, nâng cao trình độ hiểu biết trong nhân dân để ý thức đượ c tính độc hại củacác chất độc mà không dùng trong sinh hoạt, trong đờ i sống hằng ngày.

-Kiểm tra chất lượ ng sản phẩm ở các cơ sở sản xuất, có biện pháp mạnh đối vớ i các cơ sở có sử dụng độc gia nghiêm cấm trong thực phẩm. Việc kiểm tra này cần phải tiến hànhthườ ng xuyên và bất cứ lúc nào.

-Quản lí các loại hóa chất độc hại, nghiêm cấm sự buôn bán tràn lan.5.Tài liệu tham khảo:

5.1 Hoàng Văn Bính, Độc chất học nông nghiệ p, Nhà xuất bản khoa học và k ĩ thuật5.2 Bùi Hữu Cườ ng, Phòng chống nhiễm độc công nghiệ p hóa chất, Nhà xuất bản công

nhân k ĩ thuật.5.3 Nguyễn Phướ c Tươ ng, Tiếng kêu cứu của trái đất, Nhà xuất bản giáo dục-1999





MÔ-ĐUN-10Tác giả:Nguyễn Thị Mỹ Hạnh


1.Tên bài: Tính chất của kim loại. Dãy điện hóa của kim loại (Bài 18, chươ ng V, sách giáokhoa hóa học 12 )

2.Tên việc làm: Hiểu tính chất vật lí chung của kim loại. Biết tính chất hóa học đặc tr ưng vàdãy điện hóa của kim loại.3.Mục đích:

-Học sinh biết tác hại của muối kim loại đến môi tr ườ ng.-Học sinh biết các cơ sở sản xuất hóa chất gây ô nhiễm môi tr ườ ng.

4.Hệ thống các việc làm: I.Tính chấ t vật lí.1.Tính chấ t chung.2.Gi ải thícha.Tính d ẻ o

b.Tính d ẫ n đ i ệnc.Tính d ẫ n nhi ệtd.Ánh kim II.Tính chấ t hóa học.

Tính chât hóa học chung của kim loại là tính khử.M → Mn+ + ne

1.Tác d ụng vớ i phi kima.Tác d ụng vớ i clo

2Zn + Cl2 → ZnCl2 b.Tác d ụng vớ i oxi

c.Tác d ụng vớ i l ư u hu ỳnh Nhiều kim loại có thể khử lưu huỳnh từ số oxi hóa 0 (S0) xuống số oxi hóa -2( S-2). Phản ứng cần đun nóng ( tr ừ Hg)

Fe + S T0 FeS

Hg + S HgS2.Tác d ụng vớ i dung d ị ch axita.Tác d ụng vớ i dung d ị ch HCl, H 2 SO4 loãngFe + HCl→ FeCl2 + H2

b.Tác d ụng vớ i dung d ị ch HNO3 , H

2 SO

4 đặcCu + 2 H2SO4 → CuSO4 + SO2 + 2H2O

3.Tác d ụng vớ i nướ c4.Tác d ụng vớ i dung d ị ch muố i

Giáo viên cho học sinh xem đoạn video clip 10.1 (cơ sở sản xuất muối kim loại gây ônhiễm môi tr ườ ng). Giáo viên đặt câu hỏi: Ảnh hưở ng của muối kim loại đến môi tr ườ ngnhư thế nào?






Các muối kim loại như ZnCl2, ZnSO4, FeCl2, FeSO4, muối kali... gây ô nhiễm môitr ườ ng nướ c, có mùi môi gây ô nhiễm môi tr ườ ng không khí, làm cho thực vật kém pháttriển. III.Dãy đ i ện hóa của kim loại1.C ặ p oxi hóa khử của kim loại2.So sánh tính chấ tt của các cặ p oxi hóa- khử

3.Dãy đ i ện hóa của kim loại4.Ý nghĩ a của dãy đ i ện hóa của kim loại5.Tài liệu tham khảo:

Sách giáo khoa hóa học 12- Bộ Giáo Dục và Đào Tạo.





MÔ-ĐUN-11Tác giả:Nguyễn Thị Thúy Thi


1.Tên bài:Phenol (bài 55, Chươ ng VIII, sách giáo khoa hóa học 11).2.Tên việc làm: Tính độc của Phenol và ảnh hưở ng của thuốc tr ừ sâu đối vớ i sức khỏe con

ngườ i.3.Mục đích:

-Học sinh biết tính độc của phenol. Từ đó hình thành cho học sinh tính cẩn thận khi sử dụng phenol.

-Học sinh biết tác hại của thuốc tr ừ sâu đối vớ i sức khỏe của con ngườ i.4.Hệ thống các việc làm:I. Đị nh nghĩ a, phân loại và tính chấ t vật lí.1. Đị nh nghĩ a2.Phân loại3.Tính chấ t vật lí.

-Tính độc của phenol: đối vớ i con ngườ i.Phenol là một hóa chất r ất độc hại, có thể bị hấ p thụ vào cơ thể nhanh do tiế p xúc quada và qua đườ ng tiêu hóa.

Tác động do tiế p xúc thờ i gian ngắn: Hợ p chất phenol và hơ i gây ăn mòn đối vớ i mắt,da, phế nang. Khi hít phải hơ i phenol có thể gây phù phổi. Tác động đến hệ thần kinh trungươ ng, tim và thận, gây co giật, hôn mê, r ối loạn tim, hô hấ p kém suy nhượ c cơ thể, có thể gây tử vong.

Tác động do tiế p xúc lâu dài và lặ p lại:Tiế p xúc kéo dài hay lặ p lại vớ i da có thể bị viêm da, khi thâm nhậ p vào cơ thể sẽ tích tụ tại gan, thận, dạ dày và da.

-Phenol độc vớ i thủy sinh.

Phenol khi tiế p xúc vớ i da sẽ gây bỏng. Khi bị bỏng phenol thì sơ cứu như sau:Lột quần áo bị nhiễm hóa chất. R ửa da bằng nhiều nướ c hoặc tắm. Đeo găng tay khitiến hành sơ cứu, dùng olyethylene glycol 300 hoặc dầu thực vật để loại bỏ hoặc trung hòa

phenol. Đưa đến tr ạm y tế gần nhất.-Ngành sản xuất giấy, sản xuất vật liệu cách điện, sản xuất nhựa phenolfomandehit, sản

xuất sodium benzoat… Những ngàng sản xuất trên cũng gây ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c bở i phenol. II.Tính chấ t hóa học III. Đi ều chế và ứ ng d ụng1. Đi ều chế 2.Ứ ng d ụng

Phenol đượ c dùng để điều chế chất kích thích sinh tr ưở ng thực vật, thuốc diệt cỏ. Vídụ: axit 2,4-diclophenoxiaxetic (2,4-D), axit 2,4,5 triclophenolxiaxetic (2,4,5- T)

Ở nồng độ thấ p dung dịch hai chất này có tác dụng kích thích sự tăng tr ưở ng của thựcvật. Tuy nhiên ở nồng độ cao hơ n dung dịch hai chất này có tác dụng diệt cỏ và làm r ụng lácây.

Thuốc tr ừ sâu và thuốc diệt cỏ r ất nguy hiểm đối vớ i sức khỏe con ngườ i. Những cơ sở sản xuất thuốc tr ừ sâu và thuốc diệt cỏ thải ra các chất độc hại làm ảnh hưở ng đến cuộc sống





và sức khỏe của ngườ i dân sống gần khu vực sản xuất. Giáo viên đặt câu hỏi: Thuốc tr ừ sâuvà thuốc diệt cỏ ảnh hưở ng như thế nào đối vớ i sức khỏe con ngườ i?

Chiếu cho học sinh xem đoạn video clip 11.1 (đoạn video clip về cơ sở sản suất thuốcsâu gây nguy hại đến sức khỏe con ngườ i).


Thuốc tr ừ sâu có nhiều ảnh hưở ng ngghiêm tr ọng đến môi tr ườ ng và sức khỏe con ngườ i-Ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c: không có nướ c sinh hoạt, ảnh hưở ng đến động vật thủy

sinh: không một con cá tép nào sống sót.-Ảnh hưở ng đến sức khỏe của ngườ i dân: phụ nữ sức khỏe suy kiệt, xuất hiện nhiều

mẫn ngứa, đau đầu, hoa mắt, chóng mặt.Tr ẻ em kém ăn, suy dinh dưỡ ng.-Gây ô nhiễm môi tr ườ ng không khí.

5.Tài liệu tham khảo:5.1. Phạm Văn Thưở ng, Cơ sở hóa học môi tr ườ ng, Nhà xuất bản khoa học và k ĩ thuật5.2 Lê Trung, Bệnh nhiễm độc hóa chất tr ừ sâu, Nhà xuất bản y học.







1.Tên bài: Khái quát về nhóm nitơ ( Bài 9, chươ ng II, sách giáo khoa hóa học 11)2.Tên việc làm: Ảnh hưở ng của asen và các hợ p chất của Asen đối vớ i con ngườ i và môitr ườ ng.3.Mục đích:

-Học sinh biết tính độc của asen và các hợ p chất của asen đến sức khỏe con ngườ i.-Học sinh biết thông tin về chất lượ ng nguồn nướ c ngầm ở một số nơ i ở nướ c ta.-Học sinh biết một số biện pháp xử lí nguồn nướ c ngầm bị nhiễm asen.-Hình thành cho học sinh ý thức giữ gìn an toàn trong lao động.

4.Hệ thống các việc làm:

I .V ị trí của nhóm nit ơ trong bảng hệ thố ng tuần hoàn. Giáo viên đặt câu hỏi: Nêu các đườ ng xâm nhậ p asen vào cơ thể?Học sinh tr ả lờ i.

Đáp án:Có thể bị nhiễm độc asen qua đườ ng tiêu hóa, hô hấ p, tiế p xúc.Giáo viên đặt câu hỏi: Tác hại của asen đến sức khỏe con ngườ i và động vật?Chiếu đọan video clip 12.1 (Tác hại của asen)Sau khi xem học sinh thảo luận và tr ả lờ i câu hỏi.

Đáp án: -Ảnh hưở ng của asen đến sức khỏe con ngườ i: Bột asen ngấm và bám vào da làm da bị

phồng r ộ p viêm tấy và lở loét.-Bột và hơ i asen kích thích mạnh đối vớ i niêm mạc gây viêm giác mạc, viêm họng…

làm r ối loạn thần kinh như nhức đầu, chóng mặt… Nếu tiế p xúc thườ ng xuyên vớ i asen cóthể bị ung thư da, ung thư phổi, bị xơ gan.

-Ảnh hưở ng đến động vật: asen độc vớ i thủy sinh.-Ảnh hưở ng đến thực vật: asen ảnh hưở ng đến thực vật như một chất ngăn cản quá

trình trao đổi chất, làm giảm năng xuất cây tr ồng.Giáo viên đặt câu hỏi: Nguồn gốc gây ô nhiễm asen (thạch tín)? Những nghề nghiệ p

thườ ng tiế p xúc vớ i asen? Học sinh thảo luận và tr ả lờ i. Đáp án:

Nguồn gốc gây ô nhiễm asen ( thạch tín ):

-Nguyên tố asen là một thành phần cơ bản của đất.Trong đất asen tồn tại ở dạng quạngnhư As2S3, quặng FeAsS… Do cấu trúc địa tầng một số nơ i có hàm lượ ng asen cao, khi đóđất đã bị ô nhiễm bở i asen.

-Do sử dụng thuốc tr ừ sâu gốc asen.-Những nghề nghiệ p thườ ng tiế p xúc vớ i asen:

Xử lí quặng asen.Luyện kim màu Cu, Pb, Zn… Asen là tạ p chất trong các quặng kim loại nói trên.Làm nông nghiệ p (sử dụng thuốc bảo vệ thực vật gốc asen).





Giáo viên đặt câu hỏi: Khi đất bị nhiễm asen thì sẽ gây nhiễm độc cho con ngườ i bằng con đườ ng như thế nào? Đáp án:

Khi đất bị nhiễm asen thì thực vật cũng hấ p thụ một phần asen vào r ễ, than, lá, củ,quả… Khi con ngườ i sử dụng các thực phẩm đó thì cũng bị nhiễm độc asen. Khi đất bị nhiễm asen thì nguồn nướ c cũng bị ô nhiễm asen, khi con ngườ i sử dụng nguồn nướ c thì bị

nhiễm độc asen.Giáo viên thuyết trình:Tình hình ô nhiễm nguồn nướ c ngầm do asen ở Việt Nam. Biện pháp xử lí nướ c ngầm

bị nhiễm asen.Ở nướ c ta có một số nơ i bị nhiễm asen r ất nặng như Hà Nội, Kiên Giang, An Giang,

Đồng Tháp…Đối vớ i nguồn nướ c bị nhiễm asen cần phải xử lí tr ướ c khi sử dụng.

II.Tính chấ t chung của các nguyên t ố nhóm nit ơ .1.C ấ u hình electron của nguyên t ử .2.S ự bi ế n đổ i tính chấ t của các đơ n chấ t.

3.S ự bi ế n đổ i tính chấ t của các hợ p chấ t.a.H ợ p chấ t vớ i hidro.Giáo viên thuyết trình về đặc điểm và tính độc của AsH3 AsH3 hay còn gọi là asin là một chất khí độc, không màu, có mùi tỏi. Asin tiế p xúc vớ i

ánh sáng và độ ẩm giải phóng ra asen.Tính độc của AsH3:Khi bị nhiễm độc nhẹ asin thì gây nhức đầu , suy nhượ c, thiếu máu nhẹ…Khi bị nhiễm độc nặng asin thì gây thiếu máu nghiêm tr ọng, r ối loạn điện tim, tử vong

do suy tim kèm phù phổi.Giáo viên đặt câu hỏi: Các ngành nghề thườ ng tiế p xúc vớ i AsH3?

Học sinh tr ả lờ i. Đáp án:Các ngành nghề có nguy cơ nhiễm độc AsH3 cao:-Trong công nghiệ p luyện kim đặc biệt trong quá trình tẩy gỉ ở kim loại bằng axit như

k ẽm, thiếc… trong các kim loại có chứa tạ p chất asen.-Luyện chì.Giáo viên thuyết trình về cách phòng tránh nhiễm độc Asen.-Ngườ i phụ trách sản xuất và ngườ i lao động phải biết rõ nguồn gốc phát sinh asin

trong quá tình lao động để có phươ ng án dự phòng hiệu quả.-Phải phát hiện nồng độ AsH3 trong không khí nơ i sản xuất có thể có mặt trong suốt

quá trình lao động.-Nếu phải tiế p xúc vớ i nồng độ AsH3 cao thì bắt buộc phải dùng mặt nạ có bình dưỡ ng

khí hoặc không khí nén.b.Oxit và hidroxit.b.1 As203:

As2O3 còn đượ c gọi là anhiric asenơ , là dạng bột k ết tinh hoặc vô định hình.Tính độc của As2O3:Tác động do tiế p xúc thờ i gian ngắn:Hợ p chất này gây ăn mòn đối vớ i mắt, da và phế nang có thể gây tử vong.





Tác động do tiế p xúc lâu và lặ p lại: Tiế p xúc kéo dài hay lặ p lại vớ i da có thể bị viêmda. Chất này có thể tác động đến da (mất sắc tố), hệ tuần hoàn. As2O3 là chất gây ung thư.

As2O3 độc vớ i thủy sinh.Ứ ng dụng của As2O3:As2O3 là nguyên liệu để chế tạo các hợ p chất Asen để làm chất bảo vệ thực vật (thuốc

tr ừ sâu, thuốc diệt cỏ, thuốc tr ừ nấm…) thuốc diệt chuột. As2O3 đượ c dùng để bảo quản các

sản phẩm thuộc da, dùng trong k ĩ nghệ thủy tinh…Các công nhân lao động trong các ngành nghề trên dễ bị nhiễm độc As2O3.

b.2 As2O5:Giáo viên thuyết trình về tính độc và những ứng dụng của As2O5.As2O5 còn gọi là anhirit asenic là dạng bột màu tr ắng.Tính độc của As2O5 tươ ng tự như tính độc của As2O3.Ứ ng dụng của As2O5:As2O5 đượ c sử dụng trong l ĩ nh vực sản xuất thủy tinh, bảo quản gỗ, diệt cỏ, diệt nấm…Giáo viên đặt câu hỏi: trong l ĩ nh vực nông nghiệ p, cần làm thế nào để giảm thiểu sự ô

nhiễm nguồn nướ c, đất do asen gây ra?

Học sinh thảo luận và tr ả lờ i. Đáp án:Trong nông nghiệ p cần thay thế asen bằng các hợ p chất ít độc khác làm chất bảo vệ

thực vật hoặc sử dụng phươ ng pháp sinh học để bảo vệ thực vật. Việt Nam qui địng nồng độ tối đa cho phép của asen là 0,0003 mg/ml (cho As2O3 và

As2O5). Đối vớ i những ngành nghề thườ ng xuyên tiế p xúc vớ i asen và các hợ p chất của asenthì ngườ i lao động cần phải trang bị đầy đủ phươ ng tiện lao động để bảo vệ cơ thể, nhất làmặt nạ để chống hơ i khí độc, bụi và khói…

Phải khám sức khỏe định kì ba tháng một lần.5.Tài liệu tham khảo:

5.1 Lê Huy Bá, Độc học môi tr ườ ng, nhà xuất bản đại học quốc gia TPHCM.5.2 Hoàng Văn Bính, Độc chất học công nghiệ p, Nhà xuất bản khoa học và k ĩ thuật.5.3 Lê Trung, Bệnh nghề nghiệ p, Nhà xuất bản y học, Hà Nội -2000





MÔ-ĐUN-13Tác giả: Nguyễn Thị Mỹ Hạnh


1.Tên bài: Hợ p kim (Bài 19, chươ ng V, sách giáo khoa hóa học 12)2.Tên việc làm:

-Giúp cho học sinh biết hợ p kim là gì và cấu tạo như thế nào?-Biết tính chất và ứng dụng của hợ p kim.

3.Mục đích:-Học sinh biết vàng là một kim lại quí.-Học sinh biết việc tận thu vàng từ các quặng thải vàng gây ô nhiễm môi tr ườ ng.

4.Hệ thống các việc làm: I.Khái ni ệm II.Tính chấ t III.Ứ ng d ụng.

Trên thực tế hợ p kim đượ c sử dụng nhiều hơ n kim loại nguyên chất.

Hợ p kim đượ c sử dụng r ộng rãi trong nhiều ngành công nghiệ p quốc dân. Những hợ p kim nhẹ bền, chịu đượ c nhiệt độ cao và áp suất cao dùng để chế tạo tên lửa,tàu vũ tr ụ, máy bay, ô tô…

Những hợ p kim có tính bền hóa học, cơ học cao dùng để chế tạo các thiết bị trongngành dầu mỏ và công nghiệ p hóa chất.

Những hợ p kim cứng và bền dùng để xây dựng nhà cửa, cầu cống… Những hợ p kim không gỉ dùng để chế tạo các dụng cụ y tế, dụng cụ làm bế p…Vàng r ất đẹ p nhưng r ất mềm, các đồ trang sức bằng vàng tinh khiết dễ bị biến dạng và

mòn. Hợ p kim vàng vớ i Ag, Cu (vàng tây) đẹ p và vàng dùng để chế tạo đồ trang suất vàtr ướ c đây một số nướ c còn dùng để đúc tiền.

Vàng là một kim loại quí,vàng đượ c khai thác từ các mỏ vàng.Việc tận thu vàng từ cácquặng thải vàng gây ô nhiễm môi tr ườ ng. Giáo viên đặt câu hỏi: Tại sao việc tận thu vàng từ các quặng thải vàng lại gây ô nhiễm môi tr ườ ng và nó gây ô nhiễm môi tr ườ ng như thế nào?

Chiếu đoạn video clip 13.1 (Tận thu vàng từ các quặng thải vàng gây ô nhiễm môitr ườ ng)


Gây ô nhiễm môi tr ườ ng không khí, bốc mùi hôi do các quặng thải vàng không đượ ctậ p k ết vào kho bãi.

Ngoài ra, trong các quặng thải còn chứa các chất độc hại khác như: Hg, Cianua…sẽ gâyô nhiễm môi tr ườ ng…5.Tài liệu tham khảo:

Sách giáo khoa hóa học 12- Bộ Giáo Dục và Đào Tạo.







1.Tên bài: Benzen và alkyl benzen (Bài 46, chươ ng VII, sách giáo khoa hóa học 11)2.Tên việc làm: Tính độc của benzen và alkyl benzen

3.Mục đích : -Học sinh biết tính độc của benzen và toluen-Học sinh biết đượ c ứng dụng của benzen trong thực tế -Học sinh biết ảnh hưở ng của thuốc tr ừ sâu đến môi tr ườ ng và sức khỏe con ngườ i như

thế nào?4.Hệ thống các việc làm: I.C ấ u trúc, đồng đẳng, đồng phân và danh pháp II.Tính chấ t vật lí1.Nhi ệt độ nóng chả y, nhi ệt độ sôi và khố i l ượ ng riêng2.Màu sắc, tính tan và mùi

Tính độc của bezen:Benzen là một chất độc dễ bay hơ i. Benzen xâm nhậ p vào cơ thể ngườ i qua da (tiế p xúctr ực tiế p) và qua phổi. Khi tiế p xúc vớ i benzen gây r ối loạn oxi hóa khử của tế bào dẫn đếntình tr ạng xuất huyết bên trong cơ thể, nếu hấ p thụ nhiều benzen trong cơ thể sẽ bị nhiễmđộc cấ p vớ i các triệu chứng khó chịu, đau đầu, nôn, có thể tử vong và suy hô hấ p.

Nếu thườ ng xuyên tiế p xúc vớ i benzen có thể gây độc mãn tính, lúc đầu gây r ối loạntiêu hóa, ăn kém ngon, đau đầu, thiếu máu nhẹ, khó thở do thiếu máu, tiế p theo là xuất huyếttrong nặng, thiếu máu nặng, giảm hồng cầu và cả bạch cầu. Đây là bệnh nguy hiểm vì

benzen có thể tích lũy lâu dài trong xươ ng, có thể sau hai năm mớ i phát bệnh k ể từ khinhiễm benzen.

Benzen có thể gây bệnh ung thư Benzen và các đồng đẳng của nó xâm nhậ p vào cơ thể qua đườ ng hô hấ p, qua tiế p xúcda. III.Tính chấ t hóa học IV. Đi ều chế và ứ ng d ụng1. Đi ều chế 2.Ứ ng d ụng.

Benzen là một trong những nguyên liệu quan tr ọng nhất của công nghiệ p hóa hữu cơ . Nó đượ c dùng nhiều nhất trong tổng hợ p các monome trong sản xuất polime làm chất dẻo,cao su, tơ sợ i…

Từ benzen ngườ i ta có thể điều chế nitro benzen, anilin, phenol dùng để tổng hợ p phẩmnhuộm, dượ c phẩm, thuốc tr ừ sâu, thuốc tr ừ dịch hại…Từ benzen có thể điều chế thuốc tr ừ sâu 666. Giáo viên đặt câu hỏi: Thuốc tr ừ sâu r ất độc hại cho sức khỏe con ngườ i và môitr ườ ng như thế nào?

Chiếu cho học sinh xem đoạn video clip 14.1 (Tác hại của thuốc tr ừ sâu)Sau khi xem học sinh thảo luận và tr ả lờ i.

Đáp án: -Thực vật không phát triển, cá chết.-Mỗi khi mưa xuống mùi thuốc sâu bốc lên làm ô nhiễm môi tr ườ ng không khí.





-Làm ô nhiễm nguồn nướ c, không có nướ c sạch cho sinh hoạt.Gây ra bệnh ung thư, làm nhiều ngườ i chết.

5.Tài liệu tham khảo:5.1 Nguyễn Đức Khiển, Môi tr ườ ng và sức khỏe, Nhà xuất bản lao động- xã hội5.2 Thiệu Lục, Ô nhiễm môi tr ườ ng-Sự cảnh cáo, Nhà xuất bản phụ nữ.





MÔ-ĐUN-15Tác giả: Nguyễn Thị Mỹ Hạnh


1.Tên bài:Clo (Bài 22, chươ ng IV, sách giáo khoa hóa học 10)2.Tên việc làm:

-Clo có những tính chất vật lí và hóa học đặc tr ưng nào?-Clo có những ứng dụng gì và đượ c điều chế như thế nào?

3.Mục đích: -Học sinh biết tính chất vật lí của clo.-Học sinh biết ứng dụng của clo trong xử lí nướ c sạch.

4.Hệ thống các việc làm: I.Tính chấ t vật lí

Clo là chất khí màu vàng lục, mùi xốc.Khí clo r ất độc nó phá hoại niêm mạc đườ ng hô hấ p. Cần cẩn thận khi tiế p xúc vớ i khí

clo

II.Tính chấ t hóa học1.Tác d ụng vớ i kim loại2.Tác d ụng vớ i hidro3.Tác d ụng vớ i nướ c và vớ i dung d ị ch ki ềm4.Tác d ụng vớ i muố i của cac halogen khác5.Tác d ụng vớ i các chấ t khử khác III.Ứ ng d ụng

Clo đượ c dùng để tẩy tr ắng vải, sợ i, giấy.Là nguyên liệu để sản xuất nhiều hợ p chất vô cơ và hữu cơ .Clo có tác dụng diệt khuẩn nên dùng để sát trùng trong hệ thống cung cấ p nướ c sạch.

Chiếu đoạn video clip 15.1 (Ứ ng dụng của hóa học trong việc làm sạch nướ c)Giáo viên đặt câu hỏi: các hóa chất đựợ c sử dụng trong quá trình xử lí nướ c là gì? Cho biết vai trò của từng chất?


Than hoạt tính: dùng để loại bỏ chất bẩn.Al2(SO4)3: loại bỏ cặn bã.

Nhựa polime: dùng để gặn lọc nướ c.Clo: dùng để diệt khuẩn, khử mùi.

5.Tài liệu tham khảo:Sách giáo khoa hóa học 10- Bộ Giáo Dục và Đào Tạo







1.Tên bài: Saccarozo, tinh bột và xenlulozo ( Bài 6, chươ ng II, sách giáo khoa hóa học 12)2.Tên việc làm:Cấu tạo phân tử, tính chất điển hình và ứng dụng của saccarozo, tinh bột,

xenlulozo.3.Mục đích:

-Học sinh biết việc tinh chế tinh bột từ sắn là ô nhiễm không khí, làm ô nhiễm môitr ườ ng nướ c.

-Ảnh hưở ng đến cuộc sống của ngườ i dân xung quanh.4.Hệ thống các việc làm:

I.Saccarozo1.Tính chấ t vật lí2.C ấ u trúc phân t ử 3.Tính chấ t hóa học

4.S ản xuấ và ứ ng d ụng II.Tinh bột1.Tính chấ t vật lí2.C ấ u trúc phân t ử 3.Tính chấ t hóa học4.Ứ ng d ụng

Tinh bột là một trong những chất dinh dưỡ ng cơ bản của con ngườ i và một số độngvật. Trong công nghiệ p tinh bột đượ c dùng để sản xuất bánh k ẹo, glucozo, hồ dán và bộtngọt.

Tinh bột có nhiều trong lúa gạo, khoai, sắn.

Chiếu cho học sinh xem đoạn video clip 16.1 (Nhà máy Vedan tinh chế tinh bột từ sắngây ô nhiễm môi tr ườ ng)Giáo viên đặt câu hỏi: Tinh chế tinh bột từ sắn gây ô nhiễm môi tr ườ ng như thế nào?Sau khi xem học sinh thảo luận và tr ả lờ i.

Đáp án: -Phần bã sắn còn lại lên men có mùi chua làm ô nhiễm môi tr ườ ng không khí.-Chất thải trong quá trình tinh chế đượ c thải tr ực tiế p ra các con sông làm ô nhiễm môi

tr ườ ng nướ c. III.Xenlulozo1.Tính chấ t vật lí, tr ạng thái t ự nhiên2.cấ u trúc phân t ử 3.Tính chấ t hóa học4.Ứ ng d ụng 5.Tài liệu tham khảo:

Sách giáo khoa hóa học 12- Bộ Giáo Dục và Đào Tạo







1.Tên bài: Năng lượ ng và nhiên liệu.2.Tên việc làm:

-Vai trò của hóa học trong phát triển kinh tế-xã hội qua tìm hiểu về hóa học vớ i nănglượ ng và nguyên liệu cho các ngành công nghiệ p, xây dựng.

-Học sinh có ý thức bảo vệ môi tr ườ ng3.Mục đích:

-Học sinh biết các nguồn năng lượ ng thay thế cho nhiên liệu hóa thạch nhằm bảo vệ môi tr ườ ng.

-Vai trò của hóa học trong trong việc bảo vệ môi tr ườ ng.4.Hệ thống các việc làm:

I.N ăng l ượ ng và nhiên li ệu có vai trò như thế nào đố i vớ i sự phát tri ể n kinh t ế -Mọi hoạt động của con ngườ i đều cần năng lượ ng.

-Nhiên liệu bị đốt cháy sinh ra năng lượ ng. Hiện nay, nguồn nhiên liệu chủ yếu là thanđá, dầu mỏ và khí tự nhiên (đượ c gọi chung là nhiên liệu hóa thạch). Nhiên liệu hóa thạchvớ i tr ữ lượ ng có hạn trong vỏ trái đất và ngày càng cạn kiệt.

-Năng lượ ng và nhiên liệu là yếu tố quan trong trong việc phát triển kinh tế. II.Nhữ ng vấ n đề năng l ượ ng và nhiên li ệu hóa thạch.

Khi khai thác và sử dụng nhiên liệu hóa thạch cũng đang tạo ra những vấn đề lớ n về môi tr ườ ng như lún đất, ô nhiễm dầu trên đất, trên biển, ô nhiễm không khí…

Để đạt mục tiêu là nâng cao tính hiệu quả trong l ĩ nh vực năng lượ ng nhằm đạt đượ c sự phát triển bền vững, xu thế phát triển năng lượ ng cho tươ ng lai là gì?

Chiếu đoạn video clip 17.1 (Các nguồn năng lượ ng tự nhiên thay thế năng lượ ng hóa

thạch)Sau khi xem học sinh thảo luận và tr ả lờ i Đáp án:

Sử dụng các nguồn năng lượ ng thay thế:-Năng lượ ng gió.-Năng lượ ng sóng.-Năng lượ ng mặt tr ờ i.-Năng lượ ng hạt nhân.

Ngoài ra hóa học cũng góp một phần quan tr ọng trong việc giảm khí nhà kính: Chochất phụ gia MAZ vào nhiên liệu để giảm lượ ng khí nhà kính vào môi tr ườ ng nhằm hạn chế ô nhiễm không khí.5.Tài liệu tham khảo:

Sách giáo khoa hóa học 12-Bộ Giáo Dục và Đào Tạo





MÔ ĐUN-18Tác giả: Nguyễn Thị Mỹ Hạnh


1.Tên bài: Ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c2.Tên việc làm:

-Biết những tác động của các ngành sản xuất trong đó có sản xuất hóa học đến môitr ườ ng nướ c.

-Tác hại của sự ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c và trách nhiệm tham gia bảo vệ môi tr ườ ngcủa mọi ngườ i.3.Mục đích:

-Học sinh biết khái niệm ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c.-Học sinh biết nguyên nhân, hậu quả và biện pháp khắc phục ô nhiễm môi tr ườ ng

nướ c.-Học sinh có ý thức tham gia hành động vì môi tr ườ ng.

4.Hệ thống các việc làm:

I.Khái ni ệm và phân loại ô nhi ễ m môi tr ườ ng nướ c1.Khái ni ệm2.Phân loại II.Nguyên nhân, tác hại, bi ện pháp khắc phục ô nhi ễ m môi tr ườ ng nướ c

Giáo viên đặt câu hỏi: Trình bày nguyên nhân, tác hại và biện pháp khắc phục ô nhiễmmôi tr ườ ng nướ c

Chiếu đoạn video clip 18.1 (đoạn video clip ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c-nguyên nhân,hậu quả và biện pháp khắc phục)

Sau khi xem học sinh thảo luận và tr ả lờ i Đáp án:

Nguyên nhânSự ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c có thể có nguồn gốc tự nhiên hoặc nhân tạo-Ô nhiễm nướ c có nguồn gốc tự nhiên là do mưa, tuyết tan, gió bão, lũ lụt…Nướ c mưa

r ơ i xuống mặt đất, mái nhà, đườ ng phố, khu công nghiệ p… kéo theo các chất bẩn xuốngsông, ao, hồ gây ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c.

-Sự ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c có nguồn gốc nhân tạo chủ yếu do nướ c thải từ các vùngdân cư, khu công nghiệ p, hoạt động giao thông, phân bón, thuốc tr ừ sâu, thuốc diệt cỏ trongsản xuất nông nghiệ p vào môi tr ườ ng nướ c.

-Các dạng ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c có thể diễn ra thườ ng xuyên hoặc tức thờ i do sự cố r ủi ro hay đột biến của thiên nhiên.

-Tác nhân hóa học gây ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c bao gồm các ion của kim loại nặng,các ion NO3-, PO4

3-, SO42-… thuốc bảo vệ thực vật và phân bón hóa học.

-Thuốc bảo vệ thực vật, phân bón hóa học: Trong sản xuất nông nghiệ p, một lượ ng lớ n phân hóa học, thuốc bảo vệ thực vật bị ngấm vào nướ c ruộng, ao, hồ, sông ngòi, lan truyềnvà tích lũy làm ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c.Tác hại:

-Tùy theo mức độ ô nhiễm khác nhau, các chất gây ô nhiễm có tác hại khác nhau đếnsự sinh tr ưở ng phát triển của động, thực vật, ảnh hưở ng đến sức khỏe con ngườ i.





-Chẳng hạn, kim loại nặng và các chất nguy hại khác chậm phân hủy sẽ tích lũy theothức ăn vào cơ thể động vật và ngườ i gây nên những tác hại cho sức khỏe.

-Các loại vi khuẩn, kí sinh trùng sinh vật gây bệnh theo nguồn nướ c bị ô nhiễm lantruyền cho ngườ i và động vật.

-Hoạt động thăm dò, khai thác dầu, hiện tượ ng rò r ỉ dầu từ các dàn khoan, hiện tượ ngtràn dầu trên biển cả là sự cố gây ô nhiễm môi tr ườ ng nướ c nghiêm tr ọng đe dọa sự sống

trong một phạm vi r ộng lớ n. Biện pháp khắ c phục:

-Các nhà máy, khu công nghiệ p xây dựng hệ thống xử lí nướ c thải tr ướ c khi thải vàomôi tr ườ ng.

-Cơ quan chức năng thườ ng xuyên kiểm tra và xử phạt nghiêm đối vớ i các nhà máy gâyô nhiễm.

-Tuyên truyền giáo dục ý thức bảo vệ cho mọi ngườ i.5.Tài liệu tham khảo:

Sách giáo khoa hóa học 12- Bộ Giáo Dục và Đào Tạo





TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Phan Thành Chung và Bùi Phươ ng Thanh Huấ n. Giáo trình giáo dục môi tr ườ ng tronggiảng dạy hóa học phổ thông.Tr ườ ng Đại học Cần Thơ , 20042.Nguyễn Thị Thu Hươ ng.Thiết k ế mô đun giáo dục môi tr ườ ng cho chươ ng trình hóa họclớ p 12 ban khoa học tự nhiên, luận văn tốt nghiệ p đại học. Đại học Cần Thơ , 2008.

3.Nguyễn Thị Thúy Thi. Thiết k ế mô đun giáo dục môi tr ườ ng cho chươ ng trình hóa học lớ p11 ban khoa học tự nhiên, luận văn tốt nghiệ p đại học. Đại học Cần Thơ , 2007.4. Sách giáo khoa hóa học lớ p 10 ban khoa học tự nhiên.Nhà xuất bản giáo dục, 20065. Sách giáo khoa hóa học lớ p 11 ban khoa học tự nhiên.Nhà xuất bản giáo dục, 20066. Sách giáo khoa hóa học lớ p 12 ban khoa học tự nhiên. Nhà xuất bản giáo dục, 20077.Các địa chỉ website

http://vi.wikipdiahttp://www.thuvienkhoahoc.comhttp://vi.wibook.orghttp://clip.vn

hhttp:vietbao.vnhttp://my.opera.comhttp://3r-hn.vnhttp://www.onthi.comhttp://vn.answer.yahoo.comhttp://www.vn.express.net http://tim.vietbao.vnhttp://www.giaothongvantai.com.vnhttp://c4evn.orghttp://www.tuoitre.com

http://vietnam.nethttp://www.laodong.com.vnhttp://www.langviet.nethttp://ask..thunglunghoahong.com http://dictionary.bachkhoatoanthuhttp://www.vatgia.comhttp://5nam.ttvnol.comhttp://dantri.comhttp://mekongriverhttp://www.thuvien.net http://pprpipe.wordpresshttp:// imagas.google.com.vn





MỤC LỤC

TrangLờ i cảm ơ n

Nhận xét của giáo viên hướ ng dẫn Nhận xét của giáo viên phản biệnTóm tắtMục lục..……………………………………………………………………………………....iPHẦ N 1: MỞ ĐẦU ..................................................................................................................4

U

1.LÍ DO CHỌ N ĐỀ TÀI:...................................................................................................... 42.CÁC GIẢ THIẾT CỦA ĐỀ TÀI ....................................................................................... 5

2.1.Mục tiêu của đề tài: ..................................................................................................... 52.2.Giớ i hạn của đề tài:...................................................................................................... 5

3.CÁC PHƯƠ NG PHÁP VÀ PHƯƠ NG TIỆ N THỰ C HIỆ N ĐỀ TÀI:.............................. 53.1. Phươ ng pháp thực hiện đề tài: .................................................................................... 53.2. Phươ ng tiện thực hiện đề tài:...................................................................................... 5

4.CÁC BƯỚC THỰ C HIỆ N ĐỀ TÀI: ................................................................................. 65.HƯỚ NG DẪ N SỬ DỤ NG CÁC VIDEO CLIP ................................................................ 6

PHẦ N 2: NỘI DUNG...............................................................................................................71. CƠ SỞ LÍ THUYẾT ......................................................................................................... 7

1.1. Môi tr ườ ng và các vấn đề môi tr ườ ng. ....................................................................... 71.1.1. Khái niệm môi tr ườ ng. ......................................................................................... 71.1.2. Khái niệm ô nhiễm môi tr ườ ng ............................................................................ 71.1.3.Các vấn đề môi tr ườ ng toàn cầu:........................................................................... 71.1.4. Các vấn đề môi tr ườ ng Việt Nam......................................................................... 8

1.2. Giáo dục môi tr ườ ng................................................................................................. 10

1.2.1. Giáo dục môi tr ườ ng là gì?................................................................................. 111.2.2. Sự cần thiết phải đưa giáo dục bảo vệ môi tr ườ ng vào hệ thống giáo dục quốcdân................................................................................................................................ 111.2.3. Mục tiêu của giáo dục môi tr ườ ng..................................................................... 121.2.4. Những vấn đề mà giáo dục môi tr ườ ng nhằm phát triển ở ngườ i học:.............. 121.2.5. Những vấn đề giáo dục môi tr ườ ng cần tậ p trung. ............................................ 121.2.6. Chính sách và chươ ng trình hành động giáo dục môi tr ườ ng trong tr ườ ng phổ thông. ........................................................................................................................... 121.1.7. Các hình thức đưa giáo dục môi tr ườ ng vào chươ ng trình:............................... 13

1.3. Các phươ ng pháp giáo dục môi tr ườ ng qua môn hóa học ở tr ườ ng phổ thông..... 13

1.3.1. Phươ ng thức đưa giáo dục môi tr ườ ng vào môn hóa học ở tr ườ ng phổ thông.131.3.2. Nội dung giáo dục môi tr ườ ng khai thác qua môn hóa học ở phổ thông. ......... 141.3.3. Phươ ng pháp giáo dục môi tr ườ ng ................................................................... 17

2.THỰ C NGHIỆM.............................................................................................................. 192.1. Mục tiêu thiết k ế các video clip và câu hỏi thảo luận: ............................................. 192.2. Nội dung công việc:.................................................................................................. 19

2.2.1.Nội dung cần xây dựng cho các video clip......................................................... 192.2.2. Phươ ng pháp tiến hành: ..................................................................................... 19

2.3.K ết quả: ..................................................................................................................... 20

i





2.3.1.Các video clip dùng cho giảng dạy hóa học trên lớ p:......................................... 202.3.2.Các video clip dùng cho hoạt động ngoại khóa.................................................. 22

PHẦ N 3: K ẾT LUẬ N VÀ ĐỀ NGHỊ ....................................................................................231.K ẾT LUẬ N...................................................................................................................... 23

1.1 Mặt tích cực:.............................................................................................................. 231.2 Mặt hạn chế: .............................................................................................................. 23

2.ĐỀ NGHỊ.......................................................................................................................... 23PHỤ LỤC................................................................................................................................24

MÔ ĐUN-1 ......................................................................................................................... 24MÔ ĐUN-2 ......................................................................................................................... 27MÔ ĐUN-3 ......................................................................................................................... 29MÔ ĐUN-4 ......................................................................................................................... 32MÔ ĐUN-5 ......................................................................................................................... 34MÔ ĐUN-6 ......................................................................................................................... 36MÔ ĐUN-7 ......................................................................................................................... 38MÔ ĐUN-8 ......................................................................................................................... 40

MÔ-ĐUN-9 ......................................................................................................................... 42MÔ-ĐUN-10 ....................................................................................................................... 45MÔ-ĐUN-11 ....................................................................................................................... 47MÔ-ĐUN-12 ....................................................................................................................... 49MÔ-ĐUN-13 ....................................................................................................................... 52MÔ-ĐUN-14 ....................................................................................................................... 53MÔ-ĐUN-15 ....................................................................................................................... 55MÔ-ĐUN-16 ....................................................................................................................... 56MÔ-ĐUN-17 ....................................................................................................................... 57MÔ ĐUN-18 ....................................................................................................................... 58

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................................60

ii





TR12 NG Đ3I 45C C6N TH7

KHOA S1 843M

HOÀN CH9NH TH1 VIAN PHIM BNH

DÙNG CHO GIÁO DCC MÔI TR12 NG TRONG GIBNG

D3Y HÓA H5C D TR12 NG

TRUNG H5C PHE THÔNG

LuFn văn Tt nghip

Ngành: S1 PH3M HÓA H5C

123 o viên h45 ng d 6 n: Sinh viên th7 c hi8 n:

Th.s.GVC. Phan Thành Chung Nguy9 n Trúc Linh

L5 p: S4 phA m Hóa K32

MSSV : 2060414

C B n ThC , năm 2010





L2 I CBM 7 N&&&&

Đ1 tài “Hoàn ch2nh th3 vi4n phim 5nh dùng cho giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng d8yhóa h9c A tr37 ng trung h9c phB thông” đã đ3C c hoàn thành sau gDn 10 tháng. NhEng kFt qu5 đ1 tài đ8t đ3C c là nh7 vào s đng viên, s giúp đ nhi4t tình và s đóng góp ý kiFn ca gia

đ ình, quí thDy cô và b8n bè. Nhân đây tôi xin chân thành gi l7 i c5m n sâu sc đFn:Cha m cùng tt c5 nhEng ng37 i thân trong gia đ ình đã luôn quan tâm, đng viên và

ng h tôi trong sut th7 i gian thc hi4n đ1 tài.ThDy Phan Thành Chung đã tn tình ch2 b5o và t8o m9i đi1u ki4n thun lC i cho tôi

hoàn thành đ1 tài này. Trong nhEng lúc tôi gp khó khăn hay v3 ng mc mt vn đ1 nào đó,thDy đã luôn tn tình h3 ng dn và đng viên tôi. ThDy đã đ3a ra nhi1u ý kiFn đóng góp giúpđ1 tài đ3C c hoàn ch2nh h n.

Tt c5 quí thDy cô b môn Hóa, Khoa S3 Ph8m, tr37 ng Đ8i h9c CDn Th đã nhi4t tìnhgiúp đ tôi t lúc tìm tài li4u cho đFn khi hoàn thành đ1 tài.

Các b8n l p S3 ph8m Hóa khóa 32, các thành viên ca phòng 3 dãy B1 kí túc xá

tr37 ng Đ8i h9c CDn Th , đc bi4t là b8n Th8ch Th Pht, cùng tt c5 b8n bè đã luôn giúp đ ,đng viên tôi trong sut th7 i gian thc hi4n lun văn này.





NHN XÉT CA GIÁO VIÊN H1 NG DN

Đ tài: HOÀN CH9NH TH1 VIAN PHIM BNH DÙNG CHO GIÁO DCCMÔI TR12 NG TRONG GIBNG D3Y HÓA H5C D TR12 NG TRUNG H5C PHE THÔNG

Sinh viên th c hin: Nguyn Trúc LinhCán b h ng dn: Phan Thành Chung

1. Phn hình th cLun văn có 142 trang gm có 2 phDn ni dung và ph6 l6c, đính kèm mt DVD các

video clip v1 giáo d6c môi tr37 ng. Tài li4u đ3C c in n trang nhã, đ8t yêu cDu ca mt lunvăn tt nghi4p.2. Phn ni dung

Bao gm 3 phDn: phDn mA đDu, phDn ni dung và phDn kFt lun và kiFn ngh.Trong phDn mA đDu, tác gi5 đã nêu rõ và c6 th m6c tiêu và gi i h8n ca đ1 tài,

ph3 ng pháp và ph3 ng ti4n nghiên cu.

Trong phDn ni dung, phDn lý thuyFt đ3C c trình bày dùng làm c sA cho đ1 tài là cDnthiFt và phù hC p v i m6c tiêu và ni dung ca đ1 tài, đc bi4t là nhu cDu kFt hC p giáo d6cmôi tr37 ng vào gi5ng d8y môn h9c A tr37 ng trung h9c phB thông. PhDn lý thuyFt cng đãnêu bt đ3C c c sA ca ni dung sách giáo khoa đ3C c khai thác đ xây dng các video clipphù hC p v i ni dung ca bài gi5ng.

Trong phDn thc nghi4m, tác gi5 đã trình bày đ3C c c6 th ph3 ng pháp thiFt kF mtvideo clip đ8t yêu cDu đ s d6ng trong thc tF gi5ng d8y. Tác gi5 đã thiFt kF l8i, bB sung vàhoàn ch2nh 60 video clip đ3C c s d6ng cho 41 mô đun giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng d8yhóa h9c A tr37 ng trung h9c phB thông. Các video clip đ3C c thiFt kF theo ph3 ng pháp nàycó ni dung phù hC p v i ni dung sách giáo khoa nên có th khai thác tt ni dung giáo d6c

môi tr37 ng cng nh3 k năng vn d6ng kiFn thc ca ng37 i h9c thông qua phDn thuyFt minhvà h4 thng các câu hi th5o lun.Trong phDn kFt lun và kiFn ngh, tác gi5 đã rút ra đ3C c nhEng đim m8nh, yFu đi

v i kFt qu5 ca đ1 tài và đ1 xut các bi4n pháp phát trin s hi4u qu5 và tính ng d6ng thctin mà đ1 tài ch3a thc hi4n đ3C c.3. Kt luFn

Tác gi5 đã hoàn thành rt tt m6c tiêu ca đ1 tài. KFt qu5 ca đ1 tài có tính thc tinvà cDn đ3C c đ3a vào thc tF gi5ng d8y đ đánh giá nhm hoàn thi4n h n nEa ni dung vàkh5 năng ng d6ng trong giáo d6c môi tr37 ng. Trong quá trình thc hi4n đ1 tài, tác gi5 đãth hi4n tính tích cc, tính ch đng, s sáng t8o và kh5 năng s d6ng tt các phDn m1m vi

tính đ thiFt kF và hoàn ch2nh các video clip. V i t3 cách là cán b h3 ng dn, tôi xin có l7 ikhen ngC i.

Cán b h ng dn

Phan Thành Chung





NHN XÉT CA GIÁO VIÊN PHBN BIAN





1

MCC LCC

TrangL7 i c5m nNhn xét ca giáo viên h3 ng dnNhn xét ca giáo viên ph5n bi4n

M6c l6c...................................................................................................................................1Tóm tt ni dung đ1 tài...........................................................................................................4PH6N MT: MD Đ6U .......................................................................................................5

1. LÍ DO CHN Đ TÀI ................................................................................................. 52. CÁC GI THUYT CA Đ TÀI .............................................................................5

2.1. M6c tiêu ca đ1 tài ................................................................................................ 52.2. Gi i h8n ca đ1 tài.................................................................................................6

3. CÁC PHNG PHÁP VÀ PHNG TIN TH C HIN Đ TÀI .........................63.1. Các ph3 ng pháp thc hi4n đ1 tài.........................................................................63.2. Các ph3 ng ti4n thc hi4n đ1 tài...........................................................................6

4. CÁC BC TH C HIN Đ TÀI.............................................................................65. HNG DN S DNG CÁC VIDEO CLIP .......................................................... 7

PH6N HAI: NI DUNG......................................................................................................8 1. C S LÝ THUYT ................................................................................................... 8

1.1. Thc tr8ng xung quanh ni dung nghiên cu ca đ1 tài ....................................... 81.2. Trích ch2 th 36 CT/ TW ca B chính tr v1 tăng c37 ng công tác b5o v4 môi

tr37 ng trong th7 i kì công nghi4p hóa, hi4n đ8i hóa đt n3 c ................................................81.3. Tóm tt ni dung quyFt đnh 1363/ QĐ – TTg ngày 17/10/2001 v1 vi4c phê duy4t

đ1 án “Đ3a các ni dung b5o v4 môi tr37 ng vào h4 thng giáo d6c quc dân” .................. 101.4. Môi tr37 ng và các vn đ1 môi tr37 ng.................................................................10

1.4.1. Khái ni4m môi tr37 ng .................................................................................101.4.2. Khái ni4m ô nhim môi tr37 ng ...................................................................111.4.3. Khái ni4m b5o v4 môi tr37 ng......................................................................111.4.4. Các vn đ1 môi tr37 ng toàn cDu..................................................................111.4.5. Các vn đ1 môi tr37 ng đc bi4t A Vi4t Nam...............................................13

1.5. Giáo d6c môi tr37 ng.............................................................................................151.5.1. Khái ni4m v1 giáo d6c môi tr37 ng..............................................................151.5.2. S cDn thiFt ca giáo d6c môi tr37 ng..........................................................151.5.3. Giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng d8y A tr37 ng phB thông .........................151.5.4. Các nguyên tc chung đi v i giáo d6c môi tr37 ng....................................16

1.5.5. Các bi4n pháp ch yFu nhm thc h4n giáo d6c môi tr37 ng ...................... 171.5.6. NhEng vn đ1 giáo d6c môi tr37 ng cDn tp trung.......................................171.5.7. KFt qu5 ca vi4c giáo d6c môi tr37 ng.........................................................17

1.6. Các hình thc giáo d6c môi tr37 ng qua môn hóa h9c A tr37 ng trung h9c phB thông .....................................................................................................................................18

1.6.1. Đc đim ca ni dung giáo d6c môi tr37 ng .............................................. 181.6.2. Ph3 ng pháp giáo d6c môi tr37 ng qua môn hóa h9c A tr37 ng trung h9c phB

thông .....................................................................................................................................181.6.3. Mt s hình thc phB biFn tB chc các ho8t đng giáo d6c môi tr37 ng.....18





2

1.7. Khai thác ni dung giáo d6c môi tr37 ng t sách giáo khoa đ gi5ng d8y hóa h9c A tr37 ng trung h9c phB thông..................................................................................................20

1.8. Lng ghép ni dung giáo d6c sc khe vào giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng d8yhóa h9c A tr37 ng trung h9c phB thông .................................................................................20

1.9. Cách lng ghép ni dung giáo d6c môi tr37 ng vào bài gi5ng hóa h9c...............211.9.1. ThiFt kF mô đun giáo d6c môi tr37 ng........................................................21

1.9.2. Ni dung ca mô đun .................................................................................211.9.3. Ph3 ng ti4n th hi4n ni dung giáo d6c môi tr37 ng..................................22

2. TH C NGHIM..............................................................................................................232.1. M6c tiêu hoàn ch2nh, bB sung các video clip và câu hi th5o lun cho tng ni

dung giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng d8y hóa h9c l p 10, 11, 12 .....................................232.2. Ni dung công vi4c..............................................................................................23

2.2.1. Xây dng ni dung cho các video clip ....................................................... 232.2.2. Ph3 ng pháp tiFn hành...............................................................................23

2.3. KFt qu5.................................................................................................................242.3.1. Các video clip dùng cho gi5ng d8y hóa h9c trên l p ................................. 24

2.3.2. Các video clip dùng cho ho8t đng ngo8i khóa..........................................31PH6N BA: KT LUN VÀ KIN NGH .......................................................................321. KT LUN ......................................................................................................................32

1.1. Mt tích cc.........................................................................................................321.2. Mt h8n chF .........................................................................................................32

2. Đ NGH ..........................................................................................................................32PHC LCC ............................................................................................................................33

PH LC 1: CÁC MÔ ĐUN S DNG KT HP VI CÁC VIDEO CLIP ĐCTHIT K CHO CHNG TRÌNH HÓA HC LP 10 .................................................. 33

MÔ ĐUN – 1...............................................................................................................33

MÔ ĐUN – 2...............................................................................................................35MÔ ĐUN – 3...............................................................................................................37MÔ ĐUN – 4...............................................................................................................39MÔ ĐUN – 5...............................................................................................................41MÔ ĐUN – 6...............................................................................................................43MÔ ĐUN – 7...............................................................................................................45MÔ ĐUN – 8...............................................................................................................46PH LC 2: CÁC MÔ ĐUN S DNG KT HP VI CÁC VIDEO CLIP ĐC

THIT K CHO CHNG TRÌNH HÓA HC LP 11 .................................................. 48MÔ ĐUN – 1...............................................................................................................48MÔ ĐUN – 2...............................................................................................................51MÔ ĐUN – 3...............................................................................................................53MÔ ĐUN – 4...............................................................................................................56MÔ ĐUN – 5...............................................................................................................58MÔ ĐUN – 6...............................................................................................................60MÔ ĐUN – 7...............................................................................................................63MÔ ĐUN – 8...............................................................................................................66MÔ ĐUN – 9...............................................................................................................68MÔ ĐUN – 10.............................................................................................................70





3

MÔ ĐUN – 11.............................................................................................................72MÔ ĐUN – 12.............................................................................................................75MÔ ĐUN – 13.............................................................................................................77MÔ ĐUN – 14.............................................................................................................79MÔ ĐUN – 15.............................................................................................................81MÔ ĐUN – 16.............................................................................................................83

PH LC 3: CÁC MÔ ĐUN S DNG KT HP VI CÁC VIDEO CLIP ĐCTHIT K CHO CHNG TRÌNH HÓA HC LP 12 .................................................. 85

MÔ ĐUN – 1...............................................................................................................85MÔ ĐUN – 2...............................................................................................................87MÔ ĐUN – 3...............................................................................................................90MÔ ĐUN – 4...............................................................................................................92MÔ ĐUN – 5...............................................................................................................95MÔ ĐUN – 6...............................................................................................................97MÔ ĐUN – 7...............................................................................................................98MÔ ĐUN – 8.............................................................................................................100

MÔ ĐUN – 9.............................................................................................................102MÔ ĐUN – 10...........................................................................................................105MÔ ĐUN – 11...........................................................................................................107MÔ ĐUN – 12...........................................................................................................109MÔ ĐUN – 13...........................................................................................................111PH LC 4: CÁC MÔ ĐUN S DNG KT HP VI CÁC VIDEO CLIP ĐC

THIT K CHO HOT ĐNG NGOI KHÓA..............................................................114MÔ ĐUN – 1.............................................................................................................114MÔ ĐUN – 2 ............................................................................................................118MÔ ĐUN – 3 ............................................................................................................122

MÔ ĐUN – 4 ............................................................................................................125PH LC 5: NI DUNG THUYT MINH TRONG CÁC VIDEO CLIP .............127TÀI LIU THAM KHO..................................................................................................141





4

TÓM TT NI DUNG Đ TÀIfl

Đ1 tài “Hoàn chD nh th4 vi8 n phim E nh dùng cho giáo d F c môi tr4 ng trong giE ng d A y hóa h c tr4 ng trung h c ph thông” nhm sa chEa và bB sung các videoclip có ni dung ph5n ánh các vn đ1 môi tr37 ng liên quan đFn hóa h9c. V i nhEng videoclip ch9n l9c đ3C c thuyFt minh kèm theo h4 thng các câu hi th5o lun, đ1 tài s t8o ra th3 vi4n phim 5nh hoàn ch2nh dùng cho giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng d8y hóa h9c A tr37 ngtrung h9c phB thông. Các thông tin trong các video clip khai thác ch yFu t các vn đ1 môitr37 ng đang đ3C c thF gi i quan tâm, đc bi4t là các vn đ1 môi tr37 ng A Vi4t Nam nên cótính thuyFt ph6c cao.

V i nhEng kiFn thc hóa h9c đ3C c cung cp trong sách giáo khoa, các mô đuncùng v i các video clip s hoàn thi4n thêm cho h9c sinh các kiFn thc v1 môi tr37 ng: thctr8ng v1 tình hình ô nhim môi tr37 ng, các nguyên nhân gây ô nhim có liên quan đFn hóah9c, bi4n pháp khc ph6c và các vi4c làm hi4u qu5 nhm b5o v4 môi tr37 ng vì “s phát trinb1n vEng”.

Đ đ8t đ3C c nhEng m6c tiêu đã đ1 ra, đ1 tài đã xây dng hoàn ch2nh 60 video clipcó đDy đ l7 i thuyFt minh và h4 thng các câu hi th5o lun có ni dung phù hC p liên quanđFn hóa h9c đ3C c thiFt kF da trên 170 video clip thu thp đ3C c, có th s d6ng lng ghépcho 41 mô đun giáo d6c môi tr37 ng. Trong đó có 56 video clip dành cho gi5ng d8y hóa h9ctrên l p và 4 video clip dành cho các ho8t đng ngo8i khóa. Bên c8nh đó, đ1 tài còn thiFt kF đ3C c mt s video clip có ni dung lng ghép giáo d6c sc khe vào giáo d6c môi tr37 ng đ nâng cao ý thc cho h9c sinh trong vi4c b5o v4 môi tr37 ng, b5o v4 sc khe cho b5n thân vàm9i ng37 i xung quanh. V i th3 vi4n phim 5nh này giáo viên có th la ch9n các video clipphù hC p đ minh h9a cho các vn đ1 môi tr37 ng nhm làm tăng tính thuyFt ph6c ca các môđun, nâng cao hi4u qu5 ca giáo d6c môi tr37 ng nói chung và giáo d6c môi tr37 ng trong

gi5ng d8y hóa h9c nói riêng.





5

PH6N MT: MD Đ6U1. LÝ DO CH5N Đ TÀI:

Hi4n nay s phát trin v3C t bc ca khoa h9c công ngh4 và k thut đã làm chocuc sng ca con ng37 i thay đBi rt nhi1u, cht l3C ng cuc sng ngày càng đ3C c tăng lên.Bên c8nh nhEng thành qu5 to l n mà nó mang l8i thì nhân t chu 5nh h3A ng nng n1 nhtph5i k đFn đó là môi tr37 ng. Có l ch3a bao gi7 mc đ ô nhim môi tr37 ng l8i nghiêmtr9ng nh3 bây gi7 . Nó đã trA thành vn đ1 ca c5 thF gi i mà không ph5i ca riêng quc giahay vùng lãnh thB nào. Trong nhEng năm gDn đây, môi tr37 ng khí hu toàn cDu b thay đBi,thiên tai, l l6t, lc xoáy,…liên tiFp xãy ra và lDn nào cng đ l8i nhi1u hu qu5 nghiêmtr9ng. Ngoài ra nhEng s5n phm ca n1n văn minh hi4n đ8i nh3 cht do, các ph6 gia thcphm, dung môi hEu c , kim lo8i nng…nói chung là các cht gây ô nhim môi tr37 ng đãđem l8i nhi1u th5m h9a cho con ng37 i: b4nh ung th3 ngày càng tăng nhanh, sinh quái thai,tr em b d d8ng, đDn đn A nhEng vùng ô nhim v i nng đ cao.

V i thc tr8ng ô nhim môi tr37 ng trên thF gi i nói chung và Vi4t Nam nói riêngnh3 hi4n nay, con ng37 i cDn ph5i ra sc b5o v4 môi tr37 ng. B5o v4 môi tr37 ng là vi4c làmca toàn nhân lo8i. Đ b5o v4 môi tr37 ng ngoài nhEng bi4n pháp, chiFn l3C c lâu dài ca

chính ph thì vi4c đ3a giáo d6c môi tr37 ng vào nhà tr37 ng là mt vi4c làm hFt sc cDn thiFt.Giáo d6c môi tr37 ng đóng vai trò quan tr9ng đ hình thành cho ng37 i h9c không ch2 kiFnthc, k năng mà còn hình thành cho h9 thái đ, hành vi và li sng b5o v4 môi tr37 ng. Mônhóa h9c trong nhà tr37 ng phB thông có nhi1u thun lC i đ giáo d6c môi tr37 ng cho h9c sinhvì các nguyên nhân, các quá trình gây ô nhim môi tr37 ng đ1u có liên quan đFn kiFn thchóa h9c nói chung và kiFn thc hóa h9c trong sách giáo khoa nói riêng.

Thc hi4n ch2 th 36 CT/TW ca B chính tr v1 tăng c37 ng công tác b5o v4 môitr37 ng trong th7 i kì công nghi4p hóa-hi4n đ8i hóa đt n3 c và trin khai quyFt đnh1363/QĐ-TTg “Đ3a các ni dung giáo d6c b5o v4 môi tr37 ng vào h4 thng giáo d6c qucdân”, B Giáo d6c và Đào t8o đã thc hi4n lng ghép giáo d6c môi tr37 ng vào vi4c gi5ng

d8y các môn h9c A các cp h9c trong đó có môn hóa h9c.Thc tF có mt s đ1 tài đã xây dng đ3C c các mô đun giáo d6c môi tr37 ng, cùngv i nhEng hình 5nh minh h9a và các video clip ch9n l9c v1 ni dung đ3C c s d6ng đ giáod6c môi tr37 ng trong gi5ng d8y hóa h9c. Và đ nâng cao hi4u qu5 ca giáo d6c môi tr37 ngph6c v6 cho công tác gi5ng d8y thì yêu cDu đt ra là ph5i có mt th3 vi4n phim 5nh hoànch2nh. Vì vy, đ1 tài “Hoàn ch2nh th3 vi4n phim 5nh dùng cho giáo d6c môi tr37 ng tronggi5ng d8y hóa h9c A tr37 ng trung h9c phB thông” tiFp t6c hoàn ch2nh kFt qu5 ca đ1 tài“Xây dng th3 vi4n phim 5nh dùng cho giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng d8y hóa h9c A bctrung h9c phB thông” đã đ3C c Nguyn Th M H8nh – sinh viên S3 ph8m Hóa khóa 31,tr37 ng Đ8i h9c CDn Th , đã thc hi4n vào năm 2009.

Các video clip s đ3C c đ3a vào bài gi5ng nhm hình thành cho h9c sinh ý thctrách nhi4m đi v i s phát trin ca trái đt, mt kh5 năng biFt đánh giá v đp ca thiênnhiên và mt giá tr nhân cách sâu sc bA i mt n1n t5ng đ8o lý v1 môi tr37 ng, đc bi4t hìnhthành cho h9c sinh nhEng hành đng đúng đn đi v i môi tr37 ng.2. CÁC GIB THUYT CA Đ TÀI:

2.1. Mc tiêu ca đ tài:Đ1 tài “Hoàn ch2nh th3 vi4n phim 5nh dùng cho giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng

d8y hóa h9c A tr37 ng trung h9c phB thông” nhm sa chEa và bB sung các video clip có nidung ph5n ánh các vn đ1 môi tr37 ng liên quan đFn hóa h9c. V i nhEng video clip ch9n l9c





6

đ3C c thuyFt minh kèm theo h4 thng các câu hi th5o lun, đ1 tài s t8o ra th3 vi4n phim 5nhhoàn ch2nh dùng cho giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng d8y hóa h9c A tr37 ng trung h9c phB thông.

T đó, giáo viên có th s d6ng th3 vi4n phim 5nh này đ minh h9a các vn đ1 môi tr37 ng nhm làm tăng tính thuyFt ph6c ca các mô đun, nâng cao hi4u qu5 ca giáo d6cmôi tr37 ng nói chung và giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng d8y hóa h9c nói riêng.

V i nhEng kiFn thc hóa h9c đ3C c cung cp trong sách giáo khoa, các mô đuncùng v i các video clip s hoàn thi4n thêm cho h9c sinh các kiFn thc v1 môi tr37 ng: thctr8ng v1 tình hình ô nhim môi tr37 ng, các nguyên nhân gây ô nhim có liên quan đFn hóah9c, bi4n pháp khc ph6c và các vi4c làm hi4u qu5 nhm b5o v4 môi tr37 ng vì “s phát trinb1n vEng”.

2.2. Gi i hn ca đ tài:Đ1 tài “Hoàn ch2nh th3 vi4n phim 5nh dùng cho giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng

d8y hóa h9c A tr37 ng trung h9c phB thông” ch yFu xây dng và hoàn ch2nh các video clipph5n ánh các vn đ1 môi tr37 ng có liên quan đFn ni dung gi5ng d8y hóa h9c trong sáchgiáo khoa l p 10, 11, 12 A tr37 ng trung h9c phB thông. Các thông tin trong các video clip

khai thác t các vn đ1 môi tr37 ng đang đ3C c thF gi i quan tâm, đc bi4t là các vn đ1 môitr37 ng A Vi4t Nam.3. CÁC PH17 NG PHÁP VÀ PH17 NG TIAN TH C HIAN Đ TÀI:

3.1. Các ph ng pháp th c hin đ tài:- Thu thp các thông tin, s li4u v1 các vn đ1 môi tr37 ng t sách, báo, internet.- Quan sát và tìm hiu thc tr8ng ô nhim môi tr37 ng A các đa ph3 ng trong

n3 c và trên thF gi i.- Tìm hiu và phân tích k sách giáo khoa hóa h9c l p 10, 11, 12 đ khai thác ni

dung giáo d6c môi tr37 ng.- S3u tp và thiFt kF hoàn ch2nh các video clip phù hC p dùng cho giáo d6c môi

tr37 ng trong gi5ng d8y hóa h9c A tr37 ng trung h9c phB thông, đ t8o thành mt th3 vi4nhoàn ch2nh có ni dung phong phú và thiFt thc.- Xây dng mt vài giáo án đi4n t có s d6ng các video clip giáo d6c môi tr37 ng

đ có th tiFn hành thc nghi4m s3 ph8m, đ kim tra, đánh giá hi4u qu5 ca vi4c giáo d6cmôi tr37 ng.

3.2. Các ph ng tin th c hin đ tài:- Máy vi tính.- Máy ch6p hình, quay phim.- Các ph3 ng ti4n thông tin đ8i chúng: internet, sách, báo, tivi.- Các sách tham kh5o, sách giáo khoa hóa h9c l p 10, 11, 12 ( ban c b5n và nâng

cao) hi4n hành ca B GD & ĐT và các lun văn ca các khóa tr3 c có liên quan.4. CÁC B1 C TH C HIAN Đ TÀI:

Đ1 tài đ3C c thc hi4n t tháng 8/ 2009 đFn tháng 5/ 2010 gm các giai đo8n sau:- Giai đo8n chun b và tìm tài li4u:

+ Nhn đ1 tài và viFt đ1 c3 ng ca đ1 tài t 17/ 7 đFn 3/ 8/ 2009.+ Tìm tài li4u, s3u tp và xây dng các video clip t tháng 8/ 2009 đFn tháng 1/ 2010.

- Giai đo8n viFt ni dung đ1 tài: t tháng 2/ 2010 đFn tháng 4/ 2010.- Giai đo8n hoàn thành đ1 tài: tháng 5/ 2010.

+ GV h3 ng dn góp ý kiFn.





7

+ Đi1u ch2nh và hoàn tt lun văn.+ Báo cáo lun văn.

5. H1 NG DN S DCNG CÁC VIDEO CLIP:Tìm hiu ni dung giáo d6c môi tr37 ng trong các mô đun A phDn ph6 l6c.Xem các đo8n video clip nào đ3C c s d6ng đ minh h9a cho các mô đun ( s th t

ca các video clip trong đ a CD đ3C c ghi c6 th trong các mô đun).

Trong các mô đun đ3C c thiFt kF có th có nhi1u đo8n video clip, giáo viên có th s d6ng mt hay nhi1u đo8n tùy vào đi1u ki4n ca tiFt d8y.

L3u ý, nFu s d6ng đo8n video clip nào thì giáo viên ph5i yêu cDu h9c sinh th5o lunvà tr5 l7 i tt c5 các câu hi xut hi4n A cui đo8n video clip. NFu có đi1u ki4n, giáo viên cóth s d6ng thêm các câu hi khác đ3C c trình bày trong các mô đun.





8

PH6N HAI: NI DUNG1. C7 SD LÝ THUYT:

1.1. Th c trng xung quanh ni dung nghiên c u ca đ tàiGiáo d6c môi tr37 ng có th đ3C c thc hi4n bng nhi1u hình thc khác nhau: giáo d6c

thông qua các ph3 ng ti4n truy1n thông đ8i chúng nh3: phát thanh, truy1n hình, báo chí,phim 5nh…hay thông qua các tB chc quDn chúng hoc ni dung gi5ng d8y trong nhàtr37 ng.

n3 c ta, giáo d6c môi tr37 ng đ3C c bt đDu t nhEng năm cui thp niên 70, cònvi4c giáo d6c môi tr37 ng trong nhà tr37 ng phB thông đ3C c thc hi4n vào đDu nhEng năm 80cùng v i kF ho8ch c5i cách giáo d6c.

Giáo d6c môi tr37 ng trong h4 thng các tr37 ng đã b3 c đDu đ3C c thc hi4n, ch yFulà theo ph3 ng thc lng ghép hoc liên h4. B Giáo d6c và Đào t8o đ3C c phép ca chínhph đã thc hi4n hai d án ca ch3 ng trình Phát trin Liên HC p Quc (UNDP) v1 “Giáod6c b5o v4 môi tr37 ng trong các tr37 ng phB thông” là VIE/ 95/ 041 và VIE/ 98/ 018.

Giáo d6c môi tr37 ng đ3C c trin khai dDn t các bc mDm non, tiu h9c, trung h9c c sA v i nhi1 hình thc ho8t đng phù hC p lng ghép trong các môn h9c. Mt s tr37 ng trung

h9c phB thông ngoài vi4c gi5ng d8y tích hC p A các môn h9c còn tiFn hành giáo d6c ngo8ikhóa theo các ch đ1 có liên quan đFn tình hình môi tr37 ng A đa ph3 ng nh3: n3 c ung,cht th5i sinh ho8t, năng l3C ng s d6ng trong gia đ ình,…Ho8t đng xanh hóa nhà tr37 ng,mt ch tr3 ng l n ca B đã thu đ3C c nhi1u kFt qu5 A các đa ph3 ng trên toàn quc. Haihi th5o quc gia v1 giáo d6c b5o v4 môi tr37 ng ngày 4/ 6/ 1982 và ngày 26 – 27/ 9/ 1995,đánh du các b3 c phát trin v1 giáo d6c b5o v4 môi tr37 ng trong tr37 ng h9c A khp cácvùng ca đt n3 c. B Giáo d6c và Đào t8o phi hC p v i B Khoa h9c công ngh4 và môitr37 ng đã tB chc biên so8n, d8y th nghi4m các tài li4u v1 môi tr37 ng A mt s đa ph3 ng. Vì các nguyên nhân, các quá trình gây ô nhim môi tr37 ng ít nhi1u đ1u có liên quanđFn kiFn thc hóa h9c nói chung và kiFn thc hóa h9c trong sách giáo khoa nói riêng nên

các ho8t đng giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng d8y môn hóa h9c ngày càng đ3C c trin khaivà đ8t hi4u qu5 cao h n. Thc tF đã có mt s đ1 tài đã xây dng đ3C c các mô đun giáo d6cmôi tr37 ng, cùng v i nhEng hình 5nh minh h9a và nhEng đo8n video clip ch9n l9c v1 nidung đ3C c s d6ng đ giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng d8y hóa h9c. Đ1 tài “Hoàn ch2nh th3 vi4n phim 5nh dùng cho giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng d8y hóa h9c A tr37 ng trung h9cphB thông” tiFp t6c hoàn ch2nh kFt qu5 ca đ1 tài “Xây dng th3 vi4n phim 5nh dùng chogiáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng d8y hóa h9c A bc trung h9c phB thông” đã đ3C c NguynTh M H8nh – sinh viên S3 ph8m Hóa khóa 31, tr37 ng Đ8i h9c CDn Th , đã thc hi4n năm2009. Đ1 tài s sa chEa và bB sung các video clip có ni dung ph5n ánh các vn đ1 môitr37 ng, t8o ra th3 vi4n phim 5nh hoàn ch2nh dùng cho giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng d8y

hóa h9c A tr37 ng trung h9c phB thông, nhm nâng cao hi4u qu5 ca giáo d6c môi tr37 ngtrong gi5ng d8y hóa h9c. Bên c8nh đó, đ1 tài còn xây dng thêm các video clip ph5n ánh tách8i ca nhEng cht đc h8i tn t8i trong môi tr37 ng đi v i sc khe con ng37 i dùng đ giáod6c sc khe cho h9c sinh, nâng cao nhn thc ca h9c sinh trong vi4c b5o v4 môi tr37 ng,b5o v4 sc khe cho b5n thân và nhEng ng37 i xung quanh.

1.2. Trích ni dung ch th 36 CT/ TW ca B chính tr v tăng c ng công tácbo v môi tr ng trong th i kì công nghip hóa, hin đi hóa đt n c





9

B5o v4 môi tr37 ng là mt vn đ1 sng còn ca đt n3 c, ca nhân lo8i, là nhi4m v6 có tính xã hi sâu sc, gn li1n v i cuc đu tranh xóa đói gi5m nghèo A mi n3 c, v i cucđu tranh vì hòa bình và tiFn b xã hi trên ph8m vi toàn thF gi i.

Đ5ng và nhà n3 c ta đã có nhEng ch tr3 ng, bi4n pháp gi5i quyFt các vn đ1 môitr37 ng. Ho8t đng b5o v4 môi tr37 ng A n3 c ta đã đ8t đ3C c nhEng kFt qu5 b3 c đDu, đãxut hi4n nhEng g3 ng ng37 i tt, vi4c tt trong công tác b5o v4 môi tr37 ng.

Tuy nhiên, vi4c b5o v4 môi tr37 ng A nu c ta hi4n ch3a đáp ng yêu cDu ca quá trìnhphát trin kinh tF xã hi trong giai đo8n m i. Nhìn chung môi tr37 ng n3 c ta vn tiFp t6c b ô nhim và suy thoái, có n i nghiêm tr9ng. Vi4c thi hành pháp lut b5o v4 môi tr37 ng ch3anghiêm minh, ý thc t giác b5o v4, giE gìn môi tr37 ng công cng ch3a trA thành thói quentrong cách sng ca đ8i b phn dân c3.

Rng tiFp t6c b tàn phá nng n1, khoáng s5n b khai thác ba bãi. Đt đai b xói mònvà thoái hóa, đa d8ng sinh h9c trên đt li1n và d3 i bin đ1u b suy gi5m. Ngun n3 c mtvà n3 c ngDm đang ngày càng b ô nhim và c8n ki4t, vùng bin đã bt đDu b ô nhim.Nhi1u đô th và khu công nghi4p b ô nhim do n3 c th5i, khí th5i, cht th5i rn…Đi1u ki4nv4 sinh môi tr37 ng A nông thôn quá thp kém, tiêu chun an toàn lao đng và an toàn thc

phm b vi ph8m. Các s c môi tr37 ng ngày càng gia tăng…Các vn đ1 môi tr37 ng toàn cDu, nhEng biFn đBi khí hu, suy gi5m tDng ozon, dângmc n3 c bin, ô nhim xuyên biên gi i, suy gi5m cht l3C ng n3 c ca các dòng sông l nvà các th5m rng, hi4n t3C ng m3a axit, hi4n t3C ng ElNino,… ngày càng 5nh h3A ng xu đFnmôi tr37 ng n3 c ta.

Đ góp phDn đ5m b5o thng lC i trong s nghi4p công nghi4p hóa, hi4n đ8i hóa đtn3 c, B chính tr yêu cDu các cp, các ngành cDn đBi m i nhn thc, tăng c37 ng lãnh đ8o,ch2 đ8o công tác b5o v4 môi tr37 ng, nm vEng, quán tri4t các m6c tiêu, quan đim và gi5ipháp sau:

1.2.1. M F c tiêu:

Ngăn nga ô nhim môi tr37 ng, ph6c hi và c5i thi4n môi tr37 ng ca nhEng vùng đãb suy thoái, b5o tn đa d8ng sinh h9c, tng b3 c nâng cao cht l3C ng môi tr37 ng A các khucông nghi4p, đô th và nông thôn, góp phDn phát trin kinh tF - xã hi b1n vEng, nâng caocht l3C ng cuc sng ca nhân dân, tiFn hành thng lC i s nghi4p công nghi4p hóa, hi4n đ8ihóa đt n3 c.

1.2.2. Các quan đ i m cC bE n:B5o v4 môi tr37 ng là s nghi4p ca toàn Đ5ng, toàn dân và toàn quân.B5o v4 môi tr37 ng là ni dung c b5n không th tách r7 i trong đ37 ng li, ch tr3 ng

và kF ho8ch phát trin kinh tF - xã hi ca các cp, các ngành, là c sA quan tr9ng đ5m b5ophát trin b1n vEng.

Coi phòng nga và ngăn chn ô nhim là nguyên tc ch đ8o kFt hC p v i x lý ônhim, c5i thi4n môi tr37 ng, b5o tn thiên nhiên.

1.2.3. Các giEi pháp:1/ Th37 ng xuyên giáo d6c, tuyên truy1n, xây dng thói quen, nFp sng và các phong

trào quDn chúng b5o v4 môi tr37 ng.Đ3a các ni dung b5o v4 môi tr37 ng vào ch3 ng trình giáo d6c ca tt c5 các bc h9c

trong h4 thng giáo d6c quc dân.T8o đi1u ki4n và khuyFn khích đ ng37 i dân th37 ng xuyên nhn đ3C c các thông tin

v1 môi tr37 ng,…





10

2/ Hoàn ch2nh h4 thng văn b5n pháp lut b5o v4 môi tr37 ng, ban hành chính sách v1 phát trin kinh tF ph5i gn li1n v i b5o v4 môi tr37 ng, nghiêm ch2nh thi hành lut b5o v4 môi tr37 ng.

3/ Ch đng phòng chng ô nhim và s c môi tr37 ng, khc ph6c tình tr8ng suythoái môi tr37 ng.

4/ Khai thác, s d6ng hC p lý, tiFt ki4m tài nguyên thiên nhiên, b5o v4 đa d8ng sinh

h9c, b5o tn thiên nhiên.5/ Tăng c37 ng và đa d8ng hóa đDu t3 cho ho8t đng b5o v4 môi tr37 ng.6/ Tăng c37 ng công tác qu5n lý nhà n3 c v1 b5o v4 môi tr37 ng t trung 3 ng đFn đa

ph3 ng.7/ Đy m8nh nghiên cu khoa h9c và công ngh4, đào t8o cán b chuyên môn, chuyên

gia v1 l nh vc b5o v4 môi tr37 ng.8/ MA rng hC p tác quc tF v1 b5o v4 môi tr37 ng.1.3. Tóm tt ni dung quyt đnh 1363/ QĐ – TTg ngày 17/ 10/ 2001 v vic phê

duyt đ án “ Đ a các ni dung bo v môi tr ng vào h thng giáo dc quc dân”1.3.1. M F c tiêu c a đ án:

Giáo d6c h9c sinh, sinh viên các cp h9c, bc h9c, trình đ đào t8o trong h4 thnggiáo d6c quc dân có hiu biFt v1 pháp lut và ch tr3 ng chính sách ca Đ5ng, Nhà n3 cv1 b5o v4 môi tr37 ng, có kiFn thc v1 môi tr37 ng đ t giác thc hi4n b5o v4 môi tr37 ng.

Đào t8o, bi d3 ng đi ng cán b gi5ng d8y, giáo viên, cán b nghiên cu khoa h9ccông ngh4 và cán b qu5n lý v1 b5o v4 môi tr37 ng.

1.3.2. N i dung, ph4C ng th c giáo d F c đ ào tA o v bE o v8 môi tr4 ng1.3.2.1. N 1i dung giáo d 2c b3o v4 môi tr 56 ngNi dung giáo d6c b5o v4 môi tr37 ng ph5i đ5m b5o tính giáo d6c toàn di4n:Đi v i giáo d6c mDn non: cung cp cho tr em nhEng hiu biFt ban đDu v1 môi

tr37 ng sng ca b5n thân nói riêng và con ng37 i nói chung, biFt cách sng tích cc v i môi

tr37 ng, nhm đ5m b5o s phát trin lành m8nh v1 c th và trí tu4.Đi v i giáo d6c tiu h9c: trang b nhEng kiFn thc c b5n phù hC p v i đ tuBi vàtâm sinh lý ca h9c sinh v1 các yFu t môi tr37 ng, vai trò ca môi tr37 ng đi v i con ng37 ivà tác đng ca con ng37 i đi v i môi tr37 ng, giáo d6c cho h9c sinh có ý thc trong b5o v4 và gìn giE môi tr37 ng.

Đi v i giáo d6c trung h9c c sA và trung h9c phB thông: trang b nhEng kiFn thc v1 sinh thái h9c, mi quan h4 giEa con ng37 i v i thiên nhiên, trang b và phát trin k năng b5ov4 và gìn giE môi tr37 ng, biFt ng x tích cc v i môi tr37 ng sng xung quanh.

Ph3 ng thc giáo d6c b5o v4 môi tr37 ng:Vi4c giáo d6c b5o v4 môi tr37 ng ch yFu thc hi4n theo ph3 ng pháp khai thác tri4t

đ tri thc v1 môi tr37 ng hi4n có A các môn h9c trong nhà tr37 ng. Ni dung giáo d6c b5o v4 môi tr37 ng còn đ3C c thc hi4n ngoài nhà tr37 ng d3 i nhi1u hình thc khác nhau nhm nângcao nhn thc và trách nhi4m b5o v4 môi tr37 ng cho cng đng.

1.4. Môi tr ng và các vn đ môi tr ng:1.4.1. Khái ni8 m môi tr4 ng:Môi tr37 ng bao gm các yFu t t nhiên và yFu t vt cht nhân t8o có quan h4 mt

thiFt v i nhau, bao quanh con ng37 i, có 5nh h3A ng đFn đ7 i sng, s5n xut, s tn t8i, pháttrin ca con ng37 i và thiên nhiên (Đi1u 1, Lut b5o v4 môi tr37 ng ca Vi4t Nam, 1993).





11

Ngày nay ng37 i ta đã thng nht v i nhau v1 khái ni4m môi tr37 ng: Môi tr37 ng làcác yFu t vt cht t nhiên và nhân t8o, lý h9c, sinh h9c và hóa h9c cùng tn t8i trongkhông gian bao quanh con ng37 i. Các yFu t đó có quan h4 mt thiFt, t3 ng tác ln nhau vàcó tác đng lên các cá th sinh vt hay con ng37 i đ cùng tn t8i và phát trin

1.4.2. Khái ni8 m ô nhi9 m môi tr4 ng:Ô nhim môi tr37 ng là s thay đBi trc tiFp hoc gián tiFp các thành phDn và đc tính

vt lý, sinh h9c, hóa h9c, nhi4t đ, cht hòa tan, cht phóng x8,…A trong bt k thành phDnnào ca môi tr37 ng hay toàn b môi tr37 ng v3C t quá mc cho phép đã đ3C c xác đnh. S gia tăng các cht l8 vào môi tr37 ng, s thay đBi các yFu t môi tr37 ng này gây tBn h8i hoccó ti1m năng gây tBn h8i đFn sc khe, s an toàn hay s phát trin ca con ng37 i và sinhvt trong môi tr37 ng đó. NhEng tác nhân gây ô nhim đ3C c g9i là cht gây ô nhim (Lê HuyBá, Môi tr37 ng, Nhà xut b5n Đ8i h9c quc gia TPHCM, 2000).

1.4.3. Khái ni8 m bE o v8 môi tr4 ng:B5o v4 môi tr37 ng gm các chính sách, ch tr3 ng, đ3a ra các ch2 th nhm ngăn

chn các hu qu5 xu ca môi tr37 ng, các s c môi tr37 ng do con ng37 i và thiên nhiên gâyra. B5o v4 môi tr37 ng là bao gm nhEng ho8t đng, nhEng vi4c làm trc tiFp, t8o đi1u ki4n

giE cho môi tr37 ng trong lành, s8ch đp, c5i thi4n đi1u ki4n sng ca con ng37 i, sinh vt,duy trì cân bng sinh thái, tăng đa d8ng sinh h9c, làm cho cuc sng ngày càng tt đp h n(Nguyn Kim Hng, Giáo d6c môi tr37 ng, Nhà xut b5n giáo d6c, 2002).

1.4.4. Các v n đ môi tr4 ng toàn cBu: a. Hi4u 7 ng nhà kính:Nhi4t đ b1 mt trái đt đ3C c t8o thành bA i s cân bng giEa năng l3C ng mt tr7 i

chiFu xung trái đt và năng l3C ng bc x8 nhi4t ca mt đt ph5n x8 vào khí quyn. Bc x8 mt tr7 i là bc x8 sóng ngn nên nó d dàng xuyên qua các l p khí CO2 và tDng ozon rixung mt đt, ng3C c l8i, bc x8 nhi4t t mt đt ph5n x8 vào khí quyn là bc x8 sóng dài,nó không có kh5 năng xuyên qua l p khí CO2, l8i b khí CO2 và h i n3 c trong không khí

hp th6, do đó nhi4t đ ca khí quyn bao quanh trái đt s tăng lên và làm tăng nhi4t đ b1 mt trái đt. Hi4n t3C ng này đ3C c g9i là hi4u ng nhà kính, vì l p khí CO2 A đây có tác d6ngt3 ng t nh3 l p kính giE nhi4t ca nhà kính trng rau xanh trong mùa đông, đi1u khác làv i quy mô toàn cDu.

Các tác nhân gia tăng s hp th6 bc x8 sóng dài trong khí quyn là khí cacbonic(CO2), b6i, h i n3 c, khí mêtan (CH4)…

Hi4n nay, các ho8t đng ca con ng37 i t8o ra khí CO2 và các khí nhà kính khác trongkhí quyn trái đt ngày càng nhi1u, làm cho nhi4t đ trái đt tăng lên. S gia tăng nhi4t đ trái đt do hi4u ng nhà kính có tác đng m8nh m đFn nhi1u mt ca môi tr37 ng trái đt.

Khi nhi4t đ trái đt tang lên s làm băng A hai cc trái đt tan ra và mc n3 c bindâng cao. Nhi1u vùng s5n xut l3 ng thc trù phú, các khu đông dân c3, các đng bng l n,nhi1u đ5o thp s chìm d3 i n3 c bin. S nóng lên ca trái đt s làm thay đBi đi1u ki4nsng bình th37 ng ca các sinh vt sng trên mt đt. Mt s loài thích nghi v i đi1u ki4nm i s phát trin thun lC i. trong khi đó nhi1u loài b gi5m s l3C ng hoc b tiêu di4t. Khíhu trái đt biFn đBi sâu sc, các đ i khí hu có khuynh h3 ng thay đBi, đ7 i sng ca cácquc gia đ1u b xáo đng. Ho8t đng s5n xut nông, lâm nghi4p, thy s5n b 5nh h3A ngnghiêm tr9ng. nhi1u lo8i b4nh tt đi v i con ng37 i xut hi4n, các lo8i dch b4nh lan tràn,sc khe con ng37 i b suy gi5m.

b. M 5 a axit:





12

Các quá trình đt các nhiên li4u hóa th8ch (than đá, dDu m,…) t các nhà máy nhi4tđi4n, đúc qung, công nghi4p ch3ng ct cùng v i ho8t đng ca các ph3 ng ti4n giao thôngvn t5i đã phát th5i mt l3C ng l n khí SO2, NOx. Các khí này hòa tan v i các h i n3 c trongkhông khí t8o thành các axit sunfuric (H2SO4) và axit nitric (HNO3) ri r i xung trái đtd3 i d8ng m3a axit.

M3a axit đã gây ra nhEng hu qu5 nghiêm tr9ng cho con ng37 i cng nh3 các h4 sinh

thái trên trái đt. M3a axit làm cho n3 c trong các ao, h, sông, sui có tính axit, dn đFncác sinh vt sng d3 i n3 c b chFt. M3a axit làm tăng đ chua, gi5m đ màu m ca đt,đt đai b thoái hóa nhanh, vi sinh vt trong đt gi5m kh5 năng ho8t đng, cht hEu c phânhy chm, kh5 năng t8o keo đt kém dDn, 5nh h3A ng đFn s phát trin ca cây, gi5m năngsut và s5n l3C ng cây trng.

Bên c8nh đó, sc khe con ng37 i cng chu 5nh h3A ng xu nFu các cht nhim bncó tính axit trong khí quyn nh3 l3u hunh đioxit (SO2), nit oxit (NOx). Các khí này vàophBi s gây ra các b4nh v1 đ37 ng hô hp, gây viêm phBi, t8o ra các b4nh mãn tính, hensuyn, có th dn đFn ung th3.

M3a axit còn ăn mòn các vt li4u bng kim lo8i, phá hy các t3C ng đài, di tích văn

hóa, làm gi5m tuBi th9 ca các công trình xây dng.c. S 8 suy gi3m t 9ng ozon:TDng ozon là l p v che chn tia t ngo8i cho mt đt. Nó hp th6 nhi4t ca mt tr7 i

và truy1n cho tDng bình l3u, đ tDng bình l3u trao đBi nhi4t v i tDng đi l3u, giE m trái đt.ĐDu nhEng năm 80, ng37 i ta đã phát hi4n đ3C c tDng ozon đang b suy gi5m nghiêm tr9ng vàyêu cDu cng đng quc tF quan tâm, đDu t3 nghiên cu, tìm ra gi5i pháp hEu hi4u nhm culy tDng ozon, cu ly con ng37 i và trái đt.

Trong t nhiên, ozon đ3C c t8o ra và b phân hy, nh3ng hai quá trình này xãy ra A tr8ng thái cân bng. báo cáo v1 ozon ca tB chc khí t3C ng thF gi i đã khng đnh: “vi4c s d6ng quá mc mt s hóa cht nhân t8o là th ph8m gây ra hi4n t3C ng suy gi5m tDng ozon”.

Đin hình cho các hóa cht là các khí CFC (cloroflorocarbons), các hC p cht ca clo v icacbon,…chúng th37 ng đ3C c dùng trong l nh vc làm l8nh, đi1u hòa không khí,…NhEngcht này có đc tính rt b1n vEng, có kh5 năng tn t8i trong khí quyn 60 – 120 năm, vì thF chúng có đ đi1u ki4n và th7 i gian lan ta đFn tDng bình l3u, n i có tDng ozon và xãy ra quátrình phá hy các phân t ozon.

Khi tDng ozon b suy gi5m, bc x8 t ngo8i (UV) đFn trái đt tăng lên v3C t quá yêucDu, nhEng tác đng 5nh h3A ng sau s xãy ra: tăng kh5 năng mc b4nh ung th3 da và cácb4nh v1 mt, đc bi4t là b4nh đ6c nhân mt, sc đ1 kháng ca c th gi5m, h8n chF năngsut cây trng, phá hy cân bng h4 sinh thái.

d. Ô nhiA m phóng xB:Vi4c s d6ng năng l3C ng h8t nhân vào nhEng m6c tiêu dân s cng nh3 quân s đã

đt ra nhi1u vn đ1 liên quan đFn kh5 năng ô nhim phóng x8 cc kì nguy him. S ô nhimphóng x8 đ3C c th hi4n qua s tăng l3C ng bc x8 mà con ng37 i ph5i hng chu trong môitr37 ng.

Các cht phóng x8 th37 ng xâm nhp vào môi tr37 ng bng nhi1u con đ37 ng khácnhau: t các quá trình khai thác qung t nhiên, t các v6 nB h8t nhân, s d6ng đng v phóng x8 trong đi1u tr các b4nh, nghiên cu khoa h9c, các lò ph5n ng h8t nhân, s d6ngđng v phóng x8 làm nguyên t đánh du trong nông nghi4p và công nghi4p…





13

Hu qu5 ca s ô nhim phóng x8 đi v i loài ng37 i là tăng xác sut mc b4nh ungth3 và nhEng b4nh liên quan đFn gen di truy1n, th hi4n qua hi4n t3C ng quái thai. Các nhàkhoa h9c cho rng khi tăng gp đôi li1u bc x8 thì s tr37 ng hC p quái thai tăng 20%.

e. Ô nhiA m do chC t th3i:Cht th5i là nhEng vt cht, trong quá trình nào đó, nó không có kh5 năng s d6ng

đ3C c nEa và b lo8i ra t các quá trình s5n xut đó, có th là s5n xut nông nghi4p, công

nghi4p, ho8t đng du lch, giao thông vn t5i, t sinh ho8t đ7 i sng, t khu dân c3 và k c5 các ho8t đng du hành v tr6 đ1u là cht th5i. Cht th5i có th A d8ng khí, lng hoc rn.Cht th5i rn th37 ng đ3C c g9i là rác.

Rác và cht th5i b5n cht đDu tiên ca nó có th ch3a ô nhim hoc ch2 A mc đ làmbn môi tr37 ng. Nh3ng qua tác đng ca các yFu t môi tr37 ng, qua phân gi5i, ho8t hóa màcht th5i m i trA nên ô nhim. Rác th5i hEu c b lên men gây thi và đc. N3 c th5i chahóa cht làm ô nhim đt, ô nhim n3 c mt, n3 c ngDm. HDu hFt, A đâu có sinh vt sng làA đó có cht th5i hoc A d8ng này hay A d8ng khác. Vì vy, ch nào càng tp trung nhi1usinh vt, con ng37 i và ho8t đng ca h9 càng cao thì cht th5i càng nhi1u.

Ngày nay, vn đ1 ô nhim do cht th5i đang đe d9a đFn môi tr37 ng và cht l3C ng

cuc sng ca con ng37 i. T đó, các c quan chc năng đang tp trung nghiên cu, đ1 racác gi5i pháp hi4u qu5 nhm khc ph6c tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng do cht th5i gây ra.1.4.5. Các v n đ môi tr4 ng đ c bi8 t Vi8 t Nam:a. Tài nguyên r D ng bE suy gi3m:Rng là mt trong nhEng ngun tài nguyên quý giá ca đt n3 c ta. Rng cung cp

lâm s5n cho xây dng, nguyên li4u cho các ngành công nghi4p nh, các loài thuc quý cho yh9c,…Rng tham gia vào quá trình đi1u hòa khí hu, duy trì mc n3 c ngDm, h8n chF l l6t,h8n hán, ngăn chn xói mòn đt,…

Qua quá trình phát trin, đ che ph ca rng Vi4t Nam đã gi5m đFn mc báo đng.Cht l3C ng ca các vùng còn rng b gi5m sút quá mc. Vi4t Nam có 19 tri4u ha đt lâm

nghi4p thì ch2 có 11,3 tri4u ha là đt có rng ( 9,7 tri4u ha rng t nhiên và 1,6 tri4u ha rngtrng). PhDn l n là rng nghèo và rng tái sinh, ph6c hi (chiFm 55%). Hi4n nay, di4n tíchrng t nhiên vn liên t6c gi5m, khai thác vn v3C t quá mc quy đnh, khai thác bt hC ppháp vn ch3a ngăn chn đ3C c. Rng trng không đ8t ch2 tiêu. Khuynh h3 ng suy gi5m tàinguyên rng vn còn tiFp din.

b. N 5F c ngt đang ô nhiA m, thi u n5F c sBch cho sinh hoBt hàng ngàyVi4t Nam có l3C ng m3a trung bình 1960 mm/ năm, ch yFu tp trung vào mùa m3a

(chiFm 70 – 80%). L3C ng m3a bình quân đDu ng37 i kho5ng 64000 m3 / ng37 i/ năm. Hi4nnay có nhi1u vùng b thiFu n3 c trDm tr9ng trong mùa khô, nht là Đng Văn, Lai Châu, HàT nh và Qu5ng Tr. Vn đ1 ô nhim n3 c do n3 c th5i sinh ho8t và n3 c th5i công nghi4p,đc bi4t là t8i các thành ph l n nh3 Hà Ni, thành ph H Chí Minh, H5i Phòng và t8i cáckhu công nghi4p ngày càng nghiêm tr9ng. Ho8t đng s5n xut nông nghi4p, nht là vùngchâu thB sông Hng và sông Cu Long, cng góp phDn đáng k vào vi4c gây ô nhim ngunn3 c. mt s vùng ven bin, ngun n3 c ngDm đã b nhim bn do thm mn hoc thmchua phèn trong quá trình thăm dò và khai thác.

c. Môi tr 56 ng bi n và vùng ven bi n đang kêu c7 uBin và vùng ven bin đem l8i lC i ích kinh tF cho ng37 i dân qua các ho8t đng nông

nghi4p, lâm nghi4p, thy s5n và du lch…Ngun lC i thy s5n ven b7 đang b suy gi5mnghiêm tr9ng do s d6ng các bi4n pháp đánh bt không hC p lý, mang tính hy di4t. Bên





14

c8nh đó, ho8t đng nông nghi4p, công nghi4p, dch v6 ca đng bng châu thB sông Hngvà sông Cu Long đã th5i vào môi tr37 ng bin ca chúng ta hàng lo8t rác th5i, cht th5i đch8i. NhEng năm gDn đây, các tai n8n tàu thuy1n liên quan đFn vi4c tràn dDu đã gây 5nhh3A ng nghiêm tr9ng đFn h4 sinh thái bin.

d. Ô nhiA m môi tr 56 ng do s3n xuC t công nghi4 pHi4n nay quá trình đô th hóa đang phát trin m8nh A Vi4t Nam có 5nh h3A ng đFn

nhi1u mt ca cuc sng và môi tr37 ng. Cùng v i s đô th hóa đó là s phát trin m8nh cacác khu công nghi4p v i hàng ngàn xí nghi4p, công nghi4p hóa cht, năng l3C ng, xi măng,d4t nhum, chF biFn thc phm,…Tc đ đô th hóa nhanh và không đng b dn t i vi4ccác đô th, các khu công nghi4p ch3a có h4 thng x lý cht th5i. Ngun n3 c th5i sinh ho8tvà công nghi4p này không đ3C c x lý đB trc tiFp ra môi tr37 ng, gây ô nhim ngun n3 c,không khí và là ngun lây lan dch b4nh. Đc bi4t trDm tr9ng là các ngun khai thác khoángs5n. Theo thng kê năm 2005, n3 c ta có 569 khu khai thác m (m kim lo8i, m vàng, m than…) cùng v i hàng trăm đim khai thác vt li4u xây dng mt cách t do, không đ3C cqu5n lý. Các vùng khai thác này làm suy thoái môi tr37 ng đt, gi5m di4n tích rng, tăng di4ntích đi tr9c, gây hi4n t3C ng xói lA , bi lng đng th7 i gây 5nh h3A ng đFn sc khe con

ng37 i. e. Ô nhiA m môi tr 56 ng do s3n xuC t nông nghi4 pPhân bón hóa h9c và thc b5o v4 thc vt là nhEng đi1u ki4n tt yFu trong s5n xut

nông nghi4p. Ng37 i dân bón phân hóa h9c đ tăng c37 ng cht dinh d3 ng cho cây trng,mong đ8t năng sut cao nh3ng l3C ng dùng ph5i thích hC p, dùng nhi1u thì hi4u qu5 s ng3C cl8i. Trong nhEng năm gDn đây đã có nhi1u du hi4u đáng lo ng8i cho môi tr37 ng và sc khecon ng37 i do s d6ng quá nhi1u phân bón hóa h9c và thuc b5o v4 thc vt.Trong quá trìnhs5n xut ng37 i nông dân do s d6ng mt lo8i phân bón hóa h9c lâu dài mà không s d6ngphân hEu c đã làm cho kFt cu đt b phá ho8i, cht kFt dính ca đt b phân tán, axit hóa,đt b vón cng, gây nhim đc l3 ng thc thc phm , thc ăn cho gia súc và n3 c ung

dùng cho sinh ho8t hàng ngày ca con ng37 i. D3 l3C ng thuc tr sâu tích ly dDn trong c th ng37 i, đc bi4t trong m gây ng đc mãn tính v i các tác h8i nh3: thiFu máu, tăngc37 ng ung th3, sy thai, d tt bm sinh,…S khuFch tán ca hóa cht b5o v4 thc vt còngây ô nhim không khí.

g. Ô nhiA m môi tr 56 ng do rác th3i sinh hoBtRác th5i, đc bi4t là nha phF li4u, đang trA thành gánh nng cho xã hi. Ai cng biFt

rác là cht th5i, là nhEng cht không s d6ng đ3C c nEa nh3ng không ph5i ai cng biFt rácth5i càng nhi1u s làm cho môi tr37 ng càng b ô nhim nghiêm tr9ng và là him h9a đi v icon ng37 i.

HDu hFt trên các tuyFn đ37 ng, t8i các khu ph và các khu chung c3 đ1u có khu hi4uv i ni dung vn đng, khuyFn khích ng37 i dân thc hi4n nFp sng văn minh đô th, trongđó có vi4c đB rác đúng n i quy đnh, không vt rác ba bãi,…PhDn l n ng37 i dân đã nghiêmtúc chp hành, nh3ng thc tF vn còn nhEng đng rác ngn ngang, nhi1u ng37 i vn vô t3 x5 rác trên đ37 ng,…T8i các sông, h, rác th5i sinh ho8t ch yFu do ng37 i dân sng hai bên b7 và nhEng ng37 i dân buôn bán ti4n tay vt xung làm cho các dòng sông n i đây trA thànhcác dòng sông chFt.

Theo thng kê, bình quân rác th5i sinh ho8t A các n3 c đang phát trin là 0,3 kg/ng37 i/ ngày. T8i các đô th ca n3 c ta, trung bình mi ngày mi ng37 i th5i ra kho5ng 0,5 –





15

0,8 kg rác. Khi l3C ng rác tăng theo s gia tăng dân s. Rác tn đ9ng trong các khu tp th,trên ph xá,…Rác có mt khp n i.

1.5. Giáo dc môi tr ng:1.5.1. Khái ni8 m v giáo d F c môi tr4 ng (GDMT)Giáo d6c môi tr37 ng là mt quá trình thông qua các ho8t đng giáo d6c chính quy và

không chính quy nhm giúp con ng37 i có đ3C c s hiu biFt, k năng, giá tr và t8o đi1u ki4n

cho h9 tham gia vào vi4c phát trin mt xã hi b1n vEng v1 sinh thái (C6c môi tr37 ng, B Tài nguyên và Môi tr37 ng).

Giáo d6c môi tr37 ng là mt quá trình nhm phát trin A ng37 i h9c s hiu biFt vàquan tâm t i các vn đ1 môi tr37 ng, bao gm: kiFn thc, thái đ, trách nhi4m, k năng đ t mình và cùng tp th đ3a ra nhEng gi5i pháp nhm gi5i quyFt vn đ1 môi tr37 ng tr3 c mtcng nh3 lâu dài ( B Giáo d6c và Đào t8o, Ch3 ng trình Phát trin Liên HC p Quc, 1998).

Tham gia tích cc và tìm ra gi5i pháp là yêu cDu quan tr9ng ca GDMT.GDMT là s nghi4p ca toàn nhân lo8i gn v i trách nhi4m ca mi quc gia, mi

con ng37 i c6 th.1.5.2. S7 cB n thi t c a giáo d F c môi tr4 ng

Mi quan h4 giEa môi tr37 ng và phát trin đang A trong tình tr8ng gây cn giEa khátv9ng mun c5i thi4n cuc sng hôm nay và duy trì ngun tài nguyên môi tr37 ng cho thF h4 mai sau.

S phát trin đã làm cho tình tr8ng môi tr37 ng A thF k2 XXI cha đDy mâu thun. Mtbên là t8o ra hàng lo8t c5nh quan văn hóa có giá tr. Mt bên là nhEng cánh rng nguyênthy b tàn phá, nhEng vùng bin b váng dDu và cha cht th5i đc h8i, đa d8ng sinh h9c b nghèo đi, tDng ozon b thng A Nam cc, nhi4t đ trái đt ngày càng tăng lên. Môi tr37 ngca chúng ta đã b đy đFn b7 vc ca hai him h9a l n đó là c8n ki4t tài nguyên và ônhim. Trong hàng thF k2 qua, con ng37 i đã có nhEng ho8t đng không m4t mõi nhm c5it8o t nhiên, nâng cao cht l3C ng cuc sng ca mình. Con ng37 i là mt b phn ca t

nhiên – ho8t đng ca con ng37 i đã tham gia vào s thay đBi vt cht và năng l3C ng trong t nhiên, kFt qu5 tt yFu là làm biFn đBi t nhiên theo chi1u h3 ng tiêu cc. C6 th là hàng nămho8t đng ca con ng37 i trong các l nh vc công nghi4p, giao thông vn t5i, khai tháckhoáng s5n,…đã gây ra nhi1u hu qu5 xu đi v i môi tr37 ng. Đó chính là tt c5 nhEng gìđ tr5 l7 i câu hi t8i sao cDn ph5i giáo d6c môi tr37 ng.

M6c đích ca GDMT là nhm vn d6ng nhEng kiFn thc, k năng vào gìn giE, b5otn, s d6ng môi tr37 ng theo cách thc b1n vEng cho c5 thF h4 hi4n t8i và t3 ng lai. Nó baohàm c5 vi4c h9c tp cách s d6ng công ngh4 m i nhm tăng s5n l3C ng và tránh nhEng th5mh9a môi tr37 ng, xóa nghèo đói, tn d6ng các c hi và đ3a ra nhEng quyFt đnh khôn khéotrong s d6ng tài nguyên. H n nEa, nó bao hàm c5 vi4c đ8t đ3C c nhEng k năng, có nhEngđng lc và cam kFt hành đng, dù v i t3 cách cá nhân hay tp th, đ gi5i quyFt nhEng vnđ1 môi tr37 ng hi4n t8i và phòng nga nhEng vn đ1 m i n5y sinh.

1.5.3. GDMT trong giE ng d A y tr4 ng ph thông1.5.3.1. Vai trò ca GDMT tr 56 ng ph thông Vi4t Nam, GDMT đ3C c coi là mt b phn ca s nghi4p giáo d6c nói riêng và là

mt s nghi4p ca toàn dân nói chung. GDMT là mt phDn bt buc trong ch3 ng trìnhGiáo d6c – Đào t8o và ph5i thc hi4n trong kF ho8ch d8y h9c – giáo d6c hi4n hành, t8o ta c hi bình đng cho m9i ng37 i h9c. tr37 ng phB thông cng nh3 A các cp bc h9c khác,nhEng vn đ1 môi tr37 ng đ3C c d8y thông qua nhi1u môn h9c.





16

Đ3a GDMT vào ho8t đng nhà tr37 ng là mt cách thích hC p. V i môi tr37 ng tr37 ngh9c, nhEng vn đ1 tr9ng tâm ca GDMT ph5i liên quan trc tiFp đFn môi tr37 ng ca đa bànnhà tr37 ng và n i h9c sinh c3 trú. GDMT làm cho ng37 i h9c và ng37 i d8y nhn thy giá tr ca môi tr37 ng đi v i cht l3C ng cuc sng, sc khe con ng37 i.

Trin khai GDMT bng các ho8t đng mà h9c sinh là ng37 i thc hi4n bng nhEngho8t đng ca chính mình mà thu đ3C c hi4u qu5 thc tin. ThDy giáo là ng37 i tB chc các

ho8t đng GDMT da trên ch3 ng trình quy đnh và tìm cách vn d6ng cho phù hC p v i đaph3 ng. GDMT cung cp nhEng kiFn thc thc tF v1 môi tr37 ng, 5nh h3A ng ca con ng37 ilên môi tr37 ng, tha nhn trách nhi4m ca con ng37 i ph5i chăm sóc, b5o v4 và giE gìn môitr37 ng vì s phát trin b1n vEng ca cá nhân, xã hi ca toàn nhân lo8i.

Tóm l8i, hình thc GDMT A nhà tr37 ng phB thông chiFm v trí rt quan tr9ng, vì nhàtr37 ng phB thông là n i đào t8o thF h4 tr, nhEng ch nhân t3 ng lai ca đt n3 c s biFt s d6ng các ngun tài nguyên mt cách hi4u qu5 và khoa h9c, đng th7 i biFt giE gìn và b5o v4 môi tr37 ng. BA i vy, giáo d6c môi tr37 ng cho thF h4 tr là vi4c làm có tác d6ng rng l nnht, sâu sc và lâu b1n nht.

1.5.3.2. Nhi4m v2 ca GDMT tr 56 ng ph thông

GDMT nhm làm cho giáo viên và h9c sinh đ8t đ3C c các m6c tiêu sau:1/ Có ý thc th37 ng xuyên và luôn nh8y c5m đi v i m9i khía c8nh ca môi tr37 ngvà nhEng vn đ1 liên quan đFn môi tr37 ng.

2/ Thu nhn đ3C c nhEng thông tin và nhEng kiFn thc c b5n v1 môi tr37 ng và s ph6 thuc ln nhau giEa ho8t đng ca con ng37 i v i môi tr37 ng, v1 quan h4 ca con ng37 iv i môi tr37 ng.

3/ Phát trin k năng b5o v4 và gìn giE môi tr37 ng, k năng d đoán, phòng tránh vàgi5i quyFt nhEng vn đ1 môi tr37 ng nãy sinh

4/ Tham gia tích cc vào ho8t đng khôi ph6c, b5o v4 và giE gìn môi tr37 ng.5/ Có ý thc v1 tDm quan tr9ng ca môi tr37 ng trong s8ch đi v i sc khe con

ng37 i, v1 cht l3C ng cuc sng ca con ng37 i, t đó hình thành thái đ tích cc đi v i môitr37 ng.1.5.3.3. GDMT là m1t y u t chính th7 c trong h4 th ng giáo trình gi3ng d B y qu c giaGiáo d6c môi tr37 ng là mt quá trình, không ph5i là môn h9c nên GDMT có c hi

thc hi4n qua tt c5 các môn h9c, khác hn v i vi4c coi GDMT là mt môn h9c riêng bi4t.M9i ng37 i đ1u có quy1n đ3C c hiu biFt, phân tích và t thái đ tr3 c nhEng tình

hung, s c môi tr37 ng bA i đó là nhEng vn đ1 gn bó máu tht v i h9 sut đ7 i. Vì thF, m9ing37 i cDn đ3C c trao quy1n tiFp nhn thông tin đúng đ có đ b5n l nh và có hi4u lc khi ranhEng quyFt đnh quan tr9ng đi v i c chF cng nh3 cht l3C ng cuc sng n i mà h9 sngvà làm vi4c. Khi đó tt c5 m9i ng37 i cDn đ3C c trang b nhEng k năng m i và nhEng k năng này ph5i đ3C c c5i tiFn liên t6c nhm làm công c6 hEu hi4u cho các quyFt đnh ca h9.Mun đ3C c nh3 thF, m9i ng37 i cDn có mt mi quan tâm chung, mt tiFng nói chung và mtcam kFt chung đ có th tham gia hi4u qu5 GDMT.

1.5.4. Các nguyên t c chung đ i v5 i GDMTGiáo d6c môi tr37 ng là mt quá trình liên t6c, sut đ7 i, bt đDu t cp h9c mDm non,

tiFp din thông qua nhEng giai đo8n chính thc và không chính thc. Nó mang tính liênthông giEa các môn h9c trong m9i cách đt vn đ1, ly ra ni dung c6 th A tng môn h9cnhm đ8t đFn mt trin v9ng hài hòa.





17

Khi kh5o sát nhEng vn đ1 môi tr37 ng, chúng ta cDn kh5o sát ch yFu t quan đimđa ph3 ng, quc gia, khu vc và quc tF đ ng37 i h9c có th hiu rõ b5n cht ca các đi1uki4n môi tr37 ng trong nhEng đi1u ki4n đa lý khác nhau. Đc bi4t, giáo d6c môi tr37 ng ph5itp trung vào nhEng tình hung môi tr37 ng đang ti1m tàng hi4n nay và tính đFn c5 nhEngvin c5nh lch s. Bên c8nh đó, giáo d6c môi tr37 ng còn đ1 cao các giá tr, s cDn thiFt caquá trình hC p tác đa ph3 ng, quc gia và quc tF trong vi4c ngăn chn và tìm gi5i pháp đi

v i s c môi tr37 ng. Đng th7 i, xem xét k l3 ng các khía c8nh v1 môi tr37 ng trong kF ho8ch tăng tr3A ng và phát trin.

Không ch2 vy, giáo d6c môi tr37 ng ph5i luôn t8o đi1u ki4n cho ng37 i h9c có mt vaitrò trong vi4c ho8ch đnh kinh nghi4m h9c tp ca mình, cho h9 c hi ra quyFt đnh và chutrách nhi4m. Đ đ8t đ3C c hi4u qu5 trong vi4c giáo d6c môi tr37 ng, chúng ta cDn ph5i gn s nh8y c5m, nhn thc v1 môi tr37 ng, các k năng gi5i quyFt vn đ1, các giá tr đi v i tngđ tuBi, đc bi4t là nhEng năm đDu nên nhn m8nh s nh8y c5m môi tr37 ng trong cng đngca cá nhân ng37 i h9c. T đó, giáo d6c môi tr37 ng s giúp ng37 i h9c phát hi4n nhEng duhi4u, nguyên nhân thc s ca các s c môi tr37 ng và nhn m8nh tính phc t8p ca các vnđ1 môi tr37 ng, hình thành li suy ngh phân tích, phán xét và k năng gi5i quyFt vn đ1.

Ngoài ra, quá trình giáo d6c môi tr37 ng ph5i tn d6ng các môi tr37 ng h9c tp đad8ng và các cách đt vn đ1 đi v i vi4c d8y và h9c v1 môi tr37 ng, thông qua môi tr37 ng,trong đó nhn m8nh các ho8t đng thc tin và nhEng kinh nghi4m trc tiFp.

1.5.5. Các bi8 n pháp ch y u nh m th7 c hi8 n GDMTĐ GDMT chúng ta ph5i đ3a GDMT vào tt c5 các cp bc h9c: mDm non, tiu h9c,

trung h9c c sA , trung h9c phB thông và các bc h9c khác. Đng th7 i, GDMT ph5i đ3C cthc hi4n bng ph3 ng pháp hi4n đ8i đt tr9ng tâm A ng37 i h9c và cách tiFp cn h9c bngvi4c làm.

Quá trình tiFn hành GDMT cDn cung cp kiFn thc v1 môi tr37 ng và rèn luy4n k năng b5o v4 môi tr37 ng. Đng th7 i, các tr37 ng cDn tB chc và tích cc tham gia cùng v i

cng đng các ho8t đng b5o v4 môi tr37 ng trong và ngoài nhà tr37 ng. T đó h3 ng h9csinh có thái đ đúng và tinh thDn trách nhi4m cao đi v i vi4c b5o v4 môi tr37 ng.GDMT không ch2 là cung cp hiu biFt v1 môi tr37 ng, mà còn đ3C c thc hi4n trong

môi tr37 ng, v i thái đ và tình c5m v1 môi tr37 ng.1.5.6. Nh ng v n đ GDMT cB n t p trungTrong khuôn khB ca vi4c GDMT thông qua các môn h9c A nhà tr37 ng, GDMT là

mt quá trình t8o dng cho ng37 i h9c nhEng nhn thc, mi quan tâm đFn môi tr37 ng. Vìvy GDMT cDn tp trung vào các vn đ1 sau:

1/ NhEng nguyên nhân chính gây ra các vn đ1 môi tr37 ng.2/ NhEng hu qu5 v1 môi tr37 ng đang tác đng đFn con ng37 i nh3: ô nhim không

khí, đt, n3 c, suy gi5m tDng ozon, biFn đBi khí hu toàn cDu,..3/ KiFn thc v1 môi tr37 ng, nhn thc v1 môi tr37 ng, ý thc v1 môi tr37 ng, k năng

và hành đng trong môi tr37 ng, trách nhi4m cá nhân, trách nhi4m công đng và chính ph.Mc dù có s quan h4 mt thiFt giEa các vn đ1 môi tr37 ng toàn cDu và đa ph3 ng,

nh3ng các ho8t đng GDMT nên xut phát t các tình hung t8i chB, n i mà h9c sinh đãtng trãi nghi4m trong quá trình tr3A ng thành ca mình. Trong hoàn c5nh đó, nhEng quantâm và thái đ ca các em đi v i vn đ1 môi tr37 ng có c hi bc l mt cách thành thc,và t đó nhu cDu c5i thi4n hi4n tr8ng s n5y sinh mt cách t nhiên.

1.5.7. K t quE c a vi8 c GDMT





18

KFt qu5 ca vi4c GDMT là mt thc th mang tính xuyên sut trong các môn h9c,GDMT mang l8i cho ng37 i h9c c hi khám phá môi tr37 ng và hiu biFt v1 các quyFt đnhca con ng37 i liên quan đFn môi tr37 ng.

Các ho8t đng GDMT đ3C c thiFt kF và thc hi4n nhm giúp h9c sinh biFt đ3C c giá tr ca môi tr37 ng, vai trò ca cá nhân mình trong vi4c gìn giE môi tr37 ng cho hôm nay vàngày mai. Đi1u này khích l4 h9c sinh có mt thái đ và hành vi tích cc đi v i môi tr37 ng,

có th nhìn thy qua các biu hi4n sau:- BiFt đánh giá, quan tâm và lo lng đFn môi tr37 ng t nhiên và đ i sng ca các sinh

vt.- Có ý thc phê phán và thay đBi nhEng thái đ không đúng đn v1 môi tr37 ng.- Có mong mun tham gia vào vi4c gi5i quyFt các vn đ1 môi tr37 ng, các ho8t đng

c5i thi4n môi tr37 ng và tuyên truy1n ý thc b5o v4 môi tr37 ng trong cng đng.Đ gi5i quyFt các đ1 môi tr37 ng cDn có s nB lc và trách nhi4m ca tng cá nhân,

cng đng và chính ph. Thông th37 ng mi con ng37 i s thy mình có trách nhi4m đi v icác vn đ1 môi tr37 ng khi h9 hiu rng h9 có th, dù mt chút nào đó tác đng đFn quá trìnhra các quyFt đnh gi5i quyFt các vn đ1 môi tr37 ng. GDMT t8o đi1u ki4n cho h9 thy đ3C c

h9 có th làm đ3C c đi1u đó và thc s h9 s làm đ3C c.Mt ch3 ng trình GDMT đ3C c xem là thành công khi ni dung và ph3 ng pháp ho8tđng đ8t đ3C c nhEng m6c đích c6 th t nhn thc t i k năng và cam kFt thc hi4n thôngqua vi4c nâng cao ý thc trách nhi4m ca mi cá nhân, tp th cng nh3 ca chính ph trongvi4c gi5i quyFt các vn đ1 môi tr37 ng hi4n nay.

1.6. Các hình th c giáo dc môi tr ng qua môn hóa hc tr ng trung hcph thông

1.6.1. Đ c đi m c a ni dung giáo d F c môi tr4 ngGiáo d6c môi tr37 ng có tính liên ngành rng, do ph5i xem xét môi tr37 ng nh3 mt

tBng th hC p thành bA i nhi1u thành phDn: thiên nhiên, công ngh4, kinh tF, văn hóa, xã hi…

Ni dung giáo d6c môi tr37 ng nhm hình thành cho h9c sinh thái đ, cách ng x vàhành đng tr3 c các vn đ1 môi tr37 ng. Ng37 i h9c không nhEng ch2 biFt kiFn thc lý thuyFtphù hC p v i trình đ mà c5 nhEng tri thc c6 th, k năng thc hành, ph3 ng pháp làm vi4cđ h9 có th hành đng đc lp hoc cùng cng đng, nhm phòng nga, x lý các vn đ1 môi tr37 ng mt cách có hi4u qu5.

Giáo d6c môi tr37 ng ph5i giúp ng37 i h9c nm bt các vn đ1 môi tr37 ng và s pháttrin b1n vEng v1 môi tr37 ng ca đa ph3 ng, vùng, quc gia, khu vc và quc tF trong hi4nt8i và c5 t3 ng lai.

1.6.2. Ph4C ng pháp GDMT qua môn hóa h c tr4 ng ph thôngGDMT là giáo d6c tBng th nhm trang b nhEng kiFn thc v1 môi tr37 ng cho h9c

sinh thông qua môn hóa h9c sau cho phù hC p v i tng đi t3C ng và tng cp h9c. Vi4c đ3akiFn thc GDMT vào môn hóa h9c thun lC i và hi4u qu5 nht là hình thc tích hC p, lngghép.

Tích hC p là kFt hC p mt cách có h4 thng các kiFn thc hóa h9c v i kiFn thc GDMTsao cho hài hòa, thng nht làm cho tiFt h9c trA nên sinh đng và gây n t3C ng, hng thúcho vi4c h9c ca h9c sinh.

Lng ghép là th hi4n s lp ghép ni dung bài h9c v1 mt cu trúc đ có th đ3a vàobài h9c mt đo8n, mt m6c, mt s câu hi có ni dung GDMT.

1.6.3. M t s hình th c ph bi n t ch c các hoA t đ ng GDMT





19

Môn hóa h9c A tr37 ng phB thông ngoài m6c tiêu trang b cho h9c sinh nhEng kiFnthc c b5n v1 hóa h9c phB thông mà còn đ1 cp đFn mi quan h4 giEa con ng37 i v i thiênnhiên. Cung cp nhEng k năng c b5n v1 b5o v4 môi tr37 ng, nhn thy đ3C c vn đ1 và biFtcách ng x tích cc đi v i nhEng vn đ1 môi tr37 ng c6 th. Xây dng cho h9c sinh nhEngkiFn thc c b5n v1 môi tr37 ng đ mi h9c sinh trA thành tuyên truy1n viên tích cc tronggia đ ình, nhà tr37 ng và đa ph3 ng.

1.6.3.1. Ph5 ng pháp GDMT thông qua gi6 hc trên lF p hay trong phòng thí nghi4mKiFn thc GDMT đ3C c tích hC p và lng ghép vào ni dung bài gi5ng theo các mc

đ khác nhau. Tùy đi1u ki4n có th s d6ng mt s ph3 ng pháp sau:1/ Phân tích nhEng vn đ1 môi tr37 ng trong bài h9c.2/ Khai thác thc tr8ng môi tr37 ng trong n3 c, đc bi4t là t8i đa ph3 ng đ xây dng

bài h9c GDMT.3/ Xây dng bài tp t kiFn thc môn h9c nh3ng gn li1n v i thc tF đa ph3 ng.4/ S d6ng có hi4u qu5 các ph3 ng ti4n d8y h9c đ3C c trang b tt, hi4n đ8i đ thuyFt

ph6c, lôi cun h9c sinh t tìm tòi, khám phá kiFn thc v1 môi tr37 ng.5/ S d6ng tt tài li4u tham kh5o, th37 ng xuyên cp nht thông tin m i, chính xác đ

làm rõ thêm các vn đ1 môi tr37 ng.6/ Thc hi4n các tiFt h9c có ni dung gDn gi v i môi tr37 ng A ngay chính trong mtđa đim thích hC p ca môi tr37 ng.

7/ Vn d6ng ph3 ng pháp th5o lun, nêu và gi5i quyFt vn đ1 mt cách hi4u qu5 nht.8/ Khai thác nhEng kiFn thc v1 GDMT t bài thc hành, làm thí nghi4m trong phòng

thí nghi4m.9/ Giúp h9c sinh thy đ3C c tác nhân gây ô nhim môi tr37 ng đa s đ1u có liên quan

đFn hóa h9c.1.6.3.2. Ph5 ng pháp GDMT thông qua hoBt đ 1ng ngoài gi6 lên lF pTrong nhà tr37 ng phB thông, ho8t đng ngoài gi7 lên l p đ GDMT là hình thc rt

có hi4u qu5, phù hC p v i tâm lý tuBi tr. S giáo d6c ca thDy, s tiFp thu ca trò rt nh nhàng và sâu sc.Ph3 ng pháp hành đng c6 th trong các ho8t đng theo tng ch đ1 đ3C c tB chc A

trong nhà tr37 ng hay A đa ph3 ng. Thông qua thc tF giúp h9c sinh hiu biFt đ3C c tình hìnhmôi tr37 ng ca đa ph3 ng, v1 tác đng ca con ng37 i đFn môi tr37 ng. T đó giáo d6c ýthc b5o v4 môi tr37 ng trong mi h9c sinh.

Ph3 ng pháp hC p tác và liên kFt giEa nhà tr37 ng và cng đng đa ph3 ng trong cácho8t đng GDMT.

Thông qua ho8t đng ngoài gi7 lên l p rèn luy4n cho các em mt s k năng vàph3 ng pháp tích cc tham gia vào công tác GDMT.

Ni dung GDMT trong các ho8t đng ngoài gi7 lên l p có th theo các hình thc sau:- Câu l8c b: câu l8c b môi tr37 ng sinh ho8t theo các ch đ1 v1 ăn, ung, s d6ng

năng l3C ng, rác th5i,…- Ho8t đng tham quan theo ch đ1: nhà máy, n i x lý rác, các b5o tàng, các loài tài

nguyên.- TB chc nghe báo cáo chuyên đ1 v1 b5o v4 môi tr37 ng ca các nhà khoa h9c, giáo

viên chuyên môn hay do chính h9c sinh ghi nhn.- Ho8t đng trng cây, xanh hóa nhà tr37 ng: tB chc nhân dp tFt trng cây, ngày

thành lp Đoàn 26/ 3, ngày môi tr37 ng thF gi i 5/ 6.





20

- TB chc tìm hiu v1 môi tr37 ng: thi v, thi báo t37 ng, thi k chuy4n v1 các ch đ1 môi tr37 ng.

- TB chc chuyFn dch truy1n thông, tuyên truy1n b5o v4 môi tr37 ng A nhà tr37 ng vàđa ph3 ng.

- Theo dõi din biFn môi tr37 ng A đa ph3 ng (x lý rác th5i, n3 c th5i, v4 sinh côngcng,…).

- TB chc thi tái chF, tái s d6ng.- TB chc trin lãm, biu din văn ngh4…1.7. Khai thác ni dung giáo dc môi tr ng t sách giáo khoa đ ging dy hóa

hc tr ng trung hc ph thôngGDMT không có ngh a là ch2 gi5ng d8y đ n thuDn đnh ngh a, các khái ni4m cho tt

c5 ng37 i h9c thuc m9i la tuBi mà nhm t8o ra các ho8t đng dn t i s hình thành và pháttrin các khái ni4m này phù hC p v i tng cp h9c. Đi v i vi4c gi5ng d8y hóa h9c A tr37 ngphB thông, các khái ni4m này ph5i phù hC p v i ch3 ng trình gi5ng d8y hi4n hành và có liênh4 gn bó v i các kiFn thc hóa h9c đ3C c hình thành cho h9c sinh A các cp l p.

Quá trình khai thác các c hi GDMT cDn ph5i đ5m b5o 3 nguyên tc sau:

- Không làm thay đBi tính đc tr3ng môn h9c, không biFn bài h9c b môn thành bàiGDMT.- Khai thác ni dung GDMT có ch9n l9c, có tính tp trung vào ch3 ng, m6c nht

đnh, không lan tràn tùy ti4n.- Phát huy cao đ các ho8t đng tích cc nhn thc ca h9c sinh và kinh nghi4m thc

tF các em đã có, tn d6ng ti đa m9i kh5 năng đ h9c sinh tiFp xúc trc tiFp v i môi tr37 ng. N 1i dung GDMT qua môn hóa hc:PhDn đ8i c3 ng: bao gm nhEng kiFn thc v1 các khái ni4m, các quá trình biFn hóa,

các hi4u ng mang tính cht hóa h9c ca môi tr37 ng nh3: môi tr37 ng là gì, chc năng camôi tr37 ng, hóa h9c môi tr37 ng, b5n cht hóa h9c trong sinh thái, h4 sinh thái, tính đa d8ng

sinh h9c, môi tr37 ng và phát trin, quan h4 giEa con ng37 i và môi tr37 ng, ô nhim môitr37 ng.PhDn ni dung ô nhim môi tr37 ng: phân tích đ3C c b5n cht hóa h9c ca s ô nhim

môi tr37 ng: đt, n3 c, không khí. B5n cht hóa h9c v1 hi4u ng nhà kính, l thng tDngozon, khói quang h9c, m3a axit. Hi4u ng hóa sinh ca NOx, H2S, SO2,…, các kim lo8i nngvà mt s đc t khác, tác đng ca chúng đFn môi tr37 ng. Vn d6ng các nguyên tc chung,ph3 ng pháp hóa h9c đ x lý ô nhim môi tr37 ng.

PhDn GDMT và b5o v4 môi tr37 ng qua môn hóa h9c A nhà tr37 ng cDn vn d6ng cácnguyên tc v1 s b5o tn năng l3C ng và năng l3C ng thay thF, tiFt ki4m năng l3C ng, bngph3 ng pháp s3 ph8m đ truy1n t5i, biFn tri thc ca giáo viên thành tri thc ca ng37 i h9c.

1.8. Lng ghép ni dung giáo dc s c khe vào GDMT trong ging dy hóa hc tr ng trung hc ph thông

Môi tr37 ng ngày càng b ô nhim nghiêm tr9ng, dn đFn hàng lo8t b4nh tt, 5nhh3A ng rt l n đFn sc khe con ng37 i, khiFn cho sc khe nhi1u ng37 i b rút ngn, có ng37 ithm chí còn rt tr đã chFt. My năm gDn đây, khi nghiên cu mt s căn b4nh th37 ng gptrong cuc sng, ng37 i ta không ngng phát hi4n rt nhi1u b4nh tr3 c đây không rõ nguyênnhân nh3ng thc ra không ph5i do vi khun mà là do môi tr37 ng sng b ô nhim gây nên.Đi1u này chng t sc khe ca con ng37 i có liên quan cht ch v i môi tr37 ng đa lý n imà h9 sinh sng.





21

Ngày nay môi tr37 ng mà con ng37 i sinh sng đang phát sinh nhi1u biFn đBi to l n,môi tr37 ng đã b ô nhim nghiêm tr9ng. Ho8t đng s5n xut và đ7 i sng ca con ng37 i đãsinh ra mt l3C ng l n cht ô nhim nh3: thy ngân, chì, cadimi, asen, phenol, bezen, thucb5o v4 thc vt,…đã làm ô nhim bDu không khí, n3 c, đt đai xung quanh chúng ta, rixâm nhp vào c th con ng37 i, gây tác h8i rt l n đFn sc khe con ng37 i. T đó có th thy môi tr37 ng có vai trò vô cùng quan tr9ng đi v i sc khe và tuBi th9 con ng37 i. Vì

vy, đ1 tài này ngoài sa cha và bB sung các video clip ph5n ánh các vn đ1 môi tr37 ngcòn thiFt kF các video clip ph5n ánh tác h8i ca nhEng cht đc h8i tn t8i trong môi tr37 ngđi v i sc khe con ng37 i, dùng đ giáo d6c sc khe cho h9c sinh trong vi4c b5o v4 môitr37 ng, b5o v4 sc khe cho b5n thân và nhEng ng37 i xung quanh.

1.9. Cách lng ghép ni dung GDMT vào bài ging hóa hc1.9.1. Thi t k mô đun GDMT:Ni dung giáo d6c môi tr37 ng đ3C c đ3a vào bài gi5ng bng hình thc mô đun. Mô

đun là mt phDn hay mt b phn trong mt tBng th, mt h4 thng nh3ng nFu tách riêng thìnó vn có th t vn đng đ thc hi4n các chc năng riêng ca mình. Mô đun d8y h9c làmt đ n v trong ch3 ng trình d8y h9c mang tính đc lp t3 ng đi.

Mô đun GDMT ph5i th hi4n đ3C c s hài hòa giEa các vi4c làm GDMT và ni dungbài gi5ng. Nói mt cách khác, mô đun GDMT là mt chui các vi4c làm đ3C c thiFt kF nhmkhai thác các ni dung bài gi5ng đ đ8t đ3C c m6c tiêu GDMT đ1 ra trong khi vn tuân th nhEng tiFn trình ca mt bài gi5ng thông th37 ng.

Mt mô đun GDMT có 4 đc tr3ng c b5n đó là mt tp hC p nhEng công vi4c GDMTđ3C c thiFt kF xoay quanh mt ni dung có sn trong sách giáo khoa; có m6c tiêu rõ ràng, d đánh giá và giám sát; có s thng nht trong ho8t đng d8y, h9c và kim tra đánh giá; cótính m1m do, thích ng v i nhi1u cách tiFp thu khác nhau nh3ng đi1u đi m6c tiêu chung.

1.9.2. N i dung c a mô đunCh3 ng trình sách giáo khoa hóa h9c l p 10, 11, 12 (ban c b5n và ban nâng cao)

hi4n hành ca B GD & ĐT có rt nhi1u ni dung có th đ3C c vn d6ng đ đ3a vào các môđun GDMT. Vì vy, trong quá trình thiFt kF các mô đun, ni dung ca các mô đun ch yFutp trung khai thác các vn đ1 môi tr37 ng có liên quan đFn kiFn thc hóa h9c trong sách giáokhoa.

Các vn đ1 môi tr37 ng có th đ3C c khai thác trong ch3 ng trình hóa h9c A tr37 ngtrung h9c phB thông:

Vn đ môi tr ng Các ni dung c th v GDMT Ch ng trình SGKS thay đBi khí hu trái đt Hóa (11)NhEng vn đ1 chung v1

môi tr37 ng toàn cDu S suy gi5m tDng ozon Hóa (10,11)

Năng l3C ng h8t nhân Hóa (10)Các ngun năng l3C ng ChiFn l3C c năng l3C ng b1n vEng Hóa (12)Các cht đc h8i và sc khe conng37 i

Hóa (10,11,12)

Tài nguyên thiên nhiên (các lo8i,s hình thành và đc đim, chiFnl3C c s d6ng tài nguyên)

Hóa (10,11)

Ri ro sc khe, cácngun tài nguyên và ônhim

Ô nhim môi tr37 ng và các himh9a v1 sc khe

Hóa (10,11,12)





22

Không khí và ô nhimkhông khí

Ô nhim không khí: Các cht gâyô nhim, s lng đ9ng axit,…Huqu5 và các con đ37 ng phòngnga, ngăn chn

Hóa (11,12)

Ô nhim n3 c Ô nhim n3 c mt trên đt li1n, ônhim n3 c ngDm, ô nhim n3 c

bin. Các ngun, hi4n tr8ng vàbi4n pháp ngăn chn

Hóa (10,11)

Đt đai và khoáng s5n Các ho8t đng đi v i đt và suythoái đt nông nghi4p, hy ho8iđt rng

Hóa (12)

Tái s d6ng, tái chF phF th5i, táichF các s5n phm nhôm, giy,plastic

Hóa (12)

Mt s cht th5i đc h8i Hóa (11)Ngun cht th5i Hóa (11)

Cht th5i đc h8i và chtth5i rn

NhEng ph3 ng thc t8o ra chtth5i ít ô nhim h n

Hóa (10,11,12)

Quan đim, đ8o lý môi tr37 ngtoàn cDu và phát trin b1n vEng

Hóa (12)Môi tr37 ng và xã hi

Kinh tF và môi tr37 ng Hóa (12)1.9.3. Ph4C ng ti8 n th hi8 n ni dung GDMT:Ô nhim môi tr37 ng là mt quá trình din ra hng ngày, hng gi7 xung quanh chúng

ta, đ3C c gây ra bA i nhi1u nguyên nhân khác nhau và đ l8i nhi1u hu qu5 rt nghiêm tr9ng.Tt c5 nhEng đi1u đó lí thuyFt sách vA không th ph5n ánh hFt. Đ tăng tính hi4u qu5 cagiáo d6c môi tr37 ng và tăng tính thuyFt ph6c cho các mô đun thì có rt nhi1u ph3 ng ti4n

th hi4n ni dung giáo d6c môi tr37 ng nh3 là: tranh 5nh, thông tin, th5o lun ni dung,…vàđc bi4t là các video clip. Các video clip không ch2 mang l8i tính thc tF, sinh đng mà cònphát huy tính tích cc, ch đng ca h9c sinh trong h9c tp. Đng th7 i, các video clip còn làngun tài li4u tham kh5o cung cp nhEng thông tin v1 ô nhim môi tr37 ng có ngun gc hóah9c. T đó h9c sinh có th biFt đ3C c tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng hi4n nay đ có nhEngthái đ và hành đng hi4u qu5 nhm b5o v4 môi tr37 ng.





23

2. TH C NGHIAM:2.1. Mc tiêu hoàn chnh, b sung các video clip và câu hi tho luFn cho t ng

ni dung giáo dc môi tr ng trong ging dy hóa hc l p 10, 11, 12Hoàn ch2nh th3 vi4n phim 5nh dùng đ giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng d8y hóa h9c

A tr37 ng trung h9c phB thông s bB sung vào các mô đun đã đ3C c thiFt kF sn và các mô đunva đ3C c thiFt kF nhEng đo8n video clip hoàn ch2nh, ph5n ánh các vn đ1 môi tr37 ng có liên

quan đFn hóa h9c. NhEng đo8n video clip ch9n l9c đ3C c thuyFt minh kèm theo h4 thng cáccâu hi th5o lun có ni dung phù hC p liên quan đFn hóa h9c trong sách giáo khoa, giúp h9csinh thy đ3C c mi quan h4 giEa hóa h9c và các vn đ1 môi tr37 ng, hiu đ3C c các nguyênnhân gây ô nhim, thy đ3C c hu qu5 ca vi4c ô nhim môi tr37 ng và t đó đ3a ra nhEngbi4n pháp khc ph6c.

2.2. Ni dung công vic: 2.2.1. Xây d 7 ng ni dung cho các video clip:

Các video lip đ3C c thiFt kF nhm m6c đích minh h9a đ làm tăng tính thuyFt ph6ccho các mô đun giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng d8y môn hóa h9c A bc phB thông. Do đókhi thiFt kF các video clip cDn đ5m b5o các ni dung sau:

1/ Các video clip ph5i phù hC p v i ni dung bài h9c trong sách giáo khoa hóa h9chi4n hành.2/ Các video clip ph5n ánh đ3C c các vn đ1 môi tr37 ng nóng bng mang tính toàn

cDu, mang tính đa ph3 ng thc tF n i h9c sinh đang sinh sng. Đc bi4t chú ý là các vn đ1 môi tr37 ng ph5i có liên quan đFn hóa h9c.

3/ Câu hi th5o lun đt ra cho các video clip ph5i có ni dung phù hC p liên quanđFn hóa h9c. H9c sinh ch2 cDn vn d6ng kiFn thc hóa h9c trong bài kFt hC p v i vi4c xemcác video clip là có th gi5i thích đ3C c nguyên nhân, hu qu5 ca các vn đ1 v1 môi tr37 ng.

4/ Các video clip ph5i đ1 ra đ3C c các bi4n pháp c6 th đ khc ph6c, h8n chF ônhim môi tr37 ng.

2.2.2. Ph4C ng pháp ti n hành:a. Ph5 ng ti4n:- Máy vi tính.- Sách tham kh5o:

Sách giáo khoa hóa h9c l p 10, 11, 12.Các lun văn tt nghi4p: “ThiFt kF mô-đun giáo d6c môi tr37 ng cho ch3 ng

trình hóa h9c 10 ban khoa h9c t nhiên”, “ThiFt kF mô-đun giáo d6c môi tr37 ng cho ch3 ngtrình hóa h9c 11 ban khoa h9c t nhiên”, và “ThiFt kF mô-đun giáo d6c môi tr37 ng choch3 ng trình hóa h9c 12 ban khoa h9c t nhiên”, “Xây dng th3 vi4n phim 5nh dùng chogiáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng d8y hóa h9c A bc trung h9c phB thông”.

- Các phDn m1m vi tính:Total Video Converter: Dùng đ chuyn các file hình 5nh d8ng mp4, flv,

3gp…thành các file d8ng avi.Windows Movie Maker: KFt hC p các file avi l8i đ t8o thành mt video clip

hoàn ch2nh.b. Cách th8 c hi4n:Các video clip đ3C c thiFt kF theo các b3 c:B3 c 1: Ch9n la các mô đun đã đ3C c thiFt kF sn và thiFt kF thêm mt s mô đun.B3 c 2:





24

- S3u tp các video clip trên các trang web th7 i s, các trang web môi tr37 ng.- S3u tp các hình 5nh và các thông tin trên các bài báo.- So8n các câu hi th5o lun cho các video clip có ni dung liên quan đFn hóa h9c.B3 c 3: S d6ng phDn m1m Total Video Converter đ chuyn các file có d8ng mp4,

flv, 3gp… thành các file d8ng avi.B3 c 4: S d6ng phDn m1m Windows Movie Maker đ thiFt kF l8i các video clip

theo mong mun gm các giai đo8n:1/ ThiFt kF hình 5nh:- T nhEng video clip s3u tp, l3C c b đi nhEng đo8n không cDn thiFt.- T nhEng hình 5nh s3u tp đ3C c t các bài báo, la ch9n các hình 5nh phù hC p,

đi1n thông tin lên mt s 5nh cDn thiFt.- KFt hC p nhi1u video clip có sn và nhEng hình 5nh đã đ3C c ch9n l9c t8o thành mt

video clip hoàn ch2nh phù hC p v i ni dung giáo d6c môi tr37 ng ca các mô đun.2/ ThiFt kF âm thanh:- Xóa b nhEng phDn thuyFt minh không phù hC p.- T8o nh8c n1n cho các video clip.

- ViFt và thu âm l7 i thuyFt minh.3/ Đt ta đ1 cho các video clip.2.3. Kt qu:Đ1 tài đã xây dng hoàn ch2nh 60 video clip có đDy đ l7 i thuyFt minh và h4 thng

các câu hi th5o lun có ni dung phù hC p liên quan đFn hóa h9c đ3C c thiFt kF da trên 170video clip thu thp đ3C c (trên các trang web, các video clip ca đài truy1n hình BFn Tre, t quay) có th s d6ng lng ghép cho 41 mô đun giáo d6c môi tr37 ng. Trong đó có 56 videoclip dành cho gi5ng d8y hóa h9c trên l p và 4 video clip dành cho các ho8t đng ngo8i khóa.

Đ1 tài cng đã thiFt kF đ3C c mt s video clip có lng ghép ni dung giáo d6c sckhe vào giáo d6c môi tr37 ng.

Ngoài ra, đ1 tài còn thiFt kF đ3C c 12 mô đun m i đ đ3a vào các vn đ1 môi tr37 ngmà các đ1 tài tr3 c ch3a ph5n ánh đ3C c. 2.3.1. Các video clip dùng cho giE ng d A y hóa h c trên l 5 p

Bài 3, ch5 ng I, sách giáo khoa hóa hc 10Video clip 1.1A : Cht phóng x8 và s c h8t nhânCâu hi th5o lun:- Nêu các ng d6ng ca đng v phóng x8?- Hãy cho biFt các nguyên nhân gây nhim phóng x8?- nh h3A ng ca cht phóng x8 đi v i môi tr37 ng và sc khe con ng37 i?- Bi4n pháp phòng nga tác h8i ca cht phóng x8?

Bài 9, ch5 ng II, sách giáo khoa hóa hc 10Video clip 2.1A : Nhim đc chìCâu hi th5o lun:Nhim đc chì gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đi v i sc khe con ng37 i?

Bài 30, ch5 ng V, sách giáo khoa hóa hc 10Video clip 3.1A : Hóa cht dùng x lý n3 c sau mùa l Câu hi th5o lun:- Hóa cht nào dùng đ x lý n3 c b ô nhim sau mùa l? Cht nào d b5o qu5n vàs d6ng có hi4u qu5 h n? Gi5i thích?





25

- CDn l3u ý gì khi x lý n3 c bng các hóa cht trên? Bài 34, ch5 ng V, sách giáo khoa hóa hc 10

Video clip 4.1A : Khí CFC gây thng tDng ozonCâu hi th5o lun:- Vai trò ca tDng ozon?- Khi tDng ozon b thng thì s có tác h8i gì?

- Bi4n pháp h8n chF tình tr8ng suy gi5m tDng ozon?Video clip 4.2A : Ch5o chng dínhCâu hi th5o lun:- Nêu nguyên nhân gây 5nh h3A ng đFn sc khe con ng37 i ca ch5o chng dính?- Bi4n pháp h8n chF tác h8i ca ch5o chng dính?

Bài 43, ch5 ng VI, sách giáo khoa hóa hc 10Video clip 6.1A : Đt rác th5i nha gây ô nhim môi tr37 ng.Câu hi th5o lun:- Các cht đc h8i đ3C c sinh ra trong quá trình đt rác th5i nha?- Đt rác th5i nha gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đi v i môi tr37 ng và sc khe con

ng37 i?- Nêu các bi4n pháp x lý rác th5i nha hi4u qu5 mà không gây ô nhim môi tr37 ng? Bài 44, ch5 ng VI, sách giáo khoa hóa hc 10

Video clip 7.1A : Khí hiđrosunfuaCâu hi th5o lun:- Hãy cho biFt các ngun gc sinh ra khí H2S trong t nhiên?- Khí H2S gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng và sc khe con ng37 i?- Nêu các gi5i pháp nhm làm gi5m l3C ng khí H2S trong t nhiên?

Bài 45, ch5 ng VI, sách giáo khoa hóa hc 10Video clip 8.1A : Các ho8t đng th5i ra khí SO2

Câu hi th5o lun:- Các ho8t đng nào th5i ra khí SO2?- Làm thF nào đ h8n chF l3C ng khí SO2 trong các ho8t đng trên?Video clip 8.2A :M3a axitCâu hi th5o lun:- Hãy cho biFt các cht gây ra m3a axit?- Tác h8i ca m3a axit?- Con ng37 i cDn ph5i làm gì tr3 c tình tr8ng m3a axit ngày càng gây 5nh h3A ngnghiêm tr9ng?

Bài 9, ch5 ng II, sách giáo khoa hóa hc 11Video clip 1.1B : nh h3A ng ca asen đi v i môi tr37 ng và sc khe con ng37 i.Câu hi th5o lun:- Nguyên nhân nào làm cho ngun n3 c b nhim asen?- Tác h8i ca asen đFn sc khe con ng37 i và đng, thc vt?- Bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng n3 c b nhim asen?

Bài 11, ch5 ng II, sách giáo khoa hóa hc 11Video clip 2.1B (Rò r2 khí amoniac)Câu hi th5o lun:- NhEng ng37 i dân sng A khu vc nào d b nhim đc khí amoniac?





26

- Rò r2 khí amoniac gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng và sc khe conng37 i?- Bi4n pháp h8n chF tác h8i ca khí amoniac đFn sc khe ca con ng37 i?

Bài 12, ch5 ng II, sách giáo khoa hóa hc 11Video clip 3.1B : Các ho8t đng th5i ra khí NOx

Câu hi th5o lun:

- Trong thc tF các ho8t đng nào t8o ra khí NOx?- Nêu bi4n pháp làm gi5m khí NOx trong các ho8t đng trên?Video clip 3.2B: M3a axit là gì?Câu hi th5o lun:- Hãy cho biFt các cht gây ra m3a axit?- Tác h8i ca m3a axit?- Con ng37 i cDn ph5i làm gì tr3 c tình tr8ng m3a axit ngày càng gây 5nh h3A ngnghiêm tr9ng?Video clip 3.3B : Mui diêmCâu hi th5o lun: Bi4n pháp h8n chF s d6ng các cht có h8i cho sc khe con

ng37 i trong thc phm nói chung và mui diêm nói riêng? Bài 16, ch5 ng II, sách giáo khoa hóa hc 11Video clip 4.1B : S d6ng quá mc các lo8i phân bón hóa h9c trong s5n xut nôngnghi4pCâu hi th5o lun:- Vì sao cDn ph5i s d6ng phân bón hóa h9c trong s5n xut nông nghi4p.- Khi s d6ng quá mc các lo8i phân bón vô c s gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFnmôi tr37 ng và sc khe con ng37 i?- Bi4n pháp đ gi5m s d6ng phân hóa h9c vô c trong s5n xut nông nghi4p nh3ngnăng sut cây trng vn tăng?

Bài 19, ch5 ng III, sách giáo khoa hóa hc 11Video clip 5.1B : Nhim đc chìCâu hi th5o lun:- Hãy cho biFt các ngun gây ô nhim và nhim đc chì?- NhEng 5nh h3A ng ca chì đFn môi tr37 ng và sc khe con ng37 i?- Nêu các bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng nhim đc chì?

Bài 20, ch5 ng III, sách giáo khoa hóa hc 11Video clip 6.1B : S d6ng than làm nhiên li4uCâu hi th5o lun:- Nêu mt s ho8t đng s d6ng than làm nhiên li4u?- Thành phDn chính ca than?- Khi đt than làm nhiên li4u thì các khí nào đ3C c t8o thành? Các khí này gây 5nhh3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng?- S d6ng than đ s3A i m sau khi sinh có tt không?Video clip 6.2B : Khai thác thanCâu hi th5o lun:- Khai thác than gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn cht l3C ng không khí, cây trng vàsc khe con ng37 i?





27

Bi4n pháp h8n chF tác h8i ca b6i than đi v i công nhân khai thác than và ng37 i dânsng gDn khu vc m?

Bài 21, ch5 ng III, sách giáo khoa hóa hc 11Video clip 7.1B : Các ho8t đng t8o ra khí COCâu hi th5o lun:- Các ho8t đng nào t8o ra khí CO?

- Tác h8i ca khí CO đi v i sc khe con ng37 i?Video clip 7.2B : Hi4u ng nhà kínhCâu hi th5o lun:- Hu qu5 ca vi4c tăng các khí nhà kính quá mc nh3 hi4n nay?- Bi4n pháp h8n chF l3C ng khí th5i gây hi4u ng nhà kính? Gi5i thích hi4u qu5 cacác bi4n pháp?

Bài 22, ch5 ng III, sách giáo khoa hóa hc 11Video clip 8.2B : Khai thác đáCâu hi th5o lun:- Khai thác đá gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng và sc khe con ng37 i?

- Bi4n pháp h8n chF tác h8i ca vi4c khai thác đá? Bài 23, ch5 ng III, sách giáo khoa hóa hc 11Video clip 9.1B : Quá trình s5n xut g8ch gây ô nhim môi tr37 ngCâu hi th5o lun:- Gi5i thích nguyên nhân ca vi4c s5n xut g8ch gây ô nhim môi tr37 ng?- Khói b6i ca nhà máy s5n xut g8ch gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng và

sc khe con ng37 i?- Bi4n pháp khc ph6c?Video clip 9.2B : Khí th5i ca các nhà máy s5n xut xi măng gây ô nhim không khíCâu hi th5o lun:

- Hãy cho biFt các lo8i khí th5i ca nhà máy s5n xut xi măng gây ô nhim không khí?- Khói, b6i ca nhà máy s5n xut xi măng gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn sc khecon ng37 i?- Bi4n pháp đ gi5m l3C ng khí th5i ra môi tr37 ng?

Bài 33, ch5 ng V, sách giáo khoa hóa hc 11Video clip 10.1B : Các ho8t đng t8o ra khí metanCâu hi th5o lun:- Trong thc tF khí metan đ3C c hình thành A đâu?- Vi4c tăng khí metan ngày càng nhi1u đã gây ra nhEng hu qu5 gì?- Làm thF nào đ h8n chF vi4c tăng l3C ng khí metan?Video clip 10.2B : Khí metan và hu qu5 ca hi4u ng nhà kínhCâu hi th5o lun: Hi4u ng nhà kính gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng?Video clip 10.3B : Tn d6ng khí metan t cht th5iCâu hi th5o lun:- Ng37 i ta đã tn d6ng khí metan dùng đ làm gì ?- Có lC i ích gì t vi4c tn d6ng khí metan ?

Bài 39, ch5 ng VI, sách giáo khoa hóa hc 11Video clip 11.1B : Rác th5i nha có th7 i gian phân hy chmCâu hi th5o lun:





28

- Chôn rác th5i nha gây ô nhim môi tr37 ng nh3 thF nào?- Bi4n pháp khc ph6c?Video clip 12.1B : Sau khi s d6ng túi nilon b vt ba bãi gây ô nhim môi tr37 ngCâu hi th5o lun:- nh h3A ng ca rác th5i nha đFn môi tr37 ng và sc khe con ng37 i? Gi5i thích tác

h8i?

- Bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng vt rác ba bãi hi4n nay?Video clip 11.3B : Các bi4n pháp x lý rácCâu hi th5o lun: n3 c ta th37 ng x lý rác th5i nha bng cách nào? Các bi4npháp x lý này có ph5i là ti 3u không? Gi5i thích?

Bài 46, ch5 ng VII, sách giáo khoa hóa hc 11Video clip 12.1B : Tác h8i ca thuc tr sâuCâu hi th5o lun:- nh h3A ng ca thuc tr sâu đFn môi tr37 ng và sc khe con ng37 i?- CDn ph5i có nhEng bi4n pháp nào đ khc ph6c các tác h8i trên?Video clip 12.2B : Tác h8i ca s n móng tay

Câu hi th5o lun:- Các hóa cht th37 ng đ3C c s d6ng trong s n móng tay, n3 c ra móng tay?- Tác h8i ca vi4c th37 ng xuyên tiFp xúc và s d6ng các lo8i s n móng tay?- Bi4n pháp h8n chF các tác h8i trên?

Bài 48, ch5 ng VII, sách giáo khoa hóa hc 11Video clip 13.1B : Sp đ37 ng ng dn dDu gây ô nhim môi tr37 ngCâu hi th5o lun:- Tác h8i ca vi4c tràn dDu ra sông, bin? Gi5i thích?Video clip 13.2B : Tái chF dDu th5i gây ô nhim môi tr37 ngCâu hi th5o lun:

- Tái chF dDu th5i t dDu nh t b đi gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng vàsc khe con ng37 i?- Tái chF dDu th5i nh3 thF nào cho đúng cách?Video clip 13.3B : S d6ng ngun năng l3C ng thay thF đ gi5m hi4u ng nhà kínhCâu hi th5o lun:- Hãy cho biFt mt s ngun năng l3C ng m i có th thay thF nhiên li4u hóa th8ch?- Ngun năng l3C ng thay thF có lC i ích gì so v i ngun năng l3C ng hóa th8ch?

Bài 51, ch5 ng VIII, sách giáo khoa hóa hc 11Video clip 14.1B : Khí CFC gây thng tDng ozonCâu hi th5o lun:- Vai trò ca tDng ozon?- Khi tDng ozon b thng thì s có tác h8i gì?- Bi4n pháp h8n chF tình tr8ng suy gi5m tDng ozon?

Bài 53, ch5 ng VIII, sách giáo khoa hóa hc 11Video clip 15.1B : S5n xut bia gây ô nhim môi tr37 ng n3 cCâu hi th5o lun:- Các s5n phm ph6 trong quá trình lên men r3C u bia?- Tác h8i ca các ph6 phm khác trong quá trình lên men r3C u bia?- Bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng do s5n xut r3C u bia?





29

Bài 55, ch5 ng VIII, sách giáo khoa hóa hc 11Video clip 16.1B : Ô nhim do l3u trE và b5o qu5n th3 c tr sâuCâu hi th5o lun:- Thuc tr sâu gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng và sc khe con ng37 i?- Bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng ô nhim do l3u trE và b5o qu5n thuc tr sâu?

Bài 6, ch5 ng II, sách giáo khoa hóa hc 12

Video clip 1.1C : Nhà máy chF biFn tinh bt Vedan gây ô nhim môi tr37 ngCâu hi th5o lun:- Tinh chF tinh bt t sn gây ô nhim môi tr37 ng nh3 thF nào?- Bi4n pháp khc ph6c?

Bài 11, ch5 ng III, sách giáo khoa hóa hc 12Video clip 2.1C : Hút thuc lá có h8i cho sc kheCâu hi th5o lun:- Hãy cho biFt các cht đc h8i có trong khói thuc lá?- Tác h8i ca vi4c hút thuc lá đFn môi tr37 ng và sc khe con ng37 i?Video clip 2.2C : S5n phm chF biFn sn t tht

Câu hi th5o lun:- T8i sao cDn ph5i cn thn v i các s5n phm chF biFn sn t tht?- B8n ngh nh3 thF nào v1 tình tr8ng l8m d6ng đ hp quá mc nh3 hi4n nay?Video clip 2.3C : Cn thn khi dùng thuc nhum tócCâu hi th5o lun:- NhEng nguy c tìm n khi s d6ng thuc nhum tóc?- Tác h8i ca vi4c s d6ng các phm màu trong thc phm?Video clip 2.4C : Phm màu đc h8iCâu hi th5o lun: Tác h8i ca vi4c s d6ng các phm màu trong thc phm?

Bài 16, ch5 ng IV, sách giáo khoa hóa hc 12

Video clip 3.1C : C sA s5n xut cao su gây ô nhim môi tr37 ngCâu hi th5o lun: S5n xut cao su gây ô nhim môi tr37 ng nh3 thF nào? Hãy chobiFt các cht gây ô nhim có trong n3 c th5i?Video clip 3.2C : Gi5i quyFt vn đ1 rác th5i nói chung, rác th5i nha nói riêngCâu hi th5o lun:- Làm thF nào đ gi5i quyFt vn đ1 ô nhim cht do phF th5i?- Ngoài các bi4n pháp x lý rác th5i nh3 đã nêu trong đo8n phim còn có bi4n phápnào khác không? Nêu 3u và nh3C c đim ca tng bi4n pháp?

Bài 17, ch5 ng IV, sách giáo khoa hóa hc 12Video clip 4.1C : Rác th5i nha phân hy chm gây ô nhm môi tr37 ngCâu hi th5o lun: nh h3A ng ca rác th5i nilon đFn môi tr37 ng?Video clip 4.2C : Chôn lp rác có là bi4n pháp tt không?Câu hi th5o lun: Chôn lp rác có là bi4n pháp tt không?Video clip 4.3C : Phân lo8i rác sau khi s d6ngCâu hi th5o lun: Nêu nhEng vi4c làm c6 th đ tái chF rác th5i nilon?

Bài 18, ch5 ng V, sách giáo khoa hóa hc 12Video clip 5.1C : S5n xut mui kim lo8i gây ô nhim môi tr37 ngCâu hi th5o lun: Gi5i thích nguyên nhân gây ô nhim môi tr37 ng ca c sA s5n xutmui kim lo8i?





30

Bài 19, ch5 ng V, sách giáo khoa hóa hc 12Video clip 6.1C : Tn thu vàng t các qung th5i vàng gây ô nhim môi tr37 ngCâu hi th5o lun:- Trong các qung th5i vàng có cha các cht đc h8i nào gây ô nhim môi tr37 ng?- Bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng do tn thu vàng t các qungth5i vàng?

Bài 22, ch5 ng V, sách giáo khoa hóa hc 12Video clip 7.1C : C sA m8 đi4n gây ô nhim môi tr37 ngCâu hi th5o lun:- Các hóa cht đc h8i đ3C c th5i ra trong quá trình m8 đi4n?- Quá trình m8 đi4n gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng?- Nêu các bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng trên?

Bài 23, ch5 ng V, sách giáo khoa hóa hc 12Video clip 8.1C : N3 c ô nhim do đ37 ng ng b ăn mònCâu hi th5o lun:- T8i sao đ37 ng ng dn n3 c b ăn mòn?

- Tình tr8ng ngun n3 c sinh ho8t ô nhim do đ37 ng ng b ăn mòn gây 5nh h3A ngnh3 thF nào đFn ng37 i dân? Nêu các gi5i pháp h8n chF hi4n t3C ng ăn mòn đi4n hóalàm đ6c ngun n3 c? Bài 28, ch5 ng VI, sách giáo khoa hóa hc 12Video clip 9.1C : Hàn the b cm s d6ng trong ph6 gia thc phmCâu hi th5o lun:- Hãy cho biFt tên và công thc hóa h9c ca hàn the?- T8i sao hàn the l8i b cm dùng làm ph6 gia thc phm?- Có th thay hàn the bng cht nào khác không?

Bài 33, ch5 ng VI, sách giáo khoa hóa hc 12

Video clip 10.1C : Khai thác và chF biFn qung bôxitCâu hi th5o lun:- Hãy cho biFt thành phDn hóa h9c ca bôxit? K tên các cht th5i phát sinh trong quátrình khai thác và chF biFn qung?- Khai thác và chF biFn qung bôxit gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng vàsc khe con ng37 i?

Bài 34, ch5 ng VI, sách giáo khoa hóa hc 12Video clip 11.1C : Đ dùng t nhôm phF li4uCâu hi th5o lun:- S d6ng các d6ng c6 đun nu, cha đng thc phm bng nhôm gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn sc khe con ng37 i?- Bi4n pháp h8n chF nhEng tác h8i trên?

Bài 42, ch5 ng VII, sách giáo khoa hóa hc 12Video clip 12.1C : S5n xut gang thépCâu hi th5o lun:- Nêu các cht th5i và khí th5i đc h8i đ3C c sinh ra trong quá trình s5n xut gangthép?- S5n xut gang, thép gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng và sc khe conng37 i?





31

- Làm thF nào khc ph6c tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng do s5n xut gang, thép gâyra? 2.3.2. Các video clip dùng cho hoA t đ ng ngoAi khóaVideo clip 1-NK : Ô nhim môi tr37 ng không khíCâu hi th5o lun: Trình bày nguyên nhân, tác h8i và bi4n pháp khc ph6c ô nhimkhông khí.

Video clip 2-NK : Ô nhim môi tr37 ng n3 c.Câu hi th5o lun: Trình bày nguyên nhân, tác h8i và bi4n pháp khc ph6c ô nhimmôi tr37 ng n3 c?Video clip 3-NK : Đt ta đ1 và viFt l7 i thuyFt minh cho đo8n video clip.Video clip 4-NK : Các ngun năng l3C ng t nhiên thay thF năng l3C ng hóa th8ch.Câu hi th5o lun: Các ngun năng l3C ng nào đ3C c s d6ng đ thay thF cho năngl3C ng hóa th8ch?





32

PH6N BA: KT LUN VÀ KIN NGH 1. KT LUN

1.1. Mt tích c cĐ1 tài “Hoàn ch2nh th3 vi4n phim 5nh dùng cho giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng d8y

hóa h9c A tr37 ng trung h9c phB thông” đã đ8t đ3C c m6c tiêu đ1 ra là sa chEa và bB sungcác video clip hoàn ch2nh có ni dung ph5n ánh các vn đ1 môi tr37 ng có liên quan đFn hóah9c. Ngoài ra, đ1 tài còn thiFt kF đ3C c các video clip ph5n ánh tác h8i ca nhEng cht đch8i tn t8i trong môi tr37 ng đi sc khe con ng37 i, dùng đ giáo d6c sc khe cho h9c sinhtrong vi4c b5o v4 môi tr37 ng, b5o v4 sc khe cho b5n thân và m9i ng37 i xung quanh.Trong quá trình hoàn ch2nh các video clip, đ1 tài đã thiFt kF đ3C c 12 mô đun m i đ đ3a vàocác vn đ1 môi tr37 ng mà các đ1 tài tr3 c ch3a ph5n ánh đ3C c.

Đ1 tài đã hoàn ch2nh đ3C c 60 video clip có đDy đ l7 i thuyFt minh và h4 thng cáccâu hi th5o lun có ni dung phù hC p liên quan đFn hóa h9c, có th s d6ng lng ghép cho41 mô đun giáo d6c môi tr37 ng. Trong đó có 56 video clip dành cho gi5ng d8y hóa h9c trênl p và 4 video clip dành cho các ho8t đng ngo8i khóa. V i các video clip đ1 tài xây dngđ3C c đã t8o ra mt th3 vi4n phim 5nh hoàn ch2nh dùng cho giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng

d8y hóa h9c A tr37 ng trung h9c phB thông. T đó, giáo viên có th s d6ng th3 vi4n phim5nh này đ minh h9a các vn đ1 môi tr37 ng nhm làm tăng tính thuyFt ph6c ca các mô đun,nâng cao hi4u qu5 ca giáo d6c môi tr37 ng nói chung và giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ngd8y hóa h9c nói riêng. Không ch2 vy, v i nhEng h3 ng dn c6 th trong đ1 tài, giáo viêncng có th tiFp t6c thiFt kF, đ bB sung vào th3 vi4n phim 5nh nhEng video clip phù hC p v icác vn đ1 môi tr37 ng thc tF A tng đa ph3 ng có liên quan đFn hóa h9c.

V i nhEng kiFn thc hóa h9c đ3C c cung cp trong sách giáo khoa, các mô đun cùngv i các video clip s giúp cho h9c sinh hoàn thi4n thêm các kiFn thc v1 môi tr37 ng nh3 thc tr8ng v1 tình hình ô nhim môi tr37 ng, nguyên nhân gây ô nhim, hu qu5 và bi4n phápkhc ph6c. T đó thúc đy h9c sinh tham gia tích cc vào các ho8t đng khôi ph6c, b5o v4

và gìn giE môi tr37 ng.1.2. Mt hn ch Còn mt s vn đ1 môi tr37 ng có liên quan đFn hóa h9c ch3a s3u tp đ3C c đDy đ

thông tin và hình 5nh nên ch3a xây dng đ3C c các video clip đ đ3a vào th3 vi4n phim 5nhnh3 ô nhim môi tr37 ng do cht ty ra tBng hC p, các hóa cht dùng trong công ngh4 thucda,…

Đ1 tài ch3a thiFt kF đ3C c nhi1u video clip dùng cho ho8t đng ngo8i khóa đ làm choth3 vi4n phim 5nh đ3C c phong phú và hoàn ch2nh h n.

Các video clip ch3a đ3C c đ3a vào gi5ng d8y thc tF A tr37 ng trung h9c phB thôngnên ch3a đánh giá đ3C c hi4u qu5 thc tin ca đ1 tài.

2. Đ NGH Nên đ3a các video clip dùng cho giáo d6c môi tr37 ng trong gi5ng d8y hóa h9c đ3C cthiFt kF trong th3 vi4n phim 5nh vào thc tF gi5ng d8y, đ đánh giá hi4u qu5 thc tin ca đ1 tài.

Cp nht các thông tin và hình 5nh m i nht v1 các vn đ1 môi tr37 ng đ tiFp t6c bB sung vào th3 vi4n phim 5nh đã thiFt kF các video clip có ni dung phù hC p.

H3 ng nghiên cu tiFp theo ca đ1 tài là thiFt kF th3 vi4n phim 5nh dùng cho giáod6c môi tr37 ng trong gi5ng d8y hóa h9c A các tr37 ng Trung cp, Cao Đng và Đ8i h9c đ hình thành sinh viên có nhEng thái đ tích cc và hành đng đúng đn đ b5o v4 môi tr37 ng.





33

PH6N PHC LCCPHC LCC 1

CÁC MÔ ĐUN S DCNG KT H P V I CÁC VIDEO CLIP Đ1 C THITK CHO CH17 NG TRÌNH HÓA H5C L P 10

MÔĐ

UN – 1Nguyn Trúc Linh( LuFn văn tt nghip đi hc, Đi hc Cn Th , 2010 )

1. Tên bài: ĐNG V - NGUYÊN T KHI VÀ NGUYÊN T KHI TRUNG BÌNH( Bài 3, ch3 ng I, Hóa h9c l p 10)

2. Tên vic làm: Ô nhim phóng x8 3. Mc đích:

- H9c sinh biFt ng d6ng ca các đng v phóng x8.- H9c sinh biFt hu qu5 ca s c h8t nhân và chiFn tranh h8t nhân.- H9c sinh biFt mt s bi4n pháp phòng nga tác h8i ca cht phóng x8.

4. H thng các vic làm:I. Đng v II. Nguyên t khi và nguyên t khi trung bình1. Nguyên t kh i

2. Nguyên t kh i trung bình Giáo viên gi5i thích cho h9c sinh các khái ni4m:- S phóng x8: là tính cht ca mt s h8t nhân nguyên t không b1n, có th t biFn

đBi và phát ra bc x8 h8t nhân (th37 ng đ3C c g9i là các tia phóng x8).- Nguyên t phóng x8: Các nguyên t có tính phóng x8 g9i là các đng v phóng x8,

còn các nguyên t không có tính phóng x8 g9i là các đng v b1n. Các nguyên t ch2 gm

các đng v phóng x8 (không có đng v b1n) g9i là nguyên t phóng x8.- Tia phóng x8 có th là chùm các h8t mang đi4n d3 ng, mang đi4n âm hoc không

mang đi4n. S biFn đBi nh3 vy ca h8t nhân nguyên t, th37 ng g9i là s phân rã phóng x8 hay phân rã h8t nhân.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 1.1A ( Cht phóng x8 và s c h8t nhân)Câu hi th5o lun:Câu 1: Nêu các ng d6ng ca đng v phóng x8?

Đáp án:- Các cht phóng x8 đ3C c s5n xut ra nhm ph6c v6 công nghi4p, nông nghi4p, sinh

h9c, thy văn và nghiên cu khoa h9c. Đc bi4t là các đng v phóng x8 và d3C c cht đánh

du ph6c v6 chun đoán, đi1u tr b4nh.Câu 2: Hãy cho biFt các nguyên nhân gây nhim phóng x8?Đáp án:

- NhEng ng37 i th37 ng xuyên làm vi4c trong môi tr37 ng có tiFp xúc v i cht phóngx8 nh3ng không đ3C c trang b các d6ng c6 b5o h.

- NhEng s c h8t nhân t các nhà máy đi4n h8t nhân.- Các cuc chiFn tranh s d6ng v khí h8t nhân.- Các cht th5i phóng x8 không đ3C c x lý nghiêm ngt…





34

Câu 3: nh h3A ng ca cht phóng x8 đi v i môi tr37 ng và sc khe con ng37 i?Đáp án:

- nh h3A ng đFn môi tr37 ng:Làm cho môi tr37 ng b nhim phóng x8 và lâu dài s gây 5nh h3A ng đFn sc khe

con ng37 i…- nh h3A ng đFn sc khe:

Tr37 ng hC p nhim đc cp tính, khi toàn thân nhn đ3C c mt li1u chiFu x8 cao trongth7 i gian ngn s làm 5nh h3A ng đFn m8ch máu, h4 tiêu hóa, h4 thDn kinh trung 3 ng, gâyvô sinh, h3 h8i giác m8c mt.

Tr37 ng hC p nhim phóng x8 trong th7 i gian dài s gây ra b4nh máu trng, ung th3 x3 ng, ung th3 phBi, đ6c thy tinh th, ri lo8n di truy1n, gi5m tuBi th9…

Câu 4: Bi4n pháp phòng nga tác h8i ca cht phóng x8?Đáp án:

- Các ngành ngh1, công vi4c th37 ng xuyên tiFp xúc v i cht phóng x8 cDn ph5i l3u ýcn thn và có nhEng d6ng c6 b5o h nhm đ5m b5o an toàn.

- Cung cp nhEng ph3 ng ti4n an toàn và nghiêm ngt nht nhm h8n chF nhEng

th5m h9a do s c h8t nhân t các nhà máy h8t nhân gây ra…

5. Tài liu tham kho:5.1. Hoàng Ngc Liên, NguyA n Đ7 c Thi4n, NguyA n Thái Hà, An toàn bc x8 và an

toàn đi4n trong y tF, Nhà xut b5n khoa h9c và k thut, 2003.5.2. B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa hóa h9c l p 10, Nhà xut b5n giáo d6c,

2007.Các trang web tham kh5o:

http://www.VnExpress.net http://www.vietbao.vn





35

MÔ ĐUN – 2Nguyn Lê Tho Nguyên

( LuFn văn tt nghip đi hc, Đi hc Cn Th , 2005 )

1. Tên bài: BNG TUN HOÀN CÁC NGUYÊN T HÓA HC(Bài 9, ch3 ng II, Hóa h9c l p 10)

2. Tên vic làm: Giáo d6c b5o v4 môi tr37 ng lao đng3. Mc đích:

- H9c sinh biFt đc tính, ngun gây ô nhim các nguyên t có đc tính đ t đó giáod6c ý thc b5o v4 môi tr37 ng lao đng.

- H9c sinh biFt mt s bi4n pháp đ khc ph6c tình tr8ng ô nhim do các nguyên t cóđc tính trong cuc sng và trong lao đng.4. H thng các vic làm:

I. Nguyên t c s p x p các nguyên t trong bE ng tuB n hoàn II. C u tA o bE ng tuB n hoàn1. Ô nguyên t

2. Chu kìChu kì 1Chu kì 2Chu kì 3Chu kì 4Giáo viên thuyFt trình:- Asen và nhEng hC p cht ca asen là nhEng cht rt đc, đc bi4t là khí hiđro asenua

(khí asin – H2As) là nhEng khí cc đc th37 ng phát sinh bt ng7 trong s5n xut. Asen và cáchC p cht ca nó xut hi4n trong quá trình x lý qung asen, luyên kim màu, s5n xut thucb5o v4 thc vt, k ngh4 thuc da, thy tinh…Nhim đôc asen và các hC p cht ca asen x5y

ra do hít thA không khí có b6i, khói hoc h i cha asen, gây kích ng đ37 ng hô hp (ho, khóthA …), gây ri lo8n thDn kinh (nht đDu, chóng mt, đau các chi,…), tBn th3 ng mt…Dođó các khu vc làm vi4c v i asen ph5i đ3C c v4 sinh s8ch s và ph5i h8n chF đFn mc thpnht tình tr8ng ô nhim asen trong môi tr37 ng lao đng. Ng37 i làm vi4c trong môi tr37 ngasen cao ph5i th37 ng xuyên kim tra sc khe. Vi4t Nam, b4nh nhim đc asen và cáchC p cht ca asen trong môi tr37 ng lao đng đ3C c quy là b4nh ngh1 nghi4p và đ3C c b5ohim.

Giáo viên có th s d6ng video clip 1.1B (nh h3A ng ca asen đi v i môi tr37 ng vàsc khe con ng37 i)

Chu kì 5Chu kì 6 Nguyên t Chì- Ng37 i làm ngh1 th37 ng xuyên tiFp xúc v i chì rt d b nhim đc chì. Mt s ngh1

làm vi4c v i chì nh3 khai thác, chF biFn qung chì và các phF li4u chì, gia công vt d6ngbng chì, sp chE in bng hC p kim chì, chF t8o sa cha c quy chì, pha chF, s d6ng s n cócha hC p cht chì….

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 2.1A (Nhim đc chì)Câu hi th5o lun:





36

Câu 1: Nhim đc chì gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đi v i sc khe con ng37 i?Đáp án:

- Du hi4u ca ng đc chì th37 ng xut hi4n âm thDm, khó phát hi4n. Ch2 khi nào chìtích t6 A mc đ cao, b4nh m i rõ r4t nh3ng các tri4u chng cng không có gì đc bi4t.

- tr em, nhim đc cp tính khiFn cho các em trA nên cáu k2nh, kém tp trung, óima, lên c n kinh phong. Tr37 ng hC p mãn tính, các em có du hi4u chm trí, thiFu máu, suy

nh3C c c bp, suy thn, thm chí dn đFn t vong.- Thông th37 ng, tr em b tác h8i chì trDm tr9ng h n ng37 i tr3A ng thành, đc bi4t là

d3 i 6 tuBi vì h4 thDn kinh còn non yFu và kh5 năng th5i đc cht ca c th ch3a hoànch2nh. Mt s em có th b nhim ngay khi còn trong lòng m hoc do bí sEa m có hàml3C ng chì cao.

- Khi ng đc chì, ng37 i l n hay than phi1n đau tê đDn ngón chân, tay; bp tht mõiyFu; nht đDu, đau b6ng, tăng huyFt áp, thiFu máu, gi5m trí nh , thay đBi tâm sinh lý, thayđBi tâm tr8ng, sy thai…

- Lâu ngày, b4nh trA thành mãn tính, đ3a t i suy thn, tBn th3 ng thDn kinh ngo8i vi,giuarm chc năng não b.

Câu 2: Nêu bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng nhim đc chì?Đáp án:Bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng nhim đc chì:

- Trong ho8t đng giao thông vn t5i:+ S d6ng xăng không pha chì.+ Tìm cách thay thF chì và hC p cht chì.

- Trong các ngh1 tiFp xúc v i chì:+ C5i tiFn quá trình công ngh4 nh3: h8n chF s khuFch tán ca b6i, khói và h i ca

chì, chuyn t làm th công sang máy móc…+ Khám sc khe đnh kì hàng năm. NhEng n i nào có nng đ chì cao thì kim tra

sc khe 6 tháng/ lDn. 3. Nhóm nguyên t

5. Tài liu tham kho:5.1. Hoàng V ăn Bính, Đc cht h9c công nghi4p, Nhà xut b5n khoa h9c và k thut,

2002.5.2. Lê Trung, B4nh nhim đc ngh1 nghi4p, Nhà xut b5n Y h9c Hà Ni, 2002.5.3. B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa hóa h9c l p 10, Nhà xut b5n giáo d6c,

2007.





37

MÔ ĐUN – 3Nguyn Trúc Linh

( LuFn văn tt nghip đi hc, Đi hc Cn Th , 2010)

1. Tên bài: CLO ( Bài 30, ch3 ng V, Hóa h9c l p 10)2. Tên vic làm: ng d6ng ca clo trong vi4c x lý n3 c

3. Mc đích:- H9c sinh biFt đ3C c nhEng lo8i hóa cht dùng đ x lý n3 c b ô nhim sau mùa l.- H9c sinh biFt nhEng đi1u cDn l3u ý khi x lý n3 c bng hóa cht.

4. H thng các vic làm:I. Tính cht vFt lýII. Tính cht hóa hc1. Tác d F ng v5 i kim loAi

2. Tác d F ng v5 i hiđro 3. Tác d F ng v5 i n45 c và v5 i dung d ch ki m 4. Tác d F ng v5 i mu i c a các halogen khác

5. Tác d F ng v5 i các ch t kh khác III. ng dng Clo dùng đ sát trùng n3 c trong h4 thng x lý n3 c s8ch, khi x lý n3 c th5i. Clo

cng dùng đ ty trng sC i, v5i, giy. NhEng ng d6ng này tiêu th6 kho5ng 20% l3C ng clo.Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 3.1A (Hóa cht dùng x lý n3 c sau mùa l)

Câu hi th5o lun:Câu 1: Hóa cht nào dùng đ x lý n3 c b ô nhim sau mùa l? Cht nào d b5o

qu5n và s d6ng có hi4u qu5 h n? Gi5i thích?Đáp án:

Vi4c s d6ng hóa cht đ x lý n3 c đ3C c chng minh là có nhi1u ti4n lC i h n so v i

s d6ng các ph3 ng pháp khác.- Các lo8i hóa cht dùng x lý n3 c sau mùa l: cloramin B, cloramin T, canxihypoclorit (clorua vôi), natri hypoclorit…

- Cloramin B hoc cloramin T đ3C c s d6ng d3 i d8ng viên hoc bt nên d b5o qu5nvà s d6ng có hi4u qu5 h n.

- Canxi hypoclorit, natri hypoclorit,…th37 ng đ3C c s5n xut d3 i d8ng dung dch, cóth b h3 hng nhanh bA i ánh sáng, nhi4t đ và không khí.

Câu 2: CDn l3u ý gì khi x lý n3 c bng các hóa cht trên?Đáp án:

- Khi x lý n3 c bng các hóa cht trên ph5i l3u ý:L3C ng clo ph5i đ3C c s d6ng v i mt gi i h8n nht đnh. NFu không tuân th đúng

li1u l3C ng thì nó s không có tác d6ng hoc gây nguy him cho ng37 i s d6ng. Vì vy khois d6ng các hóa cht đ x lý n3 c trên di4n rng A các vùng l ph5i hFt sc cn thn.IV. Trng thái t nhiênV. Điu ch 1. Trong phòng thí nghi8 m

2. Trong công nghi8 p





38

5. Tài liu tham kho:5.1. Lê Huy Bá, Đc h9c môi tr37 ng, Nhà xut b5n đ8i h9c quc gia thành ph H

Chí Minh, 2002.5.2. V Đăng Đ1, Hóa h9c và s ô nhim môi tr37 ng, Nhà xut b5n giáo d6c, 1997.Các trang web tham kh5o:

http://www.vietbao.vn

http://www.tuoitre.com.vn http://www.dantri.com.vn





39



1. Tên bài: FLO (Bài 34, ch3 ng V, Hóa h9c l p 10)2. Tên vic làm: Tác h8i ca khí CFC

3. Mc đích:- H9c sinh biFt tác h8i ca khí CFC đi v i tDng ozon đ hình thành ý thc và hành

đng b5o v4 tDng ozon.- H9c sinh biFt h8n chF tình tr8ng suy gi5m tDng ozon.

4. H thng các vic làm:I. Trng thái t nhiên – Điu ch 1. TrA ng thái t7 nhiên

2. Điu ch II. Tính cht - ng dng1. Tính ch t

2. ng d F ng Khí freon (CFC – cloro floro cacbon) đ3C c s d6ng trong công nghi4p làm l8nh vàphun xt. Freon là tác nhân chính phá hy tDng ozon.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 4.1A (Khí CFC gây thng tDng ozon)Câu hi th5o lun:Câu 1: Vai trò ca tDng ozon đi v i cuc sng?

Đáp án:TDng ozon là mt phDn ca tDng bình l3u. Trong bDu khí quyn trái đt, tDng bình l3u

nm A đ cao t 11 – 50 km. Khí ozon tp trung A đ cao t 20 – 40 km.- L p ozon t8o nên mt l p v mng nh3ng có vai trò cc kì quan tr9ng là l9c b t các

bc x8 mt tr7 i có đ dài sóng t 250nm (bc x8 ca tia cc tím) đFn bc x8 trông thy ( giE l8i 90% l3C ng bc x8 mt tr7 i, ch2 cho l9t xung trái đt 10% l3C ng bc x8, đ cho các ho8tđng sng) đ b5o v4 tF bào ca các sinh vt.

Câu 2: Khi tDng ozon b thng thì s có tác h8i gì?Đáp án:

NFu tDng ozon b suy gi5m s dn đFn vi4c tăng bc x8 cc tím t i trái đt, hu qu5 làlàm cho nhEng biFn đBi khí hu ngày càng trDm tr9ng thêm, phá hy chui liên kFt sinh h9ctrên trái đt, làm tăng nguy c mc b4nh đ6c thy tinh th, ung th3 da A ng37 i và đng vt,làm gi5m năng sut ca mt s lo8i cây trng…

Câu 3: Bi4n pháp h8n chF tình tr8ng suy gi5m tDng ozon?Đáp án:

- Không s d6ng các s5n phm có cha khí CFC và các cht gây suy gi5m tDng ozon.- Tìm cht thay thF khí CFC.- Cm các công ty, nhà máy s5n xut hay s d6ng khí CFC.Hi4n nay, CFC đã b cm s5n xut nh3ng nhEng tác đng lâu dài ca CFC đi v i

môi tr37 ng vn còn lâu dài. Do A tDng ozon, CFC tn t8i trong vài ch6c năm và ph5n ngphá hy tDng ozon ca CFC là ph5n ng dây chuy1n. Mc dù CFC không còn đ3C c s5n xutnh3ng nhEng s5n phm ca nó vn còn l3u hành trên th tr37 ng bA i nhEng k ham lC i. Do





40

vy, chúng ta cDn thn tr9ng khi s d6ng t l8nh, bình xt (bình xt tóc, n3 c hoa…) nênkim tra xem có cha CFC không đ b5o v4 tDng ozon ca trái đt.

( Có th s d 2ng video clip 14.1B)T flo có th đi1u chF mt s dn xut hiđrocacbon có nhEng tính cht đc đáo. Ví

d6: teflon, là mt cht do cha flo chu đ3C c tác d6ng ca axit, ki1m và các hóa cht khác.Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 4.2A ( Ch5o chng dính)

Câu hi th5o lun:Câu 1: Nêu nguyên nhân gây 5nh h3A ng đFn sc khe con ng37 i ca ch5o chng

dính?Đáp án:

- Khi đt nóng, teflon và các florua polime khác sinh ra AFT (triflo axetic) và nhi1ulo8i hóa cht đc h8i l3u tn nhi1u năm trong môi tr37 ng.

- NFu các ch5o chng dính đ3C c đun A nhi4t đ cao, khí đc có th b lên tùy theonhi4t đ đun. Khí này gây 5nh h3A ng đFn sc khe con ng37 i nh3 b b4nh cúm, làm c th b nóng st…Khi b đun nóng quá đ kFt hC p v i đi1u ki4n không gian nhà bFp nh, ítthoáng khí, l3C ng khí thoát ra khi teflon b phân hy có th gây t vong cho ng37 i.

Câu 2: Bi4n pháp h8n chF tác h8i ca ch5o chng dính?Đáp án:- Mua các lo8i ch5o chng dính có cht l3C ng cao.- BiFt cách s d6ng ch5o chng dính mt cách hC p lý đ đ5m b5o sc khe cho c5 gia

đ ình…III. Mt s h p cht ca flo1. Hiđro florua và axit flohiđric

Giáo viên thuyFt trình:Ho8t đng núi la là ngun t nhiên sinh ra HF trong khí quyn. Ngoài ra, HF còn

đ3C c t8o ra t ho8t đng ca các nhà máy s5n xut supephotphat, nhà máy luy4n nhôm, thép,

nhà máy hóa đi4n, các lò g8ch hoc t quá trình đt than.Hít thA trong không khí có nng đ HF kho5ng 1/5000 s gây tBn th3 ng niêm m8c,phBi, mi4ng và mi b loét. NFu A nng đ cao h n, có th gây loét giác m8c, suy tim, khóthA dE di và có th t vong.

Khi b HF r i hoc bn vào da s gây bng sâu, có khi vào tn x3 ng và rt đau.HDu hFt các mui florua đ1u rt đc. NFu th37 ng xuyên tiFp xúc v i florua A d8ng h i hayd8ng h8t trong không khí s b tBn th3 ng x3 ng, dây chng, và ri lo8n chc năng răng.

2. H p ch t c a flo v5 i oxi.


Chí Minh.5.2. Lê V ăn L5 ng, NguyA n Nh5 ThEnh, NguyA n H 3i Y n, Ng đc và x trí ng đc,

Nhà xut b5n Y h9c Hà Ni, 2001.5.3. Tr Enh ThE Thanh, Đc h9c môi tr37 ng và sc khe con ng37 i, Nhà xut b5n Đ8i

h9c quc gia Hà Ni, 2000.5.4. B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa hóa h9c l p 10, Nhà xut b5n giáo d6c,

2007.





41



1. Tên bài: OZON VÀ HIĐRO PEOXIT (Bài 42, ch3 ng VI, Hóa h9c l p 10)2. Tên vic làm: Giáo d6c tDm quan tr9ng ca tDng ozon và tác h8i ca khí CFC

3. Mc đích:- H9c sinh biFt tDm quan tr9ng ca tDng ozon.- H9c sinh thy đ3C c tình tr8ng và tìm hiu nguyên nhân suy gi5m tDng ozon.- H9c sinh biFt các ho8t đng ca thF gi i và Vi4t Nam v1 b5o v4 tDng ozon.- Hình thành cho các em ý thc và hành đng b5o v4 tDng ozon.

4. H thng các vic làm:I. Ozon1. C u tA o phân t c a ozon

2. Tính ch t c a ozon a. Tính cht vt lý

b. Tính cht hóa h9c3. ng dng ca ozonGiáo viên cho h9c sinh xem video clip 4.1A hoc video clip 14.1B (Khí CFC gây

thng tDng ozon).Giáo viên nêu vn đ1: B5o v4 tDng ozon là vi4c làm cp bách đi v i tt c5 các n3 c

trên thF gi i, trong đó có Vi4t Nam.Câu hi th5o lun:Câu 1: ThF gi i có nhEng hi4p 3 c gì v1 b5o v4 tDng ozon không? Vi4t Nam có

tham gia vào các hi4p 3 c đó không?Đáp án:

- Ngày 22/3/1985, 21 quc gia gm 7 thành viên ca EU cùng nhi1u n3 c khác đã kíhi4p 3 c Vienna (Australia). Hi4p 3 c Vienna nhm b5o v4 sc khe con ng37 i và môitr37 ng khi các 5nh h3A ng bt lC i do s suy gi5m tDng ozon, đ1 ra các bi4n pháp và ch2 tiêucDn đ8t đ3C c đ ngăn tDng ozon không b tiFp t6c suy gi5m. Hi4p 3 c bt đDu có hi4u lc8/1988. Vi4t Nam kí hi4p 3 c Vienna vào ngày 26/1/1994.

- Ngày 22/9/1987, đ8i di4n 24 n3 c cùng cng đng các n3 c Châu Âu kí hi4p đnhMontreal. M6c tiêu ca ngh đnh th3 Montreal là b5o v4 tDng ozon bng vi4c qu5n lý A quymô toàn cDu các cht phá hy tDng ozon (CFC – cloro floro cacbon, CFM – cloro florometan) nh3ng vn đFn các khía c8nh kinh tF, k thut ca vân đ1. Ngh đnh có hi4u lc t ngày 1/1/1989.

Câu 2: B5n thân các em nên làm gì đ góp phDn gìn giE tDng ozon?Đáp án:

- Các khí CFC trong các bình phun, xt (n3 c hoa, bình xt tóc…), máy l8nh…lànhEng tác nhân chính gây suy gi5m tDng ozon. Do đó đ b5o v4 tDng ozon, chúng ta khôngs d6ng các s5n phm có cha CFC…II. Hiđro peoxit1. C u tA o phân t

2. Tính ch ta. Tính cht vt lí





42

b. Tính cht hóa h9c3. ng dng ca hiđro peoxit

5. Tài liu tham kho5.1. Lê Huy Bá, Đc h9c môi tr37 ng, Nhà xut b5n đ8i h9c quc gia thành ph H

Chí Minh.

5.2. PhBm Ngc Đăng, Môi tr37 ng không khí, Nhà xut b5n khoa h9c và k thut,2003.

5.3. B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa hóa h9c l p 10, Nhà xut b5n giáo d6c,2007.





43



1. Tên bài: L U HUNH (Bài 43, ch3 ng VI, Hóa h9c l p 10)2. Tên vic làm: Giáo d6c tính đc ca khí SO2

3. Mc đích:- HS biFt tính đc ca khí SO2.- HS biFt đt rác th5i nha gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng và sc khe

con ng37 i.- HS biFt mt s bi4n pháp x lý rác th5i nha hi4u qu5 mà khôn gây ô nhim môi

tr37 ng.4. H thng các vic làm:

I. Tính ch t v t lí1. Hai d A ng thù hình c a l 4 u hu nh

2. nh h4 ng c a nhi8 t đ đ i v5 i c u tA o phân t và tính ch t v t lí c a l 4 u hu nh

II. Tính ch t hóa h c1. Tác d F ng v5 i kim loAi và hiđro 2. Tác d F ng v5 i phi kim III. ng d F ng

L3u hunh đ3C c s d6ng đ l3u hóa cao su giúp cao su b1n v i nhi4t h n, đàn hih n và lâu mòn.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 6.1A ( Đt rác th5i nha gây ô nhim môitr37 ng)

Câu hi th5o lun:Câu 1: Các cht đc h8i đ3C c sinh ra trong quá trình đt rác th5i nha?

Đáp án:Các cht đc h8i: khí SO2, chì, cađimi…thm chí có c5 ddioxxin gây đc cho con ng37 i.Câu 2: Đt rác th5i nha gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đi v i môi tr37 ng và sc khe

con ng37 i?Đáp án:

- Trong cao su có cha l3u hunh, nên khi đt rác th5i nha t8o ra mt l3C ng l n khíSO2, là mt l3C ng khí rt đc cho h4 hô hp, có kh5 năng phát tán m8nh gây ô nhim khôngkhí. Mt l3C ng l n khí SO2 s dn đFn khó thA thm chí có th t vong.

- Khi đt rác th5i nha còn sinh ra nhi1u cht đc h8i khác nh3 chì, cadimi, đioxingây đc cho con ng37 i…

Câu 3: Nêu các bi4n pháp x lý rác th5i nha hi4u qu5 mà không gây ô nhim môitr37 ng?Đáp án:

Các bi4n pháp x lý rác th5i nha hi4u qu5 và không gây ô nhim môi tr37 ng: phânlo8i rác và tái s d6ng chúng, dùng rác th5i nha làm g8ch l, s5n xut đi4n thu đ3C c t khímetan A các bãi rác,…

IV. SE n xu t1. Khai thác l 4 u hu nh

2. SE n xu t l 4 u hu nh t h p ch t





44

5. Tài liu tham kho5.1. NguyA n Đ7 c Khi n, Môi tr37 ng và sc khe, Nhà xut b5n lao đng – xã hi, Hà

Ni, 2002.5.2. NguyA n Thi4n T ng, B5o v4 môi tr37 ng cho t3 ng lai và mai sau, Trung tâm bi

d3 ng bách khoa, 1991.5.3. B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa hóa h9c l p 10, Nhà xut b5n giáo d6c,

2007.





45



1. Tên bài: HIĐRO SUNFUA (Bài 44, ch3 ng VI, Hóa h9c l p 10)2. Tên vic làm: Tính đc ca khí H2S

3. Mc đích:- HS biFt tính đc ca khí H2S.- HS biFt khí H2S gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đi v i môi tr37 ng mà sc khe con

ng37 i.- HS biFt các bi4n pháp nhm làm gi5m l3C ng khí H2S trong t nhiên.

4. H thng các vic làm I. C u tA o phân t II. Tính ch t v t lí III. Tính ch t hóa h c1. Tính axit y u

2. Tính kh mA nh IV. TrA ng thái t7 nhiên – Điu ch Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 7.1A (Khí hiđro sunfua)Câu hi th5o lun:Câu 1: Hãy cho biFt các ngun gc sinh ra khí H2S trong t nhiên?

Đáp án:- Khí H2S sinh ra A mt s sui n3 c nóng, trong khí núi la và ch yFu là do s phân

hy các hC p cht hEu c trong đt, n3 c cng rãnh, n3 c th5i ca các nhà máy…Câu 2: Khí H2S gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng và sc khe con ng37 i?

Đáp án:

- Khí H2S rt đc đi v i h4 hô hp và h4 thDn kinh. NhEng ng37 i sng gDn khu vccác dòng sông b nhim H2S rt d b mc các căn b4nh suy hô hp, viêm cung phBi…Câu 3: Nêu các gi5i pháp nhm làm gi5m l3C ng khí H2S trong t nhiên?

Đáp án:Nâng cao ý thc giE gìn v4 sinh ca nhEng ng37 i dân sng gDn các khu vc sông

(không vt các lo8i rác th5i sinh ho8t, xác đng vt xung các dòng sông, cng rãnh..)V. Tính ch t c a mu i sunfua

5. Tài liu tham kho5.1. PhBm Ngc Đăng, Môi tr37 ng không khí, Nhà xut b5n khoa h9c và k thut,

2003.5.2. NguyA n Đ7 c Khi n, Môi tr37 ng và sc khe, Nhà xut b5n lao đng – xã hi,

2002.5.2. B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa hóa h9c l p 10, Nhà xut b5n giáo d6c,

2007.





46



1. Tên bài: HP CHT CÓ OXI CA L U HUNH (Bài 45, ch3 ng VI, Hóa h9c l p 10)2. Tên vic làm: Tính đc ca SO2 và tác h8i ca m3a axit

3. Mc đích:- H9c sinh biFt SO2 rt đc đi v i môi tr37 ng và sc khe con ng37 i.- Hình thành cho h9c sinh ý thc và hành đng h8n chF các ngun gây ô nhim SO2.

4. H thng các vic làm I. L4 u hu nh đioxit1. C u tA o phân t

2. Tính ch t v t lí 3. Tính ch t hóa h c a. Là oxit axitb. Tính kh và tính oxi hóa

4. L4 u hu nh đioxit – Ch t gây ô nhi9 mGiáo viên cho h9c sinh xem video clip 8.1A (Các ho8t đng th5i ra khí SO2)Câu hi th5o lun:Câu 1: Các ho8t đng nào th5i ra khí SO2?

Đáp án:- Quá trình đt nhiên li4u hóa th8ch t các nhà máy, xí nghi4p, các ho8t đng khai

thác và chF biFn dDu m.- Mt l3C ng l n SO2 sinh ra trong các ho8t đng giao thông vn t5i.- Các nhà máy s5n xut axit sunfuric và x lý m kim lo8i cng th5i vào môi tr37 ng

mt l3C ng khí SO2 đáng k.

Câu 2: Làm thF nào đ h8n chF l3C ng khí SO2 trong các ho8t đng trên?Đáp án:- S d6ng ngun năng l3C ng m i thay thF nhiên li4u hóa th8ch.- Qu5n lý h4 thng x lý khí th5i A các khu vc có nhi1u nhà máy,…Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 8.2A ( M3a axit)

(Có th s d6ng video clip 3.2B)Câu hi th5o lun:Câu 1: Hãy cho biFt các cht gây ra m3a axit?

Đáp án:Các khí SO2, NO2, NO,...các cht này khi gp và kFt hC p v i h i n3 c trong bDu khí

quyn trA thành các axit sunfuric, axit nitric ri r i xung d3 i d8ng m3a g9i là m3a axit.Câu 2: Tác h8i ca m3a axit?

Đáp án:- M3a axit gây ra s phá hy các tòa nhà, các t3C ng đài làm t cm th8ch, đá vôi, đá

phiFn vì x5y ra ph5n ng:CaCO3 + 2HNO3 Ca(NO3)2 + CO2 +H2O

- M3a axit phá hy cây ci, mùa màng, làm đ ình tr4 s phát trin rng. nh h3A ngnghiêm tr9ng đFn môi tr37 ng n3 c (làm gi5m pH ca môi tr37 ng n3 c) làm chFt các sinhvt d3 i n3 c nh3 tôm cá…





47

- M3a axit 5nh h3A ng xu t i đt do n3 c m3a ngm xung đt làm tăng đ chua cađt, hòa tan các nguyên t cDn thiFt ca cây nh3 canxi, magiê… làm suy thoái đt, cây cikém phát trin.

- N3 c m3a axit thì con ng37 i không s d6ng đ3C c (do pH quá thp và khi pH thpn3 c m3a có th hòa tan đ3C c mt s b6i kim lo8i và oxit kim lo8i có trong không khí nh3 oxit chì… làm cho n3 c m3a trA nên đc h n nEa đi v i cây ci, vt nuôi và con ng37 i).

Câu 3: Con ng37 i cDn ph5i làm gì tr3 c tình tr8ng m3a axit ngày càng gây 5nh h3A ngnghiêm tr9ng?Đáp án:

- Gi5m các ho8t đng th5i ra các khí SO2, NOx,…gây ra m3a axit.- S d6ng các ngun năng l3C ng m i thay thF năng l3C ng hóa th8ch:

Năng l3C ng mt tr7 i.Năng l3C ng gió.Năng l3C ng h8t nhân.Năng l3C ng sóng bin.Nhiên li4u sinh h9c.

Nhiên li4u hiđro. 5. ng d F ng và điu ch SO 2 a. ng d6ngb. Đi1u chF

II. L4 u hu nh trioxit1. C u tA o phân t

2. Tính ch t, ng d F ng và điu ch III. Axit sunfuric1. C u tA o phân t

2. Tính ch t v t lí

3. Tính ch t hóa h c a. Tính cht ca dung dch axit sunfuric loãngb. Tính cht ca axit sunfuric đc

4. ng d F ng 5. SE n xu t axit sunfuric6. Mu i sunfat và nh n bi t ion sunfat

5. Tài liu tham kho:5.1. PhBm Ngc Đăng, Môi tr37 ng không khí, Nhà xut b5n khoa h9c k thut, 2003.5.2. B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa hóa h9c l p 10, Nhà xut b5n giáo d6c,

2007.





48

PHC LCC 2CÁC MÔ ĐUN S DCNG KT H P V I CÁC VIDEO CLIP Đ1 C THIT

K CHO CH17 NG TRÌNH HÓA H5C L P 11

MÔ ĐUN – 1Nguyn Th Thúy Thi


1. Tên bài: KHÁI QUÁT V NHÓM NIT ( Bài 9, ch3 ng II, Hóa h9c l p 11)2. Tên vic làm: nh h3A ng ca asen và các hC p cht ca Asen đi v i con ng37 i và môitr37 ng.3. Mc đích:

- H9c sinh biFt tính đc ca asen và các hC p cht ca asen đFn sc khe con ng37 i.- H9c sinh biFt thông tin v1 cht l3C ng ngun n3 c ngDm A mt s n i A n3 c ta.- H9c sinh biFt mt s bi4n pháp x lí ngun n3 c ngDm b nhim asen.- Hình thành cho h9c sinh ý thc giE gìn an toàn trong lao đng.

4. H thng các vic làm:I . V trí c a nhóm nitC trong bE ng h8 th ng tuB n hoàn.

Giáo viên gi i thi4u:- Asen và các hC p cht ca asen còn đ3C c g9i là th8ch tín.- Tình hình ô nhim ngun n3 c ngDm do asen A Vi4t Nam: n3 c ta có mt s n i

ngun n3 c ngDm b ô nhim asen rt nng n1 nh3 Hà Ni, Kiên Giang, An Giang, ĐngTháp…

Câu hi th5o lun: Nêu các đ37 ng xâm nhp ca asen vào c th?Đáp án:

- Có th b nhim asen qua đ37 ng tiêu hóa, hô hp, tiFp xúc.

Giáo viên chiFu video clip 1.1B (nh h3A ng ca asen đi v i môi tr37 ng và sc khecon ng37 i)

Câu hi th5o lun:Câu 1: Nguyên nhân nào làm cho ngun n3 c b nhim asen?

Đáp án:- Nguyên t asen là mt thành phDn c b5n ca đt. Trong đt asen tn t8i d3 i d8ng

qung nh3 As2S3, qung FeAsS,…Do cu trúc h8 tDng mt s n i có hàm l3C ng asen cao,khi đó đt đã b ô nhim asen dn đFn ngun n3 c ngDm cng b ô nhim.

- Do s d6ng thuc tr sâu gc asen.Câu 2: NhEng ngh1 nghi4p th37 ng tiFp xúc v i asen?

Đáp án:- X lý qung asen.- Luy4n kim màu Cu, Pb, Zn,…asen là t8p cht trong các qung kim lo8i nói trên.- Làm nông nghi4p (s d6ng thuc b5o v4 thc vt gc asen).Câu 3: Khi đt b nhim asen thì s gây đc cho con ng37 i bng nhEng con đ37 ng

nào?Đáp án:

Khi đt b nhim asen thì thc vt cng hp th6 mt phDn asen vào r, thân, lá, c,qu5…Khi con ng37 i s d6ng các thc phm đó thì cng b nhim đc asen. Khi đt b





49

nhim asen thì ngun n3 c cng b nhim asen, khi con ng37 i s d6ng ngun n3 c thì b nhim đc asen.

Câu 4: Tác h8i ca asen đFn sc khe con ng37 i và đng, thc vt?Đáp án:

- nh h3A ng ca asen đFn sc khe con ng37 i: bt asen ngm và bám vào da làm dab phng rp, viêm ty và lA loét.

Bt và h i asen kích thích m8nh đi v i niêm m8c gây viêm giác m8c, viêmh9ng…làm ri lo8n thDn kinh nh3 nht đDu, chóng mt…NFu tiFp xúc th37 ng xuyên v iasen có th b ung th3 da, ung th3 phBi, b x gan.

- nh h3A ng đFn đng vt: asen đc v i thy sinh- nh h3A ng đFn thc vt: asen 5nh h3A ng t i thc vt nh3 mt cht ngăn c5n quá

trình trao đBi cht, làm gi5m năng sut cây trng.Câu 5: Bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng n3 c b nhim asen? H9c sinh th5o lun và tr5

l7 i.Đáp án:

Đi v i ngun n3 c b nhim asen cDn ph5i x lý tr3 c khi s d6ng.

II. Tính ch t chung c a các nguyên t nhóm nitC .1. C u hình electron c a nguyên t . 2. S7 bi n đ i tính ch t c a các đ C n ch t. 3. S7 bi n đ i tính ch t c a các h p ch t. a. H p ch t v5 i hidro.

Giáo viên thuyFt trình v1 đc đim và tính đc ca AsH3 AsH3 hay còn g9i là asin là mt cht khí đc, không màu, có mùi ti. Asin tiFp xúc v i

ánh sáng và đ m gi5i phóng ra asen.Tính đc ca AsH3:Khi b nhim đc nh asin thì gây nhc đDu , suy nh3C c, thiFu máu nh…

Khi b nhim đc nng asin thì gây thiFu máu nghiêm tr9ng, ri lo8n đi4n tim, t vongdo suy tim kèm phù phBi.Câu hi th5o lun: Các ngành ngh1 th37 ng tiFp xúc v i AsH3?

Đáp án:Các ngành ngh1 có nguy c nhim đc AsH3 cao:- Trong công nghi4p luy4n kim đc bi4t trong quá trình ty g2 A kim lo8i bng axit nh3

km, thiFc… trong các kim lo8i có cha t8p cht asen.- Luy4n chì.Giáo viên thuyFt trình v1 cách phòng tránh nhim đc Asen.- Ng37 i ph6 trách s5n xut và ng37 i lao đng ph5i biFt rõ ngun gc phát sinh asin

trong quá tình lao đng đ có ph3 ng án d phòng hi4u qu5.- Ph5i phát hi4n nng đ AsH3 trong không khí n i s5n xut có th có mt trong sut

quá trình lao đng.- NFu ph5i tiFp xúc v i nng đ AsH3 cao thì bt buc ph5i dùng mt n8 có bình d3 ng

khí hoc không khí nén. b. Oxit và hidroxit. b.1 As203:

As2O3 còn đ3C c g9i là anhiric asen , là d8ng bt kFt tinh hoc vô đnh hình.Tính đc ca As2O3:





50

Tác đng do tiFp xúc th7 i gian ngn:HC p cht này gây ăn mòn đi v i mt, da và phF nang có th gây t vong.Tác đng do tiFp xúc lâu và lp l8i: TiFp xúc kéo dài hay lp l8i v i da có th b viêm

da. Cht này có th tác đng đFn da (mt sc t), h4 tuDn hoàn. As2O3 là cht gây ung th3.As2O3 đc v i thy sinh. ng d6ng ca As2O3:

As2O3 là nguyên li4u đ chF t8o các hC p cht Asen đ làm cht b5o v4 thc vt (thuctr sâu, thuc di4t c, thuc tr nm…) thuc di4t chut. As2O3 đ3C c dùng đ b5o qu5n cács5n phm thuc da, dùng trong k ngh4 thy tinh…

Các công nhân lao đng trong các ngành ngh1 trên d b nhim đc As2O3. b.2 As2O5:

Giáo viên thuyFt trình v1 tính đc và nhEng ng d6ng ca As2O5.As2O5 còn g9i là anhirit asenic là d8ng bt màu trng.Tính đc ca As2O5 t3 ng t nh3 tính đc ca As2O3. ng d6ng ca As2O5:As2O5 đ3C c s d6ng trong l nh vc s5n xut thy tinh, b5o qu5n g, di4t c, di4t nm…

Giáo viên đt câu hi: trong l nh vc nông nghi4p, cDn làm thF nào đ gi5m thiu s ônhim ngun n3 c, đt do asen gây ra?H9c sinh th5o lun và tr5 l7 i.

Đáp án:Trong nông nghi4p cDn thay thF asen bng các hC p cht ít đc khác làm cht b5o v4

thc vt hoc s d6ng ph3 ng pháp sinh h9c đ b5o v4 thc vt. Vi4t Nam qui đng nng đ ti đa cho phép ca asen là 0,0003 mg/ml (cho As2O3 và

As2O5). Đi v i nhEng ngành ngh1 th37 ng xuyên tiFp xúc v i asen và các hC p cht ca asenthì ng37 i lao đng cDn ph5i trang b đDy đ ph3 ng ti4n lao đng đ b5o v4 c th, nht làmt n8 đ chng h i khí đc, b6i và khói…

Ph5i khám sc khe đnh kì ba tháng mt lDn.5. Tài liu tham kho:

5.1. Lê Huy Bá, Đc h9c môi tr37 ng, nhà xut b5n đ8i h9c quc gia TPHCM, 2002.5.2. Hoàng V ăn Bính, Đc cht h9c công nghi4p, Nhà xut b5n khoa h9c và k thut,

2002.5.3. Lê Trung, B4nh ngh1 nghi4p, Nhà xut b5n y h9c, Hà Ni, 2000.





51



1. Tên bài: AMONIAC VÀ MUI AMONI (Bài 11, ch3 ng II, Hóa h9c l p 11)2. Tên vic làm: nh h3A ng ca amoniac đFn sc khe ca con ng37 i.

3. Mc đích:- H9c sinh biFt tính đc ca amoniac.- H9c sinh hiu c chF gây đc ca amoniac.- H9c sinh biFt cách h8n chF khí amoniac thoát ra môi tr37 ng khi làm vi4c trong

phòng thí nghi4m.4. H thng các vic làm:A. AMONIAC

I. C u tA o phân t II. Tính ch t v t lý

Câu hi th5o lun: Nêu mt s tính cht vt lý ca amoniac?

Đáp án:- Amoniac là cht khí không màu, có mùi khai đc tr3ng và sc. Mùi khai caamoniac là mùi ca n3 c th5i đng vt.

Tính đc ca amoniac:- Khí NH3 rt có h8i cho c th. NFu hít ph5i khí NH3 li1n my hôm, phBi có th b t6

máu và phù. Khi nng đ khí amoniac trên 100 mg/ m3 ch2 cDn trong vài phút làm cho giácm8c và con ng3 i b ty đ và m7 đ6c. NFu hít ph5i mt l3C ng nh khí amoniac trong nhi1ungày s gây viêm đ37 ng hô hp.

Giáo viên nêu mt s đi1u cDn l3u ý khi làm vi4c v i dung dch amoniac trong phòngthí nghi4m:

- Khi ly dung dch NH3 đc ta nên ly trong t hút.- Khi trong phòng thí nghi4m có khí NH3 thoát ra thì s có mùi khai. CDn nhanhchóng mA tt c5 các cánh ca và đi ra xa khi phòng thí nghi4m trong mt th7 i gian.

III. Tính ch t hóa h c.1. Tính bazC y u.a. Tác d6ng v i dung dch axit.b. Dung dch amoniac có kh5 năng làm kFt ta nhi1u hiđroxit kim lo8i.

2. KhE n ă ng tA o ph c. 3. Tính kh . IV. ng d F ng:

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 2.1B (Rò r2 khí amoniac)Câu hi th5o lun:Câu 1: NhEng ng37 i dân sng A khu vc nào d b nhim đc khí amoniac?

Đáp án:NhEng ng37 i dân sng gDn nhà máy phân đ8m, nhà máy s5n xut n3 c đá,…Câu 2: Rò r2 khí amoniac gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng và sc khe






52

- Mt l3C ng l n khí amoniac lan ta trong không khí s làm cây c, sinh vt b b4nh,héo r và chFt.

- Khí amoniac rt đc h8i đi v i ng37 i. N8n nhân hít ph5i khí này có kh5 năng mccác chng rát cB, khàn gi9ng, bun nôn, ch5y n3 c mt, n3 c mi,…

- Khí amoniac tan đ3C c trong n3 c, gây ng đc qua đ37 ng tiêu hóa.Câu 3: Bi4n pháp h8n chF tác h8i ca khí amoniac đFn sc khe ca con ng37 i?

Đáp án:- Các nhà máy s5n xut cDn xây dng xa khu vc dân c3 ít nht 5km.- Đ cao ng x5 khí cDn ph5i cao t 200m trA lên.- GiE kín các phòng cha và thiFt b s5n xut NH3.- Trong khí th5i có cha NH3 thì cDn đt b hoàn toàn khí NH3 (dùng cht ph6 trC )

tr3 c khi th5i ra môi tr37 ng.- Công nhân làm vi4c trong môi tr37 ng th37 ng xuyên tiFp xúc v i khí NH3 ph5i tuân

th các quy đnh v1 b5o h lao đng nh3 ph5i s d6ng mt n8, kính…trong quá trình làmvi4c.

- Ph5i khám sc khe đnh kì.

V. Điu ch B. MUI AMONI I. Tính ch t v t lý II. Tính ch t hóa h c1. PhE n ng trao đ i ion

2. PhE n ng nhi8 t phân

5. Tài liu tham kho:5.1. Lê Huy Bá, Đ h9c môi tr37 ng, Nhà xut b5n đ8i h9c quc gia TPHCM, 2002.5.2. Đoàn ThE Kim Ph5 ng, H3 ng dn thc hành ph3 ng pháp gi5ng d8y hóa h9c,

CDn Th , 1998.





53



1. Tên bài: AXIT NITRIC VÀ MUI NITRAT (Bài 12, ch3 ng II, Hóa h9c l p 11)2. Tên vic làm: Tính đc ca NOx và tính đc ca m3a axit đFn môi tr37 ng.

3. Mc đích:- H9c sinh biFt tính đc ca các khí NOx.- H9c sinh biFt nguyên nhân t8o thành m3a axit, m3a axit là gì, 5nh h3A ng ca m3a

axit đFn môi tr37 ng.- H9c sinh biFt các bi4n pháp làm gi5m l3C ng khí t8o thành m3a axit.- H9c sinh biFt tác h8i ca vi4c s d6ng mui diêm trong thc phm.- H9c sinh biFt các bi4n pháp h8n chF s d6ng các cht có h8i cho sc khe trong thc

phm nói chung và mui diêm nói riêng.4. H thng các vic làm:I. AXIT NITRIC

1. C u tA o phân t 2. Tính ch t v t lýCâu hi th5o lun: Nêu mt s tính cht ca HNO3?

Đáp án:Axit nitric không b1n lm: khi đun nóng nó b phân hy mt phDn theo ph3 ng trình:

4HNO3 4NO2 +O2 +2H2OPh5n ng trên cng x5y ra A đi1u ki4n th37 ng, đc bi4t khi có ánh sáng mt tr7 i.Câu hi th5o lun: Khi ly dung dch HNO3 đc chúng ta có đ3C c ly ngay n i làm thí

nghi4m không? Vì sao ?Đáp án:

Khi ly HNO3 đm đc cDn ph5i tiFn hành trong t hút. Vì h i HNO3 có cha các khíNOx kích thích m8nh đ37 ng hô hp và mt nên rt nguy him. H n nEa, các khí NOx thoátra gây ô nhim không khí.

III. Tính ch t hóa h c1. Tính axit.

2. Tính oxi hóa.Câu hi th5o lun: Tính oxi hóa ca HNO3 đ3C c th hi4n nh3 thF nào?H9c sinh tr5 l7 i.

Đáp án:Axit nitric là mt trong nhEng axit có tính oxi hóa m8nh nht. Tùy thuc vào nng đ

ca axit và b5n cht ca cht kh mà HNO3 có th b kh đFn các s5n phm khác nhau nh3:

NO2, NO, N2O, N2, NH4NO3 Câu hi th5o lun: Trong các cht trên cht nào gây ô nhim không khí?

Đáp án: Cht gây ô nhim không khí trong các cht trên là: NO, NO2, N2O4 Giáo viên thuyFt trình :

Tính đc ca NO, NO2:- Tính đc ca NO2: Khi tiFp xúc v i NO2 v i nng đ 9,4 mg/m3

gây ri lo8n đ37 nghô hp. 20-50 ppm gây kích ng mt. TiFp xúc v i nng đ 169 mg/m3 (90ppm) gây phùphBi.





54

- Tính đc ca NO: khí NO ít đc h n NO2, NO2 đc h n 4 lDn so v i khí NO. KhitiFp xúc v i NO A li1u l3C ng cao gây ra các tBn th3 ng chFt A h4 thDn kinh trung 3 ng.

Ng37 i ta th37 ng dùng công thc NOx đ ch2 hn hC p NO và NO2 đng th7 i có mttrong không khí.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 3.1B (Các ho8t đng th5i ra khí NOx)Câu hi th5o lun:

Câu 1: Trong thc tF các ho8t đng nào t8o ra khí NOx?Đáp án:

- Ngun t8o ra NO2 nhi1u nht là k ngh4 hóa h9c nh3 s5n xut axit HNO3, phân bón…- Do vi4c đt các nhiên li4u hóa th8ch (nh3 than, dDu m…) trong các ho8t đng giao

thông vn t5i, ho8t đng ca các nhà máy…- Trong khói thuc lá có c5 NO và NO2

Câu 2: Nêu bi4n pháp làm gi5m khí NOx trong các ho8t đng trên?Đáp án:

- Trong các ho8t đng ca cuc sng thì m9i ng37 i đc bi4t là đi v i h9c sinh nênh8n chF s d6ng xe gn máy khi đi h9c.

- Nên s d6ng các ph3 ng ti4n nh3: xe đ8p, xe buýt...- S d6ng các ngun năng l3C ng khác thay thF năng l3C ng hóa th8ch... a.V 5 i kim loAi b.V 5 i phi kim c.V 5 i h p ch t IV. ng d F ngV. Điu ch :1. Trong phòng thí nghi8 m.

2. Trong công nghi8 p.Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 3.2B (M3a axit là gì?)

Câu hi th5o lun:Câu 1: Hãy cho biFt các cht gây ra m3a axit?Đáp án:

Các khí SO2, NO2, NO,...các cht này khi gp và kFt hC p v i h i n3 c trong bDu khíquyn trA thành các axit sunfuric, axit nitric ri r i xung d3 i d8ng m3a g9i là m3a axit.

Câu 2: Tác h8i ca m3a axit?Đáp án:

- M3a axit gây ra s phá hy các tòa nhà, các t3C ng đài làm t cm th8ch, đá vôi, đáphiFn vì x5y ra ph5n ng:CaCO3 + 2HNO3 Ca(NO3)2 + CO2 +H2O

- M3a axit phá hy cây ci, mùa màng, làm đ ình tr4 s phát trin rng. nh h3A ngnghiêm tr9ng đFn môi tr37 ng n3 c (làm gi5m pH ca môi tr37 ng n3 c) làm chFt các sinhvt d3 i n3 c nh3 tôm cá…

- M3a axit 5nh h3A ng xu t i đt do n3 c m3a ngm xung đt làm tăng đ chua cađt, hòa tan các nguyên t cDn thiFt ca cây nh3 canxi, magiê… làm suy thoái đt, cây cikém phát trin.

- N3 c m3a axit thì con ng37 i không s d6ng đ3C c (do pH quá thp và khi pH thpn3 c m3a có th hòa tan đ3C c mt s b6i kim lo8i và oxit kim lo8i có trong không khí nh3 oxit chì… làm cho n3 c m3a trA nên đc h n nEa đi v i cây ci, vt nuôi và con ng37 i).





55

Câu 3: Con ng37 i cDn ph5i làm gì tr3 c tình tr8ng m3a axit ngày càng gây 5nh h3A ngnghiêm tr9ng?Đáp án:

- Gi5m các ho8t đng th5i ra các khí SO2, NOx,…gây ra m3a axit.- S d6ng các ngun năng l3C ng m i thay thF năng l3C ng hóa th8ch:

Năng l3C ng mt tr7 i.

Năng l3C ng gió.Năng l3C ng h8t nhân.Năng l3C ng sóng bin.Nhiên li4u sinh h9c.Nhiên li4u hiđro.

B. MUI NITRAT1. Tính ch t c a mu i nitrat

2. ng d F ng c a mu i nitratGiáo viên cho h9c sinh xem video clip 3.3B (Mui diêm)Câu hi th5o lun: Bi4n pháp h8n chF s d6ng các cht có h8i cho sc khe con

ng37 i trong thc phm nói chung và mui diêm nói riêng?Đáp án:- Giáo d6c, nâng cao trình đ hiu biFt trong nhân dân đ ý thc đ3C c tính đc h8i ca

các cht đc mà không dùng trong sinh ho8t, trong đ7 i sng hng ngày.- Kim tra cht l3C ng s5n phm A các c sA s5n xut, có bi4n pháp m8nh đi v i các c

sA có s d6ng đc gia nghiêm cm trong thc phm. Vi4c kim tra này cDn ph5i tiFn hànhth37 ng xuyên và bt c lúc nào.

- Qu5n lí các lo8i hóa cht đc h8i, nghiêm cm s buôn bán tràn lan.

5.Tài liu tham kho:

5.1. Hoàng V ăn Bính, Đc cht h9c nông nghi4p, Nhà xut b5n khoa h9c và k thut,2002.5.2. Bùi H u C 56 ng, Phòng chng nhim đc công nghi4p hóa cht, Nhà xut b5n

công nhân k thut, 2002.5.3. NguyA n Ph5F c T 5 ng, TiFng kêu cu ca trái đt, Nhà xut b5n giáo d6c, 1999.





56



1. Tên bài: PHÂN BÓN HÓA HC ( Bài 16, ch3 ng II, Hóa h9c l p 11)2. Tên vic làm: Tác h8i ca vi4c s d6ng quá mc các lo8i phân bón hóa h9c trong s5n

xut nông nghi4p.3. Mc đích:

- H9c sinh biFt tác h8i ca vi4c dùng phân bón hóa h9c vô c không cân đi.- H9c sinh biFt cách s d6ng phân bón hóa h9c vô c mt cách hC p lý.- H4 thng các vi4c làm:

I. PHÂN Đ3M1. Phân đ A m amoni

2. Phân đ A m nitrat 3. UrêII. PHÂN LÂN

1. Phân lân nung chE y 2. SupephotphatIII. PHÂN KALI1. Phân h n h p và phân ph c h p

2. Phân vi l 4 ngGiáo viên cho h9c sinh xem video clip 4.1B (S d6ng quá mc các lo8i phân bón hóa

h9c trong s5n xut nông nghi4p).Câu hi th5o lun:Câu 1: Vì sao cDn ph5i s d6ng phân bón hóa h9c trong s5n xut nông nghi4p.

Đáp án:

- Cht dinh d3 ng trong đt không đ cung cp cho cây trng. Vì vy, ta cDn bónphân đ bB sung thêm cht dinh d3 ng cho cây trng đ tăng năng sut. Ng37 i ta thy rngc bón 1kg phân đ8m có th làm tăng thêm 4kg thóc.

Câu 2: Khi s d6ng quá mc các lo8i phân bón vô c s gây 5nh h3A ng nh3 thF nàođFn môi tr37 ng và sc khe con ng37 i?Đáp án:

nh h3A ng ca phân bón vô c đi v i môi tr37 ng:nh h3A ng ca phân bón vô c đi v i đt:- Khi s d6ng tuy4t đi phân bón vô c , không dùng phân bón hEu c , khi đó s làm

gi5m đ mùn ca đt, khiFn cho kFt cu đt b phá ho8i, làm cho cht dính ca đt b phântán, đt b axit hóa, b cng vón, cu trúc t nhiên ca đt đai b phá v , đt canh tác b suyki4t.

nh h3A ng ca phân vô c đi v i ngun n3 c:- Phân bón vô c ( phân đ8m, phân lân) tích t6 d3 i sông, sui, h quá nhi1u s gây

nên hi4n t3C ng phú d3 ng, khi đó các lo8i t5o phù du phát trin dày đc trên mt n3 c, chekín các ao h. Hu qu5 là n3 c trong h b thiFu oxi. Ngoài ra, mt l3C ng l n t5o già chìmxung đáy n3 c và b các vi khun phân gi5i càng làm hao tBn l3C ng oxi trong n3 c khi đóđng vt thy sinh không th sng đ3C c vì thiFu oxi.





57

- S thiFu d3 ng khí làm gi5m kh5 năng t làm s8ch ca ngun n3 c cng v i s phân hy cht hEu c làm cho n3 c b nhim bn và có mùi khó chu ( mùi H2S, CH4...)H n nEa có nhi1u lo8i có đc t nh3 t5o xanh, t5o bào t có mùi tanh nh3 cá gây mùi hôicho n3 c.

nh h3A ng ca phân bón vô c đi v i không khí:- Trong đt, nitrat d3 i tác d6ng ca vi khun biên đBi thành các NOx là khí đc, làm

tăng hi4u ng nhà kính, m3a axit...Ngoài ra, phân bón hóa h9c th37 ng cha nhi1u t8p cht chng h8n trong

Supephotphat cha các ion kim lo8i nng nh3 Cd, Pb...là nhEng kim lo8i có đc tính cao gâyô nhim đt, n3 c, đc đi v i đng vt thy sinh và gây đc cho con ng37 i.

nh h3A ng đi v i sc khe con ng37 i:- Vi sinh vt trong n3 c nh7 oxi trong không khí chuyn ion NH4

+ thành các ionNO3

-, NO2-. Khi nitrat qua n3 c ung hoc thc phm vào c th, A trong ng tiêu hóa,

nitrat (NO3-) biFn đBi thành nitrit_( NO2

-). D3 i tác đng ca nitrit trong máu, hemoglobin(Hb) ca hng cDu mt kh5 năng c đnh và vn chuyn oxi đFn các tB chc tF bào d3 id8ng HbO2 vì NO2

- có ái lc v i Hb l n h n oxi nên NO2- kFt hC p v i Hb t8o thành

methemoglobin gây b4nh methemoglobin.Đây là b4nh nguy him v i tr em, gây ng8t thA , c th tím tái, suy hô hp, thm chícó th dn đFn t vong. Ngoài ra, NO2

- ph5n ng v i amin trong thc ăn t8o thànhnitrozamin là cht gây ung th3.

Câu 3: Bi4n pháp đ gi5m s d6ng phân hóa h9c vô c trong s5n xut nông nghi4pnh3ng năng sut cây trng vn tăng?Đáp án:

- Thc hi4n chiFn dch “ba gi5m, ba tăng”.- KFt hC p phân bón vô c và hEu c mt cách hC p lý. Vi4c s dung phân bón hEu c

còn góp phDn làm gi5m l3C ng rác th5i ra môi tr37 ng.

5. Tài liu tham kho:5.1. Đng Đình BBch, PhBm V ăn Th5 ng, Giáo trình c sA hóa h9c môi tr37 ng, Nhà

xut b5n khoa h9c và k thut, 2006.5.2. NguyA n Ph5F c T 5 ng, TiFng kêu cu ca trái đt, Nhà xut b5n giáo d6c, 1999.





58



1. Tên bài: KHÁI QUÁT V NHÓM CACBON (Bài 19, ch3 ng III, Hóa h9c l p 11)2. Tên vic làm: Nhim đc chì.

3. Mc đích:- H9c sinh biFt 5nh h3A ng ca chì và các hC p cht ca chì đFn sc khe con ng37 i.- H9c sinh biFt mt s bi4n pháp đ khc ph6c nhim đc chì trong cuc sng và

trong lao đng.- Hình thành cho h9c sinh thói quen giE gìn an toàn lao đng.

4. H thng các vic làm:I. V trí ca nhóm cacbon trong bng tun hoàn.

Mt s ng d6ng ca các hC p cht chì:- PbO dùng đ chF t8o ăcquy (làm tm cách, th Plaque).- Pb3O4: dùng làm cht màu pha s n, giy b9c trong công ngh4 thy tinh.

- PbSO4, PbCO3: dùng đ pha s n.Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 5.1B ( Nhim đc chì)Câu hi th5o lun:Câu 1: Hãy cho biFt các ngun gây ô nhim và nhim đc chì?

Đáp án:- Do ho8t đng giao thông vn t5i (s d6ng xăng pha chì).- Công nghi4p khai thác m chì.- Luy4n kim.- Nu chì hoc tái chF chì.- ChF t8o ăcquy chì.

- Đúc chE in và sp chE in.- S n.Giáo viên gi5i thích thêm ngh1 làm l3 i cng gây nhim đc chì.

Câu 2: Đ37 ng xâm nhp ca chì vào c th?Đáp án:

Đ37 ng xâm nhp chì vào c th:- Qua đ37 ng hô hp.- Qua đ37 ng tiêu hóa.- Qua đ37 ng tiFp xúc.Câu 3: NhEng 5nh h3A ng ca chì đFn môi tr37 ng và sc khe con ng37 i?

Đáp án:- Toàn b khí th5i, n3 c th5i trong quá trình tái chF ăcquy chì phF th5i không đ3C c x

lý, x5 trc tiFp vào môi tr37 ng gây ô nhim môi tr37 ng.- Nhim đc chì gây ri lo8n tiêu hóa, viêm thn, viêm gan, gây b4nh b8i não, gây vô

sinh, tăng huyFt áp, thp kh p,…- Chì và các hC p cht ca chì tích t6 làm các tF bào b vôi hóa, dn đFn thoái hóa ct

sng.- Tr em rt d b b4nh b8i não do nhim đc chì.





59

Câu 4: Nêu các bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng nhim đc chì?Đáp án:

- Tìm cách thay thF chì và hC p cht chì bng các hóa cht không hoc ít đc.- S d6ng xăng không pha chì.- C5i tiFn quy trình công ngh4: h8n chF s khuFch tán ca b6i, khói và h i ca chì,

chuyn t làm th công sang làm máy móc.

M 1t s l5 u ý khi lao đ 1ng trong các ngành ngh ti p xúc vF i chì:- Không dùng khu trang đ phòng nga b6i chì mà ph5i dùng mt n8 chng b6i chì.- Không dùng tay trDn cDm chì và hC p cht chì, ph5i dùng bao tay.- Khám sc khe đnh kì hàng năm. NhEng n i nào có nng đ chì nhi1u trong không

khí thì kim tra sc khe 6 tháng/ lDn.II. Tính cht ca các nguyên t nhóm cacbon

5. Tài liu tham kho: 5.1. Lê Huy Bá, Đc h9c môi tr37 ng, Nhà xut b5n đ8i h9c quc gia TPHCM, 2002.5.2. Hoàng V ăn Bính, Đc cht h9c công nghi4p, Nhà xut b5n khoa h9c và k thut,

2002. 5.3. Bùi H u C 56 ng, Phòng chng nhim đc trong công ngh4 hóa cht, Nhà xutb5n công nhân k thut.





60



1. Tên bài: CACBON (Bài 20, ch3 ng III, Hóa h9c l p 11)2. Tên vic làm: Than gây ô nhim không khí.

3. Mc đích:- H9c sinh biFt than đ3C c hình thành nh3 thF nào.- H9c sinh biFt than đ3C c ng d6ng trong nhEng l nh vc nào ca cuc sng. T đó

h9c sinh biFt than gây ô nhim không khí nh3 thF nào.- Hình thành cho h9c sinh thói quen s d6ng các s5n phm thân thi4n v i môi tr37 ng.

5. H thng các vic làm:I. Tính cht vFt lýII. Tính cht hóa hc1. Tính kh

2. Tính oxi hóa

III. ng dngCâu hi th5o lun: Nêu mt s ng d6ng ca cacbon?Đáp án:

- Kim c3 ng đ3C c s d6ng làm đ trang sc. Trong k thut, kim c3 ng đ3C c s d6ng đ chF t8o mi khoan,…

- Than chì đ3C c dùng làm đi4n cc…- Than cc đ3C c dùng làm cht kh trong luy4n kim.- Than g đ3C c dùng đ chF thuc súng đen, thuc pháo, cht hp ph6…- Than mui đ3C c dùng làm cht đn khi l3u hóa cao su…Ngoài ra, than còn là ngun nhiên li4u quan tr9ng ca con ng37 i hi4n nay.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 6.1B ( S d6ng than làm nhiên li4u)Câu hi th5o lun:Câu 1: Nêu mt s ho8t đng s d6ng than làm nhiên li4u?

Đáp án:S d6ng than làm nhiên li4u cho nhà máy nhi4t đi4n, các nhà máy s5n xut g8ch ngói,

dùng trong nu n3 ng, s3A i m,…Câu 2: Thành phDn chính ca than?

Đáp án:Trong than ngoài thành phDn chính là cacbon thì còn có l3u hunh, nit ,…Câu 3: Khi đt than làm nhiên li4u thì các khí nào đ3C c t8o thành? Các khí này gây

5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng?Đáp án:

- Do trong than ngoài thành phDn chính là cacbon thì còn có l3u hunh, nit ,…nênkhi đt cháy than thì có các khí t8o thành là CO2, SO2, NOx…

nh h3A ng đFn môi tr37 ng:- Gây ra các hi4n t3C ng nh3 hi4u ng nhà kính, m3a axit góp phDn tàn phá môi

tr37 ng.Câu 4: Dùng than tB ong đ đun nu và s3A i m gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn sc

khe con ng37 i?





61

Đáp án:- BFp than tB ong đ A chF đ , than cháy trong tình tr8ng thiFu khí s sinh ra khí

CO, mt lo8i khí có tính đc cao.- L3C ng khí CO đ l n s dn đFn thiFu oxi não, gây hôn mê và A mc đ nng có

th dn đFn t vong…Giáo viên l3u ý h9c sinh: Trong sinh ho8t hàng ngày chúng ta nên s d6ng các lo8i

than tB ong s8ch đ b5o v4 sc khe và môi tr37 ng.Câu 5: S d6ng than đ s3A i m sau khi sinh có tt không?

Đáp án:Nhi1u nghiên cu khoa h9c cho thy, khi than đt lên s phóng ra mt l3C ng khí CO,

CO2 mà s5n ph6 thì th37 ng đ3C c xFp nm trong phòng kính gió nên l3C ng khí này s bayquanh qun trong phòng. Ng37 i m có sc chu đng, có th không b 5nh h3A ng nh3ng v itr s sinh nFu hít ph5i nhEng khí trên rt d b ng8t, nng h n s b 5nh h3A ng đFn h4 thDnkinh, não ca tr…IV. Trng thái t nhiên

Giáo viên gi i thi4u:

Kim c3 ng và than chì là cacbon t do gDn nh3 tinh khiFt. Ngoài ra, cacbon còn cótrong các khoáng vt và là thành phDn chính ca các lo8i than m (than antraxit, than m ,than nâu, than bùn,…)

N3 c ta có mt s m than l n A Qu5ng Ninh, Thanh Hóa, Ngh4 An, Qu5ng Nam,Khánh Hòa,…

Câu hi th5o lun: Than đá đ3C c hình thành nh3 thF nào?Đáp án:

Than đá đ3C c t8o thành qua các th7 i kì đa cht, do thc vt b vùi sâu lâu ngày tronglòng đt biFn thành.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 6.2B ( Khai thác than)

Câu hi th5o lun:Câu 1: Khai thác than gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn cht l3C ng không khí, câytrng và sc khe con ng37 i?Đáp án:

- nh h3A ng đFn cht l3C ng không khí: Làm tăng l3C ng b6i trong không khí.- nh h3A ng đFn cây trng: B6i than không nhEng ngăn c5n ánh sáng làm c5n trA quá

trình quang hC p ca cây mà còn có th làm cho cây chFt khô.- nh h3A ng đFn sc khe con ng37 i:Công nhân trong ngành khai thác và nhEng ng37 i dân sng gDn các m than có nguy

c b mc b4nh viêm phBi do b6i than, b6i silic ( do hít b6i SiO2, phát sinh t l p đt đá xenk giEa các v2a than), các b4nh liên quan đFn đ37 ng hô hp,…

Câu 2: Bi4n pháp h8n chF tác h8i ca b6i than đi v i công nhân khai thác than vàng37 i dân sng gDn khu vc m?Đáp án:

Bi4n pháp h8n chF tác h8i ca b6i than đi v i công nhân khai thác than:- C5i thi4n đi1u ki4n lao đng nh3 làm m than tr3 c khi khai thác.- Khám sc khe đnh kì, ra phBi.Bi4n pháp h8n chF tác h8i ca b6i than đi v i ng37 i dân sng gDn khu vc m than?





62

- Phun n3 c trên các tr6c đ37 ng vn chuyn than qung, phun m3a nhân t8o đ gi5mb6i.

- Di d7 i ng37 i dân ra khi khu vc khai thác các m than.

5. Tài liu tham kho:5.1. Đng Kim Chi, Hóa h9c môi tr37 ng, Nhà xut b5n khoa h9c và k thut.

5.2. Bùi H u C 56 ng, Phòng chng nhim đc trong công nghi4p hóa cht, Nhà xutb5n công nhân k thut.

5.3. Lê Xuân Khuông ( ng37 i dch), Vn đ1 ô nhim trong công nghi4p m và luy4nkim, Nhà xut b5n giáo d6c.





63



1. Tên bài: HP CHT CA CACBON ( Bài 21, ch3 ng III, Hóa h9c l p 11)2. Tên vic làm: nh ca mt s hC p cht cacbon đFn sc khe con ng37 i và môi tr37 ng.

3. Mc đích:- H9c sinh biFt đ3C c tính đc ca CO.- H9c sinh biFt khái ni4m “hi4u ng nhà kính” và 5nh h3A ng ca hi4u ng nhà kính đFn

khí hu trái đt. T đó h9c sinh có các hành đng đúng đ góp phDn làm gi5m l3C ng khí th5igây hi4u ng nhà kính.4. H thng các vic làm:I. CACBON MONO OXIT (CO)1. C u tA o phân t

2. Tính ch t v t lý 3. Tính ch t hóa h c

4. Điu ch a. Trong công nghi4pb. Trong phòng thí nghi4m

Giáo viên nêu vn đ1: trong thc tF chúng ta cng “đi1u chF” khí CO. Các ho8t đngnào t8o ra khí CO?

Giáo viên chiFu video clip 7.1B ( Các ho8t đng t8o ra khí CO)Câu hi th5o lun:Câu 1: Các ho8t đng nào t8o ra khí CO?

Đáp án:Khí CO đ3C c t8o thành do s đt các vt li4u tBng hC p có chc cacbon (nh3 than đá,

dDu…)- Do ho8t đng ca các nhà máy, xí nghi4p.- Do ho8t đng giao thông vn t5i.- Do ho8t đng nu n3 ng, lò s3A i ca con ng37 i, đc bi4t là dùng bFp than tB ong đ A

chF đ đ nu n3 ng hoc s3A i m.Câu 2: Tác h8i ca khí CO đi v i sc khe con ng37 i?

Đáp án:CO là cht khí đc. Khi trong không khí cha nhi1u khí CO thì gây nên s c chF hô

hp ca ng37 i và đng vt. Tác h8i ca khí CO đi v i con ng37 i x5y ra khi nó hóa hC pthun nghch v i hemoglobin (Hb) trong máu:

HbO2

+ CO HbCO + O2

Hb có ái lc v i CO m8nh h n v i oxi gp 250 lDn. Khi 20% hng cDu ca máu b mtkh5 năng kFt hC p v i oxi thì con ng37 i b nhim đc CO. Tri4u chng biu hi4n là nhc đDunng, mt ng, chóng mt, bun nôn. NFu 70% hng cDu b c chF bA i CO thì s b chFtng8t. NFu con ng37 i sng trong môi tr37 ng không khí cha 1% CO thì b bt t2nh sau 2 gi7 và b t vong.II. CACBONDIOXIT1. C u tA o phân t CO 2

2. Tính ch t v t lý





64

CO2 là cht khí không màu, nng gp 1,5 lDn không khí, tan không nhi1u trong n3 c.Hi4n nay, cùng v i s phát trin ca quá trình công nghi4p hóa, hi4n đ8i hóa đt n3 c, l3C ngkhí CO2 đ3C c th5i vào không khí ngày càng nhi1u gây 5nh h3A ng đFn đ7 i sng và sc khecon ng37 i.

Câu hi th5o lun: nh h3A ng ca khí CO2 đFn sc khe con ng37 i?Đáp án:

Khi trong không khí có quá nhi1u khí CO2 cng 5nh h3A ng đFn sc khe ca conng37 i: khí CO2 b5n thân nó không có tính đc nh3ng nFu trong không khí có cha quánhi1u khí CO2 làm ta ng8t thA vì thiFu oxi.

Hàm l3C ng CO2 cho phép trong không khí tiêu chun ch2 kho5ng 0,03%. Trong khí thA ra ca con ng37 i có cha kho5ng 4% khí CO2. Vì vy, khi ng không nên đp kín đDu hocđ cây trong phòng vào ban đêm (vì ban đêm cây hô hp ch yFu th5i ra khí CO2 ).

3. Tính ch t hóa h c. 4. Điu ch . a. Trong công nghi8 p. b. Trong phòng thí nghi8 m.

Trong phòng thí nghi4m, khí CO2 đ3C c đi1u chF bng cách cho dung dch axitclohiđric tác d6ng v i đá vôi.CaCO3 + 2HCl CaCl2 + CO2 + H2O

Trong thc tF ta cng “đi1u chF” CO2 . Các nguyên nhân làm tăng l3C ng khí CO2 trongkhông khí?Đáp án: Ngoài các nguyên nhân t3 ng t nh3 phDn CO (đt các nhiên li4u hóa th8ch, ho8tđng giao thông vn t5i,…) còn có nguyên nhân do cháy rng.

Giáo viên thuyFt trình tình hình tăng khí CO2 trong khí quyn.Câu hi th5o lun: Hu qu5 ca vi4c tăng khí CO2 trong khí quyn?

Đáp án: Gây ra hi4u ng nhà kính.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 7.2B ( Hi4u ng nhà kính)Câu hi th5o lun:Câu 1: Hu qu5 ca vi4c tăng các khí nhà kính quá mc nh3 hi4n nay?

Đáp án:- Băng tan A hai cc (Bc cc và Nam cc).T đó làm dâng cao mc n3 c bin gây

nên s nhim mn nhi1u h n cho n3 c ng9t A các sông, nhi1u n i trên thF gi i có th b nhn chìm trong n3 c bin trong đó có n3 c ta.

- Nhi1u loài đng vt b ti4t chng.- Làm đ8i d3 ng m lên có th làm thun lC i cho s t8o thành và dch chuyn nhEng

khi không khí nhi4t đ i gây ra nhEng c n bão v i c37 ng đ m8nh h n.- Làm tăng hi4n t3C ng ElNINo.Câu 2: Bi4n pháp h8n chF l3C ng khí th5i gây hi4u ng nhà kính? Gi5i thích hi4u qu5

ca các bi4n pháp?Đáp án:

- CDn h8n chF vi4c s d6ng nhiên li4u hóa th8ch.- Trong ho8t đng giao thông vn t5i.- M9i ng37 i tr3 c hFt là h9c sinh nên di chuyn bng các ph3 ng ti4n công cng nh3

xe buýt, đc bi4t là đi v i h9c sinh nên đi h9c hoc di chuyn nên đi bng xe đ8p.- S d6ng ngun năng l3C ng khác thay thF nhiên li4u hóa th8ch.





65

- CDn b5o v4 rng, trng cây gây rng (vì quá trình quang hC p ca cây hp th6 CO2 trong không khí). H9c sinh có th trng cây A v37 n tr37 ng, A gia đ ình.

5. Tài liu tham kho:5.1. PhBm Ngc Đăng, Môi tr37 ng không khí, nhà xut b5n khoa h9c k thut, 2003.5.2. NguyA n Ph5F c T 5 ng, TiFng kêu cu ca trái đt, Nhà xut bàn giáo d6c, 1999.

5.3. D án VIE/95/04, Giáo d6c môi tr37 ng trong nhà tr37 ng phB thông Vi4t Nam, HàNi, 1998.





66



1. Tên bài: SILIC VÀ HP CHT CA SILIC ( Bài 22, ch3 ng III, Hóa h9c l p 11)2. Tên vic làm: nh h3A ng ca b6i silic đFn sc khe ca con ng37 i.

3. Mc đích:- H9c sinh biFt 5nh h3A ng ca silic và hC p cht ca silic đFn sc khe ca con ng37 i.- H9c sinh biFt nguyên nhân gây ô nhim và bi4n pháp khc ph6c ô nhim trong các

ngành s5n xut có liên quan đFn silic và hC p cht ca silic.4. H thng các vic làm:I. SILIC1. Tính ch t v y lý

2. Tính ch t hóa h c 3. TrA ng thái thiên nhiên

Trong thiên nhiên ch2 gp silic d3 i d8ng hC p cht, ch yFu là cát (SiO2), các khoáng

vt silicat,…Câu hi th5o lun: NhEng ngành ngh1 d b b4nh bA i b6i silic?Đáp án:

Công nhân khai thác m than, qung m, khoan đ37 ng hDm xuyên đá; các ngh1 th37 ng xuyên tiFp xúc v i cát nh3 phun, trát, làm khuôn cát, công ngh4 s5n xut đá cho vtli4u xây dng, ngh1 sành, s, đ gm, thC xây dng…d b nhim b4nh b6i phBi silic.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 8.1B (Khai thác đá)Câu hi th5o lun:Câu 1: Khai thác đá gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng và sc khe con

ng37 i?

Đáp án:nh h3A ng đFn sc khe con ng37 i:- NhEng ng37 i lao đng trong môi tr37 ng có nhi1u b6i silic ( SiO2 d8ng tinh th) rt

d b nhim b4nh b6i phBi silic.- B4nh gây cho ng37 i lao đng khó thA khi gng sc, ho, kh8c đ7 m, có c5m giác tc

ngc.- DDn dDn t8i phBi hình thành các h8t x , tBn th3 ng A mô k, gây nên x hóa lan ta

A phBi và không hi ph6c có th dn đFn ung th3 phBi.nh h3A ng đFn môi tr37 ng:- B6i silic làm cho sông, h b ô nhim nghiêm tr9ng,…Câu 2: Bi4n pháp h8n chF tác h8i ca vi4c khai thác đá?

Đáp án:- CDn thc hi4n s5n xut trong chu trình kín, m hoc thông hút gió t8i ch, tránh b6i

lan ta bng cách b trí các máy hút b6i, h i khí đc c6c b.- Ph5i đnh kì kim tra s ô nhim môi tr37 ng lao đng.- Khi lao đng, bt buc công nhân mang khu trang hay mt n8 phòng chng b6i

thích hC p, mc đ b5o h lao đng. NhEng ng37 i này ph5i đ3C c khám kim tra sc kheđnh k và khám b4nh ngh1 nghi4p ( ch6p phBi, đo chc năng hô hp) đ phát hi4n s m duhi4u ca b4nh b6i phBi ngh1 nghi4p.





67

4. ng dng và điu ch:II. H P CHT CA SILIC1. Silic đioxit ( SiO 2 )

2. Axit silixic và mu i silicat a. Axit silixic. b. Mu i silicat.

Axit silixic d tan trong dung dch ki1m t8o thành mui silicat. Ch2 có silicat kim lo8iki1m tan đ3C c trong n3 c. Trong thc tF, phDn l n mui silicat tn t8i d3 i d8ng b6i silicatđ3C c hình thành trong mt s ngành ngh1.

Câu hi th5o lun:Câu 1: NhEng ngành ngh1 có kh5 năng b b4nh bA i b6i silicat?

Đáp án:- NhEng ng37 i lao đng trong khai thác m, s5n xut silicat, vt li4u xây dng,…Giáo viên trình bày tác h8i ca b6i silicat:- Cng t3 ng t nh3 b6i silic, b6i silicat gây b4nh phBi.- Khi lao đng tiFp xúc v i nng đ b6i cao có nguy c b x hóa phBi, dính màng

phBi. - TiFp xúc th7 i gian dài có th gây ung th3 phBi.Câu 2: Bi4n pháp h8n chF tác h8i ca b4nh do b6i silicat?

Đáp án:- CDn thc hi4n s5n xut trong chu trình kín.- Ph5i đnh kì kim tra s ô nhim môi tr37 ng lao đng.- Khi lao đng, bt buc công nhân mang khu trang hay mt n8 phòng chng b6i

thích hC p, mc đ b5o h lao đng…

5. Tài liu tham kho:

NguyA n Đ7 c Đãn, NguyA n Ngc Ngà, Tác h8i ngh1 nghi4p, Nhà xut b5n xây dng.





68



1. Tên bài: CÔNG NGHIP SILICAT ( Bài 23, ch3 ng III, Hóa h9c l p 11)2. Tên vic làm: Các nhà máy s5n xut g8ch, ximăng gây ô nhim môi tr37 ng và 5nh h3A ng

đFn sc khe con ng37 i.3. Mc đích:

-H9c sinh biFt các nhà máy s5n xut là nguyên nhân gây ô nhim ch yFu.-H9c sinh biFt mt s bi4n pháp đ gi5m s ô nhim ca các nhà máy.

4. H thng các vic làm. I. Th y tinh1. Thành phB n hóa h c và tính ch t c a th y tinh.

a.Thành phB n hóa h c:Thành phDn hóa h9c ca silic: Na2O.CaO.6SiO2.Công nhân làm ngh1 thBi thy tinh cng rt d b nhim b6i phBi silic.

b.Tính ch t c a th y tinh 2. M t s loAi th y tinh. II. Đ g m1. GA ch và ngói.

Câu hi th5o lun: K tên mt s làng ngh1 s5n xut g8ch A n3 c ta?Đáp án:

n3 c ta có mt s n i là làng s5n xut g8ch nh3 làng ngh1 g8ch ngói A xã Gia An-Huy4n Đc Linh-T2nh Bình Thun, làng g8ch ngói HEu Bi4t A Huy4n Nam Đàn-T2nh Ngh4 An, làng g8ch A huy4n Mang Thít - Huy4n Long H-T2nh V nh Long.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 9.1B ( Quá trình s5n xut g8ch gây ô nhim môi

tr37 ng)Câu hi th5o lun:Câu 1: Gi5i thích nguyên nhân ca vi4c s5n xut g8ch gây ô nhim môi tr37 ng?

Đáp án:- Khí th5i A các nhà máy hoc các c sA s5n xut g8ch ch yFu sinh ra do đt dDu FO,

DO, tru khi sy, nung g8ch v i khói có cha cht ô nhim nh3 SO2, NOx,CO2,hydrocacbon, aldehyt và khí HF.

- B6i th5i ra ch yFu phát sinh trong các công đo8n chuyn nguyên li4u, nghi1n, syphun, tráng men, lò nung rolic và ch yFu là b6i than, các h8t b6i vô c (đt đá), b6i silic cókích th3 c rt nh. Ngun ô nhim ch yFu là t xylon l9c b6i ca nhà máy.

Câu 2: Khói b6i ca nhà máy s5n xut g8ch gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môitr37 ng và sc khe con ng37 i?Đáp án:

- Thc vt xung quanh lò g8ch kém phát trin, lá vàng úa.- NhEng ng37 i dân sng gDn A các khu s5n xut g8ch, hoc tiFp xúc v i b6i vô c (đt

đá) khi tham gia giao thông th37 ng b nhim các b4nh viêm đ37 ng hô hp, viêm xoang.Câu 3: Bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng trong quá trình s5n xut

g8ch?Đáp án:





69

- Xây các ng khói cao t 30 m trA lên.- Phi hC p v i các ng37 i dân thng kê thi4t h8i đ yêu cDu các ch lò g8ch đ1n bù- Các ch lò g8ch tiFn hành c5i tiFn quy trình s5n xut cng nh3 các thiFt b máy móc,

áp d6ng các công ngh4 m i nhm gi5m thiu tác h8i t khói b6i ca nhà máy s5n xut g8chđFn môi tr37 ng và sc khe con ng37 i. ( Ví d6: s5n xut g8ch không nung,…)III. Xi măng

1. Thành phB n hóa h c và cách sE n xu t xi m ă ng 2. Quá trình đông c ng xi m ă ng

Câu hi th5o lun: K mt s n i có nhà máy s5n xut xi măng?Đáp án:

n3 c ta có nhà máy s5n xut xi măng nh3 Nghi S n, Hoàng Th8ch, B2m S n,Hoàng Mai, Hà Tiên,..

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 9.2B ( Khí th5i ca nhà máy s5n xut xi mănggây ô nhim không khí)

Câu hi th5o lun:Câu 1: Hãy cho biFt các lo8i khí có trong khí th5i ca nhà máy s5n xut xi măng gây

ô nhim không khí?Đáp án:Các nhà máy s5n xut ximăng gây ô nhim b6i, khói và tiFng n… Khí th5i ca các

nhà máy s5n xut ximăng ch yFu là SO2, NOx,CO2…Câu 2: Khói, b6i ca nhà máy s5n xut xi măng gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn sc

khe con ng37 i?Đáp án:

NhEng ng37 i dân sng gDn các khu nhà máy s5n xut ximăng đc bi4t là công nhân d b viêm phBi và viêm hô hp cp ( b4nh b6i phBi silicosic), nng h n có th b lao phBi,viêm h9ng mãn tính, điFc ngh1 nghi4p…

Câu 3: Bi4n pháp đ gi5m l3C ng khí th5i ra môi tr37 ng?Đáp án:- Xây dng h4 thng x lý khí th5i tr3 c khi th5i vào môi tr37 ng.- Thay thF quy trình s5n xut m i đ5m b5o sc khe cho ng37 i lao đng,…

5. Tài liu tham kho: Lê Huy Bá, Đc h9c môi tr37 ng, Nhà xut b5n đ8i h9c quc gia TPHCM, 2002.





70



1. Tên bài: ANKAN (Bài 33, ch3 ng V, Hóa h9c l p 11)2. Tên vic làm: nh h3A ng ca khí metan đFn môi tr37 ng và sc khe ca con ng37 i.

3. Mc đích:- H9c sinh biFt tính đc ca khí metan.- H9c sinh biFt mt s cách s d6ng khí metan trong cuc sng.

4. H thng các vic làm: I. Đ ng đ ng, đ ng phân và danh pháp. II. C u trúc phân t ankan. III. Tính ch t v t lí. IV. Tính ch t hóa h c.1. PhE n ng th .

2. PhE n ng tách.

3. PhE n ng oxi hóa.CH4 +2O2 CO2 + H2O3n+1

CnH2n+2 + 2 O2 nCO2 + (n+1) H2O III. Điu ch và ng d F ng:1. Điu ch :

a. Trong công nghi8 p. b. Trong phòng thí nghi8 m.

Giáo viên cho h9c sinh xem đo8n video clip 10.1B ( Các ho8t đng t8o ra khí metan)Câu hi th5o lun:

Câu 1: Trong thc tF khí metan đ3C c hình thành A đâu?Đáp án:- Khí metan đ3C c hình thành trong các v2a than, dDu m …Khí metan thoát ra khi các

m này đ3C c khai thác.- Khí metan đ3C c hình thành t các ho8t đng nông nghi4p. Đc bi4t, nng đ khí

metan trong các bãi rác rt cao. Khi rác hEu c b phân hy trong môi tr37 ng yFm khí thì s t8o thành ch yFu là CO2 và CH4.

Câu 2: Vi4c tăng khí metan ngày càng nhi1u đã gây ra nhEng hu qu5 gì?Đáp án:

Khí metan là mt trong nhEng khí gây nên hi4n t3C ng hi4u ng nhà kính ( gp 21 lDnso v i khí CO

2).

Câu 3: Làm thF nào đ h8n chF vi4c tăng l3C ng khi metan?Đáp án:

- Xây hDm biogas, tn d6ng khí metan dùng đ đun nu,…Giáo viên đt câu hi: Hi4u ng nhà kính gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi

tr37 ng?Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 10.2B ( Khí metan và hu qu5 ca hi4u ng

nhà kính).Câu hi th5o lun:





71

Đáp án:Hu qu5 ca hi4u ng nhà kính:- Băng tan A hai cc (Bc cc và Nam cc) t đó làm dâng cao mc n3 c bin, gây

nên s nhim mn nhi1u h n cho n3 c ng9t ca các con sông, nhi1u n i trên thF gi i có th nhn chìm trong n3 c bin trong đó có n3 c ta.

- Nhi1u loài đng vt b tuy4t chng.

- Làm đ8i d3 ng m lên có th làm thun lC i cho s t8o thành và dch chuyn nhEngkhi không khí nhi4t đ i gây ra nhEng c n bão v i nhEng c37 ng đ m8nh h n.

Giáo viên thuy t trình v tính đ 1c ca khí metan:Ng37 i và đng vt s b chFt ng8t rt nhanh vì thiFu d3 ng khí khi trong không khí có

cha trên 85% th tích khí metan. NFu trong không khí có nng đ CH4 lên t i 25-30 % th tích, s xut hi4n nhEng tri4u chng nhim đc nng nh3 nhc đDu, ng8t mi, khó thA làmm8ch tim tăng lên.

2. ng d F ng :Giáo viên gi i thi4u : Các ankan có ng d6ng trong nhi1u l nh vc khác nhau : làm

nguyên li4u, làm nhiên li4u cho công nghi4p...

Khí metan, thành phDn chính ca biogas, thoát ra s phân hy yFm khí các cht hEuc trong các b phân rác, ngày nay đã trA thành ngun cung cp năng l3C ng quan tr9ngcho nhi1u trang tr8i, h nông dân A nhi1u n i trên thF gi i.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 10.3B ( Tn d6ng khí metan t cht th5i)Câu hi th5o lun :Câu 1 : Ng37 i ta đã tn d6ng khí metan dùng đ làm gì ?

Đáp án :- S5n xut đi4n bng cách thu khí metan t rác.- T các ankan có trong phân đng vt, làm hDm biogas đ thu khí đt,…Câu 2 : Có lC i ích gì t vi4c tn d6ng khí metan ?

Đáp án:- H8n chF l3C ng l n khí metan thoát vào môi tr37 ng gây hi4u ng nhà kính.- Mang l8i nhi1u ngun năng l3C ng ph6c v6 cho con ng37 i t vi4c tn d6ng khí

metan.

5. Tài liu tham kho: Bùi H u C 56 ng, Phòng chng nhim đc trong công nghi4p hóa cht, Nhà xut b5n

công nhân k thut, 2000.





72



1. Tên bài: ANKEN ( Bài 39, ch3 ng VI, Hóa h9c l p 11)2. Tên vic làm: Rác th5i t các s5n phm làm bng nha gây ô nhim môi tr37 ng

3. Mc đích:- H9c sinh biFt tác h8i ca rác th5i polime đi v i môi tr37 ng.- H9c sinh có ý thc tái s d6ng hoc h8n chF s d6ng các s5n phm làm bng nha

tBng hC p.4. H thng các vic làm:

I. Đ ng đ ng và danh pháp. II. C u trúc và đ ng phân. III. Tính ch t v t lí. IV. Tính ch t hóa h c.V. Điu ch và ng d F ng.

1. Điu ch . 2. ng d F ng. a. T ng h p polime

Các anken là nguyên li4u tBng hC p polime.Câu hi th5o lun: K tên mt s lo8i polime trong thc tF? ViFt ph3 ng trình ph5n

ng đi1u chF polime t monome đó?Đáp án:

PE là polietilen.PE đ3C c dùng đ làm ng dn n3 c, bình cha…Nha PE là cht có đ thm n3 c nh, tính đàn hi và đ b1n hóa h9c cao.

xt,to

,p nCH2=CH2 (-CH2-CH2-)n PVC là polivinylclorua.PVC đ3C c ng d6ng đ làm ng dn n3 c, màng mng, bao bì, giày dép, dây cáp

đi4n…xt,t

o,p nCH2=CH (-CH2-CH-)n

Cl ClGiáo viên cho h9c sinh xem video clip 11.1B ( Rác th5i nha có th7 i gian phân hy

chm)Câu hi th5o lun:Câu 1: Rác th5i nha có th7 i gian phân hy nhanh hay chm?

Đáp án:Rác th5i nha có th7 i gian phân hy chm: t h n 10 năm đFn c5 nghìn năm. Chng

h8n, nhEng bao bì bng cht do PE cDn đFn 400 năm m i phân hy hoàn toàn.Câu 2: Chôn rác th5i nha gây ô nhim môi tr37 ng nh3 thF nào?

Đáp án:





73

Rác th5i nha không b vi sinh vt phân hy, cng không b phân gi5i d3 i ánh sángmt tr7 i nên dù chôn rác d3 i đt lâu ngày chúng vn không b phân huy mà gây ô nhimmôi tr37 ng đt, n3 c.

Câu 3: Bi4n pháp khc ph6c?Đáp án:

- Rác th5i ph5i đ3C c thông qua h4 thng x lý tr3 c khi th5i vào môi tr37 ng.

- Nghiêm khc x lý các tr37 ng hC p chôn rác th5i nha trái phép…- Áp d6ng các bi4n pháp x lý rác th5i nha hi4u qu5 và không gây ô nhim môi

tr37 ng, …Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 11.2B ( Sau khi s d6ng túi nilon b vt ba

bãi gây ô nhim môi tr37 ng)Câu hi th5o lun:Câu 1: nh h3A ng ca rác th5i nha đFn môi tr37 ng và sc khe con ng37 i? Gi5i

thích tác h8i?Đáp án:

nh h3A ng đFn môi tr37 ng:

- nh h3A ng đFn ngun n3 c:Rác th5i nha làm tc các đ37 ng ng dn n3 c gây ngp l6t, dn đFn rui mui phátsinh, lây truy1n dch b4nh. Rác th5i nha ph kín đáy bin cng nh3 nhEng màng ngăn,khiFn nhi1u vùng bin b biFn thành vùng n3 c chFt ph5i mt t 60 đFn 100 năm m i khôiph6c l8i đ3C c.

- nh h3A ng đFn đt, cây trng:Khi ln vào đt rác nha làm đt “b ngp thA ”, c5n trA mt đt hp thu ánh sáng mt

tr7 i, c5n trA quá trình sinh tr3A ng ca cây c dn đFn xói mòn đt…nh h3A ng đFn sc khe ca con ng37 i :Bao bì nilon cng đe d9a trc tiFp đFn sc khe con ng37 i vì nhEng kim lo8i nng nh3

Pb, Cd…có trong mc in t8o màu trên các bao bì có th gây tác h8i cho não và là nguyênnhân chính gây ra b4nh ung th3 phBi.Câu 2: Bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng vt rác ba bãi hi4n nay?

Đáp án:- TB chc tuyên truy1n cho m9i ng37 i đ1u có ý thc giE gìn v4 sinh n i công cng,

không vt rác ba bãi,…- B trí thêm nhi1u thùng rác n i công cng.- Có hình thc x ph8t đi v i nhEng tr37 ng hC p vt rác ba bãi n i công cng…Câu hi th5o lun: n3 c ta th37 ng x lý rác th5i nha bng cách nào? Các bi4n

pháp x lý này có ph5i là ti 3u không? Gi5i thích?Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 11.3B ( Các bi4n pháp x lý rác)

Đáp án: n3 c ta, phDn l n rác nilon và rác th5i nha đ3C c x lý bng các bi4n pháp: chôn

lp, đt, tái sinh:- Chôn lp thì đt và ngun n3 c b ô nhim (nh3 đã phân tích A trên). Khi túi nilon

nm l8i trong lòng đt t8o thành k hA len lõi xuyên qua h4 thng l9c làm ô nhim m8chn3 c ngDm.





74

- Đt làm phát th5i vào không khí nhi1u lo8i khí đc nh3 Cl2, SO2… đc bi4t là đioxin(vì trong nhi1u lo8i polime cha Clo nh3 PVC là mt ngun cha clorine l n trong cht th5i.NFu clorine đ3C c đt cháy, nó là ngun t8o đioxin).

- Tái sinh:Bi4n pháp này tn d6ng đ3C c nguyên li4u, nh3ng vn không khc ph6c đ3C c ô nhim

trong quá trình tái sinh phF th5i cht do, đng th7 i cht l3C ng ca s5n phm tái sinh không

tt. Nh3ng bi4n pháp này vn ti 3u h n hai bi4n pháp trên.Giáo viên thuyFt trình:Hi4n nay, con ng37 i đã tìm đ3C c nguyên li4u m i đ s5n xut các cht do đó là cht

do sinh h9c. Cách tt nht đ h8n chF tác h8i ca rác nha đó là m9i ng37 i nên gi5m vi4cs d6ng túi nilon.

Câu hi th5o lun: Nêu bi4n pháp đ gi5m s d6ng túi nilon?Đáp án:

Các bi4n pháp h8n chF s d6ng túi nilon:- Khi đi chC nên mang theo gi đ dng hàng hóa thay vì đng hàng hóa bng túi

nilon.

- Dùng công c6 thuF đ kim soát vi4c s d6ng túi nion (khách hàng ph5i tr5 ti1n muatúi nilon đng hàng)- Sau khi dùng túi nilon có th ct l8i đ có th dùng l8i khi cDn.- Thay thF túi nilon bng các ph3 ng ti4n khác nh3 túi giy.

5.Tài liu tham kho5.1. Lê Huy Bá, Môi tr37 ng, nhà xut b5n đ8i h9c quc gia TPHCM, 2002.5.2. Đng Kim Chi, Hóa h9c môi tr37 ng, nhà xut b5n giáo d6c, 2001.





75



1. Tên bài: BENZEN VÀ ANKYLBENZEN ( Bài 46, ch3 ng VII, Hóa h9c l p 11)2. Tên vic làm: Tính đc ca benzen và các ankylbenzen.

3. Mc đích:- H9c sinh biFt tính đc ca benzen và toluen.- H9c sinh biFt các ngành ngh1 có kh5 năng b nhim đc benzen và các ankylbenzen.- H9c sinh biFt cách h8n chF tính đc ca benzen và ankylbenzen.

4. H thng các vic làm: I. C u trúc, đ ng đ ng, đ ng phân và danh pháp. II. Tính ch t v t lý.1. Nhi8 t đ nóng chE y, nhi8 t đ sôi và kh i l 4 ng riêng.

2. Màu s c, tính tan và mùi. Giáo viên thuyFt trình: Tính đc ca benzen

- Benzen là mt cht lng d bay h i. Benzen xâm nhp vào c th qua da ( tiFp xúctrc tiFp) và qua phBi. Khi tiFp xúc v i benzen gây ri lo8n oxi hóa - kh ca tF bào dn đFntình tr8ng xut huyFt bên trong c th. NFu hp th6 nhi1u benzen trong c th s b nhimđc cp v i các tri4u chng khó chu, đau đDu, nôn, có th t vong vì suy hô hp.

- NFu th37 ng xuyên tiFp xúc v i benzen có th gây đc mãn tính, lúc đDu là ri lo8ntiêu hóa, ăn kém ngon, đau đDu, thiFu máu nh, khó thA do thiFu máu, tiFp theo là xut huyFttrong nng, thiFu máu nng, gi5m b8ch cDu và c5 hng cDu. Đây là b4nh nguy him vìbenzen có th tích ly lâu dài trong ty x3 ng, có th sau hai năm m i phát b4nh t khinhim benzen.

- Benzen còn có th gây b4nh ung th3.

- Benzen và các đng đng ca nó xâm nhp vào c th qua hô hp, tiFp xúc qua da.Trong đó, ch yFu là qua con đ37 ng hô hp do benzen d bay h i.Giáo viên thuyFt trình: Tính đc ca toluen.- Ch2 cDn mt nng đ nh 1/1000, toluen đã gây c5m giác mt thăng bng, lo8ng

cho8ng, đau đDu, nFu nng đ cao h n có th làm n8n nhân có 5o giác hoc ngt x2u. III. Tính ch t hóa h c1. Điu ch và ng d F ng a. Đi1u chF.b. ng d6ng.

Benzen là mt trong nhEng nguyên li4u quan tr9ng nht là công nghi4p hóa hEu c .Nó đ3C c dùng nhi1u nht trong tBng hC p các monome trong s5n xut polime làm cht do,cao su, t sC i…

T benzen ng37 i ta có th đi1u chF nitro benzen, anilin, phenol dùng đ tBng hC pphm nhum, d3C c phm, thuc tr sâu, thuc tr dch h8i…T benzen có th đi1u chF thuc tr sâu 666.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 12.1B ( Tác h8i ca thuc tr sâu)Câu hi th5o lun:Câu 1: nh h3A ng ca thuc tr sâu đFn môi tr37 ng và sc khe con ng37 i?

Đáp án:





76

- Thc vt không phát trin, cá chFt.- Mi khi m3a xung mùi thuc sâu bc lên làm ô nhim môi tr37 ng không khí.- Làm ô nhim ngun n3 c, không có n3 c s8ch cho sinh ho8t.- Gây ra b4nh ung th3, làm nhi1u ng37 i chFt.Câu 2: CDn ph5i có nhEng bi4n pháp nào đ khc ph6c các tác h8i trên?

Đáp án:

- Đ1 ngh các c quan thm quy1n có bi4n pháp x lý các kho thuc tr sâu đã b hoang không còn s d6ng.

- Cn thn trong quá trình l3u trE, b5o qu5n và s d6ng thuc tr sâu.- Không s d6ng các ngun n3 c có nghi ng7 đã nhim thuc tr sâu…

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 12.2B ( Tác h8i ca s n móng tay)Câu hi th5o lun:Câu 1: Các hóa cht th37 ng đ3C c s d6ng trong s n móng tay, n3 c ra móng tay?

Đáp án:Benzen và toluen đ3C c dùng làm dung môi trong các s5n phm nh3 cht ty, s n

móng tay…

Câu 2: Tác h8i ca vi4c th37 ng xuyên tiFp xúc và s d6ng các lo8i s n móng tay?Đáp án:- Đa s các hóa cht đ3C c dùng trong s n móng tay đ1u d bay h i, hòa ln vào

không khí mà con ng37 i hít thA .- Benzen, toluen…là nhEng dung môi hEu c đc h8i, bay h i nhanh và b hp th6

ngay qua đ37 ng hô hp, sau đó tích t6 t8i gan, ty sng và tF bào m .- Gây tBn th3 ng hoc d ng da…Câu 3: Bi4n pháp h8n chF các tác h8i trên?

Đáp án:- NhEng ng37 i th37 ng xuyên làm vi4c trong môi tr37 ng có tiFp xúc v i các dung môi

đc h8i trên ph5i có d6ng c6 đ5m b5o an toàn lao đng.- Không nên thay đBi màu s n móng tay mt cách th37 ng xuyên,…

5. Tài liu tham kho:5.1. NguyA n Đ7 c Khi n, Môi tr37 ng và sc khe, Nhà xut b5n lao đng- xã hi, 2002.5.2. Thi4u L2c, Ô nhim môi tr37 ng - S c5nh cáo, Nhà xut b5n ph6 nE.





77



1. Tên bài: NGUN HIDROCACBON THIÊN NHIÊN( Bài 48, ch3 ng VII, Hóa h9c l p 11)

2. Tên vic làm: nh h3A ng ca nhiên li4u hóa th8ch đFn môi tr37 ng.3. Mc đích:

- H9c sinh biFt tác h8i ca vi4c tràn dDu và cách khc ph6c s c tràn dDu.- H9c sinh biFt 5nh h3A ng ca vi4c s d6ng nhiên li4u hóa th8ch đFn môi tr37 ng.- H9c sinh biFt các bi4n pháp h8n chF s d6ng các ngun nhiên li4u hóa th8ch.

4. H thng các vic làmA. D6U M: I. TrA ng thái thiên nhiên, tính ch t v t lí và thành phB n c a d Bu m .1. TrA ng thái thiên nhiên và tính ch t v t lí.

a. Tính ch t v t lí.

b. TrA ng thái thiên nhiên.Giáo viên thuyFt trình:DDu m đ3C c khai thác t các m dDu d3 i lòng đt ( trong l6c đa cng nh3 ngoài

th1m l6c đa) n3 c ta có mt s m dDu nh3 m B8ch HB ( Vng Tàu), m Đ8i Hùng, m S3 T

Trng, m Rng...TrE l3C ng đã đ3C c xác đnh gDn 550 tri4u tn dDu.Khi khai thác dDu th37 ng gp các tai n8n: cháy giàn khoan, dDu b tràn ra bin.Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 13.1B ( Sp đ37 ng ng dn dDu gây ô nhim

môi tr37 ng)

Câu hi th5o lun:Câu 1: Tác h8i ca vi4c tràn dDu ra sông, bin? Gi5i thích?Đáp án:

DDu tràn ra bin gây 5nh h3A ng nhi1u đFn môi tr37 ng:- Làm ô nhim bin, sông h.- nh h3A ng đFn sinh ho8t và đ7 i sng ca đng thc vt.

Câu 2: Nêu các bi4n pháp khc ph6c s c tràn dDu?Đáp án:

Các bi4n pháp khc ph6c s c tràn dDu:- Khoanh l p váng dDu bng hàng rào c h9c nhm ngăn chn không cho dDu lan rng

ra.- Thu hi l p váng dDu bng b m.- S d6ng chF phm sinh h9c x lí dDu m.

2. Thành phB n hóa h c.DDu m cha thành phDn các nguyên t: 83-87% C, 11-14% H, 0.01-7% l3u hunh,

0.01-7% oxi, 0.01-0.02% nit II. Ch4 ng c t d Bu m .B. KHÍ D6U M VÀ KHÍ THIÊN HIÊN

I. Thành phB n khí d Bu m và khí thiên nhiên





78

II. Ch bi n, ng d F ng c a khí d Bu m và khí thiên nhiênGiáo viên cho h9c sinh xem video clip 13.2B ( Tái chF dDu th5i gây ô nhim môi

tr37 ng)Câu hi th5o lun:Câu 1: Tái chF dDu th5i t dDu nh t b đi gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng

và sc khe con ng37 i?

Đáp án:C sA tái chF dDu th5i t dDu nh t b đi th5i ra nhi1u khí đc gây ô nhim môi

tr37 ng, nFt tiFp xúc lâu dài s có nguy c b ung th3 cao.Câu 2: Tái chF dDu th5i có lC i ích gì?

Đáp án:- Tái chF dDu th5i s tái s d6ng đ3C c mt l3C ng nhiên li4u đáng k ph6c v6 cho công

nghi4p và sinh ho8t ca con ng37 i.- X lý đ3C c ngun dDu th5i t dDu nh t b đi nhm h8n chF tình tr8ng ô nhim môi

tr37 ng do các cht th5i trên gây ra...Câu 3: Tái chF dDu th5i nh3 thF nào cho đúng cách?

Đáp án:- Xây dng h4 thng x lý dDu th5i hi4n đ8i, h8n chF đ3C c l3C ng khí đc thoát ratrong quá trình tái chF.

- Trong quá trình tái chF không đ dDu th5i đB lan tràn trên di4n rng gây ô nhimmôi tr37 ng...

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 13.3B ( S d6ng ngun năng l3C ng thay thF đ gi5m hi4u ng nhà kính)

Câu hi th5o lun:Câu 1: Hãy cho biFt mt s ngun năng l3C ng m i có th thay thF nhiên li4u hóa

th8ch?

Đáp án:Mt s ngun năng l3C ng m i có th thay thF nhiên li4u hóa th8ch:- Năng l3C ng sóng.- Năng l3C ng gió.- Năng l3C ng mt tr7 i.- Năng l3C ng nhi4t đi4n.Câu 2: Ngun năng l3C ng thay thF có lC i ích gì so v i ngun năng l3C ng hóa th8ch?

Đáp án:- Ngun năng l3C ng thay thF là ngun năng l3C ng vô tn.- Ngun năng l3C ng hóa th8ch là ngun nhiên li4u không th tái t8o đ3C c.- S d6ng ngun năng l3C ng thay thF s giúp h8n chF các cht th5i đ3C c th5i trc tiFp

vào không khí: CO2, SO2, NOx, CO,... Đó là nhEng khí gây ra s biFn đBi khí hu trái đt,...

5.Tài liu tham kho: NguyA n Ph5F c T 5 ng, TiFng kêu cu ca trái đt, Nhà xut b5n giáo d6c, 1999.





79



1. Tên bài: DN XUT HALOGEN CA HIĐROCACBON( Bài 51, ch3 ng VIII, Hóa h9c l p 11)

2. Tên vic làm: Khí CFC gây thng tDng ozon.3. Mc đích:

- H9c sinh biFt 5nh h3A ng ca mt s dn xut halogen ca hiđrocacbon đFn môitr37 ng đc bi4t là khí CFC làm thng tDng ozon.

- H9c sinh biFt vai trò quan tr9ng ca tDng ozon đi v i cuc sng.- H9c sinh biFt các bi4n pháp h8n chF suy gi5m tDng ozon.

4. H thng các vic làm: I. Đ nh ngh a, phân loAi, đ ng phân và danh pháp.1. Đ nh ngh a.

2. Phân loAi.

3. Đ ng phân và danh pháp. II. Tính ch t v t lý. III. Tính ch t hóa h c.1. PhE n ng th nguyên t halogen b ng nhóm – OH.

2. PhE n ng tách hi đ ro halogen. 3. PhE n ng v5 i magie. IV. ng d F ng.

1. Làm dung môi. 2. Làm nguyên li8u cho t ng h p h u cC . CF2 = CF2 tBng hC p ra teflon, mt polime siêu b1n dùng làm nhEng vt li4u chu

ki1m, chu axit, chu mài mòn… Teflon b1n v i nhi4t t i 3000

C nên đ3C c dùng làm l p cheph chng bám dính cho xoong, ch5o, thùng cha…Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 4.2A ( Ch5o chng dính)Câu hi th5o lun:Câu 1: Nêu nguyên nhân gây 5nh h3A ng đFn sc khe con ng37 i ca ch5o chng

dính?Đáp án:

- Khi đt nóng, teflon và các florua polime khác sinh ra AFT (triflo axetic) và nhi1ulo8i hóa cht đc h8i l3u tn nhi1u năm trong môi tr37 ng.

- NFu các ch5o chng dính đ3C c đun A nhi4t đ cao, khí đc có th b lên tùy theonhi4t đ đun. Khí này gây 5nh h3A ng đFn sc khe con ng37 i nh3 b b4nh cúm, làm c th b nóng st…Khi b đun nóng quá đ kFt hC p v i đi1u ki4n không gian nhà bFp nh, ítthoáng khí, l3C ng khí thoát ra khi teflon b phân hy có th gây t vong cho ng37 i.

Câu 2: Bi4n pháp h8n chF tác h8i ca ch5o chng dính?Đáp án:

- Mua các lo8i ch5o chng dính có cht l3C ng cao.- BiFt cách s d6ng ch5o chng dính mt cách hC p lý đ đ5m b5o sc khe cho c5 gia

đ ình… 3. Các ng d F ng khác.





80

- Trong l nh vc y h9c.- Trong l nh vc nông nghi4p.- Trong các l nh vc khác:Câu hi th5o lun: CFC đ3C c ng d6ng trong các l nh vc nào?

Đáp án:- CFCl3, CF2Cl2 tr3 c đây đ3C c dùng phB biFn trong các máy l8nh, bình xt, t l8nh,

dung dch git ty, bình cu ha nh3ng hi4n nay đang b cm s d6ng, do chúng gây tác h8icho tDng ozon.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 14.1B ( Khí CFC gây thng tDng ozon)(Có th s d6ng video clip 4.1A)Câu hi th5o lun:Câu 1: Vai trò ca tDng ozon đi v i cuc sng?

Đáp án:TDng ozon là mt phDn ca tDng bình l3u. Trong bDu khí quyn trái đt, tDng bình l3u

nm A đ cao t 11 – 50 km. Khí ozon tp trung A đ cao t 20 – 40 km.L p ozon t8o nên mt l p v mng nh3ng có vai trò cc kì quan tr9ng là l9c b t các

bc x8 mt tr7 i có đ dài sóng t 250nm (bc x8 ca tia cc tím) đFn bc x8 trông thy ( giE l8i 90% l3C ng bc x8 mt tr7 i, ch2 cho l9t xung trái đt 10% l3C ng bc x8, đ cho các ho8tđng sng) đ b5o v4 tF bào ca các sinh vt.

Câu 2: Khi tDng ozon b thng thì s có tác h8i gì?Đáp án:

- NFu tDng ozon b suy gi5m s dn đFn vi4c tăng bc x8 cc tím t i trái đt, hu qu5 là làm cho nhEng biFn đBi khí hu ngày càng trDm tr9ng thêm, phá hy chui liên kFt sinhh9c trên trái đát, làm tăng nguy c mc b4nh đ6c thy tinh th, ung th3 da A ng37 i và đngvt, làm gi5m năng sut ca mt s lo8i cây trng…

Câu 3: Bi4n pháp h8n chF tình tr8ng suy gi5m tDng ozon?

Đáp án:- Không s d6ng các s5n phm có cha khí CFC và các cht gây suy gi5m tDng ozon.- Tìm cht thay thF khí CFC.- Cm các công ty, nhà máy s5n xut hay s d6ng khí CFC.

5. Tài liu tham kho:5.1. Lê Huy Bá, Môi tr37 ng khí hu thay đBi – mi him h9a ca toàn cDu, Nhà xut

b5n đ8i h9c quc gia thành ph H Chí Minh, 2002.5.2. Đng Kim Chi, Hóa h9c môi tr37 ng, Nhà xut b5n khoa h9c và k thut, 2001.5.3. PhBm Ngc Đăng, Môi tr37 ng không khí, Nhà xut b5n khoa h9c và k thut,

2003.





81



1. Tên bài: ANCOL ( Bài 53, ch3 ng VIII, Hóa h9c l p 11)2. Tên vic làm: Etanol làm nhiên li4u.

3. Mc đích:- H9c sinh biFt etanol làm nhiên li4u góp phDn làm ô nhim không khí.- H9c sinh biFt các s5n phm ph6 ca quá trình s5n xut etanol gây ô nhim môi

tr37 ng.- H9c sinh biFt bi4n pháp x lý tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng do s5n xut r3C u bia.

4. H thng các vic làm. I. Đ nh ngh a, phân loAi, đ ng phân và danh pháp. II. Tính ch t v t lí và liên k t hy đ ro c a ancol. III. Tính ch t hóa h c. IV. Điu ch và ng d F ng.

1. Điu ch . 2. ng d F ng.Câu hi th5o lun:Câu 1 : Nêu mt s ng d6ng ca etanol?

Đáp án :- Etanol đ3C c dùng làm cht đDu đ s5n xut các hC p cht khác nh3: đietyl ete, axit

axetic…- Mt phDn l n etanol đ3C c dùng làm dung môi đ pha chF veni, d3C c phm…- Etanol còn đ3C c dùng làm nhiên li4u: dùng cho đèn cn trong phòng thí nghi4m,

dùng thay xăng làm nhiên li4u cho đng c đt trong.

- Trên thF gi i đã nghiên cu thành công và dùng etanol làm hiên li4u thay thF dDu m.Câu 2: Vì sao nên dùng etanol làm ngun nhiên li4u thay thF dDu m?Đáp án.

Khi s d6ng xăng có pha etanol hoc s d6ng etanol làm nhiên li4u thì gi5m l3C ng khíth5i thoát ra môi tr37 ng so v i xăng.

Câu 3: Nguyên li4u đ s5n xut r3C u bia là gì?Đáp án:

Đ đi1u chF ra các lo8i r3C u nói riêng hoc các đ ung có etanol nói chung .Nguyên li4u đ s5n xut r3C u bia:- Nguyên li4u đ s5n xut r3C u là g8o, ngô, sn, lúa m8ch, qu5 nho… T nhEng

nguyên li4u đó lên men ta s thu đ3C c r3C u.- Nguyên li4u đ s5n xut bia là : Malt đ8i m8ch, Malt t ng cc khác, hoa Huplông.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 15.1B ( S5n xut bia gây ô nhim môi tr37 ngn3 c)

Câu hi th5o lun:Câu 1: Các s5n phm ph6 trong quá trình lên men r3C u bia?

Đáp án:Trong quá trình lên men r3C u, bia, ngoài các s5n phm chính là etanol còn có các s5n

phm ph6 là: ađehit, ancol bâc cao (alcol propylic…), methanol, các hC p cht ca nit ,





82

photpho, mt s acid hEu c (nh3 axit axetic, axit lactc, axit succinic…), các dn xut caphenol. Ngoài ra còn có đ37 ng d3, xác thc vt…

Đó là nhEng nguyên nhân gây ô nhim ngun n3 c.Câu 2 : Tác h8i ca các ph6 phm khác trong quá trình lên men r3C u bia?

Đáp án:- Các alđehit, các dn xut ca phenol, axit axetic là nhEng cht đc đi v i ng37 i và

đng thc vt thy sinh. Ngoài ra phenol và các dn xut ca phenol là nhEng cht gây mùikhó chu.

- Đ37 ng d3, bã r3C u là nhEng cht hEu c d phân hy. Nó làm gi5m l3C ng oxi hòatan trong n3 c. Khi cht hEu c b phân gi5i yFm khí t8o nên mùi ca H2S, CH4 …

- Các ancol bc cao (nh3 ancol propylic, ancol butylic…) là nhEng cht gây mùi khóchu. Các ancol này có tên chung là fusel (có mùi hôi khó chu nên còn g9i là dDu khét).

Câu 3 : Bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng do s5n xut r3C u bia ?Đáp án: Xây dng h4 thng x lý các cht th5i trong quá trình chF biFn tr3 c khi th5i vàomôi tr37 ng,...

b. ng d F ng c a methanol.

Tính đc ca methanol.Metanol là cht rt đc, ch2 cDn mt l3C ng nh vào c th cng có th gây mù lòa,l3C ng l n có th gây t vong (ch2 cDn nut ph5i 30 mg CH3OH s b chFt ngay). Metanolcng có th l9t vào c th thông qua đ37 ng da làm cho da b mn đ và nt n.

5. Tài liu tham kho.5.1. Lê Huy Bá, Môi tr37 ng, Nhà xut b5n đ8i h9c quc gia TPHCM, 2002.5.2. NguyA n Thanh H ng, Công ngh4 s5n xut và kim tra cn etylic, Nhà xut b5n

khoa h9c và k thut, 2002.





83



1. Tên bài: PHENOL ( Bài 55, ch3 ng VIII, Hóa h9c l p 11)2. Tên vic làm: Tính đc ca Phenol và 5nh h3A ng ca thuc tr sâu đi v i sc khe con

ng37 i.3. Mc đích:

- H9c sinh biFt tính đc ca phenol. T đó hình thành cho h9c sinh tính cn thn khi s d6ng phenol.

- H9c sinh biFt tác h8i ca thuc tr sâu đi v i sc khe ca con ng37 i.- H9c sinh biFt bi4n pháp h8n chF tác h8i ca thuc tr sâu.

4. H thng các vic làm:I. Đ nh ngh a, phân loAi và tính ch t v t lí.1. Đ nh ngh a

2. Phân loAi

3. Tính ch t v t lí.- Tính đc ca phenol: đi v i con ng37 i.Phenol là mt hóa cht rt đc h8i, có th b hp th6 vào c th nhanh do tiFp xúc qua

da và qua đ37 ng tiêu hóa.Tác đng do tiFp xúc th7 i gian ngn: HC p cht phenol và h i gây ăn mòn đi v i mt,

da, phF nang. Khi hít ph5i h i phenol có th gây phù phBi. Tác đng đFn h4 thDn kinh trung3 ng, tim và thn, gây co git, hôn mê, ri lo8n tim, hô hp kém suy nh3C c c th, có th gây t vong.

Tác đng do tiFp xúc lâu dài và lp l8i:TiFp xúc kéo dài hay lp l8i v i da có th b viêm da, khi thâm nhp vào c th s tích t6 t8i gan, thn, d8 dày và da.

- Phenol đc v i thy sinh.Phenol khi tiFp xúc v i da s gây bng. Khi b bng phenol thì s cu nh3 sau:Lt quDn áo b nhim hóa cht. Ra da bng nhi1u n3 c hoc tm. Đeo găng tay khi

tiFn hành s cu, dùng olyethylene glycol 300 hoc dDu thc vt đ lo8i b hoc trung hòaphenol. Đ3a đFn tr8m y tF gDn nht.

- Ngành s5n xut giy, s5n xut vt li4u cách đi4n, s5n xut nha phenolfomandehit,s5n xut sodium benzoat… NhEng ngàng s5n xut trên cng gây ô nhim môi tr37 ng n3 cbA i phenol.

II. Tính ch t hóa h c III. Điu ch và ng d F ng1. Điu ch

2. ng d F ngPhenol đ3C c dùng đ đi1u chF cht kích thích sinh tr3A ng thc vt, thuc di4t c. Ví

d6: axit 2,4-diclophenoxiaxetic (2,4-D), axit 2,4,5 triclophenolxiaxetic (2,4,5- T) nng đ thp dung dch hai cht này có tác d6ng kích thích s tăng tr3A ng ca thc

vt. Tuy nhiên A nng đ cao h n dung dch hai cht này có tác d6ng di4t c và làm r6ng lácây.





84

Thuc tr sâu và thuc di4t c rt nguy him đi v i sc khe con ng37 i. NhEng c sA s5n xut thuc tr sâu và thuc di4t c th5i ra các cht đc h8i làm 5nh h3A ng đFn cuc sngvà sc khe ca ng37 i dân sng gDn khu vc s5n xut.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 16.1B ( Ô nhim do l3u trE và b5o qu5n thuctr sâu)

( Có th s d6ng video clip 12.1B)

Câu hi th5o lun:Câu 1: Thuc tr sâu gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng và sc khe con

ng37 i?Đáp án:Thuc tr sâu có nhi1u 5nh h3A ng ngghiêm tr9ng đFn môi tr37 ng và sc khe con ng37 i

- Ô nhim môi tr37 ng n3 c: không có n3 c sinh ho8t, 5nh h3A ng đFn đng vt thysinh: không mt con cá tép nào sng sót.

- nh h3A ng đFn sc khe ca ng37 i dân: ph6 nE sc khe suy ki4t, xut hi4n nhi1umn nga, đau đDu, hoa mt, chóng mt.Tr em kém ăn, suy dinh d3 ng.

- Gây ô nhim môi tr37 ng không khí.

Câu 2: Bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng ô nhim do l3u trE và b5o qu5n thuc tr sâu?Đáp án:Các c quan qu5n lí ph5i th37 ng xuyên kim tra nghiêm ngt các c sA l3u trE và b5o

qu5n thuc tr sâu,...

5. Tài liu tham kho:5.1. PhBm V ăn Th5 ng, C sA hóa h9c môi tr37 ng, Nhà xut b5n khoa h9c và k thut.5.2. Lê Trung, B4nh nhim đc hóa cht tr sâu, Nhà xut b5n y h9c.





85


K CHO CH17 NG TRÌNH HÓA H5C L P 12

MÔ ĐUN – 1Nguyn Th M Hnh


1. Tên bài: SACCAROZ, TINH BT VÀ XENLULOZ ( Bài 6, ch3 ng II, Hóa h9c l p 12)

2. Tên vic làm: Cu t8o phân t, tính cht đin hình và ng d6ng ca saccaroz , tinh bt,xenluloz .3. Mc đích:

- H9c sinh biFt vi4c tinh chF tinh bt t sn là ô nhim không khí, làm ô nhim môitr37 ng n3 c.

- nh h3A ng đFn cuc sng ca ng37 i dân xung quanh.

4. H thng các vic làm: I. SaccarozC 1. Tính ch t v t lí

2. C u trúc phân t 3. Tính ch t hóa h c 4. SE n xu và ng d F ng II. Tinh b t1. Tính ch t v t lí

2. C u trúc phân t 3. Tính ch t hóa h c

4. ng d F ngTinh bt là mt trong nhEng cht dinh d3 ng c b5n ca con ng37 i và mt s đng

vt. Trong công nghi4p tinh bt đ3C c dùng đ s5n xut bánh ko, glucoz , h dán và btng9t.

Tinh bt có nhi1u trong lúa g8o, khoai, sn.Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 1.1C ( Nhà máy chF biFn tinh bt Vedan gây ô

nhim môi tr37 ng)Câu hi th5o lun:Câu 1: Tinh chF tinh bt t sn gây ô nhim môi tr37 ng nh3 thF nào?

Đáp án:

- PhDn bã sn còn l8i lên men có mùi chua làm ô nhim môi tr37 ng không khí.- Cht th5i trong quá trình tinh chF đ3C c th5i trc tiFp ra các con sông làm ô nhimmôi tr37 ng n3 c.

Câu 2: Bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng trong quá trình tinh chF tinh bt t sn?

Đáp án:- Các cht th5i trong quá trình tinh chF tinh bt ph5i đ3C c x lý tr3 c khi th5i vào môi

tr37 ng.- Áp d6ng các quy trình s5n xut m i.





86

- ĐDu t3 xây dng h4 thng x lý đ8t tiêu chun,… III. XenlulozC 1. Tính ch t v t lí, trA ng thái t7 nhiên

2. C u trúc phân t 3. Tính ch t hóa h c 4. ng d F ng

5. Tài liu tham kho:B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa hóa h9c 12, Nhà xut b5n giáo d6c, 2007.





87

MÔ ĐUN – 2Nguyn th Thu H ng


1. Tên bài: AMIN ( Bài 11, ch3 ng III, Hóa h9c l p 12)2. Tên vic làm: Tính đc ca các amin

3. Mc đích:- H9c sinh biFt đ3C c tính đc ca các amin nh3: anilin và nicotin.- H9c sinh biFt đ3C c các cht đc h8i th5i ra t các ph5n ng ca các amin.- H9c sinh thy đ3C c các tác nhân gây ô nhim môi tr37 ng t các ng d6ng ca amin

và tìm ra bi4n pháp đ h8n chF các tác h8i trên.4. H thng các vic làm:

I. Đ nh ngh a, phân loAi, danh pháp và đ ng phân. II. Tính ch t v t lý.

Giáo viên thuyFt trình:Metyl-, đimetyl-, trimetyl- và etylamin là nhEng cht khí có mùi khó chu, đc, d tan

trong n3 c. Các amin đng đng cao h n là nhEng cht lng hoc rn, đ tan trong n3 c gi5mdDn.Anilin là cht lng, sôi A 1840C, không màu, rt đc, ít tan trong n3 c, tan trong

r3C u, benzen.Tính đ 1c ca anilin:

- Có th gây cháy, khi cháy thoát ra khói hay các khí đc gây d ng.- Cht này có th b hp thu vào c th qua đ37 ng hô hp, tiêu hóa, qua da…- Tri4u chng ng đc: môi và móng tay tím, da tái, đau đDu, hoa mt, h i thA nng

nh9c đB m hôi, hôn mê, thA gp, nôn ma, yFu t và bt t2nh.- TiFp xúc trong th7 i gian ngn gây d ng mt, tác đng đFn máu, có th làm tBn

th3 ng não, nFu tiFp xúc trong th7 i gian dài và lp l8i s làm hng thn, gan, lá lách…Giáo viên thuyFt trình:Ch t nicotin:

C10H14N2 là mt amin (hay là ankaloit) có trong cây thuc lá, rt đc, nó là mt chtlng, sánh nh3 dDu, không màu, có mùi hc, v cay nóng. Tan trong n3 c, tan m8nh trong cácdung môi hEu c .

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 2.1C ( Hút thuc lá có h8i cho sc khe)Câu hi th5o lun:Câu 1: Hãy cho biFt các cht đc h8i có trong khói thuc lá?

Đáp án:- Trong thuc lá có t 2 – 10 % là nicotin.- Trong khói thuc lá có h n 4000 lo8i hóa cht, trong đó có h n 200 cht đc h8i vì

ít nht 69 cht gây b4nh ung th3.Câu 2: Tác h8i ca vi4c hút thuc lá đFn môi tr37 ng và sc khe con ng37 i?

Đáp án:- Hút thuc lá 5nh h3A ng nhi1u đFn sc khe ca ng37 i hút, vì nhEng cht có trong

khói thuc s gây ra mt s b4nh nguy him cho ng37 i nh3 ung th3 phBi làm rút ngn tuBi th9 cho ng37 i.





88

- Ngoài ra nó còn góp phDn làm ô nhim môi tr37 ng không khí, 5nh h3A ng sc khenhEng ng37 i hít ph5i khói thuc trong th7 i gian dài mc dù không hút thuc. Vì nhEng tác h8iđó, m9i ng37 i đc bi4t là h9c sinh không nên hút thuc và có nhEng vi4c làm thiFt thc đ cómôi tr37 ng sng không khói thuc lá.

III.C u tA o và tính ch t hóa h c.1. Tính ch t c a nhóm - NH 2

a. Tính bazC . b. PhE n ng v5 i axit nitrC .

Câu hi th5o lun: S5n phm t8o thành khi cho các amin th m bc mt hay anilin tácd6ng v i axit nitr là gì và ng d6ng ca chúng?Đáp án:

Các amin th m bc mt và anilin tác d6ng v i axit nitr A nhi4t đ thp ( 0 – 50C)cho mui điazoni.

C6H5NH2 + HONO + HCl C6H5N2+Cl- + H2O

Phenylđ iazoni cloruaMui điazoni có vai trò quan tr9ng trong tBng hC p hEu c và đc bi4t là tBng hC p

phm nhum azo.Giáo viên bB sung: Các amin bc hai d b nitroso hóa thành nitrosoamin – tác nhântrc tiFp gây b4nh ung th3, đc bi4t có trong tht hp.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 2.2C ( S5n phm chF biFn sn t tht)Câu hi th5o lun:Câu 1: T8i sao cDn ph5i cn thn v i các s5n phm chF biFn sn t tht?

Đáp án:Trong công ngh4 thc phm, các mui nitrit và nitrat đ3C c dùng đ b5o qu5n các s5n

phm chF biFn sn t tht. Mui nitrit tác d6ng v i axit trong n3 c b9t và dch v t8o thành axitnitr , chính axit này tham gia quá trình nitrosoamin đây là tác nhân trc tiFp gây nên s biFn

đBi gen, gây b4nh ung th3…(CH3)2N-H + HONO (CH3)2N-N=O + H2O

NitrosoaminNitrosoamin sinh ra s chuyn hóa thành điazenol; điazenol s ankyl hóa AND ( axit

đeoxiribonucleic) gây nên s biFn đBi gen kim soát s phân bào.Câu 2: B8n ngh nh3 thF nào v1 tình tr8ng l8m d6ng đ hp quá mc nh3 hi4n nay?

Đáp án:Trong th7 i kì công nghi4p hóa hi4n nay, vi4c s d6ng đ hp đã mang l8i rt nhi1u

ti4n lC i cho nhEng ng37 i có qu th7 i gian h8n hp. Nh3ng nFu chúng ta l8m d6ng đ hpquá mc v1 lâu dài s mang l8i nhEng hu qu5 không tt cho c th đc bi4t là đi v i tr em. Vì vy, m9i ng37 i nên l3u ý cn thn khi s d6ng các mc hàng đ hp.

c. PhE n ng ankyl hóa thay th nguyên t hi đ ro c a nhóm - NH 2 d. PhE n ng th nhân thC m c a anilin. IV. ng d F ng và đ iu ch .1. ng d F ng.

Câu hi th5o lun: Nêu các ng d6ng ca amin?Đáp án:

- Các ankylamin đ3C c dùng trong tBng hC p hEu c , đc bi4t là các điamin.





89

- Anilin là nguyên li4u quan tr9ng trong công nghi4p phm nhum ( phm azo, đenanilin…), cao phân t ( nha anilin formandehit…), d3C c phm…

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 2.3C ( Cn thn khi dùng thuc nhum tóc)Câu hi th5o lun: NhEng nguy c tìm n khi s d6ng thuc nhum tóc?

Đáp án:- Thuc nhum tóc có cha nhi1u thành phDn hóa h9c không tt đi v i sc khe

ng37 i s d6ng.- D ng do thuc nhum tóc ngày càng phB biFn.- Thuc nhum tóc ngoài vi4c gây d ng còn làm r6ng tóc, viêm da, nm, thm chí

ng đc và ung th3.Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 2.4C ( Phm màu đc h8i)Câu hi th5o lun: Tác h8i ca vi4c s d6ng các phm màu trong thc phm?

Đáp án:- Hóa cht đc h8i trong phm màu có th gây 5nh h3A ng lâu dài đFn sc khe, thm

chí dn đFn ung th3 đc bi4t là đi v i tr em.- Có th gây ng đc cp tính cho ng37 i s d6ng mc dù ch2 ăn mt l3C ng rt nh.

- Các hóa cht tích t6 lâu dài gây ng đc mãn tính: ri lo8n tF bào, phát sinh ungb3 u, gây suy gi5m chc năng gan, thn.


Chí Minh, 2002.5.2. NguyA n ThE Thìn (dch), Cht đc trong thc phm, Nhà xut b5n khoa h9c k

thut.5.3. Hóa h9c & ng d6ng, T8p chí ca hi hóa h9c Vi4t Nam – ISSN 0866 – 7004,

Hà Ni, 2007.

5.4. B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa hóa h9c l p 12, Nhà xut b5n giáo d6c,2007.Các trang web tham kh5o:

http://www.tienphongonline.com.vn http://www.dantri.com.vn http://www.vietbao.com.vn





90



1. Tên bài: ĐI CNG V POLIME ( Bài 16, ch3 ng IV, Hóa h9c l p 12)2. Tên vic làm: nh h3A ng ca polime đFn môi tr37 ng.

3. Mc đích :- H9c sinh biFt tính cht vt lí và hóa h9c ca polime t đó thy đ3C c nhEng 5nh

h3A ng ca polime đ i v i môi tr37 ng.- H9c sinh biFt cách s d6ng và x lí các s5n phm làm t polime nh3 thF nào là hC p lí

không 5nh h3A ng đFn môi tr37 ng.4. H thng các vic làm:

I. Đ nh ngh a, phân loAi và danh pháp1. Đ nh ngh a

2. Phân loAi. 3. Danh pháp.

II. C u trúc III. Tính ch t1. Tính ch t v t lí :

Câu hi th5o lun: Nêu các tính cht vt lí ca Polime ?Đáp án:

HDu hFt nhEng polime là nhEng cht rn, không bay h i, không có nhi4t đ nóng ch5yxác đnh mà nóng ch5y A mt kho5ng nhi4t đ khá rng.

Khi nóng ch5y, đa s polime cho cht lng nh t, đ ngui rn l8i g9i là cht do.Mt s polime không nóng ch5y khi nung nóng mà b phân hy g9i là cht nhi4t rn.Đa s polime không tan trong các dung môi thong th37 ng, mt s tan đ3C c trong dung

môi thích hC p cho dung dch nh t, thí d6: cao su tan trong benzene…Nhi1u polime có tính do (PE, PP,… ), mt s có tính đàn hi (cao su,…), mt s kháccó th kéo thành sC i dai b1n (nilon-6, t sC i,…), hay sC i trong sut mà không giòn nh3: polimetyl metacrilat

Các polime có th cách đi4n, cách nhi4t hay bán dn.Giáo viên đt vn đ1 tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng A các c sA s5n xut cao su.Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 3.1C ( C sA s5n xut cao su gây ô nhim môi

tr37 ng)Câu hi th5o lun:Câu 1: S5n xut cao su gây ô nhim môi tr37 ng nh3 thF nào? Hãy cho biFt các cht

gây ô nhim có trong n3 c th5i?Đáp án:

Quá trình s5n xut cao su th5i ra nhi1u cht th5i hEu c gây ô nhim môi tr37 ngn3 c. Cht th5i ch3a qua x lí đ3C c th5i trc tiFp vào môi tr37 ng làm cho ngun n3 c xunhquanh b đen, có mùi hôi thi. Khi các cht hEu c th5i ra b phân hy nhi1u cht đc h8i làmô nhim môi tr37 ng đt, n3 c, không khí.

Câu 2: Các cht gây ô nhim môi tr37 ng có trong n3 c?Đáp án:





91

Các cht th5i hEu c , các ph6 phm và hóa cht s d6ng trong quá trình l3u hóa caosu nh3: l3u hunh…

2. Tính ch t hóa h c a. PhE n ng gi nguyên mA ch Polime b. PhE n ng phân c t mA ch Polime. c. PhE n ng tăng mA ch Polime.

IV. Điu ch Polime1. PhE n ng trùng h p

2. PhE n ng trùng ng4 ngGiáo viên đt vn đ1:Đ nha, túi gói hng ngày bng cht do tBng hC p sau khi thâm nhp vào môi tr37 ng

rt khó b phân hy, ph5i sau rt nhi1u năm m i có th b phân hy, mt s lo8i nFu có phânhy l8i tan ra nhi1u cht đc làm ô nhim đt đai.

Gíao viên cho h9c sinh xem video clip 3.2C (Gi5i quyFt vn đ1 rác th5i nói chung, rácth5i nha nói riêng)

Câu hi th5o lun:

Câu 1: Làm thF nào đ gi5i quyFt vn đ1 ô nhim cht do phF th5i?Đáp án:- Trng cây trên bãi rác- Dùng làm g8ch l

Câu 2: Ngoài các bi4n pháp x lý rác th5i nh3 đã nêu trong đo8n phim còn có bi4npháp nào khác không? Nêu 3u và nh3C c đim ca tng bi4n pháp?Đáp án:

Bi4n pháp đ3C c áp d6ng đDu tiên là đt cháy. Nh3ng khi đt cháy các khí đc l8i s5nsinh ra nh3 clo, hydrolorit,…bay vào không khí làm ô nhim môi tr37 ng khí quyn.

Do đt cháy phF li4u không ph5i là ph3 ng pháp ti 3u, ng37 i ta đã chuyn sang bi4n

pháp chôn sâu chúng vào trong lòng đt. Nh3ng các phF li4u đó dù b chôn sâu nh3ng nFu cónhEng trn m3a l n, đng đt thì nó l8i đ3a lên mt đt gây ô nhim môi tr37 ng. Nh3 vychôn sâu các phF li4u t các cht do tBng hC p vn ch3a ph5i là bi4n pháp tha đáng.

Mt s n3 c trên thF gi i đã x lí ngun cht do bng cách thu gom và tái sinh. H9 cho thu nht phF th5i cht do ri tái sinh thành s5n phm m i. Ph5i biFt phân lo8i rác: ráchEu c thì dùng làm phân bón, còn rác vô c nh3 nhEng kim lo8i (Al, Fe…) thì s đ3C c táichF. Đc bi4t, A philippin còn tái t8o nha và phF li4u thành g8ch l. Đây là bi4n pháp khôngch2 h8n chF ô nhim môi tr37 ng mà còn đem l8i ngun thu nhp l n t nha và phF li4u b đi.

Bi4n pháp tt nht là nghiên cu lo8i cht do d phân hy mà không làm ô nhim môitr37 ng. Nh3ng rt khó thc hi4n.

Ngoài ra còn dùng rác th5i đã phân hy đ trng hoa, cây king.Mt bi4n pháp nEa cng rt phB biFn đó là dùng thuF đ kim soát vi4c s d6ng túi

nilon.

5.Tài liu tham kho:5.1. Hoàng V ăn Bính, Đc cht h9c công nghi4p và d phòng nhim đc, Nhà xut b5n

khoa h9c và k thut TP.HCM, 2002.5.2. Đng Kim Chi, Hóa h9c môi tr37 ng, Nhà xut b5n giáo d6c, Hà Ni, 2001.





92

MÔ ĐUN – 4Nguyn Th Thu H ng


1. Tên bài: CÁC VT LIU POLIME ( Bài 17, ch3 ng IV, Hóa h9c l p 12)2. Tên vic làm: nh h3A ng ca polime đFn môi tr37 ng.

3. Mc đích :- H9c sinh biFt đ3C c các vt li4u đ3C c s5n xut t polime. NhEng 5nh h3A ng nghiêm

tr9ng ca các lo8i polime ca các lo8i polime này đFn sc khe con ng37 i và đi v i môitr37 ng.

- Phân lo8i đ3C c các lo8i rác th5i sinh ho8t làm t polime đ tái s d6ng hay tái chF.- Ý thc đ3C c nhEng vi4c làm h8n chF ô nhim môi tr37 ng do các vt li4u polime.

4. H thng các vic làm: I. Ch t d o:1. Đ nh ngh a

2. M t s h p polime dung làm ch t d o.

a. Polietilen (PE).PE là cht do m1m, nóng ch5y A nhi4t đ l n h n 1100C, có tính tr t3 ng đi caankan m8ch dài.

Câu hi th5o lun: Nêu ng d6ng ca PE?Đáp án:

Polietilen (PE) có đ n phân là CH2=CH2, là hC p cht có đ thm n3 c nh, tính đànhi và đ b1n hóa h9c cao.Vì thF nó đ3C c ng d6ng đ làm ng n3 c, bình cha,…

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 4.1C ( Rác th5i nha phân hy chm gây ônhim môi tr37 ng)

Câu hi th5o lun: nh h3A ng ca rác th5i nilon đFn môi tr37 ng?

Đáp án:Bao bì làm bng PE ph5i cDn đFn 400 năm m i phân hy hoàn toàn, vì chúng không b phân hy hoàn toàn, vì chúng không b vi sinh vt phân hy và cng không b phân gi5i d3 iánh sáng mt tr7 i. Vì thF khi chôn rác nilon làm ô nhim đFn môi tr37 ng đt, n3 c. Còn khiđt rác s th5i ra các khí đc CO, CO2… làm ô nhim môi tr37 ng không khí.Vy đt vàchôn rác không ph5i là bi4n pháp tt đ x lí rác th5i.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 4.2C ( Chôn lp rác có là bi4n pháp tt không)Câu hi th5o lun: Chôn lp rác có là bi4n pháp tt không?

Đáp án:Rác th5i nha có th7 i gian phân hy chm, ph5i mt rt nhi1u năm m i phân hy đ3C c.

Vì thF chôn rác th5i nha s làm ô nhim môi tr37 ng đt, n3 c. Đc bi4t là các lo8i rác th5imang mDm b4nh t các b4nh vi4n nFu không có bi4n pháp x lí hC p lí mà chôn lp s làngun gc gây ô nhim môi tr37 ng và 5nh h3A ng nghiêm tr9ng đFn sc khe con ng37 i.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 6.1A (Đt rác th5i nha gây ô nhim môitr37 ng)

Câu hi th5o lun:Câu 1: Các cht đc h8i đ3C c sinh ra trong quá trình đt rác th5i nha?

Đáp án:Các cht đc h8i: khí SO2, chì, cadimi…thm chí có c5 ddioxxin gây đc cho con ng37 i.





93

Câu 2: Đt rác th5i nha gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đi v i môi tr37 ng và sc khecon ng37 i?Đáp án:

- Trong cao su có cha l3u hunh, nên khi đt rác th5i nha t8o ra mt l3C ng l n khíSO2, là mt l3C ng khí rt đc cho h4 hô hp, có kh5 năng phát tán m8nh gây ô nhim khôngkhí. Mt l3C ng l n khí SO2 s dn đFn khó thA thm chí có th t vong.

- Khi đt rác th5i nha còn sinh ra nhi1u cht đc h8i khác nh3 chì, cadimi, đioxingây đc cho con ng37 i…

Câu 3: Nêu các bi4n pháp x lý rác th5i nha hi4u qu5 mà không gây ô nhim môitr37 ng?Đáp án:

Các bi4n pháp x lý rác th5i nha hi4u qu5 và không gây ô nhim môi tr37 ng: phânlo8i rác và tái s d6ng chúng, dùng rác th5i nha làm g8ch l, s5n xut đi4n thu đ3C c t khímetan A các bãi rác,…

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 4.3C ( Phân lo8i rác sau khi s d6ng)Câu hi th5o lun: Nêu nhEng vi4c làm c6 th đ tái chF rác th5i nilon?

Đáp án:- Ph5i biFt phân lo8i rác: rác hEu c thì dùng làm phân bón, còn rác vô c nh3 nhEngkim lo8i (Al, Fe…) thì s đ3C c tái chF.

- Philippin, ng37 i ta s d6ng rác th5i và nha phF li4u đ làm g8ch l nhm h8n chF ô nhim môi tr37 ng mà còn đem l8i ngun thu nhp cho ng37 i dân. Ngoài ra, các bãi rác làn i th5i ra nhi1u khí metan, con ng37 i đã s5n xut ra biogas và đi4n sinh ho8t. T đó ng37 idân đ3C c s d6ng ngun đi4n và gas mt cách mim phí. Mt bi4n pháp d thc hi4n A Vi4tNam đó là trng cây trên bãi rác.

- Ngoài ra còn đ h8n chF rác th5i nilon ta còn s d6ng các bi4n pháp sau:- S d6ng bao nilon mt cách tiFt ki4m (không c tình xin thêm túi nilon nFu không cDn

thiFt), s d6ng gi xách thay cho túi nilon khi mua sm.- Tái s d6ng túi nilon đ có th dùng nhi1u lDn.- S d6ng túi nilon trong vi4c thiFt kF th7 i trang.- Thay túi nilon bng túi giy.

b. Polivinyl clorua (PVC).Giáo viên thuyFt trình:PVC (polivynyl clorua) đ n phân là vinyl clorua CH2=CH-Cl s5n xut t axetilen và

clo, mui Hg đ3C c dùng làm xúc tác (th5m h9a gây b4nh Minamata A Nht B5n do Hg đ3C cth5i ra môi tr37 ng…)

S phân hy nhi4t polivynyl clorua và các cht đng trùng hC p khác có cha clo (A nhi4t đ t 300oC ) có th sinh ra nhi1u cht đc nh3: HCl, CO2, CO, COCl2 …

Câu hi th5o lun: Tình hình s d6ng túi nilon hi4n nay? nh h3A ng ca rác th5i nilonnói riêng, rác th5i nói chung đFn sc khe con ng37 i?Đáp án:

Do ý thc kém nên rác nilon sau khi s d6ng b vt khp m9i n i: trên các dòng sông,trên các con đ37 ng …Rác th5i là n i trú n ca nhi1u sinh vt gây b4nh nh3 rui, mui…làm 5nh h3A ng đFn sc khe con ng37 i.

c. Polimetyl metacrilat d. Poliphenolfomanđehit (PPF)





94

3. Khái ni8 m v v t li8u compozit III. T C t ng h p và tC nhân tA o IV. Cao su thiên nhiên và cao su t ng h pV. Keo dán


5.1. Hoàng V ăn Bính, Đc cht h9c công nghi4p và d phòng nhim đc, Nhà xut b5nkhoa h9c và k thut, Thành ph HCM,2002

5.2. Đng Kim Chi, Hóa h9c môi tr37 ng, Nhà xut b5n giáo d6c, Hà Ni, 2001





95



1. Tên bài: TÍNH CHT CA KIM LOI – DÃY ĐIN HÓA( Bài 18, ch3 ng V, Hóa h9c l p 12)

2. Tên vic làm: Hiu tính cht vt lí chung ca kim lo8i. BiFt tính cht hóa h9c đc tr3ngvà dãy đi4n hóa ca kim lo8i.3. Mc đích:

- H9c sinh biFt tác h8i ca mui kim lo8i đFn môi tr37 ng.- H9c sinh biFt các c sA s5n xut hóa cht gây ô nhim môi tr37 ng.- H9c sinh biFt bi4n pháp x lý tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng ca các c sA s5n xut

hóa cht.4. H thng các vic làm:

I. Tính ch t v t lí.1. Tính ch t chung.

2. GiEi thích a. Tính d o b. Tính d 6 n đi8 n c. Tính d 6 n nhi8 t d. Ánh kim II. Tính ch t hóa h c.

Tính chât hóa h9c chung ca kim lo8i là tính kh.M Mn+ + ne

1. Tác d F ng v5 i phi kim a. Tác d F ng v5 i clo

2Zn + Cl2 ZnCl2 b. Tác d F ng v5 i oxi c. Tác d F ng v5 i l 4 u hu nh

Nhi1u kim lo8i có th kh l3u hunh t s oxi hóa 0 (S0) xung s oxi hóa -2( S-2). Ph5n ng cDn đun nóng ( tr Hg)

Fe + S T0 FeS

Hg + S HgS 2. Tác d F ng v5 i dung d ch axit a. Tác d F ng v5 i dung d ch HCl, H

2SO

4 loãng

Fe + HCl FeCl2 + H2

b. Tác d F ng v5 i dung d ch HNO 3 , H 2SO 4 đ c

Cu + 2 H2SO4 CuSO4 + SO2 + 2H2O 3. Tác d F ng v5 i n45 c 4. Tác d F ng v5 i dung d ch mu i

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 5.1C ( S5n xut mui kim lo8i gây ô nhimmôi tr37 ng)





96

Câu hi th5o lun:Câu 1: Gi5i thích nguyên nhân gây ô nhim môi tr37 ng ca c sA s5n xut mui kim

lo8i?Đáp án:

Các mui kim lo8i nh3 ZnCl2, ZnSO4, FeCl2, FeSO4, mui kali...không qua x lí x5 trc tiFp vào môi tr37 ng xung quanh, gây ô nhim ngun n3 c, có mùi khó chu gây ô

nhim môi tr37 ng không khí đng th7 i làm cho thc vt kém phát trin.Câu 2: Nêu bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng ca các c sA s5n

xut mui kim lo8i?Đáp án:

Các c sA s5n xut ph5i th37 ng xuyên kim tra cht ch h4 thng x lý n3 c th5i đ5mb5o n3 c th5i ph5i đ3C c x lý ri m i th5i ra môi tr37 ng, ...

III. Dãy đi8 n hóa c a kim loAi1. C p oxi hóa kh c a kim loAi

2. So sánh tính ch tt c a các c p oxi hóa- kh 3. Dãy đi8 n hóa c a kim loAi

4. Ý ngh a c a dãy đi8 n hóa c a kim loAi

5. Tài liu tham kho:B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa hóa h9c 12, Nhà xut b5n giáo d6c, 2007.





97



1. Tên bài: HP KIM (Bài 19, ch3 ng V, Hóa h9c l p 12)2. Tên vic làm:

- Giúp cho h9c sinh biFt hC p kim là gì và cu t8o nh3 thF nào?- BiFt tính cht và ng d6ng ca hC p kim.

3. Mc đích:- H9c sinh biFt vàng là mt kim l8i quí.- H9c sinh biFt vi4c tn thu vàng t các qung th5i vàng gây ô nhim môi tr37 ng.- H9c sinh biFt các bi4n pháp x lý tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng do tn thu vàng t

các qung th5i vàng.4. H thng các vic làm:

I. Khái ni8 m II. Tính ch t

III. ng d F ng.Trên thc tF hC p kim đ3C c s d6ng nhi1u h n kim lo8i nguyên cht.HC p kim đ3C c s d6ng rng rãi trong nhi1u ngành công nghi4p quc dân:- NhEng hC p kim nh b1n, chu đ3C c nhi4t đ cao và áp sut cao dùng đ chF t8o tên

la, tàu v tr6, máy bay, ô tô…- NhEng hC p kim có tính b1n hóa h9c, c h9c cao dùng đ chF t8o các thiFt b trong

ngành dDu m và công nghi4p hóa cht.- NhEng hC p kim cng và b1n dùng đ xây dng nhà ca, cDu cng…- NhEng hC p kim không g2 dùng đ chF t8o các d6ng c6 y tF, d6ng c6 làm bFp…Vàng rt đp nh3ng rt m1m, các đ trang sc bng vàng tinh khiFt d b biFn d8ng và

mòn. HC p kim vàng v i Ag, Cu (vàng tây) đp và vàng dùng đ chF t8o đ trang sut vàtr3 c đây mt s n3 c còn dùng đ đúc ti1n.Vàng là mt kim lo8i quí,vàng đ3C c khai thác t các m vàng.Vi4c tn thu vàng t các

qung th5i vàng gây ô nhim môi tr37 ng.Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 6.1C ( Tn thu vàng t các qung th5i vàng gây

ô nhim môi tr37 ng)Câu hi th5o lun:Câu 1: Trong các qung th5i vàng có cha các cht đc h8i nào gây ô nhim môi

tr37 ng?Đáp án:

- Các cht đc h8i có trong qung th5i vàng: thy ngân, xianua...Câu 2: Bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng do tn thu vàng t các

qung th5i vàng?Đáp án:

- Các c quan chc năng ph5i th37 ng xuyên kim tra giy phép và tình tr8ng gây ônhim môi tr37 ng ca các c sA tn thu vàng t các qung th5i vàng.

- Có hình thc x ph8t đi v i các c sA tn thu vàng trái phép.5. Tài liu tham kho:

B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa hóa h9c 12, Nhà xut b5n giáo d6c, 2007.





98



1. Tên bài: S ĐIN PHÂN ( Bài 22, ch3 ng V, Hóa h9c l p 11)2. Tên vic làm: Quá trình m8 đi4n gây ô nhim môi tr37 ng.

3. Mc đích:- H9c sinh biFt đ3C c các ng d6ng ca s đi4n phân.- H9c sinh biFt quá trình m8 đi4n th5i ra các hóa cht đc h8i gây ô nhim môi

tr37 ng.- H9c sinh biFt các gi5i pháp khc ph6c tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng trong quá trình

m8 đi4n.4. H thng các vic làm:

I. M t s khái ni8 m v s7 đi8 n phân. II. S7 phân các ch t đi8 n ly.1. S7 đi8 n phân NaCl nóng chE y.

2. S7 đi8 n phân dung d ch CuSO 4 ( các đi8 n c7 c b ng graphit) III. ng d F ng c a s7 đi8 n phân.1. Điu ch các kim loAi.

2. Điu ch m t s phi kim nh4 H 2 , O 2 , F 2 , Cl 2 3. Điu ch m t s h p ch t nh4 KmNO 4 , NaOH, H 2O 2 , n45 c Gia-ven… 4. Tinh ch m t s kim loAi nh4 Cu, Pb, Zn, Fe, Ag, Au,…b ng ph4C ng pháp đi8 n phân. 5. M A đi8 n: đ b5o v4 kim lo8i chng ăn mòn và t8o v đp cho kim lo8i, nh3 m8 km,thiFc, niken, b8c, vàng…

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 7.1C ( C sA m8 đi4n gây ô nhim môi tr37 ng)Câu hi th5o lun:

Câu 1: Cho biFt các hóa cht đc h8i đ3C c th5i ra trong quá trình m8 đi4n?Đáp án:- Các hóa cht đc h8i nh3 axit sunfuric, natri clorua, dung dch ki1m, thy ngân,

xyanua, các cht th5i cha nhi1u ion kim lo8i nng…Câu 2: Quá trình m8 đi4n gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng?

Đáp án:Quá trình m8 đi4n th5i ra các cht th5i cha nhi1u ion kim lo8i nng gây nguy him

đFn sc khe con ng37 i và môi tr37 ng sng nFu c sA m8 đi4n không có h4 thng x lýn3 c th5i tr3 c khi th5i ra môi tr37 ng.

Câu 3: Nêu các bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng trên?Đáp án:

- Các c quan chc năng yêu cDu các ch x3A ng dng ngay vi4c x5 th5i không qua x lý và nhanh chóng hoàn thành các th t6c pháp lý v1 b5o v4 môi tr37 ng.

- Thay thF quy trình s5n xut m i có h4 thng x lý n3 c th5i phù hC p.


Chí Minh, 2002.





99

5.2. Hoàng V ăn Bính, Đc cht h9c công nghi4p và d phòng nhim đc, Nhà xutb5n khoa h9c và k thut, 2002.

5.3. B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa Hóa h9c l p 12, Nhà xut b5n giáo d6c,2007.

Các trang web tham kh5o:http://vietnamnet.vn

http://www.vietbao.vn http://www.tuoitre.com.vn





100



1. Tên bài: S ĂN MÒN KIM LOI ( Bài 22, ch3 ng V, Hóa h9c l p 12)2. Tên vic làm: Tác h8i do ăn mòn hóa h9c và ăn mòn đi4n hóa đi v i môi tr37 ng.

3. Mc đích:- H9c sinh biFt đ3C c tác h8i do ăn mòn hóa h9c và ăn mòn đi4n hóa đi v i môi

tr37 ng.- H9c sinh ý thc đ3C c vi4c b5o v4 môi tr37 ng, vì trong môi tr37 ng càng b ô nhim

thì vi4c ăn mòn kim lo8i càng xãy ra nhanh h n.- H9c sinh biFt nhEng ph3 ng pháp h8n chF s ăn mòn kim lo8i.

4. H thng các vic làm: I. S7 ă n mòn kim loAi: II. S7 ă n mòn hóa h c. III. S7 ă n mòn đi8 n hóa.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 8.1C ( N3 c ô nhim do đ37 ng ng b ănmòn)Câu hi th5o lun:Câu 1: T8i sao đ37 ng ng dn n3 c b ăn mòn?

Đáp án:Do quá trình s d6ng lâu dài, l p b5o v4 bao ph trong đ37 ng ng b bong tróc, n3 c

tiFp xúc v i l p kim lo8i ca đ37 ng ng dn đFn ăn mòn đi4n hóa.Câu 2: Công thc hóa h9c ca các cht gây đ6c ngun n3 c?

Đáp án: Các cht gây đ6c ngun n3 c là: Fe2O3, MnO2… Câu 3: Tình tr8ng ngun n3 c sinh ho8t ô nhim do đ37 ng ng b ăn mòn gây 5nh

h3A ng nh3 thF nào đFn ng37 i dân?Đáp án:- N3 c sinh ho8t b đ6c và có màu vàng nh3 n3 c trà gây 5nh h3A ng đFn ng37 i dân.

Các cht sinh ra trong quá trình đi4n hóa đóng thành l p rn trên thành ng dn n3 c có th nht thêm mt s vi sinh vt đc h8i.

- S d6ng ngun n3 c ô nhim trong th7 i gian dài s mc các b4nh nguy him.Câu 4: Nêu các gi5i pháp h8n chF hi4n t3C ng ăn mòn đi4n hóa làm đ6c ngun n3 c?

Đáp án:- Có th chng ăn mòn đi4n hóa bng cách s n, tráng men, t8o màng b5o v4,…- S d6ng các lo8i ng dn n3 c bng nha…- C5i t8o h4 thng đ37 ng ng tránh xâm thc gây ăn mòn và thay thF nhEng đo8n b

rò r2. IV. Ch ng ă n mòn kim loAi

Giáo viên đt vn đ1:D3 i tác đng ca môi tr37 ng, kim lo8i b xâm thc, b ăn mòn trong không khí,

trong đt hay trong vùng ngp n3 c làm cho tuBi th9 công trình b xung cp nhanh. L p ròr2 không đng đ1u, nguy him nht là các d8ng r2 đim, r2 l làm gi5m kh5 năng chu t5i cakFt cu.





101

Cng có nhi1u quan ni4m cho rng các kFt cu bê tông ct thép không b ăn mòn,nh3ng t lý thuyFt đFn thc tF, các kFt cu bê tông ct thép b hng nng do ct thép b ănmòn, gây tr3 ng nA , tăng th tích bên trong, mt liên kFt giEa ct thép và bê tông làm gi5mkh5 năng chu t5i và tuBi th9 công trình.

Câu hi th5o lun: Nêu nhEng ph3 ng pháp chng ăn mòn kim lo8i?Đáp án:

- B5o v4 b1 mt.- Ph kín b1 mt kim lo8i mt l p s n, dDu mA , cht do…l p b5o v4 b1n vEng v i

môi tr37 ng và có cu t8o khít không cho không khí và n3 c thm qua.- Đc bi4t các cht s n này ph5i an toàn, không gi5i phóng cht đc vào môi tr37 ng

5nh h3A ng đFn sc khe con ng37 i.V. BE o v8 đi8 n hóa

Chng ăn mòn catot là s d6ng b5n cht ca quá trình ăn mòn đi4n hóa đ xây dngthành mt h4 gm catot (kim lo8i cDn b5o v4) và anot. Anot đ3C c ch9n nh3 Mg, Al, Zn làmvt li4u hy sinh thay thF cho st thép cDn b5o v4 vì các kim lo8i này đ1u đng tr3 c Fe trongdy đi4n hóa. Trong h4 luôn tn t8i dòng đi4n mt chi1u đi qua giEa anot và catot, xut phát

t s chênh l4ch đi4n thF giEa hai kim lo8i khác nhau trong môi tr37 ng tn t8i dung dchđi4n phân là n3 c do b áp đt t ngun đi4n mt chi1u bên ngoài.Nghiên cu chF t8o các lo8i hC p kim b1n chng ăn mòn, tùy theo m6c đích s d6ng

ng37 i ta s chF t8o nhi1u lo8i hC p kim khác nhau nh3: hC p kim Fe-Cr, hC p kim Cr-Ni…Ng37 i ta còn s d6ng vi khun t8o nhEng l p màng sinh h9c b5o v4 kim lo8i, thân

thi4n v i môi tr37 ng.

5. Tài liu tham kho:5.1. Hoàng V ăn Bính, Đc cht h9c công nghi4p và d phòng nhim đc, Nhà xut

b5n khoa h9c và k thut, 2002.

5.2. B giáo d6c và đào t8o, Ch2 th sinh h9c môi tr37 ng, Nhà xut b5n giáo d6c,2007.5.3. B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa hóa h9c l p 12, Nhà xut b5n giáo d6c,


http://www.vietnamnet.vn http://vietbao.vn http://vinachem.com.vn





102


( LuFn văn tt ngip đi hc, Đi hc Cn Th , 2008)

1. Tên bài: KIM LOI KIM ( Bài 28, ch3 ng VI, Hóa h9c l p 12)2. Tên vic làm: Tính đc h8i ca mt s ph6 gia trong thc phm nh3 hàn the, mui

diêm…3. Mc đích:

- H9c sinh biFt đ3C c tính đc h8i ca mt s ph6 gia trong thc phm nh3 hàn the,mui diêm…

- H9c sinh ý thc đ3C c vi4c h8n chF s d6ng ph6 gia đc h8i đ giE gìn sc khe chob5n thân và nhEng ng37 i xung quanh.4. H thng các vic làm

I. V trí và c u tA o. II. Tính ch t v t lý. III. Tính ch t hóa h c.

1. Tác d F ng v5 i phi kim. 2. Tác d F ng v5 i axit. 3. Tác d F ng v5 i n45 c. IV. ng d F ng và điu ch .1. ng d F ng c a kim loAi ki m

Giáo viên thuyFt trình:Kim lo8i ki1m có rt nhi1u ng d6ng quan tr9ng trong đ7 i sng, nh3ng mt s ph6

gia thc phm t hC p cht ca kim lo8i ki1m l8i 5nh h3A ng không tt đFn sc khe conng37 i.› Hàn the.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 9.1C ( Hàn the b cm s d6ng trong ph6 giathc phm)Câu hi th5o lun:Câu 1: Hãy cho biFt tên và công thc hóa h9c ca hàn the?

Đáp án:- Hàn the là mt lo8i hóa cht đ3C c biFt đFn v i nhi1u tên g9i khác nhau nh3 Tinhal,

Borax, bng sa, bàng sa, nguyên th8ch…- Tên khoa h9c ca hàn the là natri borat.- Công thc hóa h9c là: Na2B4O7.10H2O.Câu 2: T8i sao hàn the l8i b cm dùng làm ph6 gia thc phm?

Đáp án:- Hàn the là ph6 gia b cm s d6ng vì có đc tính khá cao.- Li1u t 5g (mt mung cà phê) đã gây ng đc cp tính, có th t vong.- Hàn the gây gi5n c m8ch máu, làm ng đc máu, đt biFn ung th3 A d8 dày, thc

qu5n.- Th37 ng ch2 gp ng đc hàn the mãn tính, ít gp cp tính. Khi vào c th, hàn the

khó b đào th5i mà tích t6 A gan, đFn khi l3C ng tích t6 trong c th đ l n s gây ng đcmãn tính, 5nh h3A ng đFn gan, thn, biFn ăn, suy nh3C c c th.





103

- Hàn the có th gây nôn ma, tiêu ch5y, co cng c , ban đ da, tr6y tim…Ăn nhi1ucó th gây t vong trong th7 i gian ngn.

- V1 lâu dài có th gây khô da, ri lo8n d8 dày, suy thn mãn tính, gi5m sút trí tu4, teotinh hoàn thm chí b ung th3.

Câu 3: Có th thay hàn the bng cht nào khác không?Đáp án:

Các nhà khoa h9c đã tìm ra mt s cht khác đ thay thF h8n the vn giE nguyên tácd6ng nh3ng không gây đc cho con ng37 i:

- Ph6 gia thc phm PDP, có ngun gc t các lo8i vA thy h5i s5n nh3 tôm, cua vàmai mc, có tính kháng nm và kháng khun cao. Cht này còn làm tăng đ dai, giòn và giátr m thc ca thc ăn, hoàn toàn thay thF hàn the đc h8i.

- CHITOFOOD là lo8i ph6 gia thc phm thay thF hàn the trong chF biFn, b5o qu5nthc phm. CHITOFOOD có d8ng bt tan trong n3 c, đ3C c s5n xut t v tôm, cua, maimc ng. Đây là ngun nguyên li4u s có trong n3 c, đc bi4t có th tn d6ng d3 phm cacác ho8t đng chF biFn, s5n xut thy s5n.› Mu i diêm.

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 3.3B ( Mui diêm)Câu hi th5o lun: Bi4n pháp h8n chF s d6ng các cht có h8i cho sc khe conng37 i trong thc phm nói chung và mui diêm nói riêng?Đáp án:

- Giáo d6c, nâng cao trình đ hiu biFt trong nhân dân đ ý thc đ3C c tính đc h8i cacác cht đc mà không dùng trong sinh ho8t, trong đ7 i sng hng ngày.

- Kim tra cht l3C ng s5n phm A các c sA s5n xut, có bi4n pháp m8nh đi v i các c sA có s d6ng đc gia nghiêm cm trong thc phm. Vi4c kim tra này cDn ph5i tiFn hànhth37 ng xuyên và bt c lúc nào.

- Qu5n lí các lo8i hóa cht đc h8i, nghiêm cm s buôn bán tràn lan.›

Đ56 ng hóa hc.Giáo viên thuyFt trình:Đ37 ng hóa h9c (sodium cyclamate) có đ ng9t 30 - 40 lDn đ37 ng mía ( xut x t

Trung Quc, có kh5 năng gây ung th3) không nm trong danh m6c B y tF cho phép s d6ng.

Câu hi th5o lun: T tác h8i ca các ph6 gia đc h8i đã đ3C c gi i thi4u A trên hãynêu các bi4n pháp ngăn nga?Đáp án:

Các bi4n pháp ngăn nga s d6ng các cht có h8i cho sc khe trong thc phm:- Giáo d6c nâng cao trình đ hiu biFt trong nhân dân đ ý thc đ3C c tác h8i ca các

ph6 gia đc h8i mà không s d6ng trong thc phm, trong đ7 i sng hàng ngày.- Kim tra cht l3C ng s5n phm A các c sA s5n xut, có bi4n pháp m8nh m đi v i

các c sA có s d6ng ph6 gia đc h8i nghiêm cm. Vi4c kim tra này ph5i tiFn hành th37 ngxuyên m9i lúc m9i n i.

- Qu5n lý các lo8i hóa cht đc h8i, cm buôn bán tràn lan.- Thay thF các ph6 gia đc h8i bng nhEng cht khác an toàn nh3ng vn đ5m b5o cht

l3C ng.- CDn l3u ý, bt c lo8i ph6 gia nào nFu s d6ng s l3C ng ít nh3ng trong th7 i gian

liên t6c, th37 ng xuyên chc chn đ1u không tt cho sc khe.





104

2. Điu ch

5. Tài liu tham kho:5.1. NguyA n Đ7 c L5 ng, PhBm Minh Tâm, V4 sinh an toàn thc phm, Nhà xut b5n

khoa h9c và k thut.5.2. NguyA n ThE Thìn (dch), Cht đc trong thc phm, Nhà xut b5n khoa h9c và k

thut.5.3. B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa hóa h9c l p 12, Nhà xut b5n giáo d6c,


http://thuquanvietnam.blogspot.com http://vietnamnet.vn http://vietbao.vn





105



1. Tên bài: NHÔM ( Bài 33, ch3 ng VI, Hóa h9c l p 12)2. Tên vic làm: Vn đ1 môi tr37 ng trong khai thác và chF biFn qung Bôxit.

3. Mc đích:H9c sinh biFt đ3C c các cht th5i phát sinh trong quá trình khai thác và chF biFn qung

Bôxit gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng và sc khe con ng37 i.4. H thng các vic làm:

I. V trí và c u tA o. II. Tính ch t v t lý. III. Tính ch t hóa h c.1. Tác d F ng v5 i phi kim.

2. Tác d F ng v5 i axit. 3. Tác d F ng v5 i oxit kim loAi.

4. Tác d F ng v5 i bazC IV. ng d F ng và sE n xu t.1. ng d F ng

Câu hi th5o lun:Câu 1: Nêu mt s ng d6ng ca nhôm?

Đáp án:- S5n xut đ nhôm.- ChF t8i hC p kim nhôm.- Dùng trong công nghi4p giy, công nghi4p in, san xut d3C c phm, s5n xut thiFt b

đi4n, s5n xut bao bì…

- Trong s n, m8 kim lo8i.Câu 2: Nhôm có 5nh h3A ng gì đFn sc khe con ng37 i?Đáp án:

- Vi4c hp th6 nhôm vào c th s khác nhau, tùy thuc vào nhi1u nhân t, nh3 lo8ihC p cht nhôm, thành phDn ca thc phm đ3C c ăn, tuBi tác và sc khe ca ng37 i s d6ngs5n phm có cha nhôm.

- T8i hi nghi quc tF lDn th nht v1 kim lo8i và não, đ3C c tB chc t8i Ý năm 2000,các chuyên gia có nhEng nhn đnh nh3 sau: đc tính thDn kinh ca nhôm đã đ3C c biFt t mt thF k qua. GDn đây, nhôm b xem là nguyên nhân gây ra tình tr8ng b4nh lý ( b4nh não,b4nh x3 ng, chng thiFu máu). Ngoài ra, cng có gi5 thuyFt cho rng nhôm là mt nhân t góp phDn trong vi4c gây ra các b4nh suy thoái thDn kinh, trong đó có b4nh Alzheimer ( sa súttrí tu4 A ng37 i cao tuBi).

- Cng có nhEng nghiên cu cho thy có th có s liên quan giEa l3C ng nhôm đ3avào c th v i b4nh x cng và teo c bên (b4nh Lou Gehrig) và b4nh Parkinson (b4nh li4trung, th37 ng x5y ra A ng37 i cao tuBi). Ngoài ra, nhi1u nghi vn cng đt ra v1 nguy c sckhe ti1m tàng đi v i nhEng tr em ung sa có cha nhôm.

2. SE n xu tNhôm đ3C c khai thác t m bôxit bng ph3 ng pháp đi4n phân.Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 10.1C ( Khai thác và chF biFn qung bôxit)





106

Câu 1: Hãy cho biFt thành phDn hóa h9c ca bôxit? K tên các cht th5i phát sinhtrong quá trình khai thác và chF biFn qung?Đáp án:

- Thành phDn hóa h9c ch yFu (quy ra oxit) là Al2O3, SiO2, Fe2O3, CaO, TiO2, MgO...trong đó Al2O3 là thành phDn chính ca qung.

- Các cht th5i phát sinh trong quá trình khai thác và chF biFn qung: đt đá th5i,

qung đuôi, x2 than, dDu phF li4u, khí th5i đc bi4t là s phát sinh bùn đ ( cha st oxit vàki1m d3)…

Câu 2: Khai thác và chF biFn qung bôxit gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ngvà sc khe con ng37 i?Đáp án:

Khai thác bôxit gây 5nh h3A ng nghiêm tr9ng đFn môi tr37 ng sng ca chúng ta.- Các cht th5i trong qua trình khai thác không đ3C c x lý s gây ô nhim môi tr37 ng

sng xung quanh khu vc khai thác qung và 5nh h3A ng đFn sc khe con ng37 i.- Nguy c làm thay đBi môi tr37 ng sinh thái, khâu khai thác l thiên đã góp phDn tàn

phá môi tr37 ng , đc bi4t là th5m đng thc vt và gây xói mòn…

5. Tài liu tham kho:5.1. NguyA n Đ7 c Đãn, BS NguyA n Ngc Ngà, Tác h8i ngh1 nghi4p – Bi4n pháp an

toàn, Nhà xut b5n xây dng.5.2. Lê Xuân Khuông, Vn đ1 ô nhim trong công nghi4p m và luy4n kim, Nhà xut

b5n giáo d6c.5.3. B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa hóa h9c l p 12, Nhà xut b5n giáo d6c,


http://ktdt.com.vn http://www.vinechem.com.vn http://www.vnn.vn http://www.tuoitre.com.vn





107



1. Tên bài: MT S HP CHT QUAN TRNG CA NHÔM( Bài 34, ch3 ng VI, Hóa h9c l p 12)

2. Tên vic làm: nh h3A ng ca đ dùng t nhôm phF li4u.3. Mc đích:

- H9c sinh biFt đ3C c nhEng ng d6ng ca các hC p cht ca nhôm trong đ7 i sng hàngngày.

- H9c sinh biFt đ3C c các cht đc gi5i phóng ra t các vt d6ng làm bng nhôm, hC pcht nhôm đ có cách s d6ng, b5o qu5n cho tt và an toàn.

- H9c sinh biFt bi4n pháp h8n chF nhEng tác h8i do s d6ng các d6ng c6 đun nu,cha đng thc phm bng nhôm.4. H thng các vic làm:A. NHÔM OXIT

I. Tính ch t v t lý và trA ng thái t7 nhiên.Câu hi th5o lun: Nêu các vi4c làm tiFp xúc v i Al2O3?Đáp án:NhEng công vi4c tiFp xúc v i Al2O3:

- Khai thác m nhôm, s5n xut qung bôxit.- Ngh1 đúc, hàn, đánh bóng d6ng c6 nhôm.- S5n xut cáp nhôm.Giáo viên nêu vn đ1: NhEng tác h8i ca nhôm oxit đFn sc khe con ng37 i?Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 11.1C ( Đ dùng t nhôm phF li4u)Câu hi th5o lun:

Câu 1: S d6ng các d6ng c6 đun nu, cha đng thc phm bng nhôm gây 5nhh3A ng nh3 thF nào đFn sc khe con ng37 i?Đáp án:

Các ni nhôm đ3C c chF t8o t nhôm phF li4u, gia công không đ5m b5o k ngh4, x lýkhông hFt t8p cht, không t8o đ3C c b1 mt tr v i môi tr37 ng, khi dùng đun nu, cha đngthc phm d t8o c hi thôi nhim các ion nhôm vào thc phm gây 5nh h3A ng đFn sckhe ng37 i ăn ph5i.

Bình th37 ng tF bào thDn kinh không có ion nhôm, khi ion nhôm vào c th, nó có áitính v i các tF bào, tích t6 t8i đó làm cho các tF bào thDn kinh não b biFn tính, dn t i chng“lú ln” s m. Biu hi4n là trí nh gi5m sút, ph5n ng trì tr4, trí năng gi5m, c đng chmch8p.

TiFp xúc nhi1u lDn v i l3C ng nhôm oxit có th b tBn th3 ng phBi, và s hóa phBi v itri4u chng khó thA , có th dn đFn chFt.

Câu 2: Bi4n pháp h8n chF nhEng tác h8i trên?Đáp án:

- Không dùng đ nhôm đ cha đng thc phm qua đêm.- Không dùng đ nhôm đ mui d3a, đánh trng gà, làm num chua, mui mn,

nóng…- Không dùng đ nhôm gia công không đ5m b5o công ngh4.





108

- Không dùng các ni nhôm đã c đ nu thc ăn.- H8n chF dùng đ nhôm đ chF biFn, cha đng thc phm…

II. Tính ch t hóa h c.1. Tính b n v ng.

2. Tính l 4 ng tính. 3. ng d F ng.

B. NHÔM HIĐROXIT1. Tính ch t hóa h c.

2. Tính không b n v5 i nhi8 t 3. Tính l 4 ng tính 4. ng d F ng.C. NHÔM SUNFAT

Câu hi th5o lun: Nêu các ng d6ng ca nhôm sunfat?Đáp án:

- Có nhi1u ng d6ng trong ngành thuc da, công nghi4p giy (làm cho giy khôngthm n3 c), cht cDm màu trong công nghi4p nhum v5i, cht làm trong n3 c…

Giáo viên thuyFt trình:Tác hBi đ n s7 c khe:- Kích thích mi, h9ng, phF qu5n, da.- Kích thích mt và có kh5 năng tBn th3 ng mt.- Xâm nhp vào c th qua đ37 ng hô hp, dây dính vào da, mt.

Gíao viên thuyFt trình: mt s khuyFn cáo v1 nhômT8i hi ngh v1 kim lo8i và não, các chuyên gia đã đ3a ra nhi1u khuyFn cáo liên quan

đFn nhôm, trong đó có nhEng đim quan tr9ng sau đây:- Hàm l3C ng nhôm nên đ3C c công b trong tt c5 các lo8i thc phm và d3C c phm.- Nng đ nhôm trong n3 c tiu cng là mt ch2 th v1 mc đ hp th6 nhôm ca c

th; t2 l4 nhôm đ3C c hp th6 hay bài tiFt tùy thuc vào tính toàn vn ca chc năng thn…- Các lo8i thc phm có tính axit nh3 bp c5i chua, cà,…không đ3C c nu hoc chatrong các vt cha bng nhôm. Trong n3 c bp c5i chua đ3C c nu trong các d6ng c6 bngnhôm, nng đ ion nhôm có th tăng lên đFn 20mg/lit.

5. Tài liu tham kho:5.1. NguyA n Đ7 c Đãn, BS NguyA n Ngc Ngà, Tác h8i ngh1 nghi4p – Bi4n pháp an

toàn, Nhà xut b5n xây dng.5.2. B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa hóa h9c l p 12, Nhà xut b5n giáo d6c,


http://www.vietnamnet.vn http://www.dantri.com.vn http://www.ykhoavn.net http://www.yeusach.com.vn





109



1. Tên bài: HP KIM CA ST ( Bài 42, ch3 ng VII, Hóa h9c l p 12)2. Tên vic làm: Tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng do s5n xut gang thép gây ra.

3. Mc đích:- H9c sinh biFt đ3C c nhEng tác h8i ô nhim môi tr37 ng do vi4c s5n xut gang, thép

gây ra.- H9c sinh biFt 5nh h3A ng ca b6i kim lo8i đi v i sc khe con ng37 i nghiêm tr9ng

nh3 thF nào.- H9c sinh biFt nhEng gi5i pháp x lý phF th5i ti 3u đ h8n chF ô nhim và thu l8i lC i

nhun kinh tF.4. H thng các vic làm:A. GANG

I. Phân loAi, tính ch t và ng d F ng c a gang.

1. Gang tr ng 2. Gang xám II. SE n xu t gang1. Nguyên li8u

2. Nh ng phE n ng hóa h c trong quá trình luy8 n qu ng thành gang. 3. S7 tA o thành gangB. THÉP1. Phân loAi, tính ch t và ng d F ng c a thép

2. Thép th4 ng hay thép ít cacbon. 3. Thép đ c bi8 t

4. SE n xu t thép 5. Nguyên li8u6. Nh ng phE n ng hóa h c trong quá trình luy8 n gang thành thép7. Các ph4C ng pháp luy8 n thép

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 12.1C ( s5n xut gang thép)Câu hi th5o lun:Câu 1: Nêu các cht th5i và khí th5i đc h8i đ3C c sinh ra trong quá trình s5n xut

gang thép?Đáp án:

- Th5i ra mt l3C ng l n các khí nguy him nh3 CO2, CO, NOx, SO2,…- Các máy đt dp và nhi1u lò luy4n phôi thép còn th5i ra mt l3C ng l n các hóa cht

nh3 dung dch ki1m, axit, s n công nghi4p, cht dDu, m ,…Câu 2: S5n xut gang, thép gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng và sc khe


- Quá trình s5n xut gang, thép th5i ra các khí th5i đc h8i CO2, CO, NOx, SO2,…5nhh3A ng nghiêm tr9ng đFn môi tr37 ng nh3 góp phDn gây ra hi4u ng nhà kính, m3a axit, mùquang hóa,…





110

- Các cht th5i trong quá trình s5n xut không qua x lý x5 th5i trc tiFp ra môitr37 ng. Các tác nhân gây h8i y không ch2 tn t8i xung quanh khu vc lò mà còn lan takhp vùng, gây ô nhim ngun n3 c sinh ho8t, đt canh tác nông nghi4p, tàn phá c5nh quanmôi tr37 ng.

- Th5i ra b6i kim lo8i làm ô nhim môi tr37 ng và 5nh h3A ng đFn sc khe con ng37 i.Câu 3: Làm thF nào khc ph6c tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng do s5n xut gang,

thép gây ra?Đáp án:

Các bi4n pháp khc ph6c:- Ch đng x lý, biFn hóa cht phF th5i thành nguyên li4u đ s5n xut ra các s5n

phm khác ph6c v6 công nghi4p và đ7 i sng, tc là tìm ra công ngh4 x lý cht th5i bngph3 ng pháp không th5i hoc ít th5i.

- Ch2 đFn khi không tn d6ng đ3C c nEa m i th5i ra môi tr37 ng.- Xây dng h4 thng x lý n3 c th5i, khí th5i.


5.1. Hoàng V ăn Bính, Đc cht h9c công nghi4p và d phòng nhim đc, Nhà xutb5n khoa h9c và k thut, 2002.5.2. NguyA n Đ7 c Đãn, BS NguyA n Ngc Ngà, Tác h8i ngh1 nghi4p – Bi4n pháp an

toàn, Nhà xut b5n xây dng.5.3. Lê Xuân Khuông, Vn đ1 ô nhim trong công nghi4p m và luy4n kim, Nhà xut

b5n giáo d6c.5.4. B giáo d6c và đào t8o, sách giáo khoa hóa h9c l p 12, Nhà xut b5n giáo d6c,


http://www.tnmt.gov.vn

http://vnexpress.net http://www.vnmedia.vn http://www.nea.gov.vn





111



1. Tên bài: S LC V MT S KIM LOI KHÁC(Bài 44, ch3 ng VII, Hóa h9c l p 12)

2. Tên vic làm: Đc tính ca mt s kim lo8i và hC p cht kim lo8i.3. Mc đích:

- H9c sinh biFt đc tính ca mt s kim lo8i và hC p cht kim lo8i nh3: chì, niken,km,…đi v i sc khe con ng37 i.

- H9c sinh biFt đ3C c các ng d6ng và quá trình s5n xut mt s kim lo8i gây 5nhh3A ng đFn môi tr37 ng nh3 thF nào.

- H9c sinh ý thc đ3C c vi4c h8n chF s d6ng nhEng s5n phm đc h8i, nguy him.4. H thng các vic làm:

I. B C1. Tính ch t

2. ng d F ng 3. TrA ng thái t7 nhiên và đ iu ch II. VÀNG1. Tính ch t

2. ng d F ng 3. TrA ng thái t7 nhiên và đ iu ch

Giáo viên cho h9c sinh xem video clip 13.1C ( Tn thu vàng gây ô nhim môi tr37 ng)Câu hi th5o lun:Câu 1: Hóa cht nào đ3C c s d6ng trong khai thác vàng?

Đáp án: Các hóa cht đ3C c s d6ng: dung dch thy ngân, cyanua…

Câu 2: Khai thác vàng gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng và sc khe conng37 i?Đáp án:

- Khai thác vàng mt cách tùy ti4n, không thc hi4n đúng quy trình đã làm cho cácsông b biFn d8ng, thay đBi dòng ch5y, gây xói l nhi1u di4n tích đt s5n xut và đt A canhân dân, 5nh h3A ng đFn các công trình giao thông.

- Các lo8i hóa cht nh3 thy ngân, mt lo8i kim lo8i đc h8i và cyanua dùng đ raqung t các khu m l8i hòa vào ngun cung cp n3 c sinh ho8t ca các khu dân c3 xungquanh. Thy ngân không b phân hy và luôn nm trong đt, n3 c hay c th đng vt. TiFpxúc v i l3C ng l n thy ngân có th dn đFn chFt ng37 i. Li1u l3C ng ít s gây các b4nh v1 não, thDn kinh và các b4nh di truy1n.

Câu 3: Hãy nêu bi4n pháp h8n chF nhEng tác h8i nghiêm tr9ng trong quá trình khaithác vàng?Đáp án:

- Các c quan chc năng ph5i th37 ng xuyên kim tra giy phép và tình tr8ng gây ônhim môi tr37 ng ca các c sA tn thu vàng t các qung th5i vàng.

- Có hình thc x ph8t đi v i các c sA tn thu vàng trái phép.





112

III. NIKEN1. Tính ch tGiáo viên thuyFt trình

- Ni có th thay thF các kim lo8i thiFt yFu trong các enzym kim lo8i và gây ra s đtgãy các đ37 ng trao đBi cht.

- Do tiFp xúc v i niken gây b4nh lA da, g9ng kính mt, đng h đeo tay bng niken

cng có th gây b4nh lA da. Tri4u chng khi tiFp xúc v i niken, vFt đ sDn, m6c nga A chân, ngón tay, cB tay, sau lan dDn ra có th toàn thân. Qua đ37 ng hô hp, niken lên đFn mivà có th gây ung th3 x3 ng mi.

2. ng d F ng 3. TrA ng thái t7 nhiên và đ iu ch

Câu hi th5o lun:Câu 1: Nêu các ngun th5i ra niken?

Đáp án:- Nng đ trung bình ca Ni trong đt trên thF gi i là 40mg/kg ph6 thuc rt nhi1u

vào b5n cht ca vt li4u gc.

- Ngun Ni l n nht t con ng37 i là vi4c đt cháy nhiên li4u và dDu ăn còn d3. Ni tptrung trong khói th5i ca đng c diesel là 500 – 10.000mg/l. DDu cha nhi1u Ni h n thanđá. Đt cháy than đá là mt ngun th5i quan tr9ng, theo sau là khai thác m, luy4n kim, nuch5y Ni. Ni có mt nhi1u trong các s5n phm xà phòng (100 – 700mg/ kg), bt git và btty.

Câu 2: nh h3A ng ca Ni đFn môi tr37 ng và sc khe con ng37 i?Đáp án:

Ni tích ly cao trong mt s loài thc vt, ki1m hãm s phát trin ca cây và 5nhh3A ng môi tr37 ng đt, n3 c, không khí…Các ph3 ng pháp nh3 đi4n phân đ m8 Ni ánhhng cng đã gây h8i ít nhi1u cho môi tr37 ng do tính đc h8i ca nó khi tích ly trong đt.

IV. K M1. Tính ch tCâu hi th5o lun: Nêu tính đc, tác h8i ca km và các hC p cht ca km?

Đáp án:Đc tính và tác h8i:

- Các mui km có tác d6ng làm săn da và niêm m8c, gây ăn da, gây kích thích đ37 ngtiêu hóa,…

- Chúng là nhEng cht gây nôn khi cho vào mi4ng.- Oxit km (ZnO) có th đc h8i nFu qua đ37 ng tiêu hóa và gây ra b4nh t8m th7 i có

th phong bF các tuyFn bã nh7 n và gây ra eczema sDn, m6n m khi tiFp xúc.Clorua km có tác d6ng ăn da và có th gây loét da.

2. ng d F ng 3. TrA ng thái t7 nhiên và đ iu ch V. THI C1. Tính ch t

2. ng d F ng 3. TrA ng thái t7 nhiên và đ iu ch VI. CHÌ1. V trí – C u tA o nguyên t





113

Câu hi th5o lun: T8i sao cDn ph5i l3u ý đFn nhEng ngun phát th5i chì?Đáp án:

- Chì là mt lo8i cht đc b5n cht, có 5nh h3A ng đFn môi tr37 ng sinh s5n và sckhe con ng37 i đc bi4t là tr em.

- Khi đ3C c phát th5i vào môi tr37 ng thì chì có th7 i gian tn t8i và tích ly lâu dài.Chính vì thF chúng ta cDn quan tâm đFn các ngun phát th5i chì, tác h8i ca chì đi v i sinh

vt, tr8ng thái tn t8i, c chF lan truy1n ô nhim chì trong môi tr37 ng, cùng v i vi4c ngănchn và x lý ô nhim chì trong môi tr37 ng.

2. Tính ch tGiáo viên cho h9c sinh xem video clip 2.1A ( Nhim đc chì)Câu hi th5o lun: Nhim đc chì gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đi v i sc khe con

ng37 i?Đáp án:nh h3A ng ca chì đFn sc khe:

- Du hi4u ca chì th37 ng xut hi4n âm thDm, khó mà s m phát hi4n. Ch2 khi nàochì tích t6 t i mc đ cao, b4nh m i rõ r4t nh3ng các tri4u chng cng không cói gì đc bi4t.

tr em, nhim đc chì cp tính có th khiFn các em trA nên cáu k2nh, kém tp trung, óima, dáng đi không vEng, lên c n kinh phong. Tr37 ng hC p mãn tính, các em có du hi4uchm trí, hay gây gB, lên c n kinh phong th37 ng xuyên, đau b6ng, thiFu máu, suy nh3C c c bp, suy thn, thm chí có th dn đFn t vong.

- Thông th37 ng, tr em b tác h8i ca chì nghiêm tr9ng h n A ng37 i l n, đc bi4t làd3 i 6 tuBi vì h4 thDn kinh còn non yFu và kh5 năng th5i đc cht ca c th ch3a hoànch2nh. Mt s em có th b nhim ngay t khi còn trong b6ng m hoc bú sEa m có hàml3C ng chì cao.

- Khi ng đc chì, ng37 i l n hay than phi1n đau tê A đDu ngón chân, tay; bp thtmõi yFu, nht đDu, đau b6ng, tăng huyFt áp, thiFu máu, gi5m trí nh , thay đBi tâm tr8ng, kém

trí nh , sy thai…- Lâu ngày b4nh tre thành mãn tính đ3a t i suy thn, tBn th3 ng thDn kinh ngo8ivi, gi5m chc năng não b.

3. ng d F ng 4. TrA ng thái t nhiên và đ iu ch


Chí Minh, 2002.5.2. Hoàng V ăn Bính, Đc cht h9c công nghi4p và d phòng nhim đc, Nhà xut

b5n khoa h9c và k thut, 2002.5.3. NguyA n Đ7 c Đãn, BS NguyA n Ngc Ngà, Tác h8i ngh1 nghi4p – Bi4n pháp an

toàn, Nhà xut b5n xây dng.5.4. B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa hóa h9c l p 12, Nhà xut b5n giáo d6c,


http://www.laodong.com.vn http://www.tuoitre.com.vn





114


K CHO HO3T ĐNG NGO3I KHÓA



Ch đ: Ô NHIM MÔI TRNG KHÔNG KHÍ1. Tên vic làm:

TB chc tham quan mt s nhà máy đ tìm hiu tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng khôngkhí A n3 c ta nói riêng và thF gi i nói chung.2. Mc đích:

- HS biFt đ3C c thc tr8ng vn đ1 ô nhim không khí A n3 c ta nói riêng và thF gi inói chung.

- HS biFt đ3C c nguyên nhân ca các ngun gây ô nhim môi tr37 ng không khí.

- HS thy đ3C c nhEng tác h8i ca ô nhim môi tr37 ng không khí đFn đ7 i sng và sckhe ca con ng37 i.

- HS ý thc đ3C c vi4c b5o v4 môi tr37 ng bng nhEng vi4c làm c6 th, hi4u qu5 vàphù hC p v i kh5 năng ca b5n thân.3. Chun b:

- GV liên h4 v i nhà máy s dn HS đi tham quan.- GV chun b phiFu ghi kFt qu5 đi1u tra tình hình ô nhim môi tr37 ng không khí A

các nhà máy cho HS.- TB chc chia HS thành các nhóm và giao nhi4m v6 cho các nhóm kh5o sát.

4. H thng các vic làm:

I. Gi i thiu tho luFn v tình hình ô nhim môi tr ng không khí:Tr3 c khi cho HS đi tham quan nhà máy, GV tB chc mt tiFt h9c đ HS th5o lun và

t đó có th hiu tBng quát v1 tình hình ô nhim môi tr37 ng không khí.- GV gi i thi4u: Ô nhim không khí hi4n nay đã trA thành vn đ1 bc xúc đang đ3C c

c5 thF gi i quan tâm không ch2 riêng mt quc gia nào. Đng tr3 c tình tr8ng trên, chúng tacDn ph5i tìm hiu đ biFt rõ nguyên nhân, tác h8i và đ1 ra gi5i pháp đ khc ph6c nhEng huqu5 do ô nhim môi tr37 ng không khí gây ra.

Câu hi th5o lun: ThF nào là ô nhim môi tr37 ng không khí?Đáp án:

Ô nhim môi tr37 ng không khí là s có mt mt cht l8 hoc mt s biFn đBi quan

tr9ng trong thành phDn không khí, làm cho không khí không s8ch hoc gây ra s ta mùi, cómùi khó chu.GV chia HS thành 3 nhóm:

- Nhóm 1: Tìm hiu phDn nguyên nhân gây ô nhim môi tr37 ng không khí.- Nhóm 2: Tìm hiu phDn hu qu5 ca ô nhim môi tr37 ng không khí.- Nhóm 3: Đ1 ra bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng ô nhim trên.

GV chiFu cho HS xem video clip 1-NK (Ô nhiA m môi tr 56 ng không khí)Câu hi th5o lun: Nêu nguyên nhân, tác h8i và bi4n pháp khc ph6c ô nhim không

khí?





115

Đáp án:1. Nguyên nhân gây ô nhi9 m không khí:

Có rt nhi1u ngun gây ô nhim không khí. Có th chia ra thành ngun t nhiên vàngun nhân t8o.

- Ngun t nhiên:+ Núi la: Núi la phun ra nhEng nham th8ch nóng và nhi1u khói b6i giàu sunfua, metan

và nhEng lo8i khí khác. Không khí cha b6i lan ta đi rt xa vì nó đ3C c phun lên rt cao.+ Cháy rng: Các đám cháy rng và đng c bA i các quá trình t nhiên x5y ra nh3 sm

ch p, c9 sát giEa th5m thc vt khô. Các đám cháy nàu th37 ng lan truy1n rng, phát th5inhi1u b6i và khí.

+ Bão b6i gây nên do gió m8nh và bão, m3a bào mòn đt sa m8c, đt trng và gió thBilên thành b6i.

+ Các quá trình phân hy, thi ra xác đng thc vt t nhiên cng phát th5i nhi1u chtkhí, các ph5n ng hóa h9c giEa nhEng khí t nhiên hình thành các khí sunfua, nitrit, các lo8imui,…Các lo8i b6i, khí này đ1u gây ô nhim không khí.

- Ngun nhân t8o:

Ngun gây ô nhim nhân t8o rt đa d8ng, nh3ng ch yFu là do ho8t đng côngnghi4p, đt cháy nhiên li4u hóa th8ch và ho8t đng ca các ph3 ng ti4n giao thông.Ngun ô nhim công nghi4p: do hai quá trình s5n xut gây ra.+ Quá trình đt nhiên li4u th5i ra rt nhi1u khí đc đi qua các ng khói ca các nhà

máy vào không khí.+ Do bc h i, rò r2 tht thoát trên dây chuy1n s5n xut s5n phm và trên các đ37 ng

ng dn t5i. Ngun th5i ca quá trình s5n xut này cng có th đ3C c hút và th5i ra ngoài quah4 thng thông gió. Các khí th5i công nghi4p th37 ng tp trung và tn t8i trong không khí v inng đ cao.

Các ngành công nghi4p ch yFu gây ô nhim không khí bao gm: nhi4t đi4n, vt li4u

xây dng, hóa cht, phân bón, s5n xut giy, luy4n kim, các xí nghi4p c khí…- Khí th5i do sinh ho8t ch yFu phát sinh t đun nu, lò s3A i do s d6ng ngun nhiênli4u kém cht l3C ng.

2. Tác hAi c a ô nhi9 m môi tr4 ng không khí:S gia tăng nng đ các khí CO2, NO2, CH4, CFC,…làm cho nhi4t đ trái đt nóng

lên gây ra hi4u ng nhà kính. NFu nhi4t đ không khí tiFp t6c tăng thì h4 thng sinh thái toàncDu s mt cân bng dn đFn hàng lo8t thiên tai x5y ra. C6 th là khí hu biFn đBi khácth37 ng gây h8n hán, l l6t, 5nh h3A ng đFn môi tr37 ng sinh thái và cuc sng con ng37 i.

Không khí b ô nhim gây ra nhi1u b4nh tt, đc bi4t là các b4nh v1 phBi, tim, nFu ônhim nng có th gây t vong cho ng37 i.

Các lo8i khí th5i đc h8i còn phá hy tDng ozon, lá chn tia cc tím cho trái đt.Ô nhim không khí có th gây ra m3a axit. M3a axit phá hy cây ci mùa màng, làm

đ ình tr4 s phát trin ca rng. nh h3A ng nghiêm tr9ng đFn môi tr37 ng n3 c, làm chFtsinh vt d3 i n3 c. M3a axit còn gây 5nh h3A ng xu t i đt, làm cho đt đai ngày càng suythoái. Ngoài ra, m3a axit còn phá hy các công trình xây dng, các t3C ng đài, các di tích vănhóa lch s…

3. GiEi pháp kh c phF c:S d6ng các ngun năng l3C ng t nhiên thay thF năng l3C ng hóa th8ch:

- Năng l3C ng gió.





116

- Năng l3C ng sóng.- Năng l3C ng mt tr7 i.- Năng l3C ng h8t nhân.Trong các ho8t đng giao thông, m9i ng37 i đc bi4t là đi v i h9c sinh nên h8n chF

s d6ng xe gn máy nên khi đi h9c hoc khi di chuyn nên khi đi bng xe đ8p nên đi bng xebuýt…

Trng cây xanh nhm c5i t8o môi tr37 ng sng,…Tuyên truy1n ý thc b5o v4 không khí cho m9i ng37 i xung quanh…Câu hi th5o lun: Nêu mt s khí nhân t8o gây ô nhim không khí nguy him nht

đi v i con ng37 i và khí quyn.Đáp án:

Các khí nhân t8o nguy him nht đi v i sc khe con ng37 i và khí quyn trái đt đãđ3C c biFt đFn gm: Cacbon đioxit (CO2), cacbon monoxit (CO), khí sunfua dioxit (SO2),nit oxit (N2O), clorofluorocacbon (còn g9i là CFC) và metan (CH4)

- Khí sunfua dioxit (SO2): là cht gây ô nhim không khí có nng đ thp trong khíquyn, tp trung ch yFu A tDng đi l3u. Khí SO2 sinh ra do núi la phun, đt nhiên li4u

than, dDu, khí đt… SO2 rt đc h8i đi v i sc khe ca con ng37 i và sinh vt, gây ra cácb4nh v1 phBi, phF qu5n. SO2 trong không khí gp oxi và n3 c t8o thành axit, tp trung trongn3 c m3a gây ra hi4n t3C ng m3a axit.

- Cacbon monoxit (CO): Khí CO đ3C c hình thành do vi4c đt cháy nhiên li4u hóath8ch nh3 than, dDu và mt s cht hEu c khác. Khí th5i t các đng c xe máy là ngungây ô nhim CO A các thành ph. Hàng năm trên toàn cDu s5n sinh ra kho5ng 600 tri4u tnkhí CO. Khí CO không đc đi v i cây xanh nh3ng đc đi v i con ng37 i và đng vt. nng đ cao (250ppm) khí CO s gây t vong cho ng37 i.

- Nit oxit (N2O): là lo8i khí gây hi4u ng nhà kính, đ3C c sinh ra trong quá trình đtcác nhiên li4u hóa th8ch.

- Clorofluorocacbon (còn g9i là CFC): đ3C c dùng ch yFu trong l nh vc làm l8nh vàđi1u hòa không khí. Khí CFC hi4n nay đã b cm s5n xut do chúng có tính Bn đnh cao,không b phân hy, khi tích t6 trong không khí th7 i gian dài s gây thng tDng ozon, lá chnb5o v4 cho trái cht. Khi tDng ozon b thng s gây ra nhEng tác h8i nghiêm tr9ng đi v isc khe con ng37 i nh3 tăng các b4nh ung th3 da, các b4nh v1 mt, b4nh đ6c nhân mt,…

- Metan (CH4): là mt lo8i khí gây hi4u ng nhà kính. Nó đ3C c sinh ra t quá trìnhsinh h9c, s phân gi5i k khí A đt ngp n3 c. Khí metan thúc đy s oxi hóa A tDng bìnhl3u. S gia tăng h i n3 c gây hi4u ng nhà kính nhi1u h n so v i hi4u ng trc tiFp ca khímetan.II. Tham quan mt s nhà máy:

Tr3 c khi cho c5 l p đi tham quan nhà máy, GV phB biFn mt s qui đnh và yêu cDuHS ph5i nghiêm ch2nh chp hành khi vào nhà máy, nFu HS nào vi ph8m s b x ph8t.

GV dn HS đFn tham quan mt s nhà máy có tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng khôngkhí A đa ph3 ng, gDn n i h9c sinh đang sinh sng. Ví d6: nhà máy s5n xut xi măng, nhàmáy s5n xut g8ch,…

GV chia l p thành các nhóm nh (mi nhóm t 3 – 5 h9c sinh), mi nhóm có mttr3A ng nhóm.

GV phát phiFu ghi kFt qu5 đi1u tra v1 tình hình ô nhim môi tr37 ng không khí xungquanh khu vc nhà máy cho mi nhóm v i ni dung nh3 trong phiFu d3 i đây:





117

Vn đ1 phát hi4nKhu vc nhà máyB6i TiFng n Mùi ô nhim

Nguyên nhângây ra

Bi4n pháph8n chF

GV yêu cDu HS quan sát môi tr37 ng xung quanh khu vc nhà máy đ thy đ3C c tìnhhình ô nhim môi tr37 ng không khí và h3 ng dn HS làm vi4c v i phiFu đi1u tra.

Sau khi tham quan, GV cùng HS trA l8i l p h9c đ tBng hC p kFt qu5 kh5o sát đ3C c.GV h3 ng dn các nhóm trình bày ni dung phiFu đi1u tra ca nhóm mình và ghi các

gi5i pháp mà các nhóm đ3a ra lên b5ng.GV h3 ng dn cho HS các nhóm th5o lun v1 các gi5i pháp mà các nhóm b8n đ3a ra.

Sau đó GV cùng HS tBng kFt l8i các gi5i pháp cDn thc hi4n và lp kF ho8ch thc hi4n cácgi5i pháp đó.

GV có th yêu cDu HS v1 nhà viFt bài thu ho8ch v i đ1 tài “Vì mt bDu không khí

trong lành” đ đánh giá đ3C c ý thc ca tng cá nhân HS đi v i tình tr8ng ô nhim môitr37 ng không khí nh3 hi4n nay.

5. Tài liu tham kho:5.1. Đng Kim Chi, Hóa h9c môi tr37 ng, Nhà xut b5n giáo d6c, 2001.5.2. Thi4u L2c, Ô nhim môi tr37 ng – S c5nh báo, Nhà xut b5n ph6 nE.5.3. PhBm Ngc Đăng, Môi tr37 ng không khí, Nhà xut b5n khoa h9c k thut.5.4. Sách giáo khoa hóa h9c l p 12, B giáo d6c và đào t8o, Nhà xut b5n giáo d6c,


http://www.vnn.vn http://www.tuoitre.com.vn http://www.vietnamnet.vn http://www.laodong.com.vn





118



Ch đ: Ô NHIM MÔI TRNG NC 1. Tên vic làm:

- TB chc cho HS đi tham quan mt s ao, h c8nh khu vc ca tr37 ng hoc khu dânc3 xung quanh tr37 ng đ tìm hiu thc tr8ng ô nhim môi tr37 ng n3 c hi4n nay.2. Mc đích:

- HS biFt khái ni4m ô nhim môi tr37 ng n3 c.- HS biFt đ3C c nguyên nhân, tác h8i và bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng ô nhim môi

tr37 ng n3 c.- HS có ý thc tham gia hành đng vì môi tr37 ng bng nhEng vi4c làm c6 th, hi4u

qu5 và phù hC p v i kh5 năng ca b5n thân.3. Chun b:

- GV xác đnh v trí ao h s đi tham quan.

- Chun b phiFu ghi kFt qu5 kh5o sát cho h9c sinh.- TB chc chia h9c sinh thành các nhóm.4. H thng các vic làm:I. Gi i thiu và tho luFn v tình trng ô nhim môi tr ng n c

GV gi i thi4u tình tr8ng ô nhim ngun n3 c ngày càng nghiêm tr9ng A mt s đaph3 ng (ly ví d6 c6 th n i HS sinh sng).

Câu hi th5o lun: Hãy cho biFt thF nào là ô nhim môi tr37 ng n3 c?Đáp án:

Ô nhim n3 c là hi4n t3C ng làm thay đBi thành phDn tính cht ca n3 c gây bt lC icho môi tr37 ng n3 c, phDn l n do các ho8t đng khác nhau ca con ng37 i gây nên.

N3 c b ô nhim th37 ng có cha các cht th5i hEu c , các vi sinh vt gây b4nh, cáccht dinh d3 ng thc vt, các hóa cht hEu c tBng hC p, các hóa cht vô c , các cht phóngx8, cht đc hóa h9c…

GV chia l p thành 3 nhóm đ th5o lun:- Nhóm 1: Nguyên nhân gây ra tình tr8ng ô nhim ngun n3 c (nêu ví d6 c6 th).- Nhóm 2: N3 c b ô nhim gây ra nhEng tác h8i gì đi v i môi tr37 ng và sc khe con

ng37 i?- Nhóm 3: Đ1 ra nhEng bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng ô nhim ngun n3 c ngày càng

nghiêm tr9ng nh3 hi4n nay, d đoán hi4u qu5 mà nhEng bi4n pháp đó mang l8i.GV chiFu cho HS xem video clip 2-NK (Ô nhiA m môi tr 56 ng n5F c)Câu hi th5o lun: Trình bày nguyên nhân, tác h8i và bi4n pháp khc ph6c tình tr8ng

ô nhim môi tr37 ng n3 c?HS th5o lun da vào kiFn thc, hình 5nh và thông tin thu nhn đ3C c.NFu nhóm ph6 trách ni dung đ3C c phân công trình bày ch3a đ thì các nhóm còn

l8i có th bB sung.Đáp án:1. Nguyên nhân gây ô nhi9 m môi tr4 ng n45 c:

S ô nhim môi tr37 ng n3 c có th có ngun gc t nhiên hoc nhân t8o:





119

- Ô nhim n3 c có ngun gc t nhiên là do m3a, tuyFt tan, gió bão, l l6t…N3 c m3ar i xung mt đt, mái nhà, đ37 ng ph, khu công nghi4p… kéo theo các cht bn xungsông, ao, h gây ô nhim môi tr37 ng n3 c.

- S ô nhim môi tr37 ng n3 c có ngun gc nhân t8o ch yFu do n3 c th5i t cácvùng dân c3, khu công nghi4p, ho8t đng giao thông, phân bón, thuc tr sâu, thuc di4t c trong s5n xut nông nghi4p vào môi tr37 ng n3 c.

- Các d8ng ô nhim môi tr37 ng n3 c có th din ra th37 ng xuyên hoc tc th7 i do s c ri ro hay đt biFn ca thiên nhiên.

- Tác nhân hóa h9c gây ô nhim môi tr37 ng n3 c bao gm các ion ca kim lo8i nng,các ion NO3-, PO4

3-, SO42-… thuc b5o v4 thc vt và phân bón hóa h9c.

- Thuc b5o v4 thc vt, phân bón hóa h9c.Câu hi th3o lun: ThF nào là n3 c b ô nhim kim lo8i nng?

Đáp án:- Kim lo8i nng có Hg, Cd, Pb, As, Sb, Cr, Cu, Zn, MN,...th37 ng không tham gia

hoc ít tham gia vào quá trình sinh hóa ca c th sinh vt và th37 ng tích ly trong c th chúng. Vì vy, chúng là các nguyên t đc h8i đi v i sinh vt. Hi4n t3C ng n3 c b ô nhim

kim lo8i nng th37 ng gp trong các l3u vc n3 c gDn các khu công nghi4p.- Nguyên nhân ch yFu gây ô nhim kim lo8i nng là quá trình đB vào môi tr37 ngn3 c n3 c th5i công nghi4p và n3 c th5i đc h8i không x lý hoc x lý không đ8t yêu cDu.Kim lo8i nng tích ly theo chui thc ăn thâm nhp vào c th ng37 i. N3 c mt ô nhim s lan truy1n các cht ô nhim vào n3 c ngDm, vào đt và các thành phDn môi tr37 ng liên quankhác.

Câu hi th3o lun: N3 c b ô nhim bA i thuc b5o v4 thc vt và phân bón hóa h9cnh3 thF nào?Đáp án:

- Ô nhim ngun n3 c bA i thuc b5o v4 thc vt và phân bón hóa h9c là hi4n t3C ng

phB biFn trong các vùng nông nghi4p thâm canh trên thF gi i. Trong quá trình s d6ng thucb5o v4 thc vt và phân bón hóa h9c , mt l3C ng đáng k thuc và phân không đ3C c cây tiFpnhn. Chúng s lan truy1n và tích ly trong đt, n3 c và các s5n phm nông nghi4p d3 id8ng d3 l3C ng phân bón và thuc b5o v4 thc vt.

2. Tác hAi c a tình trA ng ô nhi9 m môi tr4 ng n45 c đ n môi tr4 ng và s c khe con ng4 i:

- Tùy theo mc đ ô nhim khác nhau, các cht gây ô nhim có tác h8i khác nhau đFns sinh tr3A ng phát trin ca đng, thc vt, 5nh h3A ng đFn sc khe con ng37 i.

- Chng h8n, kim lo8i nng và các cht nguy h8i khác chm phân hy s tích ly theothc ăn vào c th đng vt và ng37 i gây nên nhEng tác h8i cho sc khe.

- Các lo8i vi khun, kí sinh trùng sinh vt gây b4nh theo ngun n3 c b ô nhim lantruy1n cho ng37 i và đng vt.

- Ho8t đng thăm dò, khai thác dDu, hi4n t3C ng rò r2 dDu t các dàn khoan, hi4n t3C ngtràn dDu trên bin c5 là s c gây ô nhim môi tr37 ng n3 c nghiêm tr9ng đe d9a s sngtrong mt ph8m vi rng l n.

3. M t s bi8 n pháp kh c phF c:- Các nhà máy, khu công nghi4p xây dng h4 thng x lí n3 c th5i tr3 c khi th5i vào

môi tr37 ng.





120

- C quan chc năng th37 ng xuyên kim tra và x ph8t nghiêm đi v i các nhà máygây ô nhim.

- Tuyên truy1n giáo d6c ý thc b5o v4 cho m9i ng37 i.GV có th yêu cDu HS nêu mt s hình thc tuyên truy1n giúp m9i ng37 i có ý thc

h n v1 vi4c b5o v4 môi tr37 ng n3 c đ đ5m b5o sc khe cho b5n thân và m9i ng37 i xungquanh.

GV có th mA rng thêm, gi i thi4u tình tr8ng thiFu n3 c s8ch ngày càng phB biFn vàtrA nên bc xúc A mt s đa ph3 ng trong n3 c và trên thF gi i.

Câu hi th3o lun: ThF nào là n3 c s8ch?Đáp án:

N3 c s8ch không cha các cht nhim bn, vi khun gây b4nh và các cht hóa h9clàm 5nh h3A ng đFn sc khe con ng37 i. N3 c s8ch còn đ3C c qui đnh v1 thành phDn gi ih8n mt s ion, mt s ion kim lo8i nng, mt s cht th5i A nng đ d3 i mc cho phép caTB chc Y tF thF gi i.II. Tham quan th c t:

GV chia l p thành các nhóm nh (3 – 5 h9c sinh) , mi nhóm có 1 nhóm tr3A ng.

GV dn HS t i đa đim tham quan, phát phiFu kh5o sát ngun n3 c và mc đ ônhim cho h9c sinh. GV yêu cDu các nhóm quan sát đ tìm hiu v1 tình tr8ng ô nhim môitr37 ng A trong n3 c và xung quanh khu vc h.

GV h3 ng dn HS làm vi4c v i phiFu kh5o sát có ni dung nh3 sau:

Đc đim ca ngun n3 cNgun n3 c ch5y vào ao, h Màu sc Mùi Nhn xét

GV tp hC p các nhóm l8i tBng hC p các kFt qu5 kh5o sát đ3C c và th5o lun v1 chtl3C ng ca ngun n3 c trong ao, h và các khu vc xung quanh v i các câu hi sau đây:

1/ Nêu nhn xét ca em v1 cht l3C ng ca n3 c ao, h đã quan sát?2/ Các ngun n3 c ch5y vào ao, h có 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn cht l3C ng ca

ngun n3 c?3/ Hãy nêu các nguyên nhân có th gây ô nhim n3 c ao, h?4/ Ngun n3 c b ô nhim gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn đ7 i sng và sc khe ca

ng37 i dân xung quanh?GV cùng HS đ1 xut các gi5i pháp đ h8n chF s ô nhim ngun n3 c và lp kF

ho8ch thc hi4n các gi5i pháp đó. L4 u ý:- Nên la ch9n ao, h, sông đã b ô nhim đ cho h9c sinh tham quan.- Tùy theo đc đim ca ao, h mà có th thay đBi phiFu kh5o sát cho phù hC p.

5. Tài liu tham kho:5.1. Đng Kim Chi, Hóa h9c môi tr37 ng, Nhà xut b5n giáo d6c, 2001.5.2. Hoàng V ăn Bính, Đc cht h9c công nghi4p và d phòng nhim đc, Nhà xut

b5n khoa h9c k thut, 2002.





121

5.3. Thi4u L2c, Ô nhim môi tr37 ng – S c5nh báo, Nhà xut b5n ph6 nE.5.4. Sách giáo khoa hóa h9c l p 12, B giáo d6c và đào t8o, Nhà xut b5n giáo d6c,

2007.Các trang web tham kh5o:http://www.vnn.vn http://www.tuoitre.com.vn

http://www.vietnamnet.vn http://www.laodong.com.vn http://www.vnexpress.net





122


LuFn văn tt nghip đi hc, Đi hc Cn Th , 2010

Ch đ: MÔI TRNG X A VÀ NAY 1. Tên vic làm:

TB chc câu l8c b hóa h9c tìm hiu v1 thc tr8ng môi tr37 ng x3a và nay.2. Mc đích:

- HS biFt đ3C c vi4c làm ca con ng37 i gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng.- HS biFt con ng37 i v i nhEng ho8t đng sng ca mình đã trA thành tác nhân chính

làm cho môi tr37 ng ngày càng b ô nhim.- HS ý thc đ3C c nhEng vi4c mình cDn ph5i làm đ góp phDn b5o v4 môi tr37 ng.

3. Chun b:- GV chun b kF ho8ch và ni dung cho cuc thi.- Mi l p thành lp 1 đi d thi gm 5 thành viên.- Ng37 i dn ch3 ng trình (MC): 2 h9c sinh: 1 nam và 1 nE có kh5 năng dn ch3 ng

trình. - Lp ban giám kh5o: 4 giáo viên- PhDn th3A ng cho các đi tham gia.- GV chun b ô chE.

4. H thng các vic làm:I. Phn 1: M đu

- Tuyên b lí do.- Gi i thi4u đ8i biu tham d.- Gi i thi4u ch3 ng trình câu l8c b.- Biu din văn ngh4 đ mA đDu câu l8c b.

II. Phn 2: Trò ch i ô ch - 3 đi tham gia gi5i ô chE đ vui.- Mi đi đ3C c ch9n 3 l3C t, nFu tr5 l7 i đúng đ3C c 15 đim. NFu đi ch9n ô chE

không tr5 l7 i đúng thì ch2 có mt đi còn l8i đ3C c quy1n tr5 l7 i, giành quy1n tr5 l7 i bngcách gi tay và tr5 l7 i đúng thì đ3C c 10 đim.

HFt mt l3C t la ch9n ca mi đi, đi nào tìm ra t khóa ca trò ch i thì giànhquy1n tr5 l7 i, tr5 l7 i đúng s đ3C c 30 đim, tr5 l7 i sai s mt quy1n thi đu A l3C t sau.

Câu hi cho ô ch hàng ngang:1/ S suy gi5m tDng ozon x5y ra l n nht A n i nào?2/ Cht oxi hóa m8nh dùng đ di4t vi khun và do đó dùng đ kh trùng n3 c và

không khí?3/ Khí t8o thành khi các cht protein b thi rEa, khi s d6ng cht li4u hEu c cha

l3u hunh. Hàm l3C ng 0,05mg cht này trong 1 m3 không khí gây ng đc, chóng mt, nhtđDu?

4/ Là hiđrocacbon no – m trong các khí gây hi4u ng nhà kính?5/ HC p cht khí l3u hunh, s5n phm trung gian ca quá trình đi1u chF axit H2SO4?6/ HC p cht khí l3u hunh – mt trong nhEng nguyên nhân gây m3a axit?7/ Khí nào sinh ra d chuyn thành màu nâu và gây ô nhim không khí?





123

8/ HC p cht ca cacbon, rt h8i cho sc khe con ng37 i, nó th37 ng đ3C c gi5i phóngra khi đt than, s5n phm nha, nilon?

9/ Nguyên t đng tr3 c Fe trong b5ng h4 thng tuDn hoàn, nFu hàm l3C ng nhi1u thìn3 c có mùi, gây tc đ37 ng ng dn n3 c do t8o kFt ta?

Đáp án trò ch i ô ch :N A M B A N C A U

O Z O NH I Đ R Ô S U N F U A

M Ê T A NL U H U Y N H T R I O X I T

L U H U Y N H D I O X I TN I T O X I T

C A C B O N Đ I O X I TM A N G A N

II. Phn 2: Đt t a đ và vit l i thuyt minh cho video clipMC gi i thi4u th l4 ca trò ch i: 3 đi s cùng nhau xem 1 video clip ch3a có ta đ1

và l7 i thuyFt minh. Sau khi xem xong các đi th5o lun viFt l7 i thuyFt minh và đt ta đ1 cho video clip.

NFu đi nào có l7 i thuyFt minh phù hC p v i video clip và ta đ1 hay nht s đ8t đ3C c40 đim. Các đi sau khi làm xong s c đ8i di4n trình bày l7 i thuyFt minh và nêu ta đ1.

L3u ý: Th7 i gian trò ch i là 20 phútGV chiFu cho HS xem video clip 3-NK (ch3a có ta đ1 và thuyFt minh)

(GV chiFu cho HS xem kho5ng 3 lDn)Sau đ ây là m t đ oA n thuy t minh m6 u:Trong quá kh, môi tr37 ng thiên nhiên ca chúng ta tht t3 i đp. Chúng ta đ3C c tn

h3A ng mt màu xanh t3 i mát, tràn đDy sc sng t nhEng cách đng, nhEng dòng sui tinh

khiFt…Tuy nhiên, hi4n t8i bây gi7 đây tht kinh khng, nhEng cánh đng, cánh rng đã hóa

thành hoang m8c đDy cát và gió bA i s vô tâm ca con ng37 i v i nhEng hành đng: cht phárng ba bãi, nhEng ho8t đng khai thác tài nguyên thiên nhiên mt cách tùy ti4n,…NhEngdòng sông êm đ1m trong xanh đã hóa thành nhEng dòng rác. Rác khp n i t8o thành nhEngnúi rác khBng l, bao b9c ly cuc sng sinh ho8t ca con ng37 i làm cho môi tr37 ng b ônhim nghiêm tr9ng.

Không ch2 vy, chính bng nhEng vi4c làm ca mình, con ng37 i đã gây ra nhEng huqu5 đáng lo ng8i không ch2 cho thF h4 hôm nay và c5 mai sau. C6 th là tDng ozon, lá chnche chA trái đt đã b thng ngày càng nhi1u, hi4n t3C ng hi4u ng nhà kính đã trA thành vn

đ1 nóng bng toàn cDu. Trái đt đang nBi gin, băng A hai cc đang tan tng ngày tng gi7 gây ra thiên tai, l l6t làm 5nh h3A ng đFn đ7 i sng và s5n xut ca con ng37 i. Bên c8nh đó,khí th5i t các nhà máy, các ph3 ng ti4n giao thông vn t5i là ngun t8o ra nhEng c n m3aaxit – tác nhân hy ho8i s sng ca bt kì n i nào mà chúng ghé thăm. Cùng v i nhEng huqu5 trên còn có nhEng c n sóng thDn, bão cát, lc xoáy…xut hi4n ngày càng nhi1u đ l8ithi4t h8i nng n1 cho ng37 i dân. Trái đt ca chúng ta đang kêu cu…

Chúng ta ph5i cu ly trái đt thân yêu bng nhEng vi4c làm c6 th tùy theo kh5 năngca mình. C6 th là chúng ta có th đi xe đ8p vì môi tr37 ng, trng cây xanh, tB chc nhEng





124

buBi tuyên truy1n giúp cho m9i ng37 i xung quanh cng có ý thc b5o v4 môi tr37 ng…Hãycùng chung tay b5o v4 môi tr37 ng, b5o v4 trái đt ca chúng ta cho hôm nay và c5 mai saucác b8n nhé. Các b8n ngh nh3 thF nào?

V nh Long, ngày 29/03/2010 NguyA n ThE Tuy t Anh

H c sinh lF p 11B6 - Tr 56 ng trung hc ph thông L5 u V ăn Li4t

HS nêu ta đ1 ca đo8n video clip: Môi tr37 ng đang kêu cu- Các đi lDn l3C t trình bày phDn thuyFt minh ca mình.- Sau khi các nhóm thuyFt minh cho các đo8n video clip xong, Ban giám kh5o nhn

xét và cho đim tng đi.III. Phn 4: Tit mc văn ngh IV. Phn 5: Kt thúc:

- Th3 ký s tBng kFt đim ca 3 đi sau 2 vòng thi.- Hi đng giám kh5o da vào tBng s đim ca mi đi công b kFt qu5 cuc thi,

xFp lo8i, công b gi5i th3A ng và trao gi5i.MC tuyên b kFt thúc câu l8c b, nhc nhA và kêu g9i m9i ng37 i hãy chung tay cùng

nhau b5o v4 môi tr37 ng.

5. Tài liu tham kho: NguyA n Ph5F c T 5 ng, TiFng kêu cu ca trái đt, Nhà xut b5n giáo d6c, 1999.

Các trang web tham kh5o:http://www.youtube.com http://www.vnn.vn http://www.vnexpress.net





125


LuFn văn tt nghip đi hc, Đi hc Cn Th , 2010

Ch đ: NĂNG LNG VÀ NHIÊN LIU 1. Tên vic làm:

- Báo cáo chuyên đ1: Vai trò ca hóa h9c trong phát trin kinh tF - xã hi qua tìm hiuv1 hóa h9c v i năng l3C ng và nguyên li4u.2. Mc đích:

- HS biFt các ngun năng l3C ng thay thF cho nhiên li4u hóa th8ch nhm b5o v4 môitr37 ng.

- HS biFt vai trò ca hóa h9c trong vi4c b5o v4 môi tr37 ng.- HS ý thc đ3C c nhi4m v6 b5o v4 môi tr37 ng.

3. Chun bi:GV chun b bài báo cáo và h4 thng các câu hi th5o lun.

4. H thng các vic làm:

Câu hi th5o lun: Hãy nêu mt s ngun năng l3C ng chính?Đáp án:Các ngun năng l3C ng chính là: Mt tr7 i, thc phm , g, gió, n3 c dDu m, khí thiên

nhiên, than đá, các cht có ph5n ng h8t nhân,…GV gi i thi4u hi4n nay ngun cung cp nhiên li4u ch yFu là than, dDu m và khí t

nhiên. Các d8ng nhiên li4u này đ3C c g9i là nhiên li4u hóa th8ch, có trong v Trái Đt.Câu hi th5o lun: Năng l3C ng và nhiên li4u có vai trò nh3 thF nào đi v i s phát

trin kinh tF?Đáp án:Vai trò ca năng l3C ng và nhiên li4u đi v i s phát trin kinh tF:

- M9i ho8t đng ca con ng37 i đ1u cDn năng l3C ng.- Nhiên li4u b đt cháy sinh ra năng l3C ng. Hi4n nay, ngun nhiên li4u ch yFu là thanđá, dDu m và khí t nhiên (đ3C c g9i chung là nhiên li4u hóa th8ch). Nhiên li4u hóa th8chv i trE l3C ng có h8n trong v trái đt và ngày càng c8n ki4t.

- Năng l3C ng và nhiên li4u là yFu t quan trong trong vi4c phát trin kinh tF.GV gi i thi4u: Khai thác và s d6ng năng l3C ng hóa th8ch còn là mt trong nhEng

nguyên nhân ch yFu gây nên ô nhim môi tr37 ng và làm thay đBi khí hu toàn cDu.GV đt vn đ1: Đ đ8t m6c tiêu là nâng cao tính hi4u qu5 trong l nh vc năng l3C ng

nhm đ8t đ3C c s phát trin b1n vEng, xu thF phát trin năng l3C ng cho t3 ng lai là gì?GV cho HS xem video clip 4-NK (Các ngun năng l5 ng t 8 nhiên thay th năng l5 ng

hóa thBch)Câu hi th5o lun: Các ngun năng l3C ng nào đ3C c s d6ng thay thF cho năng l3C ng

hóa th8ch?Đáp án:Các ngun năng l3C ng thay thF cho năng l3C ng hóa th8ch:

- Năng l3C ng gió.- Năng l3C ng sóng.- Năng l3C ng mt tr7 i.- Năng l3C ng đa nhi4t.





126

- Năng l3C ng thy tri1u.- Năng l3C ng h8t nhân: Năng l3C ng đ3C c s5n sinh ra trong các lò ph5n ng h8t

nhân đã đ3C c s d6ng cho m6c đích hòa bình. Hóa h9c đã giúp xác đnh c sA khoa h9c caquy trình k thut t8o ra vt li4u đc bi4t xây lò ph5n ng h8t nhân, giúp quá trình làm s8chnguyên li4u urani...đ s d6ng trong các nhà máy đi4n nguyên t.

Ngoài ra hóa h9c cng góp mt phDn quan tr9ng trong vi4c gi5m khí nhà kính: Cho

cht ph6 gia MAZ vào nhiên li4u đ gi5m l3C ng khí nhà kính vào môi tr37 ng nhm h8n chF ô nhim không khí.

GV gi i thi4u: Hóa h9c đã nghiên cu góp phDn s5n xut và s d6ng ngun nhiên li4u,năng l3C ng nhân t8o thay thF cho ngun nhiên li4u thiên nhiên nh3 than, dDu m.

Câu hi th5o lun: Hãy nêu ví d6 v1 mt s cách s5n xut ngun năng l3C ng thay thF gDn gi v i cuc sng sinh ho8t hàng ngày A đa ph3 ng.Đáp án:Ví d6:

- Đi1u chF khí metan trong hDm biogaz đ đun nu bng cách lên men các cht th5ihEu c nh3 phân gia súc, rác th5i,…

- S5n xut etanol t ngô, sn đ thay thF xăng, chF biFn dDu thc vt (da,c9…) thaycho dDu điezen trong các đng c đt trong.

5. Tài liu tham kho:Sách giáo khoa hóa h9c l p 12, B giáo d6c đào t8o, Nhà xut b5n giáo d6c, 2007.





127

PHC LCC 5NI DUNG THUYT MINH TRONG CÁC ĐO3N VIDEO CLIP

Video clip 1.1A (Cht phóng x và s c ht nhân)Ngay t tháng 3/ 1984, sau khi đ3a lò ph5n ng h8t nhân Đà L8t ho8t đng trA l8i,

vi4n nghiên cu đã bt đDu s5n xut các cht phóng x8 nhm ph6c v6 công nghi4p, nôngnghi4p, thy văn và nghiên cu khoa h9c trong n3 c, đc bi4t là các đng v phóng x8 vàd3C c cht đánh du ph6c v6 chun đoán, đi1u tr b4nh. Ngày nay, thF gi i ngày càng lâmvào tình tr8ng “khát” năng l3C ng, các ngun năng l3C ng t nhiên đang dDn c8n ki4t, khôngđáp ng nBi nhu cDu ca con ng37 i. Trong tình tr8ng này, đi4n h8t nhân đ3C c tính đFn nh3 mt gi5i pháp hEu hi4u cho vn đ1 khng ho5ng năng l3C ng. Bên c8nh nhEng thun lC i tol n mà cht phóng x8 mang l8i, nFu không đ3C c kim soát và x lý nghiêm ngt thì nó s làngun gc gây ra nhEng tác h8i nghiêm tr9ng đi v i con ng37 i. Mc dù, đã đ3C c cung cpnhEng ph3 ng ti4n an toàn, nghiêm ngt nht nh3ng nhân lo8i vn không tránh khi nhEngth5m h9a do các s c h8t nhân t các nhà máy đi4n h8t nhân gây ra.

Video clip 3.1A (Hóa cht dùng x lý n c sau mùa l)

M3a l n kéo dài, n3 c ngp tràn, cun trôi tt c5 m9i th ô uF có trên mt đt nh3 cht th5i t cng rãnh, nhà v4 sinh, xác súc vt, chung gia súc gia cDm, cây ci…làm môitr37 ng n3 c b ô nhim nghiêm tr9ng và kéo theo s phát sinh và lan truy1n các mDm b4nh. nhEng vùng b ngp n3 c, các ngun n3 c b ô nhim làm tăng nguy c gây b4nh đ37 ngtiêu hóa, b4nh truy1n nhim nh3 tiêu ch5y, dch t5, th3 ng hàn…b4nh ngoài da d lây lan.Vì thF kh trùng n3 c ăn ung và sinh ho8t là vi4c làm cp bách sau mi đC t l.

Có th x lý n3 c bng ph3 ng pháp lí h9c hoc hóa h9c. Nh3ng vi4c s d6ng hóacht đ x lý n3 c đ3C c thc tF chng minh là ti4n và lC i h n rt nhi1u. Lo8i hóa cht đangđ3C c s d6ng rng rãi nht A Vi4t Nam hi4n nay là cloramin B và cloramin T. Đây là nhEnghóa cht mà b y tF cp cho các đa ph3 ng đ x lý n3 c cho nhân dân trong và sau mùa l.

Cloramin B hoc cloramin T đ3C c s d6ng d3 i 2 d8ng đó là viên 0,25g và bt rt d b5oqu5n và s d6ng. Cloramin là hC p cht hóa h9c hEu c có cha ion clo d3 ng còn g9i là cloho8t đng. Clo ho8t đng có tác d6ng kh trùng, di4t khun.

Ngoài ra hi4n nay còn có mt s hóa cht khác đang đ3C c l3u hành trên th tr37 ng là:canxi hypoclorit (th37 ng g9i là clorua vôi), natri hypoclorit (là cht ty hay cht sáttrùng),…Các hóa cht này th37 ng đ3C c s5n xut d3 i d8ng dung dch đ kh trùng n3 c. Vìvy, nó có th b h3 hng nhanh bA i ánh sáng, nhi4t đ và không khí nên cDn ph5i đ3C c b5oqu5n cn thn.

L3u ý l3C ng clo ph5i đ3C c s d6ng v i mt gi i h8n nht đnh. NFu không tuân th đúng li1u l3C ng thì nó s không có tác d6ng hoc gây nguy him cho ng37 i s d6ng.

Video clip 4.1A (Khí CFC gây thng tng ozon)TDng ozon là mt phDn ca tDng bình l3u. Trong bDu khí quyn ca trái đt, tDn bìnhl3u nm A đ cao t 11 đFn 50km. Khí ozon tp trung A đ cao t 20 đFn 40km. TDng ozonđ3C c xem là l p v che chn tia t ngo8i cho mt đt. Nó hp th6 nhi4t ca mt tr7 i vàtruy1n cho tDng bình l3u, đ tDng bình l3u trao đBi nhi4t v i tDng đi l3u, giE m trái đt.ĐDu nhEng năm 80, ng37 i ta đã phát hi4n tDng ozon ca chúng ta đang b suy gi5m nghiêmtr9ng và yêu cDu cng đng quc tF quan tâm, đDu t3 nghiên cu và đ3a ra nhEng gi5i pháphEu hi4u nhm cu ly tDng ozon, cu ly con ng37 i và trái đt.





128

Báo cáo v1 ozon ca tB chc khí t3C ng thF gi i (WMO) khng đnh: “Vi4c s d6ngquá mc mt s hóa cht nhân t8o là th ph8m gây ra hi4n t3C ng suy gi5m tDng ozon”. Đinhình cho nhEng hóa cht đó là: CFCl3, CF2Cl2…th37 ng đ3C c dùng trong l nh vc làm l8nh,đi1u hòa không khí…NhEng cht này có đc tính rt b1n vEng, có kh5 năng tn t8i trong khíquyn t 60 đFn 120 năm. Vì thF chúng có đ đi1u ki4n và th7 i gian lan ta đFn tDng bìnhl3u, n i có tDng ozon và x5y ra quá trình phá hy các phân t ozon.

Khi tDng ozon b suy gi5m, bc x8 t ngo8i đFn trái đt tăng lên v3C t quá yêu cDu vànhEng tác đng, 5nh h3A ng sau s x5y ra: tăng kh5 năng mc b4nh ung th3 da và các b4nhv1 mt, đc bi4t là b4nh đ6c nhân mt, sc đ1 kháng ca c th gi5m, h8n chF năng sut câytrng, phá hy cân bng h4 sinh thái. Không ch2 vy, nó còn làm cho nhi4t đ trái đt tănglên dn đFn khí hu b thay đBi.

Video clip 4.2A (Cho chng dính)Teflon là mt lo8i polime nhi4t do, có tính b1n cao đi v i dung môi và hóa cht,

phân hy chm và đ3C c dùng đ chF t8o các chi tiFt máy d b mài mòn, làm v cách đi4n vàđc bi4t là ch5o, ni chng dính. Và vi4c dùng ni, ch5o chng dính có tráng teflon đã mangl8i rt nhi1u ti4n lC i. Nh3ng ng37 i s d6ng ít ai biFt đ3C c rng, bên c8nh nhEng ti4n lC i mà

nó mang l8i thì cng có lm bt an t nhEng s5n phm nhà bFp hi4n đ8i này.Theo các nhà khoa h9c, nó có th gây h8i cho ng37 i trong nhEng đi1u ki4n nào đó.Khi b đt nóng, teflon và các florua polime khác sinh ra AFT (trifloroaxetic) và nhi1u lo8ihóa cht đc h8i l3u tn nhi1u năm trong môi tr37 ng.

NFu các ch5o chóng dính đ3C c đun A nhi4t đ cao, khí đc có th bc lên tùy theonhi4t đ đang đun. Khí này là mt v khí có th giFt chFt chim chóc và 5nh h3A ng đFn sckhe con ng37 i nh3 b b4nh cúm, làm c th b nóng st…tùy theo cung cách và c37 ng đ b tiFp nhim. Teflon bt đDu b phân hy A kho5ng 26000C và b phân hy hoàn toàn A kho5ng 35000C. Khi b đun nóng quá đ kFt hC p v i đi1u ki4n không gian nhà bFp nh hp,ít thoáng khí thì l3C ng khí thoát ra khi teflon b phân hy có th gây t vong cho ng37 i.

Vì vy, trong nu n3 ng chúng ta cDn ph5i cn thn khi s d6ng các d6ng c6 có ph l p teflon.Video clip 6.1A (Đt rác thi nh a gây ô nhim môi tr ng)Đ nha, túi gói hàng ngày bng cht do tBng hC p, sau khi thâm nhp vào môi

tr37 ng rt khó b phân hy, ph5i sau nhi1u năm m i có th b phân hy đ3C c, mt s lo8inFu có th phân hy l8i sinh ra nhi1u cht đc h8i làm ô nhim đt đai. Nh3 vy, vn đ1 đtra cho xã hi là ph5i làm nh3 thF nào đ gi5i quyFt tình tr8ng ô nhim cht do phF th5i. Vàbi4n pháp đDu tiên đ3C c con ng37 i ngh đFn đó là đt cháy. Nh3ng không ít ng37 i trongchúng ta biFt rng vi4c đt rác th5i nha đó gây 5nh h3A ng nh3 thF nào đFn môi tr37 ng vàsc khe con ng37 i.

L3u hunh v i nhEng tính cht đc bi4t ca nó đ3C c s d6ng đ l3u hóa cao su, giúpcao su b1n v i nhi4t h n, đàn hi h n. Trong cao su có cha l3u hunh nên khi đt cháy t8ora mt l3C ng l n khí SO2. SO2 là mt khí rt đc cho h4 hô hp, có kh5 năng phát tán manhgây ô nhim môi tr37 ng không khí. Mt l3C ng l n khí SO2 s dn đFn khó thA thm chí cóth dn đFn t vong. Không ch2 vy, rác th5i nha khi b thiêu đt còn sinh ra nhi1u cht đch8i khác nh3 chì, cadimi,…trong đó có th có c5 đioxin gây đc cho con ng37 i.

Video clip 7.1A (Khí hiđrosunfua)Khí hiđrosunfua (có công thc hóa h9c là H2S), khí có mùi đc tr3ng là mùi trng

thi, nng h n không khí. Trong t nhiên khí hiđrosunfua đ3C c sinh ra A mt s sui n3 c





129

nóng, trong khí núi la và ch yFu là s phân hy các hC p cht hEu c trong đt, n3 c cngrãnh, n3 c th5i ca các nhà máy…Khí H2S đc v i h4 hô hp và h4 thDn kinh. NhEng ng37 isng A khu vc các dòng sông b ô nhim H2S rt d b mc các căn b4nh suy hô hp, viêmcung phBi,…T ý thc h8n chF ca ng37 i dân trong b5o v4 môi tr37 ng đã góp phDn làmcho tình tr8ng ô nhim H2S ngày càng nghiêm tr9ng. Kh5o sát thc tr8ng trên đa bàn t2nhBFn Tre và mt s đa ph3 ng khác cho thy, ng37 i dân sng gDn các khu vc sông th37 ng

xuyên vt các lo8i rác sinh ho8t, k c5 xác súc vt (ví d6 nh3 gà chFt, chut hay chó, mèochFt…) xung các dòng sông gây ô nhim môi tr37 ng, ô nhim khí H2S nghiêm tr9ng, làmcho bt kì ai đi ngang qua khu vc này đ1u c5m thy khó chu.

Video clip 8.1A (Các hot đng thi ra khí SO2)L3u hunh đioxit (có công thc hóa h9c là SO2), đ3C c hình thành t quá trình đt

nhiên li4u hóa th8ch ca các nhà máy, xí nghi4p và các ho8t đng khai thác, chF biFn dDum.

Mt l3C ng l n l3u hunh đioxit đ3C c sinh ra trong các ho8t đng giao thông vn t5i.Theo thng kê cho thy, A khu vc các nhà máy s5n xut axit sunfuric và x lí m kim lo8icng là ngun th5i vào môi tr37 ng mt l3C ng khí SO2 đáng k.

Khí SO2 là khí rt đc cho h4 hô hp. Nó có kh5 năng phát tán m8nh gây ô nhimkhông khí. Mt l3C ng l n khí SO2 A nng đ cao s dn đFn khó thA , thm chí có th gây t vong. Bên c8nh đó, quá trình phân gi5i các hC p cht hEu c hàng năm s5n sinh ra kho5ng 31tri4u tn khí hiđrosunfua và khí này chuyn hDu hFt thành l3u hunh đioxit. V i l3C ng l nkhí SO2 th5i ra ngày càng nhi1u, nFu không kim soát và h8n chF đ3C c các ho8t đng trên thìs làm cho không khí càng b ô nhim nghiêm tr9ng.

Video clip 8.2A (M a axit)Trong khói th5i ca các lo8i nhiên li4u, cht đt có ngun gc hóa th8ch (nh3 than đá,

dDu m), khí th5i nhà máy, ph3 ng ti4n giao thông vn t5i có cha SO2, NO2, NO…Các chtnày khi gp và kFt hC p v i h i n3 c trong bDu khí quyn trA thành các axit sunfuric, axit

nitric và mui ri r i xung đt theo n3 c m3a. Các b8n có th gp trong thc tF các trnm3a to, m3a xám (có ngh a là n3 c m3a màu đen, xám) hoc n3 c m3a có v chua. NFu đ pH ca n3 c m3a nh h n 5,5 thì đó là m3a axit.

M3a axit gn cht v i n i có n1n s5n xut công nghi4p cao, cht th5i khí l n và n icó nhu cDu v1 năng l3C ng xe ô tô hoc dùng than r ti1n. M3a axit có tác đng rt l n đFnnhà ca, cây ci, đt đai, h n3 c và tôm cá cùng thy sinh vt. C6 th là m3a axit đã pháhy các t3C ng đài, các công trình văn hóa.

M3a axit phá hy cây ci, mùa màng, làm đ ình tr4 s phát trin ca rng. nh h3A ngnghiêm tr9ng đFn môi tr37 ng n3 c làm chFt các sinh vt d3 i n3 c. Không ch2 vy, m3aaxit còn 5nh h3A ng xu t i đt, làm cho đt ngày càng b suy thoái.

Qua các hình 5nh cng nh3 các ho8t đng k trên, giúp cho chúng ta thy đ3C c chínhcon ng37 i đã gây ra tai h9a cho mình bng các ho8t đng thiFu kim soát. Vì vy, con ng37 icDn ph5i nhanh chóng đ1u ch2nh các ho8t đng ca mình đ khc ph6c các tai h9a trên vàxây dng môi tr37 ng sng ngày mt tt đp h n h3 ng t i lC i ích cng đng.

Video clip 2.2B (Rò r khí amoniac)Khí amoniac v i nhEng đc tính riêng nên th37 ng đ3C c s d6ng trong các nhà máy

s5n xut phân đ8m hoc dùng làm cht sinh hàn trong các nhà máy s5n xuát n3 c đá. Theonhi1u ng37 i dân gDn khu vc này cho biFt, các nhà máy này th37 ng b v các đ37 ng ngdn khí amoniac làm khí đc lan ta rt nhanh ra khu vc xung quanh. L3C ng khí rò r2 rt





130

l n, làm cho nhi1u tr em, các c6 già và ph6 nE không th chu đ3C c mùi hôi và sc đc h8ica lung khí này nên đã có tr37 ng hC p ngt x2u. Theo các tài li4u khoa h9c, mt l3C ng l namoniac lan ta trong không khí s làm cây c, sinh vt b b4nh, héo r và chFt. Khíamoniac cng rt đc h8i đi v i ng37 i. N8n nhân hít ph5i khí này có kh5 năng mc chngrát cB, khàn gi9ng, bun nôn, ch5y n3 c mt, n3 c mi…

Mt khác, khí amoniac còn tan đ3C c trong n3 c, có kh5 năng hòa ln vào n3 c, gây

ng đc qua đ37 ng tiêu hóa. V i tình tr8ng rò r2 th37 ng xuyên xãy ra đã gây bc xúc trongng37 i dân sng A khu vc gDn các nhà máy này. H9 ph5i sng trong lo sC cho sc khe cachính mình và nhEng ng37 i thân trong gia đ ình vì môi tr37 ng luôn có nguy c b ô nhimtrDm tr9ng.

Video clip 3.1B (Các hot đng thi ra khí NOx)Ho8t đng giao thông vn t5i, công nghi4p, th công nghi4p và xây dng là nhEng

ngun gây ô nhim chính A các khu đô th. Tuy nhiên theo đánh giá ca các chuyên gia, ônhim do giao thông gây ra chiFm t2 l4 kho5ng 70%.

Ngoài ra, các khí th5i phát sinh t các nhà máy, xí nghi4p ch yFu do quá trình đtnhiên li4u hóa th8ch đ ly nhi4t và quá trình bc h i, rò r2, tht thoát cht đc trên dây

chuy1n s5n xut. Các ng khói ca nhà máy đã th5i vào không khí rt nhi1u cht đc h8i. Vàmt l3C ng l n NO2 còn đ3C c t8o ra trong k ngh4 hóa h9c nh3 s5n xut axit nitric, phânbón…

Bên c8nh nhEng ho8t đng chính th5i ra các lo8i khí NOx k trên thì các ho8t đng rtgDn gi v i chúng ta trong cuc sng hàng ngày nh3 nu n3 ng, hút thuc lá…cng t8o ramt l3C ng khí NOx đáng k góp phDn gây ô nhim môi tr37 ng.

Video clip 3.2B (M a axit là gì?)Hi4n nay nhân lo8i đã đ8t đ3C c nhEng thành tu trong khoa h9c công ngh4, bên c8nh

vi4c công ngh4 hóa đem l8i nhEng s5n phm có lC i cho con ng37 i thì không tránh khinhEng nhà máy, xí nghi4p th5i ra môi tr37 ng nhEng cht đc h8i.

Trong khói th5i ca các lo8i nhiên li4u, cht đt có ngun gc hóa th8ch (nh3 than đá,dDu m), khí th5i nhà máy, ph3 ng ti4n giao thông vn t5i có cha SO2, NO2, NO…Các chtnày khi gp và kFt hC p v i h i n3 c trong bDu khí quyn trA thành các axit sunfuric, axitnitric và mui ri r i xung đt theo n3 c m3a. Các b8n có th gp trong thc tF các trnm3a to, m3a xám (có ngh a là n3 c m3a màu đen, xám) hoc n3 c m3a có v chua. NFu đ pH ca n3 c m3a nh h n 5,5 thì đó là m3a axit.

M3a axit gn cht v i n i có n1n s5n xut công nghi4p cao, cht th5i khí l n và n icó nhu cDu v1 năng l3C ng xe ô tô hoc dùng than r ti1n.

M3a axit có tác đng rt l n đFn nhà ca, cây ci, đt đai, h n3 c và tôm cá cùngthy sinh vt. C6 th là m3a axit đã phá hy các t3C ng đài, các công trình văn hóa.

M3a axit phá hy cây ci, mùa màng, làm đ ình tr4 s phát trin ca rng. nh h3A ngnghiêm tr9ng đFn môi tr37 ng n3 c làm chFt các sinh vt d3 i n3 c. Không ch2 vy, m3aaxit còn 5nh h3A ng xu t i đt, làm cho đt ngày càng b suy thoái.

Qua các hình 5nh cng nh3 các ho8t đng k trên, giúp cho chúng ta thy đ3C c chínhcon ng37 i đã gây ra tai h9a cho mình bng các ho8t đng thiFu kim soát. Vì vy, con ng37 icDn ph5i nhanh chóng đ1u ch2nh các ho8t đng ca mình đ khc ph6c các tai h9a trên vàxây dng môi tr37 ng sng ngày mt tt đp h n h3 ng t i lC i ích cng đng.





131

Video clip 3.3B (Mui diêm) Trong thc phm ng37 i ta s d6ng mui diêm (đó là hn hC p ca mui nitrat và

nitrit) trong ba tê, xúc xích, l8p x3A ng đ thc phm có màu đp (đó là màu đ). Mui diêmcó tác d6ng giE cho cá đ3C c t3 i v1 mt c5m quan. Nhìn bên ngoài thc phm có v cng,t3 i đ.

Mui diêm là lo8i ph6 gia đ3C c s d6ng v i li1u l3C ng rt h8n chF nh3ng nhi1u n i

s d6ng li1u l3C ng cao đ b5o qu5n thc phm. Cht chuyn hóa cui cùng là nitrit. Cácnitrit làm cho hng cDu tiFp nhn oxi, đc bi4t là A tr em. Mt li1u nh mui diêm cng cóth gây t vong trong vài phút do tr6y tim m8ch, có th kèm theo các tri4u chng khác nh3 đau b6ng, ói ma. Và cng nh3 mt s hóa cht khác, dùng nhi1u trong th7 i gian dài s gâyb4nh ung th3.

Video clip 4.1B (S dng quá m c các loi phân bón hóa hc trong sn xutnông nghip)

Phân bón hóa h9c và thuc tr sâu là nhEng đi1u ki4n tt yFu trong s5n xut nôngnghi4p. Cht dinh d3 ng trong đt không đ cung cp cho cây trng. Vì vy ng37 i nông dâncDn ph5i bón phân hóa h9c đ tăng c37 ng cht dinh d3 ng cho cây nhm đ8t năng sut cao

h n, nh3ng l3C ng dùng ph5i thích hC p, nFu dùng quá nhi1u thì hi4u qu5 s ng3C c l8i. Bónquá nhi1u phân thì cây s không th hp thu đ3C c. Khi đó, l3C ng phân đ8m, phân lân còn d3,mt phDn tích ly trong đt, mt phDn b ra trôi. Khi nhEng phân bón hóa h9c có cha nit ,photpho ch5y vào sông ngòi hoc ao h và tích t6 ngày càng nhi1u s gây nên hi4n t3C ngphú d3 ng, khi đó các lo8i t5o phù du phát trin dày đc trên mt n3 c, che kín các ao h.Hu qu5 là n3 c trong h b thiFu oxi, làm chFt các đng vt thy sinh. S thiFu d3 ng khílàm gi5m kh5 năng t làm s8ch ca ngun n3 c, cng thêm s phân hy các cht hEu c làmcho n3 c b nhim bn và có mùi khó chu. H n nEa, có nhi1u lo8i đc t nh3 t5o xanh, t5obào t làm cho n3 c có mùi hôi. Ngoài ra, khi s d6ng tuy4t đi phân bón hóa h9c vô c ,không dùng phân bón hEu c s làm gi5m đ mùn ca đt, khiFn cho kFt cu ca đt b phá

ho8i, làm cho cht kFt dính ca đt b phân tán, đt b axit hóa, b cng vón 5nh h3A ngnghiêm tr9ng đFn s5n l3C ng và cht l3C ng cây trng. Bên c8nh đó, l3C ng nitrat t phân bón,d3 i tác d6ng ca các vi khun biFn đBi thành khí NOx là khí đc bay vào không khí làmtăng hi4u ng nhà kính, m3a axit…Không ch2 vy, trong phân bón có nhi1u t8p cht chaion kim lo8i nng nh3 chì, cadimi…có tính đc cao làm ô nhim môi tr37 ng và gây đc chocon ng37 i.

Vì vy, đ ngăn nga ô nhim môi tr37 ng, ngăn nga kFt cu đt b phá ho8i…Khi s d6ng phân bón cDn ph5i l3u ý cn thn không nên s d6ng quá nhi1u.

Video clip 5.2B (Nhim đc chì)Chi c6c b5o v4 môi tr37 ng thành ph H Chí Minh đã công b mt s li4u đáng ng8i

v1 tình hình ô nhim môi tr37 ng A thành ph. Đó là, l3C ng chì đo đ3C c t8i các tr8m quantrc ven đ37 ng giao thông ca thành ph t năm 2007 đFn nay đã tăng lên đt biFn, lên mc1,5 microgam/ cm3, v3C t quá mc cho phép ca tB chc y tF thF gi i WHO. Qua kFt qu5 chothy, n3 c ta vn s d6ng xăng pha chì, hàm l3C ng chì trong không khí luôn A mc rt cao,trung bình A mc trên 2 microgam/ cm3, thm chí có n i cao h n.

L3C ng chì còn đ3C c th5i ra t các nhà máy luy4n kim, các khu công nghi4p khai thácm chì. Không ch2 vy, mt s c sA thu mua ăc quy chì phF th5i t nhi1u đa ph3 ng trongc5 n3 c, tp kFt v1 kho. Sau đó, các công nhân tháo d , phDn nha đ3C c bán phF li4u, cácb5n cc chì đ3C c ngâm trong n3 c vôi, sau đó đua vào lò nu chì, ra các s5n phm chì





132

thô.Tuy nhiên, đi1u đáng gây bc xúc là toàn b khí th5i, n3 c th5i trong quá trình chF biFnc quy chì phF th5i không đ3C c x lý, x5 trc tiFp ra môi tr37 ng gây 5nh h3A ng đFn đòi sngvà sc khe con ng37 i.

Nhim đc chì s gây ri lo8n tiêu hóa, viêm thn, viêm gan, gây b4nh b8i não, gâyvô sinh, tăng huyFt áp, thp kh p…Chì và các hC p cht ca chì b tích t6 làm các tF bào b vôi hóa, dn đFn thoái hóa ct sng. Đc bi4t tr em rt d b b8i não do nhim đc chì.

Video clip 6.1B (S dng than làm nhiên liu)Than đang cung ng kho5ng 25% nhu cDu năng l3C ng căn b5n ca toàn cDu và t8o ra

40% s5n l3C ng đi4n năng cho thF gi i. T đó, than trA thành ngun nhiên li4u quan tr9ngcho con ng37 i hi4n nay. C6 th là than dùng làm nhiên li4u cho các nhà máy nhi4t đi4n, cácnhà máy s5n xut g8ch, ngói, dùng trong nu n3 ng, s3A i m…Trong than ngoài thành phDnchính là cacbon còn có l3u hunh, nit …Nên khi đt cháy than đá thì s t8o ra mt l3C ngl n khí CO2, CO, SO2, NOx…gây ra các hi4n t3C ng nh3 hi4u ng nhà kính, m3a axit gópphDn phá hy môi tr37 ng sng ca chúng ta. Trong th7 i gian gDn đây, hi4n t3C ng b nhimđc do dùng bFp than đ s3A i m ngày càng nhi1u. Đc bi4t là trong các lo8i bFp than tB ong. BFp than tB ong đ A chF đ , than cháy trong tình tr8ng thiFu khí s sinh ra khí CO,

mt lo8i khí có tính đc cao. NFu l3C ng khí CO đ l n có th dn đFn thiFu oxi não, gây hônmê và A mc đ nng có th dn đFn t vong. Vì vy chúng ta cDn ph5i l3u ý khi s d6ngthan tB ong đ s3A i m trong gia đ ình và đc bi4t là đi v i nhEng ng37 i ph6 nE sau khisinh.

Video clip 6.2B (Khai thác than)V i vai trò là ngun nhiên li4u quan tr9ng, nhu cDu gia tăng th tr37 ng trong n3 c và

xut khu, ngành khai thác than l8i tăng tc 8t, s5n xut than A cp đ l n h n. Đi cùng v ivn đ1 này đó là tình tr8ng ô nhim, hy ho8i môi tr37 ng do ngành than gây ra cng đã đFnhi báo đng. V i khi l3C ng than rt l n, xay nghi1n l thiên, b6i than đã gây ô nhimnghiêm tr9ng môi tr37 ng không khí, gây 5nh h3A ng đFn đ7 i sng, sinh ho8t ca ng37 i dân

và bc xúc trong d3 lun. khu vc gDn các c sA s5n xut than, ng37 i dân không th s d6ng n3 c m3a, mt mi b cay và đ, quDn áo ph i b6i b bám đen, bEa c m th37 ng b ngtngang khi gió mang đDy b6i than. M9i ng37 i đã quen v i vi4c ph5i đi khám b4nh do b tcngc, khó thA hay b đau rát h9ng. Theo kh5o sát ca các bác s , do b6i than mà gDn 80%b4nh nhân đFn b4nh vi4n đ1u mc các tri4u chng liên quan đFn đ37 ng hô hp và mt. T đónguy c v1 nhEng làng b4nh phBi đang là vn đ1 đe d9a đFn sc khe ca ng37 i dân. C6 th là do hít ph5i b6i SiO2, phát sinh t l p đt đá xen k giEa các v2a than, công nhân trongngành khai thác và nhEng ng37 i sng gDn các m than đ1u có nguy c b mc b4nh viêmphBi. Ngoài ra, b6i than không nhEng ngăn c5n ánh sáng, c5n trA quá trình quang hC p cacây mà còn có th làm cho cây chFt khô, 5nh h3A ng đFn mùa màng.

Video clip 7.1B (Các hot đng to ra khí CO)Cacbon monooxit (có công thc hóa h9c là CO), đ3C c hình thành t quá trình đt

nhiên li4u hóa th8ch ca các nhà máy, xí nghi4p và các ho8t đng khai thác, chF biFn dDum. Mt l3C ng l n khí CO sinh ra trong các ho8t đng giao thông vn t5i.

Khí CO không đc đi v i cây xanh nh3ng rt đc h8i đi v i ng37 i và đng vt. C6 th là: A nng đ 250ppm CO có th gây t vong cho ng37 i.

Và hi4n nay, các ho8t đng th5i ra khí CO ngày càng nhi1u, ngay c5 ho8t đng nun3 ng hoc dùng lò s3A i đ s3A i m ca con ng37 i cng góp phDn làm tăng l3C ng CO trong





133

không khí. NFu không kim soát và h8n chF đ3C c các ho8t đng trên thì s làm cho khôngkhí ca chúng ta ngày càng b ô nhim nghiêm tr9ng.

Video clip 7.2B (Hiu ng nhà kính)Nhi4t đ b1 mt trái đt đ3C c t8o thành bA i s cân bng giEa năng l3C ng mt tr7 i

chiFu xung trái đt và năng l3C ng bc x8 nhi4t ca mt đt phát vào không gian v tr6. Bcx8 ca mt tr7 i là bc x8 sóng ngn d dàng xuyên qua các l p khí: CO2, CH4, NOx, h i

n3 c…và chiFu xung trái đt (Các khí đó đ3C c g9i là các khí nhà kính, trong đó khí cacbondioxit đ3C c coi là nguyên nhân ch yFu gây ra hi4u ng nhà kính). Và bc x8 nhi4t t tráiđt vào khí quyn là bc x8 sóng dài, nó không có kh5 năng xuyên qua l p “khí nhà kính”do đó nhi4t đ ca khí quyn bao quanh trái đt nóng lên. Hi4n t3C ng này đ3C c g9i là hi4ung nhà kính.

Hi4u ng nhà kính đã làm tăng nhi4t đ toàn cDu. NFu nhi4t đ không khí tiFp t6ctăng thì h4 thng sinh thái toàn cDu s mt cân bng dn đFn hàng lo8t thiên tai x5y ra.

Video clip 8.1B (Khai thác đá)Hi4n nay, c5 n3 c ta có h n 150 m đá vôi và hàng trăm m đá xây dng khác đang

đ3C c khai thác. Tuy nhiên, dây chuy1n công ngh4 khai thác và chF biFn đá t8i các c sA này

đ1u c và l8c hu, không đ3C c trang b thiFt b hút b6i t8i nhi1u công đo8n nên đã gây ônhim môi tr37 ng ngày càng nghiêm tr9ng, 5nh h3A ng đFn sc khe ca công nhân khaithác đá và nhEng ng37 i dân sng gDn khu vc này. B6i đá, tiFng n do tiFng mìn nB vànhEng tai n8n trong quá trình khai thác đá hi4n đang là vn đ1 bc xúc trong d3 lun.

Hàm l3C ng b6i silic (SiO2 t do) trong các công tr37 ng s5n xut đá rt cao, gp nhi1ulDn so v i mc báo đng nguy him. Nghiên cu cho thy, nhEng ng37 i lao đng trong môitr37 ng có nhi1u b6i silic đ1u rt d nhim b4nh b6i phBi silic. B4nh xut phát âm thDm, hDunh3 không có tri4u chng lâm sàng. B4nh gây cho ng37 i lao đng khó thA khi gng sc, ho,kh8c đ7 m, có c5m giác tc ngc. DDn dDn t8i phBi hình thành các h8t x , tBn th3 ng A môk, gây s hóa lan ta A phBi và nFu không hi ph6c có th dn đFn ung th3 phBi.

Bên c8nh đó, l3C ng b6i silic còn làm cho sông h b ô nhim nghiêm tr9ng, 5nhh3A ng đFn sc khe ca ng37 i dân xung quanh.Video clip 9.2B (Khí thi ca nhà máy sn xut xi măng gây ô nhim không khí) các khu vc có nhi1u nhà máy s5n xut xi măng, có nhEng ngày b6i mù mt khiFn

tDm nhìn xa ch2 còn vài met. NhEng dòng kênh và khu b7 bin cng b ô nhim trDm tr9ng vìb6i và cht th5i ca các c6m nhà máy s5n xut xi măng gây 5nh h3A ng đFn đ7 i sng s5n xutcng nh3 sc khe ca nhEng ng37 i dân xung quanh khu vc này. Và đc bi4t là nguy c nhEng “làng b4nh phBi” ngày càng đe d9a nghiêm tr9ng nFu không có bi4n pháp khc ph6ctình tr8ng trên. Tình hình này làm cho ng37 i dân xung quanh khu vc có các nhà máy s5nxut xi măng khB sA là nh3 vy, còn công nhân trc tiFp làm vi4c trong các nhà máy s5nxut xi măng thì sao?

Theo thng kê ca trung tâm sc khe lao đng và môi tr37 ng A các t2nh có nhi1unhà máy s5n xut xi măng cho thy hDu nh3 công nhân đ1u nhim các b4nh nh3 viêm phBi,gi5m th lc, thính lc, viêm tai mi h9ng, răng hàm mt, b4nh v1 da,…v i t2 l4 cao. Đcbi4t có rt nhi1u công nhân đ3C c xFp vào lo8i sc khe yFu, mang nhEng căn b4nh trDmtr9ng: lao phBi, viêm h9ng mãn tính và điFc ngh1 nghi4p.

Video clip 10.1B (Các hot đng to ra khí metan)Metan là mt lo8i khí gây hi4u ng nhà kính. Khí này đ3C c s5n xut t lâu, nh3ng

hi4n nay vi4c s5n xut và phát th5i nó vào khí quyn ngày càng nhi1u do ho8t đng ca con





134

ng37 i. Khí metan thúc đy s oxi hóa h i n3 c A tDng bình l3u. S tăng h i n3 c rõ rànggây hi4u ng nhà kính m8nh h n nhi1u so v i hi4u ng trc tiFp ca khí metan.

Khí metan đ3C c hình thành t nhi1u ngun khác nhau. Đc bi4t, nng đ khí metantrong các bãi rác rt cao. Khi rác hEu c b phân hy trong môi tr37 ng yFm khí thì s t8othành nhi1u lo8i khí nh3ng ch yFu là khí CO2 và CH4. Ngoài ra, khí metan còn đ3C c hìnhthành t các ho8t đng nông nghi4p và mt l3C ng l n khí metan đ3C c sinh ra trong quá trình

khai thác và chF biFn dDu m.Video clip 10.2B (Khí metan và hFu qu ca hiu ng nhà kính)Nhi4t đ b1 mt trái đt đ3C c t8o nên do s cân bng giEa năng l3C ng mt tr7 i đFn b1

mt trái đt và năng l3C ng bc x8 ca trái đt vào kho5ng không gian giEa các hành tinh.KFt qu5 ca s trao đBi không cân bng v1 năng l3C ng ca trái đt v i không gian xungquanh dn đFn s tăng nhi4t đ khí quyn trái đt. Hi4n t3C ng này đ3C c g9i là hi4u ng nhàkính.

S gia tăng nhi4t đ ca trái đt do hi4u ng nhà kính có tác đng m8nh m đFn nhi1umt ca môi tr37 ng trái đt. Và đây là mt trong nhEng vn đ1 toàn cDu đang đ3C c c5 n3 cđc bi4t quan tâm.

Video clip 11.2B (Sau khi s dng túi nilon b v t b a bãi gây ô nhim môil ng)Hi4n nay, công ngh4 hóa ngoài vi4c mang l8i nhEng s5n phm có lC i và ti4n ích cho

con ng37 i thì nó cng chính là ngun th5i vào môi tr37 ng mt l3C ng l n các rác th5i nhanh3 túi nilon, v hp,…Cng chính t s phB biFn ca các túi nilon, các v đng bng nhamà m9i ng37 i sau khi s d6ng xong thì c ti4n tay vt các rác th5i đó xung sông hocv3 ng vãi khp n i trên đ37 ng ph. Rác th5i nha b vt khp n i làm tc các đ37 ng ngdn n3 c gây ngp l6t. Rác tràn ngp kênh r8ch gây mùi hôi thi. Rác th5i nha ph kínhđáy bin cng nh3 cng nh3 nhEng màn ngăn, khiFn nhi1u vùng bin b biFn thành nhEngvùng n3 c chFt, ph5i mt t 60 đFn 100 năm m i có th khôi ph6c l8i đ3C c. Và li4u có bao

nhiêu ng37 i trong s nhEng ng37 i x5 rác y biFt đ3C c ph5i mt c5 hàng ngàn năm đ nhEngvt d6ng bng nha b phân hy và hu qu5 ca nó to l n nh3 thF nào?Vi4c làm nào ri cng dn đFn nhEng hu qu5 ca chúng, thm chí vi4c vt rác ba

bãi còn có tác h8i ghê g m h n: nó làm ô nhim môi tr37 ng sng, gây 5nh h3A ng đFn sckhe con ng37 i bA i rác là n i t6 tp ca rui, mui, chut, gián…và t đó chúng s truy1n đicác b4nh truy1n nhim nh3 st xut huyFt, dch h8ch, tiêu ch5y…Không ch2 vy, bao bìbng nilon cng đe d9a trc tiFp đFn sc khe con ng37 i vì nhEng kim lo8i nng nh3 chì,cadimi,…có trong mc in t8o màu cho các bao bì có th gây tác h8i cho não và là nguyênnhân chính gây ra b4nh ung th3 phBi. Bên c8nh đó, vi4c vt rác th5i tùy ti4n ra đ37 ng hocn i công cng còn làm mt c5nh quan chung, 5nh h3A ng đFn m quan đ37 ng ph.

Video clip 12.2B (Tác hi ca s n móng tay)Trang đim cho m37 i móng tay đp không ch2 là nhu cDu đi d ti4c mng hoc thăm

viFng xã giao, mà còn là chuy4n th37 ng ngày ca nE gi i. Khi mun có đôi bàn tay v i cácmóng r8ng r màu sc, bàn chân v i các móng g9t gia đ1u đn, ng37 i sành đi4u th37 ng đFncác nail salons. Nh3ng trong s nhEng ng37 i đó ít ai biFt đ3C c chính n i đây, tn t8i nhi1uri ro có nguy c gây 5nh h3A ng đFn sc khe ca h9. Đó là hu qu5 ca nhEng hóa chtdùng trong ngh1 làm móng cng nh3 do s sót k thut ca nhân viên. Đa s hóa cht dùngtrong ti4m làm móng đ1u d bay h i, hòa ln trong không khí mà nhân viên cng nh3 kháchhàng s hít thA . C6 th, benzen, toluen, axeton…có trong cht ty, s n móng tay là lo8i dung





135

môi đc h8i, bay h i nhanh và b hp th6 ngay qua đ37 ng hô hp, sau đó tích t6 t8i gan, tysng và các tF bào m . Rt nhi1u ph6 nE ch quan cho rng móng tay, móng chân là chtsng, cng nên có th s d6ng hóa cht mà không gp bt kì nguy him nào. Trên thc tF,móng tay có kh5 năng thm hút rt tt nên các cht đc h8i có trong s n khi bôi lên móng cóth d dàng ngm vào máu. Th7 i gian và l3C ng tiFp xúc càng nhi1u thì nguy c gây b4nhcàng l n. Trong s nhEng vn đ1 sc khe mà s n móng tay gây ra cho ng37 i s d6ng, có

khá nhi1u tr37 ng hC p gây các b4nh liên quan đFn đ37 ng hô hp, thm chí gây ra nhEng 5nhh3A ng đi v i h4 thDn kinh và phB biFn nht là nhEng th3 ng tBn hoc d ng da.

Video clip 14.1 B (Khí CFC gây thng tng ozon)TDng ozon là mt phDn ca tDng bình l3u. Trong bDu khí quyn ca trái đt, tDng bình

l3u nm A đ cao t 11 đFn 50km. Khí ozon tp trung A đ cao t 20 đFn 40km. TDng ozonlà l p v che chn tia t ngo8i cho mt đt. Nó hp th6 nhi4t ca mt tr7 i và truy1n cho tDngbình l3u, đ tDng bình l3u trao đBi nhi4t v i tDng đi l3u, giE m trái đt.

Báo cáo v1 ozon ca tB chc khí t3C ng thF gi i (WMO) khng đnh: “Vi4c s d6ngquá mc mt s hóa cht nhân t8o là th ph8m góp phDn gây ra hi4n t3C ng suy gi5m tDngozon”. Đin hình cho nhEng hóa cht đó là freon (ch yFu là CFCl3 và CF2Cl2) th37 ng đ3C c

dùng trong l nh vc làm l8nh, đi1u hòa không khí…NhEng cht này có đc tính rt b1nvEng, có kh5 năng tn t8o trong khí quyn t 60 đFn 120 năm. Vì thF chúng có đ đi1u ki4nvà th7 i gian lan ta đFn tDng bình l3u, n i có tDng ozon và x5y ra quá trình phá hy các phânt ozon. ĐDu nhEng năm 80, ng37 i ta đã phát hi4n tDng ozon ca chúng ta đang b suy gi5mnghiêm tr9ng, và yêu cDu cng đng tF đc bi4t quan tâm, đDu t3 nghiên cu và đ3a ranhEng gi5i pháp hEu hi4u nhm cu ly tDng ozon, cu ly con ng37 i và trái đt.

Khi tDng ozon b suy gi5m, bc x8 t ngo8i đFn trái đt tăng lên v3C t quá yêu cDu, vànhEng tác đng sau s x5y ra: tăng kh5 năng mc b4nh ung th3 da và b4nh v1 mt, đc bi4tlà b4nh đ6c nhân mt, sc đ1 kháng ca c th gi5m, h8n chF năng sut cây trng, phá hycân bng h4 sinh thái. Không ch2 vy, nó còn làm cho nhi4t đ trái đt tăng lên, dn đFn khí

hu b biFn đBi.Video clip 15.1B (Sn xut bia gây ô nhim môi tr ng n c)Trong quá trình lên men r3C u, bia, ngoài các s5n phm chính là etanol còn có các s5n

phm ph6 là: anđehit, ancol bc cao (ancol propylic), metanol, các hC p cht ca nit ,photpho, mt s axit hEu c (nh3 axit axetic, axit lactic, axit suncinic…), các dn xut caphenol. Ngoài ra, còn có đ37 ng d3, xác thc vt,…

Các s5n phm ph6 k trên nFu không đ3C c x lí tha đáng s là nguyên nhân khiFnngun n3 c ca chúng ta ngày càng b ô nhim nghiêm tr9ng, gây 5nh h3A ng đFn đ7 i sng,sc khe và s5n xut ca con ng37 i.

V i nhEng hình 5nh đang quan sát, chúng ta có th hình dung đ3C c các ph6 phmkhác ca quá trình lên men r3C u, bia s có tác h8i nh3 thF nào đFn môi tr37 ng, cng nh3 tình tr8ng ô nhim ca mt s nhà máy s5n xut r3C u bia A n3 c ta. T đó, chúng ta có th đ1 ra nhEng bi4n pháp khc ph6c nhm b5o v4 môi tr37 ng tr3 c nguy c b ô nhim nghiêmtr9ng.

Video clip 2.1C (Hút thuc lá có hi cho s c khe)Nicotin (C10H14N2) là mt amin có trong cây thuc lá, rt đc, nó là mt cht lng

s5nh nh3 dDu, không màu, có mùi hc, v cay nóng. Tan trong n3 c, tan m8nh trong cácdung môi hEu c . Trong thuc lá có t 2-10% là nicotin. Nó làm cho ng37 i hút thuc lá b nghi4n, b nhim đc mãn tính chuyn sang nhim đc cp tính và có th dn đFn t vong.





136

Đng th7 i nó còn góp phDn làm ô nhim môi tr37 ng không khí, 5nh h3A ng đFn sc khe cang37 i hít ph5i khói thuc trong th7 i gian dài mc dù không hút thuc. Qua nghiên cu chothy: khói thuc lá có h n 4000 lo8i hóa cht, trong đó có h n 200 cht đc h8i và ít nht 69cht gây b4nh ung th3. Theo thng kê ca tB chc y tF thF gi i (WHO) thì hàng năm có xpx2 ba tri4u ng37 i trên hành tinh ca chúng ta đã b chFt vì b4nh ung th3, tim m8ch do thuclá gây ra. Đc t trong khói thuc lá lan vào m9i b phn trong c th con ng37 i qua h4

thng tuDn hoàn và tác h8i đFn tt c5 các b phn đó. Ng37 i hút thuc lá có th b ung th3 máu, b s3ng phBi cng nh3 b các lo8i ung th3u rut già, d8 con, thn và bao t. Hút thuclá cng làm cho x3 ng b suy thoái và làm gi5m tuBi th9 ca con ng37 i.

NFu b8n b hút thuc lá, b8n s tiFt ki4m đ3C c mt kho5ng ti1n khá l n, đng th7 iđ5m b5o đ3C c sc khe ca chính mình và nhEng ng37 i thân trong gia đ ình. Vy thì t8i saochúng ta l8i không t b thuc lá? Đng ý rng, b thuc lá không ph5i là d dàng và thc tF nhi1u ng37 i đã gp ph5i khó khăn trong vi4c t b thuc lá. Nh3ng đây ch2 là nhEng khókhăn t8m th7 i, b8n s sA hEu nhi1u lC i ích mà nó mang l8i khi hoàn toàn t b thuc lá.

Video clip 2.2C (Sn phm ch bin sn t tht)Xã hi phát trin, cuc sng ca con ng37 i ngày càng trA nên bn rn. V i nhEng

ng37 i có qu th7 i gian eo hp, khi làm bt c chuy4n gì thì “s ti4n lC i” luôn đ3C c đt lênhàng đDu. Cng bA i vy, các lo8i đ hp không ch2 là “cu tinh” ca nhEng ng37 i bn rnmà còn xut hi4n ngày càng nhi1u trong các bEa c m gia đ ình. Th tr37 ng đ hp hi4n nayrt đa d8ng v i các s5n phm nh3: tht hun khói, tht xay, dăm bông, xúc xích, pate và nhi1us5n phm chF biFn sn khác ngày càng đ3C c 3a chung.

Bên c8nh nhEng ti4n lC i mà tht hp và các s5n phm chF biFn sn mang l8i thì ng37 idân cng gp nhi1u khó khăn đáng lo ng8i trong vi4c mua và s d6ng các s5n phm này. C6 th là, A mt s c sA s5n xut kém cht l3C ng, có nhEng s5n phm đ hp bao bì vn cònkhá m i, nhãn hi4u các hp tht đ1u còn nguyên, h8n s d6ng còn dài nh3ng khi mA ra thì rtnhi1u hp tht đã bc mùi hôi thi, tht ra nát, si b9t. Không ch2 vy, trong công ngh4 thc

phm, các mui nitrit và nitrat đ3C c dùng đ b5o qu5n các s5n phm chF biFn t tht. Muinitrit va t8o cho thc phm có màu hng hp dn, va kìm hãm s phát trin ca vi khun.Mui nitrit tác d6ng v i axit trong n3 c b9t và dch v t8o ra axit nitr và chính axit nàytham gia quá trình nitrosoamin, đây là tác nhân trc tiFp gây s biFn đBi gen, gây b4nh ungth3…Vì vy, chúng ta cDn ph5i l3u ý cn thn khi s d6ng các s5n phm chF biFn sn t tht.

Video clip 2.3C (Cn thFn khi dùng thuc nhum tóc)Ngày nay, ng37 i ta xFp thuc nhum tóc vào lo8i m phm nh3 kem d3 ng da, son ,

phn, n3 c hoa, dDu gi, xà phòng th m…thF nh3ng nFu so v i các lo8i m phm khác thìthuc nhum tóc l8i ti1m n nhi1u nguy c h n vì nó cha nhi1u thành phDn hóa h9c khôngtt đi v i sc khe ng37 i s d6ng. Các bác s trong các b4nh vi4n da liu có nhi1u kinhnghi4m đã c5nh báo, d ng thuc nhum tóc đang ngày càng phB biFn. Vi4c đi1u tr d8ng d ng này phc t8p h n các d ng m phm khác và có th ph5i c8o tóc m i bôi thuc đ3C c.Vì tóc là mt d8ng protein hóa sng, các hóa cht ngm sâu vào chân tóc, không th làms8ch nhanh chóng nên vn có th gây kích ng trên da dù gi đDu nhi1u lDn sau đó. Quanhi1u kim tra cho thy, thuc nhum tóc ngoài vi4c gây d ng còn làm r6ng tóc, viêm da,nm, thm chí ng đc và ung th3…

Bác s còn cho biFt, không ch2 s5n phm r ti1n, không rõ ngun gc m i d b d ngmà ngay c5 nhEng s5n phm rt xn, vn có nguy c b d ng và gây ra nhEng tác h8inghiêm tr9ng khác đi v i ng37 i s d6ng.





137

Video clip 2.4C (Phm màu đc hi)Hi4n nay, qua kh5o sát cho thy hDu hFt thc phm không có ngun gc đ1u s d6ng

ph6 gia, đc bi4t là phm màu đc h8i. Phm màu đ3C c s d6ng nhi1u nht trong nhEng hC pmt, bánh ko, h8t d3a, n3 c gi5i khát…Theo các chuyên gia y tF, tuy các lo8i phm màunày giúp t8o ra hoc c5i thi4n màu sc ca thc phm, làm tăng tính hp dn ca s5n phmnh3ng không có lC i v1 mt dinh d3 ng. Hóa cht đc h8i trong các phm màu có th gây

5nh h3A ng lâu dài đFn sc khe, thm chí có th dn đFn ung th3, đc bi4t là đi v i tr em.Trên thc tF có lo8i hóa cht ch2 ăn vào mt l3C ng rt nh nh3ng có th gây ng đ9c cptính cho ng37 i s d6ng và thy đ3C c tác h8i ngay. Song có nhEng hóa cht l8i tích t6 lâungày, gây ng đc mãn tính rt nguy him, c6 th là nó s gây ri lo8n tF bào, phát sinh ungb3 u, gây suy gi5m chc năng gan, thn,…

Video clip 3.1C (C s sn xut cao su gây ô nhim môi tr ng)Quá trình s5n xut cao su th5i ra nhi1u cht th5i hEu c gây ô nhim môi tr37 ng

n3 c. Các cht th5i t quá trình chF biFn cao su ca các nhà máy ch2 đ3C c x lý s b, thmchí ch3a qua x lý, đ3C c th5i trc tiFp vào môi tr37 ng, làm cho ngun n3 c xung quanh khuvc nhà máy ngày càng b ô nhim nghiêm tr9ng. Không ch2 vy, h4 thng x lý khí th5i A

các nhà máy này cng không đ3C c đ5m b5o, làm cho không khí có mùi hôi nng nc cùngv i l3C ng khói b6i mù mt t các ng khói nhà máy th5i ra góp phDn làm không khí b ônhim. T đó cho thy, nFu các nhà máy trên không nhanh chóng nâng cp, c5i tiFn h4 thngx lý n3 c th5i cng nh3 khí th5i thì s gây 5nh h3A ng nghiêm tr9ng đFn đ7 i sng và sckhe ca ng37 i dân n i đây. Và đây cng chính là vn đ1 bc xúc đang đ3C c m9i ng37 iquan tâm.

Video clip 4.1C (Rác thi nh a phân hy chFm gây ô nhim môi tr ng)Lâu nay, vi4c s d6ng túi nilon đã trA nên quen thuc trong mi gia đ ình. Túi nilon s

d6ng xong đ3C c vt vào s9t rác, cht thành núi A các bãi rác, các góc chC , theo gió bay khpcác v2a hè, v37 n hoa, công viên, đ37 ng ph, trôi dp d1nh trng xóa trên các kênh, m3 ng,

ao, h…Túi nilon b l8m d6ng đã gây ô nhim môi tr37 ng trên ph8m vi toàn cDu. Vi4c ném b túi nilon sau khi s d6ng là hình 5nh rt quen thuc đi v i nhi1u ng37 i. Ít ai biFt rng, vtb mt túi nilon ch3a t i mt giây, nh3ng đ nó phân hy mt cách t nhiên ph5i cDn t i 500đFn 1000 năm. Thm chí, mt s lo8i túi nilon có ln l3u hunh, dDu ha nguyên cht khiđt cháy s gây 5nh h3A ng đFn môi tr37 ng. Không ch2 vy, mt s kim lo8i nng nh3 chì,cadimi,…có trong mc in t8o màu cho các bao bì cng có th gây tác h8i cho não và lànguyên nhân chính gây b4nh ung th3 phBi.

Song song đó, vi4c vt rác ba bãi ra đ37 ng hoc n i cng cng còn làm mt c5nhquan chung, 5nh h3A ng đFn m quan đ37 ng ph.

Video clip 7.1C (C s m đin gây ô nhim môi tr ng) Thanh tra t8i mt s c sA m8 đi4n thuc qun Đng Đa, Hà Ni cho thy, công ngh4

m8 ca các x3A ng này là công ngh4 c, chuyên m8 nhi1u s5n phm nh3 ph6 tùng xe máy,giá đ , các ph6 ki4n và mt s s5n phm kim lo8i nh theo đ n đt hàng. S l3C ng s5n phmqua các x3A ng m8 này lên t i hàng tn/ ngày. Kim tra thc tF t8i hi4n tr37 ng, môi tr37 ngđt và n3 c A khu vc này đ3C c khng đnh là có du hi4u ô nhim khá nng. Trong quátrình s5n xut, các c sA đã s d6ng nhi1u hóa cht đc h8i nh3 axit sunfuric, natri clorua,dung dch ki1m,…Đây là nhEng cht th5i nguy h8i trong m9i tr37 ng hC p (k c5 d8ng khí,n3 c và phôi). Toàn b n3 c th5i, khí th5i trong quá trình s5n xut đ3C c x5 thng ra môi





138

tr37 ng gây ra hi4n t3C ng ô nhim nghiêm tr9ng 5nh h3A ng đFn sinh ho8t ca ng37 i dân. C6 th là trong các cht th5i đó, hàm l3C ng ion kim lo8i nng nh3 ion đng, crom, nicken,…đ1uv3C t quá tiêu chun cho phép. Đ pH có ph5n ng trung tính ngã sang ki1m yFu. Ngoài ra,n3 c mt còn b ô nhim do thy ngân và xyanua th5i ra t các công đo8n m8. Tr3 c tìnhtr8ng gây ô nhim trên, các c quan chc năng đã yêu cDu các ch x3A ng dng ngay đ3C c x5 th5i không qua x lý và nhanh chóng hoàn thành các th t6c pháp lý v1 b5o v4 môi tr37 ng.

Video clip 8.1C (N c ô nhim do đ ng ng b ăn mòn)Trong th7 i gian gDn đây, ng37 i dân t8i nhi1u khu vc qun Bình Th8nh, qun Gò

Vp, thành ph H Chí Minh ph5n 5nh ngun n3 c máy A khu vc này có hi4n t3C ng b đ6cvà có màu vàng nh3 n3 c trà, gây 5nh h3A ng đFn đ7 i sng sinh ho8t ca ng37 i dân. Theo l7 ica mt ng37 i dân k l8i: “Va vn vòi, tôi thy n3 c máy b đ6c ngDu và có nhi1u cn lC ncC n. X5 b mt hi lâu mà n3 c vn không hFt đ6c, tôi ph5i khóa van l8i và xin n3 c giFngca nhà hàng xóm đ dùng”. Đ làm rõ nguyên nhân ca tình tr8ng trên, sA khoa h9c côngngh4 thành ph H Chí Minh tB chc hi th5o xoay quanh vn đ1 n3 c nhim bn. Qua cáccuc kh5o sát t8i mt s cp n3 c nh3 Tân Hi4p, Th Đc, nhà máy n3 c ngDm HoocMôn,…cho thy nguyên nhân chính dn t i tình tr8ng ngun n3 c b nhim bn là do quá

trình s d6ng lâu dài, l p b5o v4 bao ph trong đ37 ng ng b bong tróc, n3 c tiFp xúc v il p kim lo8i ca đ37 ng ng, dn đFn ăn mòn. Và đ đáp ng nhu cDu n3 c s8ch ph6c v6 chosinh ho8t hng ngày ca ng37 i dân, các nhóm nghiên cu đã đ3a ra các gi5i pháp nhm h8nchF hi4n t3C ng ăn mòn đi4n hóa làm đ6c ngun n3 c.

Video clip 9.1C (Hàn the b cm s dng trong ph gia th c phm)Hàn the có tên hóa h9c là natri borat, A d8ng tinh th có màu trng. Hòa tan trong

n3 c thành cht không mùi, không v, trong sut, có tính sát khun nh. Tr3 c đây, hàn theđ3C c xem nh3 là cht ph6 gia thc phm, th37 ng đ3C c cho vào giò ch5, nem chua, mì sC i,d3a chua đ tăng đ dai, giòn ca các món ăn này. Khi cho vào tht, l8p x3A ng, hàn the cótác d6ng giE đ3C c sc đ, t8o s đp mt và giE thc phm đ3C c t3 i lâu h n. Vì vy, mc

dù là mt đc cht b nghiêm cm, nh3ng mt s ng37 i do vô ý hoc c tình vn cho thêmvào mt s lo8i thc phm đ t8o ngon mi4ng nhm thu lC i nhun mà bt chp nhEng đch8i nghiêm tr9ng ca chúng. Hàn the có th gây ng đc cp tính cho ng37 i s d6ng v i li1ul3C ng thp. Li1u t 5g trA lên đã gây ng đc cp tính, có th dn đFn t vong. Tuy nhiên,tác đng ch yFu ca hàn the là mãn tính. Khi vào c th, hàn the khó b đào th5i mà tích t6 A gan, đFn khi l3C ng tích t6 trong c th đ l n s gây ng đc mãn tính, 5nh h3A ng đFngan, thn, biFng ăn và suy nh3C c c th. V1 lâu dài có th gây khô da, ri lo8n d8 dày, suythn mãn tính, gi5m sút trí nh , thoái hóa c quan sinh d6c, gây vô sinh và là mt trongnhEng tác nhân gây b4nh ung th3.

NhEng năm gDn đây, hàn the đã b cm s d6ng trong thc ăn, do có nhEng tác h8inghiêm tr9ng 5nh h3A ng đFn sc khe con ng37 i.

Video clip 10.1C (Khai thác và ch qung bôxit)Bôxit là mt lo8i qung nhôm trDm tích có màu hng, nâu đ3C c hình thành t quá

trình phong hóa các lo8i đá giàu nhôm, hoc tích t6 t các qung có tr3 c bA i quá trình xóimòn. Qung bôxit phân b ch yFu trong vành đai xung quanh xích đ8o, đc bi4t là trongmôi tr37 ng nhi4t đ i. T bôxit có th tách ra alumina (Al2O3), đây là nguyên li4u chính đ luy4n nhôm trong các lò đi4n phân, nó chiFm 95% l3C ng bôxit đ3C c khai thác trên thF gi i.

Hi4n nay, quá trình khai thác và chF biFn qung bôxit đang gây 5nh h3A ng đFn môitr37 ng sng ca chúng ta. Đó là ô nhim do phát sinh đt đá th5i, qung đuôi, x2 than, dDu





139

phF li4u, khí th5i, đc bi4t là s phát sinh bùn đ (cha st oxit và ki1m d3), phDn th5i cacông đo8n hòa tan qung bôxit bng ki1m trong quá trình chF biFn là tác nhân ô nhimnghiêm tr9ng nht.

Video clip 11.1C (Đ dùng t nhôm ph liu)Các gia đ ình vn th37 ng s d6ng các d6ng c6 bng nhôm đ đun nu, cha đng

thc phm. Đ nhôm va nh nhàng, s8nh s, ti4n d6ng. Nh3ng nFu dùng các ni nhôm

đ3C c chF t8o t nhôm phF li4u, gia công không đ5m b5o k ngh4, x lý không hFt t8p cht,không t8o đ3C c b1 mt tr v i môi tr37 ng khi dùng đun nu, cha đng thc phm, d t8ocác c sA thôi nhim các ion nhôm vào thc phm, gây 5nh h3A ng đFn sc khe ng37 i ănph5i. Đc bi4t khi nu mn, d t8o ra mui nhôm gây đc cho c th. Nhôm là mt kim lo8im1m, nh, khi đ trDn ngoài không khí s hình thành mt l p nhôm oxit mng đ b5o v4 nhôm phía trong không tiFp t6c b oxi. Nh3ng trong quá trình nu n3 ng, môi tr37 ng quáchua, quá mn hoc quá ki1m t8o đi1u ki4n thun lC i cho ph5n ng hóa h9c x5y ra, làm chol p nhôm oxit b phân hy, gi5i phóng ion nhôm đi vào thc phm gây ng đc cho c th.Đi1u này gi5i thích vì sao, các đ dùng nhôm đng thc ăn nóng, chua, mn hoc đ quađêm, b1 mt nhôm d b rB. Bình th37 ng tF bào thDn kinh không có ion nhôm, khi ion nhôm

vào c th, nó có ái tính v i các tF bào, tích t6 t8i đó làm cho tF bào thDn kinh não b biFntính, dn t i chng “lú ln” s m. Biu hi4n là trí nh b gi5m sút, ph5n ng trì tr4, trí nănggi5m, c đng chm ch8p. Theo các chuyên gia, v i mt li1u l3C ng cao, nhôm có th gâyng đc đFn hôn mê, nh3ng l3C ng nhôm trong các lo8i đ gia d6ng nh3 ni, xoong không đ A mc đ đó. V i các mc hàng đ nhôm lan tràn nh3 hi4n nay, vi4c kim tra cht l3C ngcng nh3 nhEng 5nh h3A ng ca nó t i thc phm khá khó khăn, nên chúng ta ph5i cn thnkhi s d6ng các d6ng c6 bng nhôm.

Video clip 12.1C (Sn xut gang thép)Theo nhi1u nghiên cu gDn đây, tình tr8ng ô nhim môi tr37 ng A các làng ngh1

truy1n thng đã đFn mc báo đng cao mà đin hình chính là làng ngh1 st thép.

Mt vn đ1 đáng lo ng8i là tai n8n ngh1 nghi4p, ô nhim môi tr37 ng và sc khe cang37 i lao đng cng b đe d9a. các x3A ng s5n xut gang thép, hàng ngày th5i ra mtl3C ng l n các khí nguy him nh3 CO2, CO, NOx…5nh h3A ng nghiêm tr9ng đFn môi tr37 ng,c6 th là nó góp phDn gây hi4u ng nhà kính, m3a axit, mù quang hóa…Không ch2 vy,hàng ch6c máy đt dp và nhi1u lò luy4n phôi thép còn th5i ra mt l3C ng l n các hóa chtnh3 dung dch ki1m, axit, s n công nghi4p, cht dDu, m …Các tác nhân gây h8i y khôngch2 tn t8i xung quanh khu vc lò mà còn lan ta ra khp vùng, gây ô nhim ngun n3 csinh ho8t, đt canh tác nông nghi4p, tàn phá c5nh quan môi tr37 ng. Đy là ch3a k đFn miđe d9a tai n8n lao đng đi v i công nhân làm A đây khi h9 hàng ngày, hàng gi7 ph5i làmvi4c v i máy đt dp, cán ép, tiFp xúc v i các lo8i st thép đ lâu năm đc h8i, còn môitr37 ng lao đng thì nóng nc, khí đc, khói b6i t các lò luy4n thép gây ra.

Vi4c không th bài tiFt st là vn đ1 nghiêm tr9ng hàng đDu, chúng ta ch2 có th đi1utiFt kho5ng 1,2 mg mt ngày bt k hp th6 nhi1u hay ít. Mt khi st đã đ3C c hp th6 h nl3C ng cDn thiFt, rt khó đ lo8i nó ra khi c th dn đFn hàng lo8t bt lC i đFn c th.

Song song đó, các nhà máy luy4n kim, luy4n thép còn là mt trong nhEng ngun gâyô nhim tiFng n đáng lo ng8i.

Video clip 13.1C (TFn thu vàng gây ô nhim môi tr ng)Vàng là kim lo8i chuyn tiFp, m1m, d un, d dát mng, màu vàng và chiFu sáng.

Vàng không ph5n ng v i hDu hFt các cht nh3ng l8i chu tác d6ng ca n3 c c37 ng toan,





140

cng nh3 chu tác d6ng ca dung dch xyanua ca các kim lo8i ki1m. Kim lo8i này có A d8ng qung hoc d8ng h8t trong đá và trong các m bi tích.

Kho5ng h n 10 năm trA l8i đây, n8n khai thác vàng sa khóng trái phép trên sông đãgây nhi1u bc xúc trong d3 lun. Đi1u đáng quan tâm nht là do khai thác mt cách tùy ti4n,không thc hi4n đúng quy trình đã làm cho các con sông b biFn d8ng, thay đBi dòng ch5y.Hi4n t3C ng thay đBi dòng ch5y ca sông đã gây xói lA nhi1u di4n tích đt s5n xut và đt A

ca nhân dân, nghiêm tr9ng h n là làm 5nh h3A ng đFn các công trình giao thông. NhEngng37 i khai thác vàng trái phép đã đ3a các lo8i ph3 ng ti4n nh3 máy xúc, máy chóp, máytuyn vàng sa khoáng, làm đ đ6c dòng ch5y, đt bùn bi lng gây ô nhim môi tr37 ng.

Không ch2 vy, khai thác vàng còn 5nh h3A ng nghiêm tr9ng đFn sc khe ca ng37 idân n i đây. Ngh1 khai thác vàng luôn nguy him vì ng37 i ta ph5i dùng thy ngân, mt lo8ikim lo8i đc h8i hoc dung dch xyanua đ ra qung. N3 c th5i đc h8i cha thy ngân,xyanua ch5y ra t các khu m l8i hòa vào ngun cung cp n3 c sinh ho8t cho các khu dânc3 xung quanh. Thy ngân không phân hy và luôn nm trong đt, n3 c hay c th đngvt. TiFp xúc v i l3C ng thy ngân có th dn đFn chFt ng37 i. Li1u l3C ng ít s gây các b4nhv1 não, thDn kinh và các b4nh di truy1n.

Video clip 1-NK (Ô nhim môi tr ng không khí)Hi4n nay, ô nhim không khí là vn đ1 th7 i s nóng bng ca c5 thê gi i ch khônglà ca riêng quc gia nào. Có rt nhi1u nguyên nhân gây ô nhim không khí. Có th chiathành hai ngun c b5n là ngun t nhiên và ngun nhân t8o. Ngun t nhiên ch yFu là doho8t đng ca núi la, cháy rng, bão b6i…Ngun gây ô nhim nhân t8o rt đa d8ng, nh3ngch yFu là do các ho8t đng công nghi4p, đt nhiên li4u hóa th8ch, khai thác, chF biFn dDum và ho8t đng ca các ph3 ng ti4n giao thông vn t5i. Do quá trình đt nhiên li4u và s ròr2, tht thoát trên dây chuy1n s5n xut s5n phm đã th5i ra nhi1u khí đc đi qua ng khói nhàmáy vào không khí. Các khí th5i công nghi4p th37 ng tp trung và tn t8i trong không khív i nng đ cao.

Khí th5i do công nghi4p ch yFu phát sinh t đun nu, lò s3A i do s d6ng ngunnhiên li4u kém cht l3C ng, ngun th5i các khí đc nh nh3ng phân b dày đc, c6c b trongtng không gian hp gây đc h8i trc tiFp đFn con ng37 i.

S gia tăng nng đ các khí CO2, NO2, CH4, CFC,…làm cho nhi4t đ trái đt nónglên gây ra hi4u ng nhà kính. NFu nhi4t đ không khí tiFp t6c tăng thì h4 thng sinh thái toàncDu s mt cân bng dn đFn hàng lo8t thiên tai x5y ra. C6 th là khí hu biFn đBi khácth37 ng gây h8n hán, l l6t, 5nh h3A ng đFn môi tr37 ng sinh thái và cuc sng con ng37 i.Không khí b ô nhim gây ra nhi1u b4nh tt, đc bi4t là các b4nh v1 phBi, tim, nFu ô nhimnng có th gây t vong cho ng37 i. Bên c8nh đó, các lo8i khí th5i đc h8i còn phá hy tDngozon, lá chn tia cc tím cho trái đt.

Ô nhim không khí có th gây ra m3a axit. M3a axit phá hy cây ci mùa màng, làmđ ình tr4 s phát trin ca rng. nh h3A ng nghiêm tr9ng đFn môi tr37 ng n3 c, làm chFtsinh vt d3 i n3 c. M3a axit còn gây 5nh h3A ng xu t i đt, làm cho đt đai ngày càng suythoái. Ngoài ra, m3a axit còn phá hy các công trình xây dng, các t3C ng đài, các di tích vănhóa lch s…





141

TÀI LIAU THAM KHBO

1. Lê Huy Bá, Môi tr37 ng và sc khe, Nhà xut b5n lao đng – xã hi, Hà Ni, 20022. Đng Đình BBch, NguyA n V ăn H 3i, Giáo trình hóa h9c môi tr37 ng, Nhà xut b5n

khoa h9c và k thut, Hà Ni, 2006.3. Hoàng V ăn Bính, Đc cht h9c công nghi4p và d phòng nhim đc, Nhà xut b5n

khoa h9c và k thut, 2002.4. Phan Thành Chung và Bùi Ph5 ng Thanh HuC n, Giáo trình giáo d6c môi tr37 ng

trong gi5ng d8y hóa h9c phB thông, Đ8i h9c CDn Th , 2004.5. Đng Kim Chi, Hóa h9c môi tr37 ng, Nhà xut b5n giáo d6c, 2001.6. PhBm Ngc Đăng, Môi tr37 ng không khí, Nhà xut b5n khoa h9c k thut, 2003.7. V V ăn Đ1, Hóa h9c và s ô nhim môi tr37 ng, Nhà xut b5n giáo d6c, 1997.8. NguyA n Kim H ng, Giáo d6c môi tr37 ng, Nhà xut b5n giáo d6c, 2002.9. NguyA n ThE Thu H 5 ng, ThiFt kF các mô đun giáo d6c môi tr37 ng cho ch3 ng

trình hóa h9c l p 12 ban khoa h9c t nhiên, Lun văn tt nghi4p đ8i h9c, Đ8i h9c CDn Th ,2008.

10. NguyA n Đ7 c Khi n, Môi tr37 ng và sc khe, Nhà xut b5n lao đng – xã hi, HàNi, 2002.

11. Hoàng Ngc Liên, NguyA n Đ7 c Thi4n, NguyA n Thái Hà, An toàn bc x8 và antoàn đi4n trong y tF, Nhà xut b5n khoa h9c và k thut, 2003.

12. Lê V ăn L5 ng, NguyA n Nh5 ThEnh, NguyA n H 3i Y n, Ng đc và x trí ng đc,Nhà xut b5n Y h9c Hà Ni, 2001.

13. NguyA n Lê Th3o Nguyên, ThiFt kF các mô đun giáo d6c môi tr37 ng cho ch3 ngtrình hóa h9c l p 10 ban khoa h9c t nhiên, Lun văn tt nghi4p đ8i h9c, Đ8i h9c CDn Th ,2005.

14. Tr Enh ThE Thanh, Đc h9c môi tr37 ng và sc khe con ng37 i, Nhà xut b5n Đ8i

h9c quc gia Hà Ni, 2000.15. NguyA n ThE Thúy Thi, ThiFt kF các mô đun giáo d6c môi tr37 ng cho ch3 ng trìnhhóa h9c l p 11 ban khoa h9c t nhiên, Lun văn tt nghi4p đ8i h9c, Đ8i h9c CDn Th , 2007.

16. NguyA n Ph5F c T 5 ng, TiFng kêu cu ca trái đt, Nhà xut b5n giáo d6c, 1999.17. B giáo d6c và đào t8o, Khoa h9c môi tr37 ng, Nhà xut b5n giáo d6c, 2002.18. B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa hóa h9c l p 10, Nhà xut b5n giáo d6c,

2007.19. B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa hóa h9c l p 11, Nhà xut b5n giáo d6c,

2007.20. B giáo d6c và đào t8o, Sách giáo khoa hóa h9c l p 12, Nhà xut b5n giáo d6c,

2007. 21. Các đa ch2 website:http://www.VnEpress.net http://www.vietbao.vn http://www.tuoitre.com.vn http://www.dantri.com.vn http://www.vietnamnet.vn http://www.vnn.vn http://www.laodong.com.vn





http://www.tienphongonline.com.vn http://www.tnmthanam.gov.vn http://www.vst.vista.gov.vn http://www.youtube.com http://www.moitruong.com.vn http://www.yeumoitruong.com.vn

http://www.clip.vn http://www.vi.wikipdia http://www.thuvien.net http://www.imagas.google.com.vn http://www.thuvienkhoahoc.com http://www.ciren.gov.vn http://www.nhandan.com.vn http://www.nea.gov.vn http://www.vasc.com.vn


Documents

Collection Xây dựng & Hoàn chỉnh thư viện phim ảnh dùng cho giáo dục môi trường trong giảng dạy hóa học ở trường trung học phổ thông