CENTAR ZA STRUČNO OBRAZOVANJE - PODGORICA

Centar za stručno obrazovanje

P R O G R A M O B R A Z O V A N J A

Z A OSPOSOBLJAVANJE ZA

UPRAVLJANJE MOTORNIM VOZILOM

1

1. Naziv programa obrazovanja: PROGRAM OBRAZOVANJA ZA OSPOSOBLJAVANJE ZA UPRAVLJANJE MOTORNIM VOZILOM

2. Utemeljenost programa:Program obrazovanja se bazira na Zakonu o bezbjednosti saobraćaja na putevima.Program obrazovanja za osposobljavanje za upravljanje motornim vozilom se radi na zahtjev Ministarstva prosvjete i nauke.

3. Ciljevi programa obrazovanja:

3.a. Opšti cilj:Osposobiti polaznika za samostalno i bezbjedno upravljanje motornim vozilom

kao i razvijanje osjećaja odgovornosti, solidarnosti i humanosti prema drugim učesnicima u saobraćaju.

3.b. Posebni zadaci:- upoznavanje, prihvatanje i poštovanje Zakona o bezbjednosti saobraćaja;- razvijanje osjećaja za očuvanje životne sredine i zdravlja i života ljudi;- predviđanje opasnosti u saobraćaju i preduzimanje adekvatnih radnji radi

izbjegavanja saobraćajnih nezgoda;- usvajanje načela defanzivne vožnje;- podizanje nivoa saobraćajne kulture i razvijanje svijesti o odgovornosti u

saobraćaju;- upoznavanje sistema i uređaja na vozilima, načina njihovog održavanja i

shvatanje uticaja tehničke ispravnosti vozila na bezbjednost saobraćaja;- sticanje sigurnosti u upravljanju vozilom u svim uslovima vožnje u

saobraćaju na putu;- osposobljavanje za pružanje prve pomoći povrijeđenim u saobraćajnoj

nezgodi.

4. Trajanje programa obrazovanja:

Trajanje programa obrazovanja zavisi od kategorije vozila za koju se polaznik obučava kao i od toga da li već posjeduje vozačku dozvolu za neku kategoriju i kreće se u rasponu od 10 do 90 časova.

5. Lični profil polaznika (uslovi za uključenje u program obrazovanja)

Osnovni obrazovni zahtjevi: završeno osnovno obrazovanje

Osnovne osobine koje polaznik treba da posjeduje:- zdravstvena sposobnost;

2

Poželjne osobine koje polaznik treba da posjeduje:

- odgovornost- .

6. Predmetne oblasti programa obrazovanja: - Teorijska nastava- Praktična obuka

7. Broj časova za realizaciju predmetnih oblasti programa obrazovanja:

Program obrazovanja realizuje se kroz propisani minimalni broj časova teorijske nastave i praktične obuke.Trajanje programa obrazovanja u časovima za pojedine kategorije vozila prikazano je u tabeli broj 1.

Tabela broj 1. Pregled minimalnog fonda časova teorijske nastave i praktične obuke za pojedine kategorije vozačke dozvole.

Obuč

ava

se

za

kate

gorij

u

Vrst

a ob

uke

Ne

posje

duje

vo

začk

u

Posjeduje vozačku dozvolu kategorije

A B C D E

PSP TN 30+10 - - - - -

PO 0 - - - - -

A TN 30+10 - 0 0 0 0

PO 25 - 15 15 15 15

B TN 30+10 0 - - - -

PO 30 20 - - - -

C TN 37+13 7+3 7+3 - - -

PO 40 30 15 - - -D TN - - - 0 - 0

PO - - - 10 - 10E TN - - - 0 0 -

PO - - - 10 10 -

PSP – poznavanje saobraćajnih propisa3

TN – teorijska nastava obuhvata časove predavanja (prvi broj) i časove vježbi (drugi broj)PO – praktična obukaNapomena: Zakonom o bezbjednosti saobraćaja na putevima propisano je da školski čas praktične obuke kandidata za vozača traje 60 minuta

7.a. Teorijska nastava

Minimalni broj časova predavanja za pojedine teme i pojedine kategorije vozila dat je u tabeli broj 2.

Tabela broj 2. Pregled minimalnog fonda časova predavanja po temama za pojedine kategorije vozačke dozvole.

Rednibroj NAZIV TEMATSKIH CJELINA

Fond časova za kategorije

PSP,A i B C,D i E1. Osnovni pojmovi o bezbjednosti saobraćaja 2 22. Saobraćajna signalizacija 5 53. Pravila saobraćaja 7 74. Ostali učesnici u saobraćaju 2 25. Posebne mjere bezbjednosti 1 16. Prevoz putnika i robe 1 57. Sistemi i uređaji na vozilima 6 98. Činioci bezbjednosti saobraćaja 2 29. Zaštita životne sredine 1 110. Pružanje prve pomoći 3 3

Ukupno: 30 37

PSP – poznavanje saobraćajnih propisa

7.b. Praktična obuka

Broj časova praktične obuke za pojedine teme i pojedine kategorije vozila dat je u narednoj tabeli broj 3.

Tabela broj 3. Pregled minimalnog fonda časova praktične obuke po tematskim cjelinama za pojedine kategorije vozačke dozvole.

Rednibroj

NAZIV TEMATSKE CJELINE

Fond časova za kategorijeA A* B B* C C* C** D E

1. Praktična obuka na poligonu

5 5 8 8 14 14 6 3 3

2. Praktična obuka u 10 6 10 6 12 8 4 3 2

4

naselju3. Praktična obuka van

naselja4 2 6 4 8 6 3 2 3

4. Vožnja u posebnim uslovima

3 1 3 1 3 1 1 1 1

5. Priprema za ispit 3 1 3 1 3 1 1 1 1Ukupno: 25 15 30 20 40 30 15 10 10

A* - kategorija A ako polaznik posjeduje neku kategoriju (B,C,D)B* - kategorija B ako polaznik posjeduje kategoriju AC* - kategorija C ako polaznik posjeduje kategoriju AC** - kategorija C ako polaznik posjeduje kategoriju B

8. Sadržaji programa obrazovanja:

8.a. TEORIJSKI DIO PROGRAMA

Teorijski dio programa za osposobljavanje kandidata za vozača motornih vozila, odnosno vozila na motorni pogon obuhvata:1) pravila saobraćaja na putevima, saobraćajne znakove i njihovo značenje, znake koje daje policijski službenik, predviđanje i izbjegavanje opasnosti i opasnih situacija koje nastaju zbog nepropisnog preduzimanja radnji u saobraćaju i nedovoljnog znanja i vještine upravljanja vozilom (pogrešna procjena brzine, nepropisno preticanje, neustupanje prvenstva prolaza, nedovoljna preglednost na putu, vožnja pri nepovoljnim vremenskim uslovima - snijeg, magla i dr.);2) izvođenje radnji motornim vozilom, odnosno vozilom na motorni pogon značajnih za uspješno i bezbjedno upravljanje vozilom u skladu sa saobraćajnim pravilima, saobraćajnom etikom i uslovima na putu;3) osnove funkcionisanja uređaja na motornom vozilu od značaja za bezbjednost saobraćaja na putu (uređaji za zaustavljanje, uređaji za upravljanje, uređaji za davanje svjetlosnih znakova i za osvjetljavanje puta i vozila, kao i pneumatici i sigurnosni pojasevi);4) uticaj alkohola, droge i psihoaktivnih materija i lijekova na kojima je naznačeno da se ne smiju upotrebljavati prije i za vrijeme vožnje, uticaj umora, bolesti i drugih nepovoljnih psihofizičkih stanja na sposobnost za vožnju vozilom, uticaju prirodnih faktora (snijeg, magla i drugi vremenski uslovi), kao i stanje vozila i puta koji utiču na bezbjednost saobraćaja;5) sadržaje koji doprinose razvijanju humanih odnosa, odnosa uzajamnog poštovanja i razumijevanja među učesnicima u saobraćaju zasnovanih na načelima povjerenja i solidarnosti, kao i postupanje u slučaju saobraćajne nezgode i druge sadržaje propisane obrazovnim programom.

8.a.1. Teorijski dio programa za sve kategorije

Obavezni sadržaji teorijskog dijela programa, za sve kategorije, po časovima predavanja dati su u narednoj tabeli broj 4.

5

Tabela broj 4. Obavezni sadržaji teorijskog dijela programa za sve kategorije razvrstani po časovima predavanja.

Brojčasa

SADRŽAJ PROGRAMA OBRAZOVANJA ZNANJA I VJEŠTINE PREPORUKE ZA

NASTAVUOsnovni pojmovi o

bezbjednosti saobraćaja

1. - Bezbjednost saobraćaja

- Opisuje istorijski razvoj drumskog saobraćaja

- Definiše saobraćajne nezgode i opisuje njihove uzroke i posledice

- Poznaje osnovne odredbe Zakona o bezbjednosti saobraćaja na putevima

- Objašnjava značenje pojedinih izraza u Zakonu o bezbjednosti saobraćaja na putevima

- Uočava važnost preciznog i jedinstvenog definisanja pojmova

- Kroz statističke podatke prikazati stanje bezbjednosti kod nas i u svijetu

- Na prigodan način (računar sa projektorom) prikazati saobraćajne nezgode, vrste vozila, dijelove puta, sadržaj tehničkog pregleda i sl.2.

- Uslovi za učestvovanje vozila u saobraćaju

- Zna podjelu motornih i priključnih vozila na kategorije

- Navodi uslove za učestvovanje vozila u saobraćaju

- Navodi vrste tehničkih pregleda motornih, priključnih i vozila na motorni pogon i uočava njihov značaj za bezbjednost

- Opisuje ispitivanje bezbjednosno-konstruktivnih karakteristika uređaja bitnih za bezbjednosno učestvovanje u saobraćaju

- Navodi propise vezane za registraciju motornih, priključnih i vozila na motorni pogon

- Uočava uticaj preventivnih mjera na bezbjedno odvijanje saobraćaja

- Upoznaje propise vezane za uslove za upravljanje vozilom i način osposobljavanja kandidata za vozača

- Objašnjava sticanje prava na upravljanje vozilom i izdavanje vozačke dozvole

- Navodi obaveze vozača u vezi redovnih i kontrolnih zdravstvenih pregleda

Saobraćajna signalizacija

3. - Znakovi opasnosti - Objašnjava pojam, značaj i način postavljanja saobraćajnih znakova

- Objasniti stvarne i apstraktne opasnosti

6

Brojčasa


NASTAVU- Navodi opšte odredbe o saobraćajnim

znakovima- Obrazlaže postupanje prema

saobraćajnim znakovima opasnosti

koje nastaju zbog nepoštovanja saobraćajne signalizacije

- Pripremiti prigodne testove za provjeru poznavanja saobraćajne signalizacije

4. - Znakovi izričitih naredbi

- Navodi tačan naziv i značenje pojedinih znakova izričitih naredbi

- Obrazlaže postupanje prema saobraćajnim znakovima izričitih naredbi

5.- Znakovi obavještenja,

dopunske table i oznake na kolovozu

- Navodi tačan naziv i značenje pojedinih znakova obavještenja

- Pojašnjava razloge postavljanja i značenje dopunskih tabli

- Razlikuje oznake na kolovozu i uočava njihov uticaj na bezbjedeno odvijanje saobraćaja

6.

- Svjetlosni saobraćajni znakovi i svjetlosne oznake

- Navodi vrste semafora, razloge za njihovo postavljenje i način postavljanja

- Zna značenje pojedinih svjetlosnih znakova kojima se reguliše kretanje vozila i pješaka

- Uočava uticaj svjetlosnih oznaka na bezbjednost saobraćaja

- Opisuje način obilježavanja prelaza puta preko željezničke pruge

- Opisuje način obilježavanja prepreka na putu i mjesta na putu na kojima se izvode radovi

7. - Znaci koje daju ovlašćena lica

- Navodi načine davanja znakova i naredbi od strane ovlašćenog lica

- Zna značenje pojedinih znakova koje daje ovlašćeno lice

- Objašnjava postupanje prema znacima koje daju ovlašćena lica

Pravila saobraćaja

8. - Zajedničke odredbe

- Poznaje opšte odredbe o ponašanju učesnika u saobraćaju (hijerarhija postupaja učesnika u saobraćaju, opšta obaveza prema pješacima, odnos prema vozilima kojima se prevoze putnici, korišćenje sigurnosnih pojaseva, ostavljanje predmeta na putu i druge odredbe)

- Posebnu pažnju posvetiti predviđanju i izbjegavanju opasnosti i opasnih situacija koje nastaju zbog nepropisnog preduzimanja radnji u saobraćaju i nedovoljnog znanja i vještine upravljanja 9. - Uključivanje vozila u

saobraćaj, kretanje po - Opisuje propisno uključivanje vozila u

saobraćaj i isključivanje iz saobraćaja

7

Brojčasa


NASTAVU

putu i brzine kretanja

- Poznaje propise vezane za kretanje vozila po putu (strana kretanja i položaj vozila na putu, izbor saobraćajnih traka, bezbjedno odstojanje i rastojanje, kretanje unazad i drugi propisi)

- Definiše pojam brzine kretanja - Navodi ograničenja brzine kretanja

vozila u zavisnosti od kategorije puta i vrste vozila

- Obrazlaže uticaj brzine kretanja vozila na bezbjednost saobraćaja

- Opisuje pravilno skretanje ulijevo i udesno

motornim vozilom - Na časovima vježbi

analizirati konkretne saobraćajne situacije, a provjeru znanja vršiti putem testova u kojima je poželjno ponuditi više tačnih odgovora

10.- Prvenstvo prolaza- Vozila pod pratnjom i

vozila sa pravom prvenstva prolaza

- Objašnjava pravilo desne strane i pravilo lijevog skretanja, prvenstvo prolaza pri susretu sa šinskim vozilom, pri skretanju preko biciklističke staze ili trake i u drugim slučajevima

- Ističe specifičnosti saobraćaja vozila pod pratnjom i vozila sa pravom prvenstva prolaza

- Opisuje postupanje vozača i pješaka pri susretu sa vozilima pod pratnjom i vozilima sa pravom prvenstva prolaza

11. - Saobraćaj na raskrsnici

- Opisuje postupke vozača prilikom približavanja raskrsnici

- Navodi hijerahiju u načinima regulisanja saobraćaja na raskrsnici

- Objašnjava konfliktne tačke na raskrsnici

- Upoznaje postupke vozača pri nailasku i prolasku kroz raskrsnicu na kojoj je saobraćaj regulisan pravilom desne strane, saobraćajnim znakovima, semaforima i znacima i naredbama koje daje ovlašćeno lice

- Objašnjava prolazak kroz raskrsnice sa kružnim tokom saobraćaja sa jednom i sa više saobraćajnih traka

12. - Mimoilaženje, preticanje i obilaženje

- Zvučni i svjetlosni znaci upozorenja

- Opisuje postupke vozača pri mimoilaženju na ravnom putu i putu sa velikim uzdužnim nagibom

- Zna opšta pravila vezana za preticanje i obilaženje

- Definiše pojam bezbjednog preticanja i navodi slučajeve kada vozač ne smije

8

Brojčasa


NASTAVUotpočeti preticanje ili obilažanje

- Uočava opasnosti koje nastaju zbog nepropisnog preduzimanja radnji u saobraćaju

- Objašnjava davanje zvučnih i svjetlosnih znakova upozorenja (način, obaveza i zabrana)

- Uočava značaj uzajamnog poštovanja i razumijevanja među učesnicima u saobraćaju

13.

- Zaustavljanje i parkiranje

- Vučenje vozila- Upotreba svjetala u

saobraćaju

- Zna opšta pravila o zaustavljanju i parkiranju

- Navodi mjesta na kojima je zabranjeno i zaustavljanje i parkiranje kao i mjesta na kojima je dozvoljeno zaustavljanje a zabranjeno parkiranje

- Opisuje način obezbjeđenja zaustavljenog i parkiranog vozila

- Opisuje postupak prilikom prinudnog zaustavljanja vozila

- Uočava uticaj stacionarnog saobraćaja na bezbjedno odvijanje saobraćaja

- Upoznaje propise vezane za vučenje vozila (način vučenja, broj priključnih vozila, vučenje neispravnih vozila, odstojanje, brzina, zabrane)

- Poznaje način upotrebe svjetala u saobraćaju i propise vezane za označavanje i osvjetljavanje ostalih učesnika u saobraćaju

14.

- Saobraćaj na prelazu puta preko željezničke pruge, u tunelu, na auto-putu i putu rezervisanom za saobraćaj motornih vozila

- Objašnjava postupanje vozača prilikom prelaska preko željezničke pruge

- Obrazlaže opasnosti koje nastaju pri ukrštanju drumskog i šinskog saobraćaja

- Navodi propise kojima se reguliše saobraćaj na auto-putu i putu rezervisanom za saobraćaj motornih vozila

- Opisuje način izvođenja radnji u saobraćaju pri velikim brzinama

- Opisuje specifičnosti saobraćaja u tunelu

- Nabraja radnje u saobraćaju čije je izvođenje zabranjeno u tunelu

Ostali učesnici u saobraćaju

9

Brojčasa


NASTAVU

15. - Ostala vozila u saobraćaju

- Opisuje saobraćaj tramvaja i drugih vozila na šinama

- Poznaje propise kojima je regulisan saobraćaj radnih mašina, motokultivatora, bicikala, bicikala sa motorom i motocikala

- Objašnjava specifičnosti saobraćaja zaprežnih vozila

- Navodi propise vezane za gonjenje stoke po javnom putu

- Predviđa opasnosti koje nastaju zbog nedovoljnog znanja i vještine upravljanja vozilom

- Objašnjava uticaj životinja na bezbjedno odvijanje saobraćaja

- Opisuje odnos prema vozilima javnog gradskog prevoza putnika - Prigodan video

materijal

16. - Pješaci u saobraćaju

- Opisuje ponašanje u saobraćaju djece, starih i nemoćnih lica i lica sa posebnim potrebama

- Opisuje kretanje pješaka po kolovozu, trotoaru i pješačkom prelazu

- Navodi obaveze vozača prema pješacima, a posebno prema djeci, starim i iznemoglim licima, slijepim licima i invalidima

- Poznaje propise vezane za način kretanja organizovane kolone pješake i zabranu presijecanja iste

- Navodi rizike vezane za nedostatak znanja i iskustva ostalih učesnika u saobraćaju

Posebne mjere bezbjednosti

17. - Posebne mjere i ovlašćenja

- Navodi razloge za isključivanje vozača iz saobraćaja

- Navodi prekršaje za koje je propisano oduzimanje vozačke dozvole na licu mjesta

- Poznaje proceduru upućivanja vozača na kontrolni ljekarski pregled

- Opisuje načine utvrđivanja prisustva alkohola ili psihoaktivnih supstanci kod vozača

- Poznaje proceduru upućivanja vozila na vanredni tehnički pregled

- Akcenat staviti na moguće posledice najtežih prekršaja

10

Brojčasa


NASTAVU- Navodi razloge za uklanjanje, odnosno

premještanje vozila- Pojašnjava uticaj represivnih mjera na

bezbjednost saobraćaja- Objašnjava određivanje i evidenciju

kaznenih bodovaPrevoz putnika i robe

18. - Teret na vozilu i prevoz lica vozilima

- Poznaje opšte propise vezane za postavljanje i označavanje tereta na vozilu

- Poznaje opšta pravila o prevozu lica vozilima

-

Sistemi i uređaji na vozilima

19. - Motori SUS

- Razlikuje motore SUS po konstrukcijskim i eksploatacionim osobinama

- Objašnjava realizovanje radnog ciklusa OTO i dizel motora

- Nabraja nepokretne i pokretne dijelove motora

- Pojašnjava ulogu hlađenja i podmazivanja motora

- Opisuje napajanje OTO i dizel motora gorivom i vazduhom

- Opisuje način rada pojedinih sistema za paljenje smješe kod motora SUS

- Objašnjava zadatak uređaja za odvod izduvnih gasova i zadržavanje nesagorjelih čestica.

- Modeli, slike i presjeci motora i pojedinih uređaja na vozilu ili prigodan video materijal

- Računarska simulacija rada pojedinih sistema i uređeja

- Objasniti oznake na pneumaticima

20. - Sistem za prenos snage

- Opisuje koncepciju gradnje motornih vozila

- Navodi sklopove motornog vozila- Razlikuje karakteristične konstrukcije

karoserije- Objašnjava ulogu i princip rada

spojnice, mjenjača, reduktora, zglobnog prenosnika i diferencijala

21. - Sistem za upravljanje, sistem za kočenje i sistem oslanjanja

- Navodi glavne elemente sistema za upravljanje vozilom

- Navodi vrste upravljaćkih mehanizama i opisuje način njihovog rada

- Nabraja vrste kočnica prema načinu upotrebe, načinu djelovanja i načinu prenošenja sile

- Opisuje način rada mehaničke i 11

Brojčasa


NASTAVUhidraulične kočnice

- Razlikuje doboš i disk kočnice- Razlikuje elemente sistema za

oslanjanje po njihovoj funkciji

22.

- Uređaji za osvjetljavanje puta, davanje svjetlosnih znakova i uređaji za označavanje vozila

- Navodi vrste svjetala na prednjoj i zadnjoj strani vozila

- Zna propise vezane za domet pojedinih svjetala za osvjetljavanje puta

- Razlikuje uređaje za davanje svjetlosnih znakova i uređaje za označavanje vozila

23.

- Uređaji koji omogućavaju normalnu vidljivost, kontrolno-mjerni uređaji i ostali uređaji od značaja za bezbjednost saobraćaja

- Nabraja uređaje neophodne za normalnu vidljivost u saobraćaju na putu

- Opisuje kontrolnu tablu motornog vozila

- Razlikuje kontrolno-mjerne uređaje i indikatore

- Opisuje sigurnosnu opremu vozila- Opisuje uređaje za zagrijavanje i

ventilaciju- Nabraja obaveznu opremu vozila

24. - Kotrljanje točkova po putu

- Objašnjava ulogu i građu pneumatika - Objašnjava označavanje pneumatika- Upoređuje kretanje pogonskih i

gonjenih točkova- Navodi sile na točkovima i faktore od

kojih zavisi njihova veličinaČinioci bezbjednosti

saobraćaja25. - Vozač kao faktor

bezbjednosti u saobraćaju

- Opisuje uticaj psihofizičkih osobina vozača na procjenu saobraćajnih situacija, donošenje odluka i reagovanje u toku vožnje

- Definiše emocije, karakter i crte ličnosti i opisuje njihov uticaj na bezbjednost

- Razlikuje aktivnu i pasivnu bezbjednost vozača

- Opisuje promjene u ponašanju vozača pod uticajem alkohola, droge i lijekova i njihov uticaj na bezbjednost saobraćaja

- Shvata značaj uzajamnog poštovanja i razumijevanja učesnika u saobraćaju

- Opisuje uticaj društva i obrazovanja na ponašanje u saobraćaju

- Istaći tipične greške vozača pod uticajem akohola

- Objasniti važnost prilagođavanja brzine kretanja stanju puta i preglednosti puta u horizontalnim i vertikalnim krivinama

- Posebnu pažnju posvetiti objašnjavanju elemenata od kojih zavisi stabilnost vozila

12

Brojčasa


NASTAVU

26.- Put i vozilo kao faktori

bezbjednosti u saobraćaju

- Objašnjava aktivnu i pasivnu bezbjednost puta i nabraja elemente puta od kojih zavise

- Opisuje uticaj konstruktivnih elemenata puta na bezbjedno odvijanje saobraćaja

- Objašnjava uticaj vremenskih prilika i doba dana na stanje puta i bezbjedno odvijanje saobraćaja

- Definiše aktivnu i pasivnu bezbjednost vozila i pojašnjava uticaj pojedinih elemenata na bezbjednost saobraćaja

- Objašnjava katalitičke elemente bezbjednosti (buka, vibracije, izduvni gasovi, klimatizacija i dr.)

- Uočava uticaj opterećenja vozila na bezbjednost saobraćaja

- Opisuje opasnosti pri vožnji motociklaZaštita životne

sredine

27.- Uticaj drumskog

saobraćaja na stanje životne sredine

- Opisuje uticaj saobraćaja na stanje životne sredine

- Opisuje uticaj tehnike vožnje i tehničke ispravnosti vozila na zagađenje životne sredine bukom i izduvnim gasovima

- Shvata važnost zabrane odlaganja i ispuštanja materija kojim se ugrožava životna sredina

- Prigodan video materijal

Pružanje prve pomoći

28.- Dužnosti učesnika u

saobraćaju u slučaju saobraćajne nezgode

- Poznaje obaveze učesnika u saobraćajnoj nezgodi

- Navodi obaveze policijskog službenika koji vrši uviđaj

- Poznaje osnovna pravila pružanja prve pomoći

- Navodi redosled pružanja prve pomoći- Nabraja standardna i priručna sredstva

za prvu pomoć- Nabraja sadržaj kutije za prvu pomoć i

objašnjava namjenu pojedinih elemenata

- Polaznike upoznati sa sadržajem kutije za prvu pomoć, namjenom i načinom upotrebe pojedinih elemenata

- Na času vježbi demonstrirati postupke pružanja prve pomoći

29. - Vrste povreda u saobraćajnim nezgodama

- Navodi vrste povreda u saobraćajnim nezgodama

- Nabraja sigurne i nesigurne znakove smrti

- Umije prepoznati vrstu povrede- Umije izvršiti provjeru životno važnih

13

Brojčasa


NASTAVUfunkcija i postaviti povrijeđenog u pravilan položaj u zavisnosti od povrede

30.- Postupak prilikom

ukazivanja prve pomoći

- Navodi moguće uzroke gušenja i opisuje način pružanja prve pomoći kod gušenja i gubitka svijesti

- Poznaje postupke pružanja prve pomoći kod prestanka disanja, prestanka rada srca, krvarenja i povreda pojedinih dijelova tijela

- Opisuje postupke sa ranama i opekotinama

- Opisuje način prevoza i postupak sa povrijeđenim u toku prevoza

Pored predviđenog broja časova predavanja potrebno je realizovati i minimalno 10 časova vježbi.

8.a.2. Dodatni program za kategorije C, D i E

Dodatni sadržaji teorijskog dijela programa za kategorije C,D i E po časovima predavanja dati su u narednoj tabeli broj 5.

Tabela broj 5. Dodatni sadržaji teorijskog dijela programa za kategorije C,D i E razvrstani po časovima predavanja.

Brojčasa


NASTAVUPrevoz putnika i robe

1. - Vozila „C“, „D“ i „E“ kategorije

- Navodi podjelu putničkih, teretnih i specijalnih vozila

- Opisuje tehničke i ekspoloatacione karakteristike vozila

- Objašnjava pojmove: teretno vozilo, autobus, prikolica, poluprikolica, skup vozila, masa, nosivost, osovinsko opterećenje, ukupna masa, najveća dozvoljena masa, javni prevoz i dr.

- Definiše dozvoljeno opterećenje vozila pri prevozu putnika i robe

- Poznaje najviše dozvoljene dimenzije vozila i objašnjava blokiranje vidnog polja izazvano karakteristikama vozila

- Prikazati izgled i način popunjavanja dokumenata u prevozu putnika i robe

2. - Transportni proces - Definiše transportni proces i njegove elemente

14

- Navodi obaveze vozača pri utovaru i istovaru tereta (mjere bezbjednosti, slaganje i učvršćivanje tereta, problemi sa pojedinim tipovima tereta, korišćenje opreme za utovar i istovar i sl.)

- Poznaje propise o radnom vremenu, trajanju upravljanja motornim vozilom i obaveznim odmorima vozača

- Objašnjava odgovornost vozača pri prevozu putnika (komfor i bezbjednost putnika, prevoz djece, neophodne provjere vozila prije putovanja i dr.)

- Opisuje skupni prevoz lica- Upoređuje linijski i slobodan prevoz i

navodi ulogu i značaj autobuskih stanica

- Navodi vrste osiguranja u transportu robe i putnika

3. - Dokumenta u prevozu robe i putnika

- Objašnjava ulogu i značaj putnog naloga, tovarnog lista, TIR karneta, kontrolnog lista, zelenog kartona i drugih dokumenata u domaćem i međunarodnom transportu robe i putnika

- Shvata važnost reda vožnje u prevozu putnika

4. - Prevoz specifične robe

- Opisuje prevoz opasne robe (klasifikacija opasne robe, propisi za vozila i vozače, dozvole za prevoz, obilježavanje vozila, dokumenta i dr.)

- Opisuje prevoz vangabaritne robe (vrste vanrednog prevoza, dozvola za prevoz, učvršćivanje tereta i izbor trase puta, pratnja tereta i dr.)

- Opisuje prevoz lako kvarljive robe Sistemi i uređaji na

vozilima5. - Ram, karoserija,

priključni uređaji i tahograf

- Opisuje karakteristične konstrukcije ramova i karoserija motornih i priključnih vozila

- Opisuje tipove i način funkcionisanja uređaja za spajanje vučnog i priključnog vozila

- Opisuje funkciju i način rada analognih i digitalnih tahografa

- Nabraja obaveznu opremu vozila

- Na prigodan način prikazati specifična rešenja na pojedinim sistemima i uređajima na autobusima, teretnim i priključnim vozilima

- Objasniti način čitanja tahografskog

15

uloška

6.- Specifičnosti sistema i

uređaja na vozilima „C“, „D“ i „E“ kategorije

- Opisuje sistem za kočenje na vozilima „C“, „D“ i „E“ kategorije (pneumatske kočnice, motorna kočnica, retarderi i dr.)

- Opisuje sistem oslanjanja kod teških vozila

- Opisuje specifičnosti ostalih sistema i uređaja (sistem za prenos snage, sistem za upravljanje, uređaji za označavanje vozila, uređaji koji omogućavaju normalnu vidljivost, kontrolno-mjerni uređaji i dr.)

7. - Održavanje vozila

- Razlikuje održavanje i opravku vozila- Definiše poslove dnevne njege i

kontrole vučnih i priključnih vozila - Shvata značaj preventivnog održavanja

vozila- Opisuje važnost i način zaštite od

smrzavanja fluida u vozilu- Umije otkriti najčešće i najopasnije

neispravnosti vozila (upravljački sistem, sistem vješanja, sistem kočenja, svjetlosna opreme i uređaji za normalnu vidljivost)

- Umije otkloniti manje neispravnosti nastale u toku vožnje

Pored predviđenog broja časova predavanja potrebno je realizovati i minimalno 3 časa vježbi

8.b. PRAKTIČNI DIO PROGRAMA Praktični dio programa za osposobljavanje kandidata za vozača motornog vozila obuhvata:1) upoznavanje kandidata za vozača sa osnovnim radnim i tehničkim karakteristikama motornog vozila, odnosno vozila na motorni pogon na kome se vrši obuka (dimenzija, ukupna masa, osovinsko opterećenje, uređaji i oprema);2) upoznavanje sa osnovnim elementima tehnike upravljanja motornim vozilom, odnosno vozilom na motorni pogon na poligonu;3) upoznavanje osnovnih elemenata tehnike upravljanja motornim vozilom, odnosno vozilom na motorni pogon na javnom putu u uslovima smanjene frekvencije saobraćaja;4) upoznavanje osnovnih elemenata tehnike upravljanja motornim vozilom, odnosno vozilom na motorni pogon na javnom putu u uslovima kada je frekvencija saobraćaja velika.

8.b.1. Praktična obuka za kategoriju A

16

Brojčasa

SADRŽAJ PROGRAMA OBRAZOVANJA ZNANJA I VJEŠTINE PREPORUKE

Praktična obuka na poligonu

1. - Upoznavanje vozila za obuku

- Poznaje tehničke osobine vozila, instrument tablu i kontrolno-mjerne uređaje

- Nabraja isprave potrebne za vožnju- Zna način upotrebe pojedinih komandi

i uređaja na vozilu- Postavlja motocikl na nožice i u

položaj za vožnju- Podešava vozačko ogledalo i zauzima

pravilan položaj za vožnju- Gura motocikl bez pomoći motora

hodajući uz vozilo - Vrši dnevni preventivni pregled vozila- Namješta zaštitnu kacigu, stavlja

motor u rad i prekida rad motora

- Demonstrirati dnevni preventivni tehnički pregled i istaći njegov značaj za bezbjednost

- Guranje motocikla prvo po krugu ulijevo, zatim udesno, a nakon toga postavljanje na nožice i obezbjeđenje od pokretanja i prevrtanja

- Svaki polazak na poligonu tretirati kao uključivanje u saobraćaj, a svako zaustavljanje kao isključivanje iz saobraćaja

- Polazak sa mjesta na ravnom putu sa promjenom prvog i drugog stepena prenosa i zaustavljanje uz održavanje pravca kretanja u obilježenom prostoru

- Slalom vožnja malom brzinom između čunjeva u nizu

- Vožnja u krug i u obliku broja osam

- U toku jednog dana kandidat može imati najviče jedan čas obuke na poligonu

2. - Polazak i zaustavljanje

- Održava ravnotežu na motociklu- Povećava, smanjuje brzinu i zaustavlja

vozilo- Održava pravac kretanja- Pravilno koristi ručne i nožne

komande- Polazi sa mjesta na putu sa većim

uzdužnim nagibom

3. - Promjena stepena prenosa

- Vozi sa promjenom stepena prenosa iz nižeg u viši i iz višeg u niži sa ubrzavanjem, usporavanjem i zaustavljanjem uz održavanje pravca kretanja

4. - Vožnja sa promjenom pravca kretanja

- Rukuje upravljačem i prilagođava brzinu kretanja motocikla pri promjeni pravca kretanja

- Vrši polukružno okretanje bez manevra i sa manevrisanjem u određenom prostoru

5. - Kočenje motociklom

- Pravilno upotrebljava prednju i zadnju kočnicu

- Vrši postupno kočenje motorom i prednjom i zadnjom kočnicom

- Reaguje na iznenednu opasnost i vrši intenzivno kočenje i zaustavljanje motocikla

Praktična obuka u naselju

6. - Uključivanje u saobraćaj

- Bezbjedno se uključuje u saobraćaj i isključuje iz saobraćaja

- Održava pravilan položaj motocikla u

- Početnu obuku izvoditi u uslovima slabijeg intenziteta

17

Brojčasa


saobraćajnoj traci

saobraćaja a završnu obuku u uslovima jakog intenziteta saobraćaja

- Posebnu pažnju posvetiti odnosu prema pješacima, sporijim i zaustavljenim vozilima i postupanju vozača prilikom obilaženja i preticanja

- Objasniti predviđanje i prepoznavanje opasnosti i uvježbati postupno i naglo kočenje

- Časove koji se iz objektivnih razloga ne mogu realizovati (raskrsnice regulisane semaforima, kružni tok saobraćaja, prelaz puta preko pruge i sl.) nadomjestiti drugim sadržajima propisanim ovim programom

- U toku jednog dana kandidat može imati samo jedan čas obuke u naseljenom mjestu

7. - Prilagođavanje brzine kretanja

- Poštuje ograničenja brzine - Održava bezbjedno odstojanje i

prilagođava brzinu kretanja u odnosu na vozilo ispred i iza sebe

8. - Prestrojavanje- Bira saobraćajnu traku i vrši

bezbjedno prestrojavanje - Vrši skretanje udesno i ulijevo

9. - Mimoilaženje i obilaženje

- Vrši mimoilaženje sa drugim vozilima uz bezbjedno rastojanje

- Obilazi zaustavljena vozila

10. - Odnos prema pješacima

- Pravilano se odnosi prema pješacima, a posebno djeci i hendikepiranim licima

- Upotrebljava zvučne i svjetlosne znakove upozorenja u skladu sa propisima

- Ponaša se u skladu sa propisima pri nailasku na obilježeni pješački prelaz

11.

- Raskrsnice puteva iste važnosti i raskrsnice regulisane saobraćajnim znakovima

- Skreće udesno i ulijevo sa upotrebom signalizacije i prilagođavanjem brzine kretanja

- Pravilno koristi i ustupa pravo prvenstva prolaza

12.

- Raskrsnice regulisane semaforima, raskrsnice regulisane od strane ovlašćenog lica i raskrsnice sa kružnim tokom saobraćaja

- Vozi kroz raskrsnicu sa semaforima uz skretanje udesno i ulijevo

- Postupa po znacima ovlašćenog lica- Vozi u kružnom toku saobraćaja sa

jednom i sa više saobraćajnih traka - Pravilno se uključuje odnosno

isključuje iz kružnog toka

13.- Ulice sa

jednosmjernim saobraćajem

- Vozi jednosmjernim ulicama sa zaustavljanjem uz desnu i lijevu ivicu kolovoza

- Vrši skretanje ulijevo i udesno iz jednosmjerne ulice

14. - Vožnja na uzdužnom nagibu

- Uključuje se u saobraćaj i vozi ulicama sa većim uzdužnim nagibom

- Zaustavlja i pokreće vozilo na uzbrdici i nizbrdici

15. - Prelaz puta preko željezničke pruge

- Vozi na prelazu puta preko željezničke pruge bez branika ili polubranika

- Vozi na prelazu puta preko željezničke pruge sa branicima ili polubranicima

Praktična obuka van naselja

16. - Vožnja putem van naselja

- Održava pravilan položaj vozila u saobraćajnoj traci i vrši bezbjedno

- Izabrati dionicu puta van naselja koja će

18

Brojčasa


mimoilaženje - Vozi na putu sa većim uzdužnim

nagibom - Održava bezbjedno rastojanje i

odstojanje

omogućiti intenzivno uvježbavanje vožnje kroz krivine i preticanje

- Praktičnu obuku van naselja izvoditi u blok časovima

17. - Prilagođavanje brzine

- Vrši prilagođavanje brzine stanju puta i saobraćajnim uslovima

- Uočava saobraćajne znakove pored puta i usmjerava kretanje vozila prema njima

- Vozi do najveće dozvoljene brzine i usporava

18. - Kretanje kroz krivinu

- Prilagođava brzinu poluprečniku krivine, stanju puta i dužini preglednosti

- Objašnjava uticaj centrifugalne sile na stabilnost motocikla

19. - Preticanje

- Postupa po pravilima kada ga pretiče drugo vozilo

- Procjenjuje uslove za bezbjedno preticanje

- Vrši pravilno i bezbjedno preticanje- Odustaje od preticanja u rizičnim

situacijama Vožnja u posebnim

uslovima

20. - Vožnja noću

- Vozi noću ili u uslovima smanjene vidljivosti u naselju i van naselja

- Pravilno upotrebljava svijetla u uslovima bliske vožnje iza drugog vozila, preticanja, mimoilaženja i u susretu sa pješacima - Objasniti zanošenje

motocikla zbog mokrog kolovoza i položaja vozača21.

- Vožnja po klizavom kolovozu

- Vozi po mokrom kolovozu- Objašnjava faktore od kojih zavisi

stabilnost vozila na zanošenje i prevrtanje

22.- Vožnja putem na

kojem se izvode radovi

- Vozi u uslovima ograničenog saobraćaja zbog radova na putu

- Uočava opasnosti usled radova na putu

Priprema za ispit

23. - Samostalna vožnja u naselju

- Samostalno i sigurno upravlja motociklom u naselju u uslovima jakog intenziteta saobraćaja

- Tokom predispitne vožnje kandidat sam bira relaciju i elemente vožnje

- Ocjena stečenih znanja, vještina i

24. - Samostalna vožnja van naselja

- Samostalno i sigurno upravlja motociklom na putu van naselja u uslovima jakog intenziteta saobraćaja

19

Brojčasa


navika i predlog dopunskih časova

25. - Predispitna vožnja - Samostalno izvodi radnje i postupke koji se ocjenjuju na ispitu

8.b.2. Praktična obuka za kategoriju A ako polaznik posjeduje neku kategoriju (B,C,D)

Brojčasa


Praktična obuka na poligonu



- Nabraja isprave potrebne za vožnju- Zna način upotrebe pojedinih komandi

i uređaja na vozilu- Postavlja motocikl na nožice i u

položaj za vožnju- Podešava vozačko ogledalo i zauzima

pravilan položaj za vožnju- Gura motocikl bez pomoći motora

hodajući uz vozilo - Vrši dnevni preventivni pregled vozila- Namješta zaštitnu kacigu, stavlja



- Guranje motocikla prvo po krugu ulijevo, zatim udesno, a nakon toga postavljanje na nožice i obezbjeđenje od pokretanja i prevrtanja


- Polazak sa mjesta na ravnom putu sa promjenom prvog i drugog stepena prenosa i zaustavljanje uz održavanje pravca kretanja u obilježenom prostoru

- Slalom vožnja malom brzinom između čunjeva u nizu



- Održava ravnotežu na motociklu- Povećava, smanjuje brzinu i zaustavlja

vozilo- Održava pravac kretanja- Pravilno koristi ručne i nožne

komande- Polazi sa mjesta na putu sa većim

uzdužnim nagibom

3. - Promjena stepena prenosa



- Rukuje upravljačem i prilagođava brzinu kretanja motocikla pri promjeni pravca kretanja


20

Brojčasa



5. - Kočenje motociklom

- Pravilno upotrebljava prednju i zadnju kočnicu

- Vrši postupno kočenje motorom i prednjom i zadnjom kočnicom

- Reaguje na iznenednu opasnost i vrši intenzivno kočenje i zaustavljanje motocikla


6.- Uključivanje u

saobraćaj i prilagođavanje brzine kretanja


- Održava pravilan položaj motocikla u saobraćajnoj traci



- Početnu obuku izvoditi u uslovima slabijeg intenziteta saobraćaja a završnu obuku u uslovima jakog intenziteta saobraćaja




- U toku jednog dana kandidat može imati samo jedan čas

7.- Prestrojavanje,

mimoilaženje i obilaženje

- Bira saobraćajnu traku i vrši bezbjedno prestrojavanje

- Vrši skretanje udesno i ulijevo- Vrši mimoilaženje sa drugim vozilima

uz bezbjedno rastojanje- Obilazi zaustavljena vozila










jednom i sa više saobraćajnih traka - Pravilno se uključuje odnosno

isključuje iz kružnog toka 10. - Ulice sa



- Vrši skretanje ulijevo i udesno iz jednosmjerne ulice

21

Brojčasa


obuke u naseljenom mjestu



- Zaustavlja i pokreće vozilo na uzbrdici i nizbrdici



- Održava pravilan položaj vozila u saobraćajnoj traci i vrši bezbjedno mimoilaženje



- Vozi do najveće dozvoljene brzine i usporava




situacijama

- Izabrati dionicu puta van naselja koja će omogućiti intenzivno uvježbavanje vožnje kroz krivine i preticanje




- Objašnjava uticaj centrifugalne sile na stabilnost motocikla

Vožnja u posebnim uslovima

14. - Vožnja u nepovoljnim uslovima


- Pravilno upotrebljava svijetla u uslovima bliske vožnje iza drugog vozila, preticanja, mimoilaženja i u susretu sa pješacima

- Vozi po mokrom kolovozu- Objašnjava faktore od kojih zavisi

stabilnost vozila na zanošenje i prevrtanje



- Objasniti zanošenje motocikla zbog mokrog kolovoza i položaja vozača

Priprema za ispit

22

Brojčasa



- Ocjena stečenih znanja, vještina i navika i predlog dopunskih časova

8.b.3. Praktična obuka za kategoriju B Brojčasa


NASTAVUPraktična obuka na

poligonu



- Navodi isprave potrebne za vožnju- Podešava vozačko sjedište, naslon za

glavu i ogledala- Vrši dnevni preventivni pregled vozila- Namješta sigurnosni pojas, stavlja




- Polazak sa mjesta na ravnom putu sa promjenom prvog i drugog stepena prenosa i zaustavljanje uz održavanje pravca kretanja u jednoj saobraćajnoj traci




- Rukuje upravljačem, pokazivačima pravca i ručicom mjenjača

- Povećava, smanjuje brzinu i zaustavlja vozilo

- Održava pravac kretanja- Vozi sa promjenom stepena prenosa iz

nižeg u viši i iz višeg u niži sa ubrzavanjem, usporavanjem i zaustavljanjem uz održavanje pravca kretanja

3.- Vožnja sa promjenom

pravca i smjera kretanja

- Rukuje upravljačem i prilagođava brzinu kretanja vozila pri promjeni pravca kretanja

- Upravlja vozilom pri hodu unazad

4.- Parkiranje vozila pod

oštrim uglom (koso parkiranje)

- Parkira vozilo na obilježenom prostoru pod oštrim uglom hodom unaprijed i hodom unazad

5. - Parkiranje vozila pod pravim uglom (normalno parkiranje)

- Parkira vozilo na obilježenom prostoru pod pravim uglom hodom unaprijed i hodom unazad

- Uočava prednosti i nedostatke 23

Brojčasa


NASTAVUparkiranja hodom unaprijed i hodom unazad

6. - Polukružno okretanje - Vrši polukružno okretanje bez

manevra i sa manevrisanjem u određenom prostoru

7. - Podužno (paralelno) parkiranje vozila

- Parkira vozilo uz desnu ili lijevu ivicu kolovoza na obilježeno mjesto vožnjom unazad

8. - Polazak na uzbrdici- Polazi vozilom sa mjesta na putu sa

većim uzdužnim nagibom uz korišćenje radne i parkirne kočnice




- Održava pravilan položaj vozila u saobraćajnoj traci




- Objasniti postupak vozača prilikom napuštanja vozila i način obezbjeđivanja zaustavljenog i parkiranog vozila

- Kretanje na nizbrdici i uzbrdici uvježbati i hodom unaprijed i hodom unazad

10.- Prilagođavanje brzine

kretanja i prestrojavanje



- Bira saobraćajnu trake i vrši bezbjedno prestrojavanje








13.

- Raskrsnice puteva iste važnosti i raskrsnice regulisane saobraćajnim znakovima



14. - Raskrsnice regulisane semaforima, raskrsnice regulisane od strane ovlašćenog lica i raskrsnice sa kružnim tokom



jednom i sa više saobraćajnih traka

24

Brojčasa


NASTAVUsaobraćaja

- Časove koji se iz objektivnih razloga ne mogu realizovati (raskrsnice regulisane semaforima, kružni tok saobraćaja, prelaz puta preko pruge i sl.) nadomjestiti drugim sadržajima

15. - Parkiranje i polukružno okretanje

- Utvrđuje uslove i bira mjesto za parkiranje

- Parkira iz ivičnjak između dva vozila- Parkira na parkiralištu i u parking-

garaži- Vrši polukružno okretanje sa

manevrisanjem i bez manevrisanja

16.- Ulice sa



- Vrši skretanje iz jednosmjerne ulice



- Zaustavlja i parkira vozilo na uzbrdici i nizbrdici







- Vozi na putu sa većim uzdužnim nagibom

- Izabrati dionicu puta van naselja koja će omogućiti intenzivno uvježbavanje preticanja





- Vozi do najveće dozvoljene brzine i usporava motorom i radnom kočnicom

21. - Kretanje kroz krivinu- Prilagođava brzinu poluprečniku

krivine, stanju puta i dužini preglednosti

22. - Vožnja u koloni- Održava bezbjedno odstojanje i

rastojanje- Održava brzinu kretanja

23. - Preticanje - Postupa po pravilima kada ga pretiče

drugo vozilo- Procjenjuje uslove za bezbjedno

preticanje- Vrši pravilno i bezbjedno preticanje- Odustaje od preticanja u rizičnim

situacijama 24. - Preticanje

Vožnja u posebnim

25

Brojčasa


NASTAVUuslovima

25. - Vožnja noću



- Objasniti postupke vozača pri zanošenju prednje i zadnje osovine vozila i elemente bezbjedne voznje po magli i snijegu

- Demonstrirati zamjenu točka i postavljanje lanaca za snijeg

26. - Vožnja po klizavom kolovozu

- Vozi van naselja po kiši, mokrom lišću, snijegu i ledu

- Objašnjava faktore od kojih zavisi stabilnost vozila na zanošenje i prevrtanje





Priprema za ispit


- Samostalno i sigurno upravlja vozilom u naselju u uslovima jakog intenziteta saobraćaja

- Ne komentarisati greške u toku vožnje, već na kraju nastavnog časa




- Samostalno i sigurno upravlja vozilom na putu van naselja u uslovima jakog intenziteta saobraćaja


8.b.4. Praktična obuka za kategoriju B ako polaznik posjeduje kategoriju A

Brojčasa



poligonu



- Navodi isprave potrebne za vožnju - Podešava vozačko sjedište, naslon za





2. - Polazak i zaustavljanje - Rukuje upravljačem, pokazivačima

pravca i ručicom mjenjača- Povećava, smanjuje brzinu i zaustavlja

26

Brojčasa


NASTAVUvozilo














pravim uglom (normalno parkiranje)


- Uočava prednosti i nedostatke parkiranja hodom unaprijed i hodom unazad








9.- Radnje u saobraćaju i

prilagođavanje brzine kretanja



- Održava bezbjedno odstojanje i prilagođava brzinu kretanja u odnosu na vozilo ispred i iza sebe





- Posebnu pažnju posvetiti odnosu prema pješacima, sporijim i zaustavljenim vozilima i postupanju 10. - Odnos prema - Pravilano se odnosi prema pješacima,

27

Brojčasa


NASTAVU

pješacima

a posebno djeci i hendikepiranim licima



vozača prilikom obilaženja i preticanja




- Časove koji se iz









- Parkira iz ivičnjak između dva vozila- Parkira na parkiralištu i u parking-

garaži- Vrši polukružno okretanje sa

manevrisanjem i bez manevrisanja

13.- Ulice sa












- Uočava saobraćajne znakove pored


- Praktičnu obuku van naselja izvoditi u blok

28

Brojčasa


NASTAVUputa i usmjerava kretanje vozila prema njima


časovima





18. - Preticanje




situacijamaVožnja u posebnim

uslovima








- Objasniti postupke vozača pri zanošenju prednje i zadnje osovine vozila i elemente bezbjedne voznje po magli i snijegu


Priprema za ispit



29

8.b.5. Praktična obuka za kategoriju C Brojčasa



poligonu

1. - Upoznavanje vozila B kategorije

-- Poznaje tehničke osobine vozila,

instrument tablu i kontrolno-mjerne uređaje

- Navodi isprave potrebne za vožnju - Podešava vozačko sjedište, naslon za







- Prvih 8 časova polaznik se obučava na vozilu B kategorije, a sve ostale časove na vozilu C kategorije

- Obuka vozilom C kategorije može se obavljati na poligonu ili drugom prostoru sa slabim intenzitetom saobraćaja a koji ispunjava potrebne uslove

- U toku jednog dana kandidat može imati najviče jedan čas





















8.- Polazak na uzbrdici - Polazi vozilom sa mjesta na putu sa


30

Brojčasa


NASTAVU

obuke na poligonu

9.- Upoznavanje vozila C

kategorije


- Navodi isprave potrebne za vožnju- Podešava vozačko sjedište i ogledala- Rukuje tahografom- Vrši dnevni preventivni pregled vozila- Namješta sigurnosni pojas, stavlja







11. - Vožnja unazad

- Vozi unazad uz održavanje pravca kretanja na određenoj dužini

- Kontroliše vozilo pomoću vozačkih ogledala

- Vrši skretanje udesno i ulijevo vožnjom unazad

12. - Parkiranje radi utovara ili istovara

- Parkira vozilo pod pravim uglom vožnjom unazad

- Vrši podužno parkiranje vozila vožnjom unazad

13. - Polukružno okretanje- Vrši polukružno okretanje bez









- Posebnu pažnju posvetiti odnosu

16. - Prilagođavanje brzine kretanja i prestrojavanje



- Bira saobraćajnu traku i vrši

31

Brojčasa


NASTAVUbezbjedno prestrojavanje

prema pješacima, sporijim i zaustavljenim vozilima i postupanju vozača prilikom obilaženja i preticanja












19. - Raskrsnice puteva iste važnosti



20.- Raskrsnice regulisane

saobraćajnim znakovima

- Vozi kroz raskrsnicu i vrši skretanje postupajući po saobraćajnim znakovima

- Pravilno postupa prema vozilima pod pratnjom i vozilima sa prvenstvom prolaza

21.

- Raskrsnice regulisane semaforima, raskrsnice regulisane od strane ovlašćenog lica


- Postupa po znacima ovlašćenog lica

22. - Raskrsnice sa kružnim tokom saobraćaja

- Vozi u kružnom toku saobraćaja sa jednom i sa više saobraćajnih traka

23.

- Parkiranje i polukružno okretanje


- Parkira uz ivičnjak između dva vozila - Vrši polukružno okretanje ulazeći

hodom unazad sa glavnog na sporedni put

24.- Ulice sa










32

Brojčasa


NASTAVUPraktična obuka van

naselja




- Obuku izvoditi sa vozilom opterećenim najmanje trećinu nosivosti







29.- Vožnja na putu sa

većim uzdužnim nagibom

- Bira odgovarajući stepen prenosa za savlađivanje većih uspona

- Održava bezbjednu brzinu pri spuštanja na opasnim nizbrdicama



31. - Upotreba znakova upozorenja

- Upotrebljava zvučne i svjetlosne znakove upozorenja

- Zna kada se obavezno mora upotrebiti zvučni znak upozorenja



33. - Preticanje - Postupa po pravilima kada ga pretiče

drugo vozilo- Procjenjuje uslove za bezbjedno


situacijama34. - Preticanje


35. - Vožnja noću



- Objasniti postupke vozača pri zanošenju prednje i zadnje osovine vozila i elemente bezbjedne vožnje po magli i snijegu


36. - Vožnja po klizavom kolovozu



33

Brojčasa


NASTAVU





Priprema za ispit


- Samostalno i sigurno upravlja vozilom u naselju u uslovima jakog intenziteta saobraćaja

- Ne komentarisati greške u toku vožnje, već na kraju nastavnog časa




- Samostalno i sigurno upravlja vozilom na putu van naselja u uslovima jakog intenziteta saobraćaja


8.b.6. Praktična obuka za kategoriju C ako polaznik posjeduje kategoriju A

Brojčasa



poligonu

1. - Upoznavanje vozila B kategorije


- Navodi isprave potrebne za vožnju- Podešava vozačko sjedište, naslon za





- Polazak sa mjesta na ravnom putu sa promjenom prvog i drugog stepena prenosa i zaustavljanje uz održavanje pravca kretanja u jednoj






3. - Vožnja sa promjenom - Rukuje upravljačem i prilagođava 34

Brojčasa


NASTAVUpravca i smjera kretanja

brzinu kretanja vozila pri promjeni pravca kretanja


saobraćajnoj traci- Vožnja u krug i u

obliku broja osam

- Prvih 8 časova polaznik se obučava na vozilu B kategorije, a sve ostale časove na vozilu C kategorije

- Obuka vozilom C kategorije može se obavljati na poligonu ili drugom prostoru sa slabim intenzitetom saobraćaja a koji ispunjava potrebne uslove

- U toku jednog dana kandidat može imati












8.- Polazak na uzbrdici - Polazi vozilom sa mjesta na putu sa


9.- Upoznavanje vozila C

kategorije









11. - Vožnja unazad- Vozi unazad uz održavanje pravca

kretanja na određenoj dužini- Kontroliše vozilo pomoću vozačkih

35

Brojčasa


NASTAVUogledala


najviče jedan čas obuke na poligonu


















16.- Prilagođavanje brzine

kretanja i prestrojavanje
















- Vozi kroz raskrsnicu sa semaforima uz 36

Brojčasa


NASTAVUskretanje udesno i ulijevo



objektivnih razloga ne mogu realizovati (raskrsnice regulisane semaforima, kružni tok saobraćaja, prelaz puta preko pruge i sl.) nadomjestiti drugim sadržajima





21.- Ulice sa
















- Praktičnu obuku van naselja izvoditi u blok časovima24.

- Vožnja na putu sa većim uzdužnim nagibom





26. - Upotreba znakova upozorenja


- Zna kada se obavezno mora upotrebiti zvučni znak upozorenja



28. - Preticanje - Postupa po pravilima kada ga pretiče drugo vozilo

37

Brojčasa


NASTAVU- Procjenjuje uslove za bezbjedno



uslovima








- Objasniti postupke vozača pri zanošenju prednje i zadnje osovine vozila i elemente bezbjedne vožnje po magli i snijegu


Priprema za ispit



8.b.7. Praktična obuka za kategoriju C ako posjeduje kategoriju B

Brojčasa



poligonu1. - Upoznavanje vozila - Poznaje tehničke osobine vozila,

instrument tablu i kontrolno-mjerne uređaje




- Svaki polazak na poligonu tretirati kao uključivanje u saobraćaj

38

Brojčasa


NASTAVU- Polazak sa mjesta na

ravnom putu sa promjenom prvog i drugog stepena prenosa i zaustavljanje uz održavanje pravca kretanja u jednoj saobraćajnoj traci


- Obuka se može obavljati na poligonu ili drugom prostoru sa slabim intenzitetom saobraćaja a koji ispunjava potrebne uslove







3. - Vožnja unazad














- Uključuje se u saobraćaj i propušta vozila

- Održava bezbjedno odstojanje i prilagođava brzinu kretanja u odnosu na vozilo ispred i iza sebe



- Obilazi zaustavljena vozila - Pravilano se odnosi prema pješacima- Upotrebljava zvučne i svjetlosne

znakove upozorenja u skladu sa propisima



- Časove koji se iz objektivnih razloga ne mogu realizovati (raskrsnice regulisane semaforima, kružni tok saobraćaja,



- Pravilno koristi i ustupa pravo 39

Brojčasa


NASTAVUprvenstva prolaza





jednom i sa više saobraćajnih traka prelaz puta preko pruge i sl.) nadomjestiti drugim sadržajima propisanim ovim programom

- U toku jednog dana kandidat može imati samo jedan čas obuke u naseljenom mjestu





















13. - Preticanje - Postupa po pravilima kada ga pretiče drugo vozilo



40

Brojčasa


NASTAVUsituacijama





- Vozi van naselja po kiši, snijegu i ledu


Priprema za ispit



8.b.8. Praktična obuka za kategoriju D

Brojčasa



poligonu

1. - Upoznavanje vozila


- Navodi isprave potrebne za vožnju- Podešava vozačko sjedište i ogledala- Rukuje tahografom- Vrši dnevni preventivni pregled vozila


- Posebnu pažnju posvetiti korišćenju ogledala, rukovanju vratima i načinu kočenja pri planskom zaustavljanju

- Obuka se može obavljati na poligonu, na prostoru na autobuskoj stanici ili drugom prostoru sa slabim intenzitetom saobraćaja a koji ispunjava potrebne uslove

2. - Vožnja unazad





3.- Zaustavljanje vozila

radi ulaska i izlaska putnika

- Zaustavlja vozilo na peronu i otvara vrata za prijem putnika

- Zatvara vrata i vrši polazak sa perona- Zaustavlja vozilo na autobuskom

stajalištu radi ulaska i izlaska putnika- Polazi sa autobuskog stajališta

41

Brojčasa


NASTAVUPraktična obuka u

naselju



- Vozi po liniji gradskog saobraćaja- Prilagođava brzinu kretanja

saobraćajnim uslovima- Bira saobraćajnu traku i vrši

bezbjedno prestrojavanje- Vrši mimoilaženje sa drugim vozilima

uz bezbjedno rastojanje- Obilazi zaustavljena vozila - Pravilano se odnosi prema pješacima- Upotrebljava zvučne i svjetlosne


- Posebnu pažnju posvetiti skretanju na raskrsnici i načinu praćenja traga prednjih i zadnjih točkova











- Parkira autobus- Vrši polukružno okretanje ulazeći




- Vozi po liniji međugradskog saobraćaja






- Preticanje izvoditi vodeći računa o bezbjednosti i udobnosti vožnje putnika


42

Brojčasa


NASTAVU

8. - Kretanje kroz krivinu i preticanje







uslovima






Priprema za ispit



8.b.9. Praktična obuka za kategoriju E

Brojčasa



poligonu

1.- Odvajanje i spajanje

vučnog i priključnog vozila

- Poznaje tehničke osobine vozila- Vrši dnevni preventivni pregled vozila- Odvaja vučno od priključnog vozila- Obezbjeđuje priključno vozilo

aktiviranjem parkirne kočnice- Postavlja vučno vozilo uporedo sa

priključnim vozilom- Spaja vučno i priključno vozilo

- Prilikom spajanja vučnog i priključnog vozila instruktor vožnje navodi kandidata i vrši spajanje vozila, a kandidat spaja električne i vazdušne vodove

- Obuka se može obavljati na poligonu ili drugom prostoru

2. - Vožnja unazad - Vozi unazad uz održavanje pravca kretanja na određenoj dužini

- Kontroliše skup vozila vozilo pomoću vozačkih ogledala

43

Brojčasa


NASTAVU

sa slabim intenzitetom saobraćaja a koji

3.- Skretanje vožnjom

unazad





- Prilagođava brzinu kretanja saobraćajnim uslovima



- Obilazi zaustavljena vozila - Pravilano se odnosi prema pješacima- Upotrebljava zvučne i svjetlosne


- Posebnu pažnju posvetiti skretanju na raskrsnici i načinu praćenja traga zadnjih točkova priključnog vozila








jednom i sa više saobraćajnih traka Praktična obuka van

naselja







- Vučno i priključno vozilo opteretiti najmanje 30 procenata nosivosti





44

Brojčasa


NASTAVU

8. - Preticanje





uslovima





-

Priprema za ispit



9. Mjesto izvodjenja i plan realizacije programa obrazovanja:

Mjesto izvodjenja:

Teorijski dio programa se izvodi u učionici opremljenoj u skladu sa propisima Pravilnika o osposobljavanju kandidata za vozača

Praktični dio programa se izvodi na poligonu, u naselju i putu van naselja, u uslovima slabog i jakog intenziteta saobraćaja.

10. Napredovanje, provjeravanje i vrednovanje znanja:

Napredovanje:Savladavanje teorijskog dijela programa je uslov za obuku u okviru praktičnog dijela

programa.

Provjeravanje:U toku programa obrazovanja:Na kraju programa obrazovanja: Završna provjera praktične osposobljenosti

polaznika se organizuje kod ovlašćenog organoizatora provjere.

45

Vrednovanje:Vrednovanje na završnoj provjeri se vrši u skladu sa Pravilnikom o načinu polaganja

vozačkog ispita.

11. Stručne kompetencije nastavnog kadra – instruktora pojedinih djelova programa obrazovanja:Teorijski dio programa i praktičnu obuku realizuje nastavnici i instruktori koji ispunjavaju uslove u skladu sa pravilnikom.

12. Dokumet koji se dobija po završetku programa obrazovanja: Svjedočanstvo o položenom vozačkom ispitu

13. Autori programa obrazovanja, predlagači programa, datum prijema i ko je odobrio program obrazovanja

Autori programa:

46

Documents

CENTAR ZA STRUČNO OBRAZOVANJE - PODGORICA