Þróun greiðslukerfaÞróun greiðslukerfa- breytt umhverfi og nýjar kröfur -- breytt umhverfi og nýjar kröfur -

Hallgrímur Ásgeirsson

YfirlitYfirlit

Nýverandi staða greiðslumiðlunarNýjar reglur og viðmiðFjölgreiðslukerfi FGM hf.Stórgreiðslukerfi SeðlabankansGreiðslumiðlun á EES svæðinuFyrirspurnir og umræður

Núverandi greiðslumiðlunarkerfi INúverandi greiðslumiðlunarkerfi I

Jöfnunarkerfi (nettun)– Greiðslur undir 25 millj.– Opið allan daginn– Jöfnun og uppgjör einu sinni á dag– Neikvæð staða gerð upp með valideruðu

dagláni hjá Seðlabankanum– Viðskiptabankarnir, SPRON, Íbúðalánasjóður,

VISA, BOA Keflavík

Fjölgreiðslumiðlun hf.

Núverandi greiðslumiðlunarkerfi Núverandi greiðslumiðlunarkerfi IIIIStórgreiðslukerfi (RTGS) Seðlabankans– Greiðslur 25 millj. og hærri– Opið 8:45 – 18:00– Rauntímajöfnun (brúttófjárhæðir)– Opin heimild– Uppgjör á reikningum einu sinni á dag

Kostir núverandi kerfaKostir núverandi kerfa

Hafa virkað velSamtímis aðgangur að peningumÞægilegt fyrir lánastofnanir

Gallar núverandi kerfisGallar núverandi kerfis

Áhætta– Seðlabankinn ber greiðslufallsáhættuna– Lánastofnanir greiða ekki fyrir áhættuna– Engar innri reglur um áhættustýringu– Áhætta fyrir fjármálakerfið

Engar tryggingar Uppfyllir ekki að öllu leyti alþjóðleg viðmið Stofnanaþáttur greiðslumiðlunar Ekki viðurkennd skv. lögum

Reglur um greiðslumiðlunReglur um greiðslumiðlun

– Kjarnareglurnar 10– Tilskipun 98/26/EB um endanlegt uppgjör í

greiðslukerfum og uppgjörskerfum fyrir verðbréf– Lög nr. 90/1999 um öryggi greiðslufyrirmæla í

greiðslukerfum– Lög nr. 36/2001 um Seðlabanka Íslands– Reglur nr. 951/2000 um aðgang að

uppgjörsreikningum í Seðlabanka Íslands

Kjarnareglurnar 10 (BIS)Kjarnareglurnar 10 (BIS)

1. Traustur lagalegur grunnur (6)2. Skilningur á áhættu (4)3. Stýring áhættu (3)4. Uppgjör samdægurs (6)5. Lúkning uppgjörs þótt aðili með hæstu neikvæðu

stöðuna sé ófær um greiðslu (4)6. Öruggar eignir notaðar til uppgjörs (10)7. Innri reglur um rekstraröryggi (8)8. Hagkvæm greiðslumiðlun (9)9. Hlutlægar og opinberar aðgangsreglur (6)10. Skilvirkar og sýnilegar stjórnunareglur (6)

Tilskipun um uppgjörskerfiTilskipun um uppgjörskerfi

Tilskipun 98/26/EB um endanlegt uppgjör í greiðslukerfum og uppgjörskerfum fyrir verðbréf– Skilgreining hugtaka– Tilnefning og tilkynning á kerfum– Gjaldþrotaskipti

Lög um greiðslukerfiLög um greiðslukerfi

Lög nr. 90/1999 um öryggi greiðslufyrirmæla í greiðslukerfum

Í samræmi við tilskipunina Veita ekki mikla leiðbeiningu um t.d.– Áhættustýringu– Tryggingar– Innri reglur greiðslukerfa– Tæknilegar kröfur

Þörf á útfærslu Íslenskar aðstæður

Lög um Seðlabanka ÍslandsLög um Seðlabanka Íslands

Lög nr. 36/2001 um Seðlabanka Íslands Markmið og verkefni

– Stöðugt verðlag (meginmarkmið)– Varðveisla gjaldeyrisvarsjóðs– “Stuðla að virku og öruggu fjármálakerfi, þ.m.t.

greiðslukerfi í landinu og við útlönd”– Önnur viðfangsefni

Stefnumótun og samstarf Örugg, skilvirk og hagkvæm greiðslukerfi Heimild til setningu reglna

Reglur um uppgjörsreikningaReglur um uppgjörsreikninga

Reglur nr. 951/2000 um aðgang að uppgjörsreikningum í Seðlabanka Íslands– Skilgreining hugtaka– Greiðsluppgjör– Vanefnd uppgjörs– Ábyrgð og tryggingar– Stórgreiðslukerfi

Þörf á endurskoðun

BreytingarBreytingar

Hvað þarf að gera og hvers vegna?– Ný hugsun: Greiðslukerfi– Áhættustýring– Ábyrgð og tryggingar

Hvaða kerfi?– Fjölgreiðslukerfi (smágreiðslukerfi)– Stórgreiðslukerfi– (Uppgjörskerfi vegna verðbréfaviðskipta)

Þróun kerfa → Kjarnareglurnar 10 Aðlögun að íslenskum aðstæðum Skýrari réttarreglur og verklagsreglur

Fjölgreiðslukerfi FGMFjölgreiðslukerfi FGM

Samþykkt FGM 7.09.01– Kerfislýsing í formi reglna– Grundvöllur hönnunarvinnu RB og reglna SÍ

Breytingar á kerfislýsingu FGM 20.12.01– Fjárhæð, uppgjörstími, leiðréttingar og tryggingar

Vinna RB Samstarfshópar Reynslukeyrsla Gagnasöfnun Viðurkenning

Fjölgreiðslukerfi - helstu nýmæliFjölgreiðslukerfi - helstu nýmæli

Rauntímajöfnunarstöður Samningar um hámarksstöðurVöktun og stjórnun áhættuTryggingar og laust féRekið af FGM Hugbúnaðarþjónusta RB

Banki A Banki C Banki DBanki B

RB

Seðlabankinn

Banki A Banki C Banki DBanki B

Seðlabankinn

Greiðslu-kerfi A

Hugbúnaðar-þjónusta

Greiðslu-kerfi B

Hugbúnaðar-þjónusta

ÞátttakendurÞátttakendur

Núverandi þátttakendur• Búnaðarbanki, Íslandsbanki og Landsbanki• Samband íslenskra sparisjóða (f.h. allra sparisjóða)• Seðlabanki Íslands

Mögulegir þátttakendur (lög nr. 90/1999)• Viðskiptabankar, sparisjóðir og aðrar lánastofnanir• Fyrirtæki í verðbréfaþjónustu• Seðlabanki Íslands• Milligönguaðili• Greiðslujöfnunarstöð• Uppgjörsaðili

Fjárhæð greiðslnaFjárhæð greiðslna

StórgreiðslumörkVoru 100 millj.Lækkuð í 25 milljónir 20.12.01Minni áhætta fyrir bæði kerfin

Tímamark greiðslufyrirmælaTímamark greiðslufyrirmæla

Forsenda– Áhrif gjaldþrotaúrskurðar – upprakning

Tímamark– Beiðni send– Beiðni móttekin– Könnun– Staðfesting og tímasetning– Rafræn sending staðfestingar = TÍMAMARK

Afturköllun óheimil eftir staðfestingu Leiðréttingar – Augljós mistök, sýnileg mótfærsla, innan dags

TeljariTeljari

Rauntímastaða gerð sýnileg Framkvæmd greiðslufyrirmæla – breytir jöfnunarstöðu – Teljari sýnir nýja jöfnunarstöðu– Teljarinn er sýnilegur

• viðkomandi þátttakendum• Seðlabankanum

Teljari– Vöktun á jöfnunarstöðu– Áhættustýring

HámarksjöfnunarstaðaHámarksjöfnunarstaða

Hámark ójafnvægis í jöfnunarstöðu Byggir á samningi - dæmi– A og B semja um 500 millj.

hámarksjöfnunarstöðu– Hvor um sig má skulda hinum allt að 500 millj. – Óheimilt að fara upp fyrir hámarkið

Fjárhæðin– Reynsla– Hluti af framkvæmd áhættustýringar– Laust fé / tryggingar

Umsamdar hámarksjöfnunarstöðurUmsamdar hámarksjöfnunarstöður

  Banki A Banki B Banki C Banki D

Banki A 0 500 400 50

Banki B 500 0 300 50

Banki C 400 300 0 50

Banki D 50 50 50 0

TryggingarTryggingar

Vegna hugsanlegs greiðslufalls við uppgjör Fjárhæð

– Að hægt sé að ljúka uppgjöri þótt sá þátttakandi sem hefur hæstu neikvæðu stöðuna sé ófær um greiðslu (5. kjr.)

– Eigi lægri en hæsta einstaka umsamin hámarksjöfnunarstaða hvers þátttakanda gagnvart öðrum þátttakendum

Seðlabankinn– Samþykkir og vistar tryggingar – Gengur að tryggingunum ef þörf er á

TryggingarTryggingar

  Trygging hjá SÍ

Banki A 500

Banki B 500

Banki C 400

Banki D 50

JöfnunarreikningarJöfnunarreikningar

Tilgangur– Laust fé notað við áhættustýringu– Þegar stefnir í að hámarksstaða náist– Til að auka svigrúmið tímabundið– Til að hindra höfnun greiðslufyrirmæla

Milli hverra tveggja þátttakenda Ákvörðun lánastofnana

– Há trygging = lítil þörf– Lág trygging = mikil þörf

Mat og samningar lánastofnana

Vöktun á jöfnunarstöðuVöktun á jöfnunarstöðu

Skylda þátttakenda– Fylgjast með innbyrðis jöfnunarstöðu gagnvart

öðrum þátttakendum eins og hún kemur fram á viðkomandi teljurum

– Tilgangur: Að koma tímanlega í veg fyrir höfnun á beiðni um framkvæmd greiðslufyrirmæla

– Sparisjóðir – innri reglur (milliganga) Innbyggðar viðvörunarbjöllur Viðbrögð: Laust fé lagt inn á JK reikning

Banki A

Banki C Banki D

Banki B

Hámark: 500Staða: -650Laust fé: 150

Hámark: 50Staða: -60Laust fé: 10

Hámark: 400Staða: 50Laust fé: 0

Heildarstaða Banka AHeildarstaða Banka A

  Hámarksstaða (samningur)

Trygging A

Raunstaða Laust fé

Samtals

Banki B 500  

500

-650 150 -500

Banki C 400 50 0 50

Banki D 50 -60 10 -50

Samtals 950 500 -660 160 500

Höfnun greiðslufyrirmælaHöfnun greiðslufyrirmæla

Óheimilt að fara fram yfir hámarksjöfnunarstöðu

Höfnun greiðslufyrirmælaLokað á viðkomandi þátttakandaAlvarleg staða– Kerfisáhætta (getur lamað)– Vísbending um erfiðleika

Tímasetning uppgjörsTímasetning uppgjörs

Kl. 17:00 Tekur mjög stuttan tíma (1-5 sek?) Kerfið stöðvast á meðan Uppgjör – Í gegnum stórgreiðslukerfi– Uppgjörsreikningar í Seðlabankanum– Vanefnd við uppgjör: Gengið að tryggingum

Teljari núllstilltur - byrjað upp á nýtt Vaxtareikningur að kvöldi

Önnur atriðiÖnnur atriði

Kröfur um tæknilegan búnað Viðbragðsáætlanir Kynning– til starfsmanna– til viðskiptamanna

Gjaldskrá Eftirlit Upplýsingagjöf Innri reglur

Viðurkenning og tilkynningViðurkenning og tilkynning

Samkvæmt tilskipun og lögum 90/1999– Tilkynning til ESA– Gildir fyrir EES

Efni viðurkenningar– Greiðslukerfi uppfylli kröfur laga 90/1999

Ferill– Umsókn greiðslukerfis– Seðlabankinn gerir tillögu– Viðskiptaráðherra tilkynnir

Stórgreiðslukerfi SeðlabankansStórgreiðslukerfi Seðlabankans

Starfrækt af Seðlabanka ÍslandsRauntíma-brúttó-uppgjörskerfi (RTGS)Greiðslur 25 millj. og hærriOpið 8:45 – 18:00Reglur um uppgjörsreikninga SÍNýlegar breytingar:– Stórgreiðslumörk (úr 100m í 25m)– Afgreiðslutími (8:45 – 18:00)

Breytingar á StórgreiðslukerfiBreytingar á Stórgreiðslukerfi

Þörf á áhættustýringu Gagnasöfnun Þörf þátttakenda á heimildum Ákvörðun hámarksstöðu Tryggingar Biðraðir/biðraðalosun (ekki til að byrja með) Sjálfstæði Stórgreiðslukerfisins Reglur

Uppgjör verðbréfaviðskiptaUppgjör verðbréfaviðskipta

Endurskoðun á þessu ári Möguleikar:– Sjálfstætt kerfi

– Hluti Stórgreiðslukerfisins

• Sjálfstæð (bein) þátttaka

• Þátttaka f.h. fjármálafyrirtækja Tenging við erlendar uppgjörsmiðstöðvar

Greiðslumiðlun á EES svæðinuGreiðslumiðlun á EES svæðinu

Þátttaka Íslands í EES samstarfi Innri markaðurinn og EES Myntbandalagið og evran “Single Payment Area” Reglugerð um evrugreiðslur Greiðslumiðlun í erlendri mynt? Aðgangur að TARGET

Fyrirspurnir og umræðurFyrirspurnir og umræður