Bolesti-mišića-tetiva-i-ligamenata-konja

Doc.dr.sc. Berislav Radii - Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja

Doc. dr. sc. Berislav Radii

Bolesti miia, tetiva i ligamenata konja verzija 2

Tetive su snano fleksibilno tkivo koje ujedinjuje, odnosno povezuje miie s kostima.

Njihova funkcija je prijenos sile kontrahiranog miia na kost i gibanje zglobova potrebnih za

kretanje ivotinje. Tijekom lokomocije, tetive nose energiju koja kada se prenese ponovo na

skelet poveava uinkovitost pokreta. Kako bi mogle obavljati ovu zadau, tetive trpe veliku

napetost i moraju imati izraen visok stupanj elasticiteta te imaju mogunost kliziti preko

peritendinoznog tkiva. Tetive i ligamenti konja su evoluirale strukture koje su dio

kompleksnog potpornog sustava koji ekstremitetima omoguuje fleksiju i ekstenziju, a

zglobovima odreenu stabilnost. Fleksorne tetive i akcesorni ligamenti, zajedno sa

suspenzornim ligamentom, proksimalnim sezamoidnim kostima i distalnim sezamoidnim

ligamentima, su od presudne vanosti za potporu tijekom optereenja tijela. Bilo kakav

poremeaj u njihovoj fiziolokoj funkciji, uzrokovan upalom ili prekidom kontinuiteta,

rezultira znaajnom nemogunou kretanja i hromou.

Nakon ozljede tetive uslijedi upala, zatim reparatorni procesi i procesi remodeliranja novog

tkiva. Na cijeljenje utjeu brojni imbenici, primjerice vrsta ozljede, koja je tetiva zahvaena,

tip tkiva koje okruuje tetivu i samo lijeenje. Krajnji rezultat cijeljenja, odnosno reparacije je

formiranje vezivnotkivnog oiljka. Ovo tkivo moe vratiti tetivi njen kontinuitet, ali joj ne

osigurava dovoljno snage i elasticiteta. Takoer postoji mogunost nastanka adhezija koje

potom ugroavaju fizioloku funkciju tetive. Ozljeda tetive ak i nakon cijeljenja nosi veliki

rizik za ponovno ozljeivanje kad se konj vrati punom treningu.

1CopyrightKlinikazakirurgiju,ortopedijuioftalmologiju2010.


Ozljeda tetive rezultira oteenjem stanica i matriksa, to dovodi do upale tetive. Upala

ukljuuje vaskularni i celularni odgovor koji brani organizam od infekcije, uklanja nekrotino

tkivo i potie procese cijeljenja. U cijeljenju se aktivira itavi niz isprepletenih radnji, a sve

zapoinje nakupljanjem fibrina koji zapunjava nastali defekt u tetivnom tkivu. Na mjesto

ozljede dolaze neutrofili, stanice prve linije obrane od infekcije, koji zajedno s monocitima

fagocitiraju nekrotino tkivo i debris iz rane. Monociti postaju tkivni makrofagi koji

stimuliraju proliferaciju fibroblasta na mjestu ozljede, koji potjeu od perivaskularnog tkiva

koje okruuje ozljeenu tetivu. Daljnjim procesima dolazi do stvaranja kolagenog vlakna, a

tkivni makrofagi potiu neovaskularizaciju i transformaciju fibrina u fibrovaskularno

granulacijsko tkivo. Ozljeeno tkivo vrlo brzo bude proeto fibroznim tkivom koje ima malu

snagu rastezanja i kao takvo se odrava kroz 8 tjedana. Tijekom remodeliranja nezrelo

kolageno tkivo se zamijeni s kolagenim vlaknima tipa I koji poveavaju snagu rastezanja

tetive. Ovaj proces traje od 8-og do 12-og tjedna cijeljenja. 24-og tjedna nakon ozljede,

reparatorno tkivo se razvije u oiljkasto tkivo s longitudinalno usmjerenim vlaknima kolagena

tipa I. Na mjestu defekta ostaje neto malo nezrelih kolagenih vlakana koja predstavljaju

mjesto manje otpornosti i predilekcijsko mjesto ponovnog ozljeivanja. Faza remodeliranja

moe potrajati i traje mjesecima, ali konani rezultat i utjecaj na fiziologiju tetive nije

razjanjen u potpunosti.

U cijeljenju tetive sudjeluju intrinziki i ekstrinziki tetivni imbenici,a potonji prevladavaju.

Intrinziki imbenici cijeljenja osiguravaju bolju kvalitetu reparacije ozljeene tetive.

Ekstrinziki imbenici inicijalno su okarakterizirani fibroblastnom produkcijom kolagena tipa

III. Kolagen tipa I proizvod je diferenciranijih tenocita, stoga je poeljnije stvaranje tog

kolagena zbog kvalitetnijih rezultata reparatornog procesa. Inzulinu slian faktor rasta (IGF-1)

poveava produkciju kolagena tipa I i stimulira staninu proliferaciju povrinske digitalne

fleksorne tetive. Primjena IGF-1 in vitro jedna je od moguih metoda lijeenja za pojaanje

intrinzikog utjecaja tenocita na produkciju kolagena tipa I. Cijeljenje obuhvaa i niz reakcija

tkiva koje okruuje ozljeenu tetivu. Rezultat je fibroplazija mase kolagenog oiljkastog

tkiva. Spoj tetive s okolnim tkivom moe imati suprotni uinak ograniavanja ili sprjeavanja

klizee funkcije zacijeljene tetive. Imobilizacija odmah nakon ozljede i kirurkog lijeenja

sprjeava nastanak adhezija i pomae u potpunom povratku klizee funkcije tetive.

Nepravilno primjenjena rana imobilizacija moe dovesti do formiranja procjepa na mjestu

reparacije. To se kasnije odraava na cijeljenje tetive, odgaa sazrijevanje kolagena, uzrokuje



nepravilnu proliferaciju fibroblasta, poveava nastanak adhezija i umanjuje mogunost

klizanja tetive po okolnim strukturama.

Vanjsku traumu, koja rezultira razderotinom ili rupturom fleksorne ili ekstenzorne tetive,

esto susreemo kod konja svih dobnih skupina bez pasminske predispozicije. Ove traume

posljedica su djelovanja bilo kakvih otrih metalnih predmeta ili nastaju zatravanjem u

iane ograde. Ozljede fleksorne povrine ekstremiteta su esto locirane distalno od tarzusa ili

karpusa i ishode razliitim stupnjem oteenja digitalnih fleksornih tetiva i mekih tkiva tog

podruja. Rane povrinske digitalne fleksorne tetive rezultiraju osrednjom hiperekstenzijom

putita. Kada je umjerena hiperekstenzija putice popraena s hiperekstenzijom distalnog

interfalangealnog zgloba, to se uoava kao odizanje kopita od tla, moemo posumnjati na

rupturu povrinske i duboke digitalne fleksorne tetive. Ozljede koje dovode do prekida

kontinuiteta obje fleksorne tetive i suspenzornog ligamenta rezultira potpunim gubitkom

putinog potporita. ivotinja u tom sluaju hoda na palmarnoj ili plantarnoj strani prsta.

Ozljede distalnih dijelova ekstremiteta obino ukljuuju i ozljede mekih tkiva, poput tetivnih

ovojnica, krvnih ila i ivaca to dodatno komplicira lijeenje i cijeljenje. Razderotine

ekstenzorne tetive najee su pozicionirane u dorzoproksimalnoj regiji tree metatarzalne

kosti (MT III). Kliniko znaenje ozljede ovisi o stupnju oteenja mekih tkiva i kosti te

ozljedi zglobnih struktura. Obino su ozljede ekstenzornih tetiva popraene opsenijim

oteenjima okolnog tkiva, avulzijama ekstenzornih tetiva i periosta. Gubitkom funkcije

ekstenzije, konj hoda dorzalnom stranom kopita ili dorzalnim dijelom lanka prsta. S

vremenom konj naui zaljuljati nogu prema naprijed kad ju predvodi te time olakava

oslanjanje potplatom kopita. Na taj nain dolazi do pravilne raspodjele teine tijela na noge. U

veini sluaja, lokomocija se vraa u fizioloke okvire nakon to rana zacijeli, ukoliko nema

komplikacija. Ozljede koje nastaju sekundarno nakon preoptereenja tetive est su uzrok

bolesti tetiva i ligamenata kod konja. Obino su zahvaene povrinska digitalna fleksorna

tetiva prednjih ekstremiteta u metakarpalnoj regiji.

Nakon oteenja tetivnih vlakana, sekundarno dolazi do upale tetive (tendinitisa) to se oituje

oteklinom tetive i hromou. Uzroci tendinitisa su brojni i postoje brojne teorije o njegovoj

etiopatogenezi. Do ozljede tetive moe doi ve nakon samostalnog inzulta, najee kada je

potporni mehanizam distalnog dijela ekstremiteta preoptereen, kad se promijeni stav ili kod

lokalnog stresa tkiva tijekom velikog optereenja za vrijeme brzog hoda na neprimjerenoj

podlozi. Degenerativne promjene dio su klinike slike tendinitisa, a najvjerojatnije



predstavljaju temeljni patoloki odgovor na kronini stres uzrokovan ponavljanim

preoptereenjem tetive. irenjem degenerativnih procesa zahvaeno je sve vie tetivnih

vlakana oko kojih se nalazi reparatorno tkivo. Najee dolazi do rupture tetive koju prati

akutni upalni odgovor, to tendinitis uini kliniki evidentnim.

Suspenzorni aparat

Suspenzorni aparat konja ukljuuje modificirani interosealni mii ili suspenzorni ligament,

proksimalne sezamoidne kosti i distalni sezamoidni ligament. Suspenzorni ligament sline je

strukture i funkcije kao fleksorna tetiva, osim to vlakna skeletne muskulature mogu

sadravati do 11% struktura suspenzornog ligamenta. Suspenzorni aparat esto nije uinkovit

kod konja koji nisu utrenirani, a najee prvo doe do loma proksimalnih sezamoidnih

kostiju.

Suspenzorni aparat funkcionira pasivnim otporom na hiperekstenziju putinog zgloba.

Suspenzorni ligament sprjeava dorzofleksiju proksimalnog interfalangealnog zgloba.

Desmitis suspenzornog ligamenta ima slinu patogenezu kao upala povrinske digitalne

fleksorne tetive.

Ruptura digitalnih fleksornih tetiva

Prekid kontinuiteta tetive nastaje najee nakon ozljede, a ovisno o lokalizaciji rane mogu

biti oteeni samo jedna ili obje digitalne fleksorne tetive (povrinska i duboka), suspenzorni

ligament, sinovijalne strukture, ukljuujui zglobne ahure i tetivne ovojnice te

neurovaskularne strukture distalnog dijela ekstremiteta.

Zbog prognostike varijabilnosti, pri lijeenju pacijenta u obzir valja uzeti:

-stupanj kontaminacije rane

-opseg devitaliziranog tkiva tetive

-vrijeme od nastanka ozljede



-iskoritavanje ivotinje

-gospodarski aspekt

-temperament konja

Ako je uz rupturu fleksorne tetive kompromitirana i neurovaskularna opskrba distalnog dijela

noge, poeljno je konja eutanazirati. Nastale ozljede tetive koje potede krvne ile i ivce

mogu se uspjeno lijeiti. Konji s rupturom digitalne fleksorne tetive i njene ovojnice imaju

prognostiki loe izglede da se vrate u atletsku formu. Razlog tome je upala tetivne ovojnice

uslijed koje je oporavak dui i komplicira se adhezijama.

Nakon rupture tetive nastaje trenutna visokogradna hromost, a ivotinja zbog hiperekstenzije

prilikom hoda gazi po petnim dijelovima kopita. Osim bolnosti, lokalno uoavamo oteklinu

koja se nakon nekoliko dana povlai.

Dijagnoza se postavlja na temelju anamneze, klinikog pregleda te dodatnim klinikim

pretragama. Aplikacijom kontrastnog sredstva uz istodobno radioloko snimanje te pomou

ultrazvune pretrage moemo utvrditi tonu lokalizaciju ozljede tetive te oteenje okolnih

struktura (miia, ila i ivaca, sinovijalnih struktura zgloba i tetivnih ovojnica).

Lijeenje poinje ve poznatim i ustaljenim nainom sanacije rane. Nakon temeljitog ienja,

ranu valja detaljno pregledati kako bi se utvrdio opseg oteenja tetive. Debridmanom

uklanjamo strana tijela i devitalizirano tkivo. Pritom ne diramo peritendinozna tkiva i pazimo

da ne otetimo krvne ile i ivce. Krvarenje zaustavljamo direktnom kompresijom. Nakon

debridmana ranu pokrivamo sterilnim kompresama,a prethodno se mogu, prema potrebi,

nanijeti i antimikrobne masti te potom aplicirati modificirana Robert Jones bandaa. Na

zahvaenoj nozi se postavlja udlaga koja e ograniavati oslanjanje na nogu i umanjiti

digitalnu hiperekstenziju. U suprotnom, moe doi do opsenijih oteenja koja tada

zahvaaju i krvne ile i ivce. Primjenjuju se antibiotici iroka spektra djelovanja i sistemski

NSPUL. Za ublaavanje bolova preporua se primjena ksilazin hidroklorida i butorfanol

tartarata.

Samo lijeenje provodi se konzervativnim i/ili operacijskim metodama, to ovisi o prirodi

ozljede, o iskoritavanju konja i gospodarskoj isplativosti.



Konzervativno lijeenje se obino ne provodi kod trkaih konja, iako su zabiljeena cijeljenja

tetive koja potom moe izdrati velike napore uslijed treninga. Vano je nogu poviti kako bi

se sprijeila digitalna hiperekstenzija, umanjuje se retrakcija prekinutih tetivnih zavretaka,

umanjuje se napetost rane i potie se cijeljenje rane per secundam.

Operacijsko lijeenje se provodi kako bi se tetivi vratila njena fizioloka funkcija bez

stvaranja adhezija. Prednost je u tome to se tako potie ranije sazrijevanje tkiva na mjestu

cijeljenja. Nakon operacije, ozlijeene tetive treba zatititi od moguih rastezanja sve dok

kolageno oiljkasto tkivo ne dostigne dovoljnu rastezljivost koja moe podnijeti teret

optereenja noge. Kirurko lijeenje valja provesti to je ranije mogue nakon nastanka

ozljede. Brzim lijeenjem umanjuje se mogunost nastanka sekundarnih ozljeda uslijed

digitalne hiperekstenzije, a debridmanom se umanjuje mogunost nastanka infekcije rane.

Operacija se obavlja u opoj anesteziji i zapoinje debridmanom devitaliziranog tkiva i

lavaom rane. Ozlijeenu tetivu eksponiramo na ranu pomou reza na koi, koji je produetak

rubova nastale rane. Pri obradi rane i debridmanu valja paziti da ne otetimo krvne ile i

ivce. Nakon obavljanja prethodno navedenih radnji, pristupamo rekonstrukciji tetive/tetiva.

Koristimo se avom koji ima minimalno djelovanje na vaskularnu mreu, a ima dovoljnu

snagu zadravanja spojenih krajeva prekinute tetive. Ako av uzrokuje ishemiju ili ako ima

prostora izmeu spojenih krajeva prekinute tetive, nastati e adhezije koje ometaju funkciju

tetive. Najee se koristi modificirani Kessler-ov av ili locking loop av pomou

monofilamentnog sintetskog nylon konca promjera 2. Takoer, moe se koristiti i

polidioksanon sulfatni konac koji se resorbira unutar 6 mjeseci od operacije, ime se umanjuje

mogunost nastanka fistule ako doe do infekcije rane. Postoje razliite izvedbe navedenog

ava, a koji e operater primijeniti ovisi o tome koja je tetiva zahvaena te kojeg je oblika.

Nakon operacije, tetivu treba zatititi od rastezanja i nogu je potrebno odteretiti kako ne bi

dolo do dehiscencije. Sve okolne strukture koje su oteene treba rekonstruirati, a ako je

nastala infekcija, rana se ostavlja cijeliti per secundam s dreniranjem sadraja. U ovom

sluaju esto nastaju adhezije koje ometaju funkciju klizanja tetive nakon cijeljenja defekta.

Poslijeoperacijska njega ukljuuje mirovanje ivotinje i postavljanje vanjskih fiksatora kako

bi se zatitila ozlijeena tetiva. Koju emo vanjsku fiksaciju primjeniti ovisi o tome da li je

zahvaena prednja ili stranja noga, koje podruje noge i same tetive je zahvaeno

oteenjem, kakvo je stanje nastale rane i kakvog je ivotinja temperamenta. Postavljaju se

najee sadreni gips (na cijelu nogu) ili udlage (na distalni dio noge). Imobilizacija gipsom

traje minimalno 12 tjedana, nakon ega se udlaga moe ostaviti jo 4-6 tjedana. Po skidanju



udlage postavlja se bandaa kroz 2-3 tjedna, nakon ega uslijedi potkivanje potkovicom s

petnim produetkom (potpeticama). Svakih 6 tjedana nakon uklanjanja udlage potrebno je

ultrazvukom kontrolirati cijeljenje tetive. ivotinju treba postupno vraati u trening kojem

prethode lagane vjebe kroz minimalno 8-12 tjedana.

Ruptura ekstenzornih tetiva

Do rupture ovih tetiva dolazi najee kod konja koji su smjeteni u icom ograenom

prostoru. ica tada najee zarezuje tetivu u njenom proksimalnom dorzalnom dijelu MTIII,

ali moe otetiti i tetive prednje noge. Rane su obino popraene avulzijom mekih tkiva u tom

podruju, ukljuujui i digitalnu ekstenzornu tetivu, s ekspozicijom kosti koja je ispod tih

struktura. Pad esto dovodi do prekida kontinuiteta tetive m. extensor carpi radialis u

karpalnoj regiji zajedno sa znaajnim oteenjem koe. Pritom moe nastati i oteenje drugih

struktura kao to su zglobovi karpusa i tarzusa i metakarpo/metatarzofalangealni zglob. Sama

rana i njena okolina obino su uprljane i kontaminirane stranim tijelima. U klinikoj slici

dominira gubitak funkcije digitalnog ekstenzora. Pri hodu konj se oslanja na dorzalni dio

noge, oituje hromost, bolnost i oteklinu u podruju oteenja tetive.

Lijeenje zapoinje isto kao i kod rupture digitalne fleksorne tetive, obradom rane. Nakon

ienja rane, uklanjanja stranih tijela i debridmana devitaliziranog tkiva ranu treba obilno

isprati fiziolokom otopinom. Na taj nain smanjuje se broj bakterija u ozljeenom podruju i

uklanjaju se sitnije estice. Detaljnim pregledom treba utvrditi stupanj oteenja te koja su sve

tkiva zahvaena (zglobovi). to ranijim otkrivanjem koja su sve tkiva oteena moe se

sprijeiti nastanak septinog artritisa koji moe imati ozbiljnije posljedice.

U dijagnostici se moemo posluiti artrocentezom i kontrastnim snimanjem (artrografijom)

kako bi iskljuili ili potvrdili eventualno oteenje zgloba.

Konzervativno lijeenje esto nije dovoljno, naroito kada se u obzir uzima stupanj oteenja

tkiva, gubitak tetivnog tkiva i nepoeljno stanje rane. Terapija mora osigurati cijeljenje rane

(per secundam) i vraanje funkcije digitalnog ekstenzora. Rana popraena izlaganjem kosti

esto se komplicira stvaranjem kotanog sekvestra koji zahtjeva kirurko uklanjanje. U

lijeenju je najvanije osigurati ekstenziju distalnog dijela noge i time omoguiti oslanjanje na

potplatni dio kopita. U suprotnom, moe se razviti kontraktura zglobova i ankiloza putinog

zgloba to predstavlja kroninu degenerativnu promjenu. Ekstenziju distalnog dijela



zahvaene noge postiemo postavljanjem gipsa, udlaga ili ortopedskim potkovom. Ne

preporua se aplikacija gipsa iz razloga to rana zahtjeva svakodnevnu obradu i terapiju.

Preporua se postavljanje udlage na distalni dio noge, osobito u poetnoj fazi lijeenja.

Kasnije, nakon uklanjanja udlage, obavlja se potkivanje potkovicom koja ima produetak u

nokatnom dijelu. Spomenuti produetak sprijeava hodanje po dorzumu kopita, a dodatno se

uvruje bandaama. Nakon skidanja bandaa, konj se polako vraa u trening, a poinje se

laganim hodom kako bi se zahvaena noga postupno optereivala i da bi se sprijeila

kontraktura putinog zgloba. Kod ivotinja koje su ozljedile cijelu dorzalnu stranu karpalne

regije postavlja se udlaga na itavu nogu kako bi se sprijeila karpalna fleksija i posljedino

oteenje tkiva. Postavljanjem udlage skrauje se vrijeme cijeljenja i postiu se bolji

kozmetiki rezultati. Rijetka je pojava ozljede kod koje je gubitak i oteenje tkiva

minimalno. Iz tog razloga, rijetko je primarno cijeljenje rane. Glavni princip kod operacijskog

lijeenja, odnosno kod rekonstrukcije oteene tetive, isti je kao i kod rekonstrukcije rupture

digitalne fleksorne tetive. Tehnika obavljanja operacije ista je kao i kod rupture prethodno

opisanih tetiva, sa zabiljeenim komplikacijama unutar 5-7 dana od operacije.

Usprkos sekundarnom cijeljenju, veina konja s rupturom ekstenzornih tetiva je sposobna za

sportska natjecanja nakon potpunog izljeenja. Bolji rezultati oporavka zabiljeeni su kod

prekida tetive dugog digitalnog ekstenzora, nego li je to kod prekida tetive lateralnog

digitalnog ekstenzora.

Najee komplikacije su pretjerana tvorba granulacijskog tkiva i osteitisa sa sekvestracijom.

Svakodnevnom obradom rane sprjeavamo gore navedene komplikacije. Kod opsenijih

oteenja tkiva moe se napraviti presadak koe (plastinom kirurgijom) ime se skrauje

vrijeme cijeljenja i postiu se bolji kozmetiki rezultati. Pritom ne izostaju niti bolji

funkcionalni rezultati. to ranije lijeenje nakon ozljede i rekonstrukcija mekog tkiva iznad

eksponirane kosti znaajno umanjuje mogunost nastanka osteitisa i sekvestara, a koji su

uglavnom posljedica periostealnih trauma. U razdoblju oporavka, fleksorne kontrakture

najbolje sprijeavamo poticanjem optereenja noge cijelim potplatom. Jedna od rijeih

komplikacija je pijetlov hod. U tom sluaju je indicirana miotenektomija lateralnog digitalnog

ekstenzora.



Desmitis suspenzornog ligamenta

Ozljede na mjestu ili u blizini poetka suspenzornog ligamenta u proksimalnom dijelu

metakarpusa/tarzusa kategorizirane su kao proksimalni suspenzorni dezmitis (PSD). Konj

oituje hromost razliitog intenziteta. Klinikim pregledom ponekad nije mogue

dijagnosticirati ovo stanje pa je indicirano obaviti dijagnostiku provodnu analgeziju.

Analgezija lateralnog palmarnog ivca neposredno distalno od akcesorne karpalne kosti

uklanja bol koja nastaje zbog PSD-a. Druge metode analgezije u ovom podruju su manje

pouzdane, primjerice izravna subkarpalna/tarzalna analgezija koja moe rezultirati lanim

pozitivnim odgovorom kao posljedica aplikacije anestetika u zglobnu ahuru

karpometakarpalnog ili u tarzometatarzalni zglob. Sigurna dijagnoza se postavlja

ultrazvunom pretragom gdje se uoava poveanje struktura, gubitak jasnih linija, fokalna

hipoehoina podruja i ponekad u kroninim sluajevima podruja poveane eho strukture.

Trabekularne promjene mogu se uoiti radiolokom pretragom.

Lijeenje zapoinje mirovanjem i redukcijom programa treninga. U kroninom sluaju

prognoza je loija kod PSD-a na prednjim nogama. Pacijenti sa PSD-om na stranjim nogama

oituju kroninu hromost, a lijeenje se provodi lokalnom aplikacijom kortikosteroida

produljenog djelovanja. Nakon mirovanja kroz 7 dana uslijede lagane vjebe koje se mogu

postepeno izvoditi kroz naredna 2 tjedna. Ukoliko se hromost ponovo javi, lijeenje se

ponavlja.

Ozljeda tijela suspenzornog ligamenta je esta u trkaih konja. Gubitak funkcije putinog

zgloba, zajedno s dorzalnom subluksacijom proksimalnog interfalangealnog zgloba obino

prati kompletni gubitak funkcije suspenzornog ligamenta. Uz to je prisutna bolnost, lokalna

temperiranost i oteklina to se lako uoava pri klinikom pregledu. Ultrazvunom pretragom

se moe utvrditi stupanj oteenja.

Gubitak funkcije putinog zgloba, koji nastaje uslijed oteenja suspenzornog ligamenta, se

moe uspjeno lijeiti konzervativnim putem. Osim mirovanja, ivotinja se poteuje na

treninzima, a oporavak i stanje ligamenta se prati ultrazvunom pretragom.



Upala tetiva (Tendinitis)

Upala tetiva moe biti akutnog ili kroninog tijeka, a posljedica je rupture tetivnih vlakana

razliitog stupnja. Svojstvena je sportskim i radnim konjima, a najee se javlja na

fleksornim tetivama prednjih nogu. Kod sportskih konja najee dolazi do rupture povrinske

fleksorne tetive, a u radnih konja obolijeva duboka fleksorna tetiva.

Tendinitis se uobiajeno javlja nakon intenzivnijeg treninga zbog prevelikog istezanja tetive

kod loe utreniranih konja. Vlakna rupturiraju kada sile vlaka nadvladaju elasticitet tetive.

Intenzivni trening uslijed postojee upale tetiva uzrokuje ponovno kidanje vlakana i

pogorava opravak i prognozu. Predisponirajui faktor za nastanak tendinitisa je i nepravilni

potkov konja.

Tendinitis je uglavnom aseptini proces, no kod prodora mikroorganizama uslijed ozljeda

tkiva i tendinitis moe poprimiti gnojni karakter. To uzrokuje poremeaj opeg stanja

ivotinje. U akutnom tijeku uoava se hromost razliita stupnja, koja se intenzivira od niske

do visokogradne, bolnost, edem i lokalna temperiranost. Trenutna hromost visokog stupnja do

nemogunosti optereenja ekstremiteta javlja se kod potpunog prekida kontinuiteta tetive,

odnosno kod rupture tetive. Kronini tendinitis je obiljeen hromou nieg stupnja, koja se

lako moe uoiti pojaanim radom konja. Palpacijom nalazimo tvrdu, kvrgavu i neravnu

tetivu to je posljedica nastalih adhezija uslijed reparatornih procesa rupturiranih vlakana. Tek

jaom palpacijom mogue je izazvati bolnost. Uslijed reparatornih procesa dolazi do

kontrakture tetive, odnosno njezinog skraenja.

U dijagnostici tendinitisa, osim metoda klinike pretrage u dijagnostici hromosti, moemo se

posluiti ultrazvunim pregledom, dijagnostikim analgezijama i testovima fleksije.

Konja treba smjestiti u staju, omoguiti mu mirovanje na ravnoj podlozi, a po mogunosti,

kod veih oteenja, imobilizirati oboljeli ekstremitet. Na distalne dijelove ekstremiteta se

postavljanju bandae. Minimalno vrijeme oporavka je 6 tjedana, a ovisno o opsegu oteenja

mogu je i dulji period potede. Ozljede tetive zacjeljuju reparacijom, odnosno formiranjem

kolagenog oiljka koji nema osobine normalnih tetivnih vlakana to je razlog loijeg oporavka

i teeg vraanja konja u punu kondiciju. Prognoza ovisi o opsegu oteenja, lijeenju i

cijeljenju oteene tetive. Lijeenje tendinitisa treba zapoeti to ranije u akutnoj fazi

primjenom lokalne i sistemske terapije. Kortikosteroidi se primjenjuju sistemski, samostalno



ili u kombinaciji s nesteroidnim protuupalnim lijekovima (npr. fenilbutazon i fluniksin-

meglumin). Kontraindicirana je lokalna primjena kortikosteroida u okolno podruje i unutar

tetive. Sistemska upotreba kortikosteroida ne smije biti preduga zbog mogue adrenalne

supresije, nastanka laminitisa i inhibicije cijeljenja rane. Nesteroidni protuupalni lijekovi

(NSPUL) se mogu dulje primjenjivati jer nemaju veeg utjecaja na cijeljenje rane, no mogu

uzrokovati oteenja eluano-crijevne stijenke kod dugotrajnije primjene. Lokalno se

postavljaju hladni oblozi (led, suhi led, polijevanje hladnom vodom) u trajanju od 20 min, a

ponavljaju se svakih 4-6 sati. Krioterapijom se smanjuje opseg krvarenja (zbog

vazokonstrikcije), smanjuje se eksudacija tekuine u okolno tkivo i minimalizira se bolnost

mehanikog oteenja. Nakon hladnog obloga moe se poviti distalni dio ekstremiteta poradi

potpore. Lokalno se primjenjuju i NSPUL kroz prvih 48-72 sata od povrede tetive. Nakon

hladnih, lokalno stavljamo tople obloge i resorptivne, antiflogistike masti. Gnojni tendinitis

lijei se primjenom antibiotika i toplo-vlanih obloga. Za lijeenje kroninih sluajeva obavlja

se perkutana incizija tetivnih vlakana, implantacija vlakana ugljika te desmotomija ligamenta

povrinskog fleksornog miia.

Upala tetivnih ovojnica (Tendovaginitis)

Pod pojmom tendovaginitisa se podrazumijeva upala sinovijalne membrane i fibroznog sloja

tetivne ovojnice.

Brojni su uzroci nastanka i klinike manifestacije bolesti. Najei uzrok tendovaginitisa je

trauma kojoj uslijedi oteenje tkiva tetive i njene ovojnice. U mlaih ivotinja nerijetko

uzrok bolesti ostaje nerazjanjen. Osim navedenog, uzrok upale tetivnih ovojnica mogu biti i

mikroorganizmi.

U praksi je najea upala tendovagine m. extensor carpi radialis i upala distalne digitalne

tendovagine povrinskog i dubokog fleksora prsta. Lokalno uoavamo oteklinu duguljasta

oblika, temperiranu, bolnu i na palpaciju fluktuirajue konzistencije. Noga je grevito

flektirana, konj teko hoda i pritom se o tlo oslanja samo nokatnim dijelom kopita.

Po tijeku upale razlikuju se akutni i kronini, a po karakteru upale septini i aseptini

tendovaginitis. Osim navedenog, pojavljuje se i idiopatski tendovaginitis. Idiopatski

tendovaginitis u mlaih ivotinja nepoznatog je uzroka, a pretragom se utvrdi pojaana

punjenost tendovagine sa sinovijom rastezljivog karaktera. Septini oblik javlja se najee



zbog penetracije mikroorganizama kroz ozlijeenu kou, kao posljedica lokalne infekcije i

hematogenog prijenosa infekta u tijeku sistemske infekcije. Aseptini tendovaginitis je

posljedica traume tkiva (udarca, nagnjeenja). Kliniki simptomi oituju se znakovima

lokalne upale i razliitim stupnjem hromosti.

Dijagnoza se postavlja klinikim pregledom ivotinje i ultrazvunom pretragom. Potrebno je

uiniti punkciju otekline, a karakteristike dobivenog punktata olakavaju postavljanje

dijagnoze. Kod aseptinog tendovaginitisa punktat je tekue konzistencije, ukasto-

naranaste boje s primjesama fibrina, dok kod septinog oblika redovito nalazimo gnojni

sadraj. Za postavljanje tone dijagnoze jo se koriste i dijagnostike analgezije i testovi

fleksije.

Lijeenje akutnih stanja svodi se na mirovanje ivotinje na ravnoj podlozi, lokalnu primjenu

hladnih obloga te sistemsku primjenu nesteroidnih protuupalnih lijekova. Nakon 48 sati

nastavlja se s toplim oblozima i lokalnom primjenom resorptivnih masti. Bandaa se vie

primjenjuje u kroninim sluajevima. Kod septinog oblika tendovaginitisa nuna je primjena

antibiotika kroz minimalno 7 dana uz obavezno dreniranje. Lokalno se moe aplicirati

glukokortikoid u kombinaciji s antibiotikom, najee do prestanka hromosti. U poetnom

stadiju bolesti prognoza je povoljna, dok se napredovanjem bolesti pogorava klinika slika

hromosti to nije prognostiki povoljno. Mogua komplikacija i posljedica kronine upale je

nastanak adhezija izmeu tetive i njene ovojnice to dovodi do trajne hromosti.

Bolesti miia

Bolesti miia mogu biti uzrokovane brojnim imbenicima. Osim to mogu biti priroene,

mogu biti i steene. U konja je opisano nekoliko specifinih bolesti miia.

Fibrozirajui miozitis (Myositis fibrosa; Fibrotic myopathy)

Bolest je uzrovana fibrozom, odnosno bujanjem intermuskularnog vezivnog tkiva m.

semitendinosus s povremenim promjenama na m.semimembranosus i m.biceps femoris.

Zabiljeena je i fibroza m.gracilis. Karakteristina je jedinstvena anomalija hoda stranjim

nogama, koja je posljedica ograniene aktivnosti navedenih miia.

Kod veine konja uzrok bolesti je trauma miia s posljedinom fibrozom i stvaranjem

adhezija. Trauma miia moe nastati kod razderotina, ozljede tijekom treninga, pada ili kod

zapinjanja na ogradu ili uad. Fibrozirajui miozitis je zabiljeen i kod drjebadi, ve pri



porodu (kongenitalni fibrozirajui miozitis) ija etiologija nije poznata. drjebad roena s

ovom boleu takoer oituje karakteristine promjene u hodu. Ponekad se bolest javlja nakon

prijevoza konja u prikolici i uzrokovana je lokalnom upalom miia. Simptomi, odnosno

karakteristian hod prestaje ubrzo nakon provoenja pravovaljanog lijeenja.

Dijagnoza se postavlja na temelju anamneze i klinikog pregleda. Promjene se uoavaju ve

pri inspekciji i palpaciji. Analizom hoda uoavamo mehaniko ogranienje aktivnosti

zahvaenih miia, iskoraaj je skraen, a noga se neposredno prije polaganja na tlo naglo

povlai kaudalno za 5-15 cm. Ovaj nain hoda, odnosno epanje nije povezano s boli, ne

reagira na primjenu analgetika i ne oituje se bolnou pri obavljanju testova fleksije.

Poremeaj u hodu se oituje pri svakom tipu hoda, ali se njegov karakter moe mijenjati

ovisno o brzini i tipu hoda. Fibrotino ili osificirajue podruje moe se palpirati s kaudalne

strane natkoljenice u razini koljenskog (femorotibijalnog) zgloba ili neposredno iznad njega.

Ultrazvunom pretragom se mogu precizno lokalizirati mjesta promjene, dok je radiolokom

pretragom lake lokalizirati osificirajue promjene.

U lijeenju fibrozirajueg miozitisa opisano je mnotvo kirurkih metoda, poput tenektomije,

miektomije, miotomije, tenotomije i kirurke lize nastalih adhezija. Tradicionalna kirurka

metoda ukljuuje resekciju fibrotinog ili osificirajueg dijela miia i uklanjanje adhezija

oko miia. Ovu kirurku metodu zamjenile su druge zbog dugotrajnog oporavka i

nepoeljnih eksterijernih karakteristika nakon oporavka. Modificirana tradicionalna kirurka

metoda obuhvaa resekciju otprilike 10 cm miia i tetive. Nakon uvoenja ivotinje u opu

anesteziju postavlja se rez u duljini od 15-20 cm izravno iznad spoja miia i tetive s kaudalne

strane koljenskog zgloba. Uklanja se 5 cm miia i 5 cm pripadajue mu tetive te adhezije oko

zahvaenih miia. Kroz novi rez potrebno je postaviti kateter za dreniranje sadraja, a

kirurki rez se zatvara u tri sloja.

Druga modificirana metoda prema Irwinu i Howellu obavlja se u lokalnoj anesteziji na konju

koji stoji postavljanjem okomitog reza u duljini od 3-4 cm neposredno iznad zahvaenog

tkiva. Sva palpatorno zahvaena tkiva se transverzalno prereu karama, a dodatne incizije se

postavljaju medijalno ili lateralno u odnosu na prvi rez. Nogu je za vrijeme zahvata potrebno

povui prema naprijed kako bi se lake moglo prepoznati ogranieno podruje adhezija. Rana

se ostavlja da cijeli per secundam, a ivotinja poinje hodati tom nogom nakon 7-10 dana iza

operacije. Poremeaj u hodu u potpunosti prestaje do 14 dana nakon operacije, no znaajno

poboljanje uoava se ve nakon zahvata.



Tenotomija m.semitendinosus je prvi izbor u kirurkom lijeenju fibroze ovog miia.

Operacija se obavlja u opoj anesteziji u bonom poloaju na strani zahvaenog ekstremiteta.

Koni rez se postavlja u duljini od 8 cm iznad mjesta gdje palpiramo tetivu tibijalnog dijela

miia s kaudomedijalne strane tibije, neznatno distalno od koljenskog zgloba. Rez se

postavlja kaudalno od v.saphena i nalijegajueg m.gastrocnemius. Kad na reznu ranu

dobijemo tetivu pod nju se postavlja pinceta ili hemostat i obavlja se transekcija. Nakon

miektomije i miotomije poboljanje se obino oituje ve nakon zahvata, no povremeno je

potrebno 3-7 dana za evidentno poboljanje. Jednostavna miotomija s transekcijom

ogranienih podruja omoguuje bolje kozmetike rezultate s nekolicinom moguih

komplikacija zbog manjih incizija i manjeg stvaranja fibroznog tkiva tijekom cijeljenja. Kod

obavljanja tenotomije komplikacija je jo manje, no postoji mogunost da se abnormalnost u

hodu ne ukloni u potpunosti.

Pijetlov hod (Hiperfleksija stranjih nogu; Stringhalt)

Ovaj oblik hromosti karakteristian je po nenamjernoj ili pretjeranoj fleksiji stranjih nogu.

Postoje arolikosti u teini ovih znakova koji mogu obuhvaati ili 1 ili oba stranja

ekstremiteta. Opisana su dva oblika hiperfleksije:

a) -australski oblik, javlja se iznenada, sporadino ili epidemijski uglavnom u ljeti i

jeseni u konja na ispai

-povremeno se javlja u Australiji i Novom Zelandu i jednom je zabiljeen u

Kaliforniji

-etiologija nije razjanjena, no uzrokom bolesti smatraju se toksini ili otrovi

povezani s ingestijom trave Hypochoeris radicata, hromost je uzrokovana

perifernom neuropatijom i neurogenom miinom atrofijom digitalnih ekstenzora

i m.gastrocnemius

-elektromiografijska aktivnost digitalnih ekstenzora je poveana, a brzina

prijenosa podraaja kroz duboku granu n. peroneus je smanjena

-uz ovo stanje esta je istovremena pojava laringealnih poremeaja

-zabiljeeno je spontano izljeenje bez primjene ikakvih terapijskih mjera

b) konvencionalni, tzv. pravi oblik pijetlovog hoda javlja se sporadino

-moe biti unilateralan ili bilateralan



-uzroci bolesti su povezani s ozljedama metatarzusa, tarzusa i koljenskog zgloba,

s boli u kopitu, bolestima kraljenine modine i adhezijama tetiva, no u veini

sluajeva toan uzrok bolesti nije poznat

-elektromiografijom otkrivamo lokaliziranu denervacijsku aktivnost lateralnog

digitalnog ekstenzornog miia

-kod ovog oblika bolesti nema spontanog izljeenja

Dijagnoza se postavlja na temelju anamneze i klinikog pregleda. Tijekom analize hoda lako

se uoava karakteristian pijetlov hod uzrokovan pretjeranom fleksijom 1 ili obje stranje

noge. Kod australskog oblika proces je obino bilateralan, no na jednoj nozi promjena moe

biti izraenija. Kod nekih konja se oituje samo srednje oteano hodanje, a poremeaj u hodu

moe se uoiti kod okretanja konja u stranu ili pri kretanju unatrag pa ak i kod podizanja

kopita. Kod nekih se oituje pretjerana fleksija u obliku naglog odgurivanja noge od tla prema

abdomenu. Ponekad putica moe i dotaknuti trbunu stijenku. Kliniki znakovi se oituju pri

svakom koraku. Nie temperature zraka i mirovanje naglaavaju ovaj hod, no ponekad se

vjebom pijetlov hod moe i reducirati. Takoer, nije zabiljeena pasminska predispozicija.

Diferencijalno dijagnostiki ovo stanje treba razluiti od intermitentne proksimalne fiksacije

(dorzalne luksacije) patele to se postie paljivim promatranjem hoda ivotinje i palpacijom

patele.

Lijeenje ovisi o obliku bolesti koja se javlja. Kod nas australskog oblika bolesti nema, a lijei

se uklanjanjem ivotinje s panjaka i promjenom hranidbenog reima. Takoer su kod ovog

oblika zabiljeena i spontana izljeenja.

Kirurko lijeenje konvencionalnog oblika neophodno je potpuni oporavak. Preporuene su

brojne metode, a od njih opisana tenektomija i parcijalna miektomija lateralne digitalne

ekstenzorne tetive omoguuje djelomini do potpuni oporavak. Zahvat se moe obaviti u

lokalnoj i opoj anesteziji. Distalno dio lateralnog digitalnog ekstenzora u duljini od 2-10 cm i

cijela tetiva se uklanjaju. Kod standardne metode, u liniji od 2 cm aplicira se lokalni anestetik

iznad lateralnog digitalnog ekstenzora neposredno prije spoja s dugom digitalnom

ekstenzornom tetivom na lateralnoj strani metatarzusa. Ovo podruje lako se palpira ispod

tarzometatarzalnog zgloba. Drugo podruje gdje se aplicira lokalni anestetik je s lateralne

strane tibije 6 cm iznad lateralnog malleolusa tibije u proksimalnom smjeru. Prvi rez se

postavlja neposredno iznad tetive proksimalno od njenog spoja s tetivom dugog digitalnog



ekstenzora. Ispod tetive se postavlja zakrivljeni hemostat (Kelly). Drugi rez duljine 6 cm kroz

kou, potkoje i fasciju se postavlja iznad lateralnog digitalnog miia u longitudinalnom

smjeru paralelno s miinim vlaknima. Trbuh miia se izvlai na reznu ranu i ispod njega se

takoer postavlja zakrivljeni hemostat. Povlaenjem instrumenta ispod miia i onog ispod

tetive operater se uvjerava da je izolirao na ranu odgovarajuu tetivu i mii. Na distalnom

rezu se preree tetiva i izvlai se kroz proksimalni rez. Nakon toga obavlja se resekcija

miia, minimalno u duljini od 2 cm. Fascija se na proksimalnom rezu iva pojedinanim

avom ili jednostavnim produnim avom pritom koristei sintetski resorptivni konac

promjera 0. Potkoje se zatvara takoer resorptivnim sintetskim koncem promjera 2-0 i istim

avom kao i fascija, dok se koa iva neresorptivnim monofilamentnim koncem. Distalni rez

se zatvara samo u jednom sloju, odnosno iva se koa. Operacijsku ranu je potrebno pokriti

sterilnim povojima i na cijeli ekstremitet se postavljaju bandae kroz minimalno 10-14 dana.

ivotinja miruje u boksu za vrijeme oporavka, a nakon skidanja avova moe se zapoeti s

laganim hodanjem. Uobiajeni treninzi mogu zapoeti ve 3-4 tjedna nakon operacije.

Modificirana metoda tenektomije i parcijalne miektomije obavlja se s veom resekcijom

miia i krajevi miia se ivaju. Ova metoda se obavlja u opoj anesteziji, a proksimalni rez

je duljine 14-16 cm tono iznad trbuha lateralnog digitalnog ekstenzora.

Od komplikacija zabiljeena je dehiscencija, infekcija te izostanak smanjenja intenziteta

hromosti.

Prognoza je bolja kod prvog (australskog) oblika bolesti, jer su zabiljeena spontana

izljeenja, no takoer su zabiljeena i ozbiljnija stanja koja su zahtjevala eutanaziju ivotinja.

Kod konvencionalnog oblika prognoza ovisi o ishodu kirurkog zahvata to je relativno

nepredvidljivo. Stanje se kod nekih konja pobolja odmah nakon operacije, dok kod nekih ne

nastupi potpuna remisija. Razdoblje oporavka takoer moe varirati, od trenutnog poboljanja

pa sve do nekoliko mjeseci. Pokazalo se da najbolje izglede za potpuni opravak imaju konji s

adhezijama i ozljedama metatarzalne regije.

Grienje jasli i aerofagija (Cribbing and aerophagia)

Grienje jasli je karakteristina pojava kod konja koji gornjim sjekutiima obuhvaa neki

vrsti predmet te pritom napinje ventralnu vratnu muskulaturu, savija vrat, retraktira grkljan i

vue unatrag. Konji koji za vrijeme ove radnje gutaju zrak nazivaju se gutaima vjetra ili



kaemo da gutaju zrak (aerofagija). Stanje ovjeavanja sjekutiima o solidne predmete valja

razlikovati od pojave kada konj grize predmet, odnosno drvo. Ovo stanje moe biti posljedica

dosade, izolacije ili nedostatka kvalitetne krme. Takoer je opisano stanje zabiljeeno kod

konja koji imaju eluano-crijevne probleme kao nain ublaavanja bolova. Gutanje zraka

najee je steena mana konja, ali poznato je da se radnja moe nauiti od drugih konja. U

etiologiji nisu iskljueni genetski imbenici.

Grienje jasli je neujna radnja prilikom koje se konj sjekutiima ovjesi o neki predmet to

uzrokuje veliko optereenje na zube i napinjanje ventralne vratne muskulature s hipertrofijom.

Konji s ovom manom gube na tjelesnoj masi, imaju eluano-crijevne poremeaje,

flatulencije te su loiji na treninzima. Ponekad se moe prilikom gutanja zraka uti

karakteristian zvuk. Konji obino ne pokazuju klinike znakove bolesti, osim onih koji su

posljedica velikog optereenja i troenja sjekutia. Ova mana je ee zabiljeena u Europi, a

povezuje se s injenicom da se konji manje dre na ispai te se tako manje i kreu. U

posljednje vrijeme broj konja s ovom manom sve je vei.

Lijeenje moe biti konzervativno ili operacijsko.

Konzervativno lijeenje obuhvaa mnotvo radnji i indicirano je u veini sluaja. Zabiljeena

je redukcija ove radnje ili potpuni prekid kod konja koji su iz staje premjeteni na ispau.

Valja ukloniti sve vrste predmete iz staje o koje bi se konj mogao ovjesiti sjekutiima i ostale

povrine koje bi mogao gristi premazati tvarima koje daju gorak okus. Na vrat se mogu

postaviti koni ili metalni remeni koji ograniavaju kontrakciju vratne muskulature i uvijanje

vrata. Time vratni miii ostaju oputeni, konj nesmetano moe uzimati hranu i vodu te disati.

Ne preporua se skidanje tijekom treninga. U smanjenju ili otklanjanju ove mane korisnom se

pokazala akupunktura i ok terapija, odnosno terapija averzijom.

Operacijsko lijeenje ukljuuje djelominu resekciju vratnih miia (m.sternomandibularis,

m.sternothyreohyoideus i m.omohyoideus), a naziva se Forssell-ovim zahvatom. Modificirana

tehnika osim resekcije pojedinih miia (m.sternothyreohyoideus i m.omohyoideus) obuhvaa

i neurektomiju ventralne grane 11-og mozgovnog ivca (n. accesorius). Ova tehnika je

modificirana na temelju Hamm-ove tehnike neurektomije 11-og mozgovnog ivca. Ventralna

grana n. accesorius inervira sternomandibularni mii koji je najvei mii vrata kojim se

konj slui pri fleksiji vrata. Obavljanjem same neurektomije ne postiu se eljeni rezultati,

stoga se zahvat upotpunjuje djelominom resekcijom miia.



Modificirani Forssell-ov zahvat

Zahvat se obavlja na anesteziranoj ivotinji koja lei na leima. Nakon pripreme, postavlja se

koni rez duljine 30 cm i krajevi se retraktiraju lateralno kako bi na reznu ranu dobili potrebne

miie. Sternomandibularni mii jedne strane vrata odvajamo od m. omohyoideus ime

omoguujemo pristup do medijalnog dijela sternomandibularnog miia. Ventralnu granu n.

accesorius lociramo pomicanjem spomenutog miia lateralno, podiemo ga i provjeravamo

da li smo izolirali potrebni ivac (na dodir ivca kontraktira se mii). Uklanja se 4-6 cm

ivca, a postupak se ponavlja s druge strane vrata. Nadalje, uklanja se 30-ak cm navedenih

miia (m.sternomandibularis, m.sternothyreohyoideus i m.omohyoideus). Treba ih paljivo

osloboditi od okolnih struktura (grkljana i krvnih ila) te se na kranijalnom dijelu reza ispod

miia umee zakrivljeni hemostat ili kare. Potom se izolirani trbuh miia preree i povlai

se kaudalno. Pri obavljanju zahvata pozornost valja usmjeriti na zaustavljanje krvarenja iz

prerezanih miia. Kroz posebne incizije na svakom kraju reza postavlja se dren. Potkoje se

zatvara jednostavnim produnim avom s resorptivnim sintetskim koncem promjera 0. Koa

se zatvara neresorptivnim koncem, a tehniku ivanja odabire operater. Preko operacijske rane

postavlja se bandaa kako bi se zatitila rana tijekom poetne faze cijeljenja.

Nakon operacije ivotinju smjestimo u staju kroz 2 tjedna. Nakon 2-3 dana se moe ukloniti

povoj, a jo 4-6 dana nakon uklanja se i dren. Koni avovi se uklanjaju 10-14 dana nakon

operacije te se s vjebanjem moe zapoeti ve za 21 dan. Hematomi i seromi nastaju rijetko,

a saniraju se ili konzervativnim putem ili dreniranjem. Sve dok je postavljen dren, indicirana

je i primjena antibiotske terapije.

Forssell-ov zahvat se lako obavlja, ne zahtjeva opu anesteziju, a konj se ubrzo nakon

operacije moe vratiti u uporabnu svrhu. No, ova metoda pokazala se samo djelomino

uinkovitom i vie se ne koristi. Veu uinkovitost pokazao je modificirani Forssell-ov zahvat

koji osim resekcije pojedinih vratnih miia ukljuuje i neurektomiju akcesornih ivaca.



Ruptura miia

Prekid kontinuiteta miia nastaje najee kao posljedica djelovanja traume. Uslijed traume

dolazi do prekida pojedinih miinih vlakana, ali i krvnih ila koje opskrbljuju krvlju oteeno

podruje.

Na mjestu rupture miia dolazi do krvarenja, razvija se oteklina, hematom i drugi znakovi

akutnog upalnog procesa. ivotinja oituje izrazitu bolnost i hromost, to ovisi o tome koji je

mii oteen i u kojem opsegu. Klinika slika se tako razlikuje ovisno o tome koji je mii

rupturirao.

Dijagnoza se postavlja na temelju anamnestikih podataka i klinikog pregleda ivotinja.

Osim toga, mogu se obaviti i dodatne klinike pretrage, poput radioloke i ultrazvune

pretrage.

Lijeenje ovakvih stanja treba zapoeti to je ranije mogue, ponajvie iz razloga

zaustavljanja krvarenja. Kao i kod rupture tetiva, konzervativno lijeenje zapoinje

mirovanjem. Po zaustavljanju krvarenja mogu se lokalno primjenjivati hladni oblozi.

Kontraindicirana je lokalna primjena toplih obloga ili masaa zahvaenog podruja jer bi se

time moglo izazvati ponovno krvarenje iz oteenog miia i nastanak hematoma. Prvih

nekoliko dana, obino 12-14 dana, ivotinja mora mirovati u staji uz minimalno kretanje,

dozvoljen je lagani hod pod nadzorom timaritelja. Indicirano je itavo vrijeme dok postoji

oteklina i lokalna temperiranost primjenjivati hladne obloge ili led te NSPUL. Peroralno se

mogu primjenjivati razliiti dodaci hrani koji potiu izgradnju i cijeljenje miinog tkiva

(primjerice, Platinum performances Myo-Vet, Ani Meds Muscle-UP Powder).

Nakon regresije otekline i hematoma, obino 2-4 tjedna od nastanka ozljede, poinje terapija

kojom se potiu lokalna cirkulacija i remodeliranje novonastalog tkiva u procesu cijeljenja.

Svakodnevno se primjenjuju topli oblozi, u trajanju od 30-45 minuta, dva puta dnevno.

Preporua se koritenje toplih kupki ili toplinska terapija ultrazvukom. Masaa zahvaenog

podruja od presudne je vanosti za bri i kvalitetniji oporavak, jer se upravo tim postupcima

potie remodeliranje tkiva. Nakon 6-7 tjedana od nastanka ozljede, miino tkivo postie

zadovoljavajuu snagu izdrljivosti i vraa se u fizioloku funkciju. To je i vrijeme kada se

ivotinja moe ponovo uvoditi u trening, ali svakako postupno. Bri hod se preporua izvoditi

tek u kraim vremenskim intervalima, od 3-5 minuta, a svaki tjedan se produljuje za 5 minuta.



Lagani galop ili kas ne treba poinjati prije 10-og tjedna nakon ozljede, a brzinu hoda i

duljinu optereenja potom treba poveavati ovisno o tome kako se ivotinja ponaa tijekom

vjebe i koliki napor doputa. Ukoliko nema komplikacija i ako se potuju sve propisane

mjere lijeenja, konj se moe vratiti u uobiajeni trening nakon 12-14 tjedana od nastanka

ozljede.

Tee, odnosno opsenije rupture miia lijee se operacijskim metodama koje se upotpunjuju

konzervativnim nainom lijeenja.

Najee su zabiljeene rupture m. peroneus tertius, m. quadriceps femoris, m. gastrocnemius,

m. brachiocephalicus i m. serratus ventralis.

Ruptura m. serratusa ventralisa je rijetka pojava kod konja, a kada i nastane obino je

bilateralna. Nastaje nakon traume prednjeg dijela tijela, obino vrata i podruja lopatice,

odnosno grebena. Najee nastaje nakon skakanja konja preko previsokih prepreka ili

skakanjem s povienih mjesta. Nakon rupture, grudni ko propada ventralno to se lako

uoava po stavu ivotinje. Dorzalni rub lopatice stri iznad trnastih izdanaka grudnih

kraljeaka. Zbog intenzivne bolnosti apliciraju se NSPUL, a ivotinja bi trebala kroz 30-45

dana mirovati, po mogunosti biti neznatno podignuta iznad razine zemlje pomou remenja.

Prognoza je relativno loa, naroito ako se radi o potpunoj rupturi miia.

Ruptura m. peroneusa tertiusa najee nastaje kao posljedica hiperekstenzije

tibiotarzalnog zgloba, primjerice ako ivotinji noga zaglavi i snano ju povlai kako bi ju

oslobodila. Ruptura ovog miia je zabiljeena nakon naglog starta na trkama konja, kada

konj poskoi i naglo optereti miie stranjih nogu. Moe nastati i kod konja koji nose gips na

cijelog stranjoj nozi uslijed ega dolazi do hiperekstenzije i posljedine rupture ovog miia.

Jedan od znakova rupture je to se koljenski zglob flektira, a tarzalni zglob ostaje u ekstenziji.

Kada je noga poloena na tlo, konj pokazuje bolnost manjeg intenziteta i nema veih

potekoa pri oslanjanju na zahvaenu nogu. Pri hodu se moe uoiti manje ulegnue Ahilove

tetive koja nije napeta, ve je labava. Tarzalni zglob se moe ekstendirati bez ekstenzije

koljenog zgloba, to se na zdravoj nozi ne moe provesti. ivotinja treba strogo mirovati,

minimalno 4-6 tjedana, nakon ega se moe zapoeti s lakim vjebama kroz naredna dva

mjeseca. Ukoliko nema poboljanja nakon prvih 6 tjedana, prognoza je loa jer postoji

mogunost da ozljeena tetiva ne zacijeli.




Ruptura m. gastrocnemiusa uglavnom se javlja kod trkaih konja, a oituje se hromou u

fazi optereenja bolesne stranje noge. Skraeno je vrijeme podupiranja noge tijekom

kretanja. Lijeenje se provodi postavljanjem Robert Jones-ove bandae na cijelu nogu i

mirovanjem u staji. Takoer se moe postaviti Thomasova udlaga i cijela noga se postavlja u

gipsani povoj. Nakon to splasne oteklina, gips se mora zamijeniti. Kod odbijene drjebadi,

nakon tri tjedna se gore opisani povoj moe zamijeniti s Robert Jones-ovom bandaom.

Osifikacija miia

Osifikacija kosti nastaje uslijed kroninih traumatskih ozljeda ili upala miinog tkiva, a

uslijed ega dolazi do taloenja kalcijevih soli u degenerirano miino tkivo. Takoer, moe

nastati kao posljedica metaplazije (nefizioloke transformacije tkiva). Pojavljuje se u dva

oblika, kao osificirajua miopatija m. semitendinosus i kao osifikacija m. biceps brachii.

Miino tkivo uslijed opsenog oteenja atrofira, gubi elastinost i fizioloku funkciju. ee

se javlja u trkaih konja i onih koji obavljaju tee fizike poslove. Bolest se dijagnosticira na

temelju klinike pretrage i radioloke pretrage. Prilikom pregleda moemo palpirati oiljkasto

tkivo tvrde konzistencije (nastaje uslijed kroninih traumatskih oteenja), a radiolokom

pretragom mogue je potvrditi postojanje formiranog kotanog tkiva u miiu. Kada je

promjenama zahvaen m. biceps brachii, hodu je karakteristian skraeni korak i oslanjanje

na nokatni dio kopita slino kao i kod podotrohloze. Lijeenje se obavlja iskljuivo kirurkim

zahvatom. Mogue je ukloniti nastalo kotano tkivo ( kada je zahvaen m. biceps brachii) ili

obaviti transekciju miia.

Documents

Bolesti-mišića-tetiva-i-ligamenata-konja