BÀI 6 CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG KIỂM SOÁT …eldata2.neu.topica.vn/TXQTTH07/PDF_Slide/NEU_TXQTTH07_Bai6_v1... · v1.0012108210 BÀI 6 CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG

v1.0012108210

BÀI 6CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ

TRONG KIỂM SOÁT CHẤT LƯỢNG

Ths. Nguyễn Thị Phương Linh

Trường Đại học Kinh tế Quốc dân

1

v1.0012108210

TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG: Bản photo chất lượng kém vì đâu?

• Anh Lê An là chủ một cửa hàng photocopy trên đường Trần Đại Nghĩa. Cửa hàng

photocopy của anh đã kinh doanh được gần 5 năm nay. Gần đây, do mở rộng kinh

doanh ở một số địa điểm khác trong thành phố, anh Lê An không có nhiều thời gian để

kiểm soát công việc kinh doanh của cửa hàng này, anh giao phó toàn bộ việc quản lý

cửa hàng cho một nhân viên lâu năm.

• Những tháng gần đây, khi thống kê lợi nhuận từ hệ thống kinh doanh photocopy của

mình, anh Lê An phát hiện rằng cửa hàng ở Trần Đại Nghĩa kết quả kinh doanh có dấu

hiệu đi xuống. Anh Lê An cho rằng lượng khách hàng ở khu vực này rất đông vì nơi này

tập trung nhiều sinh viên của các trường đại học, vì vậy lợi nhuận không thể sụt giảm

nhanh như vậy.

• Anh Lê An quyết định đi xuống cửa hàng quan sát quá trình làm việc của nhân viên và

lắng nghe ý kiến phản hồi của khách hàng. Phần lớn khách hàng sau khi sử dụng dịch

vụ ở cửa hàng đã trực tiếp tỏ thái độ không hài lòng vì chất lượng bản photocopy nhận

được không tốt.

2

v1.0012108210

TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG: Bản photo chất lượng kém vì đâu? (tiếp theo)

3

1. Bạn có nhận xét gì về việc quản lý cửa hàng của anh Lê An?

2. Theo bạn, những nguyên nhân nào có thể dẫn tới bản photocopy có

chất lượng kém?

v1.0012108210

MỤC TIÊU

• Sinh viên hiểu được thực chất của việc sử dụng các công cụ thống kê trong

kiểm soát chất lượng.

• Sinh viên nắm vững lý thuyết về các công cụ thống kê và vận dụng vào giải

quyết một số vấn đề trong thực tiễn về thực trạng quá trình sản xuất kinh

doanh của doanh nghiệp thông qua một số các bài tập về 7 công cụ thống kê

truyền thống như sơ đồ lưu trình, biểu đồ Pareto, sơ đồ nhân quả, biểu đồ

phân bố mật độ và biểu đồ kiểm soát.

4

v1.0012108210

NỘI DUNG

5

Thực chất, vai trò của kiểm soát quá trình bằng thống kê

Các công cụ thóng kê truyền thống trong kiểm soát quá trình

v1.0012108210

1. THỰC CHẤT, VAI TRÒ CỦA KIỂM SOÁT QUÁ TRÌNH BẰNG THỐNG KÊ

6

1.2. Lợi ích của sử dụng các công cụ thống kê trong kiểm soát chất lượng

1.1. Khái niệm kiểm soát quá trình bằng thống kê

1.3. Dữ liệu thống kê

v1.0012108210

1.1. KHÁI NIỆM KIỂM SOÁT QUÁ TRÌNH BẰNG THỐNG KÊ

• Kiểm soát chất lượng bằng công cụ thống kê là việc sử

dụng các kỹ thuật thống kê trong thu thập, phân loại, xử

lý và phản ánh các dữ liệu chất lượng thu được từ kết

quả của một quá trình hoạt động dưới những hình thức

nhất định giúp nhận biết được thực trạng của quá trình

và sự biến động của quá trình đó.

• Nguyên nhân gây ra biến thiên của quá trình:

Nguyên nhân thông thường phổ biến: xảy ra thường

xuyên và nằm trong bản thân mỗi quá trình.

Nguyên nhân đặc biệt: nguyên nhân gây ra sự biến

động đột biến vượt quá mức cho phép của quá trình

và quá trình sẽ không bình thường.

7

v1.0012108210

1.2. LỢI ÍCH CỦA SỬ DỤNG CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG KIỂM SOÁT CHẤT LƯỢNG

8

Xác định xem quá trình có ổn định và cóđược kiểm soát không? Phân tích và kiểmsoát độ biến thiên của quá trình sản xuất.

Tạo căn cứ khoa học chính xác cho quá trình

ra quyết định trong quản lý chất lượng.

Tiết kiệm thời gian trong tìm kiếm các nguyên

nhân gây ra những vấn đề về chất lượng; tiết

kiệm chi phí phế phẩm và những lãng phí,

hoạt động thừa…

LỢI ÍCH CỦA KIỂM SOÁT

CHẤT LƯỢNGBẰNG CÔNG

CỤ THỐNG KÊ

v1.0012108210

1.3. DỮ LIỆU THỐNG KÊ

• Dữ liệu thống kê bao gồm những số liệu cần thiết

cho việc phân tích đánh giá về khả năng của quá

trình, độ biến thiên của quá trình; xu thế biến động

của quá trình trong thời gian tới và ảnh hưởng của

nó đến chất lượng sản phẩm tạo ra.

• Phân loại:

Biến số: dữ liệu thu được từ đo lường các giá trị

xảy ra trên một thang đo liên tục (ví dụ: chiều dài,

trọng lượng…).

Thuộc tính: dữ liệu xuất hiện từ đếm chỉ xảy ra

tại một số điểm nhất định thể hiện các giá trị rời

rạc (ví dụ: số sản phẩm hỏng trên dây chuyền

sản xuất, số khuyết tật trên sản phẩm…).

9

v1.0012108210

2. CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRUYỀN THỐNG TRONG KIỂM SOÁT CHẤT LƯỢNG

10

2.2. Phiếu kiểm tra chất lượng

2.1. Sơ đồ lưu trình

2.3. Biểu đồ Pareto

2.5. Biểu đồ phân bố mật độ

2.4. Sơ đồ nhân quả

2.6. Biểu đồ kiểm soát

2.7. Biểu đồ quan hệ

v1.0012108210

2.1. SƠ ĐỒ LƯU TRÌNH

• Sơ đồ lưu trình là hình thức thể hiện các hoạt động của một quá trình sản xuất/cung cấp dịch

vụ thông qua những sơ đồ khối và các ký hiệu nhất định.

• Mục đích: Nhận biết và đánh giá xem các hoạt động có mang lại giá trị gia tăng không? Từ đó,

thay đổi hoặc loại bỏ các hoạt động mà tại đó tạo giá trị gia tăng thấp hoặc không tạo giá trị

gia tăng nhằm loại bỏ lãng phí về thời gian, chi phí,…

11

v1.0012108210

2.1. SƠ ĐỒ LƯU TRÌNH (tiếp theo)

12

B3: Sắp xếp các hoạt động theo thứ tự và thể hiện

thông qua các ký hiệu đã được quy chuẩn.

B4: Quan sát trên thực tế xem có sự khác biệt giữa

quy trình vừa xây dựng với hoạt động diễn ra trên thực

tế hay không?

B5: Điều chỉnh nếu có sự khác biệt ở trên.

CÁC BƯỚC XÂY DỰNG

B6: Đưa sơ đồ lưu trình vào áp dụng.

B2: Tập hợp tất cả các hoạt động của quá trình đó ghi

lại trách nhiệm của các bộ phận, cá nhân tham gia.

B1: Xác định quá trình cần xây dựng sơ đồ lưu trình.

v1.0012108210

Bắt đầu/

kết thúc

Hoạt động

Kiểm tra/ ra quyết

định

Quá trình khác

Lưu hồ sơ

Hướng đi của quy trình

KÝ HIỆU


13

v1.0012108210


14

v1.0012108210

2.2. PHIẾU KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG

• Phiếu kiểm tra chất lượng là thu thập, ghi chép các dữ liệu chất lượng dùng làm đầu

vào cho các công cụ phân tích thống kê khác.

• Mục đích: Phiếu kiểm tra chất lượng được thiết kế theo những hình thức khoa học

để ghi các số liệu một cách đơn giản bằng cách ký hiệu các đơn vị đo về các dạng

sai sót, khuyết tật của sản phẩm mà không cần phải ghi một cách chi tiết các dữ liệu

thu thập được và sau đó dựa vào các phiếu này để phân tích đánh giá tình hình chất

lượng sản phẩm.

• Có các loại phiếu kiểm tra sau:

Phiếu kiểm tra để nhận biết, đánh giá sự phân

bố của các giá trị thuộc tính của 1 quá trình.

Phiếu kiểm tra để nhận biết đánh giá loại

khuyết tật của sản phẩm.

Phiếu kiểm tra để nhận biết, xem xét nơi xảy ra

khuyết tật.

Phiếu kiểm tra để tìm hiểu nguyên nhân của

khuyết tật.

15

v1.0012108210

2.2. PHIẾU KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG (tiếp theo)

16

v1.0012108210

2.3. BIỂU ĐỒ PARETO

• Biểu đồ Pareto là biểu đồ cột phản ánh các dữ liệu

chất lượng thu thập được và sắp xếp theo thứ tự từ

cao đến thấp.

• Mục đích:

Nhận biết mức độ quan trọng của từng vấn đề;

Xác định vấn đề ưu tiên cần giải quyết trước;

Thấy được kết quả của hoạt động cải tiến chất

lượng sau khi đã tiến hành các hoạt động cải tiến.

17

v1.0012108210

2.3. BIỂU ĐỒ PARETO (tiếp theo)

18

B3: Tính tỷ lệ % của từng loại sai sót

B4: Xác định tỷ lệ % sai số tích lũy

B5: Vẽ biểu đồ cột theo tỷ lệ % của các dạng sai sót vừa

tính ở trên


B6: Vẽ đường tích lũy theo số % tích lũy đã tính

B2: Sắp xếp dữ liệu trong bảng theo thứ tự từ lớn đến bé

B1: Xác định các loại sai sót hoặc nguyên nhân gây sai

sót và thu thập dữ liệu

B7: Viết tiêu đề nội dung và ghi tóm tắt các đặc trưng của

sai sót lên đồ thị

v1.0012108210

Dạng khuyết tật Số sản phẩm bị khuyết tật

Khuyết tật về lắp ráp 42

Khuyết tật về hàn 212

Khuyết tật về tiện 18

Khuyết tật về sơn 114

Các khuyết tật khác 14

Tổng số 400

VÍ DỤ

Kiểm tra các dạng khuyết tật một lô máy bơm do Công ty cơ khí 3 – 2 sản xuất thu được như

bảng dưới. Hãy dùng biểu đồ Pareto để xác định những vấn đề cần ưu tiên giải quyết.

19

v1.0012108210

VÍ DỤ (tiếp theo)

20

STT Dạng khuyết tật

Số sản

phẩm bị

khuyết tật

Tỷ lệ % các

dạng

khuyết tật

Khuyết tật

tích lũy

Tỷ lệ %

khuyết tật

tích lũy

1 Khuyết tật về hàn 212 53,0 212 53,0

2 Khuyết tật về sơn 114 28,5 326 81,5

3 Khuyệt tật về lắp ráp 42 10,5 368 92,0

4 Khuyết tật về tiện 18 4,5 386 96,5

5 Các khuyết tật khác 14 3,5 400 100,0

Tổng số 400 100,0

Giải:

v1.0012108210


Vẽ biểu đồ

81.5

9296.5 100

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Khuyết tật về hàn

Khuyết tật về sơn

Khuyết tật về

lắp ráp

Khuyết tật về tiện

Các khuyết

tật khác

Tỷ lệ % các dạng khuyết tật

Tỷ lệ % tích lũy

21

v1.0012108210


22

Nhận xét:

Trong các khuyết tật trên, khuyết tật về hàn và sơn chiếm tỷ lệ % khuyết tật tích lũy > 80%

(81,5%). Công ty cần ưu tiên giải quyết hai loại khuyết tật về hàn và sơn trước. Các loại khuyết tật

còn lại chiếm tỷ lệ % thấp (dưới 10%), có thể giải quyết sau.

v1.0012108210

Kết quả

chất lượng

NGUYÊN VẬT LIỆU MÁY MÓC THIẾT BỊ

PHƯƠNG PHÁP CON NGƯỜI

MÔI TRƯỜNG

ĐO LƯỜNG

2.4. SƠ ĐỒ NHÂN QUẢ

Sơ đồ nhân quả là một sơ đồ biểu diễn mối quan hệ giữa kết quả và nguyên nhân gây ra kết

quả đó.

Mục đích: Tìm kiếm, xác định các nguyên nhân gây ra những vấn đề về chất lượng sản phẩm,

dịch vụ hoặc quá trình; từ đó đề xuất những biện páp nhằm khắc phục sự không phù hợp hoặc cải

tiến và hoàn thiện chất lượng.

23

v1.0012108210

2.4. SƠ ĐỒ NHÂN QUẢ (tiếp theo)

24

B3: Xác định các yếu tố chính ảnh hưởng đến chỉ tiêu chất

lượng đã lựa chọn; vẽ các yếu tố này như những xương

nhánh chính.

B4: Tìm tất cả các yếu tố khác có ảnh hưởng đến các nhóm

yếu tố chính vừa xác định được. Tìm ra mối quan hệ giữa các

nguyên nhân chính, nguyên nhân trực tiếp với nguyên nhân

sâu sa để làm rõ quan hệ chính phụ.

B5: Trên mỗi nhánh xương của từng yếu tố chính vẽ thêm các

nhánh xương dăm của cá thể hiện các yếu tố trong mối quan

hệ chính phụ; có bao nhiêu yếu tố tác động tới chỉ tiêu chất

lượng đó thì có bấy nhiêu các nhánh xương.


B6: Ghi tên các yếu tố và chỉ tiêu chất lượng lên sơ đồ.

B2: Vẽ chỉ tiêu chất lượng là mũi tên dài biểu hiện xương sống

cá, đầu mũi tên ghi chỉ tiêu chất lượng đó.

B1: Xác định chỉ tiêu chất lượng cụ thể cần phân tích.

v1.0012108210

2.4. SƠ ĐỒ NHÂN QUẢ (tiếp theo)

25

Nguyên nhânKết quả

chất lượng

Nguyên liệu

Máy móc, thiết bị Phương pháp

Công nhânmới

Mực in chất lượng xấu

Không thực hiện đúng hướng dẫn

công việc

Máy in chấtlượng kém

Phương pháp đóng tem sai

Tem mờ

Con người

Không hướng dẫn công nhân mang

găng tay

Thời gian khômực lâu

Ví dụ:

v1.0012108210

2.5. BIỂU ĐỒ PHÂN BỐ MẬT ĐỘ

Biểu đồ phân bố mật độ là một dạng biểu đồ cột cho thấy bằng hình ảnh sự thay đổi, biến động

của một tập hợp các dữ liệu theo những hình dạng nhất định.

Mục đích: Căn cứ vào hình dạng biểu đồ cho biết những kết luận chính xác về tình trạng bình

thường hay không bình thường của một quá trình.

26

Số lượng các quan sát Số lớp

≤ 16 4

17 - 32 5

33 – 64 6

65 – 128 7

129 - 256 8

v1.0012108210

2.5. BIỂU ĐỒ PHÂN BỐ MẬT ĐỘ (tiếp theo)

27

B3: Xác định số lớp k, căn cứ vào bảng sau:

B4: Xác định độ rộng của lớp: H = (Xmax – Xmin)/k = R/k

B5: Xác định đơn vị giá trị của giới hạn lớp = h/2


B2: Tính độ rộng của toàn bộ dữ liệu: R = Xmax - Xminh

B1: Xác định giá trị lớn nhất (Xmax) và giá trị nhỏ nhất (Xmin)

v1.0012108210


28

B8: Vẽ biểu đồ phân bố mật độ. Trục tung là tần suất; trục

hoành là các lớp.

B9: Ghi các ký hiệu cần thiết lên biểu đồ.


B10: Nhận xét tình trạng của quá trình sản xuất

B7: Lập bảng phân bố tần suất bằng cách ghi các lớp với giới

hạn trên và dưới lần lượt trong một cột. Đếm số lần xuất hiện

của giá trị thu thập trong từng lớp và ghi tần suất xuất hiện

vào cột bên cạnh.

B6: Xác định biên giới của lớp để lập biểu đồ cột, trong đó

biên giới của lớp thứ nhất là Xmin+/- h/2

v1.0012108210


29

Trường hợp 1: Phân bố chuẩn

Biểu đồ có dạng hình quả chuông – quá trình sản xuất bình thường/ổn định

v1.0012108210


30

Trường hợp 2: Phân bố không chuẩn

• Biểu đồ dạng hai đỉnh: có lõm phân cách ở giữa

dãy dữ liệu và đỉnh ở hai bên - thường phản ánh

có hai quá trình cùng xảy ra.

• Biểu đồ có dạng răng lược: có các đỉnh cao thấp

xen kẽ - đặc trưng cho lỗi đo đếm, lỗi trong thu

thập số liệu, cần thu thập phân nhóm lại dữ liệu.

v1.0012108210


31

Trường hợp 2: Phân bố không chuẩn (tiếp)

• Biểu đồ dạng phân bố lệch không đối xứng:

dạng này đỉnh lệch khỏi tâm của dãy dữ liệu

và phải xem xét phần lệch khỏi tâm đó có

vượt ra ngoài giới hạn kỹ thuật không nếu

chúng vẫn nằm trong giới hạn kỹ thuật cho

phép thì quá trình không phải là xấu.

• Biểu đồ dạng bề mặt tương đối bằng phẳng:

không có đỉnh rõ ràng - không có quy trình

xác định chung mà có rất nhiều quy trình

khác nhau tùy thuộc vào cách thao tác của

từng người lao động.

v1.0012108210


32

Trường hợp 2: Phân bố không chuẩn (tiếp)

• Biểu đồ dạng vách núi phân bố nghiêng về

bên trái hoặc bên phải: thể hiện có sự

vượt giá trị quy định quá mức của chỉ tiêu

chất lượng.

• Biểu đồ dạng hai đỉnh biệt lập, tách rời

nhau trong đó có một quả chuông lớn và

một nhỏ tách riêng: có hai quá trình đang

song song tồn tại, trong đó một quá trình

phụ có ảnh hưởng không tốt đến chất

lượng, cần được tìm ra và loại bỏ kịp thời.

v1.0012108210

6,8 7,1 6,6 7,2 6,5 6,8 6,9 6,6 7,4 7,0

8,2 7,7 7,6 7,8 7,1 7,5 7,2 7,1 7,3 7,5

6,8 7,3 8,4 7,1 6,8 7,8 7,0 6,8 8,1 7,6

7,4 7,6 6,9 6,3 7,9 7,3 6,3 7,5 7,8 7,3

7,8 6,6 7,1 7,6 6,5 7,1 6,7 6,9 8,1 7,1

7,2 6,4 7,2 6,7 7,4 6,9 7,6 6,3 7,9 7,0

6,4 7,3 7,7 7,0 7,5 7,6 7,2 8,0 8,2 7,5


Một doanh nghiệp sản xuất nến tiến hành kiểm tra để đánh giá quá trình sản xuất. Kết quả kiểm

tra chiều dài của 70 chiếc nến thu được trong bảng dưới đây:

33

v1.0012108210


34

Giải:

• B1: Xmax = 8,4; Xmin= 6,3

• B2: R = Xmax – Xmin = 8,4 – 6,3 = 2,1

• B3: k = 7

• B4: Xác định độ rộng của lớp: h = R/k = 2,1/7 = 0,3

• B5: Xác định đơn vị giá trị của giới hạn lớp = h/2 = 0,15

• B6: Xác định biên giới lớp, trong đó biên giới lớp đầu tiên = Xmin +/- h/2 (6,15 – 6,45);

biên giới các lớp tiếp theo bằng biên giới lớp trước cộng độ rộng của lớp (h).

v1.0012108210


• B7: Lập bảng phân bố tần suất

Chú ý: Biên giới lớp lớp cuối cùng (lớp 7) là 7,95 – 8,25. Do 8,25 < 8,4 (Xmax = 8,4) thì thay 8,4

vào biên giới lớp cuối cùng. 8,4 được tính vào tần suất của lớp cuối cùng (lớp 7).

Số lớp Biên giới lớp Tần suất

1 6,15 – 6,45 5

2 6,45 – 6,75 7

3 6,75 – 7,05 13

4 7,05 – 7,35 17

5 7,35 – 7,65 14

6 7,65 – 7,95 8

7 7,95 – 8,4 6

35

v1.0012108210


36

• B8: Vẽ biểu đồ phân bố mật độ

• B9: Ghi ký hiệu cần thiết lên biểu đồ

• B10: Nhận xét

Biểu đồ có dạng quả chuông (phân bố chuẩn) chứng tỏ quá trình sản xuất nến diễn

ra bình thường (ổn định).

v1.0012108210

2.6. BIỂU ĐỒ KIỂM SOÁT

Biểu đồ kiểm soát là đồ thị cho thấy sự thay đổi của chỉ tiêu chất lượng để đánh giá quá trình sản

xuất có ở trạng thái kiểm soát hay chấp nhận được hay không.

Mục đích: Sử dụng biểu đồ kiểm soát nhằm phát hiện những biến động của quá trình để đảm bảo

chắc chắn rằng:

• Quá trình bình thường hay không bình thường;

• Quá trình có kiểm soát được hay không kiểm soát được;

• Quá trình có được chấp nhận hay không được chấp nhận;

• Qua đó, chúng ta có thể xác định những nguyên nhân gây ra sự bất thường để có những biện

pháp xử lý nhằm khôi phục quá trình về trạng thái chấp nhận được hoặc cải tiến đưa quá trình

lên trạng thái mới tốt hơn.

37

v1.0012108210

2.6. BIỂU ĐỒ KIỂM SOÁT (tiếp theo)

38

Các loại biểu đồ kiểm soát: biểu đồ kiểm soát giá trị trung bình, biểu đồ kiểm soát độ phân tán R,

biểu đồ kiểm soát độ lệch tiêu chuẩn s, biểu đồ tỷ lệ % sản phẩm khuyết tật p, biểu đồ khuyết tật

c, biểu đồ số khuyết tật trên một sản phẩm u.

v1.0012108210


39

B3: Tính giá trị các đường kiểm soát theo công thức của loại

biểu đồ cần lập.

B4: Vẽ biểu đồ.


B5: Nhận xét biểu đồ, tìm hiểu nguyên nhân gây ra biến động

và loại bỏ nguyên nhân, xây dựng biểu đồ mới.

B2: Xác định đường tâm bằng cách tính các giá trị trung bình

theo công thức của loại biểu đồ kiểm soát cần thiết lập.

B1: Thu thập dữ liệu.

v1.0012108210


40

• Biểu đồ kiểm soát được nhận xét

theo những quy tắc sau:

• Quá trình sản xuất ở trạng thái

không bình thường khi:

Một hoặc nhiều điểm vượt ra

khỏi phạm vi 2 đường giới hạn

trên và giới hạn dưới của biểu

đồ.

7 điểm liên tiếp ở 1 bên

đường tâm.

7 điểm liên tiếp có xu thế tăng

hoặc giảm liên tục.

2 trong 3 điểm liên tiếp nằm

trên vùng A.

4 trong 5 điểm liên tiếp nằm

trên vùng B.

Vùng A

Vùng B

Vùng B

Vùng A

Vùng C

Vùng C

UCL

LCL

Đường

tâm

v1.0012108210

VÍ DỤ

• Kết quả quan sát chiều dài của chiếc nến được cho trong bảng dữ liệu sau. Trong đó người ta

tiến hành lấy mẫu 20 lần (N=20) mỗi lần 5 chiếc nến (n=5). Đơn vị: cm

• Hãy xây dựng biểu đồ kiểm soát giá trị trung bình và độ phân tán để nhận xét về tình trạng

quá trình sản xuất. A2 = 0,577; D4 = 2,114, D3 = 0

41

v1.0012108210


42

Nhóm mẫu X1 X2 X3 X4 X5

1 11 8 9 5 7

2 12 5 10 9 6

3 9 7 12 8 5

4 8 13 7 8 12

5 10 9 6 7 11

6 7 12 11 9 9

7 8 6 10 7 8

8 8 7 13 8 4

9 14 9 10 10 9

10 9 10 8 11 6

11 12 11 9 15 10

12 6 10 7 13 12

13 5 9 9 7 4

14 5 9 12 8 11

15 10 8 13 10 9

16 9 6 10 14 8

17 8 5 6 7 9

18 12 7 9 9 10

19 11 9 10 8 6

20 12 10 12 13 15

v1.0012108210


• B1: Tính giá trị trung bình và Độ phân tán của từng

nhóm mẫu (trong bảng)

Công thức:

• B2: Tính giá trị đường tâm (thay vào công thức)

Biểu đồ kiểm soát giá trị trung bình:

Biểu đồ kiểm soát độ phân tán

NM Xi Ri

1 8 6

2 8,4 7

3 8,2 7

4 9,6 6

5 8,6 5

6 9,6 5

7 7,8 4

8 8 9

9 10,4 5

10 8,8 5

11 11,4 6

12 9,6 7

13 6,8 5

14 9 7

15 10 5

16 9,4 8

17 7 4

18 9,4 5

19 8,8 5

20 12,4 5

Tổng 181,2 116

1

max min

n

i ii

i i i

X X

R X X

1

/ 181,2 / 20 9,06N

ii

X X N

1

/ 116 / 20 5,8N

ii

R R N

43

v1.0012108210


44

• B3: Tính giới hạn trên và giới hạn dưới

Biểu đồ kiểm soát giá trị trung bình


2

2

* 9,06 0,577*5,8 12,41

* 9,06 0,577*5,8 5,71

UCL X A R

LCL X A R

4

3

* 2,114*5,8 12,26

* 0*5,8 0

UCL D R

LCL D R

v1.0012108210


• B4: Vẽ biểu đồ kiểm soát giá trị trung bình và độ phân tán

0

2

4

6

8

10

12

14

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

LCL = 5,71

UCL = 12,41

9,06X

Biểu đồ kiểm soát giá trị trung bình

45

v1.0012108210


46

• B4: (tiếp theo)


• B5: Nhận xét - nhìn vào biểu đồ ta thấy quá trình sản xuất diễn ra bình thường (ổn định).

v1.0012108210

2.7. BIỂU ĐỒ QUAN HỆ

Biểu đồ quan hệ là đồ thị biểu hiện mối tương quan giữa nguyên nhân và kết quả hoặc giữa các

yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng.

• Mục đích: Xác định mối quan hệ giữa các cặp biến số, từ đó đưa ra quyết định quản lý

phù hợp.

• Cách xây dựng: mức độ quan hệ giữa các biến số có thể được xác định thông qua đường

hồi quy tuyến tính. Trong trường hợp này mối quan hệ giữa 2 biến số thể hiện bằng đường

thẳng: Y = a + bx. Các mối quan hệ có thể có là quan hệ thuận chiều, quan hệ nghịch chiều và

không có quan hệ.

• Các mối quan hệ:

Quan hệ thuận chiều: sự gia tăng của biến số nguyên

nhân dẫn tới sự gia tăng của biến số kết quả.

Quan hệ ngược chiều: mối tương quan nghịch chiều

khi một biến thiên tăng dẫn đến kết quả giảm.

Không có quan hệ: những vấn đề chất lượng do các

nguyên nhân khác gây ra.

47

v1.0012108210

2.7. BIỂU ĐỒ QUAN HỆ (tiếp theo)

48

y

x0 < r < 1

Quan hệ thuận chiều

y

x-1 < r < 0

Quan hệ nghịch chiều

y

xr = 0

Không có quan hệ

v1.0012108210

GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG

Câu 1: Bạn có nhận xét gì về việc quản lý cửa hàng của anh Lê An?

Trả lời:

• Vấn đề xảy ra xuất phát từ công tác quản lý thiếu sát sao của anh Lê An. Anh Lê An cần kiểm

tra việc kinh doanh của cửa hàng hàng ngày chứ không phải để vài tháng mới nhận ra vấn đề,

anh cũng chưa biết cách gắn trách nhiệm với kết quả kinh doanh cho người quản lý mới nên

khi sự việc xảy ra anh Lê An không được thông báo kịp thời để giải quyết.

• Khi nhận ra vấn đề, anh Lê An đã có cách giải quyết khá tốt khi trực tiếp đến quan sát, kiểm

tra quá trình làm việc của nhân viên; đồng thời lắng nghe ý kiến phản hồi của khách hàng.

Thực hiện được điều này, anh Lê An sẽ có cơ hội phát hiện ra các nguyên nhân dẫn tới tình

trạng kết quả kinh doanh sụt giảm mà cụ thể chủ yếu là do chất lượng bản photocopy kém.

49

v1.0012108210

GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG (tiếp theo)

50

Câu 2: Theo bạn, những nguyên nhân nào có thể dẫn tới bản photocopy có chất

lượng kém?

Trả lời:

• Anh Lê An có thể sử dụng một công cụ thống kê truyền thống trong kiểm soát chất lượng để

tiếp cận các nguyên nhân dẫn tới bản photocopy chất lượng kém là sơ đồ nhân quả hay còn

gọi là sơ đồ xương cá.

• Trên sơ đồ nhân quả, một số các nguyên nhân chính có thể xuất phát từ: con người (quản lý

thiếu sát sao, kỹ năng nhân viên chưa tốt), nguyên liệu (giấy photocopy và mực in có chất

lượng kém)…

v1.0012108210

CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 1

Trong số các công cụ thống kê sau, công cụ nào chỉ rõ các vấn đề cần được ưu tiên giải

quyết trước?

A. Biểu đồ nhân quả.

B. Biểu đồ Pareto.

C. Biểu đồ kiểm soát.

D. Biểu đồ phân bố mật độ.

Trả lời:

• Đáp án đúng là: B. Biểu đồ Pareto.

• Vì: biểu đồ Pareto là biểu đồ hình cột cho biết thứ tự ưu tiên trong giải quyết các vấn đề về

chất lượng.

51

v1.0012108210

CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 2

Trong số các công cụ thống kê sau, công cụ nào thể hiện các hoạt động cần thực hiện của

một quá trình?

A. Biểu đồ nhân quả.

B. Sơ đồ lưu trình.

C. Biểu đồ kiểm soát.

D. Biểu đồ phân bố mật độ.

Trả lời:

• Đáp án đúng là: B. Sơ đồ lưu trình.

• Vì: đây là công cụ thể hiện toàn bộ các hoạt động cần thực hiện của một quá trình.

52

v1.0012108210

CÂU HỎI ĐÚNG/SAI VÀ GIẢI THÍCH

Câu hỏi: Sử dụng công cụ thống kê tạo căn cứ khoa học cho quá trình ra quyết định trong

quản lý chất lượng.

Trả lời: Đúng

Giải thích: Sử dụng các công cụ thống kê trong kiểm soát chất lượng cho chúng ta biết được quá

trình có ổn định và có được kiểm soát không, mức độ biến thiên của quá trình có nằm trong giới

hạn cho phép hay không, sản phẩm sản xuất ra có đảm bảo chất lượng theo yêu cầu quy định hay

không. Những nhận xét, đánh giá và kết luận thu được từ phân tích dữ liệu thống kê tạo căn cứ

khoa học cho quá trình ra quyết định trong quản lý chất lượng.

53

v1.0012108210

CÂU HỎI TỰ LUẬN

Trình bày các nguyên nhân có thể gây ra biến thiên của quá trình và cho biết loại nguyên

nhân nào cần phải giải quyết để đem lại sự ổn định hay bình thường cho quá trình

sản xuất?

Trả lời:

Có hai loại nguyên nhân gây ra biến thiên của quá trình là nguyên nhân thông thường phổ biến và

nguyên nhân đặc biệt:

• Nguyên nhân thông thường phổ biến xảy ra thường xuyên và nằm trong bản thân mỗi quá

trình. Khi chỉ có những nguyên nhân thông thường phổ biến gây ra thì quá trình ổn định và có

thể kiểm soát.

• Nguyên nhân đặc biệt là nguyên nhân làm cho quá trình biến động vượt quá mức cho phép và

quá trình sẽ không bình thường. Những nguyên nhân này nếu được khắc phục thì quá trình

sẽ trở lại ổn định.

54

v1.0012108210

BÀI TẬP 1

Một doanh nghiệp sản xuất đồ gỗ tiến hành kiểm tra để đánh giá tình hình hoạt động của một máy

cưa một loại chi tiết gỗ. Kết quả kiểm tra chiều dài của chi tiết đó thu được các dữ liệu như trong

bảng dưới đây:

(Đơn vị: cm)

Hãy sử dụng biểu đồ phân bố mật độ để nhận xét về tình hình hoạt động của máy cưa.

8,5 8,5 7,7 8,3 7,9 8,1 7,9 7,6 8,4 7,9

9,4 9,2 8,2 8,5 8,2 8,6 7,8 7,9 8,7 7,4

8,5 8,1 8,0 8,8 7,9 9,0 8,1 8,6 8,2 7,7

7,3 8,3 8,5 7,3 7,5 7,4 8,8 7,6 8,3 8,0

9,2 8,2 7,5 8,2 8,1 8,1 7,4 8,3 8,4 7,8

8,5 8,6 7,9 8,6 7,5 8,7 8,0 7,4 9,1 8,1

7,8 8,1 7,8 8,3 8,0 8,8 8,9 8,4 8,8 7,7

55

v1.0012108210

BÀI TẬP 1 (tiếp theo)

56

• B1: Xmax = 9,4; Xmin = 7,3

• B2: R = Xmax – Xmin = 9,4 – 7,3 = 2,1

• B3: k = 7

• B4: Xác định độ rộng của lớp: h = R/k = 2,1/7 = 0,3

• B5: Xác định đơn vị giá trị của giới hạn lớp = h/2 = 0,15

• B6: Xác định biên giới lớp, trong đó biên giới lớp đầu tiên = Xmin +/- h/2 (7,15 – 7,45); biên

giới các lớp tiếp theo bằng biên giới lớp trước cộng độ rộng của lớp (h).

v1.0012108210


57

• B7: Lập bảng phân bố tần suất

Chú ý: Biên giới lớp lớp cuối cùng (lớp 7) là 8,95 – 9,25. Do 9,25 < 9,4 (Xmax = 9,4) thì thay 9,4

vào biên giới lớp cuối cùng. 9,4 được tính vào tần suất của lớp cuối cùng (lớp 7).

Số lớp Biên giới lớp Tần suất

1 7,15 – 7,45 6

2 7,45 – 7,75 8

3 7,75 – 8,05 14

4 8,05 – 8,35 17

5 8,35 – 8,65 13

6 8,65 – 8,95 7

7 8,95 – 9,4 5

v1.0012108210


58

• B8: Vẽ biểu đồ phân bố mật độ

• B9: Ghi ký hiệu cần thiết lên biểu đồ

• B10: Nhận xét

Biểu đồ có dạng quả chuông (phân bố chuẩn) chứng tỏ quá trình sản xuất nến diễn ra bình

thường (ổn định).

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

Lớp 1 Lớp 2 Lớp 3 Lớp 4 Lớp 5 Lớp 6 Lớp 7

Tần suất

v1.0012108210

BÀI TẬP 2

Kết quả quan sát chiều dài 20 nhóm mẫu, mỗi nhóm mẫu 5 chi tiết gỗ được cho trong bảng sau.

Hãy sử dụng biểu đồ kiểm soát độ phân tán để nhận xét về tình trạng của quá trình sản xuất. Biết

D4=2,114; D3=0.

NM X1 X2 X3 X4 X5 NM X1 X2 X3 X4 X5

1 12 11 13 8 10 11 11 12 8 11 10

2 13 14 5 7 9 12 12 14 11 12 13

3 9 10 12 9 7 13 14 8 8 18 7

4 6 12 10 9 11 14 8 9 9 11 8

5 8 7 9 8 11 15 9 10 11 9 11

6 13 9 12 10 6 16 11 15 12 10 11

7 12 11 7 11 8 17 8 8 14 7 12

8 13 14 12 9 5 18 9 9 8 8 10

9 15 13 13 11 16 19 11 10 9 7 8

10 8 9 6 12 7 20 8 12 8 12 11

59

v1.0012108210


60

NM Ri

1 52 93 54 65 46 77 58 99 5

10 611 412 313 1114 315 216 517 718 219 420 4

Tổng 106

• B1: Tính độ phân tán của từng nhóm mẫu (trong bảng)

Công thức:

• B2: Tính giá trị đường tâm

• B3: Tính giới hạn trên và giới hạn dưới

max mini i iR X X

1

/ 106 / 20 5,3N

ii

R R N

4

3

* 2,114*5,3 11,204

* 0*5,3 0

UCL D R

LCL D R

v1.0012108210


61

• B4: Vẽ biểu đồ kiểm soát độ phân tán


• B5: Nhận xét

Nhìn vào biểu đồ ta thấy quá trình sản xuất diễn ra bình thường (ổn định).

0

2

4

6

8

10

12

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

LCL = 0

UCL = 11,204

5,3R

v1.0012108210

TÓM LƯỢC CUỐI BÀI

• Kiểm soát quá trình bằng thống kê là việc sử dụng các kỹ thuật thống kê trong thu thập,

phân loại, xử lý và phản ánh các dữ liệu chất lượng thu được từ kết quả của một quá

trình dưới những hình thức nhất định giúp nhận biết được thực trạng của quá trình và

sự biến động của quá trình đó.

• Các công cụ thống kê truyền thống trong kiểm soát quá trình: sơ đồ lưu trình, phiếu

kiểm tra chất lượng, sơ đồ nhân quả, biểu đồ Pareto, biểu đồ phân bố mật độ, biểu đồ

kiểm soát, biểu đồ quan hệ.

62

Documents

BÀI 6 CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG KIỂM SOÁT …eldata2.neu.topica.vn/TXQTTH07/PDF_Slide/NEU_TXQTTH07_Bai6_v1... · v1.0012108210 BÀI 6 CÁC CÔNG CỤ THỐNG KÊ TRONG