Xác suất thống kê CTU

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    1/23

    Cao Ho Thi 43

    CHNG 5

    BIN NGU NHIN V PHN PHI XC SUT(Random Variables and Probability Distributons)

    5. NH NGHA BIN NGU NHIN (Random Variable)5.1.1. nh ngha Bin ngu nhin l nhng bin m gi tr ca n c xc nh mt cch ngu nhin. V mt ton hc, nu mi bin c sng A thuc tp hp bin c no y c th

    t tng ng vi mt i lng xc nh X = X(A) th X c gi l mt bin cngu nhin. Bin ngu nhin X c th xem nh hm ca bin c A vi min xc nhl .

    Cc bin ngu nhin c k hiu bng cc ch ln X, Y, Z, cn cc gi tr cachng c k hiu bng cc ch nh x, y, z...

    5.1.2. Phn loiBin ngu nhin c chia lm hai loi: bin ngu nhin ri rc, bin ngu nhin lin tc.

    a) Bin ngu nhin ri rc (Discrete Random Variable)Nu gi tr ca bin ngu nhin X c th lp thnh dy ri rc cc s x1, x2, , xn (dyhu hn hay v hn) th X c gi l bin ngu nhin ri rc.

    b) 3.1.2.2. Bin ngu nhin lin tc (Continuous Random Variable)Nu gi tr ca bin ngu nhin X c th lp y ton b khong hu hn hay v hn (a,b)ca trc s 0x th bin ngu nhin X c gi l bin ngu nhin lin tc.

    Th d

    Lng khch hng n ca hng trong ngy l bin ngu nhin ri rc. Nhit trong ngy Si Gn l bin ngu nhin lin tc.5.2. PHN PHI XC SUT I VI BIN NGU NHIN RI RC

    (Probability Distribution for Discrete Variable)

    5.2.1. Hm xc sut (Probability Function)Hm xc sut Px(x) ca bin ngu nhin ri rc X dng din t xc sut cho bin ngunhin X t gi tr x. PX(x) l hm ca gi tr x

    PX(x) = P(X=x)

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    2/23

    Cao Ho Thi 44

    Th d

    Trong th nghim thy 1 con xc sc, ta c

    P(X=1) = P(X=2) = = P(X=6) = 1/6

    Hm xc sut l : PX(x) = P(X=x) = 1/6 vi x =1, 2, 3, 4, 5, 6

    5.2.2. Phn phi xc sut (Probability Distribution)Phn phi xc sut ca bin ngu nhin X th hin s tng quan gia cc gi tr xi ca Xv cc xc sut ca xi, s tng quan c th trnh by bng bng th hoc bng biuthc.

    Th d

    Trong th nghim thy 1 con xc sc, phn phi xc sut l:

    Trnh by bng bng:

    X 1 2 3 4 5 6

    PX(x) 1/6 1/6 1/6 1/6 1/6 1/6

    Trnh by bng th :

    5.2.3. Hm xc sut tch ly (Cumulative Probalility Function).a) nh nghaHm xc sut tch ly FX(xo) ca bin ngu nhin ri rc x th hin xc sut X khngvt qu gii hn xo. FX(xo) l hm ca xo

    FX(xo) = P (Xxo)

    PX(x)

    1/6

    0 1 2 3 4 5 6 x

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    3/23

    Cao Ho Thi 45

    b) Tnh chtTa c cc tnh cht sau:

    a. FX(xo) = xox X )x(P

    xox

    X )x(P : tng ca tt c cc gi tr c th c ca x vi iu kin xxo

    b. 0 FX(xo) 1 xo

    c. Nu x1 < x2 th FX(x1) FX(x2)

    Th dTrong th nghim thy 1 con xc sc, ta c hm xc sut tch ly nh sau

    FX(xo) =

    =+

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    4/23

    Cao Ho Thi 46

    5.2.4. K vng ca bin ngu nhin ri rc(Expected Value of Discrete Random Variable)

    a) K vng ca bin ngu nhin K vng, E(X), ca bin ngu nhin ri rc X c nh ngha nh sau:

    E(X) = x

    x )x(P.x

    x

    :Tng tt c cc gi tr c th c ca x

    K vng ca bin ngu nhin c gi l s trung bnh (mean) v c k hiu l xE(X) = x

    Th d

    Gi X l s li c trong 1 trang sch. Hm xc sut ca bin ngu nhin X c cho bi:PX(0) = 0,81, PX(1) = 0,17, PX(2) = 0,02.

    Tm s li trung bnh c trong 1 trang sch ?

    Gii

    x = E(X) = x

    X )x(P*x = 0 * 0,81 + 1 * 0,17 + 2 * 0,02

    = 0,21 li /1 trang

    b) K vng ca hm sca bin ngu nhinGi X l bin ngu nhin ri rc vi hm xc sut PX(x)

    g(X) l mt hm s ca bin ngu nhin X

    K vng ca hm s g(X) c nh ngha nh sau :

    E[g(x)] =

    x X)x(P)x(g

    PX(x)

    0,8

    0,4

    0 1 2 x

    x = 0,21

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    5/23

    Cao Ho Thi 47

    5.2.5. Phng sai (Variance)Gi X l bin ngu nhin ri rc.

    Gi X l s trung bnh ca bin ngu nhin

    Phng sai ca bin ngu nhin X chnh l k vng ca (X - x) v c k hiu2X .

    2X = E[(X - X)] = ( )

    xXX )x(P*x

    2

    Phung sai 2X c th tnh theo cng thc :2X = E(X) -

    2X =

    22X

    xX )x(Px

    Chng minh

    2X = )x(P)x( XX

    x

    2 = +x

    XX

    x

    XX

    x

    X xPxPxxPx )()(.2)(22

    2X =

    22X

    xX )x(Px

    5.2.6. lch chun x (Standard Deviation) lch chun c k hiu x

    X =2X

    Th d

    Cho hm xc sut ca s li X c trong 1 trang sch l

    PX(0) = 0,81, PX(1) = 0,17, PX(2) = 0,02

    Tm lch chun ca s li c trong 1 trang sch ?

    Gii

    Trong th d trc ta c X = 0,21

    K vng ca XE(X) =

    xX )x(Px

    2 = 0 * 0,81 + 1 * 0,17 + 2 * 0,02

    E(X) = 0,25

    Phng sai2X = E(X) -

    2X = 0,25 - (0,21) = 0,2059

    lch chun

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    6/23

    Cao Ho Thi 48

    x = 4538,02059,02 ==X

    5.2.7. Momena) Momen gc cp k (Momen of Order k)

    mk= E [Xk] = )x(Px X

    x

    k

    k = 1: m1 = E[X] = XXx

    )x(Px =

    k = 2: m2 = E[X]b) Momen trung tm cp k (Central Momen of Order k)

    Mk= E[(X-X)k] = )x(P.)x( X

    kX

    k = 2: 2X = E[(X - X)] = m2 - 21m M1 = E [(X - )] = 0

    M2 = E [(X - ) ] = (Variance)

    M3 = E [(X - )] = (Skewness : lch)

    M4 = E [(X - )4] = KM2 = K4

    K : h s Kurtorsis

    5.2.8. Phn phi xc sut nh thc (Binomial Probability Distubutions)a) Hm xc sut ca phn phi nh thc

    (Probability Function of Binomial Distribution).

    Tin hnh n php thc lp.

    Gi p l xc sut thnh cng trong mi php thc lp => q = (1-p) l xc suttht bi trong mi php thc lp.

    Xc sut c s ln th thnh cng l x trong nhng php thc lp c chobi hm xc sut nh sau :

    Px(x) = [n!/ (x!(n - x)!)].[px(1 - p)n-x ] vi x = 0,1,2,, n

    hay

    Px(x) =xnC p

    xqn-x vi q = 1 - p

    Ghi ch

    Phn phi ca s ln php th thnh cng l x c gi l phn phi nh thc..

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    7/23

    Cao Ho Thi 49

    Hm xc sut PX(x) l hm xc sut ca phn phi nh thc.b) Strung bnh, phng sai v lch chun ca phn phi nh thcGi X l s ln thnh cng trong n php th, mi php th c xc sut thnh cng l p. X

    tun theo phn phi nh thc vi s trung bnh, phng sai v lch chun c tnhtheo cc cng thc sau:

    S trung bnh

    X = E(X) = np

    Phng sai

    2X = E[(X - x)] = np(1-p)

    Hay

    2X = npq vi q = 1-p

    lch chun

    x = npq

    Th d

    Mt ngi i bn hng i tip xc cho hng vi 5 khch hng. Xc sut bn chng trong mi ln cho hng l 0,4.

    a) Tm phn phi xc sut ca s ln bn c hng.b) Tm s trung bnh, phng sai v lch chun ca s ln bn c hng.c) Tm xc sut ca s ln bn c hng trong khong 2 n 4 ln.Gii

    a. Xc sut ca s ln bn c hng tun theo phn phi nh thc :

    PX(x) =xnC P

    x qn-x = xC5 * (0,4)x * (0,6)5-x

    PX(x) =)!x(!x

    !

    55

    * (0,4)x * (0,6)5-x

    x = 0 => PX(0) = 0,078

    (khng bn c)

    x = 1 => PX(1) = 0,259

    x = 2 => PX(2) = 0,346

    x = 3 => PX(3) = 0,230

    x = 4 => PX(4) = 0,077

    x = 5 => PX(5) = 0,010

    (trong 5 ln bn c c 5)

    PX(x)

    0,4

    0,2

    0 0 1 2 3 4 5 Xs ln thnh cng

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    8/23

    Cao Ho Thi 50

    b. S trung bnh ca s ln bn c hng x = np = 5 * 0,4 = 2

    Phng sai 2X = np(1-p) = 5 * 0,4 * 0,6 = 1,2

    lch chun x = 12. = 1,10

    c. P(2 < X < 4) = PX(2) + PX(3) + PX(4) = 0,653

    5.2.9. Phn phi xc sut Poissona) Phn phi PoissonBin ngu nhin X c gi tun theo phn phi Poisson nu hm xc sut ca X c dng

    PX(x) =!x

    e xvi > 0,

    x = 0,1,2,

    b) Strung bnh, phng sai v lch chun ca phn phi Poisson S trung bnh ca phn phi Poisson

    x = E(x) =

    Phng sai.x = E[(x-x)] =

    lch chunx =

    Th d

    Mt trm in thoi tng nhn c trung bnh 300 ln gi trong 1 gi. Hi xc sut

    trm nhn c ng 2 ln gi trong 1 pht cho trc.Gii

    S ln nhn c trung bnh trong 1 pht

    300/60 = 5 ln/1pht => = 5

    Xc sut nhn c ng 2 ln trong 1 pht.

    PX(2) = (5 * e-5)/2! = 25/2e5 0,09

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    9/23

    Cao Ho Thi 51

    5.3. PHN PHI XC SUT I VI BIN NGU NHIN LIN TC(Probability Distributions For Continuous Random Variables)

    Phn phi ca bin ngu nhin lin tc c xc nh bi hm mt xc sut.5.3.1. Hm mt xc sut (Probability Density Function)Gi X l bin ngu nhin lin tc, gi x l gi tr bt k nm trong min cc gi tr c thc ca X.

    Hm mt xc sut fX(x) ca bin ngu nhin lin tc l hm c nhng tnh cht sau :

    fX(x) 0 , x Xc sut P(a

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    10/23

    Cao Ho Thi 52

    Th d

    Bin ngu nhin X tun theo lut phn phi vi mt fX(x), trong

    fX(x) =

    >

    =1

    1111

    2

    11 a))((aSdx)x(fX

    b. Tm xc sut

    P(1/2X1) = +=+1

    21

    121

    2

    21

    / /]x

    xdx)x(

    = [-1

    21

    1 2

    21 2

    2 2

    + +] [( / )

    / ]

    = 1/2-[-1/8+1/2] = 1/8

    P(-1/3X1/3) = 2P(0X1/3)=20

    1 3

    1/

    ( ) +x dx

    = 2 [ -x/2+x ]0

    1 3/

    = 2 [-1/18+1/3] = 5/9

    c. P(X = ) = 021

    21= dx)x(fX

    /

    /

    Th d

    Cho hm mt xc sut ca bin ngu nhin X c dng:

    1

    x

    f(x)

    1

    3/40

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    12/23

    Cao Ho Thi 54

    Tm

    a) P (X 3/4)b) P (X > 1/2)c)

    P (1/4 X 4

    1

    1 )Gii

    a. P (X 3/4) = dx)x(fdx)x(fdx)x(f X/

    X

    /

    X

    /

    +=43

    0

    21

    0

    43

    0

    = 1/2(1/2 *1) + 1 (1(3/4 - 1/2) = 0,5

    b. P (X > 1/2) = dx)x(fx21

    1

    2

    1

    = 1(1-1/2) + 1/2 (1)(1

    1

    2 1 ) = 0,75

    c. P (1/4 X11

    4) = dx)x(fx4

    11

    4

    1

    = 1-2 [1/2 * 1/4 * 1/2] = 7/8

    5.3.2. Hm phn phi tch ly (Cumulative Distribution Function)Hm phn phi tch lycn c gi l hm phn tch hay hm phn phi xc sut

    a)

    nh nghaHm phn phi tch ly, FX(x) ca bin ngu nhin lin tc X th hin xc sut Xkhng vt qu gi tr x. FX(x) l hm ca x.

    Fx(x) = P(X x)

    b) 3.3.2.2. Tnh cht Fx(x) = x X dx)x(f vi fX(x) l hm mt xc sut. FX(x)dx = f X(x) = dFX(x)/dx FX(x) l hm khng gim => FX(x + x) FX(x) 0 FX(x) 1 F(- ) = 0 F(+ ) =1 P (a < X < b) = FX(b) FX(a)

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    13/23

    Cao Ho Thi 55

    x

    y

    FX(x)1

    -1

    FX(x)

    Th d

    Bin ngu nhin X c cho bi hm phn phi

    FX(x) =

    0

    1 2

    1

    ( ) /x

    Tnh xc sut bin ngu nhin X nm trong khong (1.5, 2.5) v khong (2.5, 3.5)

    Gii

    P(1,5 < X < 2,5) = F(2,5) - F(1,5)

    = (2,5 - 1)/2 - (1,5 -1)/2 = 0,5

    P(2,5 < X < 3,5) = F(3,5) - F(2,5)

    = 1 - (2,5 -1)/2 = 0,25

    5.3.3. K vng ca bin ngu nhin lin tca) K vng ca bin ngu nhin

    K vng E(X) ca bin ngu nhin lin tc X c nh ngha nh sau :

    E(X) = dx)x(xfx

    K vng ca bin ngu nhin c gi l s trung bnh k hiu l x

    E(X) = x

    b) K vng ca hm sca bin ngu nhin

    dx)x(f)x(g)]x(g[E X

    =

    Nu x 1

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    14/23

    Cao Ho Thi 56

    5.3.4. Phng sai = E[X - x)]

    =

    [x - x)]fX(x)dx

    hay

    = E(X) - x

    5.3.5. lch chun : = 2x

    5.3.6. Hm phn phi chun (The Normal Distribution)a) Hm mt xc sut ca phn phi chun

    Nu hm mt xc sut ca bin ngu nhin X c dng

    fX (x) =2

    2

    2

    22

    1

    )x(

    e

    Vi - < < + v 0 < < +

    Th bin ngu nhin X c gi l tun theo lut phn phi chun.

    b) Tnh cht ca phn phi chunGi X l bin ngu nhin tun theo lut phn phi chun vi cc tham s v . Ta ccc tnh cht sau

    a. S trung bnh ca bin ngu nhin X tun theo lut phn phi chun l .

    E(X) =

    b. Phng sai ca bin ngu nhin X l

    Var(X) = E[(X - )] =

    c. ng cong ca hm mt xc sut c dng hnh chung i xng qua tr s trungbnh v c gi l ng cong chun (normal curve)

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    15/23

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    16/23

    Cao Ho Thi 58

    c) Hm phn phi tch ly ca phn phi chun (Cumulative Distribution Function ofNormal Distribution)

    nh ngha

    Cho X ~ N (,). Hm phn phi tch ly ca bin ngu nhin X tun theo phn phichun c nh ngha nh sau :

    FX(x) = P(X

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    17/23

    Cao Ho Thi 59

    ng cong ca hm mt xc sut ca phn phi chun chun ha gi l ngcong chun chun ha (standard normal variable)

    x

    = 0

    2 = 1

    f(x)

    Tung ca 1 im bt k trn ng cong chun sc xc nh t phng trnh cahm mt xc sut ca phn phi chun.

    fX(x) = 2

    2

    222

    1

    )x(

    e

    Vi = 0 , = 1 v x = z 22

    20

    2

    1)(

    z

    exf

    =

    Gi tr ca hm phn phi tch ly ca phn phi chun chun ha (cng bng dintch nm di ng cong chun) c lp thnh bng v c cho sn trong cc phlc ca sch thng k. Cc bng ny cho gi tr ca

    FZ(z) = P (Z z) =

    z

    Z dz)z(f

    Z

    0

    f(x)

    Mt s bng lp sn, ch cho ta din tch nm di ng cong chun t 0 n z.

    Z

    0

    f(x)

    Da vo bng ny ta c th tnh c xc sut cho bin ngu nhin Z nm trongkhong no . C th.

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    18/23

    Cao Ho Thi 60

    P(Z < a) P(a Z b) P(Z > b)

    b) Chun ha bin ngu nhin (Standardization of Variable)Nu bin ngu nhin X c s trung bnh l v phng sai l , th bin ngu

    nhin Z = (X-)/ s c s trung trung bnh l 0 v phng sai l 1.Z c gi l bin ngu nhin c chun ha (standardized).

    Nu X tun theo phn phi chun th Z tun theo phn phi chun chun ha v Zc gi l bin ngu nhin chun chun ha (Standard normal variable). Khi :

    P(a < X < b) = P[(a-)/ < Z < (b-)/

    X

    + +33

    3 0 1 2 32 1

    2 +2

    Th d

    Cho Z ~N(0,1). Tm xc sut gi tr ca Za) Nh hn - 1,25

    b) Nm trong khong (-0,50 , 0,75)c) Ln hn 1Gii

    a. P(Z - 1,25) = FZ (-1,25)

    = 1 - FZ(1,25)

    = 1 - 0,8944

    = 1 - 0,1056

    Ghi ch

    FZ(-zo) = 1 FZ (zo)

    b. P(-0,50 Z 0,75)

    = FZ (0,75) FZ(-0,50)

    = FZ(0,75) - [1 FZ(0,50)]

    = 0,7734 - [1 - 0,6915)]

    0

    f(x)

    1.251.25

    Z

    0

    f(x)

    0.750.5

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    19/23

    Cao Ho Thi 61

    = 0,4649

    c. P(Z > 1) = 1 - P(Z 1)

    = 1 FZ(1)

    = 1 0,8413

    = 0,1587

    Th d

    Cho X ~ N(15,16). Tm xc sut X c gi tr ln hn 18

    Gii

    P (X >18) = P(Z> [(18 -)/] = P(Z> [(18 - 15)/4] = P(Z> 0,75)

    = 1 - P(Z18) = 0,2266

    Th du

    Nu X l bin ngu nhin tun theo phn phi chun c s trung bnh l 3 v lchchun l 2. Tm P(4

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    20/23

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    21/23

    Cao Ho Thi 63

    P(a X b) P )5,05,0

    (

    +

    bZ

    a

    P(X=a) P (a-0,5 X a+0,5)

    Th d

    Mt ngi bn hng i cho hng vi 100 khch hng. Theo kinh nghim hy vng bnc hng cho mi mt khch hng l 40%. Tm xc sut s khch hng s mua hngnm trong khong 45 n 50.

    Gii

    Gi X l s khch hng s mua hng X tun theo lut phn phi nh thc vi

    = np = 100 * 4 = 40, lch = 246,0*4,0*100)1( ==pnp

    Dng cch tnh gn ng ca phn phi chun

    P(45 X 50) = P[24

    4050

    24

    4045

    Z ]

    = P[1,02 Z 2,04]

    = FZ(2,04) FZ(1,02)

    = 0,9793 - 0,8461

    = 0,1332

    Nu kn s hiu chnh lin tc.

    P(45 X 50) = P[24

    40550

    24

    4045

    .Z ]

    = P[0,92 Z 2,14]

    = FZ(2,04) FZ(1,02)

    = 0,9838 - 0,8212

    = 0,1626Ghi ch : Nu tnh trc tip bng phn phi nh thc.

    P(45X50) = PX(45) + PX(46) + PX(46) + PX(47) + PX(48) + PX(49) + PX(50)

    Cc bng nh thc ng vi n 20.

    Th d

    Mt nh my sn xut th mt loi sn phm mi. Mi sn phm sn xut c xc sut bh l 0,16. Tm xc sut c ng 20 sn phm b h trong 80 sn phm.

    Gii

    Gi X l s sn phm b h. X tun th theo lut phn phi nh thc vi.

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    22/23

    Cao Ho Thi 64

    = np = 80 * 0,16 = 12,8

    = 279,384,0*16,0*80)1( == pnp

    P(X = 20 ) = P(19,5

  • 8/8/2019 Xc sut thng k CTU

    23/23