Upload
thaohang
View
264
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
1/23
Cao Ho Thi 43
CHNG 5
BIN NGU NHIN V PHN PHI XC SUT(Random Variables and Probability Distributons)
5. NH NGHA BIN NGU NHIN (Random Variable)5.1.1. nh ngha Bin ngu nhin l nhng bin m gi tr ca n c xc nh mt cch ngu nhin. V mt ton hc, nu mi bin c sng A thuc tp hp bin c no y c th
t tng ng vi mt i lng xc nh X = X(A) th X c gi l mt bin cngu nhin. Bin ngu nhin X c th xem nh hm ca bin c A vi min xc nhl .
Cc bin ngu nhin c k hiu bng cc ch ln X, Y, Z, cn cc gi tr cachng c k hiu bng cc ch nh x, y, z...
5.1.2. Phn loiBin ngu nhin c chia lm hai loi: bin ngu nhin ri rc, bin ngu nhin lin tc.
a) Bin ngu nhin ri rc (Discrete Random Variable)Nu gi tr ca bin ngu nhin X c th lp thnh dy ri rc cc s x1, x2, , xn (dyhu hn hay v hn) th X c gi l bin ngu nhin ri rc.
b) 3.1.2.2. Bin ngu nhin lin tc (Continuous Random Variable)Nu gi tr ca bin ngu nhin X c th lp y ton b khong hu hn hay v hn (a,b)ca trc s 0x th bin ngu nhin X c gi l bin ngu nhin lin tc.
Th d
Lng khch hng n ca hng trong ngy l bin ngu nhin ri rc. Nhit trong ngy Si Gn l bin ngu nhin lin tc.5.2. PHN PHI XC SUT I VI BIN NGU NHIN RI RC
(Probability Distribution for Discrete Variable)
5.2.1. Hm xc sut (Probability Function)Hm xc sut Px(x) ca bin ngu nhin ri rc X dng din t xc sut cho bin ngunhin X t gi tr x. PX(x) l hm ca gi tr x
PX(x) = P(X=x)
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
2/23
Cao Ho Thi 44
Th d
Trong th nghim thy 1 con xc sc, ta c
P(X=1) = P(X=2) = = P(X=6) = 1/6
Hm xc sut l : PX(x) = P(X=x) = 1/6 vi x =1, 2, 3, 4, 5, 6
5.2.2. Phn phi xc sut (Probability Distribution)Phn phi xc sut ca bin ngu nhin X th hin s tng quan gia cc gi tr xi ca Xv cc xc sut ca xi, s tng quan c th trnh by bng bng th hoc bng biuthc.
Th d
Trong th nghim thy 1 con xc sc, phn phi xc sut l:
Trnh by bng bng:
X 1 2 3 4 5 6
PX(x) 1/6 1/6 1/6 1/6 1/6 1/6
Trnh by bng th :
5.2.3. Hm xc sut tch ly (Cumulative Probalility Function).a) nh nghaHm xc sut tch ly FX(xo) ca bin ngu nhin ri rc x th hin xc sut X khngvt qu gii hn xo. FX(xo) l hm ca xo
FX(xo) = P (Xxo)
PX(x)
1/6
0 1 2 3 4 5 6 x
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
3/23
Cao Ho Thi 45
b) Tnh chtTa c cc tnh cht sau:
a. FX(xo) = xox X )x(P
xox
X )x(P : tng ca tt c cc gi tr c th c ca x vi iu kin xxo
b. 0 FX(xo) 1 xo
c. Nu x1 < x2 th FX(x1) FX(x2)
Th dTrong th nghim thy 1 con xc sc, ta c hm xc sut tch ly nh sau
FX(xo) =
=+
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
4/23
Cao Ho Thi 46
5.2.4. K vng ca bin ngu nhin ri rc(Expected Value of Discrete Random Variable)
a) K vng ca bin ngu nhin K vng, E(X), ca bin ngu nhin ri rc X c nh ngha nh sau:
E(X) = x
x )x(P.x
x
:Tng tt c cc gi tr c th c ca x
K vng ca bin ngu nhin c gi l s trung bnh (mean) v c k hiu l xE(X) = x
Th d
Gi X l s li c trong 1 trang sch. Hm xc sut ca bin ngu nhin X c cho bi:PX(0) = 0,81, PX(1) = 0,17, PX(2) = 0,02.
Tm s li trung bnh c trong 1 trang sch ?
Gii
x = E(X) = x
X )x(P*x = 0 * 0,81 + 1 * 0,17 + 2 * 0,02
= 0,21 li /1 trang
b) K vng ca hm sca bin ngu nhinGi X l bin ngu nhin ri rc vi hm xc sut PX(x)
g(X) l mt hm s ca bin ngu nhin X
K vng ca hm s g(X) c nh ngha nh sau :
E[g(x)] =
x X)x(P)x(g
PX(x)
0,8
0,4
0 1 2 x
x = 0,21
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
5/23
Cao Ho Thi 47
5.2.5. Phng sai (Variance)Gi X l bin ngu nhin ri rc.
Gi X l s trung bnh ca bin ngu nhin
Phng sai ca bin ngu nhin X chnh l k vng ca (X - x) v c k hiu2X .
2X = E[(X - X)] = ( )
xXX )x(P*x
2
Phung sai 2X c th tnh theo cng thc :2X = E(X) -
2X =
22X
xX )x(Px
Chng minh
2X = )x(P)x( XX
x
2 = +x
XX
x
XX
x
X xPxPxxPx )()(.2)(22
2X =
22X
xX )x(Px
5.2.6. lch chun x (Standard Deviation) lch chun c k hiu x
X =2X
Th d
Cho hm xc sut ca s li X c trong 1 trang sch l
PX(0) = 0,81, PX(1) = 0,17, PX(2) = 0,02
Tm lch chun ca s li c trong 1 trang sch ?
Gii
Trong th d trc ta c X = 0,21
K vng ca XE(X) =
xX )x(Px
2 = 0 * 0,81 + 1 * 0,17 + 2 * 0,02
E(X) = 0,25
Phng sai2X = E(X) -
2X = 0,25 - (0,21) = 0,2059
lch chun
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
6/23
Cao Ho Thi 48
x = 4538,02059,02 ==X
5.2.7. Momena) Momen gc cp k (Momen of Order k)
mk= E [Xk] = )x(Px X
x
k
k = 1: m1 = E[X] = XXx
)x(Px =
k = 2: m2 = E[X]b) Momen trung tm cp k (Central Momen of Order k)
Mk= E[(X-X)k] = )x(P.)x( X
kX
k = 2: 2X = E[(X - X)] = m2 - 21m M1 = E [(X - )] = 0
M2 = E [(X - ) ] = (Variance)
M3 = E [(X - )] = (Skewness : lch)
M4 = E [(X - )4] = KM2 = K4
K : h s Kurtorsis
5.2.8. Phn phi xc sut nh thc (Binomial Probability Distubutions)a) Hm xc sut ca phn phi nh thc
(Probability Function of Binomial Distribution).
Tin hnh n php thc lp.
Gi p l xc sut thnh cng trong mi php thc lp => q = (1-p) l xc suttht bi trong mi php thc lp.
Xc sut c s ln th thnh cng l x trong nhng php thc lp c chobi hm xc sut nh sau :
Px(x) = [n!/ (x!(n - x)!)].[px(1 - p)n-x ] vi x = 0,1,2,, n
hay
Px(x) =xnC p
xqn-x vi q = 1 - p
Ghi ch
Phn phi ca s ln php th thnh cng l x c gi l phn phi nh thc..
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
7/23
Cao Ho Thi 49
Hm xc sut PX(x) l hm xc sut ca phn phi nh thc.b) Strung bnh, phng sai v lch chun ca phn phi nh thcGi X l s ln thnh cng trong n php th, mi php th c xc sut thnh cng l p. X
tun theo phn phi nh thc vi s trung bnh, phng sai v lch chun c tnhtheo cc cng thc sau:
S trung bnh
X = E(X) = np
Phng sai
2X = E[(X - x)] = np(1-p)
Hay
2X = npq vi q = 1-p
lch chun
x = npq
Th d
Mt ngi i bn hng i tip xc cho hng vi 5 khch hng. Xc sut bn chng trong mi ln cho hng l 0,4.
a) Tm phn phi xc sut ca s ln bn c hng.b) Tm s trung bnh, phng sai v lch chun ca s ln bn c hng.c) Tm xc sut ca s ln bn c hng trong khong 2 n 4 ln.Gii
a. Xc sut ca s ln bn c hng tun theo phn phi nh thc :
PX(x) =xnC P
x qn-x = xC5 * (0,4)x * (0,6)5-x
PX(x) =)!x(!x
!
55
* (0,4)x * (0,6)5-x
x = 0 => PX(0) = 0,078
(khng bn c)
x = 1 => PX(1) = 0,259
x = 2 => PX(2) = 0,346
x = 3 => PX(3) = 0,230
x = 4 => PX(4) = 0,077
x = 5 => PX(5) = 0,010
(trong 5 ln bn c c 5)
PX(x)
0,4
0,2
0 0 1 2 3 4 5 Xs ln thnh cng
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
8/23
Cao Ho Thi 50
b. S trung bnh ca s ln bn c hng x = np = 5 * 0,4 = 2
Phng sai 2X = np(1-p) = 5 * 0,4 * 0,6 = 1,2
lch chun x = 12. = 1,10
c. P(2 < X < 4) = PX(2) + PX(3) + PX(4) = 0,653
5.2.9. Phn phi xc sut Poissona) Phn phi PoissonBin ngu nhin X c gi tun theo phn phi Poisson nu hm xc sut ca X c dng
PX(x) =!x
e xvi > 0,
x = 0,1,2,
b) Strung bnh, phng sai v lch chun ca phn phi Poisson S trung bnh ca phn phi Poisson
x = E(x) =
Phng sai.x = E[(x-x)] =
lch chunx =
Th d
Mt trm in thoi tng nhn c trung bnh 300 ln gi trong 1 gi. Hi xc sut
trm nhn c ng 2 ln gi trong 1 pht cho trc.Gii
S ln nhn c trung bnh trong 1 pht
300/60 = 5 ln/1pht => = 5
Xc sut nhn c ng 2 ln trong 1 pht.
PX(2) = (5 * e-5)/2! = 25/2e5 0,09
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
9/23
Cao Ho Thi 51
5.3. PHN PHI XC SUT I VI BIN NGU NHIN LIN TC(Probability Distributions For Continuous Random Variables)
Phn phi ca bin ngu nhin lin tc c xc nh bi hm mt xc sut.5.3.1. Hm mt xc sut (Probability Density Function)Gi X l bin ngu nhin lin tc, gi x l gi tr bt k nm trong min cc gi tr c thc ca X.
Hm mt xc sut fX(x) ca bin ngu nhin lin tc l hm c nhng tnh cht sau :
fX(x) 0 , x Xc sut P(a
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
10/23
Cao Ho Thi 52
Th d
Bin ngu nhin X tun theo lut phn phi vi mt fX(x), trong
fX(x) =
>
=1
1111
2
11 a))((aSdx)x(fX
b. Tm xc sut
P(1/2X1) = +=+1
21
121
2
21
/ /]x
xdx)x(
= [-1
21
1 2
21 2
2 2
+ +] [( / )
/ ]
= 1/2-[-1/8+1/2] = 1/8
P(-1/3X1/3) = 2P(0X1/3)=20
1 3
1/
( ) +x dx
= 2 [ -x/2+x ]0
1 3/
= 2 [-1/18+1/3] = 5/9
c. P(X = ) = 021
21= dx)x(fX
/
/
Th d
Cho hm mt xc sut ca bin ngu nhin X c dng:
1
x
f(x)
1
3/40
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
12/23
Cao Ho Thi 54
Tm
a) P (X 3/4)b) P (X > 1/2)c)
P (1/4 X 4
1
1 )Gii
a. P (X 3/4) = dx)x(fdx)x(fdx)x(f X/
X
/
X
/
+=43
0
21
0
43
0
= 1/2(1/2 *1) + 1 (1(3/4 - 1/2) = 0,5
b. P (X > 1/2) = dx)x(fx21
1
2
1
= 1(1-1/2) + 1/2 (1)(1
1
2 1 ) = 0,75
c. P (1/4 X11
4) = dx)x(fx4
11
4
1
= 1-2 [1/2 * 1/4 * 1/2] = 7/8
5.3.2. Hm phn phi tch ly (Cumulative Distribution Function)Hm phn phi tch lycn c gi l hm phn tch hay hm phn phi xc sut
a)
nh nghaHm phn phi tch ly, FX(x) ca bin ngu nhin lin tc X th hin xc sut Xkhng vt qu gi tr x. FX(x) l hm ca x.
Fx(x) = P(X x)
b) 3.3.2.2. Tnh cht Fx(x) = x X dx)x(f vi fX(x) l hm mt xc sut. FX(x)dx = f X(x) = dFX(x)/dx FX(x) l hm khng gim => FX(x + x) FX(x) 0 FX(x) 1 F(- ) = 0 F(+ ) =1 P (a < X < b) = FX(b) FX(a)
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
13/23
Cao Ho Thi 55
x
y
FX(x)1
-1
FX(x)
Th d
Bin ngu nhin X c cho bi hm phn phi
FX(x) =
0
1 2
1
( ) /x
Tnh xc sut bin ngu nhin X nm trong khong (1.5, 2.5) v khong (2.5, 3.5)
Gii
P(1,5 < X < 2,5) = F(2,5) - F(1,5)
= (2,5 - 1)/2 - (1,5 -1)/2 = 0,5
P(2,5 < X < 3,5) = F(3,5) - F(2,5)
= 1 - (2,5 -1)/2 = 0,25
5.3.3. K vng ca bin ngu nhin lin tca) K vng ca bin ngu nhin
K vng E(X) ca bin ngu nhin lin tc X c nh ngha nh sau :
E(X) = dx)x(xfx
K vng ca bin ngu nhin c gi l s trung bnh k hiu l x
E(X) = x
b) K vng ca hm sca bin ngu nhin
dx)x(f)x(g)]x(g[E X
=
Nu x 1
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
14/23
Cao Ho Thi 56
5.3.4. Phng sai = E[X - x)]
=
[x - x)]fX(x)dx
hay
= E(X) - x
5.3.5. lch chun : = 2x
5.3.6. Hm phn phi chun (The Normal Distribution)a) Hm mt xc sut ca phn phi chun
Nu hm mt xc sut ca bin ngu nhin X c dng
fX (x) =2
2
2
22
1
)x(
e
Vi - < < + v 0 < < +
Th bin ngu nhin X c gi l tun theo lut phn phi chun.
b) Tnh cht ca phn phi chunGi X l bin ngu nhin tun theo lut phn phi chun vi cc tham s v . Ta ccc tnh cht sau
a. S trung bnh ca bin ngu nhin X tun theo lut phn phi chun l .
E(X) =
b. Phng sai ca bin ngu nhin X l
Var(X) = E[(X - )] =
c. ng cong ca hm mt xc sut c dng hnh chung i xng qua tr s trungbnh v c gi l ng cong chun (normal curve)
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
15/23
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
16/23
Cao Ho Thi 58
c) Hm phn phi tch ly ca phn phi chun (Cumulative Distribution Function ofNormal Distribution)
nh ngha
Cho X ~ N (,). Hm phn phi tch ly ca bin ngu nhin X tun theo phn phichun c nh ngha nh sau :
FX(x) = P(X
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
17/23
Cao Ho Thi 59
ng cong ca hm mt xc sut ca phn phi chun chun ha gi l ngcong chun chun ha (standard normal variable)
x
= 0
2 = 1
f(x)
Tung ca 1 im bt k trn ng cong chun sc xc nh t phng trnh cahm mt xc sut ca phn phi chun.
fX(x) = 2
2
222
1
)x(
e
Vi = 0 , = 1 v x = z 22
20
2
1)(
z
exf
=
Gi tr ca hm phn phi tch ly ca phn phi chun chun ha (cng bng dintch nm di ng cong chun) c lp thnh bng v c cho sn trong cc phlc ca sch thng k. Cc bng ny cho gi tr ca
FZ(z) = P (Z z) =
z
Z dz)z(f
Z
0
f(x)
Mt s bng lp sn, ch cho ta din tch nm di ng cong chun t 0 n z.
Z
0
f(x)
Da vo bng ny ta c th tnh c xc sut cho bin ngu nhin Z nm trongkhong no . C th.
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
18/23
Cao Ho Thi 60
P(Z < a) P(a Z b) P(Z > b)
b) Chun ha bin ngu nhin (Standardization of Variable)Nu bin ngu nhin X c s trung bnh l v phng sai l , th bin ngu
nhin Z = (X-)/ s c s trung trung bnh l 0 v phng sai l 1.Z c gi l bin ngu nhin c chun ha (standardized).
Nu X tun theo phn phi chun th Z tun theo phn phi chun chun ha v Zc gi l bin ngu nhin chun chun ha (Standard normal variable). Khi :
P(a < X < b) = P[(a-)/ < Z < (b-)/
X
+ +33
3 0 1 2 32 1
2 +2
Th d
Cho Z ~N(0,1). Tm xc sut gi tr ca Za) Nh hn - 1,25
b) Nm trong khong (-0,50 , 0,75)c) Ln hn 1Gii
a. P(Z - 1,25) = FZ (-1,25)
= 1 - FZ(1,25)
= 1 - 0,8944
= 1 - 0,1056
Ghi ch
FZ(-zo) = 1 FZ (zo)
b. P(-0,50 Z 0,75)
= FZ (0,75) FZ(-0,50)
= FZ(0,75) - [1 FZ(0,50)]
= 0,7734 - [1 - 0,6915)]
0
f(x)
1.251.25
Z
0
f(x)
0.750.5
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
19/23
Cao Ho Thi 61
= 0,4649
c. P(Z > 1) = 1 - P(Z 1)
= 1 FZ(1)
= 1 0,8413
= 0,1587
Th d
Cho X ~ N(15,16). Tm xc sut X c gi tr ln hn 18
Gii
P (X >18) = P(Z> [(18 -)/] = P(Z> [(18 - 15)/4] = P(Z> 0,75)
= 1 - P(Z18) = 0,2266
Th du
Nu X l bin ngu nhin tun theo phn phi chun c s trung bnh l 3 v lchchun l 2. Tm P(4
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
20/23
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
21/23
Cao Ho Thi 63
P(a X b) P )5,05,0
(
+
bZ
a
P(X=a) P (a-0,5 X a+0,5)
Th d
Mt ngi bn hng i cho hng vi 100 khch hng. Theo kinh nghim hy vng bnc hng cho mi mt khch hng l 40%. Tm xc sut s khch hng s mua hngnm trong khong 45 n 50.
Gii
Gi X l s khch hng s mua hng X tun theo lut phn phi nh thc vi
= np = 100 * 4 = 40, lch = 246,0*4,0*100)1( ==pnp
Dng cch tnh gn ng ca phn phi chun
P(45 X 50) = P[24
4050
24
4045
Z ]
= P[1,02 Z 2,04]
= FZ(2,04) FZ(1,02)
= 0,9793 - 0,8461
= 0,1332
Nu kn s hiu chnh lin tc.
P(45 X 50) = P[24
40550
24
4045
.Z ]
= P[0,92 Z 2,14]
= FZ(2,04) FZ(1,02)
= 0,9838 - 0,8212
= 0,1626Ghi ch : Nu tnh trc tip bng phn phi nh thc.
P(45X50) = PX(45) + PX(46) + PX(46) + PX(47) + PX(48) + PX(49) + PX(50)
Cc bng nh thc ng vi n 20.
Th d
Mt nh my sn xut th mt loi sn phm mi. Mi sn phm sn xut c xc sut bh l 0,16. Tm xc sut c ng 20 sn phm b h trong 80 sn phm.
Gii
Gi X l s sn phm b h. X tun th theo lut phn phi nh thc vi.
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
22/23
Cao Ho Thi 64
= np = 80 * 0,16 = 12,8
= 279,384,0*16,0*80)1( == pnp
P(X = 20 ) = P(19,5
8/8/2019 Xc sut thng k CTU
23/23