ئو ھموو كوڕە گنج و قارەمانی خۆیان ب كوشتدا و شــــھید بوون بۆ ئم ئازادی و سربرزیبوو، ڕۆژك بیریان لــــ وە نكردۆتــــ وە گلك یان بفرۆشــــن یان بگۆڕنوە ب كارەبــــا و جادەی قیرو ھندەران. كسانی نفام و ب ئاگا ل دنیاو مژوو، كوردســــتان برا ورد دەكن ب ئوروپا دەیانوت چییان ھی لرە ل كوردستانیش بفویك بۆیان بتدی، براكم وازوو الســــای كلتورك دەكیتوە مژوویــــان بخون وە بزان ئمــــان ب چ ھوڵ و چوو ن لھیچیان ن ،م ئاستئ یشتنك گكۆششوتكی تر دانیشن و یككی تر وتیان بۆ ئاوەدان

تی خۆشــــتریش لوە، زۆر وبكاتوتی خۆیان ھبوو بم نچوون.

ھفتنامیكی رۆژناموانیی گشـــتیی ئــــازادە

دەزگای چاپ و بوكردنوەی "بدرخان" دەریدەكات

ژمارە (١٠١) ھینی ٢٠٠٨/٨/٨ زایینیبرانبر ب خرمانانی ٢٧٠٨ی كوردی

سای ھشتم

:گرممال سج بدولعئم شتان بشكن ل نگبتیی میللتكمان و باجكشی كات بفیــــۆدان و دواخســــتنی كوردســــتان. پــــش ھر شــــتك پویست خكی كوردســــتان فری پكوە ژیان و ڕزلیكگرتــــن بن و بب بگ كــــس تاوانبار نكن. ،بك ھنك یان الیسر الریی كسشیان لگر بگبا بشــــوەیكی جوان و ب ڕزەوە باســــی بكن و داوای ڕاســــتكردنوەی بكن. ھروەھا پویســــت ڕاگیاندنكان بتایبتیــــش ماپــــڕە ئلكترۆنییــــكان، ھواــــك بر نسی لرەكسی نوسدرناو و ئ وە كنكونب

ل١٢و پ ب ل شڕانگزیی ب سود...

ئاریانا ئیبراھیم:لرووی ئافرەت ویستپیاسا و ل رووی شرعوە مافی خـــۆی بزانت، زۆر گرنگ ئو شـــتان بزانت بۆ ئوەی بتوانت داكۆكی لو مافان بكات، ئافرەت ب تتایب زۆر شت كلخۆی شارەزاییكی تواوی

نییل١٠

وەسیتنامی سۆران مامحم ل بدرخان رمان كاكجم و فگای"كارزان نڕی لكرە الپتۆپو كۆمپیوتنلحم" ئم نووسین دەست بدرخان كوتووە، ك بۆ یكمینجارە بودەبتوە، ئویش ب رەزامندی بنماكی. ئم ل بدرخان ســـۆران"، چونك" ھیدكردنی كاكشـــ گرانین بنگ و دتزۆر دسۆران لســـرەتای خوندنوەیی و ئاشنای بدنیای نووسین و رۆژنامنووسیی لنزیكوە بدرخان گوی بۆ راگرتووەو چندین كتب و ســـرچاوەی پ بخشیوە، شـــھیدكردنی"كاك سۆران"، ،ی دیككی قوومدادە"شازادە"ی، دایكی سۆران، خ كی دیكجارھموو ئواران چاوەڕوانی دەكات لھاتنوەی"عابدین و لوقمان و

سۆران"دا..

كركوكی گو تاو دە: كس نی كـورد مردووە ، كورد زینـدووە .. ل٣

بدرخانی و لسر الچ لموپاش، ل گشت الوە دەتانھاڕن وەكو ئاش

ھرش فیسڵ رەحمانی، تمن نۆزدە ی كوكات١٩٩٩/١٠/٢٥ ئ ســـاڵ، لـــتمنی دەساڵ بووە،لبرامبر یاریگای نودەوتی ھولر، لالی بنزینخانی وتۆتو پردەی كر ئســـنتكاوە، لمنوان وەزارەتی كشتوكاڵ و ملوانگی ر پردەكسك لند كوختییر، چولھدەبین و،وەكو خوكی مندان دەستیان

بۆ دەباو ھردوو دەســـتی دەكوت سر كارەباو لوێ ب ھۆش دەكوت، لپاش بردنی بۆ نخۆشـــخانو، وەكو باوكی دە: بھۆی كمترخمی پزیشـــككان و نـــا شـــارەزاییان ھـــردوو دەســـتی دەبنوە. بمشوەی ھرش لوساوە تاكوئســـتاش بدەم ئازاری بدەستی و رایی نكردنی كاروباری ئاسایی رۆژانی

دەتلتوە. پاشان، لدوای بوبوونوەی چند دیمانیكی رۆژناموای لسانی ت سازكردنی دوو دیمانتایبرابردوو، بل ھفتنامی بدرخان، سینماكاركی لڕگـــی ئمریكـــی خرخـــوازی پیوەندییكانی خۆیوە، ھرش دەبات بۆ ویالیتـــ یكگرتووەكانی ئمریكاو شاری سپرینفبۆماوەی چوار مانگ لل ویالیتی ماسۆشیت لژر چاودری پزیشـــكی دەھدرتوەو دواجاریش دوو دەستی دەستكردی بۆ دەكن، بم ھرش .ویست نییوەكو پ وەل ،باش :دە

لدوای ئوەش، ك ل چند رۆژی رابردوو

لسرجم دەزگاكانی راگیاندن ھوای وە كوكرایب مانییئ تییو ھاوئتوانرا ل نشترگرییكی پانزە سعاتی دوو دەستی بۆ بچنرت، لدوای زانینی ھواك، ھرش دتوە بدرخان و داوا دەكات كـــ ئویش بنردرتوە دەرەوەو چارەســـری بـــۆ بكرت"بتایبتیـــش داوا لحكومتـــی ھرمی كوردســـتان م كندروســـتی دەكـــو، وەزارەتـــی توەزارەتی لگـــڵ كۆنتاكتك بتوانـــن تندروستی ئمانی بكن و بینرن ئو نخۆشخانیی ك ئو نشترگرییی

لكراوە".

ھژای گوتنی، ھرش فیسڵ تائستا بشـــداری لـــدوو فیلمـــی ســـینمایی كردووە"كیســـكانیش دەتوانـــن بفن" نـــی قوبادی كھمری كورد بنـــدەرھ داو لم فیلمرەكی بینی لـــی ســـرۆسرانسری جیھان بینرو دەنگدانوەی شـــداری لروەھا ببوو. ھورەی ھگ

فیلمی "ژیان" سینمایش كردووە. لـــ كۆتاییدا، ھرش گلیـــی و گازاندە بتایبتیش و، رۆشنبیری لوەزارەتی تاوەكو ك سینمادەكا بڕوەبرایتی ئستا جگ لدەركردنی ناسنامیك ھیچ

ھاوكارییكیان نكردووە.

رنندروستی دەكا بینوەزارەتی ترش داوا لھنخۆشخانكی ئمانیا

ل٤

بدرخان نھنی درامای (نوور)ی ل٢توركی ئاشكرا دەكات

نازدار بنازداری

دەدوێل١٣

دوو مامۆستای كندی لھولرماری گی: ئوەی زاگرۆس بناوی ھواڵ

پخشی دەكا، من ناوی نانم ھواڵل (٢٠٠٨/٦/٢٣)ەوە، تاكو ئســـتا ھریك لـــ ماری گی و گری ئلمر ل بشی راگیاندنی پیمانگای تكنیكی ھولر ب بردەوامی خول دەكنوە و ئستاش دوا گروپ لو خولدا بشدارن ك بریتین ل رۆژنامنووسانی ناوەراست و باشووری عیراق، برلـــوەش چوار گروپی تر بشـــداری ئو خولیان كردووە و ھمووشـــیان بوانامیان وەرگرتـــووە و ركخراوی ب ر بۆیم كارە، ھبـــ دەســـتریكیش ھمكســـی ئئایر

پویستمان زانی راپۆرتك لو بارەیوە ئامادە بكیـــن و رای ھریـــك لو دوو پســـپۆڕەش

وەربگرین لسر راگیاندنی كوردی.

ل٧

داواش ل وەزارەتی رۆشنبیری دەكم، ئو ھاوكارییانی كــــ ئیــــدەن بــــ ھونرمنــــدان، با بشــــوەیكی بۆ نموون ،یموو دنیادا ھھ وە لئ ،بقینراستل ســــوید ئوە وای و تۆ برھمكت ئخیت سر شبئ ،ننج لیژنپ ك لیژن یدەیتنج سیدی و ئپبنووســــی بۆ ئــــو برھمت تۆمار كــــردووە، دواتر لیژنك بیار ئدا ك ھــــاوكاری بكرێ یان نا، بم لرە پۆســــك ھی، چونك تۆ ئب بچی وەزیر ببینــــی و ئیمزات بۆ بكا، ئوە پویســــت ناكا، لبر ،یان خراپ باشــــ و گۆرانییئ وەی وەزیر نازانئلــــ ھونری چونك وەزیر ،گۆرانی و مۆسیقا نازانئو كاری لبرئــــوە

.وە نییل١٣ئ

ھونرمند حسن غفور:پارەم ل وەزارەتی رۆشنبیری

وەرنگرتووە

كوردستان خۆشترە، یان ھندەران؟

ل٢٣

دەروازە2

جاسوسیئستاش ئو زانیارایانی ل كتبی ( االكراد من ھـــم والی این )ك ل دوای گڕانوەی بارزانی یروت چاپكراوە بب ت لتی ســـۆڤیكی لمشـــكمدا دن و دەچن نـــك لبر ئوەی كتبكـــی زۆر گرنگ، بكو لبـــر ئوەی زۆربی ئـــو زانیاریانی لو كتبدا ھاتوە دوورن ل راستییوە، وەك لودا ھاتوە ئو دەمی بارزانی ل یكتی ســـۆڤیتی جاران راگیاندن كناكانی زۆربی گڕاوەتوە، ئوەیـــان بوكردۆتوە ك ســـركردەیكی شـــیوعی بـــ خـــۆی و (٥) ھـــزار چكداری مشقپكراو گڕایوە عیراق،( ئم سردری

رادیوی لندەن بوو لو رۆژەدا ).ئـــو ســـردەمی شۆڕشـــی ئیلـــول ئـــو رۆژنامنووس بیانیانی دەھاتن كوردستان ر زۆر بـــتانـــی دەوروبـــن والیـــ لـــھســـتیارییوە چاودری دەكران، ئمشیان نك لبر ئـــوەی دوژمن بوون و ھولیان داوە ئابلۆقـــی راگیاندنمان بخن ســـر، بووە كوەوە ھیوەندی بكی پشكو ببل پشتوەی ئم كارەی راگیاندناندا بشك لـــ رۆژنامنووســـانی بیانی لپـــاڵ كاری رۆژنامگرییكیان ئامانجیان كاری سیخوڕی یان ب وە بووبئاگاییـــ ش بمبووە، ئب ئاگایی ھندێ ل كارە رۆژناموانییكان

.وەیو چوارچئ تچون نووســـرۆژنام زۆرجـــار دەریشـــكوتوە بیانییكان ونو رووداوەكانی كوردستانیان ب شـــوەیك گواســـتۆتوە ك ب شكیان جـــگای گومانن، دەكـــرێ ئاماژەیك بن بۆ جگ نووسانو رۆژنامئ ی كو راســـتییئل ئرك رۆژناموانییكانیان ئرككی تریان وەكان دەچنش ك لوەیش ب ك بووبھ

خانی سیخوڕییوە.(ســـیگریدنویبری كالل) ك ل ســـردەمی غدا لب یم قاسمدا دیبلۆمات بووە لبدولكعنووسینكیدا ك ل ژمارە ٧ ی گۆڤاری ھیوادا بالوكراوەتـــ ل پەگرافكیدا كات وەســـفی بـــارەگای بارزانی دەكات دەـــ : ( ل ژوورە درژ و باریككدا ئم ونان ھواسرابوون: ل نوەڕاســـتدا ژنكی كورد ك ب پیر و الوی وانئ وت ككورد دەورەدرا بوو، بۆمان دەركشھیدن و ل ری خباتدا دژ ب ئیمپریالیزم و بۆ مافی كورد شـــھید بوون. ونكی ئو الوە ھی ماوتسی تۆنگ ك لو سردەمدا وا نـــو دەبرا و لینین بوو. ئم ل نو بارەگای پارتی دیموكراتی كوردی تازە سازكراوی مال

مستفای بارزانیدا بووین).ئایا براست لو سردەمدا دوای شۆڕشكی عبدولكریم قاســـم دەكرێ لـــ بارەگایكی پارتیدا ونی (ماو و لینین) ھواســـرابن، ل ھـــردوو حالتكـــدا ئگـــر واب یان و زانیاریانوەی ئگواســـتن م وایپ بوانو وەســـفكردنی یك ل بارەگاكانی بارزانی ل سردەمی شۆڕشی ئیلول و شڕی ساردی نوان یكتی سۆڤیتی جاران و برەی رۆژئاو ب سركردایتی ئمریكا بم شوەی چندین گومان دروست دەكات ك دەكرێ ل پشتوەی ئـــوەدا ئو وشـــی ھب كـــ پدەگوترێ

جاسوسی. ســـت دەكرێ لوە ھمان شـــھ ســـتا بئپشتوەی ب شك لو نووسینانی ب ناوی ئازادی بیروڕاو كاری راگیاندنوە ل رۆژنامو گۆڤارە ب قولی خۆیـــان ئازاد و ئھلیكان چونك ،بمان شـــت ھوە ھنـــودەكرببشكی زۆری ئو راپۆرتانی بودەكرنوە زیاتر ل راپۆرتی حزبـــی و ھواگری دەچن

نك راپۆرتی رۆژناموانی.

ژمارە (١٠١)ی ئابى ٢٠٠٨/٨/٨خرمانانی ٢٧٠٨ی كوردی

سمكۆ عبدولكریم

جاسوسیسمكۆ عبدولكریمسمكۆ عبدولكریم

ئاراستیسیم

ئا: بدرخان یتوركیی تییو دراما كۆمنور ئك لـــ رگـــی چنـــد ئكتركی دۆبالژی ســـر بتوانـــای ســـوری ل رەبی كـــراوە و رۆژانزمانـــی عكناكانی (mbc٤، mbc١) ك دوو كنای ســـر ب میرنشینی عرەبی سعودین پخش دەكرت. ئو زنجیرە دراما دۆبالژكراوەی توركیا ل رگی رۆمانسییانی گفتوگۆی گۆڕینوەی كی جوان كنانكان و دەرھعاشـــقدیمنی ھر چوار وەرزەكانی ســـای تدایـــ، ھروەھا سرنجاكشـــی ســـر تیشكخســـتن و ئكترەكان وتی كۆمیتییكانی یوەندییپتوركیا، ك بپی نزیكی بشكی ئو داب و نریت كۆمیتیان ل وتانی كوردستانیشـــوە، ب دەوروبـــر، وانش مووی وایكردووە كھ وانئجگ ل بینـــری عرەبی، ھزارەھا خزانی كوردیش لـــ كاتژمر (١٠)ی

شو بدیار درامای نورەوە دابنیشن. ی (٢٠٠٥) لسازنجیرە درامای نور لوتی توركیا برھم ھنراوە و دیمنی نی شـــور چـــوار وەرزی زۆربھگشتیارەكانی ئو وتی تدای، ئو زنجیرە دراما كۆمیتییی توركیا، باس لـــ پیوەندی خۆشویســـتی (نور و موھنـــد) دەكات ك چندین رووداو و كشـــی دیكی كۆمیتی .كویستیخۆش لسم نراوە بلكدراماك لـــ پاوانیتی ســـرەكی ھردوو كاراكتری بـــ توانا (نور و

موھندە).نور، ناوە راســـتقینكی "سونگول ئودەن"ە، ك ل سای ١٩٧٩ لشاری دیاربكـــری باكـــووری كوردســـتان لدایكبـــووە (وات ســـونگول ئۆدەن زنجیرە لـــ كـــوردە). بڕەچك درامای نور (ســـونگول ئۆدەن) توانی ببین ســـرەكی كاراكتـــری رۆی و، ژمارەیكی ئجـــگار زۆری بینر ل سرانســـری جیھانوە بۆ خۆی رابكشـــ لڕگی سرنجاكشـــی بـــژن و بـــا و نوواندنكی جوان و نیگا گۆڕینوەیكی رۆمانســـییان و عاشـــقان، توانی ب ھموو بینران ،یشتنكگیل ك لموو شتھ ،ب ،ویســـتی و وەفادارییـــخۆش لـــ ،كاندایزانخ كۆكردنـــوەی لـــ و درامایـــوتنی نـــور لـــركســـبڕادەیك كـــ خریك مردەكی، لدوای بینینی دراماك ل سرانسری جیھـــان و ھبوونی ھنـــدێ گرتی رۆمانسی ناو دراماك، غیرەی لبكات و كشی تاڕادەی لكترازانی خزانی

لگڵ مردەكی لبكوتوە. یكی دیككویـــش ید، ئنـــموھلو كاراكترانی ك رۆی ســـرەكی بھاوشـــانی و ل برامبر (نور)دا، دەبین. موھند ناوە ئســـییكی (كیڤانـــج تاتلیتوگ)ەو، ل ســـای ١٩٨٣ لـــ خزانكی ھـــژار و پنج (ئدەن)ی، وتی مندای لشـــاری دایك بـــووە. واتا نور كتوركیـــا لمعشـــووقتی ل دراماك چوارساڵ ورەترە، كد گنموھ ن لـــمتب ،یكـــی گرنگی دراماكنش الیمئچونكـــ سیناریســـت و دەرھنـــرە كوردەكان تا ئســـتاش وا راھاتوون، بردەوام پیوەندیی كۆمیتییكانی ناو دراماكانیـــان رەنگدانوەی واقیع بـــت و تمنی پیاوەكـــ زیاتر بت لـــ ئافرەتكـــ، بم لـــ زنجیرە درامای نوردا، ئوە پچوانی ئوە

كوتۆتوە.موھند ل سرەتادا، خونی ژیانی ئوەبوو كـــ ببت ب یاریزانی تۆپی باسك و ســـوود لبا برزییكی ببین و ل چندیـــن یانی ناوداری بتایبتی یاریكـــردووە، توركیاش ی ھاتۆتكزانڵ خگوەی لپاش ئ ل كیزیكردووە لنبۆڵ حســـتئیانكانی ئمریكا یاری بكات. بم بھۆی پكان لیك ل یارییكاندا تا ھتای زینـــدە بچاڵ دەكرێ ئو خونی (كیڤانـــج). پاش ئاوابوونی خونـــی كیڤانج وەكـــو یاریزانكی نودەوتی تۆپی ســـبت، میلی كوتۆت ســـر بواری فاشن و جل و برگوە بـــ تایبتیش با برزی و لو بوون یارمتیدەری قۆزییكی

بوارەدا. وەكو ل گۆڤاری ھفتنام ئاماژەی بۆ كـــراوە، موھند (كیڤانج) لرەدا رۆـــی دایكـــی دیار دەبـــت ك چۆن و لكردووە پشـــتگیرییكی گورەی ھانیداوە زیاتـــر رۆبچت ناو دنیای جـــل و برگوە. پاشـــان ل ســـای ٢٠٠٢ ل تمنی نۆزدە سایدا كیڤانج ب باشـــترین مۆدلی نمایشـــی جل و برگ لـــ جیھاندا ناســـرا، دوای ئوە دەچت فڕەنسا و ل ئاژانسی (سكس) واتا (سركوتن) كاردەكات تـــا ئوكاتـــی یكمین چانســـی نوواندن لـــ زنجیرەكانی تلفزیۆن روەھا لت. ھدەب ســـترجبۆی ب(٢٠٠٢)ەوە، لگڵ ئرزائكین سای شاجوانی جیھانی بۆ ســـای (٢٠٠٢) و ئكتـــری ریـــكالم و زنجیـــرەی تلفزیۆنی دەژیت. كیڤانج (موھند) دواكاری ھونریشـــی زنجیرەیكـــی

تلفزیۆنیی كـــ برھمی (٢٠٠٧-(منكـــش بناونیشـــانی ٢٠٠٨)ە، ئیـــل خلیل) لـــ رۆی ســـرەكی (خلیل) بناوی بۆســـنی گنجكی داوی خۆشویســـتی تـــودەك ككچكی توركوە. ھروەھا (موھند) ل درامـــای نوریش ك زنجیرەی لسای (٢٠٠٥) لوتی توركیا برھم ھاتووە، دوای دۆبالژكردنی بۆ ســـر وتنركو ســـرەبی و ئزمانـــی عگورەیـــی ل سرانســـری جیھان و بتایبتیـــش لجیھانـــی عرەبی ناوە، وای لدەســـتیھو ئیسالمی بموفتی سعودیا كرد ك فتوای راگرتن و زنجیرە درامایرامكردنی ئـــو ح

رابگینت.موفتـــی گشـــتی ســـعوودیا (شـــخ عبدولعزیز بن عبدو ئاڵ شخ) نخواســـتراودا، كاردانوەیكی للدوای ئو ســـركوتن برچاوەی زنجیرە دراماك ك ھـــر ل كنای پخشدەكرت!! ســـعودیش (MBC) و زنجیرە درامایرامكردنی ئفتوای حبڕگیكی راگیانـــدوو توركییی ئاماژەشـــی وەســـفكردوو الدەری بوەكرد ك ھر كناك پخشـــی بـــكات، ئـــوە ئیعالنكردنی شـــڕە لگڵ خودا و پغمبری خودا. لو فتوایی ك رایگیاندووە و لزۆربی ســـایت عرەبی و ئیسالمییكانیشدا سعوودیا گشتی موفتی بوبۆتوە، كـــ ،توركییـــ وفیلمـــت:ئدەو خوندوومانتوە سیرمانكردووە و بیستوومان "فیلمكی تاوانكاری و قزەوەن و خراپ، نابت ھیچ كسك تماشـــای بكات، چونكـــ خراپ و فســـادی و رووخاندنـــی ئخالقـــی

."دایتلـــ دوای فتواكی موفتی ســـعودیا، موفتی وتـــی كوتیش دتـــ وەم و دەنگـــی خۆی دەخات پـــاڵ دەنگی

دەب " :ی ســـعودیا و دەكموفتی ـــت و كاری پبگیر فتواك ز لـــربكرت". شایانی باس سای پاریش زنجیرە درامای كوردی (ئاریا) لژر فشـــاری زانایانی ئایینی كوردستان وەستنراو لدوای چند ئقیك، دراماكـــ پخشـــكردنی لـــ كنای

ئاسمانی كوردسات راگیرا.ئم ل بدرخـــان، چند بینركی دۆبالژكراوی عرەبی درامای زنجیرە (نور)مان، ل كوردســـتان، سبارەت رەتاش "شندوواند. ســـ دراماك بئازاد" خوندكاری زانكۆی سلمانی، گوتی: زنجیرە درامـــای توركی (نور) زۆر سرنج راكشـــ ل رووی جل و برگ و ژیان و ناومای ئكترەكان، بـــو ناوەڕۆكیشـــوە، لـــرووی یوەندییتوركیـــش پ ی كـــیـــپكۆمیتییكانیان رۆژھتی زیاتر، یوەندییپ ل یك ھنزیكیی بۆیمســـلی و كۆمیتییـــكان عیشـــق و داب و نریت و كلتووری كـــوردەواری و دراما توركییك. " من درامانووس م خۆزگندە دەر ھھكوردەكانیش بیانتوانیبای ب ھمان شـــوەی درامای توركی (نور) درامای كوردییان پشبخســـتای و كوردیش

ك بووایسی ھد كس كاســـتی س.وە كاریان بكردابووایكیب

ھروەھا "زولیخا مھدی" خوندكار لـــ زانكۆی دھـــۆك، ئویش گوتی: ئز دەبینم ك درامای مكســـیكی و، وتانی دیكـــی ئمریكای التینی، ل كوردســـتان رەواجیـــان پیداكرد ھر لـــ ســـرەتای نـــۆوەدەكان و

من ئـــوكات راپڕینوە، لـــدوای ئـــوەم ب بیـــردا دەھات كـــوا گر كورد پۆژەیكی ھبووای بۆ زمانی ســـتانداری كـــوردی، دەیتوانی ھر لـــدوای راپڕینـــوە لرگی دراما مكســـیكییكان زمانكی ســـتاندارد ل سرانسری دروستبكات، چونككوردســـتان خكی سیریان دەكرد، حكوومتی رۆشـــنبیری وەزارەتـــی دوو دەیتوانی، كوردســـتان ھرمی تیمی دۆبالژی ســـۆرانی و كرمانجی ل سرانسری دروستبكات، چونككوردســـتان خكی سیریان دەكرد، حكوومتی رۆشـــنبیری وەزارەتـــی دوو دەیتوانی، كوردســـتان ھرمی تیمی دۆبالژی ســـۆرانی و كرمانجی دروســـتبكا و دراماكان ل ســـۆران، ببادینی دۆبالژبكاو ب پچوانوەش ل ناوچكانی بادینان دۆبالژی سر وكاتوەزاری سۆرانی بكرابان، ئشھم خكی بادینـــان ناچار دەبوون ك ســـۆرانی فربـــن و تبگن، ھم ل ســـۆرانیش خكی فری بادینی دەبوون، بم من چیبكم ك ئم تا

.مان نییرنامستا بئو دەب بـــردەوام زولیخامھدی، دەـــ: تنھا ئم برنام و پالنمان نیی ل داڕشـــتنی ســـیناریۆی دراما ئاك حكومتی ئوەتا كوردییكان، پارتـــی توركی دەیوت ب نھجكی عیلمانی ئیســـالمی بگڕتوە بۆ ناو كۆمـــگای ئیســـالمی و ســـردەمی عوســـمانلی زیندوو بكاتوە، ئگر ین، راســـتبك یری دراماكـــســـ كی عیلمانیانوازش درامای(نور) بدراماكـــی نـــاو پیوەندییكانـــی خســـتۆتڕوو، بم لگڵ ئوەشدا ل زۆربـــی ئقـــكان ژنی لچك بســـر دەبینرێ و بشكی زۆریش ل ئكترە پیاوەكان ســـرو ڕیشیان

برداوەتوە!!

ھروەھـــا ئگـــر ســـیری درامای سوری و میســـری و ئرانی و ھیندی بكین، دەبینین ھریك و مبست و ئامانجك لـــدوای دراماك خۆی مس داوە، درامـــای ئرانی بۆالی خواو ئیســـالم مـــرۆڤ باكش دەكا و مزھبی شـــیعگری ئیســـالمی بـــ بینری ســـوننی ئاشـــنا دەكا، كان بـــروەھـــا درامـــا ســـورییھشـــڕانگزی مژووییكان، تایبت دەوتی عوسمانلی و ئو سردەمی ســـوتانكان بڕووە ناشیرینكی وەی كل جگ مپیشـــان دەدات، ئكشـــ كۆمیتییـــكان ئاوزانی كۆمیدیـــا دەكات لـــ دراماكانیـــان. دراما توركییكان، جاران جوانكردنی ســـتاش لتی توركی و ئعیلمانییدرامای (نور) جوانكردنی ئیسالمییكی عیلمانـــی مۆدرن، ھروەھـــا دراما میسرییكانیش ب رەخنی بنیاتنری سیاسی و كۆمیتی دەستیانپكردووە ل ردەوامن، جگستاش بو تاوەكو ئدراما زنجیرەییكان، فیلمكانیشیان ھر لســـر ئـــو شـــوازە برھم دەھنن، وەكو (ســـفارە فی عیمارە ھروەھا یعقوبیـــان)، عیمارەت و ھیندییكانیش لرگی فیلمكانیان

ھردەم باس ل توـــژی خوارەوەی وە بســـتنن و دەیبگا دەككۆمكشـــ كۆمیتی و سیاسییكانی ئو وت، بم لدواســـاتی ھموو فیلمكان ھردەم سروەری بۆ یاسا

دەگڕننوە.لـــ كۆتاییـــدا، زولیخـــا مھدی، قوتابـــی زانكـــۆ لدەھـــۆك گوتی:

ك لوا رۆژدەخـــوازم كـــ خۆزگـــوەكو دراماكانمـــان ئمـــش رۆژان دراماكانی ســـوری و ئرانی و توركی بھز دەبوو، لدواوەی ســـیناریۆی ترح بۆخكی شـــتكیان دراماكان دەكرد، نوەكو مبست تیاندا تنھا

كوشتنی كاتی بینری كورد بت."ھمـــزە حوســـن" فرمانبركـــی بانككی حكوومیی و ئمیش سبارەت ب زنجیرە درامای توركی دۆبالژكراوی عرەبی، بوجۆرە سرنجكانی خۆی نیشاندا: درامای توركی نور سرباری ئو سركوتنی بدەستی ھناوە و وەكو دەن ژمارەی ئقكانی (١٠٠) زنجیرەی، نابـــ ببت ھۆی ئوەی ك ئم درامای كـــوردی ب چاوكی نزمتر ســـیر بكین، زنجیرە درامای كوردی (ژا) ل ھشتاكان و لدوای (ممی درامای زنجیرە راپڕینوەش ئاالن)ی ناسر حســـن و دراماكانی

حوسن میسری و (گردەلوول)ی جلیل زەنگنو (ب سرپرشتان)ی ئمیر تھا ل دراما ھرە سركوتووەكانی كوردی بوون. ھمزە حوسن ھۆكاری ســـركوتنكی درامـــای نوری بۆ سیاســـییكان مـــگ ل بشـــك گڕانـــدەوە، ئو وتـــی: درامای نور لـــ توركیا لســـای (٢٠٠٥) برھم ھاتووە و ك پخشـــكرا ل ھفتی یك كاتژمر، واتا یك زنجیرە بو دەكرایوە، بم كنای یك و چواری mbc شوان زنجیرەیك لدەدەن و پاشان دووبارەشی دەكنوە، ئمش ت كد وەیك نزیكبوونیو لبۆ ئپاش ئوەی پارتی داد و گشـــپدان گیشـــت دەســـت لـــ توركیـــا، پیوەندییكانی توركیا و ســـعوودیا زیاتر لســـر بنچینی برژەوەندی ھاوبش دەڕوا ب روە؟؟! ھربۆیش كناكی عرەبی ك بپارەی سعودیا بڕوە دەچت ئو گرنگیی زۆرەی دا ب دراماك ك لناو خودی توركیا ئو

گرنگییی پندرا.وەكو ئیســـماعیل ئمل ھروەھـــا بینركـــی بردەوامی نـــور، گوتی: دراماك باشـــییك و خۆشـــییكی لوەدایـــ كـــ ھمان ئو كشـــو بب ریككوردستان خ ی لگرفتانب كلتوور لوێ پیشاندەدرێ، واتا مرۆڤ بـــر لروودانـــی كارەكان و ئاۆزی پیوەندیی كۆمیتییكان ئـــاگادار دەكرتـــوە ك ژیـــان ئو

شتانشی تدا ھی!؟ھروەھا "ئیلھام یوسف" خوندكاری ئویـــش ســـحددین، زانكـــۆی لبـــارەی دراماك گوتـــی: من وەكو بینركی زنجیرە درامای دۆبالژكراوی عرەبـــی "نور" ب زنجیرە درامایكی شمئ ھر دادەنم، سركوتووی وایكردووە لھموو الیكی ئمشارە ئم ئكترەكانی ناوی گوبیســـتی درامای دەبیت. ئمش وا دەگینت

.یكی كوردی زۆری ھربین كئمی كـــورد لبرئـــوەی تاوەكو دراماكانمـــان زنجیـــرە ئســـتا رز ككی وابئاســـت یشـــتۆتگنســـرنجی بینـــری كـــورد بۆخۆی نامان بردۆتوە پرئبل ،شرابكبر زنجیرە دۆبالژكراوە مكسیكی و

عرەبییكان. ببۆچوونـــی من بینری ئو زنجیرە درامـــا توركیی زیاترە لـــ زنجیرە بۆئوە ھۆیكشی مكسیكییكان، م زنجیـــرە توركییوە ئتـــڕدەگســـوودی زیاترە، لبرئوەی زیاتر كلتوری رۆژھتـــی پیەو دەكات، ئمـــش زۆر نزیك لكلتوری ئمی یوەندییـــپ كـــورد، بـــۆ نموونـــكۆمیتییكانی نـــاو ئم زنجیرە توركییـــ ب زەقـــی دیـــارە، وەكو پیوەندی نـــوان دایـــك و باوك و خوشـــك و براو ئامۆزا، تیایدا بدی دەكرت، ك ئمش زیاتر سرنجی

ئمی راكشاوە. بـــم لزنجیـــرە مكســـیكییكان ك كلتـــوری رۆژائـــاوان، زۆر دوورە لكلتـــووری ئمـــی رۆژھتـــی،

لبرئوە ھرچندە بینری كوردی زۆری ھی، بم سوودكی ئوتۆی

.نیی مبۆئ"ئیلھام یوســـف" دە: جگ لوەی لكلتـــوورەوە لك نزیكیـــن، بم ھندك ھـــۆكاری دیكش وایكردووە كـــوا ســـرنجی بینر بـــۆالی ئم درامای راكش، ئویش ھبژاردنی ئكترەكان لڕووی كســـایتی و ھروەھا جوانی و ھســـوكوتیان ئكترەكان، لالیكی دیكش جۆری نبژاردنـــی شـــورگ و ھجلوبـــخۆشـــكانی توركیا كـــ ھمووئم وەی كھـــۆی ئ تبوون رانفاكت .شر بۆالی خۆی رابكرنجی بینسئوەی ك واشـــی كـــردووە بینركی توركیی م درامایـــردەوامـــی ئـــببـــم و، رۆژ نبت دووبارە ســـیری نكم، لبر ئوەنیی ك كاتكانی خۆمی پ بسر ببم، بكو لبر

ئوەی سوود لالین باشكانی ئم درامای وەردەگـــرم و ھروەكو چۆن كســـایتییكانیان و ھسوكوت ـــدەدەم ســـوود لوـــزن، ھدەپاركسایتییكان وەرگرم و وەكو ئوان

ھسوكوت بكم. گوتی: یوسف ئیلھام لكۆتاییشـــدا ھیوادارم دەرھنرانی كوردیش ھوی ننیوا درامای كوردی بگوابدەن كئم ئاســـت برزە كوا بینری كورد بۆالی خۆی رابكشـــ و ببشـــیان نكات ل زنجیرە درامای سركوتوو، چونك ئمی كوردیش ھیچمان لوان كمتر نیی، بكـــو ئكتری لوان بھزترمـــان ھیـــ كـــ دەتوانت ،م ئاستئ تنیدرامای كوردی بگئم كارانـــش ببـــ جیاوازیكردن لنوان شارەكانی كوردستان، بكو بیكوە كاربكـــن بۆئوەی درامای

كوردیش بگات ئاستكی برز. ھروەھـــا ئـــوەی گرنـــگ بـــت و ســـبارەت ب زنجیـــرە درامای نور نگوترابـــت، ھبوونی ئو بینرە زۆرەی دراماكی لوتانی عرەبی، بتایبتـــی ســـوریا و لوبنـــان و فســـتین و ئـــوردن و ســـعودیاو وتانـــی دیكی كنداو ك لســـر ســـیركردنی ئم درامای، چندین كۆمیتـــی و خزانـــی رووداوی لھمووشـــیان لكوتۆتـــوە، كاریگرتر بـــم درامایـــ، بینری ھموو ئو سربارەی ستینییلفناكۆكیی سیاســـییی سر دەست لنوان فتح و حمـــاس لالیك و، فســـتین و ئیسائیل لالیكی دیكوە، لسر دارو بردی، دوكان و ســـوپر ماركتكانی ناو بازاڕ و رەنگدانوەی كۆنكانـــدا، كوچو زۆربی ،رەوەیسب نوری درامای كچان و كوڕانیشیان ل ھسوكوت و جلوبرگدا، تسریحی قژو مكیاجدا

السایی نور وموھند دەكنوە. لوتـــی دیكـــوەش، لالیكـــی توركیا ئو كۆشـــكی كـــ دراماكی ھاتـــووەو شـــونی برھـــم لـــبیكگیشـــتنی نـــورو موھنـــدە نرخكی ئستا گیشتۆت"٧٥ملیۆن یۆرۆ" شـــاینی باس، ئو كۆشكی ك زنجیرە دراماكی تدا ونگیراوە، عبود محمـــد ناوەكی"كۆشـــكی فرۆشتنی برپرســـی .ندی"ییفئئـــم كۆشـــك كـــ بـــرای پاوانی دراماك"موھند"ە، دەت: تائستا نرخی كۆشكك گیشتۆت"٧٥" ملیۆن م كۆشكئ ،ژای گوتنیشیۆرۆ، ھسدو پنجا ساڵ لموبر محمد عبـــود لســـر كنـــاری رووباری بگومان دروســـتیكردووە، بۆسفۆرد لـــورۆژەدا ھرگیـــز ئوەی عبود ببیردانھاتووە ك ئو كۆشكی ئو ببت خای بیكگیشتنی وتكی لگڵ گشتیارە عرەبكاندا، ك بۆ بینینی ئم كۆشـــك رۆژان زۆرترین گشتیار سردانی بكن، كلدرامای نوردا بۆت ژوانگی نور و موھند و گۆڕینوەی نیگاو گفتوگۆی عاشقانو

رۆمانسییكانیان.

درامای نور ل نوان ھونرو سیاستدا

ئو كۆشكی دراماكی ل برھمھاتووەو، نرخكی ئستا گیشتۆت"٧٥ملیۆن یۆرۆ

گرتیك ل درامای (سنوات الضياع)

ك لیگرتدرامای نور

شۆستكانی ھولر بوونت گراج

بڕاستی جگای داخ ببرچاوی شارەوانی و لپرسراوان دوو گراجی راوەستانی ئۆتۆمبل ھی لسر كۆنی مزگوتی شخی چۆلی ھاوتی، رۆژنامی نووسینگی تنیشت شۆستكانیان سر راجانگ ئم خاوەنی ئۆتۆمبل، وەستانی شونی ب ــردووە كبڕاستی ئم دیاردەیكی ناشیرین. ئوەی شاینی باس شونی پارككان رووبرییان بۆ نشیاوە ــا وات تناپڕت ١٠٠م٢ لبڕز ویستپ بۆی ئۆتۆمبل. وەستانی لم بكات بدواداچوون ھولر پارزگاری لپرسراوانی لگڵ لپرسینوە دیاردەیو چونك بكات، یناوچ ئــم شــارەوانــی ئم بكارھنانی ل شارەوانی بدەنگی پرسیارك چند ناو دەمانخات شۆستان ویستش پم پرسیارانشتنی ئھو، بۆ ننھین ئم شۆستان بكاربن بۆ وەستانی

ئۆتۆمبل. ھاوتییك

سیاسیژمارە (١٠١)ی ئابى ٢٠٠٨/٨/٨

3خرمانانی ٢٧٠٨ی كوردیوەیش

رۆژنامنووسكی بدبختمناوبانگ دەركردنز لزۆرم ح

دۆست و دوژمن دەزان، ماوەیكی رۆژناموانیم كاری خریكی زۆرە و تائستا دەیان و سدان، وتارو دیدارو ھواڵ و ریپۆرتاژم ســـازو ركخســـتووەو ئامادەكـــردووە، نووســـیوە، بـــم نازانـــم بۆ؟! ھرچی دەكـــم و دەكم ناوبانگ بخۆم تا لشـــونان دەرناكم، نم، من"محمد گۆران"م، كس وا مســـلیش ئو نامناست. ھستدەكم كرۆشـــتووم، مشكی بـــۆ دەروونیشـــی ئاســـواری

دروستكردووم. بۆی لتانناشـــرموە، ماوەیك برلرئیســـتا، واھات بخیام، ئاگـــر ماكـــم لنیوەشـــودا تبردەم، دواتر ھرخۆم گوتم: جا بم نیوەشوە ك دێ بھانامانوە، پاشان ئوە دامودەزگاكانی ئاسایش ھاتـــن رۆژنامنووســـكانیش و بۆماوە، خۆ من كابرایكی ھندە بدەم و پ نیم سرچیغیان ببم، بۆی لوانی ماكشم تیابچت

و ئابوشم بتك؟!. ئمجارە گوتم نـــا، بیانییكیان ھاوارو بۆخۆشـــم دەچمم بدەیكدەم: راگیاندن، دامودەزگاكانی دەمامكدار ئمشو چوار چكداری ب ســـیارەیكی مكزەمین منیان كی نادیار رفاند"كنرەو شـــوبوابزانم شونك كۆمگای سبیران بوو" لدوای لدان و كوتانكی زۆر دەیم ســـپھۆش چووم و تا ئلئاگام لـــم دنیای نمابوو، دواتر دیســـانوە بیرم كـــردەوە، گوتم: ت! چونكرناگروەشـــیان ســـئرۆژنامـــو و، ھولریـــم مـــن كركووك و سلمانی گۆڤارەكانی كواھ ك بـــو ھیـــچ گرنگیینادەن، رۆژنامكانی الی خۆشمان نازانن شتی بچووك گورە بكن و بخووری. دەبتوە ل ریسكم جگ لمانش، قابیل ئم شـــارە دوو پیاوی عاقی تدا نبت، بن: كابرا تۆ چۆن لـــدان و كوتانكت بۆكـــراوە، گـــر ھیچ شـــونكت نشـــكاب، خۆ چوار پیاو نوەك ب قۆنداغ تفنگ، گر بگسك و خاولیـــش، زەالمـــ بكوتنوە شـــونكی لشـــی ھـــر زامـــدار

دەكن"راسستیشدەكن". فیكرەیكـــی بـــرد، خۆمھنـــاو زۆر باشـــترم بۆھـــات، دەـــم: بـــم ژمـــارە موبایل ھڕەشـــی ژمـــارە لكـــردووم، كوشـــتنیان موبایلكی دایكیشم دەدەم ب دام و دەزگاكانی ئاسایش و سندیكای نووســـانی كوردستان، برۆژنامدایكیشم دەم: ئگر تلفۆنیان بۆ كـــردی و گوتیان شـــتكی ئاوا ھی؟! تۆش ب: ئرێ وە، پیاو نبم ئگر ھشـــتم تا ھفتیكی دیك ئو كوڕە نانی كرت بكات!.

دوو دەستی ئمانیلدنیـــا دەنگـــی دایـــوە، چند پزیشككی ئمانی، سركوتنیان دەست دوو لچاندنی بدەستھنا بـــۆ پیاوكـــی ســـرووی تمنی پنجا ســـای، ئم پیاوە ھردوو پیاوەكی دیكش نبـــوو، قۆی وەفاتكردنی، رلـــب كاتژمرك وەسیتی كردبوو ھردووقۆی بۆ پیاوە ب قۆك بت. بڕاستی ئم ھنگاوە، ھم سرسوڕھنرە،ھم پیاوەتییكی گورەیك لشان و بای ھموو كسك ناوەشتوە!. بم مـــن بیرم لچند شـــتكی دەمگـــووت: دەكـــردەوە، دیكـــئگـــر من ب قۆڵ بـــووام و ئوە بســـر منداھاتبووایـــ، خـــودا ترسی دوو دەستو لش ،عالیممردوو كابـــرای ترھیمكراوەكانی

خوم لندەكوت!. شـــتكی دیكـــش، باشـــ رۆژی دەچتوە دەســـتان ئو حشر، الی خاوەنكی، یا ھر بۆ ئوەی دووەمیان دەبت! بم واپدەچت ردوو پیاوەكـــوەی ھـــرئـــبلكافرن، ئم مســـلی شـــتكی گرنگ نبت، چونك دەن: ئوان بـــرەو دۆزەخ دەبرـــن لـــڕۆژی حشـــردا؟!. بم ئگر وابت خۆ ئدیسۆنیش یك دەبت لو رەوە م، باشت باوەڕ ناكق ،مرۆڤانئدیسۆن نبووای، خۆ ئم بم ر دنیا بســـل رمـــای ھاوینگزندیتی چاوان ئاگرمان تبردەبوو

لگرمان!!.

محمد گۆران

حیكمت نامیقكۆمیتی دیاردەیكی خۆكوشـــتن فـــرە رەھنـــدە، زۆر الینـــی ژیانی مرۆڤ لخـــۆ دەگرێ، بواتای ئوەی خۆكوشـــتن رەنگدانـــوەی پكھات و ســـترەكتووری كۆمگای بگشـــتی، سرەتا با لو چند پرسیارەوە دەست پ بكین، وەك ئایا خۆكوشـــتن بۆ؟ فاكترە خـــودی و بابتییكانی ئو دیاردەی چین؟ چـــی فاكترك رۆی گرنگ دەگێ ل پرەسندنی دیاردەی خۆكوشتن زانایانی بواری سۆسیۆلۆژیا چۆن ســـیری ئو دیاردەیـــ دەكن؟ ئاشـــكرای ل ئســـتادا خۆكوشـــتن بۆت دیاردەیكی بربو بشـــوەی نریتكـــی كۆمیتـــی مرۆڤـــكان و دیاردەیئ ن. واتـــی دەكجبج ،نســـا مرۆڤكان بۆتكلتوورك، مانگان، رۆژان دووبارەی دەكنوە، ھریك و برگا و شوازی جیا جیا كان بلناســـنجامی دەدات، كۆمئتایبتـــی ئوانی لـــو دیاردەییان كۆیوەتوە ئاماژەب تمن و رەگز و كـــش و ھوا و بارودۆخی ئابووری ككن. دۆركھایم یربازی دەكو ســـلوانی كدەت رژەی خۆكوشـــتن بوەی كمتر لژن كسی بو كنلژن، وات ئوانـــی كرەبنن زووتر

پنا بۆ خۆكوشتن دەبن ل برامبر ئوانی كوا ھاوسرگیرن، ھروەھا یوەندییڕووی پی لـــوانت ئدەگۆشـــگیرن كۆمیتییكانـــوە یوەندییپ ی كـــوانـــزۆرتـــرە لو بھـــزن كۆمیتییكانیـــان تكن، لـــرەدا ئم بواری ئوەمان نییـــ بدرژی باســـی بۆچوونكانی زانایانی سۆســـیۆلۆژی بكین لسر خۆكوشـــتن، چونك ئوە پویســـتی بـــ لكۆینوەیكـــی دوور و درـــژ ھی، ئم ب كورتی ئاماژە بچند فاكترك دەكین كـــ رۆی گرنگیان

:و دیاردەیندنی ئرەسپ ل یھكمـــی ئابـــووری، بارودۆخـــی -١داھـــات و خاوەندارتی و دەســـتكوتی ئابووری و بكاری و جیاوازی گورەی چینایتی وای كردووەك خككی زۆری كمدەرامت رووبڕووی ژیانكی سخت بتوە ل ئنجامدا پنا بۆ خۆكوشتن دەبات، بـــكاری و جیاوازی چینایتی بڕای من گرنگتریـــن فاكترە ك رۆی

مزنی ھی ل برەودان ب خۆكوشتن. ـــك لخۆشـــی دەروونـــی: زۆر٢- نزانـــاكان ئاماژە بـــ دڕاوك و ترس و گۆشـــگیری دەكن كـــ رۆی خۆی خۆشیانو نخۆكوشـــتن، ئ ل یھ

زۆربیـــان برھمی ژینگ و بارودۆخی ،تی و ئابووری و سیاســـیییكۆمكب گومان ب بشكردنی مرۆڤ لمانا ئابووری و سیاسییكان، وادەكات مرۆڤ تووشی ترس و دڕاوك بیت، ھروەك پروەردە و چۆنیتی خراپ پگیاندن و ب كۆمیتی نبوونی مرۆڤ وادەكات

مرۆڤ پنا بۆ خۆكوشتن برت.٣- گندەی سیاسی و ئیداری.

دۆركھایـــم ل یكك ل تكســـتكانی ك لكی وە دەكات كـــئامـــاژە بـــ ل بریتیی پانرەكانی خۆكوشـــتن، گندەـــی كۆمگا و سیاســـت، دزی كـــردن و بردنی ســـروەت و ســـامانی خك ل الین دەســـتی سیاسییوە دواتر چاك نبوون و ریفۆرم نكردن و مانوەی دەســـت وەك خۆی دیاردەی

خۆكوشتن زۆردەكات.٤- نبوونی ئیرادە.

ژیـــان تا ئـــو كات جوانـــ ك مرۆڤ و كاتت، مرۆڤ تـــا ئبئیـــرادەی ھبھزە ك ملمالن بكات ل پناو مانوە و پشوتندا ك خاوەن ئیرادە بت، بۆ مبســـتی زاڵ بوون بســـر قیران و ئاۆزی و ناخۆشییكان، بم گندەی و بـــكاری و گۆڕان كت و پ و خراكان وایان كردووە ك مـــرۆڤ ئیرادەی تك

گرێ، بۆیوە نی مانرگو ب بشـــكزۆرجار پنا بۆ خۆكوشتن دەبات.

٥- گۆڕانـــكاری و مامكـــردن لگڵ گـــۆڕان دیاردەیكـــی حتمیـــ ھـــر ك وەیـــم گرنـــگ ئروودەدات، بـــبوپـــڕی وریاییـــوە مامی لگڵ بكین، وەختـــ دیاردەیكی نوێ دت بۆ شـــونك ك ئـــو دیاردەیی تیادا بوونی بر وات ل غیابی ئو دیاردەیدا دەژین، مرۆڤ پویستی ب ھۆشیاری و ئیداریكی زۆر ھی بۆ ئوەی تووشی

شواندنی بھاكان ننت.وەختـــ گۆڕانكی كتوپـــی دێ و روو ل وتك دەكات، كۆمك شـــواز و

نریت و بھای كۆمیتی تازە لگڵ خۆی دن و تكوی بھاو نریتكانی

دیك دەبت.٦- نبوونی ئازادی شخسی:

نبوونی ئـــازادی ب ھموو شـــوە و جۆرەكانـــی و دواتـــر ب بشـــبوونی مرۆڤكان ل مومارەســـكردنی ئازادی و حـــز و ئارەزووەكانی وادەكات ھیچ تروسكاییك شك نبات، بۆ بدیھنانی حز و ئارەزووەكانی ك بشكی زۆری ئـــارەزووەكان غریزەكانی مرۆڤ پك مومارەســـ بوونی ئازادی لت، نندكردنی ئو غریزان مرۆڤ برەو ھدر

دەبات وپنا بۆ خۆكوشتن دەبات.

بۆچی خك پنا بۆ خۆكوشتن دەبات

كازم عومر دەباغئنجوومنـــی ھبژاردنـــی یاســـای ممشـــرۆژی سل ـــزگاكان كـــپارپســـندكردنی بیـــاری ٢٠٠٨/٧/٢٢ز لسردرا لالین ئنجوومنی نیشتمانی عراق. ئم یاســـای ب شوەیكی زۆر راشـــكاوان پشـــل كردنی دەستووری پوەدیارە. چونك ئوانی ك دەنگیان لسر پسندكردنی ئو یاسای داوە (١٢٧ نونرن) ك نیوەی ئندامانی پرلمان ناكن. بۆ پســـندكردنی ھر یاسایك ل پرلمان دەبـــت ٥/٣ی ئندامانی پرلمان دەنگی لســـر بدەن. ناكرت دەســـتوورك ك (دوازدە ملیۆن) كس دەنگی بۆ دابت. پرلمان یاســـایك پیادە بـــكات و بیاری پســـندكردنی لسر بدات ك ببتھۆی زیانگیاندن و پچ پچكردنی یكیتی خاكی عراق بۆی بپی ماددەی ١٣٨ ل دەســـتووری ھمیشیی عراق، ســـرۆك كۆمار و دوو جگرەكـــی بۆیان ھی ئم پرۆژە یاسای رەت بكنوە و رەتكردنوەشی ج بجكرا لالین سرۆك مام جالل

تابانی.تنھا كـــورد دژی ئو یاســـای نبوو ی كوانكانیش ئكو برا توركمانببایـــخ دەدەن ب یكیتی خاكی عراق دوابدوای ھر وەرگرت ھوســـتیان سندكردنی یاسای ٢٤ دەستیان كرد بپرپوان دژ بو یاسای وەستان لخای

یكموە تا خای حوتم.پویســـت پرۆژە یاســـای ھبژاردنی پارـــزگا و قـــزاو ناحیـــكان دەنگی بپی یاساوە لسر بدرت ك ھموو الینكانی ناو ئو شارەی پ رازی بت. ل بگیكی ناو ئو یاسای ھبژاردنی دواخســـت كركووك پارـــزگای لـــبۆ كاتكـــی نادیار ك دەبـــوو كاتكی دیاریكراوی ھبووای. بم لسرجم پارزگاكانـــی عراق ھبژاردن ئنجام دەدرـــت، جگ ل كركـــووك نبت، ك ئـــوەش خۆی ل خۆیدا فو فلكی دیكی دژ بـــ گورەتریـــن پكھاتی عراق ئنجام دەدرت ك ئوەی گلی

كوردی زۆر لكراوە.بپی ئو یاسای پۆستكانی ناو شاری كركووك برژەی ٣٢٪ دابش دەكرت بۆ ھرس نتوە سرەكییكی ناو ئو شارە ك (كورد و عرەب و توركمان) و رژەی ٤٪ بـــۆ كلد و ئاشـــوورییكان

دەبت.جگ لوان لـــ بگیكی دیكی ئو یاســـای باس لھنانی ھزی پۆلیس و ســـوپا دەكات ل خوارو و ناوەڕاستی عراق بۆ شـــاری كركووك بۆ ئوەی ئاســـایش لو شـــارە لدەســـت كورد وەربگیرتـــوە. دوای ئـــوەی ك ھزە كوردییكان ســـدەھا شـــھیدیان داو ئمنییتی ئو شـــارەیان ســـقامگیر یـــان لككی خروماكـــردوو ســـ

تیرۆرستان پاراست.راســـت (گـــۆردن بـــاون) و (كرۆكر) سردانی ھریك لو بڕزانیان كرد بڕز سرۆكی كۆماری عراقی فیدڕال و سرۆكی ھرمی كوردستان. ب مبستی

ھبژاردنـــی یاســـای پســـندكردنی پارزگاكان، بم نك بو شـــوەیی ك مشھدانی دایشتووە. پسندكردنی یاســـای ٢٤ بوو بھۆی نارازی لیستی لیســـتی و كوردســـتان ھاوپیمانـــی ئنجوومنی و ئیســـالمی یكگرتووی بای ئیسالمی و جگری سرۆك كۆماری عراق بڕز (عـــادل عبدولمھدی) و ھندك ل خمخۆرانی دیكی یكیتی خاكی عـــراق. نـــارازی بوونـــی ئو الینان وای كرد یاســـاك رەتبكرتوە بۆ ئنجوومنـــی نونرانی عراق بۆ پداچوونوە و دەنگ لســـردانوەی بۆ ئوەی ھموو الینكانی تدا رازی یاســـایكی پرۆژە تپڕاندنی بكرت. رانی چونكگای نیگج وھا بوو بـــئ ما سیاسییی دەستوور و بنوانچپبنگۆڕەكانی پۆســـی سیاسی ئستای بژاردنیـــش لـــھ .یـــراقـــی نوعدیاریكراوی كاتكـــی دەبت كركووك ھبت نابت ب داواكاری و خواســـتی

الینكان بت.پرۆژە یاسای ھبژاردنی ئنجوومنی پارزگاكان كـــ دەتوانم بم ب پرۆژە (مشـــھدانی) فوفكی پ یاســـا پشلكارییكی (تواوی ماددەی ١٤٠)ە، بپی دەســـتوور نابت ھیچ یاسایك دەربچـــت ك دژ ب دەســـتوور و مافی مرۆڤ و خكی كركـــووك بت، ھر ئـــوەش وایكرد ئنجوومنی پارزگای رۆژی كۆبوونوەی لیكم كركووك م یاسایكارب یاریدا ك٢٠٠٨/٧/٢٣ ب

نكات.بم من لرەدا پمخۆشـــ راستییكی وەیـــویـــش ئڕوو ئمـــبخ دیكـــ

كـــ ئمریـــكا وەك پدەچـــت وەك خمخۆرـــك الینگری دۆزی كشـــی كـــورد نییـــ. تنھـــا وەك كارت كورد بكاردنت ئگرنا تۆ لو باوەڕەدانی ك ھیـــچ كس توانای ھیـــچ جوول و تو دەوئاگاداری ئ ب كی نیییاربزلھـــزەی ك ئـــوڕۆ لپرســـراویتی .دەســـتدایی لتو ووەبردنی ئڕب بـــ رابـــردوو ســـدەی ئزموونـــی میشھ كی دروستكردووە كییمتمانكورد دەخات ناو بازنی بیركردنوە و ب متمانیی. ئگروانیی چۆن كسكی وەك مشـــھدانی ك عرەبكی سوننی مام بازییف وەیو شب بزھملگڵ كشیكی چارەنووسسازی وەك

كركووك دەكات.ھر كاتكیش پشـــنیارەكانی نونری نتوەیكگرتـــووەكان كۆمـــی ئوە جبجكرا دیمســـتۆرا) (ستیڤان ھبژاردنكان لـــ كركووك دەكرت. كان پشـــت بـــبژاردنـــوكات ھئـــتۆمارگكانی ١٩٥٧ز دەبســـترت ھقی دەنگدان تنھا بوان دەدرت ك لناو ئو تۆماران تۆماركراون. یاسای ٢٤ی پیالنكی پارـــزگاكان ئنجوومنـــی نوی سرۆكی ئنجوومنی نونرانی عراق (مشھدانی) بوو ك بمردوویی

لبارچوو. ھـــر ھموو ئـــو كســـانی ك ئو بیركردنوەكانیان پیادەكرد یاساییان نتوەیی دەمارگیرانی و نییانشۆڤبوو. ھر نبووای رزیان ل ئیمزاكانی خۆیان بگرتبای و خۆیـــان ل كداری

!!...كردبایژوو نممن نام ئمان بعسین بم دەتوانم

بم رەفتار و ھسوكوتیان برانبر كورد بعســـییانی، ئگر ئوكاتی كـــ ئیاد عـــالوی و دوابـــدوای ئو (جعفری) ك سرۆك وەزیرانی عراق بـــوون دوای پرۆســـی ئـــازادی عراق بكردبای جـــب(٥٨)یان ج مـــاددەی ئوا ئمۆ كشـــك وا ئاۆز ندەبوو ماددەی ١٤٠ و یاســـای ٢٤ی ھبژاردنی دەھاتن پارـــزگاكان ئنجوومنـــی گۆڕێ و كشك ندەكوت بردەستی كگرتووەكان، بۆیوە یتی نكۆمدەتوانم بم پشینان راستیان گوتووە ك دەن (ختی خوار لبن سری گای

پیرە)...!! ویستتی سیاســـی كورد پركردایسدانیشـــتنی بردەوام ســـازبدات لگڵ و یاساناســـان و دیموكراتخـــوازان شـــارەزایان ھروەھا دەبـــت رەچاوی یك پارچیی خاكی عراق بكرت نك وەك مشھدانی و ھاوتاكانی ك ھوی لباربردن و پچـــ پچكردنی یكیتی

خاكی عراق دەدەن.لسردەمی بعسی لناوچوو چندین یاسای ھاوشوەی یاسای (٢٤) دارژرا، بم ب ئازایتی و لخۆبووردەیی ئو

میللت لباربردرا. ل عـــراق پرلمانـــی ھوســـتی داڕشـــتنی ئو یاســـای دژ بـــ ھموو بنماكانـــی توافـــوق و دەســـتوور و كۆمگـــی مدەنییـــ. مامكـــردن لگڵ پكھاتیكی سرەكی ل عراقی نودا بو شـــوەی شتكی زۆر سیر و ســـمرەی. بۆی دەبت سركردایتی كورد شـــوبكات بـــ رۆژ لـــ ھوی ركخستنوەی براستی بت بۆ ناومای

كـــورد. چونك ئـــوە زەنگی ئـــاگادار كردنوە بوو بۆ پشلكردنی مافكانمان ھرمـــی لباربردنـــی حكومتـــی و

كوردستان.دوژمنكان و نیارەكانیشـــمان ھست بناڕكـــی نـــاو مای كـــورد دەكن و بخای الوازی دادەنن بۆی پی خۆیان داواكاریی جبجكردنی ل گیردەكن

رەواكانمان.سركردایتی كورد دەبت ھوكانی بۆ جبجكردنی ماددەی ١٤٠ چ بكاتوە و پداچوونوەشی بكات لو رككوتنانی ك كردوویان لگڵ الینكان و ركیان

بخنوە. ی كوتنانككو رئ ویستوە پل جگدەیكن پرلمانی ل ئاگادار بكنوە، راق باس لكی وەك عتول چونكـــ روا ئاسان نییكی ھیمانی شـــتھاوپئوەش دەگڕتوە بۆ جۆری پكھاتی ئو وت، ركخستن و گونجاندنی ئو فاكترە ناكۆكان و نیاران ل سنووركی كـــراوی نودەوتـــی عراق دیـــاری كاركی ئاســـان نیی. جگ ل ھبوونی مزھبی شـــیعی لخـــواروو مزھبی سوننی لناوەڕاست. شـــتكی روون و ئاشكرای ئمۆ كورد زیاتر ھاوپیمانی یھ بی شـــیعزھرەبی مڵ عگلنك لگڵ عرەبی مزھب ســـوننی، چونكـــ عرەب مزھب ســـونییكان ئو واقیعـــی دوای پرۆســـی ئازادی عراقیان پ قبووڵ نیی ك دەســـتی ھشتا ســـاڵ حوكمی عراقیان لدەست چووە. وەك شتكی راست ھاوپیمانیش ھتا سر نیی. بگۆڕانی بیروبۆچوون و برژەوەندییكان و ھوســـتكان،

ھاوپیمانیش دەگۆڕدرت.ھر كاتك عرەب سوننكان بھردوو بای علمانـــی و ئیســـالمییوە ئگر نا لۆداھمی ئو راســـتییدانیان بعراقـــی نوـــی دوای رووخانی رژمی لناوچـــوو وەك داننان ب سیســـتمی فیدڕالـــی و مافی كـــورد و دان پدانانی ئوە، ئـــوكات كوردیـــش لروانگی برژەوەندی نتوەیی و چســـپاندنی سیســـتمی فیدڕالـــی و فرەحیزبییوە

سیری ئو بارودۆخ دەكات.ھر بۆیـــ پیالنی پیالنگـــران وایكرد ك ھاوپیمانیكی پتو لكوردســـتان دروســـت بـــكات چونك داڕشـــتنی ئو یاسای و پسندكردنی، مرامی سیاسی نالی وەش وادەكات كئـــ ،پشـــتلكوردییـــكان پداچوونوەی پل بكن نڵ الیگـــل ی كوافوقانـــو تبـــعراقییكان كراوە، چونك ئو شـــوە مامیی مشھدانی و ھندك الینی سیاســـی دیكی عراق ب دروستكردنی چارەنووسســـاز، ئوھا كشـــیكی ھیچ كاتـــك ل برژەوەنـــدی عراقی نودا نیی، ئو عراقی ك تا ئســـتا ھموو بنماكانی دامزراندنوەی وەك دەوتكی چســـپاو و سقامگیر تدا بدی نھاتووە ئوانی ھوســـتیان دژ ب ی كـــو یاســـایوەرگـــرت دژ بھموو یاســـای مرۆییكان خمخۆری

یكیتی خاكی عراقی نون.

ئو ھنگاوانی ك سركردایتی سیاسی كورد دەب لشاری كركووك بیانھاوژێ

باوكی دابانشتكی روون و ئاشكرای ك كركووك ئگرچی ،كوردســـتانیی شـــاركی دوژمنـــان بھموو شـــوەیك بۆیان كرابـــت و ویســـتوویان جوگرافیای وا بگـــۆڕن. كوردســـتانیبوونی لخككی بكـــن ژیانیان ناخۆش

و پـــ لـــدۆزەخ بت. بـــم كورد و سركردایتییكی ھیچ كاتك لئاست تییانھامـــم و نمـــوو زووم ھئ ك كوەیرشھپۆشیوەو بچاوی نبۆی گونجابت برپچـــی نیاران و

دوژمنانی داوەتوە. لـــم رگایشـــدا باشـــترین رـــگای

شارســـتانی بكارھناوە بۆ گیاندنی دەنگی ناڕەزایی كـــ ئویش رپوانی ھمنانـــ بـــووە، بـــم دوژمنانمان گویان بھیچ شـــتك نداوەو تنھا ر برانبینیان بزمانی كوشـــتن و ب

داوای داواكارانی كورد بكارھناوە.

رۆژی دووشـــمم ٢٠٠٨/٧/٢٨ خكی شـــاری ئاگر، رژان سر شقامكان، ھمنانیـــان یاســـایی رپوانكـــی ئنجامـــدا بۆ دەربینـــی ناڕەزایی دژ بیاسای"٢٤"ی ھبژاردنی ئنجومنی پارزگاكان ك لپۆژە یاســـایكی نا یاســـایی دژ بكورد ھژمار دەكرت. ئنجامدانی لكاتـــی بداخوە بم ئمكارە كـــ ب دەیھا ھـــزار كس بشـــدارییان تداكرد، خۆكوژكی ژن لدوای رپوانكـــدا كاتژمر"١٠،١٥"

خۆی جماوەرەكدا ئاپـــۆڕەی لناو تقاندەوەو بووە ھۆی شـــھیدبوونی ،سی دیكس و برینداربوونی ١٨٠ك٢٥كروودانكدا لكاتـــی بداخوە بم لناو بارەگای بـــرەی توركمانییوە تق لـــ خكككرا، كـــ چندین كس شـــھید بوون. بم دوژمنان با باشبزانن ك بمجۆرە رەفتاران كورد ی خۆی سكرەكییســـ لسم لناكاتـــوەو ئامادەی خبات بكات لم

پناوەداو نرخكیشی بدات.

خۆپشاندەرانی كركووك ختانی خون دەكرن

4تناموەسژمارە (١٠١)ی ئابى ٢٠٠٨/٨/٨خرمانانی ٢٧٠٨ی كوردی

ئا: بدرخانلنو كۆمپیوترە الپتۆپكـــی لڕگای"كارزان م نووســـینئ "مـــح رمـــان كاكـــجـــم و فندەســـت بدرخان كوتووە، ك بـــۆ یكمینجارە رەزامنـــدی بـــ ئویـــش بودەبتـــوە،

بنماكی. ئمـــ لـــ بدرخـــان زۆر دتنـــگ و دگرانین چونكـــ "ســـۆران"، كاكـــ شـــھیدكردنی بـــســـۆران لســـرەتای خوندنوەیـــی و ئاشـــنای بدنیای نووســـین و رۆژنامنووســـیی لنزیكوە بدرخـــان گوی بۆ راگرتـــووەو چندین كتب و سرچاوەی پ بخشیوە. چونك خاوەن ئیمتیازی بدرخـــان بۆ نزیكی٢٠ســـاڵ دەبـــ لگڵ ئو بنمایـــ تكـــو ناســـیاوی و ھاموشـــۆی ماـــی لگـــڵ تی"١٠"ســـاتایبب ،یـــھخای...، شـــھیدكردنی"كاك سۆران"، جاركی دیكـــ دادە"شـــازادە"ی، دایكی ســـۆران، خمكی قووی دیك، ھموو ئـــواران چاوەڕوانی دەكات

لھاتنوەی"عابدین و لوقمان و سۆران"دا.. ســــۆران مام د، بمســــۆران مح * وە، لمودەكدەنووســــم و ب محگڕەككی پیــــس و بۆگن و داتپیوی كركووكــــدا بنــــاوی "لتیــــف ئاوا" لدایكبووم، خانووەكمان زۆر كۆن و میششچاوم، من ھپ بچووك دەھاتھستم ب تارماییك دەكرد لو مادا، ئویش بھۆی بچووكی ئو شــــونو ســــتاش كوە!، ئرزی دیوارەكانیبدەچم ئو ماوە ھمان ھســــتم بۆ دروست دەبت، دوای راپڕین ئاوارەی ســــلمانی بووین و لنو كالوەكانی ســــربازگیكدا، ك ئســــتا "پاركی ئازادی" لسر دروستكراوە دەژیاین، پــــاش رووخانــــی رژمكی ســــدام ر لركووك، ژیانی من ھوە كڕاینگمندایوە، بگرە پش لدایكبوونیشم، كشــــكی نا ئارام و پلــــ تراژیدیام ھبووە، بھۆی ئوەی خانوادەكمان ل شۆڕشــــ كــــۆن و نویكانی كوردا بشــــداربوون و بردەوام تووشی شڕ و گرتن و كوشتن دەھاتنوە، زۆربی جارەكان ھندەی ھستم ب ماورانی ستم بو ترس و ناخۆشی كردووە، ھخۆشگوزەرانی نكردووە، لبرئوەی خانوادەكم منداكانیان وا پروەردە ك بوون بنر شــــوھ ن، لــــدەكسربرزی بژین، منیش بدەر نبووم ل منداكانی ئوان، لم سردەمشدا ئوەی بیوت بســــربرزی بژت،

باوەڕ ناكم ژیانكی خۆشی ھبت.دەگنــــوە، ل مندایمــــدا زۆرجوان كانــــی رۆژ لی كاتزۆرب ،بوومــــما دراوسكانماندا و لباوەشی كچ و ژنكانیانــــدا گمیان لگدەكردم ئوەی خۆشویســــتووم، زۆریــــان و ل زاكیرەمدا مابتــــوە: ل تمنكی بچووكدا ھستم بشــــتكان كردووە، ھستم ب مترســــییكان و ناشرینی و ئازارەكانی ژیان كردووە، ھســــتم ب چاك و خراپ كردووە، ماوەمان زۆرجارلیــــان داوم، داخوازییكانیان بۆ جبج ندەكردم، نیاندەھشت بدووی ئازارەكانموە بم، پیان دەوتم: " مك ئاقب، بۆ خۆت پیاوب"، لنو دەوروبرەكشمدا ب كسكی بدەنگ قیر و "پیاو" ناســــرابووم! رەنگو فواش نبووبــــت"، ئمش كاریگری گورەی لسر دنیابینی من بۆ شیعر و باكگراوندی رۆشــــنبیری من دروست كرد، وایلكردم ببمــــ خاوەنی خۆم و بتوانم لسر پی خۆم بوەستم، ئم قۆناغ زۆری ئــــازاردام، بم زۆریش چژبخش بوو، زۆربی جارەكان چژ ل ئازار و ناخۆشییكان دەبینم وەك دنیایكی بۆمن مئ لخۆشییكان، دیكی. یكم شــــیعری خۆم لسر یربازگو ســــكی ئالوەیدیواری كنووســــی ك ئامــــاژەم پدا ل ســــای ١٩٩٩، بنــــوی "شــــیوەنی میللت"، سرەتای دەستپكردنم ب شیعر، پاش خوندنوەیكی زۆری ئدەبیات ھات، ئدەبیاتــــی نتوەیی و نیشــــتمانی، ھربۆی ســــرەتایترین شــــیعرەكانم نتوەیی بوون، وەك لوەی دداری یان ھرشــــتكی دیك بــــت، ئمش كاریگــــری كشــــی گورەبوونی منی بســــروە بووە، ل ســــای ٢٠٠٣ەوە نووســــینكانم بوكردۆتــــوە، نك لــــ نووســــینكانم شــــیعرەكانم، "كوردســــتانی نــــوێ"دا بوكردنوە، پاش ھاتنوەم بۆ كركووك، ل سای ٢٠٠٥ شیعرەكانم بوكردنوە، لھیچ لو شتانی بومكردونتوە پشیمان نیــــم، چونك زۆر ب ھســــتیارییوە مام لگڵ ئو تكســــت و دەقاندا دەكم ك بومكردوونتوە، ئســــتا جگ لوەی لبواری میدیادا كاردەكم، بردەوامم ل نووســــین، بم زیاتر

لوەی دەنووسم دەخونموە.* حزدەكــــم وشــــی "موعجیب"ت، موایپ بكردبایــــوە، روون زیاتــــر كســــك ســــرەتای نووســــینی بت گمژەییــــ "موعجیب"ی شــــاعیر یان نووسرك ببت، دەبت ئو نووسرە ئزمــــوون بكیــــت، وەك كلیلك بۆ شــــاراوەی دەرگای زۆر كردنــــوەی نی، لكاریبھدەبــــی الی خــــۆت بئقۆناغی خوندنی سرەتاییدا و لنو كانیان بكســــتی تو شــــاعیرانئ

قوتابخان زۆر لسروود" دەكراو، ب"پیــــان لبر دەكردیــــن، گورەبووم. ئــــوكات ب چند نووســــركی وەكو "لتیف ھمت و شــــركۆ بكس و پاشتریش عبدو پشو و بختیار علی و دالوەر قرەداغی" ئاشنابووم، ئم شــــاعیران جیاوازبوون لوانی پشتر خوندبوومنوە، ل قۆناغكی دیكدا ك فری ئوەبووم كتب بكم، ب نووسری دیك ئاشنابووم، وەكو " جمال غمبار و حمعومر عوسمان و ئیسماعیل خورمای و چند كسكی دیكــــ"، كتبكانــــی ئوانم لســــر شۆســــتكان دەكییوەو ھشتا رووی ئوەم نبوو بچمــــ كتبخانكانوە و داوای كتب بكــــم! لرەوە رەگز و دیالكت و ژانرە شــــیعرییكانم زیاتر بۆ روونبویوە، چونك شیعر الی ئو شاعیران چژو ھقیقت و ھناسی ســــووتاوی راســــتقینی مرۆڤكــــی جیاوازی تدایــــ، دوای خوندنوەی ئم نووسران، گڕاموە بۆ نووسرە كالســــیكییكان و نوخوازانی شیعری شــــیعری ئوە ھاوكاتــــی كــــوردی، وەرگدراوی عرەبی و فارسی و بیانیم

خوندەوە.* گۆڕانكارییكی گورە بدی دەكم، گۆڕانكارییك ئجگار گورە، ك جی گۆڕانــــكاری ل ،باوەڕی خــــۆم نیینووسینوەو فۆڕم و ستایل و ستاتیكا و زمان و تكنیك و ئیقاعی شــــیعری بدی دەكم، ھمیشــــ رابرووی خۆم دەخونموە، بردەوام وتوم: نزیكترین شت ل مرۆڤوە رابردوویتی، ئگر رابردووی لبیركرد، ئوا ھمووشــــت بــــۆ الی لبیــــر دەكات، گڕانــــوە دەت، پمان كۆنكانم، نووســــینئو تكست و كتبانی خوندوومنوە و گۆڕانیاندووە، ئسوودی خۆیان گجۆرایتییی بسر دەقكانمدا ھاتووە

.یمی خۆشحامای* كس لــــ " پرســــتۆ" تناگات من نبــــت، رەنگ منیش تاك كســــك بم ل پرســــتۆ تبگم!، "پرســــتۆ" و "بســــای" ب جوھری دەقكانی خۆم دەزانم، بو شیعرەوە زۆر ھیالك بووم، پرستۆ ریشا كریستاییكانی خۆشویســــتی و عیشقی نوناخی من بوو، شــــونخونی و بیركردنوەكانم رەنگی "پرستۆ. دەریانھنا، شیعری چوارەمی سروشــــت" پە ل تكنیكی زانســــتی و ھونــــر و ئكادیمــــی و فلسفی، كچی كس لی تناگات!، كس نازانت بیخونتوە!، "پرستۆ" ــــت، لببوونــــی نرەنگ كــــرەمززیاتر ھیچ تمومــــژاوی خیاكــــی

نبت، دواجــــار رەمزەكانیش ھمای كارەكتركی خاوەن بوون و واقیعن، ك دەستنیشانكردنیان ئاسان نیی، ئو دەق پە ل سدق و ھاوڕیتی و كلیك ورەی رابردووی پكی گشــــر بسلل یئسی عیشق الی من و خوندنوەم بۆی دەكات، ئویــــش لڕی دواندنی

زاكیرەوە.* پشــــتریش ئاماژەم پــــدا، زۆربی كارەكتری دەق شیعرییكانم ل وەھم وەھمترن، بم وەھمیش ھوك بۆ راستقینی كارەكتركی دۆزینوەی واقیعی، ئیشــــكردن ل وەھم و واقیعدا پكوە، وەك ئیشــــكردنی شــــوانك لــــ كارگیكی فۆك دروســــتكردندا قوڕس، ئیشكردنی نووسركی خاوەن ورەیكی گووەھمــــدا، ھ بوون لبــــۆ دۆزینــــوەی خودی نووســــرو، رزگاركردنــــی خــــۆی لــــ وەدەســــت نكوتنی ئو شــــتانی لــــ واقیعدا دۆڕاندویتی، ئم ل وەھمدا ژیانكی جوانتــــر و دنیایكــــی پاكتــــر بدی خۆمان ونا دەكین، زۆرجار كسك كتۆ ناوت نا "كچك" ك ل دەقكمدا دەوركی دەدرت، رەنگ قرەجك یان سواكركی "شقامی كۆماری" بت و ب یكجار بینینی من لنو جنگی چاوەكانیــــدا ونبوبتــــم، وای دەبینم كسســــی موخاتیب الی شاعیر كك كســــك ،شــــوە دەكزۆر ئازاری پبــــردەوام چاكســــازی و دەســــتكاری دەكات، چونكــــ شــــیعر الی من وەك دنیــــای منداك وایك بــــ "میكانۆ" ،گۆڕاندایل میشــــھ بكات، یاری شــــیعر الی من خایی لــــ دەمامك، دەمامــــك بو مانایی ك لشــــیعردا ك یشتھو بم، شیعر ئدرۆ ناكناتوانم تیدا لگڵ خۆم راستگۆ نبم، ھر لو سۆنگیوە، كسی موخاتیب الی من ئوەندەی جواندەكرت و ئیش لسر گورەكردنی دەكرت، ب ھمان رژە بچووكی و الوازییكیشی پیشان

دەدەم.* بــــ دنیاییوە، زۆر كــــچ ھبوون رج نییم مشیعرم بۆ نووسیون، بخۆشویست یان ددارم بووبن، ئگر

بۆ خۆشویســــتیش بــــی، ھر پت دەم ھبووە، براستی یادگارییكی تان ئو شــــیعران، ھرچندە لیان پشیمان نیم، چونك پشیمان نیم لو ل كشوە بیدا ژیاوم، ئی تنزەمتمنكی من ناكرت حاشای لبكم، ئو شیعرانی بۆ ئو كچم دەنووسی ویستن الم، شیرینن لستاش خۆشئدمدا، چونك ك دەیانخونموە ئازار دەچژم، منیش زۆر چــــژ ل ئازار و خفت بدەست دنم، بتایبت ك ئو خم وەك یادگاری الم گ ببت، ئو شــــیعران یادەوەرییكی ناخۆشن ك وەیكیان پنو رەنگ و بۆی زەملدەست دەرچووە، كاریگری خۆیشیان بجھوە، ئســــتا بۆ ماوەی چند ســــاك دەبت ھیچ كچك ل ژیانمدا نیی و جارك بیریشــــم نكردۆتوە، رەنگ ھوم بۆی دابت، بم ھشتا دم پە ل برین، ھشــــتا چرپاكم خونی لدەتكت، ئگر راســــتییكی دیكشت پبم ئوەی: رەنگ كسك ی ناخم بۆ پو بۆشــــاییت ئــــبنبكاتــــوە، یاخود لمن تبگات، بم ھاوڕم ھی و ھمیش دم دەدەنوە!، ھاوڕیتی لخۆشویستی ئازاری زۆر داوم، چونك من ھاوڕێ زۆر بترس و وردبینییوە ھدەبژرم، كچی چند كســــك ك ل زەمنكدا پم دەوتن ھاوڕێ خیانتــــی گورەیان لكردم، ئوە زۆر كاریگری نگتیڤی لســــر دانــــام، وایلكردم زیاتر ب ترســــوە بكم، م مامرەكــــدەوروب لگڵ لگڵ ئوەشــــدا ئســــتا ھاوڕی زۆر بڕز و خۆشویستم ھن، ك بھیچ شتكیان ناگۆڕموە، زۆر پیوەندیمان پتــــوە، زۆر رز ل یكتری دەگرین و لیكتری تدەگین و كۆمكی یكدی

دەكین.* شیعر نووسین وەك تۆش ھمات پیدا " كورت و چ" دت، بم ھموو كات وانیی، شیعر زۆركس پی دەورت و شــــڕی پدەفرۆشــــ، بم گرنگ ئوەیبیكیتــــ ھاوڕی خۆت، منیش سرەتا شڕم پفرۆشت و ھست دەكم ئســــتا بووین بھاوڕێ، ھندكجار ھوم ھی لو بوارانشدا، چیرۆك و پخشانیشــــم ھیــــ، ئامــــادە نیم بویان بكموە، ناموت دەســــت بۆ ھموو شت ببم، ئگر من بتوانابم، ئوە شــــیعر بســــ بۆ ئوەی خۆمی یھ كــــی دیكوە، خــــدا بدۆزمتشــــیعریش دواجار بــــكات، ئوكارە لگڵ ھناسی زۆركسدا نایتدەر، وەك چــــۆن باوەڕم بوەیــــ، دەبت" یك" كســــمان خۆشبوت، بھمان

شوە باوەڕم وای دەبت تنھا شیعرم وەی رقم لئ ناكات مت، ئخۆشبوژانرەكانی دیك بت، ئاگاداری ئوەی كلبواری میدیــــادا كاردەكم و ئوە

.مكپیش* ئگر تماشــــایكی شیعر نووسین بكیــــن، رەنگ بگین بــــو باوەڕەی شیعرك ئگر راتگرێ و لگڵ خۆیدا ."ت "بوەســــتر بنخوبتبات و بدەبت ئیشكردنك بت لنو فنتازیای ل ردەوامكی بپرسیار مدا، ئیاخشاعیران دەكرت، ئیشكردن ل چیرۆك و پخشــــان یاخــــود رۆمــــان، زیاتر ل دەر نییندە برچھ ،واقیعدایلخیاڵ، بم بۆ شــــیعر وای نابینم، ،یات خڕەتی شیعرییكی بنرجمتۆ خیات نبوو، ناتوانی شــــتكان ببینی، ناتوانی پناسیان بكی، ئگر خیات نكــــردەوە ئو بوكراوەیی بدەســــتتوەی لچی دروستكراوەو، چــــۆن خیاكردنــــوە گیاندوویتی بو شــــوەی، ئــــوە تۆ كســــكی ناتوانــــی بیربكیتــــوە، بیركردنوە ،كــــوەیكردنیاخ خــــۆی بــــۆ كخۆشــــیین خیانكردنــــوەش موایگشــــتی پتی، بیس ھزۆرك ،كی نیییاڵ مانایخ بشــــیعر بھرچندە باسی واقیعیش بكات، بم

.یار خوەیش ھئ وانشــــیعردا ھیــــچ ل ــــت لناكر *خامۆش بكرت، زمان ئركی بنڕەتی بت، شیعر بستۆ دەگرئ شیعر لزمان ناوترت، قت بینیوت "الڵ"ك شیعر بت " مبستم لزمانی ناو دەم نیی، زمانی ئاخافتــــن دەم"، وەك چۆن ئگر مرۆڤ نبت ئو زمانی ھمان بوونی نابت، بھمان پوەر ئگر زمان نبت شــــیعریش نابت، تكنیك و ئیقاع و یاریكردن ب وشو فۆڕم و مۆســــیقای ناوەوە شیعرییت و شــــتك، ئر دەقھخشــــن بدەببنڕەتییانش لــــ خزمتی چژدان، مــــن گرنگــــی زۆر ب ونی شــــیعری دەدەم، پموای خونر دەبت لرگای ئو ونانی مــــن دەیبینم بھنم ناو بیركردنوەكانی خۆموە، تماشاكردن

یان خیاكردنی ونیكیش بۆ خۆی چژ بخشــــ، بم ئســــتا ھندك یكی نوردەمســــ ،یان وایس پكو دەبت گرنگی بشــــتی دیك بدرت، لۆژیــــا وەك چۆن مرۆڤی كرد بكنت یــــی خۆی، شیعریشــــی كرد بكۆیل یك شاعیر ھندی مرۆڤ، ھكۆیلچژ ل تكستكانیاندا نابینم، وەكو "بختیار علی" ئو پیامكی دیكی پی ل شــــیعردا، نایوت لرگای چژبینینــــوە بیگینت، ھرچندە ك ،بیــــر بچوەمــــان لــــت ئناكرشــــیعر بۆ خۆی پیامكی فلسفی و فیكر بخشیشــــ، ئســــتا دەبت بیر لوە بكیتوە تكنلۆژیا مرۆڤكانی دەســــتمۆ كــــردووە، خۆشویســــتی ئستاش پ نیی لو عیشقییت و پاكی و عاتیفانی جاران تیدا بووە، ئستا لپاڵ رەكییســــ كارەكتركی مادە ھست ســــۆزدارییكاندا، ك ناكرت پشكی شــــیعریش بكین، فرامۆشی

خۆی لم مھزەلی بركوتووە.

* دەكرێ ھردوو حاتك لبرچاو بگیرــــت، وەزیفی شــــیعر گیاندنی بجھنانی گیاندنیــــش ،كیامپوەزیفی، شــــیعر وەزیفیكی دیكی نیی وەك ھندك باسی لوە دەكن، شیعر پیامكی سۆزداری و خیاداریی و دنیای شــــت نبینراوەكان، شیعر بۆ وەزیفــــی ئوەبت منــــداڵ فری كۆمپیوتر بكات؟ بۆ شیعر توعییی خك بكات بۆ ھبژاردن، شیعر بۆ دكتۆر و ئندازیارەكان و دوكاندارەكان بت: شــــتكانتان گران، بۆ ھرزانی ك وە نییی شــــیعر ئن؟ وەزیفناكجیھانگیری ھناوی كایوە، شــــیعر دەبت جوانی و چژ بدات بخونر، وا لخونــــر بكات ك تنھا شــــیعر وەزیفی ئگر دەكات، ئاســــوودەی ر لنوا خوت، ئــــبشــــیعر ئاوا نtvییوە ھموو ئو شتان دەبیستتوە، پویســــتی بوە نیی گوێ لشــــیعر بگرت، بم جنجاییكانی ژیانیش زۆر لــــو پوەرانیان شــــواندووەو كم شــــیعر دەتوانــــت خونر برەو

جیھانكی ئاسوودەتر برێ. * شــــیعر جیاوازە لزمانــــی خكی ســــادە، ئگر وەك خك قســــمان نووسییوە كس نایخونتوە، دەبت وا لخونر بكیــــت وەك تۆ بدوای ویســــتی بش پمت، ئڕمانادا بگتموژاووییك ھی، ئگینا خونر زوو لت ماندوو دەبت و فرامۆشــــت دەكات، شــــیعری تموژاووی خونر لبرامبــــر تفكرینــــدا رادەگرــــت، داوایــــان لدەكات بیربكنــــوە، داوا دەكات خیابكنوە، شیعر جیھانكی دیكی لناو جیھاندا، دەبت ھموو لالیكی ناوییــــوە، تــــبچ كس توانینانشــــم ئو رەنگــــ دیكوە ھر لســــۆنگی بدەنگی و كمدویی خۆموە ســــرچاوە بگــــرن، دەزانی! زۆر جوان مرۆڤ ھندك تموژاووی بت، ھستدەكی ئو مرۆڤ دەیوت بو ژیان ناخۆشــــگوزەرانییی بت: كی دیكشــــتت، بیر لمن تــــۆم ناودەكموە، ھندكجار تنھا بیكم دەردەكوت بــــۆ بینین خكانكمان

چ خاوەنــــی بیردەكنــــوەو چــــۆن كسایتییكن، رەنگ ئم ئوەندەی پیوەنــــدی ب روونی ئــــو خكوە ھب، پیوەست نب لسر زیرەكی ئم، من مرۆڤی تموژاویم خۆشدەوێ،

مرۆڤك ھست ببدەنگی بكات. * سرەتا زۆرم دەنووسی، ھستدەكم بۆ ئوەبووە ك دەســــتم لسر شیعر نووســــین رابھنم، لسرەتاشدا ھر تــــی دەدەی، وەك لندچ گرنگی بچۆنیتی، ئستا كم دەنووسم، زۆریش دەخونموە، بردەوام دەخونموە، نووســــینیش الی مــــن پرۆســــیكی ،زۆر نووسین نییباوەڕم ب ،واشھچونك شتی دووبارەی زۆر تدەكوت و فیكرەكانیش لیكوە نزیك دەبن، رەنگ مایی سرســــوڕمان بت بۆت، ئگر بزانی لدوای ٩ساڵ نووسین خۆم بخاوەنی ٩ شیعر نازانم!، ھستدەكم

شیعرەكانم زۆر لوە كمترن. * لســــای ٢٠٠٦ەوە، چند كســــك میانخۆشبوو، شیعرەكانم وەربگپســــر زمانــــی عرەبــــی، بــــم من بالموە ئســــتا پنــــدا، گرنگیــــم گرنگ، چند كســــك لسلمانی و ھولر و كركووكیش شــــیعرەكانیان ئــــاگاداری زۆربیــــان وەرگــــاوە، وەرگانی نبوومــــ، جگ لوەی د. ئازاد عبدولواحــــد كریم، ھروەھا چند پارچ شیعركیشــــم بۆ فارسی وەرگــــدراون، كــــ ھاوڕیكی خۆم نیازم لداھاتووشــــدا كردوویتــــی، ھی زۆربی شــــیعرەكانم بۆ عرەبی وەربگم، ئگــــر وەرگكی بتوانا ھبــــت بیانكات" مــــن ناكرت چند كســــك لبیر بكــــم ك بــــردەوام مدا، رەنگبوارەكن لكم دەكــــكۆمئوان پیان خۆشنبت ناویان بھنم، بم من ئاســــوودە دەبم كــــ ناویان بھنم، یكك لوانــــ لتیف فاتیح فرەج، كزۆرجار لسر ئیشكانم تنیم دەكات و دەبنوئامۆژگاری و ركسكی چند لگڵ شڕیشــــمان!، دیك ك ئوان پیان خۆشنیی ناویان بھنم، نك ھــــر كۆمكی من بكو

كۆمكی زۆر گنج دەكن".

بدرخان بۆ یكمینجار بوی دەكاتوە

لم سردەمدا ئوەی بیوت ب سربرزی بژی، باوەڕناكم ژیانكی خۆشی ھبت

مح ی سۆران مامژیاننام * سای ١٩٨٦ لكركووك لدایكبووە.

كركووكــــی تكنیكــــی *پیمانــــگای تواوكردووە.

* دوو برای شھیدە"لوقمان و عابدین". نــــوێ، بوكراوەكانی"كوردســــتانی لــــ *كوردستان راپۆرت و ھاوتی و لڤین"بابتی

بوكردۆتوە.. * شھید سۆران منداكانی شھید لوقمانی بخو كردووە، تا ئوڕۆژەی شھید دەكرێ.*شھید سۆران برای"ھیواو كاوەو فرمان"ە. * لــبــنــمــاــیــكــی خـــانـــدانـــی كـــورد

.باری"ـــروەری"جپ* چند ساڵ لسلمانی ژیانی گوزەراندووە، لپــــاش ئازادكردنــــی عــــراق گڕاوەتــــوە

كركووك.شــــاینی باســــ رۆژی ٢٠٠٨/٧/٣١ لبــــردەم ك سازدرا بشاندانر خۆپولھیۆنامی"ل"ئامادەبوونــــی چندین كناــــی راگیاندن، بمبستی پرۆتستۆكردن و شرمزاركردنی كــــ ،"مــــح مامــــ تیرۆركردنی"ســــۆران كــــرد، ســــرجم رۆژنامنووســــان داوایــــان نــــــــت و بدربكر بكوژانی"سۆران"ئاشــــكرا

دادگا.شــــایانی گوتنــــ، نونــــری رۆژنامكانــــی (ھاوتی، ئاسۆ، رۆژنام، بدرخان، لڤین، كوردستانی نوێ، میدیا، كوردستان راپۆرت و

ئاون) ئامادەبوون.

مح سۆران مام

وەسییتنامكی سۆران مام حم لناو كۆمپیوترەكی جمابوو سنگر زراری

پیاوماقوڵ و پیاوی ناماقوڵجارێ بر ل ھموو شتك دەب گلیی ئوە بكین ك بۆچی وشی "پیاوماقول" ھی و ،نیی "ئافرەتماقول" یان "ژنماقول" وشی عشایری دیكی پلوپایی زۆر ل كچی یپل ئو سیاسیش تنانت و دینی یان ھی، بۆ نموون "ئاغاژن" یان "مالژن" یان ئم ھرچندە و.. وت" یكمی "خانمی جۆرە پلوپایی ئافرەت زۆربی كات بھۆی نموون بۆ خۆیان، نك وەیپیاوەكانیانمرج و ئاغا ژنی واتا "ئاغاژن" دەی كنیی ئافرەتك خۆی پشتر ل بنمایكی ند ژن مالیك كات یان ،بووب ئاغا دواتر بت نخوندەواریش ژنكی ئگر مئ دەبوو "مــالژن". دەن كئافرەت ببۆ "پیاوماقول"یش راست با و ب ھاوسری

"پیاوماقول"یشیان گوتبا "ژنماقول".ماقول، پیاوی دەگــوتــرێ ك ــوە ئ دوای "پیاوی دەب ئمشدا لبرامبر واتك :وەیئ پرسیار واتك ،بھ ناماقول" یھ پوەرك چ و یك "پیاوماقول" ئایا پیاوی ل ماقول پیاوی جیاكردنوەی بۆ ناماقول؟ ئایا پیاوماقوالن رژەكیان زیاترە

یان پیاوانی ناماقول؟!لناو سیستم عشایریكی خۆمان دیارە ،نمتب یان یسك ئو پیاوماقول ك كسیان ك ،كی خاوەن دیوەخانسیان كخاوەنی كسایتییكی بھزە و خك رزی "پیاوماقول" سیفتی زۆرجاریش دەگــرن، كات نموون؛ بۆ ،ویراسیی سیفتكی پیاوماقولی گوندك یان ناوچیك دەمرێ، تدەب و ــرێ دادەن ئو لشونی كوڕەكی

پیاوماقول؟!ئم پناسانی سرەوە ب گورەی قامووسی كاریان حزبیش لــالی بــم عشایرین، زۆر ل رەخن ھرچندە حزب دەكرێ، پو خكی ب و دەگرت عشایری شتی دواكوتوویان وەسف دەكات، بم جارجارك و دەدات ل بنگۆمك برژەوەندی خۆی بۆ پیەویان و دەكــات پسند سیفتكانیان دەكات، حزب مووچ بۆ پیاوماقوالن دەبتوە و پیاوی ناماقولیش فرامۆش دەكات، سیفتی ئافرەتانی ب و پیاوان تخشدەب ماقول نادات، لالی حزب شتكیش ھی ك جیاوازە :وەیویش ئئ كرییشایع مسیست لھندێ كس ب پیاوماقول ناویان تۆمار كراوە وانئ بت عشایرییكان رجم ب كتمنیان یان چونك نین، ماقول پیاوی تیان باوكیان ماوە و خۆیان بوون بچووك

پیاوماقول و..ئگر حزب ب پوەری عشایری كار نكات دواكوتووە، و خكی سیستمكی ب و ئوە دەب زۆربی خك ب ماقول دابنت، رزیان بگرێ و تنھا ھندێ كسی ل دەركات ك ئوانیش كسانی تاوانبار و بزراوی ناو كۆمگان، كچی ئو لیستی پیاوماقوالنی لالی حزب ھی، رژەیكی زۆر سنووردارە، عشایری لۆژیكی ب حــزب دەشــ ئایا ب كمی خك رژەیكی ب و بكات كار ماقوڵ، خۆ ئگر واب ئۆتۆماتیكیین ئوەی دەمنوە دەبت "ناماقول"، كوات خۆشی و ی دەحزب پ ی كسو كوەری بۆ ئختب"ماقول"، چونك مووچ و تۆزێ ئیمتیازاتیشی دەب، ئگر ناماقولیش بت قوڕی بسر، جبج ناماقولكان لسر یاسا چونك

دەكرت.(٥)

ھب

با ھوەستیك

مال بختیار ئحمد ڵ و كۆششدایھقۆناغ لموو دنیا قۆناغ بھھۆكارەكانـــی دەســـتبركردنی لپنـــاو ژیاری و زانســـت و پشـــكوتن، بم جگای داخـــ ئاراســـتو بۆچوونـــی كۆمگكمان برەو ئاســـۆی نوخـــوازی و مدەنیت روو لسستییو چقبســـتووە، دیاردەیكی دزو یوەسترنج و ھشـــایانی ســـناجوان ك رەڕۆینجانی ســـوەی گویـــش خربوونئ مانكانی شـــارەككان و فرۆشـــگدوكانـــلبتایبتی لدوكانی نـــو گڕەككان، وای ئوەی زۆربی دوكانكانیش زدەڕۆن لسر یاسای شـــارەوانی و مرجكانی بیناسازی و سرپچیكردن سرمافی ھاوسكانی دانیشتوانی گرەگكان، ھروەھا ببردەوام و بتایبت لشـــوان دوكانكان ژمارەیك گنجی بكار لخۆخردەكنوە، تاچرك ساتكانی درەنگانی شـــو خك ھراســـان دەكن، ئوەچییو بۆچی!؟ تاكـــو بھۆیـــوە دوكانـــكان كل وپلكانییان بفرۆشرێ، دوكان لواتای كین وفرۆشتن ھیچیتر لخۆناگرێ! ئی كۆبونوەی جیالوەی لبرچی؟ خبوونوەیان گنجان ئوخبوونوەی ھڕەشـــی لسر ئارامی و حوانوەی دانیشـــتوانی گڕەككان بردەوام لكوتۆتوەو كۆمیتی كشـــی چندین ئگری كاری ناشیرن و دوبرەكی لكوتۆتوە.ھـــر بھۆیوە داواكارم لـــ بڕوەبرایتی پۆلیسی ناوشار شوان جارناجار ل كۆنی رەكگ بتایبتی بســـوڕنوە، گڕەككان رەكانوگردەوام لبـــ كان، چونكمیللییـــگرفت ھی!! ھروەھا بۆئوەی نتوانن چیتر كۆببنوە بشوەی ناڕكی لدوانكان وخك ھراســـان بكن، ھروەھا با پۆلیس ئاگاداری دوكانكان بكات بفرمی ھر خبوونوەیك دەب دوكاندارەك برپرسب لھر ناڕكییك

و ئاژاوەیك ك رووبدات.

گشتی ٢٠٠٨/٨/٨ ئابى (١٠١)ی ژمارەكوردی ٢٧٠٨ی 5خرمانانی

بدرخان ئبوبكر حمید

مرۆ

ئمریكا و كركوكناحزو بدرژایی مژوو لالین ئگر كــــوردراستی و مرۆڤایتی و بمژوو باكیان ئوانیكاتك، بۆ ئمۆ ناشكرێ نبووە، مسلكاندیك میللتكانی رەواكانی شــــك ب باوەڕیان

.بھكوردلڕوانگیموسمانیتیخۆیوە،كلخوداو كۆمك ئاخیرەت رۆژی و حیسابی دەترسلبرامبر دەكات، جیا جیا دیكی لكدانوەیھرداواكارییك،ھرچییكبووب،بدوودیسوسیۆلۆژناسی و نووسر ئوەتا كردوویتی..بشكچی) (ئیسماعیل كورد گلی دۆستی و توركدت ناوچی"میزۆپۆتامیا" یكــــك ھر :دەپشــــكش خۆیان كلوپلی بنرخترین ئوانیوانل كلوپلكان ئینجا دەكن، میوان بوكلتووری شــــونوارو گرانبھاترین كلوپلیبدرژایی كــــورد گلی ،ب ناوچی كــــوردانسیناریۆو ھزارەھا ب ئادەمیزاد ژیانی و مژووســــازكراوە بۆ وای كوشــــتارگی لنوبراوەوبنموون بھنینوە، "دۆی ئسحابان" مگردەستی لسر كراب لئرمنییكان وا مگر

عوسمانییكان...دیبلۆماســــی و ب لۆژیك بڕزەوە كورد ئمۆناشــــتوان حكومت بڕوەدەبات و كارەكانیركخراوەكانی مافیمرۆڤو پرنسیپكانی بپیچونك نكات، ھسوكوت مدەنی كۆمگایزلھزەكانی ترناتیڤیولتئ لكاتكدا، كورد،٢٠٠٣ دنیابوو لمڕ ئازادكردنی عراق لسایســــوریا، لوتان"توركیا، ھیچكام كاتكیشئران،سعودیی..."ئامادەنبوونلوتكانیانملیار لبرامبر"یك ك عراق خاكی ناو نبئمریكا لكۆتاییدا كردەوەو رەتی دۆالر"توركیاھر و كوردســــتان بر نایــــھ ھانــــاو پنایحكومتی رووخانی برنامی لكوردستانیشوتنركس و ســــربرزی داڕژراو ئو عراقل"١٠٠"پشــــمرگی زیاتر بخونی ورەیگ

كوردستانھاتدی..نودەوتــــی"٦٨٨ و بیــــاری پشــــتر كــــوردداكۆكی نودەوتیش كۆم ٩٨٦"دەپارزراومامیان نودەوتی یاسای بپی لدەكردولگڵدەكرد،ئمۆلپاشئازادیعراقھردووزلھزەكان تو دەب لكیســــچوو، بیارمانو رچاوببل ئمریكا ئوانــــی بتایبتــــی

دواڕۆژی بكات.. كوردو حیسابك بۆئو سردەمی و ئیسالم ســــردەمی پش ئمۆبكرێ، ئمۆ پشــــل مافی كورد نیی رۆژانــــو پكوە دۆستی ژیان و ســــردەمی ئینترنتكۆتایی ھرچییكبزەرەریمرۆڤایتی ،ژیان

پبت،كۆمگای مرۆڤایتی قبوویناكات..،نكاردەەھب"ســــ سیاستی"ماری ئمریكاچاودری دەكات ،یــــھ مار و كونل دەزانندات پــــوەی دەرەوەو تین كــــكونتا لبۆی ئمریكا سیاســــتی"مار دەنگ نــــاكات،سبی یا ئمۆ پوەدان"پیەوبكات باشــــترە،كش دۆســــتی ئوەو ك دەكوت، بۆی بدیاردەڕژێ،ئمریكاشوەكو فرمسكیتیمساحیبۆئوپیرەژنكۆبیردەكاتوەودەیگوت:"لپشدەیانگوت ھر ،٢٠٠٣ بعس حكومتی رووخانیئمش دەدات، كیمیاوی لكورد بچكی سدامو كین نایلۆن ل خرجكرد زۆرمــــان پارەیكیكیمیاوی بچكی لپاشانیش ،دیك شتومكی

لینداین".بۆیلجیخۆیتیھمووئوانیلگڵكوردبنكانی ل و راستگۆبن دەكن، ھاوپیمانیھیھات، چونك نبنــــوە، خۆیان پشــــیمانوەكو ،تووڕەب لیــــان میللت كات ھیھات،،وازیدیكش ھلكو تماتو ب توركب گلیقشــــمرجاری وەو دەبنتدەب برەوڕوویــــان

كۆمگاینودەوتی.ئگر بكــــم، بــــا قســــیكیش بــــۆ كفنــــدزگلی نبووا، بكركوك تایبت ماددەی"١٤٠"یدەســــتدار حیزبی ھردوو بتایبتی كورد،ھوستیان ندەبوو، ئو و پارتی) (یكتینویستراوەكان و ناخۆش لكارە تنیا خۆزگیكتریمان قبووڵنكرد،بكوبۆھتا ھتایوكوردستانتان بیكدەنگو بیكیز گلی ئاوا

خۆشدەویست.

٩٢

غمبار كمال و:بۆ بابتی تگیشـــتنكی بۆئـــوەیژیارییكانیان كۆمگـــكان و ژیانی،بـــھ نوانیـــان پیوەنـــدی و رەھاكان نگاندنسھ ل ویســـتپبوونـــ بســـر دووركوینـــوە،یان ژیاریی ئـــم مبندییكانـــیئم ك بنمایی ئو لســـر ئو وئو ژیارەو تواوەتی بـــ گایكۆم،رەتاییس و دواكوتوو گایكۆمنو ئم بپی لگیدا مامكردن

دیاردەكرت. كۆتاییـــك لجۆر نگاندنانســـم ھئـــكلبری زۆر و ئوسووی عقیاتیسیاســـتكانی ك كـــردووە، پیدا لســـر كاریان ئســـتای ئمریـــكابزاڤ بۆشـــاییكانیاندا ل و دەكاتدەنونن. چاالكـــی تیرۆریســـتكانیاسینی "سید جیای نو ئم بپینووسر" لكتبكیدا"شڕی سیمیســـپتمبرو گردەلوولی جیھانی/و دەگرێ ســـرچاوە ئاشتی جیھانی"توژمك چند بوونی لسر جختھروەھا پشـــكوتووخواز، و ھزیلھر نگتیـــڤ ھزی ســـركردەوكۆمگی دەكاتوە، كۆمگایكـــداوەردەگرێ، نموونیك وەك ئمریكیتوندڕەوەكان تیڤـــگن ھزە واتكرووداوەكانی ل لكاردانوەكانیانـــداھزو دەنگی لتك یانزەی سپتمبرعقنیل ئارادان،پشتب راوەرگرتنلخۆ گرتنی سیاستكانی رەخن و

دەبستن. ئمریكی ئیدارەیرایكانی و بیروبـــاوەڕ بـــ :نموونل كینیدی بول ئمریكی نووســـری

ھرەسھنانی و كتبكی"ھكشانتیایدا" ك مزنكان"دەھنتوە ھزەئیمپراتۆرییتی رژەیی" نووسیویتیئمریكیبھۆیدژدارییبردەوامبوونیبرژەوەندییانی لو برگریكردن لپیان پابندە شـــوندا ك لچندینئوەی ب نیشاندەدات، ،نیرادەگگۆڕانكاریی رەچـــاوی ئمریـــكا كنودەوتی كاروبـــاری گورەكانـــیبردەوامی داڕشتنوەیكی ك بكات،.رەككانیانگگشتییئیستراتیجیی

لمئیستراتیجییاندا،ئیستراتیجییتی"جنگی لـــ ك جنگ نویـــكان،نا "جنگی بنـــدەوە" بـــۆ تـــرازووك بند"گوزراونتـــوە، تـــرازووپشكوتنی و زانیارییكان شۆڕشـــیپیوەندپكـــردن تكنلۆژیـــایناو چۆت جیھـــان ســـپاندوویانن،كان"كـــزانیاریی قۆناغی"جنگـــیشوازیركخستنیتقلیدیجنگكانیئم ھروەھا بزانـــدووە، پشـــوویبوبوونـــوەی دەرفتـــی قۆناغـــلھمان جیـــاو بچند شـــویكیتۆڕەكانی پیوەندیدار لڕگی كاتداركخســـتنكانی بـــ ئینترنتـــوە

تیرۆریستانبخشیوە.ناكۆكن لگـــڵ یكدا الینانی ئمچاوەڕواننكراو ھۆكاركـــی بچندنگجیباون لورەوتاندەرەوەی ئلتقلیدییكانیپشووبیردەكنوەیانئگر :ئیڤانی"دە" ژەنـــڕاڵ وەك ھرشبرەكانی ماراســـۆن ل دوژمنلكتبی"شـــتی" الپڕەیك چنـــدئو دژی برگری ئوا دەخوازتـــوە،لھمان تواو شتكی چند دەكرێ،

كتببخوازتوە.زۆر پرســـیاركردنی نووسری گورەسردەموە واقیعی ئم ئم لبارەیبۆ رەھاوە ئاژاوەی ل ك نـــدەوروژكۆنتۆكردنییاساكراودەگوزتوە،زەحمتی یقیـــن و كـــ نبوونـــیسایی ب ئاینندە لژر شـــبینییپدەوت ســـروەریی لباریكچوونیوەك بھزتر كاریگری دەركوتنی و

رەگز. فرە كۆمپانیایگورەو گۆڕانـــكاری خۆی ســـردەمینموونی"كۆمگی ل وەیگواستنبۆ ســـاڵ دەیان بۆ ك پیشســـازی"دامزراندن، لدەوری كی ،نموونجیھانـــی ك"كۆمگـــی چســـپاندبۆ بـــرە بـــرە زانیارییـــكان"ەو،ك زانیاری"دەگوزتوە، "كۆمگیئابووری گۆڕینی لگڵ كیگكۆمك ،یھاوڕ زانیـــاری" بۆ"ئابووریدەســـوڕتوە، تۆڕدا لیك جیھانروودەدەن ركھ رووداوەكان تیایـــداســـایی ئم لژر و دەكات پخـــشو گردوونییكی نوێ ھۆشـــی تۆڕەدا

.دەب گ جیابیستم سدەی كۆتایی یاسین سیدسۆڤیت و یكتی ب ھرەســـھنانیل سۆشیالیســـتكان تدەو بلۆكی ب ئوەش و، ١٩٨٩ دەیاردەكات سایبرە"و سردەمی"ئاژاوەی سرەتایل كۆتـــی ئایدۆلۆژی جیابوونـــوەھبژاردنی و حیزبـــی بـــرەو فـــرەپ ئوەی ســـرھدانی خولكـــی وندییـــتمتایب دەوترێ"شۆڕشـــیبم دەدا. لقم رۆشنبیرییكان"عرەبییكاندا تـــو ل گیروگرفـــت

لژر ماوەتوە،ك گلكانیان ھشتاسبریرژمی دیكتاتۆری ودەستداربۆ ئیســـتراتیجی ب ھیچ روانینكیك نخونـــدەواری بوبوونـــوەیوتدان. ئو دانیشتوانی ٪٤٠ یشتگ

گۆڕانكارییـــ ١٩٩٠ ســـای دوایتـــوەری بوونـــ جیھانییـــكانو جیھان"لیـــك نوان"لكترازانـــیلالیكی ترپكی ركخستنی ھویكۆنتۆی زانیاری برھمی دیكوە،ویكمی بیست ســـدەی ھوای ئاوو

كرد.یكگرتووەكانی تو ســـدەیدا لمجمســـری دەســـتی ل ئمریكائیمپراتۆرییتی دەستی بۆ تاكوەلدانی دەوتی ئازادی وە كگواستب رەخســـاند لچند ناوچیكدا بۆتیرۆر ھاندانی حواندنوەو بیانوویسیاســـی ھاوپیمانییكی و چنـــدبرھمھنانی ھروەھا پكھات، تازەنوان جیاكردنوەی گوتـــاری نوەی

ئو ك و كیـــوی كـــرا، شارســـتانیلســـدەی نوخـــوازی گوتارەیـــئیمپریالیزم پاســـاوی بۆ نۆزدەمـــداھروەھـــا گۆتاری ھنا، برھمـــیپدانی برەو و رۆژئاوایـــی مبندیژیارییكانی ملمالنی بیروباوەڕەكانیلكارتكردنی"نستی ك برھمھنانـــوان دوژمنایتـــی ژوویی"لـــم

وەرگیراون. ئیسالمدا رۆژئاواوئامـــاژە یاســـین نووســـر ســـیدئم راســـتقینی بـــ چارەســـریلرەفتارەی ك دەكات ترســـییانمئمریكـــی لخۆگرتنـــی رەخنـــ،مریكادایـــئ بـــۆ سیاســـتكانیبرامبرەكـــی رەخن لخۆگرتنكیموسمانان و عرەب حای بۆ عرەبیمانـــوەی چونكـــ ،ئارادایـــلئســـتا، خۆی وەكو بارودۆخـــكانجنگی كـــ ـــك دەچنگرەو جبـــگۆڕەپانكیدا لـــ قع و تییشـــ

دەگرێ. بدوورگیرانی كۆمق بابت باسكردنی لك یوایپ نووســـر عرەبییـــكان،ب پویســـتی ن گكۆم قیرانـــیكتیییریكۆموتنیكاریگدووركگۆڕینی و جماوەر بفركردنی بایخحیسابكی چند بپی بدەن گكۆملنوان ھشتا كلبرەی لو ك تازەرۆشنبیری ھبژاردووەو رۆشـــنبیری

.دەب فراوان میللیدایكۆمگایان دەتوانن ئـــم لو حئئـــو و خـــودی خۆیـــان دەرخـــنخـــودی لبابـــت بیروباوەڕانـــیبشـــوەیكی تـــر خۆیـــان و ھـــیدەربـــن. پكیانھنـــاوە راشـــكاوانرابوونی عرەبكان لسدەی گڕیدەبپی و رۆژھتی دیدی رەبی، بعئایینی و ژیاری و مژوویی پكھاتنی

دەكن. رۆژئاوا، ژیاری سیریگـــۆڤـــاری"تـــضـــامـــن" ســــــــرچــــــــاوە:

٢٠٠٧ ژمارە"٣"تممووزی

جیھانی" ئاشتی سپتمبر و گردەلوولی و جیھانی سیمی بۆ كتبی"شڕی خوندنوەیكئوسووییكان؟ نوان شڕی یان ژیارییكان ملمالن

بدرخان ئا:رۆژی سرلبیانی ی (١٠) كاتژمرتزی لسر گفتوگۆ ٢٠٠٨/٥/٢٩حمد ــازاد ئ ) خوندكار دكــتــۆرایل بكر) ھۆی (م. تاھیر ل ( شریفزمان كۆلیژی - ئینگلیزی زمانی بشیناونیشانی بڕوەچوو. كۆی زانكۆی /

:ل بوو بریتی زەكترۆمانی ل یوتۆپیا) (دژە "دیستۆپیالكۆینوەیكی دا: بریتانی ی نوێج. ه. رۆمانكانی ل یشیكاریانجۆرج و ھكسلی ئــــدۆس وز،

"ئۆرو Dystopia in Modern British

Fiction: An Analytic Study of Wells's، Huxley's and

Orwell's Novelsخوارەوە بڕزانی لم گفتوگۆ لژنی ئندامانی

پكھاتبوو:(زانكۆی تویج محمد باقر پ.د. -١

سرۆك بغدا) (زانكۆی حبیب فازیل صبیح ٢-پ.د.

بغدا) ئندام(زانكۆی تاع د. صباح پ.ی. -٣

ئندام ( بغداــدوری ال حامد حمدی د. پ.ی. -٤

ئندام (زانكۆی تكریت) (زانكۆی عواد د. عبدالستار پ.ی. -٥

بغدا) ئندامفھمی محمد اسماعیل د. پ.ی. -٦

سرپرشتیار سالحدین) (زانكۆیدكتۆرانامیی ئم گفتوگۆ لژنی ل یكك ب و نرخاند ــرز ب زۆرل باس چونك دانا گرنگكانی تیزەتكنۆلۆژیا و ئایدیۆلۆژیا كاریگریك ھاوچرخ مرۆڤی لسر دەكــات

و دۆزەخ كردۆتل دونیای ئمشدوای ورانستان. كردۆتل ژیانیشیگفتوگۆیكیدوورودرژك(٣)كاتژمریب دكتۆرای بوانامی ناوبراو خایاند

بخشرا. پ ((نایاب)) پلیكی نامپوخت

رۆمانی ل یوتۆپیا) دیستۆپیا(دژەلكۆینوەیكی دا: بریتانی ی نوێج. ه. رۆمانكانی ل یشیكاریانجۆرج و ھكسلی ئــــدۆس وز،

ئۆروبیری لسرھدانی ینام ئــموتــدەركــ و دیستۆپی و یوتۆپینوێ ئدەبی ل جۆراوجۆرەكانیانئینگلیزی رۆمانی ل بتایبتی – دارەگ شون ب ھروەھا دەكۆتوە.ئدەبیكدا ژانرە ھردوو ریشی وزووەكانوە قۆناغ ل ھر دەچتمرۆڤی ھركاتك نوێ. سردەمی تاژیانی بـــارودۆخـــی بــ ســرەتــایــی بیری ئــوا بووبت، دتنگ خۆیبۆ كردۆتوە نموونیی شونكی لپیری و نخۆشی و خم ل ئــوەی مرۆڤی كچی رابكات، بۆی مرگ وك دەگرت ئوەدا بدوای ھاوچرخكۆمیتی و ژیانیكانی خۆی شكسیاستوە و تكنۆلۆژیا لرگایپچوانی ب جا بكات. چارەسرمرۆڤ، ساویلكانی چاوەروانی ئولجیاتی سیاست و تكنۆلۆژیاچارەسر مــرۆڤ كشكانی ــوەی ئبۆ مرۆڤ بكن، چرمسری پتریانھاوچرخ مرۆڤی ھربۆیش كرد. پیدابزیووی كرد. و نائومدی ستی بھمرۆڤی روانینی ستانھ ئم سرەنجامدونیا ك ھاوچرخیگۆڕی ووایل كرد

ب و كۆمگش ورانخاك ببینت بوەیینكۆل ئم بزانت. دیستۆپیادەخات تیشك سرەكی شوەیكی ب(١٨٩٥) كات رۆمانۆكی ماكینی سری و رۆمانی دونیای نوێ ه.ج. وز یو ھكسلی ئدۆس ی (١٩٣٢) دفنچوار نۆسدو ھشتاو ھزار و رۆمانیوەكو نموونی جۆرج ئۆرو ی (١٩٤٩)

دیستۆپی. رۆمانی برزیو بش چــوار سر تدەب ئم نامی دابــش

دەرەنجامك:رووماكردنكی ل بریتی یكم بشی.كدەبیئ ژانــرە ھــردوو مژووییو ــشــ ری و رەگ ــ ل شــــ ب ـــم ئو چشن و جۆراوجۆرەكان وتدەركیوتۆپیا ژانری ھردوو ئدگارەكانیناسراوە دیستۆپیا ب ك دژەكــی و شوەیكی ب ھروەھا دەكۆتوە.گشكردنی ـــدوای ب كرۆنۆۆجیبكورتی و دەچت ژانرەكدا ھردووو یوتۆپی ھــرەنــاســراوە مرھبوــای شیدەكاتوە. دیستۆپیكانك دەخاتروو ھۆكاران ئو ئوەشو یوتۆپیا سرھدانی ھۆی بوون

رۆماندا. ل دیستۆپیاــتــدەڕوانــ بـــوردی دووەم بــشــی ل وز ی كات ماكینی رۆمانۆكیگردوونیوە. سۆسیۆ- گۆشنیگایرووخسارە ل بریتین داتپین و داڕزینئم دوارۆژ. كۆمگی دیارەكانیدوارۆژە ئو دەخات سر تیشك شبدەكات مرۆڤ چاوەڕوانی ك تاریكیلئنجامی كــ دا زەوی لــســرببزەییانی زدەچوساندنوەیمرۆڤیوە ی ھــاورێ لالین مــرۆڤقۆناغی لناوچوونی و دوا پیدابووە

رزەمینس ئم بوونوەرەكانی ھمووساردبوونوەی بھۆی ك دەخاتروو

روودەدات. گردوونوەــم لــگــۆشــنــیــگــای ــی ــی ســ ــش برۆمانی تدەڕوان بایۆتكنیكیوەھكسلی. ی دفن ی نوێ دونیایترسناككانی نـــادیـــارە لــواتــا ئندازەی بۆماوەیی كۆپیكردنی مرۆڤوتكنۆكراتكانی مرۆڤ ك دەكۆتوەدامـــزرانـــدنـــی لــپــــنــاو دوارۆژ توژی و پرچین كۆمگیكیشب ئم دەھنن. بكاری داخــراولپشت ك دەخاتڕوو ھۆیان ئوك دیستۆپیایوەن ئم دامزراندنیتكنۆكراتی دیكتاتۆریتی ل خۆیئم جیھانی دەوتی دەبینتوە. داراستقینی لسر رۆمان دۆزەخكیچونك بۆ مرۆڤ تاككان زەویدا ئمبایۆلۆژی، بشوەیكی مرۆڤ لوێسیاسی و كۆمیتی سایكۆلۆژی،لناو بئاسانی تا دەكرت پرۆگرام

بتوتوە. مگلدا / كۆمألدا بۆتینۆسدو و ھزار رۆمانی چوارەم بشیئۆرو شیدەكاتوە چوار ی ھشتاوتكنۆلۆژی- دیستۆپیاییكی وەكولئنجامی دیستۆپیای ئم سیاسی.

سرووسیاسیوە سیستمكی جۆرەبۆ خۆشكرد رگای ك پــیــدابــووەسرھدانیدیكتاتۆریتیتۆتالیتاری.كاریگرن دوو ئامرازی تۆقاندن و ترسھاووتیان ب دژ تۆتالیتاری رژمی كشۆردنوە مشك دەھنت. بكاریانی لــرێ بیر بسركردنی دەســت و سرەكی ھرە ئركی ئایدیۆلۆژیاوە) ئۆشیانیا زۆردارەكانی فرمانەواچینایتی ھڕەمی .ی(كرۆمان وتیگكۆ ل بریتین ھزپرستی وكین و رژمان. رق ئم بھزەكانی بجۆركی دووڕوویــی و ھیستیریا و مانرژ جۆرە ئم لسایی بربوسیخوڕی ھــروەھــا دەكـــن، شگو كــســان و خــزم و تــووشــكــردنــیكاركی بدەستداران رادەستكردنیانتدەڕوان بچی شب ئم .ئاساییئم جۆراوجۆرەكانی كردارە و رەفتارخك رگایانوە لم ك مانرژسندم مرۆڤ ئازادی و دەچوسننوەناو ددانی ندەك تاككان و دەكن

دەوت. مكین زەبالحكانیل بریتی ینام ــم ئ ــی ــش دوابسرەكیانی دۆزینوە ئو دەرەنجامیگیشتووە. ی پ وەكینكۆل كھـــریـــك لــو ــی ــن ــی لـــوـــدا روانریبۆچوون وچارەس رۆماننووسان وجیاوازەكانیانلبارەیئوكارەساتیدەكن دوارۆژ مرۆڤی چاوەروانی كپكراوە. براوردیان یكتریدا لگڵك دەكــات ئــوە پشنیاری لكۆر لبواری زیاتر توژینوەی ویستپچونك بدرت ئنجام دیستۆپیاوەل یكك بووەت رۆمان ترزە ئم ھاوچرخ. جۆرەكانی رۆمانی زاترینبۆ لكۆینوەش ئــم بشی دوایلم ك ترخانكراوە رچاوانس ئو

لكۆینوەیدابكارھاتوون.

وەردەگرت ئینگلیزی رۆمانی لسر دكتۆرانامیك شریف مح ئازاد

ئازاد حم شریف

دەربندی بدوعناوەنـــدو لزۆركۆڕوكۆبوونـــوەووتنانت راگیانـــدن دەزگاكانـــیبردەوام خوندنگكانیـــش لنـــاوپـــروەردە لوەزارەتـــی گلیـــی پـــروەردەو دەكرا كسیســـتمكیپیەو كالسیك و داتپیو فركردنیخوندكاران زانســـتی دەكاوئاستیدابزیوە،پاش برچاو بشوەیكیھوڵ پاش دەیان لیژنو ھنانی پك

وەرگرتن بسوود زۆر ماندبوونكی وسیســـتمی پروەردەی لئزموونیوتپشكوتووەكان،بئامادەبوونناوخۆو پسپۆڕوشارەزایی چندین یكۆتایی ل لبواری پروەردە دا بیانیســـاداوەزارەتی پار ئایاری مانگیھرمـــی حكومتـــی پـــروەردەیپایتخت ھولری ل كوردســـتان سازداو بیاری كۆنگرەی پروەردەییدرا،پاش پروەردە گۆرینیسیستمیپرلمانی لالین كردنی بیاساییخوندنـــی لســـای كوردســـتان٢٠٠٧ـ٢٠٠٨لسرتاسری كوردستاندا

جبجكردنوە. بواری وتكگۆڕانكاریك كھر یی ئاسا شتكیلوانی جیرەزامندی ھمووكسھموو بدی ئگـــر چونك بنبرھســـتی رەخنو كـــس بـــوودانانری بگۆڕان ئـــوا نبوو كردنو واتایب مئ بم نی چاكسازید وینبك لسرەتاوە ھر ك نیچونك گرتن توانج ورەخنو راوكپروەردە نویـــ ی مم سیســـتئ

ركردنوفپیرەودەكرێ وتـــك چنـــد ل

ســـوید و ئیمارات و ئوردن وانـــلتـــری ئوروپا وتـــی و چندیـــنباشیشـــی زۆر ســـركوتنكیالی بۆدەب ئـــی بدەســـت ھاوەم؟خۆئبوتوونركســـ مـــئپراكتیزەكردنی لســـرەتای تازە ٢٠١٠ وتاسالی ئم سیســـتمداینھمالین بتواوی ۆژەكپ ئینجائینجا ئوە دوای و وگشـــتگیردەبنالی دەتوانرـــت بریار لســـرو بدرـــت خراپكانـــی و بـــاش سرباری بۆبكرت ھسنگاندنیل ئوەی سیســـتمك بـــردەوامدەب گۆڕانكاریـــدا نوبوونـــوەوســـرنج و ب ســـتن پشـــت ب ببرەوە بمبستی پیشـــنیارەكانباشـــتركردنی. و ن پشـــبرد چوارتوەر ل فركردن پـــروەردەوخوندنگو و (پرۆگـــرام ك پكدتلسیستمی خوندكارە) و مامۆستادا ھرستوەرەكی نویپروەردەچوارەمدابن خزمتی ل دەب یكمســـرەكی توەری خوندكار واتـــابشـــوەیك ركردنف پروەردەوپروەردەكردنكـــی ھـــۆی تـــبب

ردەمیانســـ و تندروســـتنوخواز كسایتیكی بۆبنیاتنانیو پـــدان و پـــروەر و نیشـــتمانخویندكاربزانســـتكی فركردنـــیئاســـتی برزكردنـــوەی تـــواو وزانستیان،لرەشـــداپرۆگرامكیپشـــكوتووبس ســـردەمیانوئاســـتی نیبۆبرزكردنـــوەیخوندكارانچونكئالیتیگیاندنیزانیاریـــكان و زانســـت ھمـــوو

.ندكار مامۆستایبۆخولمامۆســـتایانی زۆر بشـــكیھســـتكردن بگیانیكی كوردســـتانمژوویـــی لپرســـراویتی بـــلم پشـــوازیان وبدخۆشـــیوەھنگاوكی وب كرد ینۆ مسیستكردنـــی بۆبمدەنـــی دادەنـــن

.لگكۆمبمبداخوەبشكلمامۆستایانناڕەزایـــی بئاشـــكرادەنگی زۆر دەكنوەو بـــرز مم سیســـتلـــپشـــنچوونی بۆبرەو ھۆكاركنیان كئوانیـــش یم پرۆســـئـــتنگیشتوون مسیست لم ئوەتاماندوو پـــوە خۆیانی وئامادەنین

و بۆگۆران نی ئامادەییان یان بكنكردنی نۆیبوونوە،چونكپراكتیزەمامۆستاوە لالین مسیســـت ئمبردەوام وكۆششی بھوڵ پویستی

.یھخوندكار كدەیین روانگی وەلوتوەریسرەكیپرۆسیپروەردەومامۆســـتایان ویســـتپ ركرنـــفلناو ھســـو كوتیان برنامـــوپشـــانوە ١٨٠پل پچوانی پۆلداتـــد وكاتـــش ئمـــبگـــۆڕن ئلپشـــداخۆی كمامۆســـتا دی ھوڵ ك بـــوەی بكاتوە ئبدـــدلبارەی زانیـــاری زۆرترین بـــداتكۆبكاتوەولرگای بابتكلنـــوەورۆژنامكانوە تیڤی و ئینترنتو فركردن پـــروەردەو ئـــاگاداریجیھان زانســـتیكانی وتدەســـكبیركردنوە دیدو بتـــواوی بت ونیابد تـــواو و بگۆڕیت ی خـــۆیقناعتی كھس ئـــو و بگاتلگـــڵ جوالنـــوەی و كـــوت و دلسودۆزانو خوندكاربشوەیكیبكارھنانی ل دوور بت یانھاوڕ

تیژیك. توندو جۆرە ھیچ

نوبكنوە خۆیان پروەردە نوی سیستمی لگڵ مامۆستایانیش ویستپ

داھاتوو ژمارەی لده ربارهی گفتوگۆیهک " خه لیقی.. د.حوسنی

بدرخان بخونرەوە ل فهلسهفه "ـــوره ســـاـــی١٩٦١ کـــی الد ـــی ـــک ـــورد کدهورووبــهری خه کیلهبهر سنه شــاریبده رهتانی ھهژارىونهبوو ئهوهی پارهیدیاریکراودا لــهڕۆژیتاران بگه یهنته خۆیلــه زانکۆ ــۆی تــا خئهو بکات، ناونوس

بهسهر ناونووسکردن ڕۆژی تاران گهیشته ڕۆژهیشونی فهلسهفهدا لهبهشی تهنھا چووبوو،بۆ خۆی ئهو مابوهوه،کهچی ناونووسکردنبهنابهدی بهناچارىو دانابوو، ئهدهبیات بهشیڕۆژه ئهو کرد،ھهتا ناونووس له وبهشهدا خۆیبهم نهدهزانی فهلسهفهوه لهبارهی شتکیله بهرامبهر نهبوونی بھووده ئه و کۆششی ھهوڵنهک له داھاتوودا وایلکرد گۆڕانکاریهکانی ژیانداته واوبکاتبهکو به سهرکهوتوویی بهشه ئهو ھهر٤٢ کتبیش و نبهدهستب تدا دکتۆراشی پلهیمامۆستای ببیته تهنانهت ،بنووس بوارهدا لهوله بتهوه. قوتابیان به فه لسهفه دهرسی زانکۆوبو چاوپکهوتنه ئهم ژمارهیداھاتوویڕهوهنددا

دهکرتهوه..چاوهڕوانبن.

٢٠٠٨/٨/٨یاداشت6 ئابى (١٠١)ی ژمارەكوردی ٢٧٠٨ی خرمانانی

حاجی ممۆیكمجـــار لكوێ لبیرم نمـــاوە،غفور) سید (برایم مامۆســـتا لگڵبماوەیكی بـــم دیـــت، یكترمانیانھاوڕ زۆر نوانمان كورت، ھجگارو بگـــوڕ زۆر یـــو ھاوڕبـــوو، ئـــو رانجوام بھســـتكی تاو بـــوو،بۆ خـــۆی ئامادەیـــی ترســـانچاونشیرازەكانی گردانوەی ســـرلنوێل دەربی و بپرۆشوە ڕكخســـتنو دارشتنوە ســـرلنوێ بۆ ھودانڕكخســـتنی ریزەكانی پتوكردنوەی و شـــاری ھولـــر كۆمـــ لنـــاومخمور و ناوچی بادینان و دەوروبرچاالكی، وتمامك كو ش كندیناوە وھلی ڕكخســـتن لالی ئویش چونكپیوەندی ھاوڕیانی خۆیان ھبوون وھاوڕی دا لناویان كـــ نپچاندبوومامۆستا شھیدی قارەمان و سربرزمامۆستا سیف مامۆســـتا بكر و و كاوەو شـــھید ئیوب عارەبكندی الدین و

ھبوون تر دەیانی و كاكۆ مجید كاكنماوە. لبیر ناوەكانیانم ك

بوو، ڕۆكی پارز نھنـــی و بھیمتو گشـــكردن ل ھبوو دیاریكـــراویڕكخستنی ریزەكانی نشـــونماكردنیكوردستان نیشتمانی یكتی و كۆمڕكخســـتنی زۆركاری لو ناوچیدا..لبواری ھتـــا گرتبـــوو، لئســـتۆپیوەندیكردنوھاوكاریڕكخستنیبۆھزیپشمرگییكتیلناوچكدا،خســـتۆت خۆی گیانـــی دەیان جـــاربسركوتویی كارەكانی و مترســـی

داوە. ئنجامبوو، ئم لالی ١٩٧٧ سای سرەتایتۆكممان و پتو كۆمیتیكی خۆمانوەك ھبـــوو ھولردا لنـــاو شـــاریمامۆستا برایم، مامۆستا لھاوڕیان،پكھاتبوو، بنـــدە رەنجبر، صدیـــقھاوڕیانی گیانی بوپـــڕی كارەكاندان قوربانی و لخۆبوردەیـــی لـــ پچند خۆموە من لالی دەدران. ئنجامسرپرشتی كســـیم ســـ لژنیكیل دەدا، بخبات درژەمـــان و دەكردصابر و رەسول كریم ھاوڕیان نمونیبرپرسی ك عوال مجید دكتۆر و رسولزانكۆی ل بوو كۆم ڕكخستنكانیھاوڕیكی چنـــد موصـــل ھروەھـــاو (چاپخان (عومری نمونی ل كركار(حامد فرحان) و (رۆستمی بیرھكن)ھر پاشـــان شـــارەوانی. ی كركاریدیكم دەبینی ھاوڕیكی بتنیا چنددەرگلیی یوسف مامۆستا نمونی لگۆی ھبوو) (ھلكی ڕكخستنیگورجولھموو ئابونوەیان و پیتاك میشھبۆ "زریان" ھاوڕێ بوو، زیاتر ھلكانو سۆران بڕوەبردنی ڕكخســـتنكانیدەوروبرەكانیان، و روانـــدز و چۆمانك بغدا الدین) ل (فریاد محی ھـــاوڕێشاری لناو دەكرد ھلكی سرپرشتی

بوو. بغدا زانكۆی و بغدا(ســـعدی ھاوڕێ لگـــڵ ماوەیـــك

من بھۆی چونك دابابـــووم، خلیل)(بصرە)م شاری سفری دائیری كاریكردبوو،لبیرمئورۆژەیگیشتموەدەرگا لبر ھر بخر یادی دایكم ماڵكوڕە ئـــو كوڕم گوتـــم، بـــوو، پیسۆراغی و ھاتوە جارك چند لباریكب رایسپاردوم لپب زۆر و پرســـیویپـــوە بكم. پیوەندی كات زوتریـــنپلكانم، و كل دانانی پاش ئوەبووپاش كاری بۆ ك رۆستم لگڵ ھاوڕێك زۆربی تاكســـیكی كبوو دائیرە،و شـــار لناو مان (كۆم) كارەكانیبیكوە ڕادەپڕانـــد، پ دەوروبـــر(سعدی ھاوڕێ ماكی نزیك چووینل بوو ھشتا دونیا رووناك و خلیل)ھاوســـرەكی مالوەیانمدا، دەرگایلكردموە و یكســـر گوتی، دەرگایزوو گوتی .ب گوتم، (عباس)ی! تۆك ھواـــی دەدەمی خۆم و بۆ لـــرەدائیرەی بوو دیار بكات. پیوەندیتپوەسرماكی ھاتبون ھولر (ئمن)یبئاسانی و نببووو لمال بڕكوت وشوەكی ھاوڕێ بۆ ھر رزگاری ببوو.لمالی بوو ك دیار خلیل) (ســـعدیوات عزیـــز) (مال كاك ھاوڕیكـــیتسلیم خۆی الی ڕكخستنكانی ھموھمووانی نھنییكانـــی و بمن كـــرد(مال و ھرلوێ ھاوڕێ ھشـــت جبئوە لسر و ناســـاند بمن غفور)یتبكر ناوبراو ھاوڕی كـــ ڕككوتینناوشـــاری كۆم كۆمیتی ئندامـــیبرایم، ھاوڕیان، م. ســـید لگـــڵوەك بندەش و م. صدیـــق رەنجبـــردواجار ئوە و ككۆمیت لپرســـراویخلیل) (ســـعدی ھاوڕێ بـــوو لگڵ ١٩٧٨ زستانی سای یكتر ببینینوە،و چووە شاخ پشـــمرگایتی بوو بۆبناری ل (١٩٧٩) سای لھاوینی دواییبرانبر ھزەكانی ل شڕكی كۆسرەتھاوڕێ نمدیتوە.. و بوو شھید رژملپرسراوی ك یكم خلیل) (سعدی

بوو بدوای ھولر كۆمی ناوشاریڕكخستنكانی ھوەشانوەی و گیران(١٩٧٥) كۆتایـــی ســـای ل ـــكۆمو جربزە ھاوڕیكـــی دا. بڕاســـتیھموو گیانی بوو، وریا و زۆر چوستلناو بوو، دان قوربانی و وتپارزیھژاری جووتیاری خزانكی باوەشـــیشـــاری خوندنی و شـــقگونـــدی قو نمونـــی كادیر ھولر و كركـــوكبوو، لھاتوو و بتوانا سركردەیكیقسخۆش و پكنین ب دەم میشـــھبداخوە تمنی پشمرگایتی بوو،كورت نودا زۆر چكـــداری ل خباتیبۆ و كادیری ـــڕۆ دەیان بم بـــوو.و كناوچل پشمرگاریتی و خبات

گیاندبوو. پ ھولر ناوشاریباسی پشـــوەدا وەك ل بشـــكانیلسرەتای سای ك ئوەم گاوەتوەدوو بۆ نامی دوو (ئـــارام) ١٩٧٦دا كاكك نووسیبوو بغدا كوردی دەومندیئوەی لبیرم بوون، ناســـیاوی خۆیتۆفیق) (خســـرەو كاك یككیان ماوەلڕگای بـــوو، وەرزی بھار بـــوو..زۆربی ك بغدا چووم دائیرەوە كاریكین لژنی و كاری ئیش بۆ ھفتكانچووم بیرمل دەچـــووم. بۆ بغـــداھاوڕێ ب چاوم و كورد زانیـــاری كۆڕیبیكوە كـــوت، الدین) محی (فریاددۆزییوە، كسانمان دوو ئو شونیئۆفیسكی ك تۆفیق) (خسرەو كاكھاوڕێ بوو...: (التحریر) گۆڕەپانی لر جادەكســـل لـــ خوارەوە (فریاد)دەم ئو بسركوتم.. من و وەســـتاوچاویلك و لباریك (بندە) لڕوالواز،تاشـــیبوو. پاك قـــژم لچـــاو بووم،ناوبراو سكرتری پشوە، لژووركییھ كاركم چ ھودام، لگـــڵ زۆریبم ئو دەگینیت ژوورەوە. و بم بومن لك بووم سوور ئوە خۆم لســـرتایبتیم ھاتـــووم و كاری ســـلمانیخۆی ھی.ئوەبوو (خوسرەو) بكاك

بواری دەرەوە ھات ك و ژوورەوە چووەژوورەوە، چووم بتنیا خۆم دا، منیچ كوڕم بم گوتی، ســـوكردن، پاشھاتووی! ســـلمانی ل كوا یھ كارتكوا تۆ گوتی، كرد، خۆم ك قســـكانیل قسكردنكت ب سلمانی! خكیمن قوربان، گوتم ناكیت! شار خكیحزدەكم بۆ ھنـــاوی و ئو نامیمھر و بیخونییوە لبرچاوی خـــۆمچونك بدەیتوە. وەمكم ھنوكشسكرترەكی نوەكو دەترســـام، زۆر بزان نیینھ بو ئویش و بكات بانگك ھر بكن! بســـتم و بیكوە پلچاوی دەم و نامكی خوندەوە، رەنگیكتیكی خـــۆی ك گۆڕاو بتـــواویســـوورە بوو، و گوشـــتن دەم و چـــاوبشپرزەیی بووەوە، ســـوور یكجاریخۆتدا مرگی بـــدوای تۆ كوڕم گوتی،چۆن و ھناوەت ئرە ك تۆی دەگڕی!پیوەندی منیش دۆزیوەتـــوە؟! منتانو گوت پـــ (ئارام) خۆم لگـــڵ كاك(ئارام) كاك ك داموە بكورتی وەمیو گوتی كردوە ل پیتاكی داوای ھندێزەرفكوە مدەخ بۆتی وەرەوە بیانیمنیش دادەنم.. سكرترەكمی لالی وئو و بدخۆشییوە مائاواییم لكردو ندەجوال خـــۆی شـــونكی ر لھ

دەرچووم.... كردەوە و دەرگامھـــاوڕێ (فریاد) دەرەوە، ھاتمـــ كـــو دەكردم چاوەڕوانی جادەك لوبـــرینواس)مان (ئبو پیاسیكی بیكوەخۆی شونی گڕایوە ئو دواتر و كردكاك ھوتلكم. چوومـــوە و منیـــشوانئ ك گوتم، لگڵ (فریـــاد) زۆریبرژەوەندی ب تنیا گوێ و دەومندنوازی واچاك و دەدەن خۆیـــان تایبتیچونك نچموە، بدوایدا و ل بھنـــمو پیوەندی تلفـــۆن ئو دوور نییـــنكات و حكومتـــوە بـــ دەزگاكانیگوم بم داننتـــوە. بۆ تپكیكمجب ج و نـــدا لرزە و بو تـــرس

لال (ئارام)م كاك فرمانكـــی كردنیدیاریكراو لكاتی بیانی بوو. گورەترئوەی ھاوڕێ بب ،نوشووە ئچومسركوتم ك برم. خۆم لگڵ (فریاد)و و ئوبر پیژەكان و ســـیركی سربھیچ ھستم دەوروبرم كرد، ئوبریو ھمنی ب زۆر نكرد. نائاسایی شتكیسكرترەكی ژووری چووم لسرەخۆئوەندە چاوی بمنكوت، ھر ركوھیكسر زەرفكی و !ناوت چیی گوتیھاتم خرایی ب منیش و دەســـتم دایكئاپارتمان دەرگای لبر خوارەوە،(خسرەو تۆفیق) كاك تماشـــام كرد،بشتك لوبری جادەكوە خۆی خۆیدەرچوونی چاوەڕوانی كردبوو، خریكل ئاوڕی ئوەی بب منیش بوو، منچووموە و گرت ڕگای خـــۆم بدەموەجب ج مژدەی و (فریاد) الی ھـــاوڕێدخۆش زۆر گوت ك م پكارەك بوونیمن با ئركی دووەم گوتی نامكی بوو.نماوە لبیر ناوەكم بداخوە ك بتكاك بدەنگی كابرا بـــم بوو. بۆ ك

نھات. (ئارام)ەوەخكی ك محیدیـــن" * ھاوڕێ"فریادو تكۆشـــر بنمایكی و لـــكۆیقس كاروانی شـــۆڕش بوون، مرۆڤكیواوی بت بوای بوو، دوو كم خۆش وھاتن میدانی ركخستنی دروستبوون وھبوو، زەحمتكشـــكان چین نویو نھنیدا ژرزەمینی بواری خباتی كپیاوی و بســـتنی پشـــت پ نموونیلدوای بداخـــوە بوو، ھســـوڕانل رابـــردوو، چرخـــی نوەدەكانـــیب لوێ بوو، پنابر ئمانیا وتـــیخۆشخانن ل پ نخۆشییكی كت وچندجارـــك كـــردو كۆچـــی دوایـــیســـوید ئمانیاو نوان بتلفۆنـــیزۆر بھمنی یكترمان بسركردەوەولژیـــان و مائاوایـــی نازانـــ بـــ

كرد. نتوەكیدوانزەھم بشى

ك نووسیبوو دەومندی كوردی بغدا دوو دوو نامی بۆ (ئارام) كاك ١٩٧٦دا سای لسرەتایبوو تۆفیق) (خسرەو كاك یككیان ماوە لبیرم ئوەی بوون، خۆی ناسیاوی

ئو الپڕەكان... خوندنوەیناچتوە لبیرم شوانی رۆژو

مستفا حسن١٩٦١ حكومتی"عبدولكریـــم ســـایئو عراقی كۆماری ســـرۆكی قاســـم"راوە گرتـــن و ب دەســـتی ســـردەم،و كردوو ئندامانی پارتـــی دوونانـــیئوجا دەگرت، سركردەكانیشـــی ھتاكســـكی ١٩٦٠-١٩٦١ چند لســـانیلئمگرتوەكوخوالخۆشبووان"عومرمحموود و حمید كاوانـــی ،دەبابـــمنیش ئمری دوورخستنوەم كاوانی".حكومتی"عبدولكریم لـــ دەرچـــووعســـكری فرمانی حاكم ب قاســـم"ســـاح ك"ئحمـــد ئوكاتـــیناحیی"شـــنافی"ی بۆ عبدی"بوو،پارزگای بقزای"شـــامی"ی، ســـر لســـای ھر خراموە، دوور دیوانییشۆڕشـــی بیاری حیزب "١٩٦١ز"ەوە،شـــۆڕش بغدا، رژمـــی دەركـــرد دژیســـای ١١ی ئیلوولی ل دەســـتیپكردوتینك دوورخستنوە ل مئ ١٩٦١ز.حاكم ئمری ب دیسان بندیخانكان،سر ھرچی دەت: عسكری گشـــتیبیان دوورخســـتنوە لـــ پارتیی بـــ"نافیشـــ"ل زیندانكان، من نھاوســـای تا كرام، لژورـــك بتنھـــالسر قاســـم عبدولكریم ١٩٦٢ز. كل دەرچوونی شقامی"رەشید"لیدرا،."المبدولسیناونابوو"عخانستخگشـــتی لبوردنـــی ١٩٦٢/٢/٣ رۆژیگشتی لبوردنی ببر ئمش دەركرد،ھولر، دەستمان و گڕاینوە كوتینكردەوە، ب ئیشـــوكاری حیزبایتـــیدەســـتیپكردبوو، ئیلوول شۆڕشـــیو وەكو سفین پشمرگ لشاخكانیچند ئمش دەستبكاربوون، تواتبھولر بووین، شاری كسانك لناوندیس كموھ عبدوـــی علی كاك،سعودبارزانییگریكاكمجنووكھگوتی:"تۆ ناب من لســـر كرد فرزی

نووسراوكی رۆژكیان بجبی"، شارئوكاتی ناوشـــار، تتری ب بۆناردمحمشـــین"بوو، خوالخۆشـــبوو"قادرو باوە ب"فـــارس پیوەندی دەـــت:لڕگای ،ئاغا"بكـــ بورھان عزیـــزمح ناوی"عوسمان خۆمان ھڤاكیب"فارس"كرد، پیوەندیم رەش"بـــوو،ئامۆژگاری من دامـــوە، وەمی فارسعلی كاك لالین پاگیاند حیزبیمبدات لناوشار، ك یارمتیمان وترابووشـــرەف- شـــتك گوتی:"مـــن ھـــرئـــادەم گیانـــی كوردایتـــی تدابـــتچاوی بكم"لپش پشـــكش خۆشمبچ بوو فارس ك دیاربوو ھمووتان،لگڵ پیوەندیم ئمجارە قارەمانك.ئویش عزیز"كرد، رەحمتی"بورھانلڕگای ئامادەم گوتی: داموەو وەمیپشكش ســـامانم و ماڵ كورد ســـروپبسپرن بچاوان ھر فرمانكم بكم

جبجی دەكم.بمجۆرە كاك"علی"م، وەمی منیشناوە لڕگای"پ.م"ناوە ئوجا دایوە:شوك لناوشار، پسپردرا ئركیانل"ئاوینافورە" كرا عملیاتكیگورەلھولر گڕەككی چند دەوری رژممئل كســـانك چند توق كـــرد،لســـای ھر رژم. دەســـتی وتینككســـانك بووین، چند م١٩٦٢ز. ئماون"محموود لبیـــرم كـــ ئوانیپاش قادر شۆڕش" ســـۆفی، قادر مال،منیان ھولر، ئمنـــی لكۆینوەیل بغداش بتنھا، كرد رەوانی بغدازۆر، تھدانكی پاش لكۆینـــوەوســـرای بغدا، موقف بـــردە ئمیانناسییوە، یكتریمان لبغدا ئوانیلســـر ك بوو حوزی ئمیر حاكـــمعومر برای گیرابوو، مغدید بكراغایســـید حوســـنی عومر، برای تۆفیقمستفای لگڵ مجید، ســـید باوكیبم ماینوە، باش ماوەیكی كوڕی..چونك ناخۆشبوو، یكجار شـــونكیتدا پانكی رمگ ھاوین بو ژوورەكدابشكرد بسر ئمیان نبوو، ئینجامن عراق، بندیخانكانی خـــواروویســـلمان نوگرە بندیخانی ببـــرزۆر ســـلمان شونكی نوگرە كوتم،ئاوەكی وەك ناخۆشـــبوو، و گـــرمخۆی نیدەتوانی پیاو ،وایـــ خواوكئاو تانكری رۆژان بشوات، ئاوەك بدەھات،ئاویدابشدەكرد،بپیژمارەیكنت یـــك ھریكو قاوشـــكان،بۆماوەی"٢٤"بیست بردەكوت، ئاویك مئ ژمـــارەی و چـــوار كاتژمـــر.گیرابووین"٣١١"كس كوردایتی بناوی

مانئ لبیرمن ی كناوان ئو بووین.حسن كریم، محمد حبیب بوون:دلر، خالیـــد ئندازیـــار مســـتفا،ك كۆیی"شاعیر خوالخۆشبوو"عونیكامران عونی، فرھاد باوكی دەكاتمامۆســـتا لتیف بابان، تھا موكری،رواندزی، حمدالو برایم رواندزی، نادرمستفا رواندزی، گورگۆ حمدەمینبرایماغا ســـلیم خیـــات روانـــدزی،ممی تھا مام حوســـن خالن، ممیعوی برای، شـــخ كریمی و خالنعزیز مولود ھیرانی، مستفای كاكشقوەیی مال حسن چمچمای،حسن پۆلیس، عورەفای رەئیس كۆنحاجی شـــقوەیی، سیدەكانی ناسركمال حاجی مستفا و ســـید ئۆمرانســـانك لو لبوردن داوای رەشـــید.و ناویانم ننووسیون ك ناویانم دەكمنماوە، ژمارەی شیوعییكانیش لبیرھروەھا دەبـــوو. دەوری"١٠٠"كســـكك ســـابت ئیاد ســـعید جماعتیل"عبدولكریمقاسم"یاندا،لشقامینزیكی"١٥"كس ئوانیـــش رەشـــید،ك ئوانی عادیـــش ســـجنی دەبوون،ژمارەیان"١٠٠"كس نبوون، سیاســـیو عـــادی دەبـــوون. ھرچـــی ســـجنیلوێ راقـــكانی عنقـــۆ وەشـــچعورفی محكمی بم كۆكرابوونوە،كسك چند ئمی كرد، دەستبژری

.و دادگایئ دایكســـك فرمانی خنكاندنیان چندژمارەی"٥٠"كســـك دابـــا، بســـرلژر ئو لكۆی"٣١١"كس ماینوە،١٩٦٣ز. كات ل٨ی تا ســـای حوكمـــبعسییكان ١٩٦٣ز. ســـای شـــوباتیلســـر"عبدولكریم ئینقیالبیـــانبووین، ئم زۆر دتنگ قاســـم"كرد،دەكرین، گوتمـــان ئوجـــا ئیعـــدامسرۆكایتی ب بعس تازەی حكومتیمحمد كۆمار"عبدولسالم ســـرۆكلگڵ گفتوگۆ"مفاوەزات" وتنك عارف"ئیلوول"مام شۆڕشـــی ســـركردایتیو یوسفی ساح خوالخۆشبوو و جاللبۆ بغدا نامیق"، كورد ھاتن شاخوانناوی"٣١١"كسكمان ئمش گفتوگۆ،بندیخانی بڕوەبـــری نووســـی،ب"٥٠"پنجا دینار ســـلمانمان نوگرەبۆ ناوانمان ئـــو كـــرێ گرت كـــبپارەیش بـــە ئو بغدا. تـــنیبگبرد و ناوەكانی زۆربـــوو، بۆ ئوكاتیئو بڕگای ھر مئ بم رۆیشت،،بناوی"مام"لدابوو بروسكیكیشمانجالل"وەمـــی بغدا."مـــام بـــۆ جزائیر ت:"لدە داوەو بروسككی

جزائیر بۆ ناچم بم دەعوەتكراوین،ئازاد ســـلمان نوگـــرە ھتا ســـجنیئمر ماینوە، ماوەیك مـــئ نكم"بڕوەبری بم ھاتبوو، بۆ ســـجنوەســـتاین رایگرتبـــوو، ندیخانـــبلوكاتی لخـــواردن، مانمـــان گـــرتبوو، كورد ســـلمان قایمقامی نوگرەوكاتل گوتی:"خراپ و ناومـــان ھاتدیكتان حیســـابكی مانبگرن، ئـــوەلســـر دوای"٣"رۆژ دەكـــن، بـــۆ ئیزرابكمـــان قایمقـــام ئامـــۆژگاریرادیۆمان رۆژك، چند پاش شـــكاند،كی كی وا رادیۆ كردبۆوە، دیتمـــاننـــاوی دەخونتـــوە، ناوەكانمـــانگوتی: خوندەوەو ھر"٣١١"كسكیكۆماری مرســـوومی ب بكرن ئـــازادئازادكراین، مئ شـــرت، قیدو ببخۆی، ئمش شونی ھركس گڕاوەناوشاربووین خكی كســـك چندبكاری دەســـتمان ماینوە، لھولرب دانرام مـــن حیزبایتـــی كـــردەوە،ھولر. دەشتی جوتیارانی لپرسراویئوانیش دیاریكرد، كادیركمان چندكادیرەكان ناوی ھولر، بۆ دەشـــتی

خوارەوەبوون: ئوانیحســـن یكـــم – ١- لپرســـراوی

مستفاشرە ساح لپرسراو- جگری -٢

محموود ئحمد – كادیر -٣محموود سلمان كادیر – -٤

حسن علی – كادیر -٥شـــمحمد بھرام مال – ٦- كادیـــر

خاندسۆر قازیخان – علی كادیر -٧

خكی حوســـن مـــال – ٨- كادیـــرقلمان

شخ شروان محمد مال – كادیر -٩١٠- كادیـــر – غوســـ یســـد خـــدر

گردەسۆر– عبدولەحمان عونیی كادیر -١١ئحمد رەحمـــان "ئم برایـــ لگڵدەگیرن بدیل ھلوە لگوندی لكسحمی و دەكون دەســـتی جاشكانی

و شھیدیان دەكن". سابیریمســـتفا محمد شـــخ - ١٢- كادیرلناو شـــۆڕش لگڕەكی بحركیـــی

فنیشھیدكرا.گلیاوەیی حمدەمین – كادیر -١٣

پلك ب"خـــدری خـــدر، – ١٤- كادیـــرلبیر باوكیم ناوی بسی"ناســـرابوو،

نماوە.شۆڕش قادر – كادیر -١٥

ب"مولود خدر، مولود – ١٦- كادیـــررۆژباش"ناسرابوو.

گوندكی چند كسو ھر كادیران ئودەسوڕانوە، لناویان دیاریكرابوو، بۆدەدا حیزبیان مانگانـــی جوتیارەكانمانگ پدەگوت، بكادیر"ئابون"یـــانھتا"٥٠"فلس بوو، ھر ل"١٠٠"فلـــسلوكاتی یانی لسای"١٩٦٣"بنكیكمان

لبناریچیای"قرەچوغ"دانا.عومر"بوو، بنك"تۆفیق لپرســـراویھمـــوو ناســـراو ب"ئـــازاد"، بـــملقی لدەســـت رگشـــمپ جونوەیلوكاتی بوو، ھولر ناوچـــی دوویلقی لپرســـراوی تاھیر حاجی حمی

بوو. ھولر دوویئوانی ناوچـــش، و لق ئندامانـــی

خوارەوەبوون:لپرسراوی تایر- حاجی محمد -١

یكمئندام – حوسن سید مجید سید -٢

ناوچناوچ ئندام مستفا– حسن -٣

ناوچ ئندام – شرە ساح -٤ناوچ ئندام عومر– تۆفیق -٥

ناوچ ئندام حمسوور– -٦ئاســـنگر– ئندام ئحمد ٧- مجید

ناوچناوچ ئندام عبدولقادر– كمال -٨ناوچ ئندام عبدولكریم– میرزا -٩

بووە ئوكاتی ١٠- ئحمد شـــریف-رەسول ل ھولر ناوچی برپرســـی

بسكۆڵ.و حیزبایتـــی ئیشـــوكاری مـــئلگڵ ئوكاتی دەكرد، عسكریشمانگفتوگۆمان ھبوو، بعـــس حكومتیحكومتی مانگـــك چند بم پـــاشكوت دژایتی خۆی چسپاندو بعسبتایبتـــی سیاســـییكان، پارتـــچونك كوردســـتان، دیموكراتی پارتیحیزبی تاكـــ لكوردســـتان ئوكاتیشیوعی حیزبی شۆڕشگبوو، چكداریچونك دەكرد، جموجۆلكـــی عراقیشئینقیالبی كـــ حیزبی بعس بیانـــی:دە قاسم"كرد، بسر"عبدولكریمبكن، عراق شـــیوعی حیزبی ئیبادەیدەستی بناچاری حیزبی شیوعیش بۆیئیدی ناو"پارتـــی"، و ھات دا چـــكرژمی ١٩٦٣ز. سای لبھاری ئوەبووســـر دانیشتوانی كردە بغدا ھرشـــیدەگرت خكی بكۆمڵ و شارەكان ناوخوارووی بندیخانكانی و رەوانـــیلسرتاســـری دەكـــردن، عراقیـــاندوونان راوە و گرتن ئو كوردستانیش

دەستیپكرد.چوارەم بشىبدرخان ئا/

خۆمان گرتی كردە كرێ سلمانمان نوگرە بندیخانی دینار بڕوەبری پنجا ب ١٩٦٣ لسای

مایخودا!! یشتگ دەستیان گندەچییكاندەباغ عومر كازم

ــڵ ــگ ل ٢٠٠٨/٧/١٧ رۆژیســـردانـــی ــد ھـــاوڕـــیـــك ــن چكرد، خدر"م، گۆڕستانی"دەروش

.كۆی شاری لناومزگوتك باس شاینی ئوەیــم ئ ـــاو لـــن ٢٠٠٦ ــی ــا ــس لملیۆنھا ــــراوەو ك گــۆڕســتــانــئم ــراوە، خــرجــك ــاری لــ ــن دیو شــۆریــن ـــردوو م مــزگــوتــ بــۆمــاوەی دروســتــكــراوە. نوژكردن

تواوبووە. وتمزگ ئم كساـــاو دەرگ ــوو ــم ھ ئستا كــچــی بلوعكانیان و تانكی پنجرەوب دەرگــاكــانــیــان ــردووەو ــك ــان تئم بــڕاســتــی ــووە، ــرت گ بلۆك بۆی ،ناشیرین زۆر دیــاردەیــچییانندەگ بــم لــــرەوە من من باش بترسن، لخودا دەم:مناخ برپرسیارییتی لرەداگندەچییان، بكو ئستۆی ئملپرسراوانی ئمشارە برپرسیاری

چ رپرسانب ئم نازانم سرەكین.نپاراستنی بۆ یھ پاساوكیانئم ئــگــر باش .نشو ــم ئھموو بۆ ئم شیاو نبوو، نشوخرجكرد. بفیۆ دینارەتان ملیۆنوادەكن نایپارزن، بۆ ئگرناورانی وەیمشب گندەچییكانبای لپرسراوانی بۆی بكن. كوردستان ھرمی حكومتیلسر بكات بدواداچوون ویستپ

.یلسم ئم

شاخوان علی

عیب نبی

وارە بچمكم داوەتی كـــردم ئخزم م رۆژانـــلمایـــان. دوای عســـرانكی نیمچـــ درەنـــگ، تكســـییكم لحوشـــ دەركرد و برەو بازاڕ داغل بووموە بـــو نییتی ھم وەختك بكوژم و ھـــم بۆخۆم نخت ئیشـــكم. كوتم گڕان و سوڕان، گ گ كابرایكی كامل دەستی ل راگرتم، تكسییكم بۆی راگرت. سواربوو، ب بزەیكوە وتی:"حام زۆر باش نیی بمگین شـــورتاوە". زۆر بشنیی"فرموو ســـوارب". لبرخۆموە گۆرانی وتن، كابرا راســـتی دەكرد چونك وتمكزۆری خواردبـــۆوە حای باش نبـــوو بھموو رۆژ نیی ،وە وتی:"دەنگت زۆر خۆشـــكییقئگـــوێ لو ئلبووم تازەیت نگرم ك ئمســـاڵ دەرتكردووە". سرسام بووم بوەی ن ھونرمندم و كابرایئ ،لبوومیشم نییو ئدەنگم خۆش نوڕنـــ دەكات، ھیچـــم نوت. كابـــرا تھچوو ئوجارەیان كوت جنودان ب حكومت. ك چاوم ل سووكردەوە:"چۆن قسی وا دەكی عیب ئو وتنازانم ترسا. چیبوو، ك ."جوان نیی قســـانھاواركردن:" ئی ھاوار خكین بگن فریام ئو كابرای دەمكوژێ". خۆم شلوو نكرد، ن سیریم كراتییوە، دەتـــووت كمیـــم دایوە كردو نبریداوە، بم بـــ زەردەخنیكوە وتی:"خوا لسر سرە دەنگت زۆر خۆش دەب گۆرانییكی دیكم بۆ بی". ویســـتم لكۆڵ خۆمی بكموەو وتم:"سرم ژان دەكا تاقتی گۆرانیم نیی". دەستی نای باخی و دەســـت حبكی دەركرد:"فرموو ر". زۆر دەھـــری بووم، بســـبی ژانوە حئـــرقوە:"ســـوپاس حب بكارناھنم" تاوك كی چنی، ئوجا قسكانی بۆ باركی دیك برد:"كسی خاری وام مبین مات و ملوول و شواوم، بسری تـــۆ نیوەی ئو ھولرە ھی من" وەك مشیشـــم میوان نب جوابم ندایـــوە. كات وتی:"ئلرە زی، پارچم بۆی راگرت و دابیارەكزم"سدادەب ك لنـــاو وتی:"من یی دەرھباغكی لزكاغعاشق و ھوادارانی دەنگی رەسنی تۆم، رەسمكی تۆم بقد الدیوارێ لما ھواسیوە بۆ یادگاری حزدەكـــم لم كاخزەدا ناوی تـــواوی خۆت و ئیمزاو ژمارەی مۆبایلكتم بدەیت. ھر خوا خوام بوو لكۆم بتوە، ناوو ئیمزاو ژمارەی مۆبایلم لســـری تۆمار كردو داموە دەستی، كاغزەكی نایـــ باغی و ب زەردەخنیكـــوە وتی:"زۆر وتم:"ئـــی ھقكم". رچی"كخســـوپاس، بوتی:"وەھـــی بمـــری و بمكـــوژی یك فلســـی ئحمرم پـــ نیی"خون بری چاوی گرتم، بۆی دابزیم تا گرتم مستكم لدا پشتاو پشت بعردیم دادا، خكـــی ئـــو دەوروبرەمان لـــ كۆبۆوە، حارو مســـلی كابرام بـــۆ یككیان گایوە، ،فۆنی خۆت داوەتلوتی:"چۆن نـــاوو ئیمزاو تئو كابرای كالوچیی، ھر پارەی پ نمن رۆژی كی پۆلیس بیبنك دەبات یو وەرەقپاشتر ئھۆنینی شتك بۆخۆی پارە پیدا دەكا" باشبوو پی راگیشتم تی رووبووم كاغزەكم لباخی دەركردو جوپم كرد، ئوجا تا گرتم تفكی خاسم كردە چاوی و ســـواری سیارەك بووم و رۆیشتم. ھنـــدە دوور نكوتموە كابریكی دی دەســـتی ھبـــی و بۆیم راگرت، خۆزگـــ ب كفن دز وەك نخۆشخانی نیوتی:"بمگ رخۆشبس فوول

لدایكبوونی شۆڕش". بسرچاو. بدەنگكــــی نرانی زۆر ناخــــۆش كوت گۆرانی وتن، خریكبوو ســــرم پی ژانكا، تماشــــایكم كرد بدەنگ بوو وتی:"دەنگم خۆشــــ؟" وتم:"ئی دایم بن ــــی لوەی گوئ ،خۆشــــ و دەنگلنخۆشــــ"كابرا تیلكیكی دام و وتی:"چما ئوە شاعیریشــــی و خۆت لمان نناس كــــردووە؟ من بۆ گۆرانییكانم پویســــتم ب شــــیعری شاعیران دەب ئوەی ل ئاســــمان لی دەگــــڕام لعردیم ناخۆشــــكی دەنگب دووبــــارە دەســــتكوتی" دەنگ بوو، كست. تاوێ بچۆوە، زۆری رھترووی بــــم وەرچرخاند، وتی:"دەنگم خۆشــــ؟" وتم:"لو خۆشان نیی"سوپاسی كردم و وتی:"زۆر ئو مرۆڤانم خۆشدەوێ ك رەخنم لدەگرن، من ب رەخن پشدەكوم". لپش دوكانكی فرۆشتنی كردم بوەســــتم بچشــــروباتی رۆحی، داوای لمھندێ بیرە بكێ، دیم نشكاندوو چووە خوارێ س چوار بیرەی لنایلۆنك ھناو وتی:"حزدەكم كندوقم" ســــوەی دانندوقی پشــــتســــ لــــكرابــــۆوە، نایلۆنــــ بیرەكی لدانــــاو دانیكی ھناو سواربۆوە، فرمووی خواردنوەی لكردم، وتم:"ببوورە ناخۆموە"قوتییكی ھپچی، دوو قومی قووی لداو تا گیاندم بردەم والدە گۆرانی وت. وتی:"لكــــوێ منت ھگــــرت بمبوە ئوێ و خمی پارەكت نب، چندی دەی بسرچاو". ســــ چوار جار ســــیارەم بۆی راگرت، دادەبزی دەچوو ل سندوقك بیرەیكی دەھناو لپشوە قوزەلقورتی دەكرد. شش جاری رەبق بردم ناو بازاڕ و بردموە نزیك نخۆشخانی لدایكبوون، ئوجا بڕاســــتی دابزی و وتی:"چند دەكا شرم مك" وتم:"٢٠"ھزار، دەســــتی نایــــ باخی و "٣٠"ھــــزاری دام و وتی:"ھیچیــــش وەرناگرموە قسكردن لگڵ شــــاعیران زۆر خۆش خۆ ئگر دەزانــــی كم بــــا زیاترت بدەمــــ" بپكنینوە وتم:"ئارەقــــت پكردم"، ئویــــش بپكنینوە وتی:"منیش زەرەرم لت نكــــردووە". خواحافیز. خواحافیز. بدخۆشییوە چووم پش مای ئو م كردەوە بزانــــم چ بیرەی لكو ســــندوقخزمبج نھشــــتووە تا فی بدەم. تاســــام كاتك بینیم ئوە تای ســــپرو حریق و فسفۆڕو ھندێ وردەوای دیكــــی ل دزیوم، بدكی غمناك و چووم داوەتكو بۆ بیانی ھر بو پارەیی لم وەرگرتبوو ھندكی دیكم خستسرو بناچاری چووم ســــناعو شــــتكانم پكییوەو گڕاموە

ماڵ.

كۆمیتیژمارە (١٠١)ی ئابى ٢٠٠٨/٨/٨

7خرمانانی ٢٧٠٨ی كوردی

بختیار كوردی - ستۆكھۆمكوردستان بم باشترە، ھندەران كی لڕاو بۆچونی خ مخۆشترە ئخۆنگۆڕاو و كورد پروەرو خاوەن ھوست، بڕیزان ئای ئوە دەزانن دوو ب بوون ك كوردانی ھندەران

بشوە؟ بم دوو بشی چۆن؟ ڕوون بــ پویستی مئ ـــارە دیھتا یھ ــورت ك كردنوەیكی دوو ب كردوە خزانیشی تنانت بشوە، گفتوگۆی ئستای زۆربی ھاوڕیانو كۆبونوەكانی ــۆڕو كخیزانیش یك سر پاش چاكو چۆنی و ئم الو الی كسر باس دت سر كوردستان و گرانی و ب كارەبای و بیك گڕانوە و گندەی و ئاو كی زەق و مناقزۆر شت جاری بۆتشكردن ل سری بداخوە كۆمیك خك پیدابوون، ك ھدەستن و دادەنیشن زۆر بشوەیكی ناشرین ت و ئــو باسی مرۆڤان نــا و دەكــن وەك قوربانی پ و گــورە ل كوردستان ھیچ ن كراب و ئو گوزاریان خزمت و پرۆژە ھموو وەك قارچكی بھاران خۆیان سریان دەرھیناوە و دوایش ت بخور دەك ن ندیكی وا دروست كردووە كخوا ھ ك كك نارازین كاتموو شتھ ب نھا لر وا قع خۆشیان تس تدقسی زل زیاتر پنج یان بۆ ناكرێ بئاوا، لبر ھرچ ھۆیك بووبت كم ھندەران ھاتن زۆر كوردكی یان زۆر دەوری زۆر باشیان بووە ل

كوردستان خۆشترە، یان ھندەران؟

ھموو بارو دۆخكی كوردا، ئمش وە كبیریان چۆت ل كی نا كندھكوردن و ب كوردیش قست لگڵ ناكن، شانازی ب زمان و كلتوركی فسی و سئ و دەكــن تــرەوە ھندك یان چۆتوە بیر خۆیان باوك و دایك ھن شانازی بوەوە دەكن ك مناكانیان كوردی نا زانن وا دەزانن گورەیی ك ب زمانكی تر

قس بك ن و زمانی دایكیان نزانن، سویدی حوكمتی ھمانكاتدا لمامۆستا دەگرت تا مناڵ فری زمانی دایك بن، بم منا كانیان نانرن زكراوەتر تۆ با خوندن. وان بۆ ل وا ھن ھندك كاك بدوین خۆیان گۆڕاون تنانت گوێ ب ھیچ بلنگی تنانت دەن، نا شتك كوردستان خكی بن ك دەزانــن

بووین، بالرە وە من پان بیم باش ھن، خا كۆم ئم ك بزانن

نابت مرۆڤ خۆی ل گل كات.. ئو ھموو كوڕە گنج و قارەمانی خۆیان ب كوشتدا و شھید بوون بۆ ئم ئازادی و سربرزیبوو، ڕۆژك كلوە گ كردۆتوە ن بیریان لیان بفۆشن یان بگۆڕنوە ب كارەبا

و جادەی قیرو ھندەران.

دنیاو ل ئاگا ب و نفام كسانی ن برا ورد دەكژوو، كوردستان بمئوروپا دەیانوت چییان ھی لرە بۆیان بفویك كوردستانیش لبتدی، براكم وازوو السای كلتورك وە نبخو مژوویان دەكیتوە بزان ئمان ب چ ھوڵ و كۆششك گیشتن ئم ئاست، ھیچیان نچوو دانیشن و یككی ن ل وتكی تر تر وتیان بۆ ئاوەدان بكاتوە، زۆر خۆیان وتی ل خۆشتریش وتی ھبوو بم نچوون. كچی ھندك حازریش ب و ھاتوون حــازری ب

دەیانوت بۆنوە. تنیای و ب كسی و بزاری و شو ڕۆژ كاری زۆر گران و پارەیكی كم، وە سیركردن لالین ھندك رەگز سر فرقی و ھندەرانی پرستی ھموو كدەرد زەرد سر و ڕەش پوەی دەنانین، بم ھندك ھن

نای نوت دان بم ڕاستیدا بنن. بۆ ئنترنت سایتی بكارھنانی وا خبات ب بووە كس ھندك چییان ھندەرانوە ل ك دەزانــن لو پارتوو لــم ڕەخن و نوسی پالر و كارە لم توانج سركردەو دنیایكی برەو كۆمگا ڕای لو زۆر خون و خیای دەبات، بم تنا چ یر قسھ قس نازانن ك

گرفانوە. مانگك ھــمــوو ھـــنـــدەران لــكارەباو پارەی دەدات خۆی باجی گران شتك ھموو و كارگوزاری ــواردن، خ خانوو كریی نزین بنامنتوە، بــۆ ھیچی كــچــی دۆزەخــو پ كوردستانی ــم ب

ھندەرانیش ب ھشت.

ئا: سروین مستفاژیانی ژن و مردایتی بریتیی لسۆزو لبختـــوەری و خۆشویســـتی ، ھاوكاری یكتری و ڕاگۆڕینوەو پرس یان ككی ڕۆژانركارھ كتر لیب

پكوە دەیكن.ژن و مـــرد تائو ســـاتی پكوە دەژین پویستیان بیارمتی یكتر ھی، چونك تـــواوكاری یكترن و ھریكیـــان بـــۆ ئـــوی تریـــان بـــردی بناغی بۆ دروســـتبوونی كۆمگیكی بختور. بم زۆرجار چ پیاو چ ئافرەت بو شوە بیر لو ژیان ناكنوەو كشـــو گرفت بۆ خۆیان دروســـت دەكن ك ئمش ژیانیـــان تكـــدەدات، بتایبتـــی پیـــاوان ئـــم ھلـــ دەقۆزنوەو زۆرجار كشـــیكی بچووك گورە دەكن و ئافرەت تـــاوان بار دەكن. ئوەی مبســـتم زیارتـــر ڕوونی بكموە، ئوەی ك ئایا پیاوان تا چند یارمتی دەری خزانكانیانن

لئیشو كاری ناومادا؟ لم بارەیـــوە كاك ئحمد علی وتی : "من بھیچ شوەیك یارمتی ژنكم نـــادەم لئیشـــوكاری ناو مادا، پویســـت خـــۆی بیكات من

پیاوم و ئو ئافرەت".سیرە پیاو وابیر لئافرەت بكاتوەو ھست بكات ك ئم پیاوەو پیاوەتی خۆی دەســـلمن و ژن خزمتكاری ئـــوە چ پویســـت دەكات یارمتی

بدرێ .محمود تمن ٥٠ ســـاڵ وتی : "من (٣٠) ســـا ژنم ھناوە تا ئســـتا لكاروبـــاری ناوماـــدا یارمتـــی چیی حـــددی نـــداوە، ژنكمم یارمتـــی بم، دەبت بـــ كگا

یـــات ژن چونكـــ بســـرموە، بدەمییوە ھار ئبت". بم ھندێ پیاو وابیر ناكنو ھســـت و سۆزی خۆیان بـــۆ ژیانـــی ژن و مردایتی بگرنگ دەزانن و دەت ژنیش وەك پیاو مافی ھی و یارمتیدانیشـــی

بكاركی گرنگ دەزانن.ھیوا تمن (٣١) ســـاڵ وتـــی : "من ل م دەدەم و ڕۆژانكـــتی ژنیارمســـعات (٧)ی بیانی ھدەســـتم ئیش ھب دەیكم لقاپ شـــۆردن و

گســـكدان و ھر شـــتكی تـــر دواتر منداكم دەبم بۆ داینگاو خۆشمان دەچین بۆ دەوام، سعات (٣)ی پاش نیوەڕۆ دەچموە بدوای منداكمدا

."ئیشوكاری من مئ ڕۆژاندواتـــر ھندـــك گنجمـــان دواند لمان پرســـین گر ببنـــ خاوەنی خزان یارمتی خزانكتان دەدەن

لكاروباری ناومادا؟ ندكاری زانكۆیخو وت كركســـ نم دەبمھكا من ژن ئوتی : "خوا ئ

خزمتكاری ".لنج ك خوندكاری لبـــارەی ئامادەییـــ ششـــی یارمتیدانی پیـــاو بۆ ئافرەت وتی : "ئاسایی گر پیاو یارمتی ژنكی بدات بـــس نیكات پیشـــ بپی پویســـت ژنك چی پویست بوو یان زۆرجار فریای ئیشوكار ناكوێ

بھۆی میوانوە یان منداوە". (ن. ع) وتی : "من كسك ھدەبژرم ـــت واتدا بڕەگـــی پیاوەتی ت كتبیعتی قورس بت ژنانی نبت،

یارمتی ئوم ناوێ خۆم كاری خۆم دەكم و خۆشم دەزانم چیدەكم و ئو

." نازانزۆرجـــار ژنانیـــش پیـــان قبـــوڵ یارمتییـــان پیاوەكانیـــان نییـــ ی كو ژنانتی ئـــتایببـــدەن ب یـــان وایپ نـــدان، چونكمتل تی دانی پیـــاو بۆ ژن پیاوەكیارم

سوك دەب و خكی لۆمی دەكن.حالوە خان تمن (٥٥) ساڵ دەت: "كچم ئم كاركی ناشـــیرین پیاو چۆن دەب یارمتی ژن بدات لئیشی مادا، ئمـــ كاتی خۆی لـــالدێ بوین و ئیشوكاریشـــمان زۆر بووەو بپیاومان نوتووە پیایكیشمان لوە بگرە، بم گنجی ئســـتا بۆ

ژن مردوون".ھندێ ژنی تر بكاركی ئاســـایی لمردەكانیـــان بـــم دەزانـــن، ڕەش بینن و ترس وایـــان لدەكات لماندووبوونی ڕۆژانشیان نتوانن

بپیاو بن یارمتییان بدەن.ڕزان ك ڕەشـــبین ل ژیان و گلیی زۆر لمردەكـــی دەكات، وتـــی : "تازەبووك بووم ڕۆژك بمردەكمم ،بك رەب یوانانـــو حوت: ئكاتم زانی یك شـــقی تھدام و ھموو دەمم بوو بخون و پی وتم ئســـت ئوەم پدەیت ماوەیكی تریش بشكم پائژەنی ، جاركی

تر ئو قس دووبارە نكیتوە".ڕۆشـــنبیران بشـــوەیكی تر بیر بكاركی دەكنوە یلسم لم گرنگی دەزانـــن ك ھـــردوو الیان یارمتی دەری یكتربن، مامۆســـتا یاسین زەردەخنیك گرتی و وتی : كترن بۆیواوكاری یرد تژن و م"ژیان پكوە دەنـــن تا بختوەر شكتریش ھیچ كبن، ھاوكاری ینیی بتایبت گر ئافرەت پویستی بـــوو، نك بـــو شـــوەی ھموو وە نابتنوســـك بكات بیچكار

لحدی ناوەندی تنپڕت".

پیاوان تاچند ھاوكاری ژنكانیان دەكن لماوە؟

ھمن جمیل-سلمانیو كار پ و جنجاڵ رۆژگــارە لم سرقاییی ژیاندا و ھموو یكك سرقاین كاركوە ب مئ لژیانمان و رۆژانــــ كاتكانی و ــرۆڤ ــن، ئــــمــی م ــی ــردەب ــس بكات زۆر ك سرقاین بڕادەیك ل بشك نیی ئــوەمــان بــواری كــاروبــاری بۆ دانین كاتكانمان ــی ھــاوڕــیــان و مــاــوە و ســردانكسوكار، ئم وامان لھاتووە زۆر ك وەشمان نیینھا كاتی ئكات تب تنھا تلفۆنك كس نزیك و ئازیزەكانمان بسر بكینوە، لگڵ مئ ل زۆرــك ئمانشدا ھموو بدەم ڕایی كردنی كارەكانمانوە زوو زوو سیركی سعاتكی دەستمان یان مۆبایلكی ال قد و گیرفانمان دەكین و ھر زوو دەست دەكینوە ئمش ل بشك كارەكانمان، بدەست سعاتی ب بــاوەڕمــان زۆر نیی و تنھا پشت ب مۆبایلكانمان

دەبستین بۆ زانینی كاژر.كسك چند ڕای ویستی بدرخان گرنگی و بكارھنان لمڕ بزانت دان ب سعاتی دەست، ئوانیش ئاوا

ڕای خۆیان خستڕوو.

ری حكومییرمانبئاوات، ف ھو زۆربی كاتكانی ب دەوام كردنوە بسر دەبات، ووتی؛ بھۆی سرقایم سرناپرژم فرمانگوە دەوامی بدەستم سعاتی سیری ئوەندە كبكم، ھرچندە سعاتم پی بم ل كاتك تنھا نــاكــم، سیری كۆتایی دەوام نزیك دەبموە، ئویش ھواسرابت دیوار سعاتی ئگر

سیری ئو دەكم.بونی بھۆی وایــ ڕای فــازڵ دانــا مۆبایل سعاتی دەست ئو گرنگییی نماوە و زۆرك ل كسكان زیاتر مۆبایلكانیان سعاتی ب پشت ئگر وتیشی ـــا دان ــن، ــســت دەبسعاتكی زۆر جوان و نایاب ھبت لدەستی دەكم، ئگریش نا، ئوا

.سب كمۆبایل برگیز بت ھسرەدین ئتوانا نسعاتكی دەستم ناتوانم ڕێ بكم و واھست ئكم شتكم ل ونبووە، ئیش سعاتكشم ئگر تنانت نكات ھر لدەستمدای تا ئو كاتی توانا ھروەھا دەكــمــوە، چاكی سعاتكی دەكــم بوە حز وتی ژمری مانگ و ــر ــ رۆژژم دەســتــم تدابت، حزیش بوە دەكم زوو زو

سعاتكم بگۆڕم ب مۆدلكی نوێ.ــا عــوســمــان كــارمــنــدی ــی ــاڤ سكاتكانی و ھلییئ كۆمپانیایكی زیاتر لو كۆمپانیای بسر دەبات، لبرئوەی دووا؛ ئاوا بدرخان بۆ كۆمپانیا ل كاتكانم زۆرترینی بسر دەبم و ھیالكم ل كارەكمدا، و ــم دەك سعات سیری میشھزۆریش گرنگی پدەدەم چونك خیام الی تواوبونی كارەكم و دەموت بۆموە پشوو بدەم، زۆریش گرنگی دەدەم دەستم سعاتی گۆڕینی بجۆری جلكانمدا گۆڕینی لگڵ و

سعاتكشم دەگۆڕم.دەكــات لــوە بــاس مجید ھاوبیر گرنگ نیی گر سعاتی لدەست بت یان نا، چونك ئو پی وای سعات تنھا كرەستیكی جوانكاریی و ئو گرنگییی نیی، چونك ھاوبیر پی وای ك ئستا مۆبایل جی سعاتی دەستی گرتۆتوە و گر سعاتیشت لدەست نبت ئوا مۆبایلت پی و

ئزانیت ك سعات چندە.ئستادا ل وایــ پی سعید، ناز سعات ب گرنگی خك زۆرینی كسك ــوو ــم ھ چــونــكــ ــــادەن نسعات ئزانت و یپ مۆبایلكی

وای پی نــاز ھرچندە چندە، ئگر سعاتی جوان و باش ھبت ئوا جوانترە ل دەستی بكیت بم سعات ك وەدایئ لگڵ ھشتا زۆر شتكی و ئكسسوارە تنھا

.ویست نییپبھار ئیسماعیل، بۆ بدرخان ووتی؛ تواوبونی بكاتی نزیك ئگر دیوارەك سعاتی سیری دەوام بكم ئگینا گرنگی نادەم ب سعاتی و دیــوار تنانت سعاتی دەســت،

مۆبایلكشم گرنگی پنادەم.شیروان علی، پۆلیسی ھاتوچۆی و ،كانقامر شسو لشدەوامی بئو وتی ھر چند خولك جارك دەكم دەستم سعاتكی سیری بونی تواو بۆ ماوە زۆرم بزانم تا دەوام، تنانت ھندك جار باوەڕم نامنت دەســتــم سعاتكی بــ

سعاتی سیری ــوەدا ئ لگڵ و مۆبایلكم دەكم.

بگشتی ئوانی گرنگی ب سعاتی ك كسانن ئو دەدەن دەستیان زیاتر كاریان ھی و چاوەڕی تواو بونی كارەكانیان دەكن، یان ھیالك ككات ب پویستیان و ماندون و گرنگی ب ش كوانبۆ پشوودان. ئسعاتكانی دەستیان دەدەن بشكیان زیاتر گرنگی ب الینی جوانی دەدەن

و وەك ئكسسوار سیری دەكن. و ل ر كاتت كات ھك برچۆنھ یژەی ھت، كات درووەستان ناكو ئبت ئمی مرۆڤ ڕزی بگرین، و ببین كات مــرۆڤ ئمی دەبت بگومان نیبین گر تیپڕنین، پشینانیش قسی بت، ــان دەمراست ووتویانو لسر كات قسی

زۆریان كردووە.

گنجان بۆ سعات لدەست ناكن؟ باوی نماوە یان.....؟

تیار عادل گۆرانلنوەندی گۆڕەپانك ئۆتومبیلكی قۆڕ ئوەنــــدە برتناشــــكی بــــھســــتاند ك ل قۆڕیان وەسفیم بۆ ناكرت، ھموو ئو خكی ئوی لژر تۆز وەردا و ئودەم پیرەژنكی قۆڕ بســــری عبا رەشــــی عرەبی پۆشــــی ســــپی كردەوە لژر خۆل، گنجك ك یاوەری پیرە ژنك بوو ب دەنگی برزو ناڕەزایی ھاواری كرد

ئم چ كرك؟!دوو س كســــیتر لم الوە وەالمیان دایوە كاك دیموكراسی بۆ ناڕازیت؟ پمان بل تۆ عرەبیت؟ نخر قوربان مــــن كوڕی كوردانم بۆچی دەپرســــن؟ چونكــــ پدەچت تۆ ھشــــتا تواو

بووبیت بۆیــــری دیموكراســــی نف رەبیت، جگع گومانمان وابــــوو كلوەش پۆشــــاكو عباكــــی داپیرت ھی عرەبان. كوای جل پۆشــــینی داپیریشم دیموكراسی و ئگر عرەب دیموكراســــیش نبن بــــالم خاوەن

دەولتن!!دیموكراســــی ئمۆ بویت بنیشــــتی نو دەمی ئــــو ژنانی كــــ رۆژ تا مالــــكان لبــــر دەرگای ئــــوارە دانیشــــتوون و بوەت شــــكری نو دەمی ژنانی سرو كانی، پم سیرە ك زۆرینــــی كۆمــــگای ئم بو شــــوەی ل دیموكراسی گیشتوون. من ئو رۆژەی ك ئو حشــــا ماتم

لــــ گۆڕەپانك بینی تا نیوە شــــو ھر بیادی بووم كــــ ھم بالموە سیر بوو، ل ھمانكاتیشدا لبرە خۆمــــوە دەخندیم. ئمــــی كورد ماوەی (١٧) ســــا لچنگ دەســــتی

زۆر داری دەرھاتوویــــن و نجاتمان بوە و شكور بۆ خوا حكومتكشمان دەرگای دیموكراســــی واال كردووە وا دەزانیــــن بل.. بلــــ ھر ئمین دیموكراســــین و لدوای ئم خلك تبچ كگۆڕەپان مــــووی با لــــھدەرەوە، قوربــــان لــــ ئوروپا والت دیموكراســــی بــــ فرچكیان یــــھ ل موەندەی ئوە ئینجا ئگیراوەتخۆبایی نین و لسر نچووین، پم بلن دیموكراسی و ئازادی رادەربین ئوەی كتۆ لســــر حیسابی خۆت منیت؟ ئیر بگدەوروبــــ زیان بھموو شتكانمان ریكخ ستاكئوای لــــ ھاتــــووە. تنانــــت ئو رۆژنامگریشمانی جیھانیی دەردە گرتۆتوە ل كوردســــتان، ك لژر ین لیاندن و رادەربناوی ئازادی راگكوردستان دەست بۆ بابتی ئاسایشی

نتوەیی و قودسیاتی سركردایتی تاممان بردۆتیــــن و لكوردی دەبدەر. پــــم بلن كی برتناش لدان و دەموچــــاو پتــــۆز كردنی خلك دەچتــــ خانــــی دیموكراســــیوە؟ ئی عبا پۆشــــینكی پیــــرە ژن؟ ئم بشــــوەیك ل دیموكراســــی گیشــــتووین ك ھر چیك بكیت تواو كس بۆی نی لت بپرســــت. ئم رك پی دەگوترت سیستمی بخــــۆ و بۆ لــــ كوردســــتان نك ك وە گرنگالمب دیموكراسی. بۆیل پاڵ ئو دیموكراســــی و ئازادییی ك كۆملگای ئم لی گیشــــتووە بیرــــك ل بــــرز راگرتنی یاســــا و كوردی نتوەیی ئاسایشی پیرۆزی و ئایین و دابونریتــــی كۆمیتی

كوردی بكینوە.ttayargoran@yahoo.com

رەسول بختیار

كاتكلیكترناگین

ئم ھموو درۆی لپای چی؟وانیشاندا دەیوێ لنوەندی قسكانیدا ئو تیایدا قسو بوارەی كشارەزا وپسپۆڕە ل كھر دووبارە گۆڕا باسكش ركھ دەكات، و نازانئ ،ر وزانایش ئازا وبوو باسلگویان ــردن، ب بسر كات بۆ گوگرەكان لبڕزیان گرتووە، كچی ئو باس لدوای ھموو ئوەی وەك نادا، بكس بوار باس شانی لسر تو ئم وپرۆژەكانی چاالكی پرۆژەكان ھموو دەتوان ئو وھــر ئــوە راپــرــنــ، دیـــارە لــو كــش وھـــوا وئو ژینگیی ئم تیایی دەژین، رۆژان لبردەم ھر دەكین، وەستھ ــردەوەدا ك چندین ،خشك دەبند مانایكیش چكردنوەستھوچاك ژیر بمرۆڤكی ندو ئوەی ئوەتا سیر كردەوەیكی ئمۆ دەدا، لقممان ئنجام دەدا، ئوەی دون لكاركدا جگای متمان بوو، ئوەتا لبرچاوی ھموومانوە سد سوند دەخوا ك ئو راست، بم كاتك لكارەك دەپچیتوە پچوانی ئوەی، واتا روویكی مئ لبرامبر ،درۆزن سداسد ھی، بم ك پشتی تكردین وەك مار پوەت دروســت بۆ وقسلۆكت قس وســـدان دەدا دەكا، ك ھمووی دوورە لراستی، واتا ئو تاككان ئاشنایین پی مئ ك راستییی بھۆی درۆكردنوە كسایتی خۆیان لدەست دەدەن وھردەم لبرامبر راستییكان خۆیان الواز نیشان دەدەن، ھمووشمان دەزانین ك دوو روویی ومتمان نبوون دوو نخۆشی دەروونی ھوستكان لكۆتایدا بــم لكجیان، مرۆڤكان چونك دەبستتوە، بیكتریان ب ھرچۆنك ــن، دەك لتكدا مامی تشنكردنی ئمجۆرە نخۆشیی لئنجامی چند ھۆكاركوە دت ئاراوە ویككیش لو ئگر تاكك ھر وەك ،یژینگ ھۆكارانپروەردە ودروستدا راست ژینگیكی لنو یوانكدا درۆی كرد، لستوھل ،بووبزووبزوویی پشیمان بتوە، چونك ئاكاری ئو بھیچ جۆرك قبووی ئو درۆی ناكات، بۆی لھوستكی دیكدا بھرجۆرك بت لبووردن داوای درۆیدا ئو لپای دەیوت دیك تاكی ھندك دیكوە لالیكی بكات، ھی ژینگكی وا خوقاوە ئگر درۆ نكات، یكم پچوانی ئو نابت، ئاسوودە ئوا درۆی قبتر بدرۆیكی دەیــوێ حات وای ئوە وەك ئمش بشارتوە، یكم دەكی، بخۆت بــاوەڕ خۆت ھتا بك درۆ ھاوكات خكانك ھن ك درۆ دەكن ھست ــدرۆی ب برامبرەكیان ك ناكن ــوە ببشوەیكی نوەندەدا لو بۆی نازانت، دووبارە پی دووبارە ك دەڕازنتوە، وای رەتا بیوەكجۆر و درۆی س وە نازانیتدەكوكلك وگوی بۆ دروست بكات، كچی باسكی بۆ مشكت كــایــوە، تندەھ بۆ دیكت دەكات بگامش، گامشكت لنو دەرزیكدا وەستان لــدرۆدا ئوانی ،ندەردەھ بۆ دەتوانی چۆن كوا دەپرسیت لان كاتك بابتدا لیك وخواس بــاس ھموو ئــم ــی ودووڕووی لــدرۆ باس ئو بكیتوە، كۆ ناكات، خۆشی بخاوەنی نازانت، لوەمی رست ھموو بۆ دە پت پرسیارەشدا ئم ،بھ ئوتۆت شارەزاییكی دەب وباسك تا برامبرەكت، بھموو شوەیك باوەڕت پبكا، ئگرنا بلۆژكی زمان ورستسازییوە گۆڕانی لنوەندی ھقایتكان بیبستوە، رەنگاوڕەنگ دروست بك، تا ئو لگوگرتندا بچت قووالیی، ئو نك تنیا لباسكانی رۆژان پسپۆڕە، بكو لباس مژووییكانیش شارەزاییكی ئوتۆی ھی، بۆی الی گرنگ نیی، ھموو مژووەكان بیكتر ببستتوە، ستا وا باس بكا كش ئد ساڵ پژووی سمباسكانی وەیمشب ئیتر ،دەچ لئمۆ بردەوام ب ئوەی یكك پی ب قوربان

ئم ھموو درۆی لپای چی.r1970bakhtiar@gmail.com

8ژمارە (١٠١)ی ئابى ٢٠٠٨/٨/٨رەخنخرمانانی ٢٧٠٨ی كوردی

سه دیق سالح عه زیز (سه دیق ڕه نجبه ر)سه رنجه و ترامان جگای ئــه وه ی له دوای داخیشه ، جگای ھه روه ھا ده ربازبوونم له به ندیخانه ، ڕامگه یاند که ئه م که سه خه تمائیله و ئمه ی به گرتن داوه ، دوای ھاواری ب پایانم، نه گه یشته ــان ــه م ــاواره ك ھ كه چی مه به ست، ئه وه ی پشبینیم ده کرد که ئاشکرابکه م جاسووسک توانیومه ئه م چونکه ده رنـــه چـــوو، وه ھـــا سیخوڕه به ڕووقایمی خۆی له کاتی توانی ١٩٨٤دا، سالی مفاوه زاته که ی نیه کی کۆمه له بقه ناعه ت به ھاوڕکه شه ھید بووه و پشتر کۆنه براده ری عائلی په یوه ندیه کی بووینه و یه ک پکه وه ھه بووه و پکه وه به ھزیان کاریان کردووه ، ئه م براده ره ی (م.ج) ده چ له الی كاك نه وشیروان که فاله ت و مه رحه مه تی بۆ ده کات، به ڕاده یه ک مسته فاش نــه وشــیــروان ــاك ك كــه ده رباره ی خه ت مائیلی محه مه د جه واد، ،ه دابچ و به ھه ی ببتووشی دوودقسه كانی كه تبگه یه نن وه ھــای وه گوایه ،ده چ واھیمه له زۆرتر من ته نانه ت ڕاكردنی ناو به ندیخانه شمان

جگه ی پرسیاره !؟ \به ڕز له ــای وه ھ ــه وه ی ئ پموایه ناوبراو که کرد مسته فا نه وشیروان ،ه دابچ نه گاو به ھهبه خه تمائیل تھاوڕیه ئه و پاڕانه وه ی و که فاله ت ڕاو قسه و ئه و کاتی که بــۆی بــوو نه وشیروان کاک الی بۆچوونه کانی ئه م ھه روه ھا وه رده گیرا، ھه ند به ئیستیغاللی زیره کانه خه تمائیله ئه و براده راتی و عائیلی په یوه ندی به دیاره ھه به ته کردو ھاوڕیه ی ڕنمایی ئیستیخبارات بووه ، بۆ ئه وه ی درووستانه زانیاریه ئه و به رپه رچی ــاوڕێ ســه ردار بــده نــه وه که من و ھدابوومانه سه رکردایه تی ، تا ھه م له متمانه و که سایه تی به نده که مبته وه ھه م شۆڕشدا سه رکردایه تی له ناو جارکیتر محه مه د جه واد به کار بننه وه ، به مجۆره ئاواتی ئیستیخبارات ده ھاته دی. ڕه نگه حه سوودی و غیره ی ھه ندێ ده وری ھه بووب که له ھاوڕیانیش کاک الی نه کردووه خریان قسه ی نه وشیروان، نه وه ک وه کو منافسکی به ھزیان به دیارکه وم! ھۆیه کی تریش ھه بوو که کاک نه وشیروان خۆشباوه ڕ بت به م ڕووقایمیه ی ئه م سیخوره که له ڕگه ی ئه و براده ره ی خۆیه وه له دژی من ده یکرد،ئه ویش ئه و سه ر ده مه ملمالنی کوتله ی به ناو عیراقچی له ئارادا بوو، منیش ده ورکی دیارم له ناوچه کانی ھه ولردا ھه بوو که له سه ر ده کــرام حیساب عیراقچی کوتله ی نه وشیروان کاک کوتله که ی دژی له ــای شــۆڕش)، ــووه ئ کــه ( پاشان بھه ر چه نده من خۆم باوه ڕم به خه باتی کوردستانیه تی ره نجده ران ھه بوو نه ک پاکژبوونی په رز بۆیه عیراقچی، نه وشیروان کاک قازانجی به به نده ئه و ســه ره ڕای نه بوو. کوتله که ی و زانیاریانه ھه مووی، کاک نه وشیروان ئه و زانیاریانه ی باوکمیشی وه رنه گرت که له م کۆنه جه اللیه ی وه ری گرتبوو که پشتر باسمانکرد، دیاربوو ھشتا بنه ماه ی سه نگی نه وشیروان کاک ئمه ی وه ک پویست نه زانیبوو له شاری بنه ماه یه کی عادزکردنی که ھه ولر وه ک ئمه ده بته ھۆی دشکانی ده یان کادیره کانیش دیــاره تر. بنه ماه ی به ده رخستنی له بوون که مته رخه م

ھه قیقه تی ئه م سه نگاییه .نه وشیروان کــاک بم مــاوه تــه وه

ــاوه ڕی ئــه و ســه رده مــه ئــه وه نــده بھه ولر ناچه کانی به کادیره کانی نه بوو، بۆچوونکی خراپی له سه ریان په یداکردبوو، ئه و پیوابوو زۆربه یان بتوان نیه تیا که سیان بتوانان، سه رپه رشتی ھه موان بکات تا ئیلتیزامی پوه بکه ن، ئه و ده یگوت ئوه ھه موو ده م راپۆرت له سه ر یه ک ده نووسن، یه کتر ده شکنن! چ جای باوه ڕ به وه بھن که ھه ولریه ک ئه وه نده خۆڕاگر و نبشک به ندیخانه بتوان ،بڕیزه کانی بگه یه نته خۆی بشتوانبــه ڕــزی الی بــۆیــه پشمه رگه ! ئه سته مبوو بگاته قه ناعه ت که که سک له سه ر ھه که وێ ھه ولریان له ناو ئه وه نده کۆمیته ، ئه ندامی ئاستی زیان که له به ندیخانه خۆڕاگرببه که س نه گه یه ن، پالنی ڕاکردنیش له به ندیخانه دابن و سه رکه وتووش بکات که شف خه تمائیلکیش ،بــسیفاته ھه موو ئه و ھه مانکاتدا! له به ھزانه نه ده بوو له که سکدا کۆبته وه ھه که وتنی به ڕزیان، حیسابی به له م بوو ده رچوون ئه م جۆره که سه قاعیده و له م بۆچوونه باوه ی که ئه و به ته جره به ی خۆی و له خه یای خۆی کردبوو! درووستی ھه ولریه کان بۆ باوه ڕ بوو زه حمه تیش تۆزێ ئه مه و یه که مجار ئه وه چونکه نبھ به وه بوو که له ناو ڕیزه کانی کۆمه ه باسی ئه ندامی ئاستی له بکرێ خه تمائیل کۆمیته له الیه ک و چونکه ئه م ھه ه یه خۆیانیشی به رپرسیاریه تی به رۆکی ده گرته وه له الیه کی تره وه . کۆی ئه م بارودۆخ و ئه م باری سه رنجانه م، زۆر به داخه وه ، بووه ھۆی به ھه ه داچوونی ڕبازی کۆنه ده ری سه رکرده یه کی نه وشیروان به رز وه ک کوردایه تی

مسته فا!به م پرسیار ئه وه یه پاش ئه وه ی که ئاشکرابوو قسه که ی ئمه ته واو ڕاسته و ئه و که سه جاسووسه ، ئاخۆ کاتی ئه وه نه ھاتووه که کاک نه وشیروان، ئــه وه ی بۆ بکات ھه وه سته یه ک من ئــه وه ب بچته وه ، به خۆیدا بۆچی ھاوڕێ سدیق ڕه نجبه رو ھاورێ ســه ردارم عادز کرد؟ یان دیاره کاتی

خۆی به ھه ه یاندا بردووه ؟خونه ری به ڕز، بزانه ئیستیخبارات له ھه ولیره وه ، له رگه ی ئه و خه ت مائیله وه ، ده یویست ئه م ڕاستیانه ی كه سه د له سه د ڕاست بوون پووچه ی بكاته وه ، بۆ ئه وه ی به نده كه كادركی چاالك بووم له به رچاوی سه ركردایه تی نه وه كا بته وه كه م میسداقیه تم له وه كو خه باتگکی ناودار ده ركه وم و چاالکی زۆرتر بنونم! بۆیه پالنه كه یان ــه ك سه رئشه ی بۆ من له تا رادده یله گه ڵ به م كرد، دروست شاخ ناو ــازاره ئــه وه شــدا ھــه ر له گه ڵ ئــه م ئھه ند به ئــه م ڕۆیشتم. ده روونــیــه بووه زانیاریه کانمان ھه نه گرتنه ی ھۆی کاڵ بوونه وه ی پیرۆزی شۆڕش و سه رکردایه تیه که ی له الی من له کاتکی

زۆر ھه ستیاردا. به وه ی ناسراوه کورد به داخه وه ، و وه رنا گری له ڕابردوو ده رس که ڕابردووی خۆی زوو له بیر ده چته وه ، له دوای ھه تا بوو، سه یر پم بۆیه بیستوومه ھـــه روه ک ڕاپه رینیش، به ڕز الیه ن له خه تمائیله ئه م که کاک كۆسره ت ڕه سووله وه ، كرابووه كارگری كۆمیته یه ك له نزیك پارزگا! ده وه رن ھاوڕیان چۆن له حیزبكدا پ متمانه ی یان بكه م، كار بتوانم بكه م، كه سه ره ڕای ڕاست و درووستی دسۆزیه وه له وپه ڕی كه قسه كانم، بوو، حیسابكی ئه وتۆی بۆ نه كه ن، كه سكی وه كو ناوبراو پله ی کارگی پ یه کتی ڕکخستنی له کۆمیته ی

بسپرن!ســه ره داوی ڕاپه ڕین، دوای له ھه ر له گه ڵ كــه ســه ئـــه م ــدی ــوه ن ــه ی پئیستیخبارات، به جوانی ئاشكرابوو، ھــه رچــه نــده مــن پشتر لــه دۆــی بالیسان، زانیاریه كی ترم پ گه یشت كه یه ككی تریشی به گرتن داوه ، به م نه منووسیه وه و له بیرم چوه وه . ناوبراو به رده وام ده مانچه ی به ئاشكرا له ناو شارو له گوندی قه چۆغان ھه ده گرت که مامۆستاش بوو. ته نانه ت جارکیان

له مــه نــگــوڕی محه مه د مامۆستا كۆنفرانسی دووی کۆمه ه له ناوزه نگ بینیم و باسی کردو گوتی جاركیان له جاده یه کی ھه ولرێ، ده ستم له به ر ئه و دانا، گوتم ھا پشتنی محه مه د ده مانچه یه چیه ، گوتی ئاخر له خۆم پرسیار ده گرم! ھه ی بۆیه ده ترسم ئه وه یه پیاو ھه بوو ئه وێ ڕۆژێ به ببورێ ڕژــم ره زامــه نــدی پسووله و به رده وام له ھه ولر ده مانچه ھه گرێ؟

به م ئه و براده ره ی كه ناوی (ع) ه له سه ره تای واته ،١٩٩٢-١٩٩٣ سانی سه رداری ھاوڕێ و من بۆ ڕاپه ڕین، شه ڕی له سه ره تای كه ده گایه وه -١٩٨٠ سانی واته ئران، عیراق- ١٩٨١ (م.ج) ی چه ندین جار به چاوانی خۆی دیوه كه ھاتوچۆی نائیب زابتكی ئیستیخباراتی كردووه ، به ناوی نائب به ته واوی ئه وه تا صبحی، ضابط جاسووسه ئه م ڕووی له سه ر په رده

: الده داو كاك (ع) دهئینشائاتی سریه ی له (خ) و من عه سكه ری، خانوومان بۆ (قریه ضباط صف) درووست ده كرد له سه ر ڕگای عه ینكاوه ، به رامبه ر م.س ی كۆن، من (م.ج) م ده ناسی به حوكمی ئه وه ی كه له گونده كه ی ئمه مامۆستا بووه ، (م.ج) م ده بینی كه به رده وام وه كو سه ركاری ظابط (نائب مای ھاتوچۆی مــاڵ ده مانزانی سه ر كه ده كــرد، صبحی) به دائیره ی ئیستیخباراتی ھه ولره ، ھه ندێ كه سكی ضابطه نائب ئه و به ھه یكه لی سۆروسپی، چاو زه ردی سه وز باو بوو، زۆرجاران که ناوبراو ده ھات، قه نینه غازو شمه کی تریشی بۆ ده برده ماه وه ، ئمه یش ده مانزانی كه دیاره په یوه ندیه كی ھه یه ، ده نا ئه و ھاتوچۆیه به الش نیه ، به م په یوه ندی به ئمه وه نه بوو، ئمه یش له سه الم

زیاتر نه مانده ورا ھیچی تر بین!ئینجا با بگه ڕنه وه ناو به ندیخانه ، مــن و ھـــاوڕێ ســـه ردار بـــه رده وام به ری ئه و ئه مبه رو بیناكانی له ناو ضابط نائب ــه و ئ ئیستیخبارات زۆر له وێ كه ده بینی، صبحیه مان ــار بــوو ھــه ر جـــاره ی به ــاالك دی چده نگ بانگیان ده كرد به ناوی خۆی، ھیندکیان ناوی كه ده مانزانی بۆیه ناو چیه ، به كورتی ته واو شــاره زای ئیستیخبارات ببوین، ئینجا ئه م نائب ضابط صبحیه ، یه ك بوو له وانه ی كه چه ندین جار ته حقیقی له گه ڵ ئمه دا

ده كرد ئه به ته به ئه شكه نجه وه .سه ره تای له (ع) كاك چه نده ھه ر ئمه ی بۆ جار چه ندین بۆ ڕاپه ڕین باس كردبوو، به م جاركی تر له م ڕۆژانه ، بۆ ته ئکیدکردن له م زانیاریانه ئه گه ر وه كــرد ، له گه ڵ ته له فۆنم له م ته ئكید ده یه وێ ھاوڕیه ك ھه ر ته له فۆنه كه ی ژماره بكات، شاھیده الی ھاوڕێ سه ردار کاکه حه مه ھه یه که ده توان ،ر داده نیشستا له ھه ولئ

په یوه ندی پوه بكات.له دوای ڕاپه رین، سه ره داوكی تریش په یدا بوو، وه ك باسیان ده كرد ئاشكرا كه كاته ی له و نــاوبــراو، كه بــووه كارگی كۆمیته ش بووه ، ژراو ژر له سه ر زانیاری خه تمائیلک، وه ك سه ركرده یه ك داوه ته الیه نک، ئینجا به ھه ر حاڵ له دوای ماوه یه ك بیستمه وه له مالو ئه و ال، كه ناوبراو بۆ شونکی وه كو ھه تا به م ڕایــکــردووه . دوور مار به خۆیانی وه نه دا چاره سه ریان له نه ینا ده ( ھه تا نه كرد، وه ك

ته به ق نه یگوت ئه الھو سه ده ق).ڕاسته ئه م خه تمائیله توانی كادیرك، کاک وه ک ســه ركــرده یــه کــی ھه تا نه وشیروانیش به ھه ه دا ببات، به م من و ھاوڕێ سه ردار ھه ر سوور بووین له سه ر ھه قیقه تی ئه م خه تمائیله ، تا له ھه تا نه خوارد، فریومان کۆتایی سه ره داوه كانی ھه موو ڕاپه ڕین دوای ھیچ بــواری كه ئاشكرابوون، وه ھا له نه ھشته وه ته فسیركی جیاوازی ئمه . بۆچوونه كه ی ڕاستی غه یری سه لمندرا قسه كه مان ھه رچه نده ڕاسته ، به م ئه و كاته چ سوودكی بۆ ئمه نه مابوو، چونكه ئمه یان ته واو

عادزو بتاقه ت كردبوو.چیرۆككی گایه وه بۆتانم ئه وه ی دسۆزو پشمه رگه یه كی واقیعی

كه قوربانیه كه چیرۆكی ماندووه ، ھه قووه ، ڕووداوه كــانــا ناخی له سه رگوزشته ی سه ربازکی نه ناسراوه ــه روه ک ھ ڕاســتــه ، سه رتاپای كه ده لن له زۆر شونا قوربانی جگه ی تاوانباریش گرتۆته وه و تاوانباری جگای قوربانی، ده ق ئه م مه سه له یه له سه ر من و ھاورێ ســه ردارو (م.ج) که بوو له گین زۆر ،ده ب به ججھــاوڕێ ســه ردار له ناو ئه گه ر من و به ندیخانه بکوژرابواین، (م.ج) ببوایه پله ی ــه ره و ب و گۆڕه پان پاه وانی سیاسی مه کته بی و سه رکردایه تی گه شانه وه له ئه ستره ی یه کتی كوردی سیاسی كاری له ناو ده بــوو. ده یان چیرۆكی سه یرو سه مه ره ی له و بابه ته ھه یه كه پویستی به دیراسه ی سیاسه تی ھه رچه نده تروته سه له ، كوردی پویستی به به خۆداچوونه وه و گۆڕانی بنه ڕه تی ھه یه، كه به دووری ده زانم به م زوانه ئه نجام بدرێ و له وه داخــراودا بازنه یه کی له ھه ر ده چ

بسوورینه وه .ھه ر كه باس له ھه ه و كه م و كوڕی ده كه م، له به ر ئه وه نیه كه به ئه نقه ست تاریك الیه نه ته نیا الیه نه یه ك و به كه بده م، پیشان نگه تیڤه كان و له به ر ئه وه یه كه ھاوڕێ حاجی ناوی ئمه ی له شونی ھه ه كاندا ھناوه ، ئمه نه كه ده كات ھه ه یه ك باسی كردوومانه و نه به ده ستی ئمه بووه ، به كه ھه ه ی كوشنده ئه وه بووه كه و ھه سه نگاندن به ب ناوبراوه ئه و ھه ه ی ڕیــزه وه ، ھاتۆته به نه زانی له وه ش گه وره تر ئه وه یه كه كراوه ته ئه و من ــه ڕای ب كۆمیته ، ئه ندامی ھه ه یه ده گه ڕیته وه بۆ نوان ھاوڕێ حاجی مه مۆ و سه ركردایه تی کۆمه له ، نه ك ئمه كه قوربانی ئه م ھه ه یه ی ھه ه یه ش ئه م ئینجا بووین. ئه وان له ته نانه ت ھه بووه ــژه ی در ھه ر دوای ڕاكردنه كه مان له به ندیخانه ، كه په رده م له ڕووی ھه مای، قسه كانی پویسته وه ك ــه ردار س كاك و من

وه رنه گیراو دلساردیان کردین.ژرزه مینی ڕكخستنی ھه قیقه ت به ئه وێ ڕۆژێ، سه ره ڕای ئه و ھه نه ی كه زۆری زاندراون، خای پشنگدارو چه ندین زۆرن، گه ل گــه شــه داری داستانی ئازایه تی و خۆڕاگری تیایه ، كه به چه ند سه ره قه ه مكی ئمه ناكرێ بیخه ینه به ر چاوان. بۆ نموونه له م کاک حاجی که ساه ی پنج شه ش ئازایه تی نموونه ی ده کــا، باسی که ھه یه گچکه مان عوسمان شه ھید له ژر ئه شکه نجه بباکانه به ره و ڕووی شه ھیدیان تا وه ستایه وه جه لالدان کرد. نموونه ی شه ھیدانی قاره مان و فه ق ته ھا و خۆڕاگر که ریم ڕه سول حه سه ن، فه ق ئیسماعیل و یوسف ئــه وانــیــش بــه ھــۆی بــوونــی (خــه ت چه ند ئه نجامدانی له دوای مائیلک) چاالکیه کی سه ربازی، ونه ی بوری ڕکخستنی ھاوڕیانی قاره مانتی و خه باتی سه رده مه ی ئه و کۆمه ه ی

نھنی ناو شار نیشان ده ده ن. ــوازی ده زگــا ــ ئــه گــه ر ســه یــری شبکه ین، به عس ڕژمی ئه منیه کانی ده بینین که به عس سیاسه تی وا بوه ، تایبه تی به کۆمه ه ، ھاوڕیانی که ھه ره چاالکه کانیان، له کاتی نواندنی چاالکی گرنگدا ده سگیربکرن، ھه روه ک خه ت مائیله که ی که شه ھید که ریم و ھاوه ه کانی به گرتندا، وه ئه و دوو خه تمائیله ی که شه ھید محه مه د قادری به گرتداو پاشان بۆ ڕۆژی دوایی شه ھید ناسرو ھاوڕکانی گیران، وه گیرانی من و ھاوڕێ سه رداری کا که حه مه ش که خه تمائیله ی ــه م ئ ڕــگــه ی لــه باسمانکرد، ھه ر له کاتی ئه نجامدانی باسی لره دا گرنگدابووه . چاالکی ئه و خه تمائیالنه ش ناکه م که له دوای گــه وره ی زه برکی دا ١٩٨٥ سانی له ڕکخستندا. ئه مه و وه نه ب خه ت مائیلی تر له ئاستی نزمتردا نه بووب

به م کاریگه ری که متر بووه .ســه ره ڕای بوونی دووســه ره یــه ك له ئاستی كۆمیته ، سه ره رای ئه شكه نجه ی به عسیانه ، توانیمان كه پالنكی تۆكمه و زیره كانه له ناو به ندیخانه داڕژین، له به ندیخانه ڕابكه م، پالنی ئیستیخبارات

ھه وه شنمه وه و ئه و خه ت مائیله ی ناو کۆمه ه ش ئاشكرا بكه م. ھه ر بۆیه ھه ق وایه كه گیران و خۆڕاگری و به ندیخانه شکاندنه که ی ئمه له یاده وه ریه گه ش و پشنگداره كان و به خای ھز باسبکرێ ھه وسته ھه ه و خانه ی له نه ك الوازه کاندا. دنیام ھه ر سه ركرده یه ك ئمه ی پشنگداره ی ڕابـــردووه ئه م ھه بوایه ، له ھه ر بۆنه یه ك ئه م جۆره گیران و به ندیخانه شکاندنه یان بۆ خۆ ده یانكرده ده ھناو به کار بردنه پش

ئه فسانه ی چیای ئاگری.به زۆره وه ، كه سه ركی و ــه داخ بسه ركردایه تی گشتی، شوه یه كی كوردی ھه ر له كۆنه وه تا ئه مۆشی ھه ه و لــه ــوود س گه دابت، لــه وه رناگرێ، ڕابــووردو ته جروبه كانی خوندنه وه ی كــه لــتــوری ھشتا درووست پویست وه ك ڕابـــووردوو نه بووه ، كه لتوری به خۆداچوونه وه به نه نگی حیساب ده كرت. سه ركردایه تی كـــوردی، ده یـــه وێ بــه ھــه مــان له خۆباییبوونی جاران، به ب گۆڕانكاری سه ر له جــاران نه فه سی ھه مان به سیاسه تی خۆی به رده وام بت. وه كو ھه لگرتبت، ڕه خنه به ندیان ئه وه ی و گله یی ڕه خنه و به گوێ ئه وه نده گازانده ی خه لك ناده ن. دروشمی بشفی ھه ر بزنه یان ھه لگرتووه ، پیان وایه ، ده سنیشانكردنی ھه ه كانیان كوفركی گه وره یه ، له قه درو ھه یبه تیان دینته

خواره وه .ھه ر گانه وه ی له ده بینین بۆیه تیایا كه ڕووداوك چاالكیه ك، ھه ر به شدار بووینه ، سه ركرده كان سیفه تی ئازایه تی و توانایی به و پاله وانی ده ده نه پاڵ خۆیان و ھه له و شكستی پاڵ ده خه نه كه موكوڕیه كانیش و زۆربــه ی ڕه نگه كه چی تر، ئه وانی له .ب ڕاست پچه وانه كه ی جاران، شانه ڕاسته قینه پاه وانی ڕاستیدا و خـــواره وه و ژرزه مینی ئازاکانی مه فره زه و که رت و تیپه به جه رگه کانی پشمه رگه ن که چاالکی سه رسوڕھنه ر ئه نجام ده ده ن که چی بۆ سه رکرده کان حیساب ده کرێ. ئه م نه خۆشیه ته نیا به كو نه گرتۆته وه سه ركرده كانی گرتۆته وه ، خواره وه شی كادیرانی كه بۆته خۆراكی ڕۆژانه یان، ئه ویش په یداكردن نه نگی بۆگه نی كه لتووری و شكانه وه ی خه لكانی تره به شوه ی جۆراوجۆر بۆ ئه وه ی تواناو لھاتوویی خۆیان به رز نیشان بده ن وه ك ئه وه ی

سه ركرده كان فریشته و ب خه تا بن.كه تریش زۆركی نه خۆشیانه و ئه و بابه ته مدا له و ھه مووی ھه ر ناكرێ شونی بۆ بكرته وه ، خه باتی كوردی به الڕێ دابردوه و پاش ھه رسه ركه وتنكی كاتی گلۆربوونه وه ی به دواوه بووه ، بۆیه له چه ماوه یه كی داخــراودا، له ده وری خۆمان ده خولینه وه . ھه روه ھا له به ر به رژه وه ندیه زاتی و تایبه تیه كان، نه و نه ڕكخستن تۆكمه و پالنی نه ئــه وه ی بــۆتــه وه ، جگای دسۆزی ھه شه زۆرینه ی كلشه یه و ڕووپه ڕی جوانی ڕۆژنامه و شاشه ی ڕه نگاوڕه نگی

ته له فزیۆنه کانه .له ده ستخۆشی دووبــاره له كۆتایدا ھاوڕی درینم حاجی مه مۆ ده كه م و دنیام كه به دفراوانیه وه ئه م قسانه م ل وه ر ده گرت و ھیوای ته ندروستیو ھه روه ھا ده خــوازم. بۆ به خته وه ری نوسینی كه ده كه م سوپاسیشی زۆر ئه وه ی ھۆی بــووه یاده وه ریه كانی یاده وه ری زۆرم بته وه بیر، به ئومدم كه ئه م سه ره قه ه مه ی منیش سودكی ھه ب و ببته ھۆی به بیر ھنانه وه ی

ھه رچی زۆرتری یاده وه ریه كانی ئه و.ئه گه ر ھه ر ھاوڕیه ك یان براده رك یــاده وه ریــه كــی یــان ھه یه تبینی ئه م له گه ڵ ھه یه په یوه ندیداری بابه ته مدا، یان زانیاری زۆرتری الیه ، ده توان به م ئیمله بۆمی بنرێ له گه ڵ ڕزمدا بۆ ھه موو الیه ك، بم به خشن ئه گه ر ھه ر كه موكوڕیه كم ھه ب و یان شتکم یا كه سكم له بیر كردب، که زۆر وه نه بووه . به ئه نقه ست دیاره ده که م بــراده رانــه ش ئه و سوپاسی ھه ندێ و پدام گرنگیان زانیاری که

ڕووداویان به بیر ھنامه وه .بشی پنجم و كۆتایی

ده ستخۆشی له ھاوڕی درینم حاجی مه مۆ ده كه م و دنیام به دفراوانیه وه ئه م قسانه م ل وه ر ده گرت

!ی دیموكراســی نیئ حكومتی ھرم ھر حوشتر مابوو خمی لبخوات!!

روویان زۆر عرەبكی ساییوە وشك بناوی ل ھر كوردستان جیاكانی جیا ناوچ كردۆت سیتكان و حریرو خۆشناوەتی و كۆیوە بگرە تا

.قندیل كۆی رگای ل ٢٠٠٨/٧/٢٧ رۆژی سیرە ئوەی ھولر نزیك گوندی گۆمشین. چند ئۆتۆمبلكی بار ھگرم بینی، حوشتركی زۆریان باركردبوو لم دابزین ل حوشترەكان دەبــزانــدن. دایــان ئۆتۆمبالن بدەوری خۆیاندا دەیانوانی. ئوانیش نكشاخاوی و ف تم وئ وە دەكرد كستییان بھھی ئوان نیی، بۆی زۆر سیرم بم رووداوە ھات ن: "بدە شینان راستیان گوتووە كو گوتم: پ

عرەب من مرحبا، دەنا دت بن عبا"شوانك

بیرەوەری دیدارو٢٠٠٨/٨/٨ ئابى (١٠١)ی ژمارە

كوردی ٢٧٠٨ی 9خرمانانی

گۆران محمد بدرخان- حمید ئا:بغدا كوردەكانی وەزیـــرە لگـــڵ * پیوەندیـــتو عبدولســـتار عقراوی لوان عزیز چۆنبـــوو،لگڵ یادەوەرییكت چ ماتۆڕ، مال تاھیر شریفو

ھی؟ كوردان وەزیرە ئمبوون، پنجششوەزیریكورد مانئ-ســــرۆكی من یادەوەرییان یك لــــمبووم زانكۆیسلمانی دەرچوانی ئاھنگیوەجبی یكم ك ســــای"١٩٧٩-١٩٨٠"و، دەرچوون وســــائ ،با خوندنیب ئاھنگكبووم، لیژنی سرۆك منكوردی شــــتكی با گوت: عمادیم تاریقكوی وســــائ ئوەبوو تبكیــــن،بۆ تنھا لســــركرد، بــــم كوردیمانتووشی مئ لسر جا ماجسترەكان،پاش بھرحاڵ، بووم، رووداویش دووســــقافی، مركزی ھاتین كنگئاھبھرام د. گوتیــــان: وەزیرە كــــوردەكانقبووڵ ئوە گوتم: كاك ھی دەستخۆش،ك با خوندنــــی وەزیری نیی، ھــــی،قبوو ئــــو ھی عســــییو برەبعغانم بوو، عرەب با خوندنی وەزیریبا خوندنی وەزیری ئو عبدولجلیلگوتیان: .قبوو ئــــو ھی بــــوو، گوتم:عقراوی عزیز راســــتدەكی، ئشھدومركزی لناو كارتۆنین، مــــئ گوتی:بۆ مژوو قسیی ئم سقافی وایوت،

دەگموە.كرا ١٩٧٦ ئاھنگ لمش گرنگتر، سایكاتژمر یانزەبوو، شــــو لسرچنار،منیش خواردبوومانــــوە، ھموومــــانعبدولجلیل غانــــم خواردبوومــــوە،گوتی: بابوو، كــــ وەزیری خوندنــــیكوردك كچ عرەب دەرچوویكی ھــــرئم پلیتكی ئــــوە، دەورەی بین لمبۆ ،دیناری دەدەین پنج سد تیارەوعرەب! كورد برایتی ل پاپشــــتیكردندەی چی؟ منیش تۆ بھرام گوتی: ھا، د.خواردبووموە، گوتم:ئی ئگركوردك،رقینیی؟!گوتی:فنكبھرەبعكچعرەبك كچ كوردكیــــش ھتا ئگركردو ھاوارم ھساموەو منیش .نبھرەئووف، تۆش د. سح حفید، گوتم:

چونك وەربگرن، كپلیت پارەكو وەرنپكنینكی ب"رەبع ئوە ژنكانتــــان

زۆرەوە".بھاری١٩٩١و كۆڕەوەكی بۆ بگڕینوە ئگر د. *

ئران؟ وتی پاوەی شاری چوونت بۆپــــاوەو بــــۆ - لكۆڕەوەكــــ چوویــــنلگدابــــوو، وەكو منداكانم مــــاڵ وخزوورەكشمی شھیدبوونی گوتیشمیارمتی لوێ ماموەو بســــرداھات.قایمقامكی چونك دا، زۆر كسیشــــمرزیــــان لدەگرتم. زۆر و ئوم ناســــیبۆ كاغزی ل لنــــدەن مامۆستاكشــــممنداكت و مــــاڵ تۆو گوتی: و نــــاردممن و لســــرە بۆ لندەن وەرن ھموویمن وكاتم ئب وەربگرن، پناھندەییكوردســــتان، كاغزەكم بۆ ھاتبووموەگیشت. بدەست مانگ شــــش لدوایپاشــــان ھاتینوە بغــــداو گڕاینــــوە

ھولر.و ســـحددین زانكۆی ســـرۆكی ب * كی بووی

وەرگرت؟ پۆستت ئو ك چۆنبووســــرۆكی ب بووم ھبژاردن مــــن ب -كراو ھبژاردن ســــحددین، زانكۆیھبژردراوم تاوەكو تاك سرۆكی منتبژاردنبوومھنھامنبستاش،تئھر مئ سحددین، زانكۆی سرۆكیســــای كۆتاییكانی ل بۆ زانیاریتان.حكومتیش یك لسردەمی ١٩٩٣بوو،سرۆكی كۆســــرەت بوو، ئوكات كاك

حكومتیكوردستانبوو.*ئوئاستنگانچیبوونكلگڵدەستبكاربوونتك بوو لســـردەمی تـــۆش ھر ھاتن ســـر رت،

ناوی"ھولر"بۆسحدینكزیادكرا؟رەكولھ ئستا بم ،راست ،ب -سرۆكی وەكو من لسردەمی نانووسن.ئنجومنیخوندنیبامان مزانكۆ،ئو بوون پۆفیســــۆر ھمووی دانا، كــــك پكھاتبوو. پۆفیسۆرەكان ل تنھامارف د. رەسوڵ و مســــتفا د. عیزەدینو.. خلیل ئیسماعیل د. من و و خزندارئوە دوای بوو. پۆفیسۆرەكان ھموویمرۆڤ دەب رۆژ و د. كۆسرەت كاك رۆیدوو بڕاســــتی بكات، بۆ مژوو باســــیسرپرشتیكردنی شاینی بوون، كسپاراســــت، زانكۆیان ئوان بوون. زانكۆزانكۆی بھرام د. :دە زۆركس ئستابوون ئوان راستییكی بم پاراست،نبوو، بھرام ك زانكۆیان پاراســــت،ك بوون رۆژ د. كۆسرەت و كاك وەھی

.تقیقح ئوە پاراست، زانكۆیاندەمانویستحیزبایتی مئ بداخوە،شخســــی من زانكۆوە، ناو تــــوكنلگڵ د. ناوچبــــووم، خــــۆم ئنــــداموەزیری ئستا ك عبدولرەحمان دشادبرپرســــی ئــــوكات، ،روەردەیــــپو كرد كۆبوونوەیكمان كۆمیتبــــوو،با ئنجومنی دەستنیشانی با گوتمان:عیلمی، ئینســــانی با گوتم: من بكین،

باش زانستییكی پلی و پاك رابردووبا ئوكسان دەستنشیان بكین، بت،بۆ پاوراوبوون فیعلــــن، زۆركــــسبرزیان پلی ئستا ك ،كننجومئئوان بووم پاوتنی خۆ لدژی من ،یھمن بم نبوو، پاك رابردوویان چونكناوناھنم،شاھدیشمھی.ئنجومنیئوان دانرا، ركوپك بایكی خوندنیئیشوكارەكانیاندەبردبڕوە،بڕاستی،ئامانجكمان ھموو زانكــــۆ ئم لناو

ئوەبوو كوردایتی بكین.ئاھنگــــی دەرچوانی ل من وتارەكانــــیزانكۆی سحددین،لپشمامجاللووەختك دەور، بھردوو مسعود، كاكمســــعود كاك بووە لوێ مام جــــاللمســــعود یا كاتك كاك لوێ نبووە،نبووە، لوێ جالل مــــام بووەو لوێموكی زانكۆ وتووم من لھردووباردا،.نیی حیزبك ھیــــچ موكی میللتــــو،گیرابووای پارتییك ئگــــر ھروەھاجاللم دەگرت و مام و یكتی یخی منبریبدەن، دەب و بگیرت ناب دەمگوت:دیسان بگیرابووای یكتییكیش ئگرو دەگرت مسعودم كاك و پارتی یخیئوەی دەب بریبدەن، لگڵ دەمگوت:خۆم تایبتی و شخسی بۆچوونی من كبوویت زانكۆ سرۆكی ك تۆ ھی، بملســــرووی دەب بوویت، و لزانكــــۆســــرۆكی دەب بڕاســــتی ئموەبیت،

زانكۆ بیت.لسر بوویت زۆرجار زانكۆ ك سرۆكی ئوكاتی *گلیی پارتیكانوە وشی"كاك كۆســـرەت"لالیننتوتووە قت لبرئوەی لدەكـــرا، و گازاندەتیزەریب ئو كۆسرەت، كاك دەتووت: ھر كۆسرەت،

كۆسرەت داوت؟ وشی كاك ك لسر چییلسر زۆرم زەریبیكی من وەھی -ھموو وەختكی داوە، كاك كۆســــرەتبم من بــــوون، دژی كاك كۆســــرەتیپیاوكی دەمگــــوت: ھر ئوكاتانــــشكۆسرەت كاك دەگوت، راستیشم ،چاكمردانو زۆر موقیفی زانكۆ، برامبر لك ھبــــووە، پیاوانــــی شــــریفانولبیری كورد نــــوەی ھموو مفرووزەچیبووە رۆی كاك كۆسرەت ك نكات،كاتل زانكۆی سحددین لبرامبرناخۆشكاندا، بخوا رۆڵ ھرە دژوار وكاك چونك مسعودیش، كاك دەوری وزانكۆ ك دەكرد حزی بدڵ مسعودیشب كاكمسعود من رانوەستو بمنت.مسعود ئوە كاك گوت: جاللیشم مام ومام ب دھۆك عۆجی تۆیــــو زانكــــۆیسلمانیش زانكۆی ئوە گوت: جاللیشمھولر زانكــــۆی عۆجی تۆیــــ، ئیھردووكیانم ئاوا بــــ عۆجی كیــــ؟داموەو وەمی كاك مســــعود گوتووە،ھولــــرم، منیش خكی گوتــــی: مــــنپاپشتی د. رۆژ،كاك ریم. جا بۆیولھكۆسرەت وكاك مسعودناب لبیر بكرن

ددیندا،چونكحرزانكۆیسرامببلزانكۆ حزیدەكرد ھبــــوو زانكۆ لنــــاوســــركردایتی لناو ،نمن و وخبك حزیدەكرد ھبوو، یكتیش و پارتی

.نمن و رابوەست زانكۆناخۆش سرۆكی زانكۆی زۆر دوو دەورەی تۆ ل د. *پارتی ك ئوكاتی یككیان بوویت، سحددینھولری دەكرد، حوكمانی یكتی لمســـیف بووپارتی ئاب، ئـــوەی"٣١"ی پاش دیكش دەورەكـــیدووركوتوە، لھولر یكتی و ھولر گڕایوەئو توانیت چـــۆن جیـــاوازەدا، تـــۆ لـــم دوو دەورەھاوسنگییرابگریت؟بۆنموون:كاتسركردایتیبوەستنی زانكۆی دەب دەوامی دەگوت: بتۆی پارتینا شھاوك ھموو ئو چۆن تۆ بكرت، دەوام ناب و

رادەگرت؟ ھاوسنگ برابرانتمن بوو، ســــخت - گلــــك قورس و،یوانل دەیگموە، مژوو بۆ ئستاســــركردایتی ھموو ئمــــ بۆچوونیوابوو، فیعلی بــــم ،بووبن پارتــــییكتیش نكرت، دەوام دەیویست ئوگلك مئ بكرت، دەوام دەیویســــتقوتابی، مامۆستا، زانكۆش، ،قورســــدەوت، ژیانی پارەی دەوت و فرمانبرژیانیش قورس پارەو ،وكاتــــئ چونكھندك بپاپشتی بڕاستی بم بوو،و پارتی نــــاو كس ل ســــركردایتیسربخۆ لگڵ ھندێ كسی یكتی،وانــــئ دەكــــرد، كــــوا كوردایتیــــانبۆمن، گورەبــــوون زۆر پاپشــــتییكیزانكۆ لناو ھبوو مامۆستام من چونكزانكۆ حزیدەكرد ك زانكۆ ئنجومنی وبۆخۆیان بچن و نكرت دەوام و وخبوایان زۆریشــــیان بكن، ئیســــراحتو بدرۆیكوە مســــیف بۆ كردو چوونوەرگــــرت، زۆركس دیناریان دەھــــزارلمن تووڕەبووە، چونك نمھشــــتووەئو ئستا وەربگرت، دینارەك ھزار دەچونك ،یورەیان ھپۆستی گ سانكئینتیھازیبوونو لسرەتاوە ئوانھرسك ئو یوانل دەكرد، الیان ھردوووەزیربت،منناموتناویكس ئستاو یارمتیاندام زۆر دسۆزان بم بھنم،

زۆریشیانھشاندم.زۆر دیكش كاتدا، ئوانــــی لھمــــانمن جا دەكــــردم، بتونــــدی دژایتیانناخۆش بوو، قــــورس موقیفكم زۆرمن ك وایلھاتبــــوو و خــــراپ بــــوو،بدزی زانكۆم ئنجومنی كۆبوونوەیو لكوێ كی نیدەزانی كــــس دەكرد،دەكم، زانكۆ ئنجومنی كۆبوونوەیلــــ جارــــك و جارــــك لپرلمــــانلماكی یــــان زانكۆ، ئنجومنــــیكــــردووە، كۆبوونوەم خۆم چندیــــنبھمانشوە، ھاوڕكانیشــــم لمایكس كۆبوونــــوە، لنــــاو جاركیان ل بر كاتژمر دوو ،یكول نیدەزانیدەمگوت لفن شــــونو وەككۆبوونجارانــــ خبرم لو كــــبابچین، ی

چووین ھیو كۆبوونوە گوتــــم: ناردولشونكدانیشتین.

دوو ھشتا كۆبوونوەكرد، ب دەســــتمســــكرترەكم ھات، نبردبوو، دەقیكاك كاك كۆسرەت ھات؟!. باش گوتی:نوشول وا من زانی چۆنی كۆســــرەتلناو یكاســــت دەكم؟! كۆبوونــــوەسامھ زانكۆ ئنجومنی كۆبوونوەیداوە؟. خبری نامردك چ گوتم: پوەوگوتی: لمامۆستاكان ھسایوەو كیگرنگ بھرحاڵ گوتم: داوە. خبرم منمژوورەوە، ئ ھات كۆسرەت نیی. كاكلسای١٩٩٥،كاككۆسرەت بجلوبرگیلگڵ و دانیشت ژوورەوە، ھات كوردیدەســــتیپكرد زانكۆ مــــن و ئنجومنیبت ھرچۆنك دەبــــ گوتی: بقســــوخوندن و بووەســــت دەوام لنگڕینبت، مامۆستاكان ھر بردەوام لزانكۆكاك كۆسرەت منیشگوتم: .گوتیان: بزانكۆی منسرۆكی بخربی، بم زۆرئنجومنی سرۆكی تۆ و سحددینمبامن قســــان بن وەزیرانی، زەحمتكاك گوتــــم: فرموو. بكــــم، گوتــــی:د. لگڵ پمخۆشبوو جنابت كۆسرەتوەزیران لگڵ سرۆك ك جگری رۆژو د. پارتیش وكاتئ ئو بھاتبــــووای،من بم نمابوون، لھولــــر رۆژیشتۆ كۆســــرەت كاك گوتم: وامگوت: دواتردەگوت بتۆیان بوویت، ئاشــــتی پیاویچارەســــرییان ھرتۆ ك كاروبارەكانتۆش لبرچاوی ئستا گوتم: دەكیت.و بكرت دەوام دەب دەم بھموویــــان

خوندنلزانكۆنوەستت.تۆ گوت: فن مامۆســــتاكانم ل كی بنتگوتدەبمدفحلناوكۆلژدابنرت،وام با گوتی: ناكم؟ دەوام نتگوت، ئیكاك دەڕۆم. دەوامیش ناكم، وا وتووەوئو حزدەكم بھرام د. گوتی: كۆسرەتبا دوارۆژی مسلی چارەسربكیت،دەكی، ئمر گوتم: نفوتت، قوتابیب دەكم رۆژ لجیاتی دە پشــــووەكیئوە بكو ھفتیك بو ھفتیك،جا دروستبكن، ئاشــــتییك ھوبدەنك لناو ئوەبــــوو، لرەدا مبســــتمخبری بووە كــــزانكۆ من پیــــاوم ھدروشــــمكیان دەرش ھاتین ك لداوم؟موكی زانكۆ ،تحیلل بھرام دانابوو"د.بم زۆرەوە، میللت"بپكنینكــــیك بو وەزعــــش توانیم شــــوكر بۆخواكۆسرەتیش كاك و رابگرم كنگییھاوس

گرت. وەزع رزی لمن بوســـ بوویت، زانكۆ ســـرۆكی كتـــۆ * ئوكاتـــیدەســـتژی یككیان روویـــدا، حاتـــی ئیغتیالســـح ھورامی دووەم كـــرا، لـــ فازی قفتـــانقرەداغـــی محمـــد د. شـــھیدكرا، ســـیمیشناخۆشـــانو ھاتنـــی تـــحا شـــھیدكرا، ئـــولدەســـت بیرت تۆ ك چۆنبوو زانكۆ، ناو بۆ تیرۆر

لكاركشانوەنكردەوە؟

تیرۆركردنی ھوی ك قفتان د.فازی -بووین، كۆســــرەت درا، لماــــی كاكو بــــوون لوێ جماعتــــی پارتیــــشخبرەكم ك من ھبوو، كۆبوونوەیانكاك مای بۆ چووم یكاســــت بیست،تیرۆركردنكــــی ھوــــی كۆســــرەت،پیوەندی تقریبــــن قفتان د.فازیــــزانیاریتان، بۆ مئ نبوو، بزانكۆوەھورامی ســــح شــــھیدبوونی بم زۆریش. ھبوو، بزانكــــۆوە پیوەندیئازاد بــــووم، مــــن ئوكات لپرلمانالم ھات زوو بیانییكی نقشــــبندیســــح ھورامیان گوتی: لپرلمــــانبیانی ھشتی سعات من شــــھیدكرد.شریف ئحمد الی چووم بۆ یكاستوەزیر ناوخۆبوو، وەكیلــــی وكاتئ كچۆن ئاوا روویــــداوە، پمگوت: شــــتكی

نایزانم. من روویداوەمانای دەكا ئیغتیال وەیكئ،ماشاكتتكبدات، جا ھر زانكۆ وای ك دەیوتكسوالینك بت، یك لھۆكارەكانیبۆ تكدان تكدانی زانكۆو ئاسانترین رگاناچاربكرت سرۆكی زانكۆ ك ،وەیئبكن لو باوەڕ دەست لكاربكشتوە،كمن ئوەبوو مبستیان ئیغتیاالتانزانكۆبجبھمتازانكۆشتكبچت،جاســــ تكبچت، دوو دم زانكۆ من چۆنبگڕوە بمنیان گوتووە، كورە جاریشئوەشــــیان ھوی یوانل دەتكــــوژنبرگشــــم بم من بكوژن، ت كــــدابشــــھیدی ببم با گوتووم گرتــــووەووكاتئ دابمن، خبریــــان ك زانكۆ،د.محمد گوتیان: بووم، كــــ لخاریجتۆ گوتم: پیــــان تیرۆركرا، قرەداغــــیزانكۆ تكبدە، واتا مگڕوە كوردستان،د.محمد كوشــــتنی ھوای م كــــببۆ گڕاموە من پگیشــــت، قرەداغیممسیف ل من وتارەیك ئو كوردستانول ك داواكارییانی ئو كردو، پشكشمداوامانكرد، لھولر زانكۆ ئنجومنیل ك داواكارییانــــی زیاتربــــوو لــــوبۆ سح ھروەھا مسیف داوایاندەكرد،سح بۆ من ك مافی ئو ھورامیش،كس بدەستھنا، و وەرگرت ھورامیمھورامی ســــح مومكین نكرد، داوایقرەداغــــی ھردووكیان و د. محمــــدھۆلشــــم من بم گورەتربن، لــــوەبۆیان كردو ھیكلیشم و بناو كردوونمووچشم بناویانكردو كتبخانشــــمیكتی داواكاری ن مئ بییوە، بۆیانلبرچی؟ بــــوو، و نــــ داواكاری پارتیبوەستت، زانكۆ نمدەویست من چونكدەیویســــت پارتی یا یكتی من نام،لناو و پارتی لناو زانكۆ تكبدا، بمحزیدەكرد ھبوو، زۆركــــس یكتیشبۆ كاریان بقوەتیش و تكبچت زانكــــۆ

دەكرد. ستبم ئوبشیپنجم

كۆسرەت كاك و كاك مسعود موقیفی مردانی نوەی كورد ھموو مفرووزە خدر مولود: پۆفیسۆر د.بھرامنكات لبیر سحددین لبرامبر زانكۆی

مستفا حسن علی لــــ دووركوتنــــوەم ھۆكارەكانــــی بوبوونوەی زیاتر لگڵ شیوعیكانسیاستكانی زیاتر نتوایتی بیریدەبــــۆوە، بۆم روون ال حزبی شــــوعیمھیچ شــــیوعی حزبــــی وت كــــدەركــــنادەن نتوایتی بكشی گرنگییكپیرۆز بوو لالیان و ئوەی زۆر مزن وبوو. ســــۆڤیت حكومتی دی راگرتنیناو بوو گران بالینوە ك ئوەشــــیڕەواكانی ماف كورد بوو و گلی ھنانیدەكردم دتنگی زیاتریش ئوەی بوو،كورد ھژاری جوتیارو چواشــــكردنیكشــــی ل بوو ب دوورخســــتنوەیانلالین و بكارھنانیــــان گلكیــــانگی خزمتی ول عرەب بۆرژوازیتیوردە وردە دا بیارم بۆی بادەســــت،زیاتر ھانی ئوەی بكشــــموە، لیانبوو ینام ئو دووركوتنــــوە دام بۆمن ك بۆ جووتیاران ڕاپرینــــی لكاتیو گوندی ناردە عوالیان قف و حاجیئاغای كس ھر دەبی ك ھاتبوو تیدامندە ئرچھ خۆی بكــــوژی، گوندیبووین، سرگرم گنج و زۆر دەم لوو دەویست خۆش ئحمدئاغامان بمببیت ك نی ئاغایان دەمانزانی ئو لو

نك خك، رقی ڕاپرینكو ئامانجیكوشتنیبگرەكمترینبگژاچوونوەشینمانزانی نبــــوو. كردن ج ی بــــاسحزبیــــش ئندامــــی وەك چ بكیــــن ووەمیان دەبوای ھر و بووین پیوەستكۆبوونوەكمان ھســــتاین بدەینوە،دۆزیوە، خۆمان لنوان فلكمان كردوئحمد نووسین بۆمان وەمدا لنامكیپروەرو ووت ئاغایكــــی حمدەمینجوتیاران زۆری ژمارەیكی ژاردۆستھلدەكن، و برگریــــی دەوێ خۆشــــیانھۆی دەبتــــ نی و كوشــــتنی ئاســــانووروژانی خك. دوای بۆمان دەركوتئحمد كاك ل تنیا پیالنك بوو ئوەھراســــانی كوردانی ك ھوســــتی

كردبوون.چواردەی گالوژی شۆرشــــی ل دوایبــــۆ كۆماری ملكیت ١٩٥٨ گۆڕینــــیو بشــــداری حزبكان ھموو لعراقداب كردو زنم و شۆرشل پشتگیرییانحقیقتیش ب داندرا، میللت شۆرشیوەك ھگرتبوو میللتــــی ئاواتكانیدەست خوارەوەش ئمانی ســــتراتیژ.گلی بۆ شۆرشــــ بوون كوتكانی ئو

كورد:بندی كورد ل گلی نان بمافی دان -

عراق. كاتی دەستوری ٣ ی.ب كوردی بزمانی خوندن -

نیشتیمانییكان حزب ھموو ب ڕدان -بو دەركردنی بــــارەگاو و كردنــــوەی

ئاشكرا. ب ڕۆژنامكانیان كراوەوجوتیاران بۆ كشتوكای یاسای دانانی -بوو پیرۆز ھنگاوكی گورەو مــــئ كزوم دەست ل جوتیار بوونی ڕزگار بۆ

موككان. خاوەن زۆری وگڕانوەیبارزانییكان.

كشی چارەســــركردنی بۆ لژنیكمیاس حسن حاجی داندرا، كشتوكاڵكراوەو دەســــت چاو كپیاوكــــی ئازاوبــــوو، الینگری چــــاالك و و دڵ پــــاككشی ل و داكۆكی بوو شیوعی حزبی

ھولر ل دەشــــتی جوتیاران دەكــــرد(خبیر كشتوكاڵ شارەزای ب ھبژردرازراعی).ئملژنیشھسانبدابشموككان خــــاوەن زاری زەویو كردنــــیســــر ب كردنی دابش كردنیو و دیاری(٦٠)دۆنم جوتیارك ھموو جوتیاراندا،

كرا. بسند تملیك پشكش زەویوتك و دەست ھنگاو ھموو ئو لگڵئوەی جیاتی ل بداخوە پیرۆزانــــدابحزبكانیشــــوە و الیك بھمــــوول حكومتكی ســــرۆك پشــــتگیریبوكردنوەی وتنك بكرو عبدالكریمخۆبزل و یكتری دژی لــــ پوپاگندەخۆی كتری كوان ینو ناكۆكی ل زانینھڵ و ناحزان بوو پیالنك ل خۆیــــداكوردو دژی ل دەكرد برپایان پرستان

عراق. كۆماریقاســــم عبدولكریم دوای لبوردنكیبارزانییكان، ناكۆكی مال مستفاو بۆالســــالم (عبد نوان لــــ دروســــت بوولگڵ بوو ناوخۆ وەزیــــری ك عارف)بارەك تا دەھات وەزیران ئیدی سرۆكنالبــــاری دەچوو ھتا گرژیو بــــرەوھگڕانوەیك كوا ئوەی یشــــتگشواف)ی سركردایتی (عبد الوھاب بحكومتی بدا، سرھڵ موصل لیوا ئامرپشــــتگیری و ســــوریاش یارمتیــــدەدابۆ ڕادیۆی ئزگیكــــی و ل دەكــــردنئنجام ســــر ئوە بوو بم كردنوە،نھناو بدەست سركوتنی كرینڕاپعراق میللتی چونك خوارد، شكســــتیخۆش ب كوردو عرەبوە ( قاســــم)یاندسۆزو بسرۆك وەزیرانی و دەویست(عبد جۆرە بم دەزانی، ھكوتوویانكپ وەكــــرانگھ الوھــــاب) گیــــراوھلكیان شــــیوعییكانیش كرایوە.كشــــكو كردە خاوەن خۆیان قۆزتوەزیانی زۆر درژەی ھبــــوو، شــــڕ ھرخكانكی بشــــارەك كوت گورەشتاوان ب زۆربیــــان ك زۆر تیاچــــوونكوژران. نایاســــاییوە ڕێ ی ل بوون و

وەكڕانگھ لــــ پــــاش ماوەیــــكجارەیان ئم دایوە بســــی دووبارەو توركمان نوان ل و كركوك لشاریشیوعییكانئویشچندڕۆژكدرژەیشاری موصل شــــوەی بھمان كشاوكركوكیش كوت. بشاری زەرەرو زیان(٢)دەوری فرقــــی قائد (داود جنابــــی)ھگیرســــاندی ل ســــرەكی ھبــــوووەزیرانیش ســــرۆك ھگڕانوەكدا.ھگڕانوەدا نالباریو ئو ئاكامی لبگرتوە تا ھمنی شــــارەك دا بیاریبۆی ،شــــارەك بگرتوە و ئاسایششــــارو ناو ناردە لیوایكی ســــربازیبھمانشوەیھگڕانوەكیموصلھمنیو كرایوەو كپ كركوكیش ئوەیكارە ئم .شــــارەك گڕایوە ئاسایشبعسیو ھموو ئاژاوەنانوەیش دزوولڕقی ھدەستان ی پ شــــیوعییكانتۆرانی ھندێ لگڵ كورد وگلی یكتروەیش بوو بو ل گلكمان ڕقیان كلكركووك رەكدووب ب كرد دەستیانلــــو ناوچنی تریــــش و ھندكــــیئوەبوو تنیا مبستیان ك دەوروبریبزاری و ڕق قاسم) (عبدولكریم كوالبن و دەربــــو ل دەســــت كــــوردبرامبر بتوە پاشــــگز پیمانكانیو ڕاپۆرت ھمــــوو بۆی گلــــی كــــورد.ئو ك ( الطبقجلی (ناظــــم بیانكانیبوو بۆ فرقــــی دوو كركوك كات قائدھموو برزدەكردەوە وەزیرانی سرۆكو ھبســــتراو كوردو ب تۆمت بــــووبمبستی تنیا بوون، ڕاستی ل دووردەنووسرا، ئاژاوەنانوە شونیو گرەگرتبووە خیانتكارانیان تسیاس ئمكردنی كورد، برچــــاو رەش ل بر بۆگلی ل داكۆكی وەزیران سرۆك ھتال رەسمییكش تمۆ و نكات كوردبستینتوە كوردستان دیموكراتی پارتی

دابوی. كپشووترخیانتكاری ل ھوی بوو ئــــوە ئیترشــــڕەنگزییكیاندا ئاژاوەنانوەو و

دوورخستنوەی ھۆی بوون سركوتن،لــــ كوردســــتان پارتــــی دیموكراتــــیو دروســــت حكومتكی عبدولكریمئاوات نوانیانــــدا و لــــ بوونی شــــڕبھۆی ئویش ھات دی، بۆگنكیانوماأل بوو عرەب كوردو كۆنپرستانیكوردستان تۆق بخنوە و تق ورانیوبۆ پیالنیش و بكن خۆشحاڵ خۆیان وبكن ســــترجب ھردووال لناوبردنیعبدولكریم پشوا ئنجامیشدا ل وخۆیان و بعسییكان برن لناو قاسمكورسی ســــر خســــت پ ی ڕەشــــیانعبدالكریم قاسم ناوچوونی ل حوكم. بكوت عراق ب گالنی زیان گورەترین

پكرد. دەستی دكتاتۆری سردەمی ویكم سركردایتی پیاوانی ك ئوبتعریب.. دژ كرد یان برگری جنگی

وە بتســــتردەب زۆر جــــار تعریبو رەگز پرستی یكی بعس، بعسو تا قومی حرەس ھر لســــردەمینتوەكانی ھموو و بكورد دژ ئمرۆشو دەیكا، كردووە پیادەی نا عرەب دیكل مژە ل زۆر و تعریب كــــم بــــمكس ھندێ حكومت پیاوەكانی الینعرەب چاوچنۆككانی شیرەتع لناورامم كردنی ئم پیادە ھانداوە بۆ یان

گوەیان.ونــــاودار مال گــــورە بۆی شــــاعیریل یكك كۆپلی ل عندەلیب حوسنی

:دە شیعرەكانیب موسومان گل بوو ھر

و ناب خاكی بگیرێ خۆعرەب زمان! بگۆرێ ب

ئسحابان ك پای ڕۆژەی لوكوردان سر خاكی وتۆتك

بردن رووت و ڕەنج راوەكردن عرەب ب كورد خاكی

ناوچــــ ھولــــر لــــ دەشــــتیو كندیناوە و قراج كشتوكاییكانیبرەكتكانیان و پیــــت ب پ زەوییــــكتو دانــــی و دەغــــ ك باشــــترین

نباوەو لوەڕگا ب برھم، تندەھدوایش ل و مات مڕو دەومندەكانینوت ھر نھاتووەكانی بــــن ل كانچاو نیشــــانی بووەت زووەوە زۆر لھوڵ و بھموو شــــوازك لــــ برینو بكن ھراســــان لوێ دراوە كــــوردانگوندو دھاتی تا ھچنــــن پ تنگیانبین جب ترسان ل باپیرانمان و باببھوەسی عرەبكان دوە ب دوایش و

بكن. تدا تراتنی خۆیانكردووە پ دەســــتی تعریب ل كیوەئو ســــر ل عرەب كوردو و ملمالنی

؟ كی بۆ دەگڕتوە ناوچاندەوێ. زیاتری لكۆینوەی پرسیارەكباســــی بكم لرە دەموێ ئوەی مــــنك شــــاوانن ئو دانوەی برپــــرچھاتنی كۆتایی بدوای دوا ل بدوەكانتكردووییان جیھانی یكمــــی جنگیجوامرانی رۆــــی و ســــر كــــوردانباس بر نمد بجرگ ڕۆی كۆمبرایم باشی ب ب بیرم ئوەی لوانشجوتیارانی و براكانــــی و دزەیی ئاغایلم دانــــوە. برپرچ ناوچك لــــوبۆ نی مبستكم ھیچ دا نووسینشبم نتوایتی، دەمارگیری ووروژانیرەبانع شیرەتع ئو شاوی و شڕو نین شاراوە كس ھیچ ل راســــتیكنی لناوی دیك ســــیش ناتوانھیچ كبگــــش دەتوانم ئو بن، ھر وەكسردەم لو ك بنموە ە شــــیعراندبرگریكارانی كــــوردە زمانــــی حاــــی

بوون. كدەشتبتماعن زۆر عرەب

دەنم تماعیان قتبدەن تماعیان گر

نخۆش دەدەن تك لوكراین تشبیه عرەبنب و دەشت بگورگی

دەخوا و گۆشت گرن ی لندەقن ھك منعی

چوارەم بشی

وەزیران سرۆك و عارف السالم عبد كوت نوان ناكۆكی بۆ بارزانییكان، قاسم عبدولكریم لبوردنكی دوای مستفا: حسن علی

كۆمیتی10ژمارە (١٠١)ی ئابى ٢٠٠٨/٨/٨خرمانانی ٢٧٠٨ی كوردی

کورد گوته نی له گه ل ھینی خۆی به شه ر دت،به ھیچ شتک رازی نییه ،به روه له بـــه ر خۆیـــه وه جنـــوان ده رواو ده دا،ماوه یه کی زۆر بوو له گه ل دائیره ی سۆسیال بنه وبه ره ی بوو،تا خانووی نویی بۆ بگرن،به الم ئـــه و خانووه ی که ئه و ده یویســـت له گه ڵ مه رجه کانی ئه وانیـــش نه ده گونجـــا سۆســـیال ره زامه ندیـــان بـــۆ نه ده دا،ئه ویـــش پچه وانه ی ئه وان ھه ر جاره ی پکھاته ی خانوه کی وای بۆ ده بردن،کاره که ی بۆ نه ده چوه پشـــه وه ،رۆژکیان شوانه ی بۆته رجه مه له گـــه ل خۆی برد تاله گه ل فه رمانبه ری سۆسیال له یه کتر تبگه ن، فه رمانبه ره کـــه پیگووت ئه وخانـــووه ناب له به ر ئه وه وئه وه وئه وه ،پیـــاوه بحه وسه له که زۆر توره بوو رووی له شوانه کرد، به ئه لمانییه شپروه که ی گووتـــی: پی بل وه الھـــی وه بیالھی پاره که ی پســـالن پسالن نیشت پسالن ئه گه رنا کینده ئه لره شالفن،واته ئه گه ر پاره که ی ده دا بابدا ئه گه ر نا مناله کانم له نـــاو سۆســـیال ده خه ون، شـــوانه بـــۆ فه رمانبه ره که ی ته رجه مه کـــرد، زۆرپکه نی،مشتومرکی فه رمانبه ره که گه رم له نوانیان روویدا دواجار پگوت ده نگه ده نگ به ســـه ر منه وه مه که برۆ ،خانوه کـــی تر بدۆزه وه گونجـــاو بپیـــاوه بحه وســـه له که به جنـــودان ھاته ده ره ئه وانه وان دایک وخوشـــکی واووا گاوری کـــوری گاورن،ئاگـــری ده باری،فه رمانبـــه ری له چـــاوان پرســـگه پیگوت ده نگت نزم بکـــه ئه و ھه رایه ت له چییه ؟ئه ویش چوو به گژی فه رمانبه ره که بۆکسکی کشا به جامی پرسگه که جامه که شـــکا،ئه نجام پیاوه بحه وسه له که غه رامه یه کی موحته ره م

کراو پاره ی جامه که شیان پبژارد.پیاوه بحه وسه له که زۆر حه زی له ئه فالم کارتۆنی مشک وپشیله یه ،ئه و الیه نگیری پشیله که یه ورقی له مشکه که یه ،شوانه گووتـــی رۆژکیـــان ســـه یری مشـــک وپشیله مان ده کرد،مشکه که خۆی له په نا دۆالبک شاردبۆوه وپشیله که ش به دوایا ده گه را،پیاوه بحه وســـه له که ش یه ک به ده نگی خۆی ھاواری ده کرد ئا ئه وه تا له پشـــت دۆالبه که خۆی شـــاردۆته وه ده بیخۆ ده ی خوشـــک ودایکـــت واووا لبکه م،جاوه ره دلت شه ق نه با له داخی ئه م پشـــیله حیزه وه ره ئه وه تان وه ره لـــه وێ خـــۆی شـــاردۆته وه ،حه ماس گرتبوی وگه رم ببـــوو له داخان بتلک وه شانده رای له به رده ستدابوو بیبسی پشـــیله که ته له فزۆنـــه فالته کـــه ی به پشـــت دا وه رگـــراو له کار کـــه وت ئه نجـــام ته له فزیۆن ســـووتا،ناچار دانه یه کی تریان کری،ئستا مناله کانی ته له فزیۆنکی تریشـــیان به نرخکی ھه رزان له بازاری کچان تایبه ت بۆ ئه و کریوه ،بۆ سه یر کردنی ئه فالم کارتۆنی مشکو پشیله تا ئه گه ر بشی شکن زۆر

زه ره ر مه ند نه بن.شـــه وکیان له گـــه ل چه ند که ســـکی ناســـیاویان چووبو بۆکار،کاره که یان پاک کردنه وه ی باخچه یه کی ســـاوایان وبـــزار بتاقـــه ت بوو،ئه وه نـــده وای ده ھات، شـــونکی ببوو،خه وی ده ست نه که وت تیادا بخه وێ،له غه یری ئه و کابینه بچوکه ی که له حه وشـــه ی باخچه که بۆیاری مناالن دانراوه ،ئه ویش چووه ناوی لی خـــه وت ھاوکاره کانی به دوایدا گـــه ران نه یان دۆزییه وه وایان زانی رۆشتوه و به جی ھشتوون،به الم ســـیره درژ باس شاره زای بوو گووتی خـــوا بزان له چ په نایـــه ک لیخه وتووه ،ته له فۆنکیـــان بۆ مـــۆ بایله که ی کرد بینیان وا له نـــو کابینه ی یاری منـــاالن خـــه وی لکه وتووه ،بانگیان کرد کـــه بته ده ره وه ئیتـــر کار ته واو ده رۆنه وه ،ھـــه ر چه نـــدی ھه ولـــی دا نه یتوانـــی بته ده ره وه ،له کابینه کـــه حاســـی بووجنوی ده دا،براده ره کانی ھه ولکی زۆریان له گه ل دا تا ھنایانه ده ره وه .له گه رانه وه یان بۆ ماله وه بوو به ده مه قاله یـــان گووتیان کاکـــه گیان توو بـــۆ کار ھاتووی نه ک بۆ خه و برا وا ناب،ئمـــه بچوبانایتـــه وه و تۆش لـــه م کابینـــه جمابـــای کار مه ندانی ئره به یانی تۆیـــان له ناو ئه م کابینه ببینـــی بوایه قورت ده رکرد به ســـه ری ئمـــه وکاره که مان له ده ســـت ده چوو تووشی سه ر ئشه ش ده بووین، ال یه نی که م پۆلیســـیان بـــۆ بانگ ده کـــردی ده کـــه وت ده ر لکۆلینـــه وه دوای له گـــه ل ئمه ی،تۆش به ره ش بـــۆکار ھاتوی،له م قســـانه دابوون وه ســـتان قیتار ره تده بووپیاوه بحه وســـه له که ئامانی نه ماو ئاگری تبـــه ر بوو ئه ی خوشـــکیان وا لبکه م که ی ئه مه ووالته وه ختی قیتاری حیزه به م به یانییه زووه پیاو چۆن ده توان بـــه م ماندویه تییه چاوه ڕی بت تا گه یشـــتنه ماله وه ھه ر جنویدا وبراده ره کانیشـــی له پکه نین

نه که وتن.

پیاوه بحه وسه ه که

پیاوه بحه وسه ه که

ئاریانا ئیبراھیم*یوسف منتک - ئه لمانیا گا لوتنی كۆمشكئازادی مرۆڤـ و پئافرەتیش نابت، دەنگیدا لدایك بوەك بشكی سرەكی كۆمگا و شان بشانی پیاو رۆی گرنگی لبنیاتنانی شارستانیت پرەسندنی و كۆمگا بینیوە، بالم ئافرەت بشوەیكی تواو نابت بشك یاخود فاكتركی كاریگر لناو كۆمگادا ئگر دەنگی خۆی بند نكات، بۆ دەربرینی بیرورا و داكوكی تینرەواكانی خۆی بكات و بگ ماف لبرزترین ئاست. ئافرەت پویست باس لگڵ و بكن لبسرھاتكانیان بتواناكانیان بشداری جــمــاوەردا بكن. ھروەھا ئافرەتان دەب قسیكی گورەتریان ھبت لبرامبر ئو پرس راستوخۆ ك ھنۆكییكان شك و

.یر ژیانیاندا ھسری لكاریگبگومان ناوەندەكانی راگیاندن باشترین ھۆكارن بۆ ناساندنی خك ب كشكان، ،یو كۆمكن لشئافرەتانیش ب كلناوەندەكانی راستوخۆ دەتوانت گــورە ئیجگار سوودكی راگیاندن ببینت، ھروەھا ئم دەزگای ھاوكاری ئافرەتان دەكات بۆ پشخستنی تواناكان و دەربرین لبیروبۆچوونكانیان. ئم كارە راگیینش ھرچند رۆكی كارا دەگیرت و كاریگریكی گورەی بسر كۆمگادا ھی، بم كات و ئرككی كشك تی كتایبت، بورەی دەوگراگیاندن ئامرازەكانی ـــرووی رووبو ئازایتی جــۆرە ئمش دەكرت، چاونترسی لكسی نرەرەوە دەوت و پویست ئو كسی ك ئاراستی كامیرا و ئامرەكانی راگیاندن دەكرت نشوێ و توانایكی بھز و ھاوسنگی ھبت.

بگشتی لرگای ناوەندەكانی ڕاگیاندن كرەكییس شكخ بت بایدەتوانر كشك لھمانكاتیشدا و بدرت رووبرووبوونوەی كۆمگاكدا دەبت. لئاكامدا كۆمڵ گوێ لدەنگی ئافرەت نزیك كشكی لئاستی و دەگرت، ــك رادەی تا چیش ئگر دەبتوە چونك دەدۆزتوە، بۆ چارەسریش گورەترین قوربانی ئازادی ك ئافرەت دەربرینی و قسكردن ئازادی داویتی بیروڕای خۆی بووە. ئستا كاتی ئوە ھاتووە ك ئافرەت لب دەنگی و لترسی دەربچت، نھنییكان كردنی ئاشكرا ھمیش دەنگ ھبرن بۆ كسایتی و تاكی خۆیان ك مافی ھموو مرۆڤكی ئو سركۆنی ھــروا ،زەمین سر كسان بكرت ك دەیانوەت ئافرەت لماف و ئازادی خۆیان ب بشی بكن، وەك چۆن لیاسا ولگشت كۆمگاكاندا ئم ماف پسند كراوە ك مافكی شرعی خۆیان. ئویش وەكو پشتر ئاماژەمان پكرد لرگای گیاندنی دەنگی خۆیان و ئامراز وەك ھۆیكوە بھموو ئاراستی راگــیــانــدن كناكانی ھموو كسك و چینوتوژكی كۆمڵ بكرت. ھروەھا لگڵ ئو كسانی لبارەی زانیاریان و شــارەزایــی كبشداری یھ راگیاندن ئامرازەكانی بكن، بۆ ئوەی ئو بە زانیاریییان دەربرین بۆ بكن دابشی یانگلئاشكرا. بشوەیكی لبیروراكانیان لسرەتاوە كسك ھموو چونكزۆری پویست بۆ فیربوون و پیداكردنی شارەزایی ھروەھا پویستی بكسانی بتوانا و شارەزاش ھی بۆ ھماھنگی لالیكی لیكتری، و سوودوەرگرتن

دیكوە زۆر گرنگ بزان ئاستی ھزری جماوەر ك قسكانی خۆت ئاراستی دەكی ل چ ئاستكدای و باگراوەندی كۆمیتی و رۆشنبیری ئو كس و

رەوشت گشتییكانی بناسی. سرەتا دەبت فربیت چۆن ھۆكارەكانی وەك بھنی ـــاری ك ــ ب ــدن ــان ــی راگئامرازك بۆ گیاندنی دەنگی خۆی بۆ شارەزایكی دەبت ئمش خك، یاخود لشوەی بكات پیدا ــواو ت دەزگای ئم بكارھنانی سیستمی ب خۆی كشی بتوانت ئــوەی بۆ بانگوازەكانی بناسنی، جــمــاوەر كشیك ھــر بۆ رۆژنامگرییش ك لم بشان پكھاتووە (ك، چی، لكوێ، كی، و بۆچی؟ )، دەبت بزانی ئم بپی و بھنیت، بكاری چۆنی توەران چۆن باس ل كشكت دەكی، سرەتا دەبت بزانرت ك (ك) توەری و یان چیرۆككی؟ كواھ بابتی ئم بابتش دەبت دیار وروون بت. یان بت كسك یوانل "ك"یش كۆم كسانك یان بسرھاتك یان

كرداركی تایبت بت. ھروەھا چی ؟ وات چی رووی داوە یان روودەدات، پویست بۆ دەزگای راگیاندن چیی كشت كوە و بزانیتروونی كو ئامانجیش چی بۆ سرنج راكشانی توەی ببت. بۆ ئكتر بۆ بابنخوجگای باس و لدوانی خك وزۆرترین

رژەی خك بۆ خۆی رابكشت. كتباب ئــگــر ؟ یــش (لــكــوێ) رووداوكی رۆشنبیری بوو، ئوا دەبت یاخود ســازدەدرــت لكوێ بزانرت دەبسترتوە، و دەبت ناونیشانكشی

دیار بت.

كی بزانرت ویستپ (كــی)یــش؟ ك وتی رووداوەككر روودەدات، واتدەكات رۆژ و كاتكی، واتا سعاتكی دیار بكرت. ئویش دەبت ھیچ شتكی زانیارییكان و نبت تدا گومانی بتواوی دیار و ئاشكرا بت بۆ خك. چونك گومان ناونیشانیش زۆر گرنگبخای سرەكیی بۆ راكشانی خونر بۆ خی رووداوەكو بای كواتی ھبابدیاردەكات. پاشان دەكرێ لو خاوە كترووداوەكانی باب فراوانی باس لببباسی دەســت دەتــوانــی و بكرت، ئیزافكردنی ب بسرھاتكان بكیت بپی وردەكارییوە و زانیاری چند گرنگی. بم شوەی رژەی سركوتن

ل كارەكت زیاتر دەبت.پویست ئافرەتان ئوەی لبیرنكنوە ئامرازكی دانوستاندن و گفتوگۆ ك زبوون. كھب ستكردن ببۆ ھ گرنگچی كات ك دەمانوت بیروبۆچوونمان ئامادە بكین ئگر بشوەی نووسین ئوا بت، قسكردن بشوەی یان خۆمان بۆ پویست لكاتی جار زۆر لگڵ گونجاو شوازكی دۆزینی بۆ دیاركراوەكانماندا نازانین. بۆی ئامانجگیاندنی ستراتیژیتی ویستپ زۆر لرگای جماوەر بۆ بیروراكانمان ناوەندەكانی راگیاندن بزانین، بپی

ئاستی گرنگی بابتكان. لالیكی دیك بۆ زیاتر خۆ روشنبیركردن رخم چئافرەت ھاوشانی ئ ویستپبت، زیاتر خۆیان ماندوو بكن خۆیان چكداربكن بھموو زانیارییكی نوێ، تواڵ و بابترین ھدواداچوونی نوبئستا، سرەكییكانی و ھنوكیی سرنجیان ك بابتانی ئو پاشان رادەكشی و جگی بایخ پدان زیاتر كاری لسر بكرت، ھوڵ بدەن ئاستی رۆشنبیری و زانستی خۆیان برزكنوە، لــرووی ئافرەت ویستپ ھــروەھــا

یاسا و ل رووی شرعوە مافی خۆی بزانت، زۆر گرنگ ئو شتان بزانت و مافانت داكۆكی لوەی بتوانبۆ ئ تتایب زۆر شت كبكات، ئافرەت ل ،نیی تــواوی شارەزاییكی خۆی ببۆی ئو مافانی ك ھشیتی بكاری ناھنت، چونك زۆر گرنگ ئافرەت ئو بھنت، بكاری ھیتی ك مافانی پراكتیزە خۆیدا واقیعی لژیانی و بكات و وابكات ك دەوروبرەكیدا لو جۆرە ئو و رابت، كارانی جــۆرە ھسوكوتانی ببنت و قبولی بكات. ئافرەت پویست ھوڵ بدات خۆی لناو كۆمگاكدا بسلمنت، لبرئوەی ھیچ شتك یان خونك یان ئامانجك دواتر دی، نایتوە قوربانیدان بھیچ ئــوەی ب خۆی ئۆتوماتیكیانكۆشش و ماندووبوونكی بدات مافكانی دیكوە دتوەدی. كوات ئافرەت خۆی برپرسی یكم ل دەستخستنی ئو ئو و دەدات ھوڵ بۆی ك مافانی

ژیانی ك ئارەزووی بۆ دەخوازت.* مامۆستای زانكۆ

ئافرەت چۆن دەناسرت؟!

ھوراز محمد * ل باسمان رابـــــردوودا ـــارەی ژم لــكرد، ژینگوە ب مــرۆڤ پیوەندی دواتریش و سروشتی ژینگی دۆخــی ژینگی درستكراو و كاریگریان لسر لم شیكردەوە، رفتارەكانی و مرۆڤ نوسینشدا باس ل پیسبوونی ژینگی شارستانی)، دروســتــكــراو(ژیــنــگــی بوارە ئم توژەرانی وەك دەكین. قس لجۆركی دیكی پیسبوون دەكن بینراوە، ژینگی پیسبوونی ئویش و شارنشینی بژینگی تتایب كقسكردن لم جۆرە پیسبوون ل دۆخی

.ی سروشتی راست نیژینگ پیسبوون ئم ھودەدەین لرەوە و لكۆینوە و بــاس بــر ینبخكاریگری دروستبوونی فاكترەكانی

لسر مرۆڤ باس بكین.وەك د. احمد ابو زید، ل كتبی( البناء المجتمع)دا لدراس مدخل االجتماعی دە، ك (كۆمگا ھرگیز لبۆشایدا كۆمگكان ھــمــوو بكو نـــاژی، پوەی ك ،یتیان ھتایب ھرمكی تایبتیی گج لو دەبسترتوە چواردەوری دراوە ب زەویدا كاردەكات، ككۆمك بارودۆخی جوگرافی و ژینگیی ر ژیانس نری دەخدیاریكراو، كاریگ كان بتی و ئابوری و كولتورییكۆمشوەیكی ڕاستوخۆ یان ناڕاستوخۆ)، بۆی ئو ڕاستی دەچسپت، ك ھرگیز نابت. دروســت شون ب گكۆممــرۆڤ كــ ،یپانتایی ــو ئ شون لسر كۆمیتی بونیادی بھۆیوە دادەمزرنت. لكۆمگی گوندنشیندا ،سروشتیدای ژینگی لناو مــرۆڤ مرۆڤ شارستانیدا لكۆمگی بم ل ناو ژینگی دروستكراودای، ژینگی بوونی جنیشت شونی دروستكراو مرۆڤی شارستانی. ژینگی دروستكراو برھمی گۆڕان ل ژینگی سروشتیدا، سروشتی (ژینگی یكمدا دۆخی ل)قسكردن لبارەی (پیسبوونی بینینوە) لو چونك ،نی ڕاســت قسكردنكی شوندا سروشت لدۆخی ھارمۆنی دایو خۆیاندان، شونی ل شتكان ھموو (ژینگی ــــدا دوەم دۆخـــی ــ ل ـــم بدروستكراو) دەكرت قس لبارەی چمكی چونك بكین، بینین)ەوە (پیسبوونی دەستكاریكردنی و گۆڕان ئنجامی لسروشتوە ژینگی شارستانی پكھاتوە، لشوینی شتكان شونوندا لزۆر خۆیان نین دەتوانین ب ئاسانترین شوە ناڕكخراوی و نبونی تنسیق ھست بۆخۆی مئك ببینین، و بكین پ

.پیسبوونی بینین تودەك چــاوەوە ڕگی ل مــرۆڤ ئوانی و ژینگكی لگڵ پیوەندی گشتیدا)، حاتی ل مئ) دیكوە شوناسی چواردەوری لڕگی چاویوە بیكگیشتنی شونی چاو ــات. دەكناوەكی جیھانی و دەرەكـــی جیھانی مرۆڤ، چاوی مرۆڤ بتنھا ئامرازكی پاسیف نی، ك ونكان دەگوزتوە بۆ دەماغ لڕگی دەمارەكانوە، دواتریش ب ھۆی كۆمك كرداری عصبی و ھزریوە مرۆڤ درك بو شتانوە دەكات بكو چاو شونی بینت، دەیــان كھست كردنی ئمی بجیھانی دەرەوە.

بۆشتكان مئ نبینینی و بینین وەختی پش بحوكمكی پیوەندی و كــردن بكۆمیتی ــرداری ك وەك ڕاھنانی پوەردەیی جوان بینی و..ھتد شتكان، خودی وەدواجاریش ،یھ ل كاریگری دەیانبینت مــرۆڤ كسری دروست دەكن ھر ل چركساتی ،بینین پرچكرداری تماشاكردنوە ك لنیگاو دەموچاوماندا دەردەكوت. پیسبوونی بینی بناشیرینی ڕاھاتن ل ناشیرین شتكی بوونی ،بینینپیسبوونی جواندا شتی كۆمك ناو بینین، لرەوە گیشتین ئو ڕاستیی ب پیوەندی بینین پیسبوونی كشارەوە ھی بۆی گرنگ ھۆكارەكانی

ئم پیسبوون دیاری بكین: ئاشكرای سیاسی، ھۆكاری یكم: ــی ســـرجـــم ــگ ــرن ـــاوازی گ ـــی ـــج بناوبونیادی كۆمیتی دامزراوەكانی سیاسی دامزراوەی ھركۆمگیك، یھ روــی و یھ تایبتی گرنگی ئو پشكوتنی و جگیربوون لــبیریاران ل زۆر بۆی ،یگكۆم تگیری سیاسی دەبناج ك یان وایپپرەنسندنی و پشنكوتن ھۆی روانگیوە لــم ھــر كۆمیتی، یر چاوی ھی بری سیاسی ڕۆفاكتل چۆنیتی مامكردن لگڵ ژینگدا بشی زۆری پیسبوونی ژینگ دەگڕتوە بۆ ئو ھ سیاسیانی ك ل مژوو رودەدەن، و داوە ــان روی ئستادا و جنگی داگیركاری و بكارھنانی چكی كۆمكوژ و تاقیكردنوە سربازیكان فاكتری دەسلمنن، ڕاستی ئــو سیاسی لم ڕەھندانی خوارەوەدا كار

ل پیسبوونی ژینگی بینراو دەكن:

كردەیكی ١- جنگ: جنگكان وەك گروپ و ــان ــت دەو نــــوان سیاسی ــان زۆری ــی ڕۆ جیھان جیاوازەكانی ،یبووە و ھدا ھپیسكردنی ژینگلســرجــم پیسبوونی ـــای و ئـــءە رانكاریو وئ ،كانی تری ژینگنالیكدەبینرت و دواتریش وەك پاشماوەی جنگ دەمنتوە، پیسبوونی ژینگی روخانی ل لدەكوتوە بینراوی دیاردە سرجم تكچونی باخانو

بینراوەكانی شاردا. ل یكك ھبت پــالنــدانــان: -٢گرنگترین كردارە سیاسی و مدەنیكانی حزب و پارت سیاسی و حكومتكان، لبانگشی ھـــر پــالنــ ــی ــوون بھبژرادنكوە پارت سیاسیكان باس ل پالنی خۆیان دەكن تادەگات سرۆكی خۆی ــاری ك ئجندای كتحكومپشكش دەكات. تیایدا باس ل پالنی ببڕوەبردنی سبارەت دەكات خۆی زۆربـــی وكـــارەكـــان، ئیش و وت حكومتكانی جیھان وەزارەتی پالندانان گر ،یھ پالندانانیان دەستی یان ژیان باری گۆڕینی ئركی دانان پالن لدوای ئوادەبت باشتر بــرەو بت جبج كردنی پالنك دەرئنجامكان كم زۆرجار پالنبن، بوەیو شببمبستك دادەنرت و ئاكامی جیاواز لو مبستی لدەكوتوە، ئمش ناوەراست ڕۆژھتی وتانی ل زۆر رودەدات بھۆی باش داننانی پالنكو بتواناو پسپۆڕو كسانی نبونی الینكان سرجم كباش شـــارەزا، زابونی ھــروەھــا ھبسنگنت. تـــداو خستنر دەســـســس بــــ ككسی..ھتد، بــرژەوەنــدی پشوەی

ئمش ئاكامی خراپی ل دەكوتوە و دروستكردن شوازی ب سبارەت گشپكردنی شار ل روی بیناسازیی و ئاوەدانكردنوەو دروست كردنی شونی زۆرجــار ك گشتییوە، حــوانــوەی پیسبوونی دروستبوونی ھۆی تدەببینین، دووخای گرنگ ھی ل پالن و جبج كردنی ھركاركدا ل دوای

داڕشتنی پالنی پۆژەكوە: ١- ج بج كردن: زۆرجــار پالنكی جبكاتی جم لژراوە، بباشی داڕ

كردندا كارەك خراپ دەكرت. تحكوم ــی ــرك ئ چـــاودـــری: -٢دوای و ــردن ك جبج كاتی لكبكات پرۆژەك چاودری تواوبووندا، زۆرجار ھی كلیژنی چاودری كم ترخمی یان چاوپۆشی دەكن ل كاتی

چاودریكدا.دووەم: ھۆكاری ئابوری، باری ئابوری لسر زۆری كاریگری وتك ھر پرەسندن و گشكردن و پشكوتنوە دروستبوونی لھۆكاری بشك یھو مادی نالی بۆ دەگڕتوە گــۆڕان دەومندەكانی تو ئابوری، باری جیھان خاوەنی شاری جوان و ڕكوپكن ھــژارەكــانــوە ــ وت بپچوانی شارەكانیان نوقمی ناڕكی و پیسبوون بووە بۆی گر سرنج بدەین دەبینین ل دەبینت گرنگ ڕۆكی ئــابــوری پیسبوونی نھشتنی و سرھلدان ك ،كوەیش شارەكاندا ب بینین دا ل تی جیاواز لناتوانین دوشاری دوو و

روی ئابوریوە براورد بكین.ــدوای ل ھــونــری، ھــۆكــاری سیم: ژیانوە ھونر كۆنترین دیاردەی سر داھنراوی یكمین ھونر ،زەویــ

مرۆڤ بۆ مام كردن و دروستكردنی پیوەندی لگڵ چوارچوە كۆمیتی و ژیــنــگــیــیــكــیــدا، نــیــگــاری نــاو ئشكوتكان و ھكۆینی چیاكان و لسرەتایی پیكرەكان دروستكردنی مرۆڤن، ھونریكانی كــارە ترین بژیان چژ ــوەی ئ ئستاش كچی ئو مـــرۆڤ ھــونــرە، دەبخشت بونوەرەی بداھنان ل بونوەرانیتر جیادەكرتوە، بردەوام داھنانی تازە دەكات ل ھونرداو جوانیی تازە برھم پاییكی مــرۆڤ بۆ جوانیی دنت، بجوانیی بۆ گیشتن تایبتی ھیو مرۆڤ ھونری كردۆت كرەستی ئو بنمای سر ل شارەكان ،یشتنگــن. زرــ دادەم بیناسازییی ھــونــری داھنراوە لــ ككی خــانــووكــردن ئستاش تا ك مــرۆڤ ھونریكانی سرقای كردنی جــوان بۆ بـــردەوام ،یاخ قــرزاری ھونر .نانداھ ،كانی مرۆڤندیتمتایب یش لیاخئو دەمی مرۆڤ خیاڵ ناكاتوە ئو دەم ناتوانت داھنان بكات و ھونر برھم بھنت. بم شوەی شارەكان لشوەی یھ ھونریان بنمایكی دروستكردنی بیناو شقام و شۆست و

شونگشتی و تایبتیكاندا.بھونر زیاتر گرنگی شارك ھر بدات ئوشارە كمتر توشی پیسبوونی بینین دەبتوە چونك ئگر پیسبوونی ــی زەوق تكچوونی بینراو ژینگی ك ھونرە ئــوە ئــوا بت، جوانیی مــرۆڤ زەوقـــی جوانیی لــ بــرگــری دەكات و ناھت ھستی جوانیی بینی ئو بپچوانشوە وە الوازبــــت، بھونر گرنگی ككمترین شارانی دەدەن توشی زۆر ترین پیسبوونی بینین شارەگورەو سیركی گر دەبنوە، چندین بكین جیھان جوانكانی دەبینین شاراندا لو ھونری كاری تادەگات بینینكانوە روكاری رلھنخشی باخچو دەریاچ بچوككان و پیكرەكان و..ھتد. ئوەی دەبت شار گرنگی پ بدات لل الینی ھونریوە بۆ بھزكردنی جوانیی بینین و زابوون بینراودا، ژینگی پیسبوونی بسر ،روناكی و ڕەنگ بكارھنانی جوان دەریان خستوە لكۆینوەكان چونك ری زۆری لڕەنگ و روناكی كاریگك

.یر باری دەرونی تاك ھس تی، تاك بیچوارەم: ھۆكاری كۆمپی داب و نریت و بھا كۆمیتیكان ـــروەردە دەكــرــت، ك ئم گــۆش و پوابستی كۆمیتیانش باردۆخئابوری و بارودۆخ سیاسی سرجم بۆی .یگندروستی و ھتد.. كۆمو تیكیكی گشتی بشوەیكی تاك ل و گوزارشتیگبچوككراوەی كۆمھۆشیاری دەكرت لرەوە ،گكۆمتاك بچوككراوەی ھۆشیاری كۆمگبت و رەفتاری تاك برھمی كۆمگ بت، ھۆشیاری كۆمگیكدا ل ئگر ئوا الوازبت ھۆشیاریكی ژینگیی ژینگب سبارەت تاكیش ھۆشیاری ئاسایی بشوەیكی الوازدەبــــت. تت و دەببگر ژینگز لت ڕناتوان ھۆی پیسكردنی، بۆ رەفتاری تاك ل كی دوژمنكاراندا رەفتارر ژینگرامببدەبت، ك ئمش پیسبوونی ژینگی ژینگی پیسبوونی دەكوتوەو ل

بینراویشوە.* توژەری كۆمیتی.

پیوەندی مرۆڤ و ژینگ، فاكترەكانی پیسبوونی ژینگی بینراو

یمراھ

ئیبانا

اریئ

لكۆینوە ئابى ٢٠٠٨/٨/٨ (١٠١)ی ژمارەكوردی ٢٧٠٨ی 11خرمانانی

باس كـــ كورتـــی كییشـــم پلـــكرا، بینیمان كـــورد ئایینی لمژوویراســـتتر فیكرەی (یان ئایین كۆنتریـــنخوندنوەی ئنجامی ل زاناكان ئایین)وردیئسكبندەكانیئشكوتیناوداریھولر بپارزگای و ســـر كوردستانتودەك ك ""شاندەر""ە، ئشكوتیئو برادۆست، ل خوندنوەی ناوچیئشكوتی ل ك بوو ئســـكبندانوەوەكـــو دۆزراوەتـــوە. ("شـــاندەر") لبدەست بگیان زاناكان بینیمان،ندانسكبئ لم ئایین فیكرەی ھنانی

:خا دوو.كۆمب ناشتنی یكم: خای

یكناشـــتن جـــۆری خاـــی دووەم:لنو منداڵ بوونی گرمۆ بشـــوەی

دایكیدا. سكیلكدانـــوە زۆر خاـــش دوو ئـــم یكمدا لوەی ك لخای ھدەگرن:دت، بدەست كناشـــتن ل بكۆمڵزاناكان دیـــارە وەك وا كـــ وەیـــئبوایان دەر"ییانشـــان" ئو دەـــن:بۆی بوونـــوە ھبـــووە، بزینـــدوودواجار تـــا ناشـــتوون بكۆمیـــانخای دووەم: ببنوە. پكوەش زیندوومندای بشوەی ك یكناشتن شوەیشاردراونتوە، لمش نوسكی دایكیك مرۆڤ بـــن: وەیئ مبســـتیاننو دایكی- سكی نو دەگڕتوە دەمرێدەزانن، ئوە الیكیش ھمـــوو خاك-ب خوداوەند) دایك) زانایان ل زۆر كمرۆڤ پرستراوی خوداوەندی یكمین(پرستراو) مرۆڤ ك لوەی چ دەزانن،لوەی چ خوداوەندكـــی پرســـتووە،كۆنترین ئمشئگر پرستووە. دایكیبت، (ئایین) فیكرەی سرەتاییترین والی "شاندەر"ییكان فیكرەی ئو ئواســـر "شـــاندەر"ییكانیش بووە، كدیارە (ھولر- ئربیل)ن، ب شـــاری(٦٥) بۆ ئســـكبندەكان ناشتنی ئگردەگڕتوە، زاییـــن پش ھزار ســـاڵفیكرە ســـرھدانی ئـــوا ســـرەتایمژووە، ئو پـــش بۆ زۆر كئاینییزایین پش ســـاڵ (٦٥) ھزار پش واتقبووڵ دەب ئوە وە، چونكتـــڕدەگئایین فیكرەی ســـرھدانی ك بكینمرۆڤ باری و حاڵ بپی ل ســـرەتاســـادە زۆر ســـرەتا لـــو رۆژگارەدا،خۆیش لسر و بسادەیی زۆر و بووەناشتنی چونك پشكوتووە، و گۆڕاوەتواوی كمـــی بشـــكی مردووەكان،بم، نیشـــاندەدات، كئاینیی فیكرەبشوەیك پگیشـــتووە، بشـــكیگۆڕانی ھموو ئم پاش ئمۆكش،داھاتووە ئایینكانی و مرۆڤ بسر كمردوو بوونوە و زیندوو بـــ بوابوونبتایبت ئایینكان، ل لزۆر ناشتن،ھمان ھر ئاســـمانییكان)، ئایینـــ)"شـــاندەر"ییكان ك .ناشتن و بواسر گوی ئگر دەناشـــت، مردوویان"شـــاندەر"ییكانیش لگڵ جستیئیسالم ئایینی مردووی ئســـتای كفنیتـــرازوو تای ئوا بكیـــن، بـــراوردبۆن و رەنـــگ بـــالی گوـــ رەنـــگاوو زاگرۆس چیاكانی كیوییكانی خۆش

"شاندەر"ە. و كوردستانلناشـــتنی ك ســـرەتایی مو كئئایین فیكرەی وەكو "شـــاندەر"ییكانئایینك بم ،گرنگ زۆر دەســـت، تدشـــوەی مردووی خۆی بنژێ، كپاشو ئایین تازەترین ھفتا ھزار ســـاڵ،وەیشـــ بم ھر ئایین، تواوتریـــن

ناب م ئایینئـــ ئوا بنژن، مـــردوووات ،ب بوو خوداوەند) ب (خـــاوەن-ھبووە، خاوەنكی ئایینیی فیكرە ئوخاوەن (دایك) ك ئو بدووری نازانم،و دایك دیـــارە ،بووبـــ یـــان (زەوی)(ژیاندن) و (ئفراندن) ل ھزیان زەویشمئ ك ،مـــرۆڤ دای دانی رۆزی واتك خودای توانـــای ئســـتاش ھمانل ھتا و دروســـت كـــردووە (مرۆڤ)یب كم الی دەدات. (رزقی) ژیانیش داب

.كگشتیی ئیسالمیی دیدەلرە بـــدوای مژووی مئ ئگرچـــیل دەگڕین (ئاییـــن)دا فیكرەی كۆنـــیگرنگی ئوا كوردســـتاندا، و (ھولر)روون بۆ سرەتاییشـــمان و ئایینئفیكرەی لگـــڵ چند ك دەبتـــوە،ئم بربوی و دەستدار ئایینكانیچند یكـــن، ئمش وەك ردەمســـیك سواح) (فراس لكۆر رای لگڵئاكامی ئو یشتمگ) :دە ك دتوەپلی و یك یكسانن ئایینكان ھمووو قینراست ئایینی ،یھ رەوایتیانئایینی ھروەھا .نییـــ درۆین ئایینیپشـــكوتووش ئایینی و ســـرەتاییروڕەسمی ھمان ئوەتا (نیی بوونیانبۆ ئایین ك كۆنترین ل ناشتنی مردوو،دەگڕتوە، زایین پش ساڵ ھزار (٧٠)یناشتن مردوو رورەســـمی ھر ئوپشـــكوتووترین و تازەترین ئســـتاتاك ناشتنی بشوە بم دەیكات، ئایین

و راست. تاكو ورد ك نیی جگایئوە ئرە ئگرچیئایینكان فلسفی و ناوەڕۆك باریكیئوەمان بگی براورد بكین، بمئایین ك كۆنترین فیكرەی دەكوێ ەستئشكوتی ل لھمووجیھاندا،ئوەتاوتی و "ھولر" شاری و ""شاندەر""

ھداوە. سری "كوردستان"مژووە ئو بردەم دەمانخات ئـــوەش

جـــۆرەی ئایین مـــھ و دوور و درـــژكوردستان، و وتی ھولر لشـــاری،نیی جگای ئرە ئستا ئركش ئمك بـــۆ لدەدات ئوەمان زەنگی بـــمئایین ك وەیئ مانای رەتایو ســـئو جۆر جـــۆراو بشـــوەی بردەوام ویناوچ لم ودەومنـــدی بگرمیھموو (دەوروبـــری) وەك و (ھولر)لكۆمگا (كوردستان)وھموو(جیھان)ل پكھاتی بشـــك بووە و دانباوە

كۆمگایك. ھر رووحی و فیكریھولربومژووەیكل"شاندەر"ەوەوەك ھرخۆشی ئایین، ئو بۆ ھیتیدەســـت ئایینوە ب شـــار مژووەكیچونك زۆربی شـــارەزایانی پدەكات،ھولر، مژوو دروســـتكردنی شـــاریبۆ سرەتاوە ل ھر دروســـتكردنكیوات دەگنوە، ئایینی دروستكردنكیئایینی نوەندكی وەك ل ســـرەتاوەدروستكراوە،ئوەشبۆزیاترلششساڵ ھزار ھشت بۆ ھندك ساڵ ھزارك بزۆرترین زایینی دەگڕننوە پششـــاركی ھولر شـــاری بگـــش،ئوەی دروستكراوی سۆمرییكان پشناوەكشی ھتا خوارەوەیعراق، بچنئایینی ناوكی وەك ســـرەتاوە ر لھشار، ئور= ئوربل- لكدەدرتوە، ماناوات بل= خوداوەندی زەمین. پرستگا.پرستگای زەمین. خوداوەندی شـــاریبزۆر كـــ ئوە خوداوەنـــدی زەمین،ناوەكی ناوەك سۆمریی، ھن ئگرھتا دەگنـــوە، خـــوری بـــۆ زمانیدیسان ب، ئوا راســـت ئمش ئگرئایینی مانایكی خورییكـــش نـــاوەئربیل.. ھولر- بـــۆ (بگڕوە یھئوەش مـــژوودا ل نـــاو و مـــژوو).ئربیل) (ھولـــر- ندراوە كلمســـبتایبت ســـردەمكان لـــ ھمـــووئایینی ئیســـالم ھاتنی زایین ھتا پشئایینیك گرنگی نوەندكی بردەواملدوای ھاتنی بـــووە. یككان بدوایبرنداوە رۆ لم دەستی ئیسالمیشئایین ژیانی پكوە و ئاوەدان شاری وجیایكان جیا ئایینزای و جیاكان جیاھمڕەنگییی ئم ئمۆكش تا و بووە

ئایینی پوە دیارە.پشتیوانی ب ھولر شاری دروستكردنیبگكان بۆ ســـۆمرییكان زۆربـــیخوارەوە، بچن ئوە پش دەگڕتوە،ئایینی سرەتاش وەك شاركی ل ھرو گـــورە واتـــ وەك پرســـتگایكیك ئایین و خوداوەندانی ئو سرەكیو ھبووە پیان بوایان سۆمرییكانئاشكرای ئوە چونك پرســـتوویانن،سۆمرییكان(خوداوەند)گلكیزۆریانخوداوەندی خوداوەندەش ھر و ھبووەھولر بـــووە. ئگر تایبت كاركیخوداوەندی شـــاری بناوی ئربیلیشكاتدا لو دیارە ئوا ناونراوە، –بل-بووە مزنتر تر لوانی خوداوەندە ئوبۆی سۆمرییكان. ئوكاتی دیدی بھر لو ك بزانین بـــدوور ئوە نابھولر ل (بل) خوداوەندی كـــ كاتیپرســـتراوە، مزن وەك خوداوەندكیلتك كات و شـــونش لم ھر ئوابووبن تر خوداوەندی خوداوەند، (بل)ی

پرسترابن. وناوداری و كـــۆن خوداوەندی عشـــتارلداســـتانی (دەمووزو ری كـــســـۆمدیار پاوانـــی ســـۆمریدا عشـــتار)ئگرچی داســـتانكن، و برچـــاوی

ل خوداوەندە ئـــم ھوای زۆرتریـــنبدەست ئاشـــوورییكانوە سردەمیمژوویكۆنییكیبۆ بم گیشتووە،سردەمیسۆمرییكانوبئیحتمالكیچوون پش سۆمرییكانی بۆ زۆریشچونك دەگڕتوە، عیـــراق خوارەوەیرووداوەكانی (جوگرافیا)ی سیری ئگرئوا بكین، عشتار) و (دەمووز داستانیشاخاویی و جوگرافیای ئو ب ئاشكراخوارەوەی چوون چونك ،كوردستانو وەیكوردســـتان ل ســـۆمرییكانپشتاســـت الیكوە ھموو ل ئمشھولر بدەین سرنج ئگر كراوەتوە.بوو، (عشـــتار) شـــاری – ئربیـــل-بابل) (عشتار و (بابل) شـــاری لتك(ئربیل) ك دەچـــ ئوە بۆ زەن لرەھر ئاشـــوورییكان پش دەســـتیبووە، وەك عشتار شاری خوداوەندیشتیان زۆر ئاشـــوورییكان ك ئوەیئم وەرگرتووە، ل ســـۆمرییكانوە(ھولری وات پرســـتگایش و ئایینمیرات ب بۆ لوانوە ھر عشتار)یانسرنجی جگ لوەش ئگر ماوەتوە،ك ئـــو ناوبانگی مـــژوو دەدەیـــن،باكوور وات بابل و ھولر ل عشتارخـــوارووی ل ھیتـــی (كوردســـتان)ناوی عشتار ئگر نییتی. سۆمرینووســـاوە، ئربیل)ەوە بـــ (ھولر-وەك ك ھولر ناگـــرێ لوە ئمڕێخوداوەندی پرستگای ئایینی شاركیخوداوەندی لتـــك ،بووبـــ تریش عشـــتار عشـــتار، چونكـــ ئگـــرجنگ و خۆشویســـتی خوداوەنـــدیتریش خوداوەندەكانی ئـــوا بـــووە،دەدەین بووین، وەك سرنج پویســـتبتایبت و ســـنحاریب ل سردەمی،یق ئو بۆ ئاو راكشـــانی لكاتیلبردەنووســـی ھولر، قی واتـــچوار نـــاوی (ســـنحاریب) پرۆژەكـــل خوداوەندی ھنـــاوە. واتـــ زیاترسردەمدا لو شارەو لم خوداوەندكخوداوەندەش چوار ئم ھر پرستراون.ئربیل لنـــوان وكچوونكـــی لفزیزۆر ئم ك دروستكردووە، (ئربائیلۆ)داتریش زەمنكانی بـــۆ خوداوەندیشدەكین (مردۆخ)ی ســـیر !ر راستھبۆ خوداوەند خوداوەند،دەستی پنجاتواناكان ھز و بردەست دەكات و خۆیو دەســـتنتوە خوداوەندە لو پنجانكاردب خۆی بۆ ھر ناوەكانیشیانل پنجا زیاتر خوداوەندە بۆی ئو وھولر شـــاری مژووی ھبوو. ناویبردەوام ك یـــو رایئ یارمتیدەری

بووە، خوداوەند زۆر پرستگای و شارو ئاییـــن شـــاری زۆر وەك ئســـتاشك لوە ناگرێ رگا ئاینزایـــ. ئویشخوداوەندی جیایاندا جیا ردەمس لوھبووبن گورەتر ئایینی و دەستدارككخ زۆرینی ئستا ك ئوەی وەك

موسمانن.وەك سرەتاوە ل ھولر شاری ئگردروست كرا، ئایینی و پرستگایكی شاردەستدار نوەندكی بردەوامیش ئوابجـــۆرەكان جۆر ئایینـــ و پیـــرۆزی

بووە.ھولر، ناوچكانی شـــاری ر لـــھو ""شـــاندەر"" ئشـــكوتی ل واتـــسرەتای ھوای "برادۆســـت" ناوچیگرنگـــی و كـــۆن ئاییـــن و قۆناغكـــیك پـــدەگات، لناوچكمان ئاییـــنپش (٦٥-٧٠) ھزار ســـاڵ بۆ كواھقۆناغی ئو دەگڕتوە، ئگر زاییـــن(ئایینی قۆناغی لبنیـــن، ناو ئاییـــنبوەش بـــوا ،دەب ئوا ئشـــكوت)قۆناغی ،قۆناغ ئـــم پش ك بنیـــنئم پمان بۆی ھبووە، ئایینی (راو)خوارەوە شوەیی بم قۆناغكان باش

بكین: رزبندیكم:قۆناغیئایینیراو.(دارستانكانیكوردســـتان) ل سرەتاوە تا ئوكاتیتا وات دەبات بر ئشكوت پنا مرۆڤ

پ.ز. ساڵ ھزار ١٠٠ دەوروبریئشـــكوت، ئایینی قۆناغـــی دووەم: ١٠٠ ل وات "شـــاندەر") (ئشـــكوتیبوونی گوند تا دروست پ.ز، ھزار ساڵ

پ.ز. ساڵ ھزار ١٢ دەوری(زەویا گوند ئایینـــی قۆناغی ســـیم:قۆناغی سرەتای قۆناغش ئم .(مچ

:شب دوومـــڕداری یان ئایینی بشـــی یكـــم:

سردەمی ریشكی بۆ شوانكارەیی، كدەگڕتوە. راو ئایینی

ك كشـــتوكاڵ، ئایینی دووەم: بشـــیدرەنگی قۆناغی سردەمی ریشكی بۆز، دەست پ. ســـاڵ ١٢ھزار ئشكوت ٩ ٨و نوان تا دروستكردنی شار پدەكات

.زایین پش ساڵ ھزارشاری شـــارە ئایینی قۆناغی چوارەم:ل قۆناغش ئـــم ھولـــر –ئربیل-تا پ.ز)ەوە ٨ و ٦ ھزار ســـاڵ نـــوان

ئمۆ.شكردنداب ئم سرنجی وردی ب ئگربۆ شـــكردنم دابئ بدەیـــن دەبینیـــنبم لرە ،دەگونجـــ جیھان ھمـــوو(كوردســـتان- جوگرافیـــای لســـر كراوە. لم جب ج شـــاری ھولر)ھر ل وێ، كدەردەكـــ شـــكردندابو (مرۆڤ) بپی تگیشـــتن قۆناغك(ترس ل زۆرتر خۆی ك پویستییكانی،ندەنو خۆی خواردن)دا پویستی- وبـــدوای ئو قۆناغك بۆیـــ لھـــرپی پویســـتی ڕاوە كگ خوداوەندەداو پش كوتووە ژیانیـــش بووە، ھتامرۆڤ زۆرتر پویستییكانی گۆڕاوە وبووین، ژمارەیخوداوەندەكانیش زیادیل خوداوەندەی ژمارە ئو بۆی كردووە،ناب دەكوێ، دەستمان شار سردەمیژمارە بدوای ئو سردەمی راوكردندا لدیارەك دابگڕین. خوداوەندا ل زۆرەزۆر دەبن، خوداوەندەكانیـــش ژمارەیبپی خوداوەندەكانیـــش دەســـتیو كۆمدا دەگۆڕێ پویســـتیان لنوو بچووك گـــورە خوداوەندی دواجـــارئایینی باوەڕی ئنجامدا ل و دەبن پیداو ملمالن وندەك و دەبن پیدا جیا جیا(خوداوەند و دەب ئایین تكڵ دەستجیا لیك بیـــك و و پاشـــا) دەبنھتا دەبن، ئایدۆلۆژیا تكڵ و دەبنوەناسینی ئاسمانییكان ئایین ل دواجارو كۆبوونوەی تنیـــا و تاك خـــودایخودایدا تنیا یك ھزەكان لم ھموو

.دەب سترجبو ســـروت و فلســـفی ئایینـــكانو ھولر چ لشاری خوداوەندەكانیانو دەوێ زۆری كاركی كوردســـتان چ ل!نیی لكۆینوە باسو جگایئم ئرەھولر رە گرنگبۆ ئ ئم و بۆ ئوەیدەستداری پیرۆز نوەندكی بردەوامو ھزك ھر و بووە جیاكان جیا ئایینشاری حوكمی میللتك ھر ھۆزك ھرلم خۆشـــی ئایینی ،ری كردبولھتدەس ئو چ جا برەوپداوە، شـــارەو كردبقبوو خۆی شـــپ ئایینكی

ئایینی چ ،رســـت بپ خوداوەندەكانیدەكین سیر .نابھ خۆی لگڵ خۆیو (خوری) و (گوتی) و (ســـۆمر)یكانو (ھخامنشی و (میدی) (ئاشـــووری)ئایینی ھاتنی ھتا (ساسانی)ییكان وشـــوەیكی ب ھموویـــان ئیســـالم،لشاری ھولر دەستیان ك گشـــتیلم خۆشیان ئایینی بووە، بدەســـتدەبینین لم داوە، بۆیپ شـــارە برەو(ســـۆمر)یكان سردەمی ل شـــارەداپرستراون، جۆرەكان جۆراو خوداوەندەمیھرپرستی خورییكان ل ســـردەمیسردەمی ل بووە، باو –رۆژپرســـتنئایینـــی میـــدی و ھخامنشـــینكانل لســـردەمی ساسانی و زەردەشتیو (مســـیحی) ئایینی بزۆری ھولرھبووە. جووزەردەشـــتیش ھروەھـــائیســـالم، ئایینـــی لـــدوای ھاتنـــیبووە، لم شارە بادەست موسمانتیبتایبت تر ئایینكانی ئـــوەی ببشارە لنو لم (مســـیحیت) و (جو)ئستاش تا ئایین زۆر رەوش ئم بچن.پرستگای رۆژگاری ئگر ،ردەوامبخوداوەندیجۆراوجۆرلشاریھولر،یكتر قكی دراوسی لنو بتایبتئایین پرســـتگای بوون، ئـــوا دواترشارە لم ئوانیش ئاسمانییكانیش،بۆی بـــوون، لیك و روو دراوســـبووە، ئایینی رگا خۆشـــكر ئم بارەشـــاری ھولر. ھاووتی بۆ ئـــوەیتبچ و ك بئایین لسر ھر ئگرپیەوانی ئـــوا ھر پرســـتگایك،ئو وەكو كـــ ببنی ئایینكانـــی تـــرھر خۆیان، پرستگای دەچن ئوانیشكوای یگۆڕیی ئایین و ئایینی زۆر ئمپرستگا ھولر، لشـــاری كردووە،مزگوت. تبب نیسو ك نیسك تبب

پرستگاكان و مزگوت و نیسك ئگرتییســـایك ئوا بووین، یكتر كتجیا ئایین لنـــوان ئایینیكانیشـــیبھی ئایین ھر و دەبن تكڵ جیاكاندا(یزداندۆخت) :نموون بۆ ،دەزان خۆیھر كخۆی پاكیزەی مســـیحییكان،پوە زەردەشـــتی رەگكی ل ناوەكیدامسیحییكانی ھولر، لشاری دیارەوەك مســـیحی دەزانـــن و ر بولھســـردانی خۆیان پیـــرۆزی مزاركیسردەمی دەگڕتوە ژووەكم دەكن،موسمانكان كچی ساســـانییكان، نـــاوی ل ئیمام) (ســـتی وەك گـــۆڕیل مرازی و ســـرگۆڕی دەچن و دەننزەمنكی ك دیارە ئویش دەخوازن،تر، نموونیكی ،ئیسالم پاش ھاتنیرەبن رەحمان- وســـو شخ مزارگیمزارە ئم شـــقوە، بۆیا) لشـــاریفینس بناری ئشكوتكی ل خۆی بۆئایین. وات پیەوانی ھـــردوو و الیو مســـیحییكان پیرۆزە و موســـماندەخوازن ل مـــرازی و دەكن زیارەتیب پیاوكـــی باوەڕداری و ھریكـــشمسیحییكان ،دەزان خۆی ئایینكیدەبن رەبن بویا) نـــاوی شـــق) بســـدەی رۆژگاری بـــۆ و مژووەكـــیبقســـی دەگنوە زایینی پنجمیھرچی (شخ وەھبی) (تۆفیق زانای كورددەگنوە زەمنكی رەحمان)ە، وسوعوسمانلییكان دەستی سرەتای بۆ

كوردستان. للـــڕووی ھولـــر ئســـتای شـــاریدەومندە واقیعكـــی ئایینییـــوە،ئگـــر زۆرینی ئایینزا، و بـــ ئایینموســـمانن، ھولر پارزگای خكی

موســـمانانش ئـــو ئـــوا زۆرینیشیع كمی كمكی و مزھبن ســـونیســـونی ئگر ،دایـــت مزھبیشـــیلنو ئـــوا زۆرینن، مزھبـــكان(قادری) سۆفیگری ربازی ئوانیشـــدالوردە جگ ،یھ (نقشبندی)یش وبخاوەنی خۆیـــان كـــ تر ئایینـــزایھروەھا دەزانـــن. تایبـــت ئایینزایئایینزای خاوەنـــی مســـیحییكانیشلـــ پیەوانی بریتین كـــ جیاجیـــانچند رۆژئاوا و و رۆژھت كنیســـیو (كاســـۆلیك وەكو دایت ئایینزایكی

پرۆتستان)ن. و ئرثدۆكسیدایت بنجووی جو كمینیكی دیسانئایینی پیەوانی كلندرەڕایھوسب ،مانئ ك ھموو كاكیی و ئزدیو ژیان بتبایی خریكـــی و ئـــازادی

خوداپرستیخۆیانن.ئایینكان جـــۆری و مـــژووی ئاییـــن،ندە كۆتایی نایمر بولشاری ھلو گڕانی بـــ لكۆینـــوە پویســـتیباوەڕ ھمـــوو ئوەی زۆر ھیـــ، بۆو ئایینییكانـــی ھموو ســـردەمكاننووســـراوە ئمی بكینوە، بســـرو دوور مژوویكی كمـــی كورتیكیكانئایین ھمجـــۆری و زۆر و درژك ینـــدە ھھ دریندا، لم شـــارەھموو ل ئاییـــن كۆنترین دەركـــوتو لـــ بگـــ مژوویی ك جیھانـــدابكوێ بدەست شونوارناسییكانوەئایین ئو ئوا بیسلمنن، زاناكان و٦٥ تا ل و ئربیل- ھولر- لشاریئشكوتی ل زایین پش ساڵ ٧٠ ھزار

بووە. كوردستان لم "شاندەر"كۆتایی و دووەم بشی

(ھولر) ل كۆنترین شـــــــار ئایین... كۆنترینبكوێ بدەست ناسییكانوە شونوار بگ مژوویی ل ك جیھاندا ھموو ل ئایین دەركوت كۆنترین ل پ. ز) ل (٦٥ تا ٧٠ ھزار ساڵ و ئربیل) (ھولر- لشارى ئایین ئو ئوا بیسلمنن، و زاناكان

بووە. ،(كوردستان)ـــ لم شاندەر) (ئشكوتى

٢٠٠٨ حسن - ئیبراھیم د. مولود

كانیی

میدمی

ردەس

لردن

وتكجو

ردناوك

ركل

ۆرج

وەیملب مامزكی شوانك

ئامادەكردنی : ھونری بدرخان* تــــۆ یككیت لوانی ھوی پشخســــتنی نــــد خــــۆت بموزیكــــی كوردیــــی دەدەیــــت. چ

سركوتوو دەزانیت؟- ل ڕاســـتییدا، خۆم ل سرەتای ڕگدا دەبینـــم و حزدەكم موزیكی كوردیـــی، وەك موزیكـــی گالنـــی .رز بوتوو، جوان و ئاست بشكپ* سایتی چرا تیڤی، ماوەیك لموبر ئوەی بوكــــردەوە ك دەبیتــــ ڕاوــــژكاری ھونریی سرۆكی حكومت و ل شونی ھكوت زاھیر

دادەنرت. ئم ھوا گشت كوێ؟- لسر ئم ھوا، زۆر جونیان پدام، كوردییكانـــوە ماپڕە لبم ل ڕاســـتییدا ئاگام لی نیی و ھیچ ل كاری ڕاوژكاریش نازانم. وا بزانم كاك ھكوت زاھیر، ناڕاستیی

ھواكی ڕاگیاند. كی كوردســــتاندا بوان خن بۆ موزیك ل *گشتیی و ھونرمنداندا بتایبتیی بایخی

ئوتۆی نیی؟ داویستییكوردستاندا، پ ۆ لمئ -ســـرەكییكانی ژیـــان وەك: ئاو و كارەبا، ئاسایش و چارەنوس،.......ھتد بۆ خكی كوردستان، ل موزیك

گرنگترن.* بۆ ھتا ئستا ل برنام تلفزیۆنییكانی پگیاندنی بھرەمندان (كوردستار و ستۆدیۆی

ئستران) نبوویت لیژنی ھسنگاندن؟- ل ڕاســـتییدا لـــی نازانم و كاتی

.وەشم نییئ* زۆركس باس ل فوتانی فۆلكلۆری كوردیی

دەكن، بڕای تۆ ھۆكاری ئم چیی؟- بشكی ئو باسكردنان ڕاستن و ھۆكاریشی زۆرە. بۆ نمون: ڕوخاندنی ھزاران گوندی كورساتان، ڕاگواستنی دەیان ھـــزار ژن و منـــاڵ و خكی كورد و ئنفالكردنی ھزاران كســـی دی ل ســـدەی ڕابردوودا، بشكی زۆری فۆلكلۆری كوردیی كوردستانی عراقی لناوبرد، یان گۆڕانكاری زۆر

ناھمواری بسردا ھنان.ھروەھا ل دوای نوەتكانی سدەی تی كوردیی لحكوم وە كڕابردووش پكرد و لراق دەستی پكوردستانی عدەرگاكانی كوردستان بسر وتانی دنیادا كرانوە، شپۆلگلكی توندی عولم ل ڕگی ستالیتكانوە و گلك ڕگی دیكوە، ھرشـــیان بۆ كوردســـتان ھنـــا و لگڵ ئو ھمـــوو ســـودەش كـــ ھیانبوو، زیانكی گورەیان ل گشت بوارەكانی زۆر ب فۆلكلـــۆری كوردیـــی دا كـــ ن. بۆیر دەكرت چارەســـزەحمـــئمـــۆ كات و جـــی خۆیتی دەزگا ل كوردیی فۆلكلۆری برپرسكانی ھرمی كوردستانی عراق، ڕۆی كارا و زۆر خرا ببینن ل كۆكردنوەی ئو بابت فۆلكلۆرییانی ك ھشتا ماون

و دەش ڕزگاربكرن. بم بداخوە من ھیوایك لو دەزگایاندا نابینم.

لــــ بــــوو * دوا چاالكیتــــان بشــــداریكردن ننا. دەشــــڤ تیی لودەوكی نســــتڤاف

باسكی ئو چاالكییمان بۆ بكی؟- ئم فســـتڤا دوو سا دەستی ل جگب ) نجانكـــردووە و بۆ گپڕابرەكان). سای پار ك یكم ساڵ بوو، دە تیپ بشداریی كردبوو، ئم سایش ك دووەم ساڵ بوو، سی ودوو ل م تیپانشداریی كردبوو. ئتیپ بچند وتكی جیـــاوازەوە ھاتبوون ،دا، چایننوەك: ئوستورالیا، كچیك، یۆنـــان، پۆلندا....... ھتد، حكومتی ھرمی كوردستان ھر دوو ساك بشـــداریی كردووە، سای یكم تیپكی ب ناوی ئۆركسترای ژداری كورد ناردووە و ئم سایش دوو تیپی نارد، یكم ب ناوی گروپی ژداری كوردســـتان و دووەم ب ناوی

تیپی كچانی تواری كوردستان.* ئوە بۆ بشداریی ئم فستڤاتان كرد و

ئاستی تیپكانی كوردستان چۆن بوو؟- لـــ ڕاســـتییدا ئامانجـــی ئـــم بشداریكردنان، ئوە بوو الوانی كچ و كوڕی گشـــت شار و شارۆچككانی كوردستان سود وەربگرن، ھناسایك بدەن و ل ھمان كاتیشدا ناو و ئاستی موزیكی كوردســـتان زیاتر ب گالنی دنیا بناســـنن. من لـــو بوایدام حكومتی ھرمی كوردستان كاركی زۆر باشی كردووە ك پشتگیریی ئم بشداریكردنانی ســـای پار و ئم ســـای كردووە، لبرئوەی كاتك تیپك یان چند تیپكی كوردســـتان ل ڕیزی تیپـــی وتكانی دی وەك : ئوستورالیا، كندا، ئمانیا......ھتـــد دەوەســـتن و ئاســـتكی جوان پشكشـــدەكن، بـــ شـــوەیكی ناڕاستوخۆ گلك مانای سیاسیی خشـــن، بریی و مرۆیی دەبو ھونتایبتیش ك تیپكانی كوردســـتان پلی باشـــیان ل نـــوان تیپكانی

دیكدا ھناوە. * ئوە چ پلیكتان بدەستھنا؟

ـــداری كوردســـتان لگروپـــی ژ - ل ـــداردا كـــوان چوار تیپـــی ژن(چیك، چاین، فلیپین و كوردستان) ی دووەمـــی پكھاتبـــوون، پلـــپبخشـــرا. تیپـــی تـــواری كچانی كوردســـتانیش ل نوان یازدە تیپدا پلی چوارەمیان وەرگرت. پلكانیش ل دا نوســـرابوون كوانامانو بلئوارە خوانكی جواندا، ل شارەوانی ڤننا ب ئامادەبوونی سفیری ئراق و ھـــر دوو وەزیـــری ڕۆشـــنبیریی دەرەوەی كاروبـــاری وەزیـــری و حكومتی ھرمی كوردستان ڕزداران فلكدین كاكیی و فالح مستفا و

گشت ئندامانی وەفدەك ك نزیكی ھشتا كس دەبوون، ب ڕابرەكانی

تیپكان بخشران.* ئــــم پالنی بدەســــتان ھناوە چ واتایك

دەبخشن؟-ل ڕاستییدا ل ڕووی ھونرییوە، شتكی زۆر ئاسایی و دەیان فستڤای لم جۆرە ل دنیادا دەكرێ و ســـدان تیپی وتان بشـــداریی تدا دەكن. بم بۆ كوردســـتان شـــتكی نوێ و خۆش ك تیپكی كوردیی، ئیدی ھر تیپك ب، ل ڕیزی تیپی وتكانی دی، بناوی كوردستانوە بوەست و

.ندەستبی باشیش بپل * بڕز نبز حم ڕەشــــید ك ســــای پار ڕابری تیپكی كوردستان بوو، دژی تۆ دەدوێ و دە: تیپكانی ئم ســــای كوردستان ھیچ پلیكیــــان نھنــــاوە و ناویــــان ل ســــایتی فســــتڤاكدا نیی. ھروەھا دە: ناوكی یان لمی پاری ئكناوی تیپ زۆر نزیك لتیپكیان ناوە بۆئوەی لژنی فستڤاكی پ بختنن و خكی پ چواشبكن. ئوە

دەن چی؟- ئم شـــتان بشكن ل نگبتیی میللتكمـــان و باجكشـــی كات .كوردستان دواخستنی و بفیۆدان پش ھر شـــتك پویســـت خكی كوردســـتان فـــری پكـــوە ژیان و ڕزلیكگرتن بن و بب بگ كس تاوانبـــار نكن. گر بگشـــیان لسر الریی كســـك یان الینك ھبـــ، بـــا بشـــوەیكی جوان و ب ڕـــزەوە باســـی بكـــن و داوای ڕاســـتكردنوەی بكـــن. ھروەھـــا پویست ڕاگیاندنكان بتایبتیش ماپڕە ئلكترۆنییكان، ھواك بونكنـــوە ك ناو و ئدرســـی ل ب و پ بر نسی لرەكنوس

شڕانگزیی ب سود. لڕاستییدا گر كاك نبز ئو قسانی بۆ خۆی باشـــتربوو چونك كراینپچوانكانی ڕاســـتن. بوانامكان دەدوـــن و دوو وەزیـــری حكومتی ھرم درۆ بۆ ئم ناكن و پوستیان بوە نیی. ھروەھا ســـایتی فرمیی www.sclfestival. كســـتڤافorg دەدوێ ك ئنجامكانی گشـــت تیپ بشداربووكانی تدای و ناو و پلكانی ھر دوو تیپكی كوردستانی

.دایت* چۆن كاك نبز ئو قسان بودەكاتوە؟

- ئو پرســـیارە ل خۆی بك. دوو تیپكی ئم ســـاڵ پلـــی دووەم و چوارەمیان وەرگرتووە، بوامانكان دەیـــان جگـــوە بوكرانوە لـــلرەشـــوە ئـــوا جاركـــی دی و بویان دەكینـــوە ك پلكانی تدا نوسراوە. ھروەھا ل سایتی فرمیی Gala Winnerشیب دا لكستڤاف Concert and Competitionresults ٢٠٠٨ دا ھیـــ و لـــ دوای ڕاگیاندنی ئنجامكانی پشبككوە پلـــكان بوكراونتوە. دیارە كاك نبـــز جوان ســـیری ســـایتكی نكردووە. ئو بشـــ ل سایتكدا ل دوو الپـــڕە پكھاتووە، الپڕەی یكم پرۆگرامی كۆنســـرتی ئو دە تیپی ك ل كۆتایی فســـتڤاكدا دووەمیش الپـــڕەی بشـــداربوون. Competition وەیم شـــبـــ كـــنوســـراوە، (Ranking (PDF دایكانی تكانی گشت تیپنجامئتنیـــا ئـــو تیپان نبـــ ك ھیچ ز لبناوە. كاك نھكیـــان نیپل ت كڕەی ســـایتناونیشـــانی الپنگشتوە و پرۆگرامی كۆنسرتكی ل بووە بـــ ئنجامكان. گر پش ئـــوەی ئو ووتانـــ بوبكاتوە و پش ئـــوەی دەیان ئیمیل بۆ ئم و بكا باوەڕ ب رێ و داوایان لو بنئ

ئم نكن، تنیا كلیككی لســـر ئـــو الپڕەیی دووەم بكردای، ئوا

ندەكوت ئو ھنوە.سبارەت ب ناوی تیپكش، جۆری ئو تیپی بشداربووین ئۆكسترای ژـــدارە. واتا پویســـت ھـــر دوو ووشـــی ( ئۆركســـترا ) و ( ژـــدار ) ل ناونیشـــانكدا ھبن. پاشـــان ئم ب ناوی كوردســـتانوە بشدار دەبین، دەب ناوی كوردســـتان یان كوردیـــی بخینســـر. كوات: یان دەب نـــاوی (ئۆركســـترای ژداری كوردیی)، یان ( ئۆركسترای ژداری كوردستان) ب. پاشان لسر داوای كاك دشاد عوســـمان ك ڕكخری بوو كوردستان بشـــداریكردنكی ژداری گروپـــی بـــۆ( ناوەكمـــان

كوردستان ) گۆڕی. من ل وەزارەتی ڕۆشنبیریی حكومتی خۆشمانوە، ب نوسراوكی ڕەسمیی داوام لكرابوو ب ناوی كوردستانوە بشـــداربم. ئیدی چ كشی بناوی كوردستانوە بشـــدار بین ! خك و لژنی فســـڤاكش بۆ بم ناوە دەختـــن یـــان چواشـــ دەبن؟ ژیاننامی ھر دوو تیپك ل سایتی فستڤاكدا بوكراونتوە و ھر تیپ بجیا و بونشوە ناسنراوە شاندراوە كجوانیی پ و زۆر زۆر ب

دوو تیپی جیاوازن. ز لبـــكاك ن ك كـــشـــت تاك

،وەیكانیدا ڕاستدەكا ئنوســـینانئم ســـاڵ تیپی روسیی تدا نبووە. ئوە ھی من بوو، ھۆكشی ئوە فۆكخانی شتبووینگ تازە بوو ـــر، زۆر مانـــدوو بووین، لولھكۆبوونوەیكی ڕۆژناموانیی خرادا ككی چاالكییكردین باسداوایان لبكین. ل كاتی قســـكاندا، لبری ئوەی بم وتی چاین ووتم وتی ڕوســـیا، ھروەھا كاتك سوپاسی كاك دشـــادم كـــرد كـــ ڕكخری بشـــداریكردنكی كوردستان بوو، ناویم ل دشـــاد عوســـمانوە كرد ب دشـــاد مســـتفا وابزانم لگڵ ناوی كاك فالح مســـتفادا تكم كرد ك وەزیـــری دەرەوەی حكومتی كوردستان و لگڵ وەفدەكدا بوو. ئمـــ چیی تـــا شـــایانی ئوەندە باســـكردن ب و ب تحددای دەكم

!دابر تیپی ڕوسیی تگ* سبارەت ب ئنجامكی پار دەیت چی؟

- شـــت گورەكـــردن خـــۆ بچوك كردنوەیـــ و پویســـت شـــتكان وەك خۆیـــان باســـبكرن. ن گورە بكرـــن و ن بچوكبكرنـــوە. بم كاتـــك كاك نبـــز ل شاشـــی كوردساتوە چاوپكتنكی دەربارەی بشداریكردنكی پار كرد، شتكی زۆر گـــورە كرد و ووتی: ســـد تیپ بشـــداریكردووە و ئمـــ دوومـــی عالم بوویـــن. ھروەھا ووتی: ئو قائیدانی ك خۆیان ب قائید دەزانن ..........یھ قائیدی ك با بزانن كھتد، بم بداخوە دەركوت تنیا دوو تیپی ژدار بشداریان كردبوو، ئمانیـــا یكـــم و تیپكـــی ئم ســـتاش لتا ئدووەم بوو بوون. ھسایتی فرمیی فســـتڤاكدا، ناو و ئنجامكانی ئو تنیا دوو تیپی ژدارەی ســـای پاری تدای ك ئو

كردونی ب سد. * كاك نبز ل سایتكی چرا تیڤیدا دەت: بڕزت ب بھرە و ب باگراوندی زانســــتیت. ھروەھا ل ھمان ســــایتدا چند كسكی دی دەــــن: ل ســــایتی فســــتڤاكدا ب فایلی PDF ئنجــــام و ناوی تیپكانی كوردســــتان

نوسراوە ك جی باوەڕ نیی. دەی چی؟ - ھیوادارم ئو ب بھرە و باگراوندی زانستیی ب. زۆربی ئو كسانش ك دەیان قسی سیر بودەكنوە، ھر كاك نبز خۆیتیی و ب ب ناو یان ب ناوی خواســـتراوەوە بویان دەكاتـــوە و بگی تواوەتیشـــم بۆ ئم ھی. پاشـــان بكارھنانی فایلی PDF كارك تایبت ب سایتی فستیڤاك، پیوەندیی ب ئموە

نیی و بۆ جی باوەڕ نیی؟.ئی پیان ن بو بیكر خاتری ئـــبین لب

JPG ؟ * چند باوەڕت ب برھمی گۆرانی و موزیكی ئمۆ ھی و حكومت چند كاری بۆ خزمتی

ھونری كوردیی كردووە؟- گلی كورد ب گشـــتیی و ھرمی كوردستانی ئراق ب تایبتیی، لگڵ ی كموو خۆخۆری و ئازارانو ھئھیتی، زۆر بـــ خرایی و ل زۆر ڕوەوە برەو پشوە دەچ. موزیكی كوردییش ل بشـــكانی دی ژیانی خكـــی جیاناكرتوە و وەك ئوان ل گۆڕاندای. ئمۆ ك ڕۆژان دەیان برھمی ھونریی نوێ دن برھم، بگومان كاری باش و كاری خراپیان تدای، بم لو بوایدام باشكان ،یك ھۆی ھلش گممتر بن. ئكپسپۆرانی وەیئ ســـرەكیترینیان موزیك كمن ك زانســـتی موزیكیان خوندب و ل ھمان كاتیشدا موزیكی

كوردییان خۆشبوت. لوانیـــ حكومتیـــش برنامی تـــواوی بـــۆ پشخســـتنی موزیكی ،كردبـــن پیـــەو كوردیـــی لبرئوەی حكومت ل ســـرەتای دامزراندنییـــوە، بـــ كۆمـــك كشـــی زۆر ســـختی سیاسیی و و لـــ ریكـــچارەنوسســـازەوە خجنگدای. بۆی ئمی ھونرمندان ین، ناشـــر دەكباســـی ھون كھموو شتك بخین سر حكومت، دەب ھر كـــس ل جگی خۆیوە دسوزان كاربكا، خۆی ب حكومت بزانـــ و كاری جوان و ئاســـت برز برھمبن. ئو كات بشوەیكی ئاسایی موزیك و گشـــت بوارەكانی دی كوردســـتان پشدەكوێ و ژیانی

خكیش برەو باشتر دەگۆڕێ.* چند ڕات لسر ئوەی گۆرانیی كۆنكان،

كاری موزیكی نویان بۆ بكرن؟ - ئم كاركـــی گرنگ، لبئوەی گۆرانیی كۆنكان بوون ب بشـــك ل ژیان و كلتوری كوردیی، یادگاری زۆریان ھگرتووە و ھندكیشـــیان كۆمك ڕوداوی سردەم كۆنكانی میللتكمان دەگنوە ك ل ڕووی .یخـــی خۆیان ھوە بایژووییمل الیكـــی دیكشـــوە و ل ڕووی موزیكـــوە، ئاوازگل و ڕیتمگلكی زۆر سیر و جوان ل نوانیاندا ھن. دەش ئو گۆرانیی كۆنان سرلنوێ و بشـــوەیكی ئمۆژیی ل دەیان شوازی موزیكیی نودا دابژرنوە و كاری جوانیـــان بـــۆ بكرن، یان بكرن ب ھون بۆ داڕشـــتنی سدان م تكام لریی نـــوێ. بكاری ھونموزیككارانی كورد ئوەی ك مۆركی كوردیی ل شوازی نوكردنوەكاندا، خای ســـرەكیی ب و كرەســـ و تی مۆركخزم كان لینو كنیكت ك بن، ننركاربھدا بككوردیی

پچوانوە. * مۆركــــی كوردیــــی لــــ موزیكدا چــــۆن دیاری

دەكرێ؟- پرسیارك، وەمدانوەی گلك ڕوونكردنـــوەی دەوێ. كوردســـتان جوگرافیایكی فراوانی ھی، بسر دابشـــكراوە، ھر چند وتكـــدا كاریگرییكی كوردســـتان بشكی توندی كلتوریی گل بادەستكانی لسرە، زمانی كوردیی ك سرچاوەی موزیكی كوردیی مژوویكی درینی ھی و ھتا ئمۆ زمانی ستانداردمان نی دی لو دەیان الی مانئ ،نییـــدیاریكردنی مۆركی موزیكی كوردییدا

ڕۆدەبینن. ھروەھـــا ھندـــك دابونریت و یادگاریـــی تایبت بـــ ناوچكان، كار ل دیاریكردنـــی مۆركی كوردیی ل من ك ن. بۆ نمونكان دەكناوچ ر لدایك بووم و ھ مانی لشار سلمنایوە گوم ب دەنگی ھونرمندان حســـن زیرەك و ناسری ڕەزازی و علی مردان......ھتد، ئاشنا بووە، ئو شوازی گۆرانی خوندنی ئوان بـــ مۆركی موزیكی كوردیـــی دەزانم و بوون ب بشـــك لـــ بیرەوەریی ل م ھاوزمانیك كو ژیانـــم. بـــكوردستانی ســـوریا یان توركیا یان ئران لدایك بووە و ل بارودۆخكی زۆر جیـــازادا ژیـــاوە، بـــ گومان ھستكی جیاوازی دەربارەی مۆركی موزیكـــی كوردیـــی ھیـــ. ئمش دیاردەیكی زۆر سروشتیی و گلك ن. لمالنی دی دنیـــا وەك ئگ لفۆلكلۆرییوە ڕووی لـــ ڕاســـتیدا ئم جیاوازیان بـــ دەومندیی و ھمڕەنگیی دادەنرن، نك ب لنگیی وەك ھندك كس وای ل تدەگن. ل ھموو باركیشدا، مۆركی موزیكی كوردیی ل بناغوە ھر یك و ھر كسك نكوی ل بوونی بكا، وەك ئوە وای نكوی لـــ بوونی زمانی كوردیی بـــكا، لبرئوەی زارەكانی زمانی كوردیی لـــ بناغوە یكن و موزیكی كوردیش بشـــك ل زمانی

كوردیی.

ھونریژمارە ١٢ - ١٠١، ھینی ٢٠٠٨/٨/٨ی زایینی

درخان دەردەچڵ بگل ریی گشتییكی ھونوكراوەیببسرپرشتی: مسعود ئیبراھیم مال ھمزە

اڵشن

ۆفیپ

ھریك ل ئم زۆرجار باس لخوندنوەو یانوایندێ بیـــروڕاش پن، ھخی دەكبایكاتكـــی زۆری ھركســـ نخونتـــوەو تمنی بۆ ترخان نـــكا ناتوانداھنان بكا لبواری نووســـین، ئوە وەك نووسین، خۆ ئگر بم سر باسی ھونرو ھونرمندان و بمانوێ ئو خیان لسر جبج بكین وەك ھونـــر ئوا دەب كســـمان ئوە لیاد نكا ھونرمندی كورد پویست زۆر بوردی ســـیری ھموو كاركی ھونری بكاو ھوبدا لـــ ھریكـــك لوكاران چند ســـوودك بۆخۆی دەســـتبر بكا، ك پشتر لوجۆرە ئزموونی نبووە، بم خاكی ھرە گرنگ ھیو پویستئاماژەی پبكین، ئویش ئایا ھونرمندانی كورد تاچند ئامادەن ســـیری كاری یكتر بكن و ســـوود لیكتر وەربگرن بم بداخوە ئگر بووردی سیری بینر و ئامادەبووی ھر كاركی ھونری بكین ئوا دەبینین كمن ھونرمندانی ئامادەبووی ئو بـــوارە، ئوەش ھـــۆكاری زۆرە، یكك لو ھۆكارانـــش بریتیی ل ئیحتـــراف نكردنی ھونرمندان ب یكتری، ھر ئوەشـــ وای كردووە كوتل و كوتلكاری لناو ھونرمندان دروســـت ببـــ، دواتر لـــ ھمـــوو جیھاندا وەی لدوای ئڕێ بـــند خۆی دەگرمھون سوودی ل و بتوان ك ببینك كارنشـــووەربگـــرێ، كچی لو كوردســـتانی خۆمان زۆربی ھونرمندان ناچن سیری كارەكانی یكتر و ھۆكارەكشی ئوەی ك لوانی ئو كارەی نمایش دەكرێ ل كارەكانی ئو باشتر ب، ئگر بتوو ل كاكی ھونرمند بپرسی ،رییو كارە ھوندیار ئ ھاتییوە بۆچی نئ كرابووم، ئاخر كاكداوەت ن �وە وا دەئ

ئوە بیانوو نیی تا خك باوەڕت پ بكا.یان زۆرجار ھونرمنـــدان دەچن دیار كاری یكتر بم ئوەندەی ھوڵ دەدەن ل قیمتی كارەكـــ كمبكنـــوە، نیو ئوەنـــدە ھوڵ ر بۆ نموونربن، ھو كارە فنادەن شـــت لئمســـاڵ دوای ئوەی چووم بۆســـیركردنی یك ل شـــانۆگرییكانی نـــاو پیمانگای ھونرەجوانكانی ھولر، ئوەی لوێ بینیم ناو بازاڕیش بیبینم، چونكو باوەڕەدا نیم للبشـــك ل قوتابییكان ب دەنگ نشـــازە بوكراوەكانی ناو مۆبایل ھۆكیان ھراسان ك لشوەی بك بۆ ئھۆكار كردبوو، ببوون كنمایش ئاگایان ل كری كارە شانۆییبیننمن، بگومان ئوەش یكك ل كشكانی ناو پیمانگا، ھاوشـــان لگڵ كشـــكانی تر كخۆی لـــ جیاوازی نـــوان قوتابیان و خونـــدكاران و ئنجامدانی ھندێ كاری دوور ل ھموو داب و نریتك و نشاز دەبینتوە، ھر ئوەش بۆت ھۆی ئوەی چند قوتابییك فس بكرن و ساكی خوندنیان ب فیۆ بوا، م كك داوا بكرەوە وەك داوایدەكرێ ل بۆیبڕز دكتۆر دلشاد عبدولرەحمان ب وردی و ب ئاگاییوە چاوك ب رەوشـــی ئمۆی ناو پیمانگای ھونرە جوانكان بخشـــنتوە و ھوبدا ئو پیمانگا بگڕنتوە ســـر ئو بنمایی لسری دامزراوە، نوەكا پیمانگا

ببت شونی كاری نشاز و نشیاو.بۆی ل كۆتاییدا ھیـــوادارم وەزیری پروەردە نووسینكم بھند وەربگرێ و كاری لسر ندانـــی كوردیش ببنرممـــوو ھونبكا و ھھاندەر و پاپشتیكری یكتر و ھودەن بر ل ھموو شـــتك لیكتر فربن، نك قۆرت

بۆ یك ھكنن.Masoud_Ibrahim_ar@yahoo.com

ھونرمندان لناو خۆیانمسعوود ئیبراھیم

ئا: ھونری بدرخانمنداك چاوەڕوانی ئایندەیكی گشی ل دەكرت بۆ گلـــی كورد، منداك دەكرێ بین ل داھاتوو شانبشـــانی ئزمونـــدارەكان پیاوە ھونرمنـــدە دەتوان سرپرشـــتی تیـــپ و گروپی ھونری بكا، ئو منداش الرای كچی

ھونرمند مجید خۆشناوە.الرا مجید خۆشـــناو ئو بھرەمندە میوزیك ژەنـــ كوردەی كـــ تمنی میوزیك و پارچـــ نشـــت ســـاھ

.كان دەژەنجیھانییالرا ئاماژە بۆ ئوە دەكا ك ل تمنی پنج ســـاییوە فری كمـــان ژەنین بووە و باوكیشـــی یكـــك بووە لو ھاندەرانـــی ك فری میوزیك ژەنینی خوشككیشـــی لماوە و كـــردووە وەك ئو میوزیك ژەن و تا ئســـتاش بردەوام و ھردەمیش ھودەدا زیاتر فری میوزیك ب و بتوان ل داھاتوو

خزمت ب ھونری كوردی بكات.الرا تـــا ئســـتا لـــ تیپـــی چاالكی تیپـــی و ھولـــر قوتابخانكانـــی

قوتابخانـــی عنـــكاوە كاری كردووە چاالكـــی فســـتیڤای بشـــداری و قوتابخانكانیشی كردووە و دە: وەك تیپ ل تیپـــی چاالكی قوتابخانكانی ھولـــر و تیپی قوتابخانی عنكاوە كارمكـــردووە و جاركیش بشـــداری فســـتیڤای چاالكـــی قوتابخانكانی ھولرم كرد و پلی دووەممان بدەست

ھنا، تیدا. الرا وەك كچ بھرەمندك حزدەكا جگ ل ھولر بچ ل شارەكانی تری كوردســـتان و دەرەوەی كوردستانیش میوزیـــك بژەن، ســـبارەت بوەش گوتی: تنھا ل ھولر میوزیكم ژەنیوە كی تر، چونكنھیچ شو تچوومنھیچ كس نیبردوومت شونانی تر بۆ ئـــوەی میوزیك بژەنم و زیاتریش

شارەزابم ل میوزیك ژەنین.ئســـتا لـــ زۆربی جیھان مۆســـیقا دەژەنرێ، ئایـــا الرا دەتوان نۆتـــبمیوزیك بنۆت بژەن، سبارەت بو دەتوانم ھندك گوتی: پرســـیارەش یشم ھمیوزیك بژەنم و نۆت نۆتب

و ھودەدەم زیاتر لی فرببم.الرا چنـــد برھمكی بۆ تلفزیۆنی عشـــتار تۆمار كردووە و پخشـــیش كراوە،ك ئوانیش بریتین ل: مۆزارت، بتھۆڤن، ھانس برامس، باخ، چندی گڕام ل شـــاران، ئی رەقیب، دەمی راپڕین و چندیـــن پارچ میوزیكی

تریشی ژەنیوە.ئایا الرا گۆرانی دە؟ الرا بۆ ئوەیان دە: ل ماوە گۆرانی دەم، بم لـــ دەرەوە نایم چونك دەنگم خۆش نیی، ھرچندە تا ئســـتا تاقیشـــم نكردۆتوە، بم حزیشی ل ناكم.

شایانی گوتن الرای بھرەمند لیادی دەرچوونی سدەمین ژمارەی بدرخاندا لھۆی ھوتل چوار چرای شاری ھولر ب ژەنینی پارچیك میوزیك بشداری رســـامكرد و لكرد و ئامادەبووانی سب چپرزان پشوازی كۆتاییشـــدا لكرا و ھونرمند شیرین پروەریش وە كچباوەشـــی گرت و گوتـــی: ئلكوردە داھاتوویكی زۆرباشی دەب بۆ

ھونری كوردی.

الرا مجید خۆشناو ئو مندا كوردەی مۆسیقا جیھانییكان دەژەنی

ھاندرخ

ب رەی

ژما (١

٠٠)ی

رتنڕاگ

رزی ب

یادل

كقای

ۆسی م

ارچی پ

نین ژە

افوا ج

گۆنو (

كۆ) كا

نیولغ

بدع

عبدول جمال سگرم: سای پار گرووپی ژداری كوردستان لناو دوو تیپ پلی دووەمیان بدەستھنا

گرتیك ل پاش كۆنسرتكی گروپك ل یكك ل كنیسكانی ڤننا

بوانامی رزلنان

ھونری ژمارە (١٠١)ی ئابى ٢٠٠٨/٨/٨13خرمانانی ٢٧٠٨ی كوردی

لـــو كـــكی غفـــوور حســـن ھونرمنـــد ھونرمندانـــی جیـــاواز لـــ ھونرمندانی تر بردەوام حزدەكا گۆرانی بۆ بابتی كۆمیتی و خزمت كردن ب گل و تاكی كورد ب، حســـن دوای ئوەی گۆرانی بۆ دوعا گوت و گۆرانییكیشی ریكستاش خر گوت و ئولی وەرزشی ھبۆ یانگۆرانییـــك بۆ ژینگـــ ب، لـــ دەرفتكدا ئو

ھڤپیڤینمان لگی سازدا.ئا: ھونری بدرخان* ئو ســـتایالنی ئمۆ تكی ھونری كوردی

بوون تا چند رات لسریان؟- خۆی مۆســـیقای كوردی بنمایكی فۆلكلۆرە و مۆسیقای فۆلكلۆریش ھر ب فۆلكلـــۆری دەمینتـــوە، ئمۆش ئگر مۆســـیقای فۆلكلۆر لبدەی ھر دەب بـــ ئامری فۆلكلـــۆری لیبدەی ئـــوە شـــوازكی تایبتـــ، بـــم ی كوتنشكو پل وڕۆكمۆســـیقا ئھیـــ زۆر گرنگ ئمـــش لگڵ ئو موەی ئر ئبدابین، ل وتنشـــكپلھیـــچ لوتانی تـــری دونیا كمتر سوود ل ك مســـتا ئئ نین، چونكtv و مۆبایل و كۆمپیوتر و ئنترنت وەردەگرین، ئوان ھیچی كوردی نین، لبر ئوە ئگر مۆســـیقایكی تریش بت ناو مۆســـیقای كوردییوە، ئگر ئم بتوانین ئو مۆسیقای بكاربنین

.كی باششت* كوات تۆش ل گۆرانییكانت ســـتایلی نوێ و

جیھانیت بكارھناوە؟- ئـــی چۆن، گۆرانی ســـمام ب دوو (RMB) كیـــانوازی نوێ كرد، یشـــو ئویتریان رگتـــۆن، یانی ئو دوو شـــوازە ھردووكیان ھر نون لناو

مۆسیقای كوردی.* پت وای ئو ســـتایالنی ئمۆ وایان كردووە گنجـــی كورد گوێ ل گۆرانـــی عرەبی وتوركی و

فارسی نگرێ؟

- ب شوەیكی برچاو نا، بم ئو تازەگرییـــ وای كـــردووە ك ئوانی حزیـــان لگۆرانی توركـــی و عرەبی و فارســـی و ئوانی گوێ ل كوردیش بگرن، ئیتر نازانم كاركی ئیجابی یان سلبی، ئوە رۆژگار و كسانی پسپۆڕ دەتوانن ھیسنگنن ك ئایا ئو كارە

.یان خراپ باش یی تۆ لندانـــی تر گلرمی ھونوەك زۆربـــ *وەزارەتی رۆشنبیری و راوژكاری ھونری سرۆكی

حكومت چیی؟ - من تا ئمۆك ھاوكاری نكراوم.

* بۆچی؟- ھۆكارەكـــی دەب خۆیـــان بیزانن، پمواب من ھاوكاری كراوم وەك الینی پارە، بم كســـانی تـــر پارەكیان

خواردووە.وەكو یارمتیش ئگر تلفزیۆنكان برھمـــی ھونرمنـــدەكان بكـــن و سیدییكانیشـــمان كۆپـــی نكرـــت و یاســـایك ھب بۆ پاراستنی مافمان، ئوا نك من بكو ھیچ ھونرمندك ،نكان نامدەزگا حكومیی ویستی بپئگر ئوكارەش نكرت و كســـیش یارمتی مـــن نـــدات، ھرگیز گلیی لكس ناكم و لكاری خۆشم بردەوام دەبم و ھودەدەم كارەكانی خۆم ئنجام

بدەم.رۆشـــنبیری وەزارەتـــی لـــ داواش دەكم، ئـــو ھاوكارییانی ك ئیدەن بـــ ھونرمنـــدان، با بشـــوەیكی راســـتقینب، ئوە ل ھموو دنیادا وە وایســـوید ئ ل بۆ نموون ،یھو تۆ برھمكت ئخیت ســـر پنج ســـیدی و ئیدەیتـــ لیژن كـــ پنج لیژننـــ، ئشـــب بنووســـی بۆ ئو كت تۆمار كردووە، دواتر لیژنمرھببیار ئدا ك ھـــاوكاری بكرێ یان نا،

چونك ،یھ كۆســـرە پم لبتۆ ئب بچی وەزیر ببینی و ئیمزات بۆ بكا، ئوە پویست ناكا، لبر ئوەی وەزیر نازان ئو گۆرانیی باشـــ یان خراپ، چونك وەزیر ل ھونری گۆرانی و مۆسیقا نازان، لبرئوە كاری ئو

.وە نییئ* ئـــوە وەك وەزارەت، ئـــی راوژكاری ھونری

سرۆكی حكومت چند ھاوكاری كردووی؟- بڕاستی ئوە پرســـیاركی زۆر زۆر زەحمت، مـــن لنزیكوە ئـــاگاداری ئوەنیم، بم پشـــكی ئو ھاوكارییم برنكوتـــووە، چونكـــ خـــۆم داوام

نكردووە.* ئی بنیاز نی داوای بكی؟

- نخر.. بنیـــاز نیم داوای ھاوكاری بكم، بـــۆ پارە و ســـیدی، چونك من گۆرانی و ســـیدییكانی خۆم لســـر ئركی خۆم تۆماریان دەكم و خۆشـــم دابشكردنكان دەكم و بشكی زۆری

ئاوازەكانیش ھر خۆم دایدەنم. ی بندان برمی ھونوێ وەك زۆربیانی دەت *ئنجام گیاندنی كاری ھونری كاری راوژكارك نیی لـــ ئنجوومنی وەزیران، بكو ئوە كاری

وەزارەتی رۆشنبیریی؟- خۆی من سیســـتمكی ئرە نازانم ســـوید ل م لو ئاگاداریش نیم، بوەزارەتی رۆشنبیری ئو كاران دەكرێ.

* جیاواز ل ھونرمندانی تر تۆ گۆرانی بۆ دوعا و وەرزش و ژینگـــ دەی، چ ھۆكارك ل پشـــت

ئوەوەی؟- ھۆكارەككـــ زیاتر ل گۆرانییكی بسر دوعایا دروست بوو، ئو وایكرد ھندێ بیرۆكم لال دروســـت ب كمن ئتوانم سوودم ھب بۆ ھموو خكی كوردســـتان و ئو كارانش ب ئرككی

سرشانی خۆم دەزانم.

* پـــت وانییـــ بۆشـــاییك ھیـــ لـــو جـــۆرە گۆرانیان؟

- بـــ، من لـــرەوە ھانـــی ھموو گۆرانی بـــژان دەدەم كـــ گۆرانی لو ك بگۆرانیی ن، چونكـــب جۆرانـــ ڕاستی دەبب ،مك كتنھا بۆ بابتھمـــوو ھونرمندك لالی خۆیوە، نك گۆرانییك بكو بیســـت گۆرانی منیش پشتگیریان ل ،ب ر ژینگسل

دەكم.* شـــاعیرەكانیش ھۆكارك نین بۆ دروست بوونی

ئو بۆشاییی ك باسی دەكین؟- براســـتی من نازانم ئایا شاعیرەكان شیعریان لســـر ژینگ نووسیوە یان نا، بم داوایان ل دەكم ب شـــیعر گرینگی ب ژینگ و دیمنی سروشـــتی

كوردستان بدەن.* حزدەكـــی ھونرەكـــت پشـــكی بازرگانـــی بركوێ، یان الت ئاســـایی ســـیدییكانت كۆپی

بكرێ؟- نخـــر.. حتمـــن لالم ئاســـایی كانم كۆپی بكرێ، چونكســـیدیی نیی

كۆمپانیایك ك سیدییك لمن دەكێ، ناب ئـــو كۆمپانیایـــ زەرەر بكات و كیفی خۆیان ســـیدیككان بدوكان

كۆپی بكن و كۆكتل دروست بكن. مـــن دیـــاری و لـــژیانـــی ئاســـاییتدا ھ لـــ *

كلیپكانیش بزۆك، سروشتی خۆت كامیان؟ م لمنم، بكـــی ھمن خۆم مرۆڤ -كلیپدا گۆرانییك داوام لدەكا كچۆن كگۆرانی یشـــدەدەم لـــوبـــم و ھ

بشوەیكی راستقین دەربكوم.* ئی ل كلیپكانت چند ھوتداوە ھی سوور

ببزنی؟- خۆی ھنـــدێ ئیلتیزاماتی ئخالقی نتوەكمان ھیـــ ك دەب چاودری بكیـــن و من بۆ خۆم ئو ســـنوورانم داناوە، بم لگڵ ئوەشـــدا ھندك ل ســـنووری بچووكم شـــكاندووە كمســـلی دانس و كچ و كـــوڕا خۆی دەبینتوە، بم دەستخۆشی لھموو ھونرمندك دەكم ك بتوان سنوور

.نبشك ب ،دوای پرۆژەی گۆرانـــی گوتن بۆ ژینگ لـــ *

نیازی گۆرانی بۆ چیتر بی؟

- حزدەكـــم گۆرانی بۆ مناڵ و ھاوڕێ بـــم، بـــم ئوان تا ئســـتا ھر

بیرۆكن.* ژیانی منایت چۆن بووە؟

- ب حوكمی ئوەی منای بچووكی ماڵ بووم، ل كاركردن و شتی وا دوور بووم، لماوە ھر ھانیان دەدام تا خوندن تواو بكم، بۆیش نیانووســـیتووە زم لخـــۆم ح شـــوانم، لكاربك

كاركردن بووبت.* بنیاز نی بیكجاری بگڕیوە كوردستان؟

- مرۆڤ لھر شـــونك ئیشـــی بۆ وێ كاربكا، بۆیل رەخســـا، دەتوان

جارێ من ل سویدم.* بدرخان چۆن دەبینی؟

- من ل ســـویدیش نـــاوی بدرخانم بیستووە، ھســـتدەكم شتكی نوێ و جیاوازە ل بوكراوەكانی تر و زۆریش سرنج راكش، لرەوەش پتان دەم ھر رەخنیكی زانستی و بنمادارتان لســـر من ھبوو ئوا ئـــازادن لالی روو، سوپاسیشـــتان نـــبیخ منوە

دەكم.

ی كورد بزدەكا گۆرانی بۆ منداح فوور دوای ژینگن غسند حرمھونبناوی من ل وەزارەتی رۆشنبیری پارە وەرگیراوەو منیش نمدیوە!!

نازدار ب نازداری بۆ بدرخان دەدوێ: حزدەكم بھونرەكم دەربكوم، نوەكو ب شتی شخسی!

* كی دەستت بكاری ھونری كرد؟- لســـای ١٩٩٣ بۆ یكم جار لگڵ ھونرمنـــد ســـیدخان دەركوتـــم، گۆرانیم گـــوت ل میھرەجانی میوزیكی كوردســـتان، پاشـــان لگـــڵ گروپی مۆســـیقای گۆڤندی فۆلكلۆری بشدار بووم و چند ساڵ وەك میوان بشداریم كرد، پاشـــانیش لچند كۆنسرت و روەھا من لشدار بووم، ھك بنگئاھ ی كچشداریم كردووە و رۆشانۆش ببچووكی ماـــم بینیوە، لگڵ ئوەش برە برە ل خوندنی خۆشم بردەوام بوویم و دبلۆمیشـــم لـــ ھپڕك و شـــایی بدەســـت ھنای و فری (١٠)

.می كوردستان بوومری ھڕكپھ* كاریگری باوكت لسر تۆ چیی؟

،راســـتی باوكم زۆر پشـــتگیرمب -باوكـــم بخۆی گۆرانیبـــژە، زۆربی ئـــاواز و ھۆنـــراوەی گۆرانییكانی من می داوەترھمن بل وە، جگھی ئـــچند گۆرانی بژكیش، ھروەھا ئوە بۆ چوار ساڵ دەچ باوكم لكۆینوە لســـر ھونری جزیر و بۆتان دەكا و مامۆستای شایی و ھپڕكی باژری

.جزیریش* تـــۆ لنـــوان گۆرانـــی گوتن و كاری شـــانۆیی و مامۆســـتای منـــان و ھپڕكـــدا چـــۆن ئو

ھاوسنگیی رادەگری؟- براســـتی مـــن وام دەبـــ ھردەم دە یكوردی ھ م، وەك لـــكاربك(ھتا مرن، كرن)، ئو پندە الی من

.گای خۆی گرتییزۆر ج* تـــۆ بیـــرت لـــوە نكردۆتـــوە ل باشـــووری

كوردستان خول بۆ پروەردەی منداڵ بكیوە؟

- برێ وە، زۆر بیرم لوە كردۆتوە، بم ئستا بۆ ریكالم و بوكردنوەی چنـــد ئنجامدانـــی و ســـیدییكم ھاتوومتوە، رۆژناموانی دیداركی بم ل داھاتوو دەخوازم ئوەی خۆم فری بوویم لسر پروەردەی منداڵ، ھندكی ل كوردســـتان بوبكموە و كس و كاری منداكان ل مافكانیان

تبگینم.* ھیـــچ پانركـــی سیاســـی لپشـــت ئوەبوو

گۆرانی بی؟- ب. بنكی سرەكی من ل سیاست دەســـتی پكرد، تۆ ئگر ھونرمندی كورد بی ناكرێ ل سیاست جیابی، من بخۆم ب گۆرانی شۆڕشگی و گۆرانی ،كردیھیدان دەستم پر شسگۆتن لھروەھا چوونـــی ئم بۆ ئمانیاش ل مت بوو، ئر سیاســـســـر لھجزیرێ مجبوور بووین بۆین لسر موەی ژیانی ئر ئبتـــی، لكوردایلـــ الینی ماددی زۆر باش بوو، بم كردین كوردستان جت وای لسیاســـ

بھین.* چند گۆرانی فۆلكلۆری دەیوە؟

- من خۆم ب گۆرانی فۆلكلۆری دەستم پكردیـــ و دەریـــش كوتووم، ھتا گۆرانیی ك باشـــم للســـتاش گئفۆلكلۆرییـــكان، تۆ ئگر بی جزیر و بۆتان یانی ھوارگی محمد عارف جزیری و حسن جزراوی و تحسین تھـــا و محمد شـــخۆ و ئیاس و وانمـــوو ئردەوان زاخۆیـــی، ھئـــزۆر كاریگرییان لســـر من ھبووە، ھروەھا من ل مندایدا ب دەنگی باوكم

زۆرم گوێ ل گۆرانیی فۆلكلۆرییكان دەب مدەســـتاش باوكم پبووە، ئبنكـــت ل گۆرانی وتـــن فۆلكلۆر بی، ئوجا لپاشی ئو دەب كاری جوانتر

و خۆشتر ل فۆلكلۆر بكی.* ل ھفتنامیكدا زۆر ریكالم بۆ شـــووكردنت دەكـــرێ، ئوە خۆت حزدەكی، یا ئوان شـــتی

وا دەنووسن؟- نخر، من حزدەكم ب ھونرەكم دەركوم، نك بشـــتی شخسی، با ئوشـــت شخســـیان ھندەك بۆمن بمنتوە، من حز ل عاشقاتی ناكم یتۆ بیخ وە نییموو شت ھی ئو ھ ،نندەكیش بۆ خۆم بمز، با ھرمسئگر مـــن خۆشویســـتیم نكردبی،

دیارە تا ئستا قسمت نبووە. ی یان بكـــوردان بك ی شـــوو بزدەكتـــۆ ح*

غیرە كورد؟- بۆمن باشـــترە ئگـــر كوردب، بۆ ئوەی ل ئـــدەب و ژیان و كلتووری ر شـــوو بگم ئمن نزیـــك بی، ببیانییك بكم لوان نیی مورتاح بم.

* حكومت چند ھاوكاری تۆی كردی؟.گرتیتیم وەرنت یارممن ق -

* بۆچی؟- تا ئســـتا ھیـــچ دەرفتك نبووە بـــۆ ئـــوەی لگیان قســـ بكم و داخوازییكانی خۆمیان پ بم، جاری یكم ك ھاتموە مامۆســـتا ســـید ئحمد رواندزی گۆرانی بۆ كلیپ كردم و ئستاش لگڵ كاك عیرفان ئیتیفاقم نم درھو سیدی بۆمن بو ئ كردیوەك الینی ماددی، چوار شـــراش بۆم

بو دەكاتوە.* ئو ھونرمندان كن ل تۆ نزیكن؟

،مگینلیـــل خدیـــار، خ ،فاتـــ - وانئ ھموو شـــمدین، سیدخان، دەناســـم، لبر ئـــوەی من ھندك زوو دەركوتم و لـــ ئكادیمیش كارم كردیی، ل ھولریش مامۆستا سید ئحمد رواندزی و مامۆستا ھبست ســـح و ئومد بابـــان ئوان زۆر

ھاوكاری منیان كردووە.* دەركوتنـــی ئافرەت لنـــاو كۆمگای كوردی ،كـــدروســـت دەكا بـــۆ خـــودی ئافرەت شـــكدەركوتنی تۆ ھیچ كشـــیكی دروست نكردووە

بۆت؟- لناو بنمای ئم گۆرانی بژی عیـــب نییـــ، بنمای مـــن بمن ســـربندن، منیش ھنـــدێ كس و كارم ھی دەـــن دەركوتنی ئافرەت لسر تختی شـــانۆ گلك عیب ،یو فكـــرە ھم ئب ،رمو شـــتۆ ئگـــر بھرەت ھبـــ و بتوانی وی، دەبكی بۆچی دەرنشـــت بك وەیو بیركردنش لـــمتـــی ئمیللرزگاربـــ، ئاخـــر من ئســـتا دەزانم

ھن، لكوردستان دەنگخۆش گلك بم لبر كشـــی كۆمگا ناتوانن ناھن، بنمایـــان یان دەركون، ،یری ھك كاریگلـــیان ئایین گھروەھا خاڵ و مام و خزم و كسیش كاریگرییان ھیـــ و الینی ماددیش ھۆكارك بـــۆ ئوەی ھنـــدێ كس

نتوانن دەركون.* قـــت بیـــرت نكردۆتوە گۆرانـــی بۆ ژنكوژی

یان منداڵ بی؟ وە و ھیوادارم لبۆ مناڵ بیرم كردۆت -سیدی داھاتووم بتوانم شتكی جوان و رك و پك بۆ مندان بكم، تا خك تبگا نازدار لـــو گۆرانیی چ دە و

مبستی چیی لو گۆرانییدا.* جگـــ ل كـــوردی بچند زمانـــی تر گۆرانیت

گوتووە؟- ب ئمانـــی و ئینگلیزی و توركی، ئســـتاش دەتوانم ب فارســـی گۆرانی

بم.* دوای ســـای ١٩٩٣ ھیچ جار گڕایوە شـــونی

لدایك بوونت، جزیر و بۆتان؟- خـــۆی تۆ ئگر لـــ توركیا لبر ی، دەتوانی بچیی سیاسی رابكشك ،بنھـــا توركیا نك تتمـــوو وھبم دوای ئوەی تمنـــم بووە (١٦) ســـاڵ، یكمجار گڕامـــوە جزیر و بۆتان و ھموو ســـاكیش بسردان دەچمـــوە، چنـــد كۆنسرتكیشـــم لگڵ كۆنتاكم ھروەھا ئنجامداوە،

.یوێ ھندی ئرمزۆر ھون*لـــ جزیر قت تووشـــی كشـــ بووی لســـر

گۆرانی گوتن ب كوردی؟ جزیر جـــارەك چووم ل ..ـــب - وێ گوتیـــان دەتوانی برادیـــۆ، لـــكـــوردی گۆرانی بی، بـــم ناتوانی ب كوردی قســـ بكـــی، منیش دوای ئوەی گۆرانییكـــم ب كوردی گوت، یكسر ب كوردی قسم كرد و وەمی پرســـیارەكانم دایوە، بۆیش پۆلیس ھاتن رادیـــۆ و برنامكیان كۆتایی

پ ھنا.* ل ژەنینی ھیچ ئالتكی مۆسیقی دەزانی؟

- میلـــۆدی بـــ نۆتـــ نازانـــم بم پرپســـیۆن، نۆرماڵ ب شـــوەیكی وانربوقا، درامـــس ئت ،ربانـــع

دەژەنم.* دایك چۆن پناس دەكی؟

- دایـــك ھموو شـــتك، جـــار جار لگڵ دایكم ســـوعبت دەكم و دایكم دە: كی تۆ برســـیت بی، ئوســـا بیری من دەكـــی، یانی باوك و دایك ســـرداری ھموو شـــتكن، من ئستا مد م و زۆرجار كریبیان دەكزۆر غ

.كوردستان،دایكم دەگری* حزدكی ل جزیر و بۆتان بژی؟

م بـــزدەكـــم حزۆر، زۆر، بـــ -ئازادییكـــی تواوە بچـــم، حزناكم وەك ســـانی پشـــوو ب، حزدەكم ئازاد ب، ئوسا بچموە و لوێ ژیان

بسر برم.

نازدار ل سای ١٩٨٧ ل باكووری كوردستان ل باژری جزیرا بۆتان ھاتۆت دونیا و لسای ١٩٩٣ بھۆی كشی سیاسییوە لگڵ خانوادەكیدا برەو و كچو منارە، ئ ناو شاری قكدا لوارەیئ ل ،ندەیخردەوام دەم بكی رووخۆش و بن. نازدار كچجوێ نیشتستاش لن و تا ئمانیا كۆچ دەكئ

كوردەمان ھنای دوان. ئا: مسعوود ئیبراھیم مال ھمزە

نازدار ب مندای

نــــازدار

دوو تیپی شانۆیی ئوروپیی ل ھولر

تایبت- ھونری بدرخانسویدی ئیرتیجالی شانۆی گروپی شانۆیی گــروپــ لــ ــكــكــیــــی ســـویـــدی و ــان ــك ــگ ــان ــاوب ــن بلماوەیكی نزیكدا لشاری ھولر ــاری بــڕــوەبــرایــتــی ــاوك بــ ھوۆرك ھولر، شانۆ- ھونری شۆپك بۆ (٢٠) ھونرمندی شاری ئویش دوای دەكنوە، ھولر نمایش ئیرتیجالی شانۆگرییكی گروپ ئــو یاریشب و دەكـــن ھونرمندانی ل گروپك لرەوە

كورد داوەتی وتی سوید بكن. ــوا ســوعــاد ــی ـــو بـــارەیـــوە ھ لبڕوەبری بڕوەبرایتی ھونری شانۆ تایبت ب ھونری بدرخان لگڵ خریكین ئستا گــوتــی: گروپی شانۆی ئیرتیجالی سویدی، سویدن، بناوبانگی گروپكی كورك شۆپك ل ھولر سازدەكن بــشــداری ھــونــرمــنــد (٢٠) كــلالین وانكانیش و دەكن تدا دوای و دەگوترتوە پسپۆڕانوە ئیرتیجالی شانۆگرییكی ئویش لگیان واش و دەكن پشكش رككوتووین ك گروپكیش لرەوە بانگھشتی وتی سوید بكن و، ئم وۆرك شۆپش زۆر گرنگ بۆ ئمی ئزموونكی چونك شانۆكاران، ب ــرەودان ب بۆ ویستپ و ینو

رەوتی شانۆی كوردی.ھروەھا بیارە دوای لمانگی (١٠) گروپی شانۆی (رۆھر)ی ئمانیش سبارەت بكرت، داوەت ئرە بۆ بڕوەبر سوعادی ھیوا بــوەش داھاتوو، (١٠)ی مانگی ل گوتی: داوەت (رۆھــــر) گــروپــی شــانــۆی دەكین ب مبستی ئاوگۆڕكردنی سازدانی و شانۆیی رۆشنبیری پایتخت لھولری شۆپ وۆرك و داوەتكردنی شانۆكارانی كورد بۆ

وتی ئمانیا.ئاماژەی سوعاد ھیوا كۆتاییدا لئابوە مانگی لكۆتایی بوەكرد چند نمایشكردنی ــ ب دەســـت ئامادەن ك دەكین شانۆگرییك

بۆ نمایشكردن.

حسن غفور

ھیوا سوعاد

و: د. ھیمداد حوسن شتكی ئاسایی ئامرازو ھۆكاری دەستی شـــاعیران بۆ دەربیـــن زمانو ھموو وە كۆكن، كر ئـــســـگران لرەخنشاعیران زمان بشـــوەیكی جیاواز، ل كســـانی دی تنیا بـــۆ گیاندنی زانیـــاری و ھوای راســـتقین كك لزمان وەردەگـــرن، بكاردنن، بم رەخنگـــران ھریكو بپی بۆچوون و دیـــدی جیاوازی خـــۆی لچۆنیتی بكارھنانـــی زمـــان، بشـــوەیكی جگیرو دیار یان بشوەیكی سرەكی و پشت بستن ب ئو، لنوان خۆیاندا ركناكون و خوندنوەی جیاوازییان بـــۆ گرنگی زمـــان ل پرۆســـی دەقی

.یدەبیدا ھئئامادەكاریی ھزی زمان:

ببۆچوونی "سیدنی" ناوەرۆك بالنی ،یگرنگی ھ یگو جوە تا ئـــمكك شاعیر كسك زمان بۆ رازاندنوەی بشـــوەیكی رەوشـــت، جیھانـــی .نـــكاردب بخـــش قناعـــت ببۆچوونی "درایدن" ئركی شـــاعیری راستقینو ونی درامی خستنڕووی زیندووی سروشـــتی مرۆڤایتی زیاتر نییو بكارھنانی زمان بھۆی ئوەوە بۆ مبســـتی گیان بخشین و زیندوو

تی ككانییبینییراگرتنی زانیاری و تپشتر ب شـــوەیكی دروست و راست نیخستۆت برباس. ب بوای "وۆردز وۆرس" پنابردن و نیشاندانی حاتی دەروونی وزەیی شـــاعیر لچۆنییتی بكارھنانی زمـــان گرنگترە. كۆریج بھۆی ئـــوەی ك باوەڕی ب یكیتی ئۆرگانیی شـــیعر ھبوو، بكارھنان زمـــان بـــالی شـــاعیرەوە، بۆی ھر لبنچینـــوە بشـــوازكی خیاـــی دەق برھمھنانی بـــۆ شـــاعیرانی زمانـــی "شـــیللی" دەبســـتتوە. سرەتایی ب میدانی گورەی خیای داھنرانی شـــاعیریی دەزان، بم ئوەی تیشتوونگن كامكیان ھیچ بن سرســـوڕمانی ئمـــ لبرامبر ھـــزی وشـــكان نیشـــانیك یـــان شاعیری ك ،وتۆیئ خاســـییتكی

راستقینی پ دەناسرتوە. تنانت"پۆپ"ك لـــو باوەڕەدابووە، كی"شـــتكاینانھ ئركی شـــاعیر زۆربی كات بخیادا ھاتووە، بم ھرگیز بوپـــڕی چاكی دەرنباوە"، ر لھـــ ك ،ك نییســـشـــاعیر كوشـــكان ئفســـوونی نیگاوە ھوەڵ بووب، بم لمیانـــی جیاكردنوە دەربینـــی شـــاعیرانو دەربینـــی

زانســـتی و ھوەشـــاندنوەی شیعر لـــو ســـنوورەی، ك رۆنســـار ناوی نابوو"شـــیعری ئیفالتوونی"، ئســـتا تیشتوونگرانی نوێ گرەخن زۆر لھمان ئـــو بۆچوونانـــ، بم ئوە بواتـــای ئوە نیی، ك شـــیعر تنیا .وشـــ ب یندانرمكـــی ھونیاریییـــان رەوانبـــژی زانســـت، شـــیعر فلســـفیكی رەوشـــتی نیی، بم ئگر لوان گرنگتر نبت بقد ئوان

گرنگ. دەبلیو.ه. ئۆدن ك نووسی: می پرسیاری، كوەك لنجر گگئ

دەتوێ چۆن شیعر بی؟ یوە:"زۆر شـــتی گرنگم پمی دایوە ،وە شاعیر نییم"، ئوێ دەیانبدەمبم ئگـــر وەم بداتوە"حزدەكم بدوای وشـــكاندا بگڕم و گوێ بگرم چـــی دەـــن"، رەنگ ئوە شـــرەفی ئـــوەی بداتـــ كـــ بب بشـــاعیر، ئۆدن"W.H.Auden"ھر لو وتارەشدا

نووسیویتی: ،یدوو تیـــۆری دەربارەی شـــیعر ھ"یككیان پیوای شـــیعر ھۆكارك بۆ بزاوتنی ھســـتی باو لالی شـــاعیر و خكانـــی دی، یان شـــیعر یارییكی بزواندنی تدەب و ،بســـتمۆلۆژییئھســـت و پیوەندیی شـــاراوەكانی و

دیاریكردنی ناوەكانیان. تیۆری یكم بۆچوونـــی یۆنانییكان بوو، كـــ ئمۆ مایـــی قبووكردنی و مایرو"خرۆشـــان مترۆگلدڤیـــن ،كی جیھانم خرجو ســـ"شبانگ

ك بھداچوون. بپی ئم تیۆریی، شیعر زانستكو شـــاعیر زمـــان وەكـــو ھۆكارـــك بۆ .نكاردب و زانســـتوەی ئدۆزینـــجاركـــی دیك لـــ وتكانـــی "ئۆدن"

دنموە:"چـــۆن دەتوانـــم بزانـــم بیـــر لچی دەكموە مگر ئوكات نب ك بزانم دەت:"رەگی شـــاعیرك دەم؟" چی ئاسوودەی میوانخان"، پاشان دەیگۆڕێ ب"رەگـــی ھۆگریـــی میوانخان"، لو گۆڕیندا مســـلك گۆڕینی سۆزك نیی ب ســـۆزكی دی یان بھزكردنی ســـۆزك بـــت، بكـــو دۆزینوەی ئو خیای، ك ســـۆز چیی؟ سۆز ،چاوەڕوانیدایل بكـــو ناگۆڕـــت ھروەكو چۆن كس ژمارەی تلفۆنی یككی بیر ناكوتوە، ژمارەی ٨٣٥٧؟ ،٨٥٥٧، ٨٤٥٧ ،نییـــ مـــر، ئخنلسر زمانم. ســـبركم لبگرە، ئا ئســـتا دۆزیموە، ٨٦٥٧، دروست، ئا

."وەیئ:ر دیسان "ئۆدن" دەھ

لمبســـتی مـــن ئـــوەی "ئگـــر دەربـــارەی گیشـــتبم ئرســـتۆ كاسارسیس"پاكبوونوە"، دەتوانم بم ككردنكارت مداچووە. ئھو بئ

ناب ئدەبییوە دروست بھۆی دەقی بكو ب نمایشی شڕەگا، پشبكی الی و سكســـی فیلمكـــی فوتبـــال، و شتانی ئرگدەتوانن ب ك كسانك چـــوون و ورووژانو ھبگـــرن، و ئگورانی لناخیاندا دروستی دەكات، یان الی دەھزار كچ قوتابی سرەتایی ل برزكردنوەی ئای نیشـــتیمانیدا بـــدی دەكرـــت". بـــ بۆچوونی جان میتافیزیكی"ك كرۆ رۆنسۆم شـــیعری "ترین جۆری شـــیعری دادەنبا بـــوەھامان بگوـــدا دەچرپن، ك ئم بابتـــ لـــڕووی دەرك پكـــردن یان لـــڕووی مادییوە بایخیـــان ھیو باشـــترە ئم لو رووەوە ســـرنجی بدەین" ئـــرك و بایخكشـــی ھر لوەدای، بـــم تیۆرییكی "ئۆدن" ئگرچـــی بھیچ شـــوەیك لگڵ بم ناگونجـــت، تیۆرییـــدا ئـــم بشوەیكی گشتی، ل ریزبندی ئو تیۆریی شـــیعرییانی، ك ماھییتی برجستو بایخی شـــیعر لڕگی بكارھنانی وشو شوەی دۆزینوەی چۆنیتـــی بھـــۆی راســـتییكان سوودوەرگرتن لھندێ توانای زماندا

دەبینن. سرچاوە:

دیوید دیچز، شـــیوەھای نقـــد ادبی، ترجم: محمد تقی صدقیانی و دكتر غال محسین یوســـفی، چاپ پنجم، تھران،

١٣٧٩، ص٢٤٥-٢٤٨.

كلچریدرخان دەردەچڵ بگل كی رووناكبیریی گشتییوكراوەیب

ستافی كلچری بدرخان:عبدولەحمان معروف، سعدول نووری، جوھر شخانی

ب ھاوكاری راوژكاری رووناكبیریی دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان:د.ھیمداد حوسن

ژمارە ٣٣ - ١٠١، ھینی ٢٠٠٨/٨/٨ی زایینی

شـــاعیرو ئامـــرازی دەربــــین

سعدول نووری

خۆم و تمنی ڕاونراوی نامۆییم

بچللیكی تڕوبستكبدووچەدووكی

خانوویكاولدیكی تازەئاوابوودا

ھاتووینھاتووین

لسرتختی ڕەتكردنوەبیردۆزە

سلمندراوەبرەواژییكانی بوون

شتھشیارەكانی لحای كین!

رەھ تاریكیكی بخوڕە، ڕگام بدە

كاتتزیو وسرمابردووەكانی

بسرچوونلچەتیشككانی چاوی،نرم و یاخیتا ھبگرم!

رەشبگیریی نڕۆی ھگبینھنیكانی

كوودەتای تمنلشانتا بترازنی!

تۆیاساخ ومن وتمنیش ھریاساخ

ھاوارەھگڕاوەكانی گروو

دمی سیكاردی سلفییت لی نابوورێ!مگرتنیا

پنادیواری بالداھاتووی

گڕەككندەناشو

الشی كوترا و و ڕەق ھتوومانبخۆیوە

ھناگرێ !!كانوونی یكمی 1994

دوو س پیامی !لپب

جالل سنجاویك شاعیری دەشـــتی ھولر، مال موخلیس"١٩١٠-١٩٨٥"پاش خلیلـــی ئوەی خوندنـــی ئایینی تواو كردو لسای ١٩٤٣-١٩٤٤ ئیجازەی مالیتی لسر دەســـتی مامۆستا مال ساحی كۆزەپانك ل مزگوتی تكیی شخ نورەدین لھولـــر وەردەگرێ، ئیتر لگوندی دوو ســـرەی فتاح ئاغای حوز ئاغـــای دزەیـــی دەبت مالو مورشیدی ئایینی، سانكی زۆر لم گوندە دگیرە دەمنتوە، تا لسای دەھرە جكجاری دووسی١٩٥٧ بو روو لمزگوتی شـــخ مســـتفای نقشبندی دەكات لھولر، پاشان روو ل مزگوتی گورەی شخ دەكات ل شـــقوە، تاكو ل ســـای ١٩٨٥ وتم مزگر لكۆچی دوایی دەكات ھدەبـــ، بـــم پیوەنـــدی بگوندی دووســـرە ھر دەمن و زیاتر ئوان ســـردانیان دەكرد، چونك موخلیس كوتبووە ناو تمن و ل پایزی ژیانی دەژیاو ھزو توانای سفرو سردانی

دۆست و برادەرانی نمابوو. بتوانـــاو شـــاعیركی موخلیـــس بلیمت بوو، ل شـــیعری نتوەیی و نیشـــتیمانپروەری رچكی حاجی قادری كۆیـــی و ل پیاھدانی جوانی رچكـــی ئافرەتیـــش و سروشـــت

حزرەتی نای گرتبوو. تورەی دەستخكی گخاوەنی دیوانبناوی"باغی الوان" ك دكتۆر ئیبراھیم ئحمد شـــوان لـــ ١٩٨٩ بوانامی ماســـتری ل شـــیعرەكانی موخلیس

بناونیشـــانی"دیوانی وەرگرتـــووە موخلیـــس، باغی الوان، لكۆینوەو ساغكردنوە". فتاح ئاغای دووسرە ك باوكی علی فتاح دزەیی شاعیرە، بوو، ئدەبدۆست رۆشنبیرو پیاوكی زۆربی شـــیعرەكانی حزرەتی نالی و كاكـــی ھیرانـــی و وەفایـــی ئزبر ل ـــن رۆژانـــكردبـــوو، وەك دەدیوەخان چند جاران شیعری"شیرین تشـــی دەڕســـی"دەخوندەوەو ھر موخلیس بوو ئـــوەش لبرخاتری ری"دانا كبنگژی"شـــی درچامـــ

بمجۆرە دەسپدەكات: ك قاڕە قاڕی مڕ ھات، وەكو ھوری بھاری

ھنایـــ خوار لســـر ســـر، ئو شـــۆخ كۆفی الری

بھوری سۆری پۆشی، زوف و كزی رەشماریپشـــت بســـتی بستپشـــتی، لژـــر ممكـــی

ھناری نگر شـــب تزاری، دەچناوی خـــوای خســـت

بری م دوو زاتـــوان ئـــنی ندۆســـتایكـــ بدەگمن ئوەندە بھـــز بوو لیكتر جیا دەبوونوە، تا رادەیك لدوای وەســـیتیانكرد ھردووكیان مردن گۆڕەكیان لتنیشت یكتربت، لسر گردی"پیرداود"برامبر گوندی

دووسرە. لنـــوان ئو خۆشویســـتی و رزو میھـــرە بـــ كۆتاییدا علـــی فتاح دزەیی شاعیر ل ١٩٢٨ چاوی بۆ ژیان و لكـــی كوردانرۆح ناوەو بھخانوادەیكـــی دەومندو دەســـت

ڕۆیشتوو پروەردەكراوە.

لتمنـــی پنج ســـایداو لســـر لی"ناردراوەتداخوازی باوكی"كاك عبـــر خوندن ل حوجـــرەی مزگوت لالی مالی گوندەكیان"مال خلیلی الی خوندەوەو قورئانی ســـنجاوی" ئم زات برزە پروەردەیكی راســـت و رەوان پروەردەكـــراوەو ھر لالی ئویش فرە شیعر دانان كراوە، كاك علی دەـــ: "موخلیس مامۆســـتای من بوو ل شـــیعر، ھر لسرەتای ھرەتـــی الوتیدا پیوەندی ئدەبی و پیداكرد موخلیس لگڵ رۆشنبیریم ك لیـــك دوور كوتینوە بنامی كترمان دەپرسی"جگی یواشیعر ھل علی فتاح دزەیی شاعیر، گلك

شاعیرانی دیكی ھولر موخلیسیان بـــ مامۆســـتای خۆیـــان زانیـــوە، ،بدوید عال ســـوەك"عاجـــز، مسمی شـــاعیر، زانا، حوزی جوكل بدوئاغای دزەیی و ئیســـماعیل ع

و...". :رەدا موخلیس دەل

موخلیســـا گر كورد موسقف بت و ئشعاریان بوێ

ھرچـــی كورد بـــ ب ڕك و كیســـی پ دوڕ و مرجان دەكم

علی فتاح دزەیی بنماكی گلك رزو حورمتی مامۆســـتا موخلیسیان گرتووەو وەك یكـــك ل بنمای خۆیـــان و گورەی خۆیان ســـیریان بۆی مامۆســـتا موخلیس كـــردووە، ئو ســـانی ل"دووســـرە"دەژیا، ھیچ گیروگرفت و كموكورتی نبوو، ئمش بئاشكرا ل شیعرەكانی رەنگ

:وەو دەدەداتك جی ئیدارەم بوو ب دووسرە

زۆر سر توولی كرد نك بدووسرە گرچی ناساز بوو لالی ناسازان

ئمما زۆر سازبوو بۆ ئھلی ڕازان ئھالی وندەر قومكی چاك بوون دەتگۆت بۆ بھشت ئیجاد كرابوون

عبدولفتاح-بوو ئاغای خۆش مربوو فتتاحی قوفی ئبوابی خربوو دوو كوڕی ھبوو كوڕ دەبی وابی ئاوقرانی وان زەحمت پیدابی

"علی و ئحمد"ن، گورەو بچووكیان بو ترتییی ھروەكو گۆتران

لبۆ پشكوتن خوست و چاالكن زۆر سین ساف و زدە دپاكن

میللت پروەرن برۆح و بگیان چاو نترووكنن لژۆری میدان

پیوەندی نوان علی فتاح دزەیی و موخلیـــس پیوەندی كوڕو باوكایتی بوو. لبیرم ك ل"١٩٥٨/٧/١٦"كۆڕكم بۆ چلی ماتمینی موخلیس لھۆی لالین"محموود سازداو رۆشنبیری كرشتی دەكرا. یرپزامدار"ەوە، سلئامادەبـــووان علـــی فتاح دزەیی شاعیربوو ك ھسای سرپ و گوتی: "تا موخلیس لژیاندا مابوو، ھستم بـــوە ندەكرد ك بـــ باوكم، بم

ئستاك وا ھستدەكم ك ئازیزترین كسم ل داباوە"بم بۆنیوە گوتی:

دووسرە گر تۆ نبوویتای لوێدوور نبوو ئیتر چاوم پی نكوێ

كۆال یارانم ئمستاك دەن كوندەبۆی تدای شووو رۆژ دەسرەوێ

ھر وتك خۆشویستی ل نما قت گوی میھرو وەفایی تیا ناپشكوێ

یك دۆپ ك رژا ئاوی رووان لدن دڕكی جفای پ دەڕوێ

ھندە ژەنگی ب وەفایی گرتووە دڵ پیسی نابتوە سر لنوێ

ئم دی من وەكو منسورە مگر خونی ل دەڕژێ و لگڵ حق دەدوێ

ھروەھا شاعیر لشونكی تردا باسی گورەیی و بلیمتی موخلیس دەكات و

:دەبڕاستی شاعیركی ب میسال موخلیسی خۆمان بڕاســـتی رابركـــی شـــارەزای رـــی عشـــقی

زدانیمالی، گۆشگیرە، حاجیی، سنجاویی تیرەی بـــم خۆش تبـــع و پروەردەی ھـــواو خاكی

دزەییانعلی فتاح دزەیی شـــاعیرو نووسر و تكۆشـــر، پاش ئوەی لســـای ١٩٥٨ كۆلـــژی مافـــی ل دیمشـــق تواو كردووەو یكســـر گڕاوەتوە لعراقـــدا چندیـــن و كوردســـتان وەزیفـــی دیـــوە وەك: بڕوەبری قایمقامی و برادۆســـت شـــارۆچكی شارباژ و دەربندیخان و پنجون. لكاتی دابانی ل"دووسرە"و برادەرە ئازیزەكانـــی زۆر دتنگ و خمۆك بـــووە، بتایبتی ھـــردەم غریبی موخلیسی شاعیر و شـــیعرە بتام و

پزەكانی دەكرد. پنجونوە ١٩٦١/١/٢٩"ل"ل بۆیـــنامیكی بۆ موخلیـــس رەوانكرد و ھستی خۆی و ھۆكاری دووركوتنوەو دابان لسری لگڵ گلیی و گازاندە ندێ لو ھوەفایی زەمانـــ بـــ لبرادەران ناوەرۆك و بابتی سرەكی

.یشیعرەكلسرەتای نامك نووسراوە:

- بۆ مامۆستا موخلیس، حاجی مال خلیلی سنجاوی-

موخلیس ئای چند پشوو عاجزم دوور لیارانی وەفادار زۆر كزم

تان نییحوائ ئاگام ل كساعومرەك دووچاری دەردی پایزم

وەمزاری با وەفایی ئرمشسیری بوی رەش بووە رووی كاغزم ئی خزنی پ لگنجینی وەفا ب بشم، رم بدە كمكت لدزم ب وەفایی بوو ب ئخالقی زەمان

ك دەپرس كوان دۆست و كوا خزم ئو كسی پارووم دەنای ناو دەمی

پم دە رۆژ وای وەك سگ دەتگزم گوێ مدە بزمی زەمان چاوەكم

كو ب لقی پیاوی كر ناب ب نزم گرچی سرتاپا نوقمی نگبتیم

معدەنی زی موالسم ناڕزم

سرچاوەكان: ١- خرۆشان و رامان- دیوانی شیعر-

علی فتاح دزەیی. ٢- باغی الوان- دیوان دەستختكی موخلیـــس ك لالین مامۆســـتا مال

تاھیری كندارەقلی پارزراوە.

نامیك ل علی فتاح دزەییوە بۆ موخلیسی شاعیر

سانا نیی سانـا نییڕێ ل كاروانـــی ئوینی چاوەكانت

بگرمل ژر تۆنلی برژانگكانت

وەنوزێ بدەمسفرك لسر پشتی ( با ) بكم

سوك ل تریفی مانگ ءجژنانیك

لگڵ شپۆكانی جوانیت بكم

سانـا نییئســـترەكانی شو لگڵ گرەوێ

بكمسرخوك ل ژر تارماییكلسكانی ھندەران بشكنم

ل سر شانۆی دەریای تمنیشمگوێ بۆ سیمفۆنیا بسۆزەكانی

( كانی ) شل كم...

سانـا نییگوستیلی سوزی بھار

لـــ پنج زەردء سیســـكانی پایز بكم

خۆزگ سرباوەكانیشمل ژر تاورەكانی نیشتیمان

ج بمملوانكی ئازارەكانیشم

ل گردنی زیوینت بئانم...مگـــر ل ژـــر تارمایـــی ھورە

كۆچریكانداسیری پنجرەكانی غوربت بكم

بچم ناخی بستكی دتتكڵ ھیمۆگلۆبینی خونت بم...!!

سانـا نیی ئشك ب دیار كاروانسرای

ئوینی شو بگرمل ژر تریفی مانگدا

كومی تڕی حز ماچ بكمل نو حشـــری كۆپل مستكانی

شیعردال گڵ ساقیان می بگرم...

سانـا نییل چلی زەردی خزاندا

زەماوەند بۆ مرگیپپولیك بگم

ل سر بای باندەیكی كۆچرداستانك بۆ سوتانی

سفری عشق بنوسموەل باوەشی سووری ئاگریشدا

وەنوزێ بدەم...

سانـا نییپرچی نرمی ئوارەیكی نارنجی

ل بای زەردی كازیوە بئانمل گڵ ڕنوە بفرەكانی

كوستان بتوموەب قراغی كوی بستون دا تپڕم

شون پی ھنگاوەكانی فرھاد ھـگرم...

سانـا نییل چاوەكانی فریشتی ڕۆح

دزە ل جوانی مانگ بكمدرۆ لگڵ ویژدانی خۆم و

پڕو بای ملی ھستم ھوەرنمبرەو كوی برزی عشق

ھنگاوبنم...

سانـا نییل كرناڤای پیری دا

جوانترین گوڵل ئامزی گ دا بقرتنم

ل برۆكی كچانی ژرنسكۆی ئوین بدەم...

مگر ل چوارچوەیئاون شكاوەكانی سرابدا

ب دیار شـــپۆل سپیكانی كناری دەریای تمنم

حیرانكی نامۆبـــۆ زەمنـــی تراویلكـــی گنجیم

بچم..!! سرھنگ خامۆش

موخلیسی شاعیرعلی فتاح دزەیی

حسیب قرەچوغ

ر چاودایبل میشھك دەنگی دت و ئخونتشققی بای ئم بازە

ھاوتای و ب رمدەنگی نلكاتی راوكردنیا وەسف ناكرێ

لكاتی فین بۆ سرشاخ ئامز ناگرێئوەندە بتوانای لنم نمی بارانداڕنابرگیز تی ھبا زۆر چاپووك

كات ل ئاسمان دەفێزەڕن قووتكان خۆیان دەشارنوەشارەكم ئارام دەبوو ئازاد دەبووەوە

ئستا شارەكم تینووە پویستی ب شا بازەك دەنگ و شققی ھر باندەیك دێ

نابت شققی باكانی تۆب ھستی پ ئومد و جستی بھزی تۆ

ھمیش شابازە... دیارە سنگری تۆك باس ل داستان دەكرێ

داستانكانت برچاونكباس ل قمكت دەكنرامۆش كرابس فمزانیوە كن

ك باس ل دووریت دەكنچاو ل رگ و راوەستاون

ئستا.. شاخكان، بردەكان، كانییكانشوی تاریك، جستی مرگ.. چاوەڕوانن

ل شاردا بسریان بكیتوەنا ئومدی رۆژانی سختییان بیر بریتوە

رە ھی خۆتم دەڤم.. ئشا بازەكگشت بازەكان ل ئاسماندا بسوڕنوە

نابت شققی باكانی تۆ٢٠٠٨/٦/١٢

وەفای كی بباز كلچرژمارە (١٠١)ی ئابى ٢٠٠٨/٨/٨

15خرمانانی ٢٧٠٨ی كوردی

كه ژاڵ ئیسماعیلئواره یه ک ئه بم به ھۆره یه کی حه زین و

ئینجانه یه ک خای له گوڵ،ئه بمه کانییه کی خه واوو

ئه و ئواره یهترسی ھاتنی مه رگ ئه نته ڕۆحی

بسره وتموه ک پیره دار (با) به ته وسه وه

گاته به ڕووت بوونه وه م ئه کات له به رده م پاییزدا

ئه و ئواره یه گوه ھه نارله سه ر لوه کانم

کۆچ ئه کات وئه بمه قه ه مکی یاخی،

وشه ھه نگوینییه کان له ژر ده ستم ئه تارن

ئه و ئواره یهباوه شکم پ له ھه ناسه ساردی و

وه رزک له ھه تنفریای کۆکردنه وه ی بوخچه که م ناکه وم

وگه کان، دوور دوور

بۆ ژر پ به فر جده ھم.. زۆر ده مکه

به ھار پم ئه ت:ئه ی ژن بۆت نییه

سه یران له له وارکم سازبکه یت وبۆنی عه تری ته ڕه داربییه کم به دیاری

بنریتبۆ (ئه و)!بۆت نییه

له ژر بارانکمدا سه ما بکه یت تۆ که له جه نگکی دوای ته ته ر جماویت

وده ماوده م

له گه ڵ خه راباتی ئه م ڕۆژھه ته داگه وره بوویت

چیدی به ڕه نگی من خۆت ئارایشت نه که یت

له کانی من تینوتی بیابانی دت نه شکنیت!

ئاخر، من نه مئه زانیکچی گوناھم و

باوکم پشتاوپشت ئه چته وه سه ر تاواندایکیشم له مژه (ئه میره کان)

پرچیان بیوه و بۆ سه مه ری شه وکردوویانه به ڕه شماڵ،

ئیدی له وکاته وه من ژنکم غه رقی قه ھرو گه مه ی ده م وه رزه کان

من له ده قی خاک ئه زانم وله به حمی ئاسمان گه یشتووم!

زه وی گه ر ده قی گرتیڕگه به دۆپک ئاو ناداتبست بیابان ماچ بکات و

ئاسمانگه ر تووڕه بوو

ھه ربه ئاو به یداخی جه نگ له گه ڵ حیشمه تدا ھه ده کات

ئاخر دارستانھه میشه گاته به دره ختی زڕ ئه کات

داریش به خه وی بن سبه ر پئه که نت ئه وانیش له سوالله ی ته بیعه تن و

ھه میشه ئه مبوغزنن!ئه ی خودایه

له ئه فسوونی ئه م گه ردوونه ی غه رقی کردووین به نھنی وله بمروه تی ئه م قه ده ره ی بۆته مه نفای به دبه خته کان

ئاخر خودایهمن چۆن بتوانم ماکی ئارام

له نو زه رده خه نه یه کدا بدۆزمه وه وله گه ڵ چیمه نا

که ی باوه ش به ئاودا بکه م!؟من به ھار ترساندوومی پاییز ج ھشتووم و

به فر پم ئه ت چاوه ڕێ به، چاوه ڕێ به وا ئه بارم

ئینجانه کانت کۆبکه ره وه،نه مامه کانت بپچه وه و

به الوالوی قه د په نجه ره که ت بشایه تمان بھنت

به فر ئه توا ئه بارم

به کوکوختییه کان بچیتر سه ربه یه کدا نه که ن و

ئه و شانۆی په پووالنه ش بوخنه ئیدی به سه

چاوه ڕێ به...

من چاوه ڕم و ئه و نابارت ئای له به فر، فری چاوه ڕوانی کردم

که چی ھه رنه باری! ئاخر خودایه

حیکمه تی قیش بوونی لوی ھه وژه وسرکه سرکی ھه نگه کان و

ھه وه رینی (توو) له چیدایه که من لیان نه گه م؟

من ژنی زه مه نکمده ردی قه یره کچه کانی شار و

چاوی پ له ڕقی پیاوک وکۆچی بانده حه زینه کان ئه مگرنن

به ده ستی خۆم ئاگر له جه سته ی شیعرکم به رئه ده م

جوانی خۆم ئه سپرم به ترپه ی چرایه ک

ئه شقیشم ئه به خشم به مردن ئاخر من زۆر له مردن ئه ترسم و

نامه وت ئه و دیمه نه ببینم نامه ویت حه سره ته کانم وه ک گوه

ئه رخه وان ھه وه رن وخۆزگه کانم وه ک سووتوی نامه یه ک

به مه ده م (با)!ئاخر خودایه

ماچه کانی به ھار که ی گوڵ بگرن، کراسه که ی پاییز که ی الی خه یات

بنمه وه وشاتووه کانی (ئه و) به دیاری بۆی

ناردوومبیانکه مه خۆشاو ئیتر مردنی چی؟

خۆ ھشتا ھاوین نه ھاتووه ھشوه تریه کم

ـ ــ له جوانی خۆیـ کومه کانی سوورھه گه ڕن و

ھه رمیه کم له تاو ببارانیئاوس ببت به شیرینی؟

له یادمه ڕۆژکله مشت به ووک،

چه پک گوه به یبوون،ڕست مخه ک و

قه سیده یه كی «نالی» ماکم دروست کرد بۆ ژوان

که چی (ئه و) نه ھات منیش به ده م گریانه وه

سپاردم به چه مکی شت له و ڕۆژه وه

چاوه ڕوانی ھه کردنی (با) یه کمففۆکه که ی منایم بخولنته وه و

بمكاته ھاوری ته نھایی!من ژنکم قه ھر پی کردووم له

سه رشتی کردوومی به کۆالره یه کی کاغه ز

ھه رکه ئاسمان ڕقی ھه ستا به ده م زریانه وه ون ئه بم کردوومی به جۆگه له یه ک

پ پ له گه ودارستانک

دوور دوور له ئاوخۆ ھشتا له باخچه یه کدا نه ڕواوم وھشتا پ نه بووم له بۆنی موحیبه ت

ئیدی مردنی چی؟!ئای له ئه ندشه

نایه ت سه ر بنم به سه ری قومریه که وه و

له گه ڵ شه وکا ھشوویه ک تری شه رابی به ش بکه ین

تکه ڵ به ئازاری کردووم یه ک تابلۆین

به نگ و بده نگ نایه ت تامی ماچ بژته نو

په رداخکمه وه و له به ر سووتانی مۆمکا

قه سیده یه ک بۆ سبه ری ئه شق

بنووسمه وه وله گه ڵ که ناریه کا پیاسه ی بۆ که نار

ده ریا بکه ینئاخر که ی

نووشته یه کی چاوه زار ھه واسم به ده رگاکه ما و

ئینجانه یه ک پ له ڕه یحانه له به رده م ده رکه وتنتا دابنم؟

من له شارکمبۆنی مه نفا له کۆن و شه قامه کانی

ھه ئه ست وده مامکی شه رم ئه دا له ڕووخساری

گوه سوورهزه مه نکه به دوای دۆزینه وه ی

حه قیقه تی خۆم و ھاوڕیه تی ئازارا چاوه کان چ ئه که مھه رکه بزار بووم

سه ردانکی ده ریا ده که م و چیرۆکی خۆم ئه ده مه ده م شه پۆله کان

منی ته نیا، له ده ریا ته نیاتر ومنی پ له ئازار، له خۆم پ ئازارتر

له سه ر زه ویم ئاگر شین ئه بت وکاروانی گه ڕانه وه بۆ ژیان بره دا

گوزه رناکات منی پ له بۆنی مه رگ

ھه رکه پۆرترتی دیوی ناوه وه ی ڕۆحم ئه بینم

ئه و گۆرانییه م گوێ لده بتکه له مه رگستان میلۆدیایان بۆ داناوه وچیرۆکی سه ربینی ئه و ڕۆژه م دنته وه یاد

که گوه به یبوونی سه ر یه خه میان له خاچ دا و

نه یانھشت پ بم له تامی چرپه کانی...من،

که له ئازار جودا نه کرمه وه وحه قیقه تی مردنم نه دۆزیبته وه

ئیدی مردنی چی خودایه؟

ئواره یه ک به ر له ھاتنی مه رگ

محمد كریم نانوا١- گریان

ئو.. ل رۆژانی بخاكســـپاردنی ل بجرگ، ئازاو تكۆشركی مراســـیمی چلـــی ماتمینی و، ھروەتـــۆ ل ســـارۆژی بۆن و كوون ھرتك كارەســـاتكاندا، ،لۆك دەكات ل چكی خۆی پگوتووتی چشـــنی ئـــو، چونكی مشـــقپكراو و ئاسای ئوەندەی ھر گوـــی خونـــدراوە، لبنا مپرس...؟! لاھاتووە ھمووی ئزبـــرە، ھـــر ك ب ئاســـتم لویان لكـــدی بترازێ، بگومان ت، بۆیبیان حالـــی ئو لئـــگریان ھاڕژنـــی ل جدەســـتبدەدات، ئیتر (جزب) دەیگرێ ھر وەی بزانئ وە، بتسارد ناب

بۆچی دەگری.؟!٢- مۆران

وانباغ (وئـــ) ینو شـــوئـــپیرۆز، كنشو ،ئاكنجیی لی نـــدی لرز و بكـــی بـــداربنرواوە پـــی دەـــن: داری ئاوات. لســـر ئـــو بنـــدارە ئۆقرەی لوـــوە قـــلحئ گرتـــووە، ســـیری ھموو دنیا و چاودری ھســـووكوتی نخش و پیالنی شووم و شـــڕانگزی كوندەبۆ و ل كان دەكات، وەلرەشك لقژـــرەوە (مۆران) ل لق و پۆپ و گكان و رەگوڕیشی داری ئاوات

ھاوون، بۆی دەترسم..!!ترســـم ھی ب دەردی كابرای سوار

حوشتر و قاویت و رەشبای ببن.

دوو كورت چیرۆك

وەرگانی: وریا ئحمد دوای مۆركردنی ڕككوتنامی (سایكس بیكۆ) ب نھنی، ك وتانی ئینگلستان و تیایدا فرەنسا و قیسری ڕووسیای یوتننامكو ڕشدار بوون، دیارە ئببۆ دابشكردنی میراتی ئیمپراتۆرییتی عوسمانی ل نوان ئو وتاندا بوو، دابشكرد بش (٥) بۆ كوردستانیان دراوسوە وتانی ب بشش ھر و وەك خوارەوە لكنرا: سوریا، عراق، ڕۆژھــتــی باس شایانی توركیا، (١٥١٤)ی سای لــ ھــر كــوردســتــان زایینوە، لژر دەستی ئران دابووە، ب (بلشوی) شۆڕشی (١٩١٧) سای ڕابرایتی (لینین) برپاكرا و ھر ئو شۆڕشش بوو، خا نھنییكانی ناو ڕكوتننامی (سایكس بیكۆ)ی ئاشكرا ڕكوتنامیش ئــو پی ب ــرد، كباكووری زۆربی قیسری ڕووسیای ب چونك دەســتــدا، ل كوردستانی بشكی تنیا گــرــدران، توركیاوە بچووك نبت ك بۆ یكییتی سۆفییت مایوە، ئویش وەك برپرچدانوە بۆ ڕكوتنامی (لۆزان)، (ئۆتۆنۆمی) بو بش بچووكی ناو یكییتی سۆفییت (كوردستانی نــا نــاویــان و بخشی نــاوی بــ سرۆككیشی و ـــوور) سـ حوسن گاجییف) بۆ (گۆسین گاجییفـ (الجین) پایتختكی ك ھبژردرا، و زۆر شونی دیكی وەك: كیلباجان، گلیالبسكی، زانــگــیــالن، كۆباتلی، خۆشیاندا ل كوردەكان خرایسر، دەستیان ب دەھۆڵ و زوڕنا وشایی كرد، گۆرانییان بۆ كۆماری كوردستانی سوور دەگوت. بم دوای كۆچی لینین و ھاتنی دەستیان ب مكان الی ئ(ستالین) توركباسی نوت كرد، ستالینیش وردە وردە برپاكردنی تا دەبوو، ڕایلییان گوێ وكاتئ ،(عیدی پیرانخ سش) شۆڕشیئتاتورك ب پل بۆ باوەشی ستالین ڕایكرد، داوای لكرد كوردستانی سوور لباریك ھوەشنت، گوای كوردی سوور كوردستانی سیری ك باكوور سربخۆیی ب گیشتن بۆ ــن، دەكبشكی خۆیان ھموو گیان ومایان ستالین دەكن، ترخان پناوەدا لو چوو، ئتاتوركوە داواكـــی ــدەم ب رجی بۆ دانا كوە مر برامبدیارە بكۆمۆنیستكان بۆیان دیاریكردبوو. دوای ئم ستالین ل كوردەكان تووڕەبوو، پ كوردەكانی دەگــڕا ھنجتك لتۆمتبار كات، تا (كوردستانی سوور) ی (١٩٣٣) بوەبوو سات! ئرناو بلڕكوتنكی س الینی نوان رووسیا داغ)، (ئاگری وتوركیا شۆڕشی وئران بنی ڕووس كۆمۆنیستی حكوومتی دا، ك كوردستانی سوور بۆ یكجاری لناوبرت وبشداریشی ل تكشكاندنی سركردایتی ب داغ ئاگری شۆڕشی (نورەدین پاشا)دا كرد، ھر ئو ساش داگــرت كۆمارەكیان بسر دەستی یكیتی وتانی بسر وكوردەكانی ئۆكرایینا، وەك: كۆنی سۆفییتی ئۆزبكستان، قرقیزیا، مۆدافیا، تــاجــیــكــســتــان، تــوركــومــانــســتــان، كازاخستان دابشكرد! ل ماوەی شڕی ل سای تایبتی ب دووەمدا جیھانی كردە دەستیان دی جاركی (١٩٤٤)دا، ڕاگوزانی زۆرەملی كوردەكانی (ئرمینیا) و (جۆرجیا) بۆ بیابانكانی كازاخستان وئــۆزبــكــســتــان وتــوركــومــانــســتــان وقرقیزستان، ئمجارەیان ب بیانووی

ەكان ل(مانئ) وەی كوردەكان وەكئڕەگزی (ئاری)ن، ئم ل كاتكدا كرا، دژ سنگرەكانی ل كورد الوی دەیان ب سوپای ئمانیای نازی دەجنگان! توركیا جنگدا لــو باس شایانی نازییكان وپشتیوانی ھاوپیمان سر مایی ئمۆش تا ئوەی بوو، وەیوشبۆچی (ستالین) ب !سووڕمانبو بۆچی بوو، تــووڕە كوردەكان لشوە خراپی ب چلی زستانی سارد سواری (فارگۆن)ی شمندەفرانی كردن ودەربــدەری ڕایگوزان بیابان وبرەو كردن؟ تا ئمۆش ئو كوردان دەن: تا ماوین ئو كردارەی ستالین ل بیر ناكین، ك دەیان ل جگر گۆشكانمان ل سنتری شمندەفرەكان ل دەست گۆڕەكانیان ئمۆش شونی تا و دان گوكیان بچین بن ھیچ نازانین، كریمۆفیچ نـــادر دابنین! لــســر یكمجار گوتی: ئكادیمی نادرۆفی سای (١٩٣٧)بــوو بۆ ناو فارگۆنكانی گڵ ول كشاین ڕایــان شمندەفر ئاژەڵ دایان ناین! ئوكات سرمایكی كم ون بوو، زگی مندالكان پش ھی برسان! ل دەھات قۆڕەیان گورەكان دەستی ھبت كسك ئـــوەی بــیارمتیمان بۆ درژ بكات! ماوەی (٢٠) لو بــڕــوەبــوو، شمندەفر ڕۆژ ل وپیرمان منداڵ ــان دەی ســفــرەدا وە لتن و وشك بوونرمان ڕەق ھسبرسان! ل ھر محتیكی شمندەفر بفر ب جار زۆربــی ناشتـن، دەمان دامان دەپۆشین چونكی ھیچ ئامرازكی زەوی ھكندنمان پ نبوو، كاتكیش گیشتین، كازاخستان باشووری بخوەتیان بسرمان دابشكرد ودواجار ژووری و ھــۆدە توانیمان بھاردا لبچووك ل قوڕ دروست بكین و تیایاندا دانیشین. شو دەزگای سیخوڕی سۆفیت وگوتیان ھاتن دوامــانــدا ب (KGB)ئوانی تمنیان ل (٢٠) ساڵ زیاترە وەرن كارتان بۆ دەدۆزینوە! تا ئمۆش ھــرەس دوای ندیتوە! ئوانمان ھنانی ڕژمی سۆفییت ل (ئرشیف) گڕاین، گوتیان گۆڕەكانیان وا ل شاری (شمكینت) ل باشووری (كازاخستان)ە، بۆی ئمۆ (موزەخان)یان بۆ كردوون، بۆی دەم: جیاوازی ل نوان (سدام) و(ستالین)دا نابینم! چونك ھردوویان

كوردیان خستۆت گۆڕی ب كۆموە. دەنووست باباییف سۆ محمد ل كۆلجی بگ) ــدر ب (كنیاز كنامی لواوكردووە، گ(لینینگراد) تبۆ سركردایتی كۆمۆنیستكان نووسی ســوور) كوردستانی ) كــرد داوای و الین ل نامكانی بم بگڕننوە، ـــران، لو ــوە پشت گــوێ دەخ ــوان ئداخ كنیاز بدر بگ ب (١٥٠) كسی ڕۆیی. توركیا برەو خانوادەكیوە محمد سۆ باباییف دە: ل ناوچی ،رمینیایئ ب ســر ك (ماسیس) كشتوكاڵ بنكیكی ــری ــوەب ڕــ ببۆ پاوت منیان (١٩٦٩) سای بووم، ڕووسی زمانكانی باالتر! پۆستكی كوردیشم وئرمنی ئازەربایجانی و دەزانی لالیك و لالیكی تر زۆربی خكی ناوچك دەنگیان پدام. ڕۆژك برپرسی پارتی كۆمۆنیست بانگی كردم م پۆستئ قی خۆتی گوتم: تۆ ھوپنوی وەربگریت، بم لبر ئوەی تۆ ن ڕووسی و ن ئازەری و ن ئرمنیت، نیی بــۆی كوردیش كــوردیــت! بكو

وەرگرت! محمد سۆ با وا پۆستی خۆم ســری ــرەو شاخكان ب :ــ دەچن یقس ئو داخــی ول ھگرت

ساتك لوێ گریام.ئندازیار (زاھیر عفدی سادیكۆف)یش یارییكانی (١٩٨٠) ســاــی :ـــ دەبڕوەچوون، (مۆسكۆ) ل (ئۆۆمپی) یارییان ئو ئامادەی بیارماندا مئسفر ــوەی ل بــر ڕۆژ چــوار بین، كۆمپانیاكمان بڕوەبری بكین، وگوتی: كردین پ كۆبوونوەیكی ناموێ دی ھیچ كامكتان ناخۆشكم، بم ھندێ ل ئوە ناتوانن ئامادەی ئو ئۆۆمپیات ببن وپارچ كاغزكی ،یاری مۆسكۆیب منا وگوتی: ئدەرھك: كورد وقربات بۆیان نیی ل ماوەی زاھیر مۆسكۆ! ناو بچن ئۆۆمپیاتدا وشك خۆمدا شونی ل :دە عفدی بڕوەبری جگری من ئاخر بــووم، براوردم قرباتدا لگڵ كچی گشتیم! دەكن! دە: چووموە بۆ ئۆفیسكی

خۆم وچن ساتك فرمسكم داباراند!ئابووری عالییف)ی بدرخان (عزیز ناسیش دەت: سای (١٩٤٤) ل كاتكدا مانیینگدا دژی ئرەی جبباوكم لكاتدا لو ئا دەجنگا، نازییكان مانی بكزانكان خبوو، كۆمۆنیستناوەڕاست) (ئاسیای بــرەو زۆرداری ڕەوانكرد! ستالین بوشوەی دژایتی ل باوك بكنوە ل بیری دەكردین، برەی جنگدا برگری ل ستالین بكات، ستالینیش مناكانی بزۆرەملی ل زدی زۆربی ڕاگوزت! وباپیرانیان باوك وكازاخستان، قرقیزیا كوردەكانی وئرمینیا قوقاز برزاییكانی لــوەی ئ دوای ســـوور، وكوردستانی زۆرەملی ب كۆمۆنیست دەستدارانی كازاخستان ناوچانی لم ڕایگوزان، و ریفھا، شمكینت و تراز جگیربوون: ئمئتا، دكانی ئمئتا، ریفھا، ،زریافاستوك ئیسك، كسكیلین، عیشقی كمسمولسكایا، جاناترمس،

بوالك، تولكی كورغان وھی تریش.دوای ھرەسھنانی یكییتی سۆفییت وپارچ پارچ بوونی بۆ چندین وتی تانو وك لر یۆ دیارە ھمنوێ، ئسیاستی تایبتی خۆی ھی، كازاخستان وتی حوتم ڕووبرییوە ڕووی لدنیای! دانیشتوانی زیاترە ل (١٦) ملیۆن كس، (١٢٠) كم نتوەی تدا دەژی، كۆمیان نتوەكان (١٩٩٢) سای ك كورد كمینی لوانش دامزراند، كۆمیكی ب ناوی (یكبوون) دروست ھبژردراوی سرۆكی ویكم كــرد

بدرخان زیا (عزیز كۆمیش ئو (١٩٩٣) سای ل ھر ك عالییف)بوو، كــورد كۆمی ســرۆكــی (١٩٩٥) تــا (یكبوون) بوو، ھرخۆشی دامزرنری

ئو كۆمی بووە. دوای ئویش ھر ل (١٩٩٥) تا (١٩٩٧) پرۆفیسۆر (١٩٩٧) ول مووسا) (بــدر و مــیــرزایــیــف) ئیبراھیم ــاز ــی (كــن(نادیر ئكادیمیك (٢٠٠٣) تا (١٩٩٧)لــولوساشوە نــادیــرۆف) كریمۆفیچ ئیبراھیم (كنیاز پرۆفیسۆر ئمۆ تا

.رۆكمیرزاییف)سچاالكییكانی كۆمی (یكبوون):

یھ لقی چندین یكبوون كۆمی تاكی لقی شمكینت، لقی :نموون بۆ گورگان، لقی كركندی، لقی ئلماتا. چندین یكبوون كۆمی ھروەھا :وانل یھ موزیكی وگرووپی تیپ كسكیلین، ل كوردستان موزیكی تیپی ترمز، جاتا ل میدیا موزیكی تیپی شمكینت، ل میدیا مۆسیقای تیپی تیپی ھپڕكی كوردی، تیپی موزیكی

فۆلكلۆری مندان. شــداری لكــبــوون بــی یــــكــۆمــمووزەخانكانی یكگرتووی كۆمی لودا ئمۆ و كــردووە كازاخستاندا خاوەنی بشكی سربخۆی خۆیتی، ھروەھا بشداری ل یكتی یانكانی وەرزشــــی ئـــو وتــــدا كــــردووە و ناوە. لمی وەدەست ھیدالیای سومفربوونی بشی (ئحد) قوتابخانی زمانی كوردی كردۆتوە، مامۆستاكانی شانازییان بوانامی كــوردی زمانی كوردی ب كتبی چندین وەرگرتووە. ــــ پیتی التینی بچاپ گیاندووە، بۆ بخونرن، قوتابخانكاندا ل ئوەی جژنی وەك نتوەییكانی بۆن لنورۆز و ڕۆژی ژن ئاھنگ سازدەكن، ل بۆن نتوەییكانی كازاخستانیش وەرزی ڕۆژنامیكی دەكن، بشداری ب وگۆڤاركیش كــورد) (كینا بناوی

ناوی (نوبار) دەردەكات.ئو ھۆزە كوردییانی ل كازاخستان ھن:

چن ھۆزكی كورد لو ناوەدا ھن بۆ نموون: ھۆزی (بروك) ك ل دوو باڵ زۆرینی ك (بشك) یكم دت: پك و خوندەوارن ھــۆزە ئم ئندامانی نموون بۆ ،یھ برزیان بوانامی (نادیر كریمۆفیچ نادیرۆف) ك زانایكی لو مدالیای چندین ،وتن بواری ناپلیۆن، مدالیای وەك یھ بوارەدا حورمت و ھی تر. بشی دووەمی ئم ھۆزە (قرگ) جیاوازییان ل گڵ بشی یكمدا ئوەی زۆربیان نخوندەوارن

ب ،مــســی نــاوداریــشــیــان كــو كــكوردەكانی (قوقاز) ناسراون. جگ لو جاللی، وەك: ھن تریش ھی ھۆزە

مرتف، میلیی، ئزدییكان.خوو ونریتی كۆمیتی كوردانی كازاخستان:

شت بت، كویك ــر ھ لــ كـــورد ناكات! بیر ل خۆی تایبتمندەكانی ئم قسی دایكانی كوردە ك زۆربیان ك یھ كمینیك نخوندەوارن، كورد كچ كردبت، تواو خوندنیان بۆی ــات، دەك مرد الوی ھرەتی ل

زۆربیان خوندن تواو ناكن. جۆر دوو بۆ كازاخستان ژنانی جلی دابش دەبت: نوەی نوێ ك جلی نوێ وشارستانی دەپۆشن، بم پیرەكان جلی ناوچیی (كووفی) ك ب زیو وخفتانی كوردی ڕازاوەتوە، ئمش كوردەكانی یاد، دنتوە كوردستانمان ڕۆژئاوای ك كووبانی، نــاوچــی تایبتی ب ل ن مان دەستوور دەپۆشن، چونكھباشوور ن ل باكوور ن ل ڕۆژھتی كوردستان كووفی پۆشین بدی ناكرت! مرد كردن الی ئوان ب زۆری ل تمنی زۆربــی دەبت، سایدا (٢٠ ـــ ١٨)لسری زووتر خوازییانش ژن ئو ل توانای دانیی نج لوتوون، گكڕقسی دایك وباوكی دەرچت! ئم جۆرە زۆرتر ل نوان خزماندا باوە، شایانی ب ژن كۆمۆنیستكان سردەمی باسكوردەكانی بوو! دەغق خزمان ژنی دەوت خۆشتر كچ ل كوڕیان ئــوێ وخریكی كاری بازرگانی وبندەری و

مامۆستایی وشوانی وتاد....ین. ل كازاخستان كــوردەكــانــی ژمـــارەی

(١٠٠٠٠٠) سد ھزار كورد زیاترە.ئدیب وشاعیرانی كور ل كازاخستان:

نووسر سولیمان حاجی *حسن ڕۆژنامی سرنووسری و وشاعیر

(كینا كورد)ە.*مجید سلیمان. خاوەنی ھۆنراوەی:

كوردستانــــــــــ تی موەكوردان نی مسكی مجروح وجانـــــــ ت بۆموە

موو برانكورد ھك ب دەنگی گۆرانیبژ ( ئسلیكا قادر)

تۆماركراوە.*كنیاز ئیبراھیم میرزاییف نووســـــر.

خاوەنی نادیرۆف كریمۆفیچ *نادیر كتبی: ئمی كوردی كازاخســـــتان.

*نووسر وڕەخنگر وشاعیری كۆچكردوو علی عبدولەحمان ك خاوەنی چندین

برھمی چاپكراوە.تبینی: ئم نووسین ل سایتی (كورد

میدیــا) وەرگیراوە.

كوردەكانی كازاخستان

ئیبراھیم مسعود و ئبوبكر حمید ئا:و نووســـین وەك رۆت ھبـــووە، * لـــ شـــانۆش

بووە؟ چۆن ئوە نواندن، و دەرھنانبوومـــ - لـــ كركـــووك ســـاكقوتابخانی ل ســـرەتایی مامۆستایبوو قوتابخانیك ك ئاســـوورییكاندەكرد، مسرەفیان خۆیان بوو، ئھلیساكیش و (i.p.c) كیش چوومســـاتیپكی ســـا دوو ئو ماموە، لوێسان سری و پكھنا جوانمان مۆسیقیو دانس بیانی تـــا دەكرد، ئاھنگمانگۆرانیمان ناوە نـــاوە ئمش و رەقستیپكـــ، ھروەھـــا دەگـــوت لگـــڵئاھنگـــك پردەیك پـــش ھمـــوودەكـــرد، پشـــكش شـــانۆگریمانبوو، لـــ كۆمیدیا حـــز منیـــش زۆرمدەنووسی كۆمیدیا ب ھر دەقكانیشـــمسرەكی رۆی و دەكرد و تمســـیلمانكركووك ل ھتا خۆم وەرمدەگـــرت،سا ھموو سای (٧،٨) نزیكی بوومچندینشانۆگریمانبزمانیئاسووریب بن یكیان تنھا دەكرد، پشكشكوردی تمســـیلمان م بب عرەبی،كرد چووم تخروجم ك نكرد، پاشانتیپی دامزراندنی لگڵ كۆیل و كۆیی

كاتیش ھمـــان ل باواجی مۆســـیقایلشانۆ كوا بھرەدار قوتابییكی چندو ھبژارد ئوانیشم ھبوو بھرەیاننووسی شانۆگرییكم چند خۆم دیسانوتمسیلمانكرد،یككلوان(حوكمیخۆی كاتی ئـــوە بـــوو، قرەقـــۆش)) ھبوو، الـــراوی (حاج ناج مامۆســـتاھونرەجوانكان پیمانگای مامۆستایش كرد لشكپ بوو ئو شانۆگریییئاھنگكییكتر ل العالی المعلمین داردەق، بب بـــم قوتابیان، ناســـینیئو شانۆگرییم بھمان شوە منیشرۆم تیا بینی، خۆشم پشكش كرد و

بوو. (قرەقۆش) رۆی كئافرەتكانـــی بـــژە گۆرانـــی * ھســـت ناكـــیو مانوە كسی بب لكۆتاییدا ئوكات، كوردیچی وانئ بوونی گۆشگیر ھۆكاری كران، گۆشگیر

ھونرمندەكان؟ یا بوو ختابار كۆمگا بوو؟بغدا ل ئوان ئـــوكات، - كۆمگایبغدا ل كوردیـــش كۆمی دەژیـــان،ئوەی نبوو، دەومندی وا كســـی(سعید بوو سیاسی برپرسی ھشبووو فن و بـــگ وەھبی تۆفیق و قـــزازبوون سیاست خریكی وانئ فن...)ندەدا،گۆرانی بایخیانبگۆرانی بژ و

نبوو ھی ئوە لالیان مرۆڤك بوو بژنســـرین بپرســـن، لی و بچن و بنئماس محمد دەژی؟ كـــو شـــروانیمردی ئماس ھات، پش ھموویـــانبوو، كس ب و مرد ب دابوو، تقیو نســـرین شروان و گرت خانوویكیو پاشان جزراوی حسن و مریم خانوانئ و محمد وزیف شماڵسائیبول وەكو یانیكی رابواردنی تقریبنبپارەی نبوونی لبر بۆی ھاتبوو،دەدا. دینارەكیـــان ھفتـــی ئیزاعـــی

دەژیان.محمود بـــووم، لقاھیرە دوایـــی * لـــو مـــاوەیكۆمك لپشـــت فاروق ملیك دەیگوت یاســـینشـــت كۆمك بوو و توانی میســـری ھونرمندی(٥٠-٦٠) ئزموونی بپی میسری، ھونری بۆ بكاكوردی ھونری لپشـــت ك كوردستان ل ســـایت

بووە؟خۆی خـــۆی - كـــس، ھونرمنـــدیك رۆژەك كـــس قت ،یاندییگپن تۆفیق تاھیر ن من دایتن درھمیوەزیفی ب مردان علی مردان، علیباوەڕ پگیاند، خۆی منداكانی خۆیل رۆژان دەومندەكان رۆژەك ناكمب ھموویان ھروەھا دابی، یارمتیانجزراوی لناو حســـن مردن، ھژارینســـرین مرد، لزاخۆ خۆشـــخاننمرد، كسی بب خۆی لمای شروانل خان مریم ناشـــتی، شـــارەوانیناشتی، شارەوانی و مرد خۆشـــخاننلخانووەكی خۆشـــمان تۆفیقی تاھیردنیایل ئاگای كوتبوو حكومییـــكاننســـرین ھتا مردن، تاكو نمابـــوورەسول باسكی د. شـــوكری شروان،ماـــی رۆژەك دەچنـــ :ـــدەكا، دەبوو ھتا جوان گوبھـــار گوبھار،ھبوو، جوانی بایكی و بـــژن یانینازداری زۆر شوقیكی القازی لحافزناوماڵ، جوانی لشـــتی پبوو ھبوو،لسر مای گۆرانی (چنارە چووم منتلحین لبۆی ترم و یكـــی رووباری)ھتا گوبھار مبســـتم ئوجا كرد.ھبوو، مركـــزی بوو جوان و گنـــج

دكتۆرە جـــا ھبوو. ئویـــش مـــردیوەك پیرەژنـــك :ـــدە شـــوكرییھات ھگرتبوو بوخچیكی سواكر،گوبھار كی؟ ئوە پرسیم ژوورەوە،

!روانش نسرین وتی:ل دەھات؟ وایان ندە ژنانرمھون بۆچی ئو *كوردەكان، ھر نك ژن ھونرمندی -موراد لیمســـ یانی عرەبكانیـــش،ھونری ســـروەتی و موك و بپـــارەغزالی نازم خۆی مقاماتی و مۆسیقائافرەتان ئو نبوو. مردیشـــی كی،

دەكردن. بخویان عاشقكانیانكوشتنی لپشت ئســـكندەر فیفع وای * پتنازم ئـــوەی لبرامبر بت، ســـلیم مـــورادەوە

دەزان؟ بھی خۆی غزالیغزالی و نازم عفیف ئسكندەر نا، -لیمســـ پكوە، نبووە عیالقیـــانزۆر بم عوشاقی نبووە، مردی مورادئســـكندەریش فیفح ھروەھا بوو،ب ندایوە ل ئاوڕی كس پیربوو، ك

مرد. بكسی و ھژاریھبووە؟ عوشاقیان ژنكان ھونرمندە واتك *ھبووە، عاشقییان و عوشاق ،ب -بتایبتـــی دەكـــردن لیـــان ســـرف

ریف... ئوانی عرەبكانخۆی ھقی ئحمد) (ژیان یان بلقیس كواتا *ل برامبر كۆمگای خۆی بزركا (١٠) ســـاڵ بوو

كوردەواری؟ناویان خـــۆی كاتـــی - بلقیســـیشئو ئوەی لبر جا دەھنا. بخراپـــیھموو دەزانی وایـــان ھبوو، ناوەیانئوە لبـــر ھـــروان، ئافرەتـــكان

ندەدران. یارمتیشلزووەوە یادەوەرییكانی لكردی ھر وای * چـــی

بنووسییوە؟ خۆتدەفتر ئســـتاش ھتا باوكم، - ئوەھر ماوە، باوكـــم و یادەوەرییكانـــیئوجا نووســـین بووە، فرە لوەتیھندەكیش (ئاسووری) خۆمان بزمانیئینگلیزی،یانیبابمھموورووداوەكانیھـــی خزانكانی ھتا و خۆی ژیانـــیدەفترەكی موو لریشمانی ھدەوروبك دەمخوندەوە منیش كردووە و تۆمار

موفكرەم منیش وەردەگرت و لی چژممایتم و دەكی (١٩٤٦-١٩٤٧)ەوە سای لنسا لو ئوەی دوای ئستاش، ھتابۆ گوتم ،وانئ و كردن چاپ مجالیبدران كاك ب وە ئوان چاپ نكم،جی وە گوتیـــان گـــوت و برادەرانـــمكۆیكوە یھ وات ئگر شـــتی خۆیتیئوانم پشتر من جوان،دواتر شـــتیل بودەكردەوە و دەنووســـی بوتـــاربرایتی) و و خبات تئاخی و (رامـــان

وەكو یادەوەری خۆم.دەســـت ئاغات كاوس ونـــی * بـــۆ تـــا ئســـتا

نكوتووە؟ئو نكوت، دەســـتم - زۆر ھومـــداو مابۆوە رۆژ س دوو و كۆی ھاتبووەگویان لدەگرت، لچایخان باوكموانبۆی ماوە دەھاتوە باوكم ك ئوجاالوككانی باوكـــم دەگاینـــوە، ھتافرببوو،ئستاشدووسالوكیكاوس

كردووە. بدەنگی باوكم تۆمار ئاغامدەزانی؟ ھولری شھابی لسر ھیچ *

ئمن ،دیتین ھولریم - شـــھابیكردبوو. خودای ئمری ئو كھاتم

خۆشـــترین كامیان كردووەت ئاھنگانی * لـــوبووە؟ ئاھنگ

ب ئوروپا گوتن لـــ گۆرانی - خـــۆیچووم زۆر خۆشـــ، جاركیان كوردیل لندەن (ســـبا)ی كوڕم ســـردانیو یھ وا ئاھنگكی گوتی دەیخوند،ئوجا ،یل باش كـــوردی ناوچكشبكوردی بووم كس من تاكـــ ئوەبووخۆش دەگوت، ئوە ئاھنگكی گۆرانیم

بوو. ٨٢ شوباتی ل بووئاھنگ؟ ناخۆشترین ئی *

لبیر قـــت ئاھنگم - ناخۆشـــترینلكركـــووك جاركیـــان ناچتـــوە،ئوە ئاھنگ بۆ لدوایان ناردبـــووم،كۆمپانیای ترفیھی یانـــی جماعتیفرمانبرەكانی بـــۆ بوو یان نـــوت،لســـر ییان ئو ئینگلیز، غیـــریمحتی و نـــوان شـــار جادەكـــیبشدار كورد وەك من بوو. شمندەفربژی گۆرانی علـــی وەك رەزا و بووم

دەســـتی پكرد عـــرەب، كـــ ئاھنگدەستم و چووم ســـر تختی شـــانۆ(چم گۆرانی ئـــوكات بگۆرانی كرد،كردبووم من بوو ھیندی ھبوو، چم)گۆرانیم ئو من باوبوو، زۆر كوردی،گوتلبرامبرمتوركمانكدانیشتبوو،ب ئیشارەت بوو سرخۆش بوو ھر دیاربـــوو دیـــار خـــوارێ، دەیگـــوت وەرەگوت پیان و الی كان چوونوانپاســـدواتر ئوەبوو نبوو، بدەنگ ھر بمئاھنگ ك دواتر دەرەوە، دای فیـــانو بوو دیاربوو ھاتبووە سرخۆی تواوچم) گوتم چم ھای شنو كاك) گووتی :نگئاھ ئو .و خۆشـــ كوردی گۆرانی

بۆمن. بوو ناخۆش زۆرپ چی گوتنـــ ٦٠) ســـاڵ گۆرانـــی * ئـــو (٥٠-

بخشی؟بۆ كســـایتی و ناوبانگ - گۆرانـــیبژ گۆرانی ئگر كردووم،ئی دروستئی ھیچ نبووم. چی بووم؟ بووماینئاھنگكان ولزگئ چوومایرنگئ

بووم. چی من بووماین بشداردەزانی؟ مغدوور ب خۆت *

ب راســـتی ئوەی چونك - نخـــر،خۆی ھندك ك ھونرمندێ ئســـتا،وەندەیئ بـــ ھر متوازع و گرتبگورەم ئوەندە نفســـكی عزەت ئمنالی بچم ناتوانـــم ھیـــ قتعییـــنل یان معنوی داوای ماددی كســـكئستا یان شـــتكم بۆ بكات، تا بكم،

نمكردووە.سیم بشىھاتووە، بشـــی یكمـــدا ونیكی ل تبینی:لگڵ باوكـــی، راســـتییكی باكـــووری لگـــڵ

باپیریتی.

تایبت16٢٠٠٨/٨/٨ ئابى (١٠١)ی ژمارەكوردی ٢٧٠٨ی خرمانانی

ھبوو عوشاقیان خۆی كاتی ئافرەتكان، گۆرانیبژە زۆربی بدرخاندا: دیداركی كراوەی ل باكووری

گۆران محمد ئا:لكرانوەو حڤدەســـاڵ لدوای و راپڕین * پاشھست ئوە مدەنی، كۆمگی ركخراوەكانی كاریدەكن، بـــازاڕ بۆچوونی خكی ل بگۆڕانـــكاریلشـــون دەبینن؟ باكورت كســـكی ك ككاتبا ھیچ كی بۆ مرۆڤی كورتوانینی خت ئایا

گۆڕاوە؟پكردووە ھستمان مئ حقیقت، ب -بشــــكی ئوەش بووە، ك گۆڕانكاریك ئو چندســــای بۆ دەگڕتــــوەبگونجنین خۆمــــان توانیومان مــــئپــــ خۆمانیــــان لگــــڵ دەوروبــــروباش، رادەیكی تا ،ب بناســــنین،جارانــــی توانینــــی خكــــی ئــــوھاتووە، بســــردا گۆڕانكاری نماوەوزۆر بچاوكی یوانل پشــــتر خكیبوانیبووایو كورتبــــای ل ســــیرلســــر خراپی دەروونی كاریگرییكیئمش ھر ،شتبایھج كباكورتكورتباكان ل زۆر نچوونی ھۆكاریل دابانیان یــــا ،بــــووە بۆ قوتابخانســــرەتاییكانی قۆناغ ل قوتابخاننبوونیان بردەوام و خوندن پۆسیبۆ خك توانینی ئم و كاریگــــریئســــتا، بم كورتباكان، دواڕۆژیدروســــتبوونی لدوای ختانخۆشــــبو چاالكی ئنجامدانی ئم كۆمیــــوكۆمو بــــۆ بردەوامیان ھاموشــــۆیبشداریپكردنیانلبۆنوئاھنگكانداوكردنوەی و پكردنیــــان گشــــتوگوزاررییكاریگ توانراوە جۆراوجۆر، خولیدەروونییكتا رادەیكی باشلبیربكرێخكیش و فرامۆشــــبكرت، ھروەھاسیری رزەوە بچاوكی لجاران، جیاھشتاش ،بكات، راســــت كورتباكانكۆمگاش توانینی بــــم ماویتی،تۆ ئگر گــــۆڕاوە، زۆر تا رادەیكــــیشوكر بم ،یھ ھر بی خكانكزۆریش رۆشــــنبیری خككی بۆخــــواتا بھرحاڵ، دروستبووە، لوبارەیوەبۆ توانینی خك باش رادەیكی زۆر

گۆڕاوە. یلسم ئمرـــگا تاچنـــد كورتبـــاكان، كۆمـــی *ھاوسرگیری پۆسی ئنجامدانی بۆ خۆشكربووە

باكاندا؟ كورت لنوان

كورتباكان، ھاوسرگیری پۆسی -مئ زیاتر ئمیو ئرككانی ل كیزەواج مسلی ب ئســــتۆمانگرتووە،و زەواج پكھنانی پیرۆزە، زۆر شتكیھر باكان كورت لنوان ھاوسرگیریچ لبرئوەی بۆخۆمــــان، دەگڕتوەكچكیاكوڕەك ھمان كشوحاتیانبایك كورت ك یوانل چونك،یھزەواج كســــكی ئاسایی لگڵ تواننزیاتر تدەبومانن بمانوتو بكات.بردەوام یكتربن، بۆئوەی ھاوشوەیبزیاد لخوا ھاوسرتیان، لژیانی بنحاتی شــــش حوت بت، تائســــتاســــركوتوو زۆریــــش زەواج بــــووەوتبان ھاوســــرتیان، لژیانی بوونكشیكیان ھیچ و دەگن لیكتری و

نبووە.كورت پمانبیـــت، لنـــاو * ئگـــر بژمـــارەنر، رەگزی یـــا م رەگزی ژمـــارەی باكانـــدا،

زیاترە؟ كامیانژمارەكــــی زیاترە، زی مــــرەگــــ -ژمارەكی ماوەیــــ ئــــو ھرچنــــدە ئامارەكی وردی نازانــــم، چونكــــبــــھرچندە ،زیادبووندایل بــــردەوامبم ،نیی بوجــــۆرە زیادبوونكشوەربگرین، ژمارەكــــ لھولر ئگرنرە، رەگزی ١٤٥ بۆ ١٦٥ لــــ نزیكیدەمنتوە زیاترەو، ك دیك ئوەكیئوان میــــو رەگــــزی ،ژمارەكــــل

زیاترن.ب ك پیوەندی لكوردستان یھ با كورت *كورت بو چی تۆ یھ ئگر ،كردبن كۆموە

بایان دەیت؟نكردووە، ئینتیمای كــــ یھ ب -بگومان ،مــــزۆر ك رژەیكی بــــمنفسییتی ســــر دەگڕتوە ئوەشتب ك حزنكا یوانل ،ســــو كئســــوكئ موایپ من بم ،ــــكۆمبكۆموە پیوەندی ك باش بۆخۆیبرچاوەو شتكانمان ھموو مئ بكات،ھموو ئو كسانشــــمان بانگھشــــتیب كردووە، كن ئینتیمایان كردووە كلگڵ بم بكات، ئینتیما كۆمو بۆئارەزوو كــــیوەندیكردنپ ئوەشــــدابت، زۆرەملب مندانیــــ نوەكــــوسانوكئ ك مانخۆشــــپ مئ بمچونكــــ كۆمی پیوەنــــدی بكــــن،كراوەیو مای دەرگای بــــاكان كورتكورت ھموو مای ،كیشسك ھمووئگر تی كخۆشــــی مافی بایكــــوھبت، جۆرە ئیمتیازك ھر لدواڕۆژكانــــی دیكبا كورت ئویــــش وەكــــوالینی بۆ لمش جگ ســــوودمندبت.دەتوان باشترە، كســــكش دەروونیپیوەندی و دروستبكات عیالقات كۆمببستت، خۆی ھاوشــــوەكانی لگڵپیوەندیكردنیان باركدا لھموو بۆیپیوەندی ل ســــوودمندترە باشــــترو

نكردنیان.كورت كۆمـــی ل ئندامبـــوون رجـــی بـــم *

چیی؟ كوردستان، باكانی

بای تمنی كورت ئو شت یكم -كڕوڵ نبت، نبت، كمتر لدەساڵتایبت كۆمــــی چونكــــ ئوانیــــشكۆڵ بیر ھروەھــــا ،یــــخۆیــــان ھبتواوبت، عقلییوە لڕووی نبت،تایبت كۆمی كۆنیش بیــــر چونك

.یھ بخۆیانكســـك، ئوە قیاســـی بـــای * ئـــی لڕوویئو كمتر بت، قیاس لو ك قیاسكتان داناوە،

.ئاسایی كورتبای یا كسكی سكنیشانكانی لسر تركیز زیاتر مئ -قیاس ئو چونك دەكین، حاتكینابت، جبج مرۆڤك ھموو لسربتایبتی ئوانی ك مندان، لتمنیبۆی سای، سیانزە دوانزەو بۆ دەسایدەكرت كتحا لسر تركیز زیاترنا، یان نیشانكانی پوەدیارە ئایا كئمــــ قناعتمان بوە ھات و ئگــــركانی كورتنیشان ســــو كئ ھات ككورتبای گومانی پوەدیاربوو، بایك ئو شــــارەزاییی بحوكمی لكرا،بۆ تایبتی نووســــراوی ،مانھ مئلیژنی پزیشكی، بۆ و دەینرین دەكیندەنووسن خۆیان راپۆرتی دوا ئوانیشكورت ئایا ر دەدەن كســــل و بیاری

نا. یاخود یباك یھ بـــاكان كورتـــ * دەومنـــد لنـــاوكوردســـتانی كورت باكانی كۆمـــی یارمتـــی

دابت؟بوشــــوەیی دەومندی - نخر،كوردستان كورتباكانی كوردی لناودەومندەكانی لنــــاو بم نبووە،پنجی ب یوانل ھولر، شــــارییارمتی ك ئوانی بژمردرن دەســــت،یھ خرخوازییــــان دەزگای و دەدەنبۆنو جژنكاندا زیاتر لكاتی ئویشئوكسانی دەدەن، زیاتر بۆ یارمتیوشتئ رادەیك تا ،ب ھژارن، ك

بووە.كۆمـــی كورتبـــاكان، * لگـــڵ ركخـــراووپیوەندییكتان ھیچ عراق خوارووی و لناوەڕاست

ھی؟،یھ پیوەندی رادەیك تا ،ــــب -كورت وەكو كمئندامــــان، نابینایان،،یھ عیالقاتك رادەیك تا باكان،ئو كۆنگرانیك لكوردستان بحوكمیكۆنگرە س نزیكی تائســــتا ك كراوەھمــــوو كۆمكانی كــــراوە، وەكــــوتایبتییكان، داویســــتییپ خــــاوەنبم دروســــتبووە، پیوەندییك بۆیئو بحوكمی ،الوازدایــــ لئاســــتكی،یناوەڕاستوباشوورھیلبارودۆخنمانتوانیبت پویست وەكو یوانل

ھاموشۆی یكتری بكین.دەكین؟ سوپاست زۆر مئ دلشاد كاك *

بخربــــن. زۆر بپچوانــــوە، -ك دەكین ماندووبوونتــــان سوپاســــیبڕاســــتی بســــركردەوە، ئمتــــان ئمــــش ،خۆتانــــ لگورەیــــیلــــ دەزگاكانــــی دەبین كــــخۆشــــحابرزبكینوەو خۆمان دەنگی راگیاندنھرمی داخوازییكانمــــان ب حكومتیدەب ئوانیش رابگینین، كوردســــتانفراوانوە سینگكی ب داواكارییكانمانداواكارییكانمانوە بپیــــر و وەربگرنبڕزی ھســــتی بن، زۆر سوپاســــی

دەكین. ئوەش

٢٠٠٨-

وریاكو

ب

كوردستان: كورتباكانی كۆمی سرۆكی قادر دلشاد

زیاترە لنر م لناو كورت باكاندا

١٩٤٤ شــــاری لدایكبووی بــــوەی ئحمد محمــــودكۆنی گڕەكی لھردوو و مندایشــــی ھ ولرەئاماژەی خۆشی بردووە، بسر تیراوە و عارەبانبزۆك منداكی ل مندایــــدا ك كــــرد بۆ ئــــوەیكــــ بھرەیكی ھســــتیكردووە زوو بــــووە و ھــــرك ،بنج كتپ خاوەنی ئســــتاش تا .یدا ھتل یاریشب و چاپ كردووە لمســــادا چواریانیل دەزگای بدرخان تری ماوەیكی نزیكدا كتبكیچیرۆكك، كۆم لــــ بریتی ك بــــۆ چاپبكرتكتبكدا ل بنیازم ھی و درامام س گوتیشــــی:زیاتر شداری لب ھروەھا چاپیان بگینم، بنواندن، وەك كــــردووە ھونریــــش لــــ ســــی كاریئو محمود بوەی نووســــینی بواری ب ســــبارەت

سازدا. لگی دیدارەمانھمزە مال ئیبراھیم مسعوود ئا:

كردی؟ خۆشویست ال چی خوندنوەی *بووم ســــرەتایی - من كــــ قوتابــــیھانی زۆر حمدەمین جمال مامۆســــتاحمید بخونموە و مامۆســــتا ك دەدامبیركاریمان مامۆســــتای ك رەئوفیــــششاعیریش دداری برای ھروەھا بوو،ھنا، (١٠٠)م بیركاری ل جاركیان بوو،پشكشكردم دیاری ب كتبكی ئویشك ئوجا بوو، كورد لسر كبكت كدایت شتكی دەكرد ھستم خوندموەدەچووم من دەكرد، دواتر جزب منی ولوێ و ھولــــر گشــــتی كتبخانــــیبۆ سرنجی راكشام ك زۆر شت یكمھۆگۆ ڤیكتۆر نوایان)ی ب) خوندنوەخوندموەو تا بوو، عرەبی ب بوو كو ھنگرت لی دەستم شو درەنگانیسر وتك خوقم زیاتر زۆر لوشوە

خوندنوە.بوو؟ یكم نووسینن كی سرەتا و *

نووسینی یكم شستكان سانی ل -نووسی. خۆم

بوكردەوە؟ كی برھمت یكم ئی *ل نوەدەكان كۆتایی ل بابتم یكم -ك بوكردەوە ئازادی ئای ھفتنامیئۆپرتكیمندانی بابتكبوولسر

باجالن. رۆستم

ل زۆر برھمكانت بوكردنــــوەی بۆچــــی ل *دواوەی؟

ئویش ،یــــتم ھك خاســــیمن ی -بھۆی و شــــونان ناچم قت بخۆمبــــۆ شــــتكم بكــــم برادەرایتــــی داوائوانی زۆربی ئگینا بوبكنــــوە،زۆرباشن دەن، بینیوە منیان شتكانیمن بم بوكردنــــوە، بۆ و دەشــــنزەرەر باش نییــــو، واناكم ئــــوەش

وام. من بم دەگا، بخۆمچیی؟ تۆ الی نووسین كرستی *

ك ،ژیان من كرستی نووسین الی -و و الپڕەیك دەدەم پنووس دەســــتلوپڕی ژیانم شتدەنووسمھستدەكم

.خۆشیدایھموو بۆ دەســــتم من ل نووســــینیشكردی، ك دەستیشــــم درژ درژ الیكشارەزام كسانی نیشانی پاشان ،كردی

بووە. ل رایان بوارەكو ل دایجیھانی نووسری زیاتر لھی كام نووسینكانت *

دەچ؟ژیانی لســــر یھ - مــــن رۆمانكمل دادەمزرێ یكمجار ك قوتابییكدیمنم یك رۆماندا لــــو ،قوتابخانگایوە، یحیا ختــــاب بۆ ســــعید،ســــینن ھی عزیز دەی گوتی ئوە،یســــین كن عزیز ئمنیش گوتــــم،توركی نووســــركی ئــــوە گوتــــی نســــینم عزیز زەبۆكی ئمن ئیبراھیمبۆ ئوەش دانیك دیاری وەرگای وخوندموە پاشــــان ك تۆ بیخونوە،ھســــتمكرد ئو وەسفانی ئمن فعلنزۆر دەینم نووســــینكانم بكاری لناوئاگام من ئــــوەی دەچی ب لھــــی ئو

بی. لبم بوت زۆرە، نووســــینت دەی * وەك خــــۆت

بۆ؟ نكردۆتوە،دوایی بوارم نبــــووە، - لبرئوەیدەمنووسی نووســــینانی ئو زۆربی

تدابوو. ھستكینیشتمانی

نووســــیوت چنــــد * ئــــی ئــــو شــــانۆنامانیپشكشكراون؟

گل لھۆــــی كونبــــا - شــــانۆگریمامۆستا دەرھنانی ل ك پشكشــــكرابوو،پاشانشانۆگری (سفوەتجراح)ئویش لدەست، تۆبز ئســــكندەریبم وەرگرت، نمایشــــكردنی مۆتی

روویدا. ١٩٩١ پاشان راپڕینی سایتنزت و كۆمیــــدی الینــــی * لــــ نووســــینكانت

بۆ؟ گرتووە،و خۆشــــیل حزم دائیمن - من خۆمخكی دی بــــردەوام دەكم حزیــــشئوەی بۆ ھۆكارن وانئ خۆشــــبكم،

بی. كۆمیدی شتكانمكوردەكان؟ نووسرە ل لسرە كت كاریگری *

ھیچ كاریگری حزدەكــــم - بردەوامبرھمی بم ،برنســــل كســــمھی لو بــــۆی خــــك دەخونموە،پیابی، شــــت ھندەك وەیــــندنخولچاو بم نادەم بوە بایخ مــــن بممن لشــــیعر نموون بۆ ئوە بكموە،دیوانمھیكاریگریگۆرانیشاعیریشمالسایی بم نمدەویست لسر بوو،

بكموە.ل بگری الین نــــداوە تنھا یك ھوت * بــــۆ

نووسین؟حزدەكم و یھ تموحاتم زۆر ئمن -دەكم و ھست ببم زۆر شت بۆ دەست

لشیانسركوتووم.نووســــین بــــواری لــــكام خــــۆت بــــرای *

سركوتووتری؟بم بــــدەم، بیارە ئــــو - ناتوانــــمب چژ نووســــینكانم ل ھستدەكم

دەبخشم. خكچۆن برھمكانت برامبر ل كوردی رەخنی *

دەبینی؟كــــم برھمــــم لبرئــــوەی -رەخنگر ئستا تا بۆی بوكردۆتوە،من بزان تا ننووسیوە، شتی لسرمن

خراپم. لچیش و باش لچی

بوەی: ئحمد محمودبوو ھۆگۆ فیكتۆر خوندموە ب نوایانی ك رۆمان یكم

نداەنی

د ژعوو

تیكا

ی لوور

باك

بوەی ئحمد محمود

قادر دشاد

نقشبندی سهرفرازژنا خو کۆشتنا و *- پرســــگرکا کۆشتنیهکجار من مهسهله کا بۆ ژ ،لکوردستانمرۆڤ وهک ھهر و ژن وه ک ھهر ژانداره،ژی کورد ھهروک ئشــــاندن، ئه ز پ تمرهش کو دیرۆکهکا کهڤم، ببهرخودا د ئهز

وهالت من پ ت نڤیساندن. بۆدیرۆکییه بهرپرســــیاریهکا دبینم ئــــه زپڤه تر بــــ دهنگ ڤــــ ژ ھه کــــه مرۆڤخو بۆچونن دیت خو من لهورا بمینیت،

ڤ مهسهل بگهھینم. پهی لو دۆســــت کو گریداڤ ئه ڤ پرســــگرکاد کهن، یــــهک ژوان دوژمــــن بــــاس ژێکوردستان راگه ھاندنا کو مهسهالنه ییزانســــتی پرۆژه ک ب و بی زانا بــــۆنرزکرنا و کرن بباس تهن بری، رڤهرگالما رۆژناما مینا لسهر پهرن رۆدانئهزمون د خودی الیهنن وهشاندنن. تمرۆڤایهتی و ودهرۆنی جڤاکی مهسهلندا گرفتی ڤ د خو به رپرســــییا نھه ھه یا

کار. دایه نهزانستی ب ژی ژنا رکخراون وهسا ھهرنه بۆینه گرفتــــی زیکی ڤن و وریــــانپنگاڤن ب ژی ، ده ســــتھهالتا کــــوردیمهسهله چاره نهکرییه، ھهمی پراکتیکبۆ رۆژ کهن و د دهرباز بسه رپلکی مهسهلجڤاک که و د وهرارێ ئه ڤ گریداڤیه رۆژو د که رهش رۆ دیرۆک کو ردی ھهمبــــه ریا مه ئهزمونا و قوربانی دبیت میا گیان

دبیت. ژ ناڤهرۆکی خلوله دیموکراسیبئازادی لسهر راگهھاندن ساه ئهڤه چهندڤ شوازێ د پهیڤیت، ل کپرسگر ڤبۆیه، نه زانستی پالن و ب یی پهیڤینژی گهلهک جارا و مایه رامان لهورا بیبۆ پتر ھاندهر بۆیه و ڤهگهریایــــه ته رز

دلئش. رۆداناننکو زانیبا، راگهھاندنا کــــوردی گه رهکهچارهسهریه، باســــکرن نه تن بئازادیھهر ھهستیاره، پرســــه کا پرسا ئازادییمرۆڤ ھه که ھکا دلمیه دبن( کورد وهکتک زهرکا وێ بھشــــیاری نهلڤینیت دێ

بینیت. نا ژێ مفای ژی وکهس چیت)دبی، خۆیا وهک نھــــه ھه یا راگه ھهندنو زمان تهن گرفتا چاره سهریا و ئازادیساکار زانینا ژ ژی ئهڤ دهڤینه ، پهھنکاراگهھاندن رڤهبهرــــن و ب ئهزمۆنیا

دزیت.

و رۆژنامهڤانیــــی کارێ که ســــانینگهرکــــه کــــهن د راگه ھاندنــــ بگشــــتیخۆدی زانبــــن، زمان و سیاســــهتمه داردهرۆنناس وھهروه سا پنڤیسنخورتبنجڤاک فه لســــهفا و بن ژی و کومهلناسیا سه رهکی ئارمانجا ژبهرکو بزانن، خوپش بهرهو جڤاکییه گوھرینا راگه ھاندنچهسپاندنا و نه رینی رودانن مالشتنا و

چارێ. خویه وهک ھزا ھیزائۆپوسسیون مهشخهل راگهھاندنا ئازادھهمبهر جڤاکییه بهڕهڤان و بئهرینی یهسیاسی و یاســــایی ھه ر کموکاســــیهکائهڤی پهروه ردهیی، و ئابــــوری و جڤاکیو زانستی ئازاد ھزر کهســــانن کاری ژیو بازرگانیــــا سیاســــی ژ گه ره کــــن دورپهرژهوهندین پارســــتنا و رۆژنامهڤانی

تایبهت.خو بــــده ت بهری مافی مرۆڤــــ ئــــازاد،ب گهرهکــــه بنڤیســــیت بپه یڤیــــت ئانھشیاری بھزرینیت و بھهمان ھشــــیاریوێ ژ دا ئارمانج ببیــــت، رۆدانا نزیکیدڤت نهڤه گهریــــت.. نه ئازادی تــــهرزب چارهســــهری بۆ ژ خالن ســــهرهکی

زانستی وهرن زانین.کارتکرنا زانین ژ ڤ سهرکی ھهرا خاالنڤیســــیه و باندورێ ئان وێ وێ گوتنرڤه جڤاکــــی تۆیخ کیژان وێ لســــهربھت تۆیخی وی ســــایکولوژیا دچیت و

پیڤان. وهریت وی ھشیاریا و زانینھندیه کو مرۆڤ بۆ نه گوتن نڤیس ئانبکهت پ دهر خو برینا چه وساندنا تهنبکــــهت، دا رهخن ئــــان تن رهخنه ژبۆبھت رادیکال و ئوپۆسســــیون کو وهکخو پهیدا بۆ خوندهڤانا ناســــکرن، ئانبلند جڤاکی پال ھشیاریا ل دڤت بکهت..

بکهت. دهرمان وی وبرینن بکهتراگهھاندن ئازادییا لکوردستان مخابنتهنگ چارچۆڤا ئهزئهزیهکا د یا کهتیــــهراگهھاندن بۆ ژ راگهھانــــدن دا، تهنتویخن کری، ورارا نڤیســــ بۆ و نڤیسمرۆڤــــا جڤاکــــی و دهرۆن کهســــایه تیاخو لپــــاش ی گشــــتی و په رژه وه ندییامرۆڤ کهسایهتیا ھندهک ھالین، ھهکهڤت کهت شرۆڤه بابهتا ڤان راگه ھاندهرنبۆنا وڤاال ساکاری بۆ چارهک دهسپک

ببینیت. وان ھزراندناھهر پــــرن جیھان ل نالهبار رۆدانــــنرودانن گونهھبار زده یان وهالتهکی کمکان ئــــهوه لڤرێ مه ســــه له ل ھه نه ،رۆدانا ڤان چاوا لجیھان وهالتــــهک ھه رڤی راگه ھاندن چاوا و که ت د چاره ســــهرددهت مافی کی و دهســــتڤه دده مه ســــهلدا، چارهسهری د بیت بریار خۆدی خورڤــــه دچن، چاوا خالن چارهســــهرییکومهالیتی راگهھاندنا سمینهرن و جڤینلسهر زان وبۆچون و یاسا ودهرۆنناسی

ئاماده کرن.؟! تن رۆدانا چهوابهالڤ نۆچــــه تن ل وه التــــن دن وهکبۆچونن ۆ ئهگهرا کرنا شروڤه ل کرن،و دهردکهڤن ژێ پرفیســــونال زانســــتی ولکولین ئاماده کرن، لسهر تن پهرتۆکوهشاندن چارهسهری تن ئهگهر و لسهردی خالن جاره کا پهرلهمان و یاسا زان ویاسا د کماســــیا و راڤه دکهن یاســــایکه ن، تیورن د گهنگه شــــه دا ســــزادانباس بــــهر تخن مرۆڤایه تی پــــه روهردا

ب مه راگهھاندنا وهک نــــه و لکولینا،د ریگالم بخو وهک لســــهر رۆدان ھه یڤا

ئاخڤن.ببژم کو ئــــهز نه ئــــه وه رامــــان لڤرێسهروچاڤن و ھهین تاوانن ژی لجیھانژن ھهمبهر گونهھبار ی کوردی جڤاکشــــاش کهس بال نهخر پ پاقژ بکهم،نهکهت ھزر کهس ھهروهسا و تنهگهھیتل تاوانانم، ڤان بهڤکرنا دژی کو ئهزو تاوان چارهسهریا پنگاڤن خازم د ئه زبینم نالهبار لجڤاکن پشکهفتی رۆداننراگهھاندنا چاوا ســــالوخه بکه م زمان،بهرفرھهبۆنا ئهگــــه را دبیته بی ئهزمۆن

تاوانا.به ریکا مــــن ژ نه ببیژم دخازم ئهز ئه ڤــــادهرونی زانان نهخیر، دهر، ئینایه خوزانن دهرۆنناســــا بۆچون د ڤ ھه مــــیناڤخودا د کهسا گهلهک کو شرۆڤهکریه ،یا ل ھهی یا تاوانــــا ئهنجامدانا حه زاگوتن کم ھزه، گهلهک یان یا نڤستییهدبینین ئه م ره نگ بڤی تاوانا ڤان لســــهرھشــــیار حهزێ ل ڤ د راگهھاندن دا،د قهواری کهڤیته د ھدی و ھدی د کــــهت

ئهنجامداندا.د پهرتۆکا د.علي وهردی) واری دا( د ڤــــیلسهر ( خوارق الالشعور) بناڤ یا خوداباندورێدووبارهکرندکهسایهتیامرۆڤیداد دووبارهکرن مینــــاک وهک د په یڤیت،ئهو دووباره کو بهلگــــه کرییه قورئاندابوێ ــــدا ھاتییه،لت ھۆ ھهر کرن نــــهبیروباوهرا وان ب مــــرۆڤ کرن دووباره

گردان. تمرۆڤ لربازێ (کهمال ئهتاتورکی) ھهکهساالنه ب درژیا ســــهد ببیت کو ژی ھۆرکوردســــتان باکورێ لســــه ر ده ڤهرــــنسپدێ کورد ھه ڕو کو زارۆن ســــهپاندیبهختــــه وهرم) تورکم (ئهز ببژن بھه ڤراژێ ئهنجام نهھاتییه، ھۆ ھهر ژی ئهڤهپ بهرفرھه بھژمارهکا تورکاتی و گرتییهمهســــهله کا ئاسایی، بویه و قه بۆلکرنشــــوه بھهمان ژی ھتلهری مه ســــاجنپییا سه ر راکره نڤستی یا ئه لمانا دهروناگهل سهرێ د نهتهوهپهرســــتی وروحا

چاند. ئهلمانداسیاسی و زانان ئۆلی مه سهال ڤان ئهڤئهگهرا کری، رباز خو پــــ ئایدولوژیاوقه بولکرنا بۆ پشڤه برن ژ بۆ سهرهکیئهڤــــ د بژن ڤهھجاندنا وان، تیورنوی. رڤهبرنا و جه ماوهری سایکولوژیا

گه رکــــه دهرۆنی خهســــلهتا ژبه ر ڤــــ سایکولوژیا راگهھاندن و سیاسهتمهدارمافی بهری شــــرۆڤهکهن خو جه ماوهرێبزانن بئاخڤن، بۆیهرا خو لســــه ر بده نهدا گهرهکــــه بلڤینن ھهســــتیار کیژان داڤاو چاوا کهنگی و و بگرن ئه نجامن ئهرینیبنهرینی ژ بهرکو بدهن پاش خو ڤت چ ژ(تهلقین) خانا د دکهڤیته وهرگرتن و ت

د پهلخیت. وجڤاک پ داو کۆشــــتن رۆدانن بهڤکرنا دێ ئــــه مگه ل د میناک و کهین خو کۆشــــتنا ژنائاست و کورد جه ماوهرێ ســــایکولوژیا

مرۆڤ مه شرۆڤه کهین. ھشیاریان جودا ھهڤ ژ تشــــتن ده ســــپک دوو

ھهین. ڤ ژجڤاکی کو کهســــهک کوشــــتنا ژن ، زهمه ئــــه وژی ده تاوان ئهنجــــام د

گرنگ ب خال ڤ راگهھاندن دڤ یانــــیپاشکهتنا و نه ھشــــیاری لسهر و بگریتپشــــکهتنا پرۆژن و پهیڤیت ب زه مــــاد راگهھاندن نھه ھهیا دارژیــــت، زه ماپارزن، د زه المی نه ھینی ب تاونا دا ڤانبکهڤیت بخو نڤیس بابهت وهھهیه ھه کهدی باشــــتر زه المن ژ ژی ئهو ڤی دهراڤیل پارســــتن نامۆس بهرکــــو نه بیــــت، ژد زهم گرنگه خالــــهکا داکهفتی جڤاکن

پارزدا.!!کۆشتنا نه چارهسهریا خالن ژوان یهکبخو زهم کــــو مه ئهڤهیه جڤاک ژنا لب ئان بئاشکرا نینه چ چارهسهری دگهلتا دوو یا مه کهسایهتیا جڤاک نهھنی،چارهسهرکرنا د ســــه رهکییه ھهرا کوسپا

بگشتی. گیروگرفتا داوهسا کو ژنا، کۆشتنا خو دوی ھالهتژێ کــــرن و تومار ت وه ک نینــــه ھــــهرب زهالم دیســــا جارا دان، گهلهک خه به ربه ر ترســــا سزای ب و ژ رادبیت ڤی کاریددهن( وێ لقهلهمی وهســــا ژن راددهت،جارا گهلهک ،( سۆت خو وێ کۆشت، خوخــــو بکوژیت وئه و که د نهچار ژی ژندا بۆیه را ڤان د دیسا تهماشهکه ر، دبیته

پارستن. ت زهمکهچن کو گهلهک بنهمال ھه نه ژبلی ئهڤهکه س و که ن د بهرزه شول و کۆژن د خوئهو کهچ ئهردی چاوا کان لدویف ناچیتژ بهرپرس الیهنن و راگهھاندن دائویرا،چاڤا !! دا جڤاکی د کهسا ماف پارســــتنا

نهقینین..! د ژێھــــهی، ھندجار یا ژ ڤــــ ژی ورانتــــرھاریکار دبیته ئهو بخو(ژنــــه) دایک کومه د ئهڤــــهژی ،تاوان بــــۆ ئهنجامداناژن کهسایه تیا لســــهر یا لکولینا خوژ دیروک درژیا چاوا ب کریه، شــــرۆڤهبهردهوام، خزاندنا چهوســــاندنا ئه گهرادبی نهچار که، د وهرارێ بژنرا دهرۆنیدا بچهسپینیت خودا دسهرێ نرا ھزراندنا

لگرتن. رز و قهبولکرن وهری لجڤاکیدا ئامارا د گرنک ھــــه روک یا دی خــــاالکوژن خو د کهچن ژی ھاتییه دیارکرنسنلهنه یانی 18/12 سایه، لناڤبهرو ھزرانده نــــه رامانا ژییان و ھشــــتادژوار قۆناخا ڤ ژ ھاریکارنه دا پدڤــــی

ببن. دهربازچهند راگهھاندن دهربازبۆن ڤــــ ژ بۆپشکهش ئهرینی و به رھهمئینه ر ھزرنلسهرحۆکمهت کرینه،چهندبۆینهگڤاشکارێ رکخراون و پهروه ردێ وزارهتا و،شخستنپ به رھهمن پکئانینا بۆ ژ ژناو ســــڤیل ده زگهھن بۆ بۆینه ھان چه ندب وان ماف داخازا و دیموکراسی جڤاک

کریه..؟ تاوانا الی ژ مــــه جڤاک زانین د ئه م ھهمــــیو سســــت گهلهک ده رۆنیڤه ھشــــیاریاکلتورێ باندورێ دبن مه کهچن الوازه،نینه چ نهفهس و ڤه پهرچقینه و ئۆال خلھهیا زمان بینن خو داخازن و حهز بکارنبن، ژی ساکار ئهڤ حهزه تشــــتن ھه کهھهمی ئۆلدار، و و قۆتابخانــــه بنه مالمیا. سه ر دهرۆنا ئخن گڤاش د بھهڤرا

دهست ببیت گهرهره که راگهھاندن لڤرێو زانستی بۆچونن ب دژی وێ گڤاشــــو ھهچۆن ژ دۆر ره سهن، باوهرن بیرورگالم و جڤاکی، کهسایهتن لهکه دارکرنا

کرنا کۆشتنا ژنا.گوتن دا ت دهرۆنی سالۆخن ھهروهک دژن بدرژیا چهوســــاندنا که ســــایهتیاد و کهتییه ئالوز بــــۆی دیرۆکی ھنــــدا

بهر د بهتــــه پهنا تهنگ دا، دۆڕیانــــهکاده وروپشــــت دا نالهبار گه لک تشــــتنکرن، وهری پــــ وپۆیته بدهن گرنگیژ ژنن ئه و جارا گه لهک دبن ده رونناسپۆیته ئان دایــــک وبابا ڤه چ الی مریکه ن د نهخــــوش خو کــــرن، پ نه ھتو دختورا ببهتــــه دبیت نهچار وبنه مــــالمهبهست وێ بۆ ژ دبن، مژول پڤه ھهمیئهو جارا گهلــــهک ھه ر ئهڤ مژولیهیه،راستی دبیته نهساخیهکا نهساخکرن خودده لهشی، وهسا فهرمان دهرون بهرکو ژکهچا ژ وان ھندهک سهلیق لسهر ڤ ھهرو کار کهسو بۆ ژ بکه ن تشــــتهکی دخازنخو تشت ئهو بال ئالوزببن، پڤه جڤاکژ ھندهک بیت، ھهروهســــا ژی کوشــــتنوه سا سنۆر ب بهر چهوســــاندنا وان ژتشتهکی خازن خو ترن د کهسوکارن ژو ســــزا وئینان داڤا بهر بخنه وان بکه نژیهک ســــنله ژی کو ژبلی ئهڤ برنا.کرنچاڤل مهسه ال ھزراندن، رادیکاله بھهکــــه نهمازه رڤه دبــــهن بب ســــه ودا

کرن. نهھن دروست پهروهردهکابۆ ژ نینن دی ئهگهرن چ کو بژم نا ئهزجڤاکی ئهگهرن نهخر ژنا، کۆشتنا خودا نڤیســــ ڤ گهلهکن، ل د و ئابوریڤی تویخ ده رۆنی یا د خوازم کشا ئهزلســــهر راگهھاندن باندورێ و جڤاکــــیکو زمان بینــــم وان ھزراندنا رڤه برنــــادهرۆنا لســــهر یهکجار کارهک (ته لقین)ھشــــیار کهم کان راگهھاندن که، وان دکیژان و ڤهدهت دهســــت بابه تی چاوا ڤی

بچن. لسهر پدڤییه مهسهلهدبینیت مرۆڤ دهرۆنی، تیورێ ڤی لسهرتهلقین)ێ ب( نهرهوا بۆچۆنن ھزرو چاواو دبن دا ھشــــیار د ھزرا و دووبارهکرندبن و بساناھیتر رهوا و ئاسایی پاشــــی

ئهنجامدان، تنزانابۆنا وخودی ھشــــیار نه راگهھاندناد بــــ مهبهســــت، ب ده رۆنیا ســــاکارو نهریت و پاشــــی داب بیته (تهلقین) ولگور مه گۆتی وهک ھــــهر چاڤ لکرن،ت گوندی ھزر جڤاک مه یی سایکولوژیالناڤ بیته کاره ک ئاسایی کرن ود پهیرهودهم تشــــت ھه ر کهت، د وهراری بنه ماالبۆ تورهک دا و نهریتا خاال دابو د که تــــهئهنجامدان، ھته بســــاناھی دێ جڤاکیدا بنهمــــاال ھندهک نــــاڤ د ھه یــــا ھهکهدهن ئهنجام پهژراندن ژی ل دێ نهھت

نهبن. نامۆ جڤاکی لناڤ داژ دان ھاته بهرســــڤ من بۆ ئه ڤ ھزره ژبدهستن باب وێ کهچا کو ڤه ژنهک الیبکۆشتنا ئه ز کۆشتن، ھاتبۆ وێ مامن وئه ڤ بهرکو من ژ بۆم که چ شاشمایی وێنه نهزان، گوندی بۆن بنهماله دناسی، نهدایکا وێ ل پاشڤهرۆ، نه بۆن نه ئۆلدارباب ) : گوت گریڤه بچاڤن دل شه وتی یامن بحال حال چکــــهم دێ ما وێ گوتنۆچا کۆشتنا ھهرۆ نابینی تو ھهمیا، ماته ئان ،خهلک زارێ لســــهر یا که چک

بژیم).!! شۆر سهر جڤاکی لناڤ دڤببا ھز ئهوه لڤــــرێ راگهھاندن رۆلجڤاکــــی وداب لناڤ باوهریــــ و جھــــکهس ئهو کو چهسپاندبا، دن ونهریتهککهسهک سه رشۆر ببا کۆژیت خو د کهچا

ونامۆ.و داکۆکی ئهگهرا شــــرۆڤهکرنا من بھزرائســــتعرازن ژ مفاتره پــــر لســــه ر وانئامۆیر ب چ و و چاوا تاوانــــ ئه نجاماو ســــۆتییا کۆشــــتی و ونن و رزکرناب و نامۆ رهخنه کا و تن ڤاال ھرشن

چارهسهری.بــــن ھهنه د راگهھنــــهر نھه ھنــــدهک

مهیه. کارێ نه چارهسه ریحوکمهتا چاره ســــهری کارێ راســــته،دڤــــ راوشــــکارن کو ھه رمــــ یــــه،ڤ خهمــــ ژ پتر د حوکمهتدا جڤاکــــیبۆ زانستی وراپورتن بخون کپرســــگربۆ ژ ربهر ببن و بنڤیســــن دســــتھهالتراوشکارن وان ناڤ مادهم ،چارهسهری

کومهالیهتینه..!!و کرن پشــــنیاز راگهھاندن رۆل ل ن زانستیوھشیارکرنا حوکمهتکتپروچئهنجامدانا ژ بۆ بخن سهر یه ، گڤاشــــجوداھی، بی ب گونه ھبارا سزای لسهرسزا ھهکه و پارستن بھت ژوان کهسهکب گه رهکــــه راگهھاندن پکئینان نه ھاتکو بکه ت نهچار حوکمهت و نهبیت دهنگقهدهغهکرنا ژبۆ داڕشتن ھاتیه یاسا ئهوناموس ببپراکتیک ناڤ ژنا لبن کۆشتنابی یاسا دارشتنا ژبهرکو رڤهبرن، وهری

ڤاالیه. کارهک پهیرهوکرنخو راگهھاندێ واتا دێ ئازادیا ھوســــاھت ناسکرن، چارێ ھزا گهھینیت وهکوسۆربون تاوانا ب ماف ژ داکوکی ئهرێد بهشداربون رڤهبرنا یاسای و لســــهرراگهھاندنا دا ئهرک چارهکرن و رڤهکرن

ئازاده.بخــــو کربا دڤیــــا راگه ھاندنــــ خــــودا، جڤاکی مهســــهلن د ئهرنی ھزه کاجڤاکناس و دهرونناس شــــوهرمه ندنھهروهسا گهرێ، ئخســــتبانه خو دگه لکهســــن تاوانبار لدادگهھکرنا زره ڤانی

چوبان. لدویف و کربا،وان کو دڤییا راگهھاندن ن دی که ســــنوزارهتا ژنا و بکه ت رکخراون ھشــــیارباری بهر بھن دڤت کو ، یــــه کارێ ژنارۆلهک دڤیت ڤه بن، بیروکراتی کارێ وژھهبیــــت، گهرکه دا پتر دڤــــان بۆیــــهراچکهت رکخراوا دگهل ڤان پرا راگهھاندنخو و نڤیسین الفیته کو ت بگهھینیت ومهزنتره وان ئهرک نینه، بهس پشاندان

.ژڤپالن راگهھاندن ھه ین کو کارن گهلهکخو ئازادیا کربان دا شــــیابان دۆرشــــمگرانه بــــارهک ئازادی ھه لگرن، بــــارێبگهھــــن بکهن کو مۆکم پــــالن گه ره کــــهرزکرنا ب ئه رینی، نه تنــــ ئه نجامنب شانازی و ژنا کۆشتنا ونن و بویهرو فرۆشتن ت پ وان رۆژناما کو ھندێفروشتن ئهرێ ت !! کهس دخوینن ھهمیکلتورهک و وــــران نهریتهک ل دابــــو

چاندن. ت ژی رهش

گشتی رای ئابى ٢٠٠٨/٨/٨ (١٠١)ی ژمارەكوردی ٢٧٠٨ی 17خرمانانی

دا ژنا کۆشتنا راگهھاندن د کۆشتن و خو رۆل

برزنجی سربست شیخئاسایشینتوەییمان

بۆوەزارەتكان بوجیــــی بپی ئــــوتگوزارییپرۆژەخزمدیاریكراوەزۆربودوادەخرن لكاردەوەســــتن گورەكانبووژانــــوەی برچاو ووت ژرخانــــیزۆرترینی چونكــــ نابین بخۆیــــوەبپی ،رانرمانبف بۆمووچی بووجلــــوە دەكرێ باس ھندك ســــرچاوە یھ ھزارفرمانبر ( 500 )لــــ زیاتروەردەگرن، مووچ زیاتر لوژمارەیشگورەیو كارەســــاتكی ئوە بۆخــــۆیناشــــیرینكانی ئــــادگارە كــــیرانقبھزی پانركــــی ناوخــــۆ شــــڕی زۆرفاكتری لگڵ بووە دروســــتكردنیبــــكاری، نبوونی كارگی تــــری وەكوەبرھمھنان وپۆژەكانی پیشسازیوھیتر، كشــــتوكاڵ وئاوەدانكردنــــوەووناكرێ نی وائاســــان چارەسریشــــیئوخكانیلھردووئیدارەكیپشووكارگی بفرمانكــــی دامزرنــــراون دەبینین بۆی بكرنــــوە، ماڵ ڕەوانیپاشاگردانیوبسروبرەیكیبرفراوانھداوە، ســــری لھموو ئاســــتكانلكشــــو خكــــی بخمســــاردیوەگرنگ لڕووداوە دەڕوانن، خمكانیانناین، ئوەندەی وگرمكان بتنگوەخریكن رۆژانیــــان بــــكارو بژــــویچارەنووس لســــڵ مگل ئوەنــــدەسیاسی دەستی كات نین، ســــازەكانوەك گرنگــــی پرســــی بــــاس لھندێداباوەكانیتردەكات، وناوچ كركووكدەكات تیرۆر تیرۆروباندەكانی باســــیدەكات، ھاوووتیان ھاریكاری باســــیدامزراندی كردنــــوەو یكالیی باســــیدەكا، ھبــــژاردن حكومتــــی تــــازەوگرنگیان دەكا وەزارەتسیادیكان باسینیان ناڕژمیڕۆژانخننادەن، نایكپپ ڕۆژنامكانی گۆڤارو سرشقامكان،ڕووناكبیرو تنانت ناكن، ســــرقاڵلئاســــتیان، ســــاردن ڕۆشــــنبیرانیش

تنھا بۆنگیرا، گوی ووترا زۆر چونكبوەعدەوبنیبئنجاموەمدرانوەپاراستنی ئقكانی پچانی وھیچیتر،

رەوەیل نتوەیی ئاسایشیدەستداروكاربدەســــتیش ھنــــدێبكورســــیوەگرتووە دەســــتیانلســــرووی برژەوەندیكانیــــانكشــــكان، ،كدایرژەوەندیب ھمووھندە قیرانــــكان چنــــدە گورەتربنبكورســــیكانوە دەگرن دەست قایمتربدەنوە، لخمــــكان بئوەی ئــــاوڕمترســــیكی تووشــــی ئگــــر ووتوەك ھرش كردنســــر بــــۆوە بۆدیفاعڕاپڕین و لدەســــكوتكانی شــــۆڕشبگومان پارزگاریوە، ناچنسنگریئاسایشی ئوە سرەتای لدەســــتدانی

.وەییتنینــــبخ دەســــت بابجورئتــــوەبھســــتی ســــربرینكان، خمكان باسی پلمســــئوولیتوەقوربانیان لوھموو بائاوڕك بكین،بدەینوەبزانین لپناوی چیدابوو؟تنھاسركورســــی نب بۆئوەی كســــانككسانك بۆئوەی ؟ وھیچیتر دەستبچارەنووســــی یاری ( واجھــــ)نبكربكن وئنفالكراوان شھیدان كسوكاریبوون وبرخودان شۆڕش كسووتمنیمیللت وسامانی ســــروەت ؟ بۆئوەیچاوچنۆكك چنــــد بچتــــ گیرفانــــیكتادونیكی زووھمان دەستڕۆیشتووكوردبــــوون دوژمنانــــی وكاسلســــیوشۆرشــــو قوربانیــــدان لســــایی ؟ ئــــازادن، ئمۆخكــــی یرگشــــمپلمینبرو ئازادن لڕادەربین، ئــــازادنئازاد بم لزۆرشت ئازادن نووســــین،گرفتكان،بگومانوە لچارەسری نین

ھوست وەرگرن. ناتوانن دەڕوانن وكرد، ڕاپڕینی رگشــــمپ جمــــاوەروپرلمانــــی ســــازدا، ھبژاردنــــیسرئرزی نایھ حكومتی دامزراند،رزانربر دوژمنان ســــرامبب واقیع،

لنــــاوەوەو دوژمنــــان وەســــتانوە،ئاســــتنگیان دەرەوەگمارۆیانــــدا،گا،خكیــــان دروســــتكرد،پیالنیان كردن، ھندەرانیان كوشــــتوپڕاگندەیوئابووریداپكی پیشســــازی لبــــواریلبواری خســــت، پۆژەیكیان ھمووبرەوكزی پیوەندیكانیان كۆمیتیبخائین برد،لبواری سیاســــی ونمانخواو چی زڕاندیــــن،، ناویان وجیاكاردەرھقی بوو ناخــــۆش پی مرۆڤایتیبوەفــــا خكــــی كــــوردان كردیــــان،دوژمنانیان وپیالنكانــــی ھمووخونبگن، بمرام ھشــــت نیان لگۆڕنا

پارزرابوو. نتوەیی برز ئاسایشیســــوود نتوانرا مخابن وســــدحیفوەربگیــــرێ، لتاقیكردنــــوەكانئاوتی وگل حكومــــت نتوانراوەكوحكومی سیاســــی یكبن، برپرســــانیشریمیدانیناكۆكیكانوملمالنیكانچارەكی ئــــوەی بیكتریان كرد بوون،لپناوی نكــــردوون، پی ئوە دوژمنكراوەت پشت تایبتیكان رژەوەندیبشــــھیدان،ئینتمای وخونی ڕاپڕیــــنالوازبــــووە، ونیشــــتمانی نتوەیــــیچارەنــــووس لســــم پشــــتكراوەتزوم ڕاستیكان، برامبر ســــازەكان،بوونتپوەر، ناعدالتــــی وغــــدر،ئاســــمان ) نوانیان گوتاروڕەفتارەكاندرزی نتوەیی ئاسایشــــی ( سمانوڕداڕمان بــــرەو پگكانــــی تكوتــــووە

دەچن.دەتوانین دەتوانیــــن بیــــن وبۆیــــن،لجوغزی ناتوانین بــــم قســــ بكینناتوانین الدەیــــن، بیــــرە تســــككانبۆكورسیكانی وپسپۆڕەكان كارامسكپابندی ناتوانین دیاریكین، دەستئاشــــتی بین،ناتوانین وەعدوبنكانلــــدرزو برقراركیــــن ھتاســــری دەگڕین شــــڕ دوەزمی كلنكانیوڕیســــواكین ناشــــیرین كتری پتایبۆچــــاو رەخنــــكان ڕەخندەگریــــن،شــــكاندن بۆیك ،وەیســــووركردنوتكۆشانی خبات كردنی بۆناشــــیرینچندینسای،لمینبرەكاندەدوین،دەخونین، یكتــــر بتونــــدی لســــر

دەكیــــن، جمــــاوەر چاوبســــتكیبئاشــــكرا تنراوە، چوار دەورەشــــمانبئاشكرا دەفرۆشن، پ شڕوگچمانكوردســــتان داگیركرانی گلكۆمكیبسرماندا ودەڕۆن، وفرتیان،دن جرتســــنوورەكان دەفــــن، پالمــــاردەدەن،دەرەوە، ناوەوە،دەچن ند دەبزنن،وگنجــــان الوان دەبــــن، دەكــــوژن، زانستی ھاندەدەنووت جبھن، كادیرەئیمتیازات بھنــــدێ وڕۆشــــنبیریكانمبۆئ دادەبــــن، لخــــاك ونتــــوەووتكی بۆئوانیش ورانــــو خاككیخۆمان بدەستی وپشكوتوو، ئاوەدانفرامۆشكردووە. نتوەییمان ئاسایشی

ڕۆژانــــ جرگبــــەكان كارەســــاتكم ناڕەزایی دەنگی دەبنــــوە، دووبارەجار ھنــــدێ كــــس گوــــی بۆدەگرێ،ھن كســــانك دەگرین، زەردەخنشڕەنج دەن دەڕژن نائومدی فرمسكیكرد، چۆنمان كرد، چیمان بخسارین،

گیشتینكوێ،ئستالكوین؟تكۆشانوشــــونخوونی، شــــقامڕیكونجتاریكوتنۆككانی تاشبردو بنئشــــكوت ئنگوستچاوەكان زیندان،بووین چاوەڕی ئوەی ڕابوردوو، بوونئوە نبووخونمان بۆڕشــــت، نبوو،بۆدا( زەكاتیان نبووخانوادەكان ئوەئاسایشــــی نتوەیی ،( لســــروماڵجندرمو پاسداران ژر پۆستای وتك

بشانكان. وداكرخۆرە،خۆمان حكومت حكومتــــی ڕاســــتیاســــاودادوەری ،خۆمان ھی پرلماندەلین جار ھندێ ڕاســــت ،بۆخۆمانوحكومتی پرلمــــان خكیترھقــــییا ڕەخنیــــان لبگرین ؟ یــــان چیمئھقی گانب كســــی بكین ستایشیان

.قورتانینیھخۆتدەگوزەرنیــــن ژیــــان ووتكــــدا لــــترنانی نبووە، تیدائازادیبیركردنوەحڵخواردننبووەنتوانراوەسفریبكرێ، بسربستی وھندەران شــــارانلوەتی ڕەخساوە، فورستك ئستایكمین یھ وجونوە شۆڕش كوردوماوەی كوردستان حكومتی بناوی جارەلدەزگائیداریكانی سا لشازدە پتر

شار ئمۆی و شاخ ی ندو ) ھزەكانیبپارزرێ نتوانراوە ئوەی )حوكمانن،

.ی ( نتوەیی ئاسایشی )ئمۆ عیراقی وەك داتپیوی حكومتكیزیاترل دەوتی ھمووپكھاتكانی كبســــریكدا ھبوو ھشــــتا ســــایحوكم سركورسی ھاتن ڕووخاكسانكبڕوەبردنیان ھیــــچ تاقیكرنوەیكــــیزیاترل بۆنڕەخســــابوو،ئیدارەكردنیھزوگروپكی لالین عیراقی ملیۆن (25)جیاواز لوەی كھبوو بۆخۆی جگیدیمان كچــــی پرســــیاروتامان بــــووسرەڕای ســــاڵ لپنج كمتر لماوەیكم وای ،رانیو تنگژەو ھموو ئوواخریكد بغدا حوكانكانی ئزموونینسرسكوناوچكانیانلتووندوتیژیتیرۆرســــتان، تكدەرانــــی وكاری پــــاك دەكنوە ئیــــداری لگندەــــیپاراستنی حكیمانی سیاستی بمشدەكن، قومی عیراقی پیــــەو ئمنــــیحڤدەســــای دوای كچــــی تازەبتازەخۆبڕوەبردنی لئزموونی حوكمانیوەك مسلی ھندێ لســــر كوردیكۆمار، ســــرۆكی ونی ھواســــینیلیســــتی كام ســــیادیكان، وەزارەتناگن بیك ،كان بۆكام الیوەزارەتــــبۆالی ( (تنــــازول س ئامادەنیــــوكــــدزی دیاردەی بتازە تازە بكا، برامبركوشتن، وژن كوشتن خك ڕاوڕووت، وپاشقولگرتن سرھدەداتوە، ئامادەنینشیاودانن،كگوێ بۆشونی شیاو كسیئوەی وەك دەبین ڕاگیاندنیش بیستیلكوردستان دەوترێ بختنن خكیلنوان شك برقرارە، ھیچ ئاسایشھزەسیاسیكاننی،كوردستانخاوەنیعیراق ویســــتپ،تتایب ئزموونــــیوەرگرێ، كوردستان ســــوودلئزموونیزۆرچــــاك پدەچــــ برامبرەكانمــــانووردە بۆی گیشتون كوردان لماھیتیدەبنوەو پاشگز لبنكانیان ووردە

پشتمانتدەكن.زۆر ھژموونی وەیی لتن ئاسایشــــینی بربســــتك ھیــــچ ،ترســــناكدایوپالمارە ھــــرش رگر ب لبــــردەمچكداریكان،تنانتگروپكیچكداری

یبارەگایان ھ بنكو كوردی باكووركناتوانن گورەبرپرســــان بدانپدانانیئوەتا دووریانخنوە، لخاكی ووتوفارس) (تــــورك بئاشــــكرادەولتانی داوا شــــڕدەكن، كورداندنــــی داوای كوردستان پشمرگی ھزەكانی دەكنسرانی برلشــــكر ببن كواســــووریبشــــی كوردیان لھردوو جووالنوەیكوردســــتان ڕۆژھــــت)ی باكــــورو )ندرمج دەست بیاندەن بۆدەسگیركن،خۆرەكان، تلیاك فارســــ و تورككاندەوتی تازەی كاربدەســــتانی ئوەتاتوركیا لگڵ ئمنی پیماننامی ئراقڕكوتنامــــی ) مۆردەكــــن بنــــاویوســــركوتكردنی لدان بۆ ســــتراتیجی)

گورە. كوردستانی شۆڕشیبئاشكراخواردەمنیبسرچوەكانودەرڕەوانی بووەكان زەھراوی پزیشكی مانئگرئوەشڕكی دەكرن كوردســــتانبــــن تــــازەی ئیقلیمــــی ودەوتــــاندۆســــتایتی پردەی لژر ناوی چی؟شــــڕەمان ئو ڕیاكاران ومرحبــــای

پدەفرۆشن.كوردی ســــتراتیجی داڕوخانــــی ئمنــــیالوازكردنی ئخالقــــی، فســــادی بــــیوەندیی پچانی نیشــــتمانی، ھستیالوان خلیســــكاندنی كۆمیتیــــكان،بیانی چند برنامیكی بالی وگنجانكتنھا فری چاوی كاو پرچی خاویانھندێ برنامی دەكادەستی پكردووە،لكاردان ئنترنت وسایتی ستالیتبھامرۆڤایتیكان، شــــواندنی بــــۆ تكراوە،حڵ پشتی ئایین پیرۆزیكانی

ساوەتوە. لقامووسدا وحرامدۆڕاندنی لدڕاوكی كوردی شــــقامی،كانوتدەســــك ھمــــوو یكجــــاری كی (36 ) جاركیتر چتری ئارام وھلینابتوە، دروست كوردان بۆپاراستنی ترجاركیترسركردەیكیبتواناولھاتوویلگۆڕەپانــــی ( وكاكــــمام ) وەك پیدانابنوە،جاركیتــــر كوردایتــــیلالیــــن نھامتیــــكان خمــــكان بچاوی بدەســــت بیــــار دەوتانــــی

ئینسانیتماشاناكرتوە.كۆتایی و پنجم بشی

وبۆچوونك كوردی شقامی

ئازاد ئابى ٢٠٠٨/٨/٨بيروڕای (١٠١)ی ژمارەكوردی ٢٧٠٨ی خرمانانی 18

بدوع ھوشیارلمــــالو لوال لوێ، لــــرەو گلــــك جارانلزۆر چاوانم، پش تولیخا"دەكی"موشوەكو نــــاوی كورد مژووییكانی بــــكت لــــبابزانین"ملیخا" لرەدا ھاتووە، ســــرچاوە

چیی؟بھاو بــــ و بقیمت بــــكت ملیخا: ئــــوزەمانی پاشــــای ل خۆی كاتی بووە، كگرنگمحمدی ســــۆران،"میر گورەی میرنشــــینیپاشــــاو فرمانــــی رواندزی١٨٨٣-١٨٣٧"بــــسكرتری ك میرزا"ناوك دەستختی"محمدزمانكانی كوردی، ب بووە، پاشــــا تایبتیرواندزی لشــــاری عرەبی توركی، فارســــی،نووسراوەتوە، كتبكی كختی میرنشینپایتئو دەن ھندــــك بووە، مژوویی بنــــرخنووسراوەتوە، بشیعر فارسی بزمانی بكترووداوەكانــــی میری و ھمــــوو بســــرھاتل شــــۆڕەكانی، شڕو ل تدابووە ســــۆرانیو مزگوت و ئاوەدانكردنوەو دروستكردنی پردبوكتگاوبان. ئتوروقۆنگرەوققوتابخانئایینی و مژوویی دیكی كتبی چندین لگڵدەستنووسلكتبخانكیخوالخۆشبوو"ماللپــــاش خت"پارزراوبــــووە، محمــــدی

بن وتۆتی ككبخانكت تالی خم مردنیگرتن لكاتی ئفندی"، عومر دەســــتی"مال١٩١٦ز. مایسی ل رواندز شــــاری و داگیركردنیلو زۆر قیسری روســــیای لشكری لالینگورە مابوون، لزەمانی پاشای ی كبانكتلــــالی زانای لوانــــ كتبی"ملیخــــا" بووەئفندی ئسعد خوالخۆشبوو"مال گورەیخیالنی"بووە،دەرنلپشگیشتنیلشكریرووس"مالئسعدئفندی"گواستوویتییوەچیــــای بنــــاری گوندی"خرواتــــان"ی، بــــۆ و لســــووتان كتبانی لو ھریر، ھندككگوند "خرواتان" رزگار كردبــــوو، فوتــــاندانیشــــتوانكی ،چیاك دەكوتــــ بنــــاری٣-٤ كیلۆمتر لــــ عشــــیرەتی"ھرووتی"ن،ھكوتووە، ناحیی ھریــــر لخــــواروویئسعد"ل"خرواتان"بووە، ك"مال ئوكاتیرەوان پیاوی ئفندی" خوالخۆشــــبوو"مالبننــــ ھولرێ، بچن ماكی كردووە كــــھریر، دەشتی رووسان بگات لشكری نوەكبم"مالئسعد"رازینبووە"خرواتان"بجبت،لسای١٩١٧ پاشئوەیلشكریرووس گڕاوەتوە،رواندزیان بجھشتووە،كاولیانب داریان لسر بردی نھشتووەو كردووەو

كردووە، خككی رەفتاریان دڕندەترین شوەئسعد گڕاونتوە،"مال مابوون ك ئوەیمردنی لپــــاش ئفنــــدی"ش، گڕاوەتوە،مال عبدولكریمی كوڕی لجگای مامۆستا،مكتبكی سرپرشــــتی ئو دانیشــــتووە،تدا ببھاو بقیمتی چندین كتبی كردووە،بۆ بووە، رواندز گورەی مزگوتی لناو بووەوگی ،رناببت ئاگری كبكتم شوكیاندەستنووس ســــوتاوە، ھرچی كتبی گرتووەولناویاندا نبووە، رزگاری سوتاوەو ھبووەمــــئ وابزانــــم بــــووە، كتبی"ملیخــــا"ش ل ھندێ بقسی ١٩٥٧ روویداوە، لســــای

رواندزییكان.مژوو خوالخۆشــــبوو، بكت ئم دەربارەیحوزنی "داماو- حوسن گورەی كورد نووسیو كتبی"كورد موكریانی"ل الپــــڕەی"٥٤"ی،ھولردا دووەم- چاپی ل سۆران"ی، میرانی١٩٣٥ بۆ لســــای بم كتئ چونك ھاتووە،لچاپخانی"زاری بغدا لشاری یكم جاری

كرمانجی"چاپكراوە.ل گلك لــــالی بكت دامــــاو دەت:"ئــــوھاتنی بــــم لگڵ ھبوو، رواندز خكــــیلنوچوو، رواندز خكی مھاجــــری رووس و

نووسینوەی بۆ دەستكوت نوسخیكم تنیاو میرانی ســــۆران"زۆر ب ئــــم پڕاوە"كــــوردسر بووردەیان بدرژی ھات، چونك ككم

باسدەكات".وادیارە"داماو"ی،رەحمتیكلسای١٩٢٤ز.بردۆت رواندز و چاپخانكی چووەت مایگۆڤاری"زاری دایمزراندووەو لوێ و ئوێبھوڵ ئمش پدەركـــردووە، كرمانجی"تھای خۆالخۆشبوو"ســـید ھیمتـــی و فرمانەوای ئوكاتـــی كـــ نھری"بـــوو،لوێ"داماو"ئـــو بـــووە، شـــاری روانـــدزدەســـتكوتووەو كتبی"ملیخا"ی، دانییئو واپدەچـــت ســـوودی لوەرگرتـــووە،ئو نوسخیبووە ھر ھمان نوسخیشمامۆســـتا"مال خوالخۆشـــبوو كـــ لالیل بوو، خیالنی"پارزراو ئفندی ئسعدگورەی مزگوتی لنـــاو پرتووكخانكیمالعبدولكریمی پاش ئویشبۆ رواندزێ،١٩٥٧دا ســـای لھاوینی تا بجما، كوڕیئاگری گرتووەو ئو پرتووكخانی گـــیبكت ھـــرەزۆری زۆربـــی تبربـــووەوسووتاوە، تدا بنرخكانی دەستنووســـ

لناویانداكتبی"ملیخا"بووە.

نووسرایوە گورە ب فرمانی پاشای كتبی ئو ملیخا..ئوقاف وەزارەتی

مال قورئان بۆ سنووركدابنن خونكان

باوكی لۆزانگلیی ھولر شاری لناو و لوێ لرەو رۆژانــئوقافی ــی وەزارەت ل زۆر یكجار گازاندەیكی و لپچینوەو ك كوردستان دەكرت، ھرمی حكومتیخونانی قورئان مال ئو لگڵ ناكات بدواداچوونشاری نــاو تازییكانی ل دەخونن قــورئــان ك

ھولر.وەزارەتوە ئم لالین ك رنماییانی ئم بپیھزار پنجا رۆژان خون قورئان دەبت دەرچووەھن كسانك بداخوە بم وەرنگرت. زیاترپیرۆزەوە بقورئانی بازرگانی نانخو قورئان لمدەكن زۆر داوا بھۆی دەنگكانیان. پارەیكی دەكن

تازییكان. لخاوەنپارە وەرگرتن زۆر و گرانی لبر دەكن تازییدار وابزاربن بندگۆ جیھازی و مولوود فوفی ل لیان،ك لپچینوە بكن ئوقاف سرزەنشتی وەزارەتی وكردۆت قورئانیان ك بویژدانانی ئم لگڵ ناكات،

پارە. كۆكردنوەی بۆ رگایكخوالخۆشبوو"فاتح تازییی ل ٢٠٠٨/٧/٣١ رۆژیبناوی"مال. ژن خونی قورئان مالیكی رەسوڵ"تــازیــیــدار لــ بـــزۆری ــد ھـــزاری خ"حـــوت سدیك پارەیكی بە وەرگرتنی ل جگ وەرگرتووە،جگ بندگۆ. ئامری خوندنوەو، مولود بناویملیۆن یك بی پیاوەكان نخو قورئان مال ملجای چ مئ ئایینی پیاوانی باش وەرگرت. دیناریانموسمانان ھینی وتارەكانتان ل رۆژانی ل بۆ ،قھتازییكان ئامری ل با ناكنوە ك لموال ئاگاداركار ئگر بكاربنن. خوندن قورئان بۆ تسجیلننرین بۆ كۆلژەكان كوڕەكانمان با كچ و وابواتتازییكان، ل بكین خوندنیان قورئان فرە با و

پارە. بدەستھنانی بۆ بازرگانیی باشترین چونكحكومتی ئوقافی لوەزارەتی داوا لكۆتاییدا بۆیناك لڕگای ك دەكـــم كوردستان ھرمیتلڤزیۆنییكانوەئامۆژگاریموسمانانبكنكوازبگوترت دەب بنن. چنۆكان چاو نخو قورئان لمك زۆرەی پارە بە لم جگ نانخو قورئان ئم كلگۆشت س ژەم خواردنی باش دەگرن، دەب وەریببردرت، خانوادەكانیان بۆ ساردەمنی و برنج وسواكرییكی و كاری قزەوەن كاران ئم بڕاستیحكومتی ئوقافی وەزارەتی دەبت بۆی .ئاشكرایبازرگان ئم بۆ سنوورك دابنت كوردستان ھرمیئیسالم پیرۆزی ئایینی ب سووكایتی ك رعیانش نا

دەكن.

خدر پوشۆ مامۆستاحكومت لپرسراوو زمانی بن و زمان قسیمامۆستایان ك یوت ئو ھر جماوەر و

گلن. چاو ساغی پشخرورگای نكوژاوەی مۆمی و رووناكی چراونھامتییكانن، تنگانی رۆژی تاریكیئو بۆ رووناكییكی كچرای مامۆستا سفرەوە خای ل كوا یشانگ چاو منداناسكی ئابووری و سیاسی كادیركی فریلیقسكیبندرمھون و راوژكار بتواناوھمووی ھر دەوــت فرمانبرانی دەبن.ھاوینان دانیشتوون، كورسی مزو لسرمافووری و زەیتی سۆپی زستانیش و سپلیت

دەڕازتوە. پیان. ژر گرمیو رادەوەست قاچ لسر دوو مامۆستا تنھاچاوو و كزی و ئینزالق و نخۆشی سوەفان

وشكبوونی و سییكان گروو سووتانوەیئاویپیكانیان.

ل ردەبف مامۆستاوە ل جیھان ھمووخشینی ل وت فركردن، كرتی پروەردەوغاردان و و رۆیشتن و گروگاڵ برەو زگ و

دەبت. فر دوایی ھتافری مامۆستا ل ندو كاربدەستی ئوجماوەر و گل خۆشویستی و دەستپاكی ب ئاو و پابندبوون دسۆزی بووە. فریدەرما فری ئمۆ بووە. نیشتیمان و خاكپارەیخاننشین بینی و بین مووچ و بینخمباریدەركوتنیلسرشاشكان ب بو

پوەدیارە. بزارینجپ و دەســت ندو مامۆستایی ئوداب و قم گرتنی فری وەزیری ناسككانیو جوانی بھموو و خاونی نریتی پاك و

بیاری فری ئمۆ دەكــرد. ماناكانییوەپــاڕانــوە مــووچــو قاچانوی و سقت

بووە. بمیللت برامبرحڤدەساڵ ئگر مامۆستایك ھر ئمۆب ــردن ــرك ــ ف ــدن و پـــــــروەردەو ــن خــوئم شك ب ،ب خوندكاران و قوتابیان ال رەوشتی پوەری جوانترین و باشترینھردوو كاربدەستانی بم ،دروستدەبفری چیان حڤدەساڵ دەستدار حیزبیوانل فرھوود و گندەی كردووە. میللتحڤدەساڵ ب مامۆستای ئو فربوون،حڤدە ب ئوان الی دروستدەكات مرۆڤك

.دەڕوخ رەشدەبتوەو رۆژمووچو كارەباو پدانی پیمانی ل ھرسولقی و جنیشت سولفی و رگاوبانھمووی .دیك پیمانی لگ و خزان

و میللت خــواســی حـــزو پــــچــوانــی جماوەرە.

و خـــۆراك بــ بــرامــبــر ــارەی نــوت ــپ بزۆر دنیا. ركخراوەكانی و خرخوازانجگای جماوەر كرا، نایاب و جوان كاریتواو دەب شفافیتی بم ،ییخۆشحال رۆژان داھاتی ئو وت، لداھاتی بھھاوتیوەردەگیرێبالمیللتترخانبكرێ.

.تبمیلل بۆدەوتانخاوەنییك دسۆزەكان یباوكئریكخ ئم دەیان باوكمان ھی، وا باوكنسرلشواوە داماوو دایك ئم دەستبرداری

بین.راستقینی باوكی تاك حكومت با واتكو گندەی و بین دەرما نك ،تبمیلل

.ب حیلت

لدەبت مووچكی ئمۆ دەكرد، نووسین فرە وەزیركی دونی مامۆستایی ئو

مامۆستایك نووسینی:ھردوو برەو خیات سرەوە ناونیشانی ئوملمالنی ك نبا، جــاران برلینی پارچكیخۆرھت بلۆكی ھـــردوو نوان دەســتــیئو تووشی ــژ در ماوەیكی بۆ خــۆرئــاوا و بشكی دوو برەو ھروەھا كرد. چارەنووسیو ھیند نوان ملمالنی جی ھرمی كشمیری،ئو مبستیشمان خواستخوان مڕۆ. پاكستانو كناری غززە كرتی نوان دابان جوگرافیییملمالنیان بھۆی ك ،نیی فلستین خۆرئاوایبارە ئو تووشی ئیسرائیلی دەستی لگأل

بوون. ناھموارەدەموێباسیان ئودووحكومتیلشاركدانویكتی پارتی و جارانی دوو حكومتكی بكم،نگریسی ناوخۆی جارانی ھۆی شڕی ب ك نییبوون. دروست داھات و دەست لسر نوانیانبابتكی شوەیك بھیچ خۆشویستان. نادەست خككی (نــوەك ،نیی سیاست مئتایبتییكانیان رژەوەندییب بۆ سنگ لسرمانكزموونئ و، بلن: دژی ببنوە قیت لمان

.(نایھ پ چاوی ولسر قسی نووسینمدا لو ستمبم ئوەیھاوینی بھزكردنی خولی رنماییكانی بكم،سنووری دا لفتھ ماوەی یك ل ك .قوتابیانو (١) ھولر پروەردەی بڕوەبرایتی ھردووو ئاسمان نوانیان جیاوازی و، دەرچووە (٢)دا ١ – ھولر پروەردەی نووسراوەكی .سمانرل (٤٢٢٧) ب ژمارە بڕوەبرەوە لالین خودیپــروەردەی ئوەی و، دەرچــووە (٢٠٠٨/٥/٢٨)خولی كردنوەی (لیژنی لالین ٢ – ھولرپشووی ل قوتابیان زانستی ئاستی بھزكردنی(٢٠٠٨/٥/٢٢) ل (ھاوبش) ژمارە ب ھاویندا)(سرپرشتیاری پسپۆڕی ئاڕاستی دەرچووە و،رەسمی رنماییی وەك دواتریش كراوە. یكم) بڕوەبری ــ دراوەت ٢ – ھولر پــروەردەی سنووری ھاوینی بھزكردنی خولی بنككانی

.روەردەیپ ئونووسراوەك ھردوو تماشای ووردی ب ئگرھموو لــ كــ دەردەكـــــوێ بــۆمــان بكین، تنھا وەدایل سیر جیاوازن. خاكانیاندانماییر دوو ئو لنوان ھاوبش خای یكبۆ ن ل ناوەڕۆكدا. و ن ل شواز نابینییوە،بت، ئوا روونتر كتباب بۆ بینینت وەش كئ

خشت جیاوازییكان دەخمڕوو:- دوو بشوازدا: ل روەردەكپ ھردوو رنماییكانی جیاوازی أ-

(١) پروەردەیلالین دەرچـــووە پــ رەســمــی فرمانی -١و، ــان- دان –پــالن پـــروەردە بڕوەبرایتی

.وەیپ بڕوەبریشی خودی واژوویو ناوەندی گشت قوتابخان ) بۆ گشتنراوە -٢

دواناوەندییكان).سرپرشتیاری یكی (یاداشتی ب ئاماژە -٣

كراوە. (٢٠٠٨/٥/٢١ ل -٢٢٨- ژمارە ئامادەیی(٢) پروەردەی

لالین دەرنــچــووە پ رەسمی فرمانی -١

و، ــان- دان –پــالن پـــروەردە بڕوەبرایتی.وەنییپ بڕوەبریشی خودی واژووی

و ناوەندی قوتابخان گشت ) بۆ نگشتنراوە -٢دواناوەندییكان).

بڕوەبرایتی كارگی (فرمانی ب ئاماژە -٣(٢٠٠٨/٥/١٥ ل -٣٦٦٣- ژمــارە پ/ھولر/٢

كراوە.ل ناوەڕۆكدا: روەردەكپ ھردوو جیاوازی رنماییكانی ب-

(١) پروەردەیوەرگرتنی بۆ داواكارییك كردنی پشكش -١ھولر/١ پروەردەی بڕوەبرایتی رەزامندی

.كخول كردنوەی بۆل و، بت مانگ دوو كخول مـــاوەی -٢ رجم ب ٢٠٠٨/٦/٢١ تا ٢٠٠٨/٨/٢٠ تواوبت.

وان كمتر نبت. (٥٠) ل بشوانكان(١٢)ی تا بیانی (٨)ی كاتژمر ل وانكان -٣دەقیق (٥٠) ھر وانیك ماوەی نیوەڕۆبت و،

بت. دەقیق (١٠) و، ماوەی پشوو بتژمارەیگشتییقوتابیانیبشداربوو ب ٤-ئاماژەل پۆلك ھر ل قوتابیان ژمارەی و، نكراوەتكو كر خولگئ زیاتر نبت. قوتابی (٣٥)كچ جیابكرنوە و كوڕ ویستپ و كچ، كوڕ ل بوو

پۆلك. ل كچ پۆلك و كوڕ ل ك بجۆركقوتابخانكی ت لنپشتگیری بھ قوتابی -٥ل بــوو دەرەكـــی قوتابیكش ئگر خــۆی، ل ھولر/١ بھنت پروەردەی بڕوەبرایتی

ئزموونكان.مۆری و، بكرت قوتابیان بۆ تایبت باجی -٦كراوەتوە یلكیخولكقوتابخان تبتایب

لسربت.قوتابی ل بۆ ھر بابتك پارەی ئو بی -٧پسوولی ت و، بب (٥٠٠٠٠ دینار) وەردەگیرتبۆ ھبت بۆی قوتابی وە وەربگیرت. تایبتخولك پارەكی ل دەستپكردنی رۆژ (٣) ماوەی

بووەوە). پاشگز (ئگر وەربگرتوەوەیش قوتابی بم ل پارەی وەرگیراو بی -٨٣٠٪)، ك (كارگی و (٪٧٠ (وانبژ دابشدەكرێ:و ژمریار و یاریدەدەر و ھی كارگی (بڕوەبر

دەگرتوە. خرجییكان) و بردەستسرپرشتیار نكراوە. باسی و نزیك دوور -٩

(خاص ملزم) تایبت سیپارەی باسی -١٠نكراوە.

(٢) پروەردەیبۆ داواكــاریــیــك كردنی (پشكش باسی -١پروەردەی بڕوەبرایتی رەزامندی وەرگرتنی

نكراوە. (كخول كردنوەی بۆ ھولر/٢رجم و، نكراوە دیاری كخول ماوەی -٢(٢٥) ل و، تواوبكرت كتباب پۆگرامی

نبت. كمتر كاتژمرماوەی و، دەوام كاتی باسی شوەیك ھیچ ب -٣

نكراوە. پشوو كاتی و، وانیك ھر(٥٠) ل بشدار بوو قوتابیانی ٤- ژمارەی گشتییھۆبیك ل قوتابیان ژمــارەی و، بمترنكئگری ب ئاماژە نبت. زیاتر قوتابی (٢٥) ل

كچ نكراوە. و كوڕ ل كوی خولكت

ھنانی پشتگیری باسی شوەیك بھیچ -٥نكراوە. قوتابی

قوتابیان بۆ تایبت باجی دروستكردنی باسی -٦ك نكراوە یقوتابخان بو تایبت مۆری و،

ل كراوەتوە. خولكیقوتابی ل بۆ ھر بابتك پارەی ئو بی -٧بت، (٦٠٠٠٠ دینار) وەردەگیرت ئامادەیی قۆناغیبنڕەتی. قۆناغی قوتابی بۆ (٤٠٠٠٠ دینار) بمھبت بۆی قوتابی تایبت و، (پسوولی باسیكخول دەستپكردنی ل رۆژ (٣) مــاوەی بۆبووەوە) پاشگز (ئگر وەربگرتوە پارەكی

نكراوە.وەیش قوتابی بم ل پارەی وەرگیراو بی -٨٣٠٪) و (كارگی و (٪٦٠ (وانبژ دابشدەكرێ:ھی ك ،(!! ٪١٠كرشتیكردنی خولرپی سلیژن)خرجییكان) و بردەست و (بڕوەبر كارگی

دەگرتوە.بۆ سرپرشتیارك دەستنیشانكردنی -٩

.كرشتیكردنیخولرپس(خــاصــ مــلــزمــ) تــایــبــت ــارەی ــپ ســی -١٠

بكارنھنرێ.وا دەخونیتوە، جیاكاریی خشت دوو ئو كپروەردەیكی رنماییكانی یككیان زانمئویتریان و، سۆشیالیستی رژمكی ب سرو، كیشوەرك ل یكك نانا. .دارییرمایسكنماییر ھردوو .نیی كیشوەركیتر ل ئویترھولری شـــاری ــاو ن پـــــروەردەی دوو ھــی ویستت ئگر ك كوردستانن، ھرمی پایتختیب پویست ئویتریان، بچیت یككیانوە لل بكو ناكات. تاكسی و تایبت ئۆتۆمبیلی پب و، دەرێ وەرە پروەردەیان ئم دەرگایكستییش شقامی بــرەو دەقیق (٢) تنھال و، بب متری (٦٠) پاسی ــواری س و بــۆ پب و، وەرەخـــوارەوە پروەردەكیتر راستدەرگا ناو یتدەگ دەقیقیتر (٢) بماوەی تنھا

سرەكییكی!!یكك ل وانبژ مامۆستایكی وەكو كۆتاییدا لھولر- پـــروەردەی سنووری خولكانی لكۆبووەوە سرپرشتیارانی بڕزان دەم: ،٢بھزكردنی خولی كردنوەی (لیژنی بناویھاویندا) پشووی ل قوتابیان زانستی ئاستیخۆیان تایبتی برژەوەندی بۆ ھیان ئوھولر-٢، ــروەردەی پ بناوی و قۆستۆتوە كخول پارەی ھموو ١٠٪ی خۆڕایی و لختندەیخ و دەماشنوە ماندوو لمامۆستایانی(٧٠٪)ی رــژەی ك خۆزگ باخیان. تنكیئو ،(٪٦٠) بۆ كمكردۆتوە مامۆستایانیانرەسمی پروەردە بشكی بۆ ك بی (١٠٪)یان،بن رەوان و راست رمانش ب نك ،بوواییكلیژن كۆبووەوەی ئندامانی ئمی بۆ تنھا

بس. ولژر ،ب حاكم ب ھندە شار دەب بڕاستیھولر-٢ پــروەردەی بڕوەبری بڕز بایئاگای عالیشی و جنابی دەربچ وا بیاركی

نب؟! لھیچ

شـــاركدا ل پروەردەوە، دوو حكومت لپرۆسیدەباغ عومر كازم

گندەیوەك پتایكبرۆكی گلكمانیدام و دەزگاكانی حكومتی و لناو گرتووەبۆی كردووە. تشنی كوردستان ھرمیبكن بۆ بدواداچوونی لپرسراوان ویستپچونك بدۆزنوە. بۆ بنڕەتی چارەسری وھر دت. بدوادا گورەی تاوانی گندەیگشتییوە مای بردنی بتان و لدزیلالین ك كمتر گندەییكی دەگات تادەدرت ئنجام پرسگیك فرمانبریبە وەرگرتنی وات ریشوە وەرگرتنی بژوورەوە. گندەی چوون بۆ پارەیكی كمشفافیتی ركخراوی پناسی بپیپاوانكردنی خراپ ل بریتیی نودەوتیل بوون سوودمند بۆ گشتی پۆستكیبكارھنانی یا تایبتی برژەوەندییكیك بخراپی كسكوە لالین دەستسبارەت ھبت بیاری دەركردنی توانایتایبت. كــرتــی ــان ی گشتی بكرتیو كرتی گشتی ھردوو ل گندەی دەكرتیان برتیل وەرگرتنی ب ھبت. تایبتدایان لكاتی دەوت موكی بتان بردنیبرزكردنوەی فرمانبران زراندنو پلدامدەزگاكانی و دام لناو گشتیدا كرتی للسر ك كوردستاندا، ھرمی حكومتیبیری و خۆشویستی و خزمایتی بنمایو دام لناو ئستا روودەدات. حیزبایتیكوردستاندا ھرمی حكومتی دەزگاكانی(راوژكار) بۆت ك یھ كس ھزارەھابرزی پلی (بڕوەبری گشتی) یان یانمانل ئــگــر وەرگــرتــووە ــازی ســربب بۆ بكین بدواداچوونیان بكۆینوە وناو ئقی وندەك دی دوو و ب گومانبمای پیاوەتی بۆ جنابت باش گندەی.ئم رزی و شكۆداری بۆ دەكی حكومتئم كاتكدا ل دەكیت! كدار ل تحكومبرھم ب شھیدان خونی ب تحكومھر لناو بوبۆوە ئگر گندەی ھاتووە.لسر كاریگری بگومان و وتكدا گلشواز. بزۆر دەبت توژك و چین ھمووبوبوونوەی باسمانكردن ك لمانی جگھژاری ك ئوەی ھۆی تدەب گندەی ھروەھا بت. ــدواوە ب دەرامتی ب و لبردەم دۆزینوەی دروست دەكات كۆسپچارەسركردنی بۆ گونجاو میكانیزمكیسرەكی زەرەرمــنــدی ــژاری. ھ كشی و ندار چینی گندەدا كۆمگی لناو.نایپ و پشت ب چینكی چونك ھژارە،گندەی بوبوونوەی لبر بۆی ھرو زەق زۆر شوەیكی ب گنجكانمانبۆ سرھگرتن و كۆچكردن رگای دیارنیشتمان خاكی و ھدەبژرن ھندەران

لبن سرماییكی گنجان دەھن. جژرخانی دروستكردنوەی بۆ نھاتوون وــرانــی خۆمان. تــو رووخـــاوی ئــمگورە زیانكی لیان ئاوڕندانوە بویستپ بۆی دەكوت، وتكمان ببت رمایس لم ئاگایان لپرسراوانبكن، جب ج داواكارییكانیان وكار دابینكردنی و دامزراندنیان ب ئویشدەبینین ك ئستا وەك بكاران. نك بۆھزارەھا ب كوردستان ھرمی حكومتیكركاری ب مبستی كاركردن ل وتانیتوركیا و ئران و نــاوەڕاســت ئاسیایبكاریمان گرفتی خۆمان كچی ھناوەك گــوتــووە راستیان پشینان .یــھــالیی ناگاتوە بیك (گوریس گوتوویاندەبــوو ــی) الی ــدوو ب كردوویتی كچی كوردستان ھرمی حكومتی و پرلمانبكردبای ھموار یاسایكی ئستا تابۆ گندەچییكان بگژداچوونوەی بۆنكن جسارەت چییانندەگ ئم ئوەیبتان تمیلل ئم سامانی و ســروەتپ پاشایانی تــالری و كۆشك و ببن و سیر لمش شتكی زۆر بكن. دروستدەزگای و دام ھندك لناو یھ سمرەل ھندك كوردستان ھرمی حكومتیو دەكن گندەی ل باس كاربدەستانلسر رۆژنامكان الپڕەكانی لسر ئو و ئم باسی و دەنووسن گندەیك دەن گوتووە راستیان دەكن. پشینانل برد بوو شووشل خانووت ئگر

خانووی خك مگرە.ئم بپتا بووە گوتمان وەك گندەینگرتۆتوە، لپرسراوانی تنھا تایپئم تاكی ــت دەو راستت ئگر بكوگندەی ل ئنجامدانی كاری كۆمگیشكاری ھندك ئویش .نیی بــش ببكفن خۆزگ دەبت بین سد ك وادەكاتكوردەواری كۆمگی تاكی ئوروپا ل دزل پارە و نایاسایی كارەبا دەدزی بشوەیوفف یا وەردەگرت و رادەكات بانككان

دەكات... تلفۆن بكارھنانی لئم خۆیان ك ــی ــرادەران ب ئــم باشقھ رەوای چ دەكن كانناڕ كارە جۆرەھقی كاتك بكن. لكدار لپرسراوانك گندەی لسر بنووسن یھ ئوەیانو گندەی ل دوور بن كسانك خۆیانئوە دەموت كۆتاییدا ل كوڕی. و كمویستپ كوردستان ھرمی حكومتی بمھوی وەربگرت بھند نشیاوە كارە ئمكار تا بدات دەزگاكانی و دام پاكسازی

نترازاوە. لكار

كۆمگیكی گندەدا، لناو زەرەرمندی سرەكینانپ و پشت ب ئوان چونك ،ژارانھ چینی

و وەرگان دواندن ئابى ٢٠٠٨/٨/٨ (١٠١)ی ژمارەكوردی ٢٧٠٨ی 19خرمانانی

حمڕەش بھرە

رن؟القت

ئخنب

یاكام

و شـــواز و قســـ و بۆچون و ئو را ئخـــالق ھموورۆژانیان ژیانی كان لمرۆڤ وە، كتدەگر كردەواندوو شـــڕانگزی و چـــاك الینـــی ئنجامـــی دەدەن،پرەدان مرۆڤكانن، بم خۆرســـكی ناخی ســـیفتیرۆشنبیری و ئاستی ســـر دەمنتوە یككیان ب ھرو ژینگ كاریگری و مرۆڤك ھر دەرونی چاكخـــوازیپناسی تگیشتن و دەبینن، خۆیان پروەردەش رۆیدیك كۆمگایكی بۆ كۆمگایكوە ل چمكش ئو

جیاوازە.رەفتارە سلبی دەرك ب لگڵ دروستبوونی مرۆڤایتیمرۆڤانی ھمیشـــ ئو كراوە، مرۆڤ و ئیجابیكانیو پایی بـــوون، پل جوان رەفتاری و خاوەنی كـــردارھناوە، خكیان بدەست رزلنانی برز و كۆمیتیرەوتی لگڵ مكـــچ ئو بۆ تگیشـــتن و لكدانوەدەكرت ھر ركخراوە. نوتردا فۆرمی و برگ ژیان لكۆمگایكپناسیتایبتیبۆ(ئخالق)ھبت،بموژینگ ھن ب جیاوازیكۆمگا ھندێپرەنسیپوبھاحسابی كۆمك ھر ژیانی سیستمی ل و ھاوبشنكرامتوە ب ناتوانت مـــرۆڤ ئوان ب بۆ دەكرت،و ھاوئاھنگی و قۆناغـــكان تپڕبوونی بژیت، بـــسردەم، تكنلۆژیای ھۆی ب جیھان بچوككردنوەی

دەبن. دروست ھاوبش دیكی ئاكاریپشـــكوتوو وتانی ل ئخالقیـــكان بنما قیـــم وب دەكن پیەوی و ستواب كۆمڵ تاككانی ھمووتانو ول مـــ و چینكان، و نر ل نوان جیاوازیو تاكگرایی و دیموكراســـی سیســـتمی و مافی مرۆڤكوردســـتان ل .یھ بوونی ینم رەگزی ب گرنگیداندەوتی بنیاتنانی جیاتی ھودان بۆ ل دەستدارانل كۆمیتی، دادپروەری و ھوشیاری و دیموكراسیتایبتیكانی رژەوەندیب و دەومندكردنن خۆ خمیل و وت، گل برژەوەندی پش خســـتۆت خۆیانیانلالین رەوشت و ئخالق باسی زیاتر كســـكیش ھرئوی بســـر رەگزك فرزكردنی ئو چین دەكرت،شوانی كۆمیتی بۆ پشوی و گاخۆش كردنر تربو پرەدان لكوتۆتوە، كارەســـاتئامزی و روداویتر دەستی ئوی ب چوساندنوەی چینك عقیت وبرقراربوونی ب بۆی ،تقبوونی دەسل نیشانیشـــڕ جی دایلۆگ تا زمانی دادپروەری كۆمیتی،كورد نگرتوە، عشـــایری سوحی جی و یاســـا،خۆشویستی خاوەنییاسایكنبتبۆ خۆربری،تاچینكان نوان ل بھامرۆییكان و ئویتر قبوكردنی ودرۆ و كاولكردن وت و خیانـــت و دزی عیب بـــ و

.یاخ كوردی دەوتی دامزراندنی بت، ئاساییئازار برابری پیاو دوو مـــژوو درژایی ب ژنـــی كوردتاككی ھر وەك ئازاركیان بینیوە، و چوســـانوەیدوژمنانی داگیركران و زومی قورســـایی ژر ل كوردلگڵ بووە، پیاوەوە دەست ب ئازاركیان بووە، كوردھمیشش كاریان كردوە، شانبشانی پیاوانیان ئوەشب بوون، فیـــداكار و لخۆبوردوو دایك و ھاوســـریسروشتیكانیشـــیان ماف كمترین مومارەســـكردنیبیركردنوەی ستاش بتائ باجیان داوە، قورســـترینرەوشت ویستیان بپ خۆیان كورد زۆری پیاوانی ھرەو دەبت ژنانی خزان ئوان ســـومعی و نی و ئخالقب و برگك ھر ل خۆیان بیپارزن، عشیرەتكانیاننابتوە، كم گورەیی و پیرۆزیان ل ھر رەفتارـــكو بت پیاوكـــوژ و دز كوڕەكیـــان ئگـــر خزانـــكككچ سزای ھبوو، خۆشویستی پیوەندی كچكیانكم باوان ن ماالیل گورەیی كوڕەكش و كوشـــتنوانبیركردن جۆرە ئم وەیئ كارەســـاتتر نابتوە،بكو چینی ،نیـــ نخوندەوار چینی نـــاو نیا لتھمان نخۆشین. دوچاری و خوندەواریش رۆشـــنبیرنرنی كاریگری جۆرـــك ب یھ ئـــم لكدانوەلسر باوكان و دایك ك ،یھ تاك عقیتی لسرو بكن و كچكانیان نـــوان كوڕ ل جیاوازی خوانیشمرۆییكانیشـــی بھا و ئخالقیات ل الدان ب ئمشكژەیر بـــ پیاوان خۆپرســـتی بۆی ھر نازانـــن،ھموو دەبت، دروست ئوان لسردەستی دنیا شڕیزۆر .تدەس سپاندنی وەرگرتن و پناو ل ئمانشدوور كسانی مدەنی ئكادیمیكانی و توانین ورد لدەست وەرگرتنی یان وایپیاوەتی، پ دەمارگیری لزۆر دەكاتوە. ئارامتر بارودۆخی وتان ژنـــان لالیندەچوســـننوە، پاســـاوی ئایین ژن ب جـــار پیاوانژنی وەكو مافكانی پیەوكردنـــی و كار ئایین گوایـــبۆ لكدانوە شـــوازك ب زانیوە، پیاوان ب حـــرامبۆ تنیا ئایینیكان دەق ئـــوەی دەكرت وەكو ئاییندەگمن ب جبجـــی بكن، ژنان دەب و ژن ھاتبـــتترساندنی و ژن باسی ئایینیكان شیكردنوە و خیتابو بپارزن خۆیان ك ئاگر، ھڕەشـــی ب دانیژنی تك پیشان دەدرت وا نبن! گوناھبار تا پیاوان بخنكنندروست پیاوان خۆشبختی بۆ جنس و ستج تنیا ژنو دزی و گندەی برچاوتر ھموو ئو لوەش بـــووە،پیاوانی و پیاوان كاولكاریی لالین و چوساندنوەل گشتی بروەبركی دەكرت، بتایبت دەستدارسیارەی قســـر و دەبت خاوەن مانگك چند ماوەیو رـــزی ل دەگیرێ تر پیاوانی الین ل ئاخرمۆدیـــلیان پاسوانی، دەبن دەدرت و ســـنگ ل بۆ دەســـتیقۆرخ كردنی ب دەستكوتی ئم ك و داردەستی پیاولگڵ درۆ كردن وت و و گل ل دزی و دەســـتكیل خیانت و ئوان سرحسابی ل رەشـــوڕوت خكیو خونی میللت ستمدیدە و ی ئسا خباتی چندو بئخالق ب كســـیش شـــھیدان بدەســـتھناوە،بیوت ئافرەتك ئگر بم نابات! ناوی بدڕەوشتمومارەســـی و خاوەنی قوارەیك بت و بكات كاركب دەزڕنرت ناوی یكاست بكات، مافكانی و ئركئوەی ئایا دەپرسم لرەدا من دەبرت، ناوی بئخالقدەدا ئازار خك و دەكا گندەی و دەدزێ خك مایدەیوێ ئافرەتی ئو یان ،یھ زیانی دەكا خیانت وكس ویســـتی ببكاو پ كار بژی و وەك خۆی دەیوێئایا دابن؟ خۆی ژیانی رگای و رنامب ئازادان و بن

ئخالقترن؟ ب كامیان

ھهۆ مهرگهیی ئا:كوردی لـــه ژیانی تایبهتی مھاباد * ئه گـــهر

پ دهت؟ بدوێ چیمان خۆیســـای لـــه كـــوردی - مه ھابـــادگچكه " تاه بانی گونـــدی ١٩٦٤دا لهشـــاری ھهولری كۆیه" ته قتهق-ھاتۆتـــه كوردســـتان خـــواروویبچوكدا زۆر لهته مهنكـــی دنیاوه،روویـــان خـــۆی ماباتی له گـــه ڵگـــهوره مورتكه ی كردۆته گونـــدیلهو گوندهدا ھهر لهدهشتی ھهولر،قوتابخانـــهیســـهرهتاییتـــهواوقوشتهپه شـــارۆچكه ی له كردووه.كردوه. تهواو ناوهندیی قوتابخانهیدهســـتكورتی بـــه ھه ژاریو له به رخۆی، دی ئارهزووی ب ناچاریومامۆستایانی ١٩٨٣خانهی سای لهكردووه. تـــهواو ھهولر له كوڕانیبهشداربوون ١٩٨٢ لهبهر له ســـایرژم به دژ له خۆپیشـــاندانهكانیھهولـــرهوه (ئهمـــن)ی له الیـــهن١٩٨٥/٣/١٥له له ده ســـتگیركراوه.ھهر لهبهر كوردستان دهركهوتووه،دوو ســـاڵ له بۆ ماوهی بوون كوردزیندانی پاكســـتان ئرانو عراقولهرگای ١٩٨٦دا لهســـای كـــراوه،كردۆته رووی unhcr لهپاكستانهوهپنج ساڵ ماوهی بۆ سوید. لهسویدكـــوردیو زمانی وه كو مامۆســـتایكـــردووه، كاری وهرگ عه ره بـــیوئاسایی ژیانی سوید وتی له ئستاكوردی مھاباد دهبات، به سهر خۆیبهچاپ بهرھهمی یازده ھهنوكه تانوسهر بهرھهمی دوایین گهیاندووه،(لهبارهی باشووری كتبكه بهناویكوردســـتانهوه)، كه لهماپـــهڕیمانگی لـــه كـــوردی كتبخانـــهیبوكراوهتهوه ، ٢٠٠٦دا دیسمبهری٧٠٠الپهڕهیه. زتر له به رھهمـــه ئه وچاپكراوانهش بهرھه مـــه جگه لـــهموهرگدراوی بابهتی وتارو بهسهدانله عهرهبی كوردیو زمانی ھهردوو بهگۆڤاره كوردیو رۆژنامـــه و ماپهڕو

ناكوردییهكاندابوكردۆتهوه.پیانهوه مهھاباد ربازه سیاســـیانهی * ئهو

كامانهن؟ بووه پهیوهستخونهران بم خۆشـــه ئهوه - پم

منـــهوه بیروڕاكانـــی له بـــارهیناكات به وه پویستیش چ شارهزانوخۆمدا بهشـــانوبای باره یهوه له ووهك من لهوهتهی خـــۆم ھه بم،كوردستان زانیومه ناسیوهو كوردكبابو باپیرانم منو نیشتمانو زدیئمهی كه بهوه كردووه ھهستم بووه،خاوهن دیكه گهالنی وهك دهب كوردئای دهوهتی نهتهوهییو قهوارهونیشتمانیوسرودوشته تایبهتیهكانیبهگهرمیهوه زۆر دیاره بین، خۆمانو بهشهرم نهتهوهییبوون من ده مكهسكی به نازانمو خۆشـــم نه نگیو كوردستانپهرســـت نه ته وهخوازونهتهوهو خاكهكهم خزمهتكاری گهلوخراپی الیهنكی چ ئهمه ئایا دهزانم،

ھهیه؟چی ئاپۆچییهتی دهگوتـــرێ * ئه وهی پـــی

یه؟سهركردهیهكی ربهرو ھهر ئهگهر -بیروراو خاوهن كـــورد غهیره كوردولكدانـــهوهی تایبهت و بۆچـــوونبابهته پرس و له مـــهڕ بن به خۆیانشـــته جوداكان، بگومان ئهم جوداراســـت ئۆجهالنیش بـــۆ عهبـــدوزیندانی لـــه كه ئســـتا ده رده چتدهقهكاندا شهوو توركه كهمالیستهخاوهن ئاپۆ دیاره رۆژ دهژمرـــت،ســـهبارهت بوه خۆی بۆچونی دیدورهوای دۆزی كـــوردانو به پرســـیكوردســـتان، لهباكوری گه لهكهمانھاوبیرو ئهویش الیهنگرو بۆیه ھهرھهیهو ھهبـــووهو خۆی ھاوربازیلهم ھهزاریش، سهدان و بهھه زارانناكاتبه بهگه به وه بوارهدا پویستھهموو بسهلمنین، ئاوهھا شتكیئاشـــكرانو میناو روونو شـــته كانمانگه شـــهوشهویئهنگوســـتهچاوكرمانجی و كورت ده كهنهوه، روناكناو بـــه ئاپۆچی ئاپۆ الیه نگرانـــیگـــرانو مهتهی ئهمـــهش ده برنو

نهبرت. پ تا په ی نییه زهحمهتبینیوه، له كـــه ئۆجهالنت نزیكهوه له * تۆھهندك كه چی، رایهدا دهی ئهو بهرامبه ر

تونده؟ مرۆڤكی ده ن كهسخۆم له چاوپكه وتنی باس ئه گهر -دهب بكهم، ئۆجهالن عه بدو لهگهڵلهشام كه ئهو جاری یهكهم بم ئهوهبیقاع لهدۆی پاشـــان منی بینیوه،كهوتهوهو چاوی بهمـــن له لوبنانقسهو دانیشتووین و یهكتریش لهگهڵلهو ئۆجـــهالن كردووه، باســـمانبهرامبهر تایبهتی رزكی ساتانهداناتوانم باسی داوه كه بهمن نیشانبهرھهمه كانمدا، كتبو له نهكهم،چاوپكهوتنهكاندا، لهونـــهو ھه رھـــهر دیاره، بهجوانـــی ئه م شـــتهگازانـــدهو گلهیـــیو كاتكیـــشره خنه یه كـــم بهرامبـــهربهپارتـــیعهبدو كوردستانوخودی كركارانیھهر بت، نهك ئۆجه النیش ھهبوو

بهرپرسو به بگره نوسین، وتارو بهئهو پارتهم راگه یاندووه، ئهندامانیكـــه ئاگایـــان لهوهیه خونـــه رانباســـی ئاشـــكرا خۆی به من كاتیتهواوی كردووهو مهســـهلهیهم ئه مكردووه، بهیان بۆچوونهكانیخۆشموتی ٢٠٠٢له لهســـای ھهر دیسانبو ١٢٠الپه ڕهییم كتبكی ســـود،(باكووریكوردستان: بهناوی كردهوهئۆجهالن)، رفاندنی عهبـــدو دوایئاشكرا بهشـــوهیهكی له وندهرشھه روهھا دهمهوێ شتم وتوه، گهلسهركردهو لهو زۆرك بم ئهوهشعهبدو به رپرســـیاره كوردانهی كهتا بدهن پ رم دیـــوه ، ئۆجهالنیانئهگهر خۆیان باردا لهچاكترین بممام خراپتـــر نهبن، له ناوھاتوو

نین. باشتر له ویش قهبره،بـــۆ گوتاری ســـهركردایهتی * ئاینده بینیـــت

چیه؟ پهكه كهرفاندنـــه دوای بگومـــان -كه ئۆجهالن عهبدوال جه ردهییهكهیبهچ چۆنیو چۆن ده زانین زۆربه مانلهشهژانو جۆرك بوو، شوهیهكلهھهندێ پاشـــگهزبونهوه ناڕكیوخۆیان باـــی دروشـــم، ئامانـــج وكهس كشـــا. دا ك ك. پ. به ســـهرناب بكات، لهمـــه نكۆی ناتوانگهل ئه وسا بچت له یاد ئهوهشمانركخراوی تهنانهت ھزو دهوهتولـــهدژی خۆشـــمان الی ناوخۆیـــیكوردســـتان باكوری ئه و حزبـــهیمهسهلهی ھهرچی بوون. لهسهنگهرداكركارانی پارتی چ سهركردایه تییه،خهكیش جهماوهری چ كوردستان و،ب لهگهدا ئستاشی تا لهباكور،بهرچاو، دیـــارو زۆر و به رادهیهكیدادهننو خۆیان بهســـهرۆكی ئاپۆبـــووه. ھـــه روا دیاره پشـــتریشلهدوای رۆژ خۆشیان تورك تهنانهتناو لهم دیاردهیه دهگهنو چاكتر رۆژھهندك ده نن، پدا دانیشی بهناوكاربهده ســـته بهرپـــرسو له كۆنهتورك ســـهربازییهكانی سیاســـیورووپهڕی لهسهر ته نانهت خۆیان،بوكراوهكانیشـــیاندا رۆژنامـــهوئـــهوان نـــاوه كه دانیـــان بـــهوهداپهیهو ھههو چهوتیان سیاسهتكیپ. رووبهرووبونهوهی كردووه لـــهكورد ئازادیخوازانهی بزاڤی و ك.ك.دوای ره نگه كوردستان، باكوری لهدواییهی ئهم ئابوچونهكهی شكانوھهندێپشھاتو له باشوور، توركانئاراوهو بنه نوێ دیارده ی رووداووكوردو پ. بهرژهوهندی له ش ناك

نابن. باكووری وتیشدا ك و ك.ئیداری سیاسیو دهسهتی ئایندهی له چی *

دهخونیتهوه؟ كوردستان باشوریئیـــداری سیاســـی و - ده ســـهتیكوردســـتان، كـــورد، لهباشـــوریوای گشـــت پشـــتریش گوتومه،

گرفته تهنگوچههمهو كه موكـــوڕیوبووهته ئهمـــرۆ جۆراوجـــۆرهكان،له كـــورد تـــهواوی بۆ ھیوایـــه كپم پارچهكانی كوردستان، گشـــتمن تهنیا وهھـــا بۆچوونكی وایـــهكورد بگره زۆرینـــهی ناگرتـــهوه،به ھهر شـــت نام وا ده ـــت، منبهم كورده، ئمهی دی ئارهزوویزیـــرهك وهكنه تهوه كورد ئه گـــهرتـــه واو ســـوودی بـــت، دهتوانتباشوور دهســـهتهی ئهزمونو له م

وهربگرت.وایـــه پـــی كـــوردی ناسیۆنالیســـتكى *كارگی باشتره ئیداریو ره وشـــی خراپترینبگانه، بهڕوهبردنی دهسهتی باشترین لهپشتهوهیه؟ له راستیهكی یان پاساوه ، ئهوه

توركو بهناوبانگی - كۆمهناســـیبشكچی ئیسماعیل كوردان دۆستیبیرۆكه یه ئهم مژه خـــاوهن له ھه ربـــوه و لـــهزۆربهرھهمـــیخۆیـــدائه م شـــتهی دركاندووه، مـــن خۆمداكۆكیم نوســـیندا لـــه زۆر بۆنـــه ودهكـــهم. له م بیرۆكهیه كـــردووه ووپشتیوانی لهگهیدام له سهداســـه دبهراشـــكاوییهوه زۆر ل ده كـــهم،پشـــمهرگه، پۆســـتای با ده م:سهر لهسهر كوردم سهربازكی یانعهجهمو پاســـداركی ھی ب، نهكعـــهرهبو جوندییهكی یان ئرانـــیوابیر مـــن تورك، جه ندرمهیهكـــییان تۆ نییـــه مه رجیش ده كهمهوهو

بیر بكاتهوه. من تر وهك یهككیدهگت ســـهرهكی گهورهو رۆی * ئهمریكاھـــهر كوردســـتان، له عیـــراقو بهتایبهتیشراپۆرتهكانیـــان زوربـــهی ئه وانیـــش ســـانهمافهكانی پشلی گهندهیو ھه بوونی لهسهرئـــهو ئـــوه بۆ لكدانـــه وهی مـــرۆڤ ھه یـــه،

چیه؟ مهسه لهیهخاوهن زلھزك، وهك ئهمریكا -بهخۆیهتـــی، تایبه ت ئه جنـــدایبـــت لهكنـــدهر به رژه وه نـــدییارمهتیو لهوندهریه،ھهر ئهمریكابهبـــی دهیان ســـه ربازی كۆمه كیده وهتانكی ده دات به دۆالر ملیـــارلـــ نادیموكراتـــی، دیكتاتـــۆری وبهشوهی لهھهمان كاتیشدا سانهنمونه راپۆرت نوســـین، ھهر بـــۆره خنهیان مـــرۆڤ، مافی له بوارییا ئهم شـــته لـــ دهگرت، كهواتهالی كوردستانی تهنیا ھهر دیاردهیه،لهباشور كورد دهســـه تی خۆمانو

ناگرتهوه.چیه ؟ كوردی میدیای له ئوه رهخنهی *

كوردی ئستا میدیای لهوانهیه تا -تا بواری بۆ نهڕه خسابت ئهوهندهھهنگاوان بنت، كورد بهدی مرۆڤیئهمه پرسكه تهنیا راگهیاندنو دیارهئهو ناگرتـــهوه، میدیای كـــوردیلهت دابهشبوون و سیاســـیو ره وشهكه كوردو نیشتمانهكهی لهتبونهیتیكهوتوون،بمانهوێونهمانهوێ،

بهســـهر خۆیان تهواوی كاریگهرییبواریراگهیاندنومیدیایكوردیشهوهئهو ھهموو لهجیاتی ھهیه. خۆزگهبوكـــراوهو گۆڤـــارو رۆژنامـــهوئاســـمانیو تهلهفزیۆنیو وه شانهئهوان چارهگكی نائاســـمانییانه،ســـهربهخۆو به رچاوو باشو به م

كوردستانییانهمانھهبووایه.دهوهت، به ملیۆن كهسه بوو دوو * كۆســـۆڤۆدهوهت به نهیتوانیوه بۆ ئستا تا ئهی كورددهبینی؟ لهچیدا لهمپهرهكان تۆ دهستبنت،

رووی بـــهرهو پرســـیاره - با ئهوبه بكرتهوه، كورد ســـهركردهكانیخهكی باشوور، ئهوانهی تایبهتیشقهت نهیان كۆسۆڤۆو ربه رهكانیانبین بهشك دهمانهوێ ئمه وتووه،سهركردهی یهكهمین سربستان، لهپارچه دوای كۆسۆڤۆ، ئهلبانهكانیجاران، یۆگســـالڤیای پارچهبوونیبوو تا رۆگۆڤا ئیبراھیـــم كه ناویوازی لهداوای سهربهخۆیی مردنیشیســـهركردهكانی نهھنا، كۆســـۆڤالهنو به تـــازه الی خۆمـــان، تازهدنیا پهرلهمانو لهبهرچاوی ھهموولهقه هم یهك پله بهعراقی خۆیانكۆسۆڤۆ بارودۆخی راســـته ده دهن.جودایـــه، كوردســـتان ھی له گه ڵئهوه فری كۆســـۆڤۆ خهكی به مخۆمان سربین و ئمه نهكراون بن

دهزانین. بهدانیشتوانیسربستانفریاد به ھهشـــت و وه ك بۆچی كورد * گهنجی

دهكات؟. ئهوروپا سهیری رهسله جۆرك كورد توشـــی - گهنجیلهم بوارهدا دیاره ھیوایی بووه ، بتاوان ب كوردی ئیدارهی دهسه ت وبارودۆخی كاتیشـــدا لهھهمان نین،بابهتی ژیان و رهوشـــی كوردستانوگرانیو خزمهتگـــوزاریو نه بونـــیوهك ده كرێ چاولكهریش ھهروهھا

بكرێ. درژ بۆ پهنجهیان ھۆكارده كات، خۆشحاڵ ئوه ئهوهی كوردستان له *

چیه؟ دهكات دتهنگتان یانخۆشـــحاڵ دهكات، مـــن - ئه وهیوردهی ورده به رزبونـــهوهیرۆهكانی الی نه تهوهییه ھه ســـتیئاســـۆی فراوانبوونی میللهتهكهموكوردســـتانه، خهكی بیركردنهوهیئهمه راســـته گشتی. به شوهیه كینییه، مرۆڤیش بهدی له سهداســـهدبهڕوهیه، بهمگرنگئهوهیه شتهكهكـــه تریـــش ھهن ھه به ت شـــتیچهند لهم نییه مه رج كه دخۆشكهرنبهھه موویان ئاماژه بتوانین دهدادخۆشنه كهرهكانیش شـــته بكه ین،كوردی، ئیدارهی لهگهنده ی بریتینعراق، له كوردستان مارهكردنهوهیبگانهكان كۆمپانیـــا كاریگه ریـــیكوردستان ناوخۆیی به ســـهرباریرهواج روهوهوه ، له ھهنـــدێالی بیانیـــهكان شـــته په یداكردنیھهن. تریش زۆری بهداخهوه كوردو

نیشانداوە من برامبر تایبتی رزكی بینیوە منی ك ھرجارەی ئۆجالن كوردی: مهھاباد

كۆیی ئمین محمد ھوشیار و:عوســـمانی "حریم"لدەوتـــیشونكیتایبتبژنانككنزەكشڕ بدیلگیراوەكانی ژن كۆیلو ویان سوتان تالرەكانی و لكۆشكلخۆدەگرێ، ئمیرەكان كۆشی لخزمتچییكان ژن و لوان جگ كبشی ناو تبچ نبوو بۆی كسیترب شـــب ئو حریم، لبرئوەدیكی بشـــكانی لگڵ براوردشـــتكی ردەمو ســـئ كۆمگای

شاراوەبوو. و نھنیبیرەوەرییـــ ئـــم نووســـریرەبـــع شـــازادەیكی كچـــبناوی"میصباح"كچی"شریفعلیزەید"ك بتیرەی"ئال حیدەر"سرســـر دەگڕنوە ب رەچـــكباپیرانی و باب پیامبر، بنمایمیرنشینی فرمانەوای پشتاوپشتبم بۆمابۆوە، مگلیان شـــاریبرژەوەنـــدی دەوتی عوســـمایكـــ رنوومایـــی وای بباشـــزانیمیســـر"محمد فرمانەوای بداتسربازی ھرشی بۆئوەی علی"ســـر"حیجاز"ئنجامبداو بـــۆ فرمانەوای بنمای"ھاشمی"بۆئو و دابن ئوان لشونی ككمبچاو بۆئوەی بقۆزنوە، ھشسامانی"ئال بسر دەست چنۆكیپگو لبر بـــم زەید"دابگرن،ئو و كۆمیتی ئایینـــی پاییعوســـمانی" بنمای"ســـوتانیبۆ"ئســـتانبۆل" دەیانگوازتـــوەعوســـمانی دەوتـــی پایتختـــیئوشـــارە شـــونی و لجوانترینتالر و كۆشك ،ی"ملوجشـــ"كو پدەبخشـــی و پلـــو پاییـــانراوژیان سیاســـی لزۆر كشـــیوەردەگرێ، بیروڕایـــان پـــدەكاولئاستی ژیانی و گوزەرانیان ژیاندابووە، عوســـمانی سوتانكانی دەیخونییوە، بیرەوەیی لو كیكمی شـــڕی ب ھگیرســـانیجیھانی"ھاشمییكان"پشـــتگیریدەوتی بۆی كرد. ئینگلیزەكانیانبفرمانی و دەب ناچار عوسمانی

"سدریئعزەم""لئاستیسرۆكیب ركوت ك"ســـتایئ حكومتیلی دەبدعموەیمحنویش لئو دووبـــارە فرمانەوای مككیانشـــریف"علی دەگڕنتوەو بۆ تمیصباح"دەب" حیدەر"باوكـــیمافی ك ،ككـــم ل فرمانـــەوابم ئایا بوو، بنماكی رەوایبشكانی ل ك دەگات، ئاوات بوبیرەوەریی بۆت رووندەبتوە، ئوحیـــدەر شـــازادە"میصباح"علیباوككـــی و ئینگلیـــز لدایككـــیككم شـــریفكانی ل ك ئمیرخۆی سردەمی رۆشنبیركی ،دەبو كۆشك ل حریم لبشی بووەوئستانبۆل ل بنماكی تالریو بـــوردی زۆر لدایكبـــووە،راستگۆیان و جوان بشـــوازكیژیانی و حریم نھنییكانی باسیدەكا، رابواردنیان شوەی رۆژانوئابووری و سیاسی لڕووداوی جگدوایی لســـانی ك و كۆمیتیسدەینۆزدەھم و سرەتایسدەیدەوتی كـــ روویداوە، بیســـتمدەستی ردەمس لو عوسمانیعرەبییكان تییـــویالی بســـردیكـــی زۆری پانتاییكـــی و نتوەو ھبـــووە، دیك وتانـــیتدەو ئو نـــاو كمایتییكانیزۆر لباروودۆخكی تورك، ل جگستمی و بردۆتسر ژیانیان خراپ

لكراوە. زۆریانپادشاكانی لمژوویسوتانكانوشونی حریم عوسمانی، دەوتیپشـــلكردنی چوســـاندنوەوبووە، كچـــان و ژنـــان مافكانیرابواردن بۆ تنھا شب لو ئافرەتودامركاندنوەوتركردنیئارەزوویرەفتاری زۆرجاریش بووە، زایندیكراوە. لگڵ خراپیان و توندوتیژ

حریمیشریف علی بپچوانیو كۆیلـــ و كنیـــزەك ،وانـــئخســـنراو، پیاوی و خزمتچـــیئـــو ھمـــووی وەك ئندامكـــیبیك رزیان لگیراوەو یمابنك كچ كـــراوە، چاو ســـیرییان

پۆســـی كۆیل كـــوڕە نیزەك وپكھنـــاوەو ھاوســـرگیرییانپروەردە منداكانیان لـــ حریمرۆیان ،بووین كپیریش كـــراوەو

پكراوە. پرسیان ھبووەوشـــڕی پاش بیرەوەرییـــ ئـــو ئینگلیزی بزمانی جیھانی یكمیدەیس نیو ل زیاتر نووســـراوەو،شو بئ میسری ھیاللی دەزگایگۆڕیوەت حریـــم بـــ تایبتینووســـر عرەبی، ســـر زمانـــییادەوەرییكانی راســـتگۆیان زۆر شـــاینی ئوەی نووســـیوەتوە،و بیرەوەریییئكی دیكشبباسئینگلیزی لگۆڤاری"لیلیبـــت"ی،لندەن چاپكراوە، ١٩٥٩ ل ســـایئو لگڵ ئویش بباشزانی وامان

بشانبوبكینوە.ھاوســـری تدەب ئینگلیز كچكی

حیدەر شریف علی دووەمینیســـانی مانگـــی رۆژكـــی كچكی عســـر ســـای"١٩٠٢"دوایرەنگی بم جوان زۆر سوورو سپیل بدیدەكرا، گرژی ھبزڕگابوو وبۆنووسینگیسفیریبریتانیایاندەوتی پایتختی ل"ئستانبۆل"روكی ب برد، ســـفیر عوسمانیدەكردو كچكی ســـیری مۆنوەداناو نووســـینگكی لالیكـــیخانم"دن"ئگـــر ئـــی پیگـــوت:پرۆسی بستنی لســـر سووریعلی ئمیر لگڵ ھاوســـرگیری

ناتوانیـــن تگرە مئ حیـــدەر،دابنین، ئارەزووەكانـــت لپـــشب لمودوا كـــ بزانی دەب بم

ناژمردری. بریتانی ھاوتیھوەستیكی بریتانی سفیریبقســـكانیدایوەو درژەی كردوتۆ پتبم گوتی: خانـــم"دن" بـــاترســـناكت زۆر بیـــاری كاركـــیرزكی مـــن ئـــوە داوە، لگـــڵدەگرم، حیدەر علی ئمیر زۆریك شـــوازی بزانی دەب ئوە بمكاتك لھموو رۆژھت ل ژیان،نیی مئ گوزەرانی و وەك ژیـــاننریتی ئیسالمی، و بگورەی دابل"حریم"وەك ژیانت ھموو دەب

ببی. بسر گۆشگیركپیاوكی دن"كچـــی خانم"ئیزابیـــلچـــك لـــ بریتانـــی، شـــارەزاتوركی حكومتی لـــالی ك بوو،بھمنی زۆر خانم ئو كاریدەكرد.دانیشتبوو، سفیر لالی و ســـفتیدیار پـــوە راوكیكی ـــھیـــچ دداوەو ســـفیری وەمی و نبـــووداوەو كۆتاییم بیـــاری گوتی:"من."نیی دیك قسیكی ھیچ بواریئینگلیزە كچـــ ئو "راســـتییكیســـفیری كردبوو". لئمیر حزینماو ال ی دیكھیچ قس بریتانیاخواســـت، بۆ داوای بختـــوەریئمیری داھاتـــووی بووكی دواتـــرئو برەو ئویش بڕكردو عرەبیلچاوەڕی ك رۆیشت یگالیسك

خزمتچییكـــی و وەســـتابووبۆكردەوە. دەرگاكی خســـندراوھات خانم"دن" نیوكاتژمـــر دوایبرەو و ســـر ئایینـــی ئیســـالمل كگو ئمیر بارەگای ھاوینیزۆر شونكی ك"ملوجباغاتی"شبۆ تایبتی خانووكی دگیربـــوو،ماناكی "ملوجش" ئامادەكرابوو،لنزیك و دت سنوبر كۆشكی بئاھنگی مراســـیمی بوســـفۆرە،

ئنجامدرا. لپب ھاوسرگیریئمیرشریفعلی،خاتوو"دن"ی،كات دەناسی پش چندســـاك"ملوجبۆ"شـــ دەكرد بانگـــی كفری یكمی، ژنـــی تا كوڕەكیزۆرجاران بـــكات. ئینگلیزی زمانیك بســـواری ئسپ لدەكرد داوای

بچن. سیران بۆ بیكوەئـــو نیـــاری گورەتریـــنعلـــی ئمیـــر ھاوســـرگیریییئینگلیزە"ســـوتان و كچـــو ئـــل چونكـــ عبدولحمید"بـــوو،

بوو. بگومان زۆر ئینگلیزەكانكچ بیك ئو لگڵ رەتا كسدەگیشتن ودیدەنیاندەكرد، زۆرپیو لی قدەغكردبوو، دەبوو دگرانوەمی بتوندی علی شریف بمدایوەو عبدولحمیدی ســـوتاننیی بۆی كســـك ھیچ پیگـــوت:وەربدات، من لكاروباری دەســـتیكسر چووە دەســـتبج و دواترھاوسرگیری داوای خاتوو"دن"و الیلو ھر رازیبوو. ئویـــش لكردوئو روڕەسم ئنجامدرا، رۆژەوەیكچ خولكـــك ئو پاش چنـــدگۆڕدرا ل"دن"ەوە، ناوی ئینگلیزەدووەم شـــازادەو بووە بۆ"فاتیم"وژنیئمیرعلیحیدەركبخاوەنبووە فاتیم"ناسراو شكۆ"شـــازادەنوەی تیرەی گورەترین ئندامكیحدەر سردەمك پیامبر. علیعراق فرمانەوای بۆ پاوراوبوو

حیجاز. سوریاو ولموپـــش رگیریو ھاوســـئـــپشـــتر بووە، چونكن ھاووتایھیچشریفكلوبنمایكچكیخاسمن نخواستبوو، ئینگلیزی فرمانـــەوای شـــریفش ئـــو

.ب ككم داھاتووییكم بشی

عوسمانییوە دەوتی حریمی بشی ل عرەب شازادەیكی كچ یادەوەری

حیدەر علی شریفدن خاتوو

پیریدا لتمنیدی

كورباد

ھامه

زانستیدا لکۆینهوهیهکی له قوربانیانی کوردستان کیمیاوی لهسهر چهکی بایۆلۆژیهکانی کاریگهریه

بهرلین - کاکۆ عه بدولغهنیپزیشکی له کۆلیژی کورد قوتابیه کینهخۆشخانهیشاریتلهشاریبهرلینکاریگهریهبایۆلۆژیهکانیچه کیکیمیاییلهسه رقوربانیانیخهکیسیڤیلیکورددهکاته بابهتیلکۆینه وهیهکیزانستی

لهخوندنهکهیخۆیدا. ١٩٧٩ بووی (له دایک فوئاد نهوشیروانکهرکوک، لهسای١٩٩٧هوه،لهئهمانیاپزیشکیه کۆلژی قوتابی ئستا دهژی،بایه خی و گرنگی دهبارهی بهرلین) لهبۆمان وهھا بژاردوه ھهی بابهته ی ئهم

ھاتهئاخاوتن:به ئه و بابه ته بۆ ئمه ی کورد گرنگیکاره گرنگی تی تایبه به من بۆ و گشتیکورد.ھه ةبجه یه بۆ دۆژی ھه ساتیبه ناساندنی کوردی ده رگای بجه ه

به ی که کشه کردو ڕووی جیھاندا واته نھا کارمان نابت ئمه دنیا ناساند.لهڕگه ی نفال بجه یا ئه ه ھه ب وه ئهڕاگهیاندنهوهبهجیھانبناسنینوچاوهیا ڕوانبینوتانبهجینوسایدیدابننھه له کیمیاوی کی چه واقعدا نا.له ١٥ نزیکه ی و کارھنراوه به ه بجهگرنگ وتۆتهوه، لکه قوربانی زار ھهبزانین لهڕووی مرۆڤایهتیهوه ئهوهیهبکرێ". قوربانیانه ئه و بۆ پویسته چیبه چی دهزانی دهکهیت لکۆینهویه که ئهو تۆ *

دراوه؟ ھهه بجه خهلکی له چهکک جۆرهیه ککه س یه، جۆری چکه که ئه و - بی و ئه ی قه دهغکراوهکانی چکه لهواته بی ئهتومی، ئهی واته سی، و

واته کیمیاوی! بۆلۆجی، سیبوو؟ دروست ال بابهته ت ئهم بیرۆکه ی چۆن *

له له یادی ھههبجه که ئه مساڵ -به ئه مانی بوندستاگی خانه ی بالهرووت"ی "کالودیا خاتوو سهرپه رشتیمانی ئه وزی سه پارتی رۆکــی سه به چاوم یادهوه ریهدا لهو کرایهوه .باسهکانی کهوت. فرینگهر پۆفیسور لهسهرکارهساتیھههبجهوقوربانیانیو راکشام سهرنجی ئه وکارهساتهئاکامه سهر له بۆلکۆلینهوه ھانیدامجۆره و ئه بهکارھنانی خراپه کانی

تی. مرۆڤایه تهندروستی بۆ چهکهکیه ؟ فینگلهر *پرۆفیسۆر

نهمساویه، پۆفیسۆرکی فینگلهر -لهبواری تایبهتمهنده پزیشککیچهکی بهرکهوتووانی چــارهســهری

یارمهتیدانی بۆ تائستا ــراوی، ژه ھووتی چهندین جهنگ قوربانیانیچاکی ھهرلهبهر و ــهڕاوه گ دونیایارمهتیه ئــهو ــواری ب له کارایی و مرۆڤایهتیانهیچهندینخهتیجیھانی

بهخشراوه . پ نۆژداری و ئاشتی بۆھههبجه قوربانیانی بۆ چی پۆفیسۆره ئهم *

کردوه؟یهکهم و نهمساویه پۆفیسۆره ئهم -کارهساتهکهدا لهسهردهمی پزیشککهگهیاندۆته خۆی ئرانهوه لهڕگایو کیمیاوی چهکی بهرکه وتووانی الیقوربانیانهشی ئه م زۆری ژمارهیهکیوتـــی ــی ــان ــهک ــه خــۆشــخــان بـــۆ نمهبهستی بة گواستۆتهوه نهمسازۆر فینگلهر چاره سهرکردنیان.دکتۆرقویلهحاه تیئهوبهرکهوتووانهی بهمــاددهی داوه کۆلیوهتهوه،ھه ویقوربانیه که ئاشکرا بکات ژهھره ئهوبۆ کــراوه، بۆردومان پ کورده کانیکردووه مهبهسته سهفهری ئرانی ئهمکیمیاییه دانهیهک لهو بۆمبه لهوێ ورژمی ــهن الی له که نهتهقیوانهی بهکارھنرابووندۆزیوهتهوهو عراقهوهوتی بردۆته ژهھــرهکــهی به شکیو کــردوه بۆ پشکنینی لــهوێ نه مسا تاکو دۆزیــوهتــهوه ماددهکهی جۆری بۆ پویست چارهسهری ماددهی بتوانسهرهڕای بدۆزتهوه، بهرکهوتوهکانیئهم به رکهوتووی چهندین ــهوه ی ئبۆ نهمسا برد چهکهی له ھه هبجهوهھهندکی له وێ کردن، چارهسهر بۆ

پاش رهزامهندی ئهم ھاتووه مردوون،توکاری الشه کانی کاریان و کهسچ چه که ئهم بزانرێ تاکوو کــردوونله سهر ئۆرگانی کاریگهریه کی جۆرهباشتر تاکو دهھ ج مرۆڤ ھهناویبتوان یارمهتیبهرکهوتووانیتر بدات.ھهه بجه شاری قوربانیانهی لهو یهكموحهمهده کهیوان نــاوی گه نجکهو بووه سان دوانزه تهمهنی ئه وکاتهئهم چاره سهر، بۆ نهمسا ھناویهتهله و ٣٢ ساه تهمهنی ئستا گهنجه

زانکۆیه. قوتابی و ده ژی نهمساله رئه نجامك ده یشتونه ته چی ئیستا گه تا *

کردووتانه؟ ی کاره ولهخوندنه کهم. بابهته مبهشیکه م -ئهتكھه بابه لکرا داوامان قۆناغهدا لهمبژرینولکۆلینهوهیلهسهربکهین.پرۆفیسورک ده بوایه مهبهسته ئهم بۆبکات.ئهمهش که کاره سهرپهرشتیئاسان نهبوو چونکه بابهتهکه کارکی

کهمکئاۆزه.مامۆستای که پۆفیسور( شاده ) پاشانفارماکۆلۆژی( کۆلژی له پۆفسۆرهبوو گرنگ ال کارهکهی دهرمانسازی)

دا. رشتی کردنی سه رپه بریاریخۆگرتووه. له تهوهری س بابهتهکه م

(سارین تی تایبه به غازانه و ئه یهکهم:که تداته ماددهیه کی جۆره جی) سینف

مرۆڤ. شی ر له کاته سه ده کارو کتوپری نهخوشیهکی چی دووەم:خایهن درژ نهخۆشیهکی وچی کوشنده

دهکهوتهوه. ل موزمینی واتا

چهکه کیمیاییه ئهم ژهھری ئایا سیم:(دی سهر بکاته کار که ماددهیوایتیایهمرۆڤانه ئه م ی وه نه جنی ئهی) و ئنئه ته ندروستی ئایا داھاتووی ماون؟ ی

ب؟ ئه چۆن نهوانه وزۆر وه منه الی به تــهوهره س ئمکارمه یــا پزیشکك ک وه گرنگنر ی گه وه ئه ندروستی بۆ ندکی تهو ئه کی خه له کك یه و ھات رۆژێھاتوون چهکه ئهو دووچاری ناوچانه ینه یان عیاده چاره سهرکردن روو له بۆباری ئاسانی به بکهن خۆشخانهکاننهخۆشیهکهیان کردنی دهسنیشانبهرکهوتنیچهکی حاه تی واته بزانرێ.دیاری نهخۆشیهکی ببته کیمیاییمانگی خهریکی بابهته کهم ئستا کراو.بھنم. پ کۆتایی دهب ئه مساڵ دهیکه بکهمه وه ڕوون ئــهوهش ده مــهوێبه کوردستان بۆمبارانکردنی مهسهلهیپشووی الیهن رژمی له کیمیایی چهکیڕاستیهکی حاشا بووهته عراق ئستا. له پهرتووکی ھهنهگر، بۆ نموونهقوتابیانی فاڕماکۆلۆجیچاپی٢٠٠٦ بۆله ٣٨ کاپیتهلی پزشکی کۆلژیباسی که ژهھردا بهشی ٤٥٤ له الپهڕهکردنی بۆمباران ده کات کیمیایی چهکیڕژمی پشووی دهستی به کوردستاندهھنته وه. نموونهیهک وهک عراقستاندارتی رتووکی په رتووکه، په م ئهقۆتابیانی خوندنی ماددهی مانیه ئهزانکۆکانی لــه پزشکیه کۆلژی

ئهمانیا.

برادهری عهبدولی کورد بیرکراوی له پهیکهرتاشی ھونهرمهندیبنهمایكی له زاینی ھهتاوی١٩٣٧ سای١٣١٧ھهروهك زۆربهی بووه. لهدایك سهقز ھهژاری شاریفرگهیهکی بهب کاته ئهو کوردستانی منانیدیــوار لهسهر دهر و ودهشــت له کــۆن ھــونــه ریشوه قــوڕ کـــردووه به چیلکه نه خشی ــه رز به ئئهوکاته ھهر کردووه دروست بهرجهسته کراوهکانیخۆی دهرکــهوتــوه،ھــهروهك ھونهرمهند به ھره یله قوڕ دهکشا یان ونهیهکم ده کات :کاتک باسیزۆر و بهرم دهور منانی دهکرد دروست شوهیهکمو تهشویقیان سهرسام دهبوون، ھانیان دهدام پیتر مناهکانی تایبهت بهرامبهر بهچاوکی دهکردمبوونه ھاندهرم گهورهترین ئهوانه دهکردم، سهیریان

بده م. ھونهری کاری به ئیدامه ئهوهی بۆباپیر فرھاد - حیدەری ئاسۆ ئا:و بووى سودمهند قوتابخانه ڕگای له تاچهند *

وهرگرتووه؟. چۆن په یکهرتاشیت ھونهری وانهیفرگهیهکی ھیچ نه و لة قوتابخانه نه -وهرنهگرتووه، ھونهریم وانهی ھونهریبه داوه ھــهوــم خــۆم تهنھا بــه مــن ھونهرمهنده ھونهری ــاری ک بینینیلهبواری ڕوسییه کان و ئیتالیایه کانتایبهت به تر لهالیهکی پهیکهرتاشینکه مژوویین بۆماوهی شوانهی ئهو سودم زۆرترین ــهوهو دهدۆزران له ئرانئهوه ش لهگهڵ بهم وهرگرتوون، لھهم وچ ببم خۆم ھهر من داوه ھهومیان السایی کاریگهری له دوور ئهوه بم

ھونهرمهندانیتر.سهقز بووم له تهمهنی ١٣ و ١٤سای لهل پهیکهری بکم بۆرهك چوم جارکیانکابرایبۆره كفرۆش گوتی دروست بکهم.پهیکهری گوتم دا لهوهم منیش چیته بۆحهڕامه ئهوه گوتی: دهکهم، دروست پبکهیتهوه، بۆ زیندووی دونیا لهو دهببۆی نارد باوکم نه ما چارهم نافرۆشم پتئه گهر نهبوه من ھاندهرم بۆیه من کیم،کاته لهو ھهر بوام ئیراده ب و الواز

دهھنا وازم دهبووم و تهسلیمڕیگای له بکهی که ھهست ھونهریت کاری یهکهم *

بوو؟ چی ناسرابوویت ئهوهوهبووم لهشاری الویدا بیرمه له ھهڕهتی -کرد دروســت ئاسککم پهیکه ری سه قزکارهم ئهم ڕاکشا خهکی سهرنجی زۆرقالب به ب گهچ لهسهر داتاشی یهکسهر

ناسرام. له وهوه زیاتر کردنتاران شــاری کــرده ڕووم من له دواییله و دهکرد گهچکاریم ژیان، بژوی بۆباهخانهوکۆشکانه یکارمانتدادهکرد،نهخشانهی کاره کهم ھهموو ئهو خاوهنو سوچ تاقهکانهوه ڕازاندنهوهی به سهرمن، ئهستۆی دهخسته سهرئاگردانه کانھهر ونهکانیش و چوارچوه دواجار لهدهدام، ھانی بۆیه زۆر دهدا ئهنجامم خۆمکۆنانهی( بۆماوه ئهو ژیان بژوی بۆ ھهرمژوویان دهکرد دهریان گه وه لهژر أثار)دوهرانــی و ئیسالم دوای و پش بۆ

سهفهوییهکانومهغۆلییهکاندهگهڕایهوهچه ند دهکرد دهرییان پارچه به جار زۆرمنیان تهسلیمی دهبوو کهم پارچهیهکیبلکنمهوه بهیهکهوهیان دووباره دهکردئهو بکه م، دروست نادیارهکان پارچه وبکهمه کاریسیرامیکی ڕوو وایکرد کارانهخۆم ھه ر بۆ شوشهکردنیش ڕه نگ و ودهدا که ئهوکاته له تهواویتاران ئهنجاممبووی وون پارچهکانی نهیدهتوانی کهسھــهروهك خۆی دووبــاره ئه و ئاسارانهکهس دا ئهنجام له بکاتهوه. دروســت ل بهشکی نهیدهزانی نهدهبرد پ پهیکراوه تهوه دووباره بۆی دروست و نهماوهنهیان فرۆشه کان ئهنتیک تاڕادهیهكچاک بۆ خۆیان بۆ که دهناسییهوه ئهوکارانهم من دهھنا، بۆمنیان کردنهوهژیان بژوی کردنی دابن بۆ ھهمووی

کردووه.کارانهی ئه و لهو ونه ی زۆر وتنه شایانیدای دووبــاره که پاراستوه خۆی الی

کردونهتهوه. چاکی یان دهڕشتنهوهپهیکهر کاری درژ ماوه یهکی تاران لهسازیئه نجامداوه،لهبهرسهرنجڕاکشیخهکانک ئهوکاته ھهر زۆری کارهکانیــهوه ی ــدن ڕازان و ھــونــهری به ھای بۆ

داوایانکردووه. ماه کانیان باهخانهوبۆ ھونهر و فهرھهنگ وه زارهتـــی له و نــرخ و ھونه ریی ھه سهنگاندنیمهیدانهکان پهیکهرانهی لهسهر تچووییفهرمی به کردوه داوهتیان دهنا دایان

حسابیان بۆ کردوه،برادهری عه بدوی ھونه ری ژیانی باسی لهدرژه ی

وتی:دوای گهڕانهوهم لهسهرهتای حهفتاکانکارم یهکهم سه قز شــاری بۆ له تارانفریشتهی دواتریش و ھهۆ پهیکهری پهیکهری که کردن دروستم بوو ئازادیمه یدانهی لهو درهنگ ساالنکی تا ھهۆئساش تا مابوو، سهقز شــاری ناوھهۆ پهیکهری بهناوی ھهر مهیدانه ئهوبدات پ ڕگه م تهمهن ئهگهر ناوده برتدوای تر جارکی خهونهکانمه له یهکککۆبۆتهوه زۆر الم ئه زمونهی ھهموو ئهوبهقایمتروڕکترلهومهیدانهپاشنهمانی

بکهمهوه!! دروست ھهۆ پهیکهری ڕژیمو کۆمهه کــاری تاچهند پرسیارک لــه وهمــی

وتی: کردوه ھونهری رکخراویچۆن که من بووه کشهم ژیانما له منئهم کاریگهری بمنمهوه وا ھهر ھهمبهسهرمهوه ئایدلۆژیا ئهو و فهلسهفهڕۆژانهم ژیانی بژوی لهگهڵ نهبت،منهوه بهالی گوتم ئهوانهی بووه کشهمڕگهیان بۆیه ھهر بــووه گرینگ زۆربده م ئهنجام بهکۆمهڵ کاری نهداوم پئهوهندهم ھهر بووه کشهیهک ئهوهشیانھه ر کاتیشم کــردوومــه که ــراوه ک پ

بووه. بهدهستهوه ئهوهندهعهبدوی ھونه رمهند دیارهکانی کاره

برادهریئهمانی ناسراوی کهسایهتی پهیکهری •له د پ س بارهگای له براندت ویلی

ئهمانیادانراوه.درژ سانکی بۆ که ھهۆ پهیکهری •دانرابوو سه قز شاری ھه ۆی مهیدانی لهئیسالمی شۆڕشی ھاتنی دوای بــهم

؟ ڕوخاندیانسهقز شاری ئازادی له پارکی فریشتهی •ئیسالمی شۆڕشی ھاتنی دوای بوو دانرا

ڕوخاندیانحزبی الی موحهمهد قازی په یکه ری •

دیموکراتهبۆ کردووه دیاری پشمهرگه پهیکهری •

سورداش له بهڕیز مام جهاللھونهرمهنده الی گۆرگی مهکسیم •

دانیشگایهکی له ھلباخ ڤیلی پهیکهری •ھایدلبرگ ئهمانیا

الی خــانــی ئــهحــمــهدی • پــه یــکــه ریھونهرمهنده

کهری له گهڵ مرۆڤ کشهی پهیکهری •بهستهزمانالیھونهرمهنده

ھونهرمهنده دایک الی پهیکهری •ھونهرمهنده الی ئهسپ سوار •

پهیکه ری ڕاکشی بهدواوچونوسهرنج لهکاریھونهرمهند له سوار ئهسپنهبوونی

وتی: براده ری کوردستان ھهرمیھهولر له بکهن داوا ئهگهر ئامادهم منسوار ئهسپ پهیکهری ١٠ مهتر بهرزی به

بدهم. ئهنجامسهر ھاتنه و ڕژمی شا ڕوخانی دوایڕوی ھونهرمهند ئیسالمی ڕژمی کایهیپشمهرگهکانی لهگهڵ و شاخ کردۆتهھهر بووه، بهردهوام تکۆشانی دموکراتنهخشه ھونهری کاری کۆمهک لهشاخسندوقی گوله و کارتۆن کیشانی لهسهرالی ئستاش تا که داوه ئهنجام تۆپهکان

خۆیپاراستویه تیبــرادهری بهتواناکانی لهکاره یه ککبهجۆرکیتهواوجیاوازله ھونهرمهندانیئه و دهگهیهن بهئهنجام کارهکانی تربه دادهتاشت بهستراو بۆرهکی یهکسهرپارچهی بهش و به ش به ج بهب ڕوتیھه ه ب دهکات دروست له یه ک دوورگهورهیی و بچوک ئهندازه ی له کردندهکاتهوه مۆنتاجیان لهدواجار پارچهکانبۆچوونی به بهر، ئهوه ش ده کاته جلیانپ دهست سهرهتای ڕهنگدانهوهی منکردنی ھونهریبووه ھهروهکخۆی باسیبۆماوهکان کردنی تهرمیم) بۆ( کردین بۆتا ــردوه ک ــاران دهستی پ ت (آثــار)لــهڕچکه بهردهوام ھهر بهھهمان ئستاش

دهکات. کارجیاوازهی کارکردنه جۆره ئه و لهمیانیئهزمونانهم ئــهو من ــی: وت ـــرادهری بحهز بووه گه ه ال ژیان درژایی به بهداخهوه به ل ،گ ژر بیبهمه ناکهمفهراھهم نهبوه بتوانم تائستا ھهکم بۆ

تر. ھونهرمهندانی بۆ بیگوازمهوهل مائاوایی پش برادهری وتهی عهبدوی له دوا

وتی: کردنیو ھونهرمهند نابتلهگهڵخۆیی وھونهر

بکات. درۆ خهکیشتهواوی ڕۆژک دهبینم، بهوهوه خهو منئهم شارکی بتو لهھه ر ئازاد کوردستان

دابنم. ل پهیکهرکی وته

ئهمانی ناسراوهکانی ھونهرمهنده

بوش فيلھيلمتایبهت جۆرکی داھنهری بۆش فیلھلم ھونهرمه ندگاتهجاری کاریکاتۆری لهگهڵ ھۆنراوهی ونهی لهخۆی بۆ که ھه ر میللییهکان له چیرۆکه وه رگیـــراو

کردۆتهوه. کۆیونهکشوشاعیره له ڕۆژئاوایھانۆڤهرسای ئهمھهر قه رهباغ، خزانکی لهناو بووه ١٨٣٢ لهدایكقهشه که خای الی ردراوهتن مناییهوه له بۆیهمیکانیك کرکاریکـــی ژیانی بووه ، لهســـهرهتایخوندکارکی به ببت توانی ساڵ چوار پاش بووه،داوی دوسلدۆرف، شـــاری له ھونهر ئه کادیمیایله ھۆله ندا، پاشایی ئهکادیمیای چوه بۆ ساکنـــاو بۆ گهڕاوهتهوه بـــم به ھـــۆی نهخۆشـــیقهرباغی کهشی له ناو بوش فیلھلم خزانهکهی،ئهفسانهییهکانی چیرۆکه زۆرترین توانی خزانیداکۆبکاتهوه و مابۆوه زارهکیهوه بهسهر ئهوکاته تاھهتای تـــا بکات زیاد ونـــه ی کاریکاتۆری بـــۆ(پـــهڕه ڕۆژنامهی لـــه تۆماریـــان بـــکات، کاریشاعیر، و کاریکاتۆریست وهك کردووه فیوهکان)ناوی لهژر ١٩٦٥ چاپکرد ســـای له کتبی یه کهمکتبه زیاتر ئه و به دهرچوونی مۆریتس) و (ماکس١٨٨٤ دوا سای لهوکاتهوه تا بوبۆوه، ناوبانگیپچان، بهب کیلکس) (ونه کش نـــاوی به کتبی ١٨٩٨ سای بهچاپگهیاندوه،له کتبانهی ئهمجۆره ١٩٠٨ له ســـا بهچاپگهیاند. ھۆنراوهی کۆمهك

کۆچی دوایی کرد. ١٩٢٧ ســـای له بوش فیلھلم ھونهری ھه وادارانیپارزگاری پنـــاوی له دامه زراند کۆمه هیهکیـــانو ئهدهبییهکانی، ھونه ریـــی بۆمـــاوه کـــردن لهدهزگا چاودـــری ژـــر بیخهنـــه توانیـــان بهھۆی جیھانی دووهم له شـــهڕی ڕۆشنبیریهکان،مۆزهخانهکه ھانۆڤه ر شـــاری زۆرینهی ڕووخانیھهر ئـــهوه ش کهوت، لهگهڵ بهر زۆری زیانکـــیله دوور شونکی بۆ ھونهرمهند کارهکانی توانرادوایتهواوبوونی بگوازنهوه، فۆکهکان بۆمببارانیکاره بکرتهوهو چاك مۆزه خانهکه دووباره شـــهڕتری ھونه رمهندانی له زۆر لهگـــهڵ ھونهرییهکانیئستا بدرت، پیشـــان تیایا گرافیك و ونهکشفیلھلـــم تایبهتبه لـــه و مۆزهخانه یه بهشـــیکیو ١٢٠٠ ونهی ٣٣٥ تابلۆی ڕۆنی کـــهو بوش ھهیهو تایبهتی بهدهست نامهی و سهدان کاریکاتۆرینیشانی کردوه تدا ونهی ھۆنراوهو خۆی، خهتی

میوانانی دهدرت.به نرخهکانی له وته ھهندكسروشتییه . بهھرهیهکی دهبهنگیش -

و بکات،زیرهك زیانبهخش دادت کاری کهسك ھهموو بهبیری -کردار. نایکاته کهسه یه ئهو دانا

خۆشهویســــتیمان کاتانهیه که ئهو ژیانمان - کــــۆی کاتهکانــــیکردووه.

له سورماوه سه رم بهم من سهمهرةية، و سهیر دونیایه ئهو -سهرسامن. پ زۆر ئهوهش لهگهڵ وانهی

چیرۆککی زنجیره پاهوانانی - مۆریتس و ماکس

رەوەند ئا:پردکه وهك ســـاوایان ی باخچـــهخانهوادهوقوتابخانه، لـــه نـــوانمنـــداڵپهیوهنـــدی لـــه م ڕگایهوهلـــه خزانی دوور کهســـانی له گه ڵله باخچهی ده کات. خۆی دروســـتزیرهکی بیـــرو به پـــهره ســـاوایانده درێ،ھه روهھـــا ھانیان منـــدانلهگهڵ مندای که پهیوهنـــدی ده دهنت یهکتریش و له بکه ن دروست تربده ن،تا یهکتریش یارمهتی و بگهنئارهزوویان حهزو پهڕی ئهو بتواننبیانیانهی منداه ئهو دهڕببن.٩٨٪پویســـتیان ده ژین ئهمانیا که لهفربوونی بـــۆ یه ھه بـــه یارمهتییارمه روهھـــا ئهمانی،ھه زمانـــیزمانی لـــه وهی ئه بۆ تی ده درـــنساوایان باخچهی بن. ڕهوان دایکیشکه چهند خاک بهنـــده له ســـهرپهروهرده دهکرن، ســـهری له منداڵلهم چاکی دهســـت له جوالنـــهوهوو پهروهردهی منداڵ توانـــای بواره داتواناکانیان به ھزکردنی روهھا ھهبهجوولهی بهدیاردهکهون،که بتوانن

و پهره بکهن ھز به لهشیان خۆیانبنن. ھرهکانیان به بهوکهتیره کارتۆن به کارکردن

دونیای ناو دهچته منداڵ بوارهدا لهمکه رهســـتهیهك چه ند به که داھنـــانوکهتیـــره که وه ك کاغهزوکارتـــۆنکهســـایهتی دن،دهتوانی به کاریانو شـــوانهی که ئه له ناو منداه ئه و

بهدی دهکرێ دروستی دهکاتننیگارکشان

بـــۆ منداڵ،تا زۆرگرنگه ره ســـمکردنبـــه حهزی پهره بواره لهم بتوانـــرێبتوانرێ بهھۆیـــهوه که بدرێ منـــداڵ

گهشهی پبدرێ. خهیای منداڵکردن) (یاری گۆڕهپانه کان بۆ منداڵ دهرچوونیدڵ و گرنگ ھۆکارکـــی یاری کـــردنمنداڵ ن.ده بـــمندا خۆشـــکهره بۆببرته شونه و ببرته گۆڕهپانهکاندارســـتان..تا وهك سروشـــتیهکاننھنیهکانی له شارهزایان منداهکان

.ب ھه سروشتساوایان باخچهی لهناو ئاژهڵ

بچوکی ئاژهی ساوایان باخچهی لهبۆیان منداـــهکان مای تدایه.تـــا

وت س وکه ھه چۆن به خس وفربنو، بچوکانه بکهن ئاژهه ئةم گهڵ لهبن بهرپرســـیارهتی و بایهخدان فریئاژهنه. ئهم کردنی ئاگادار ڕگای لهچۆن له دوا رۆژ ھروهھا فر دهکرن

بکهن. ئاژهڵ لهگهڵ وکهوت ھسساوایان باخچهی له خواردن

ژهمی له منداڵ فربکرێ که پویســـتهروه ھا خـــۆی خـــواردن بخوات.ھـــهسهوزه بخواتن میوهو فربکرێ زیاتربۆ له که به ســـودن خواردنانهی ئه ودهوری کردن به مرۆڤ،وه ئاماژه شیدوور بکرێ منداڵ گرنگی خواردنهوةوزیانمهنده،وهك که خواردنانهی لھوشـــهکری زۆر که ئه و خواردنانـــه ی

تدایه.که فرکـــهرو چهند بنه مایهکه ئه مـــهساوایهکانی باخچه له مامۆســـتاکاندهکه ن.کـــه پهیـــهوی ئه مانیـــاســـهرکهوتوه. زۆر سیســـتهمکیکوردســـتانیش له که به وئاواتهیـــنکاری و وهربگیرێ شوازانه له م سوودســـاوایان باخچهی پ بکرێ،چونکه

پهروهرده بهردی بناغهیه بۆ یهکهم

ساوایانی ئهمانیا باخچهی له منداڵ بنماکانی پهروهردهی

ل رەوەند، پیرۆزبایی كارای ســـتافی و بدرخان بوكردنوەی و چاپ دەزگای بناوینو چوون ببۆنی دەكین، (گۆنا جاف) (عبدولغنی كاكۆ)و رۆژنامنووس نووسرو

بگوزەرنن. ژیان شادی خۆشی و ب دەخوازین ھر نووە. ژیانكی

رەوەنـدزایینی ٢٠٠٨/٨/٨ی ھینی ،١١ - ١٠١ ژمارە

كوردی- رۆشنبیری ناوەندی ،گشتیی رووناكبیریی بوكراوەیكیدەریدەكات بدرخان دەزگای ھاوكاری ب مانھایم ل ئمانی

dasteinusin@gmail.com

افج

ۆناوگ

اكۆیك

غندول

عبئاد

فووان

شیرنو

باپیر فرھاد و برادەری عبدولی

نیخا

دیم

حیئ

كرپی

برایم سید پشەوی عرەبییوە: ل وەرگانی سۆلیڤان، مارگرت نووسینی:گشت ك بو دەكاتوە، دەنگوباســــكان ھواڵ ئاژانســــكانی ھواڵ: ئاژانســـكانیبۆ یان ،ب خۆ راستو دەھنن، جا بۆ بوكردنوەی بكاری راگیاندن ھۆیكانیبۆ نمون لوانی نووسری بۆ راپۆرت ھواڵ. ب و ھزر ل بیر وەرگرتنی ھندێئاژانسكانی بناوبانگترین ل ز دەبینھب ھواكی ئوەی دوای رۆژنامیكبناوبانگترین .یھ ناوخۆیی بكا، كــــ بایخی ھواك ووتارە داوای ھواڵ،

فڕەنسا. ھوای ئاژانسی و و رۆیترز ئاسیوشیتدپرس ھوایش: ئاژانسیگرنگی ك دان، گۆڤاران ئو نــــوان ل رۆژنامكان وەك گۆڤارەكانیش گۆڤـــارەكان:و ئابووری لسم نمون بۆ ك پسپۆڕ، زۆر چاپمنی و گشتی ھوای ب دەدەنیھ تریان زۆر كاتكی گۆڤارەكاندا ل نووسران دادەپۆشن. دەرەكییكان كاروباریب راپۆرتكانیانبدەنبشوەیكی شوەیگكان،بۆ ئریرۆژنامیامنچاوپلبۆ ساك ماوەی بۆ پالن ك ،یھ رۆژژمری نووســــرانیان گۆڤارەكان قوولتر.بككن بۆ زۆر وانئ دەدرێ. ئنجــــام تدا ك داپۆشــــینی ،دادەن تانو بابئھزرە پرەپدانی بۆ دی، و نوســــینگ پوەندییكانی گشتی میرییكان نووسینگ

.گۆڤارەك تایبتییكانی تباب دەربارەی رۆژنامنووسی، ھواكانیدەكن. پشكش ھمجۆر برنامی كۆم تلفزیۆن و تلفزیۆن: رادیۆ و رادیۆبرنامینتوەیی یانناوخۆیییان ھرمیو ھوایراستوخۆ وئوبرنامانیو بگنامیی گفتوگــــۆو برنامكانی ھروەھــــا ،یھ گرنگی مرۆڤایتییــــانرۆژنامنووسییكان ركئ نووسری و تلفزیۆن و رادیۆ پیامنرانی چاپكوتن.پچوانی ب وەردەگرن. ھواكان ئاژانســــی رۆژنامو ل ھواكانیان بیرۆكئیســــتگ ل تایبتی ب تلفزیۆن، و رادیۆ پیامنرانی رۆژنامكان، پیامنریبۆ دیاریكراودا، ھۆیكشی بابتكی ل بن پسپۆڕ لوەی دا گشتگیرن بچووككانھمان ب ناتوانن تلفزیۆن پیامنرانی دەگڕتــــوە. ئرككانیان ھمجۆریلسم ھدەستن. پی رۆژنامكان پیامنرانی ك دابپۆشن، مسلیك قوولینییدیت ھۆیكی تلفزیۆن بگیكی كورت ھواڵ. چند ندەكر ئاۆزەكانیشھوانی، چیرۆك ئو رۆژنامنووسیییكان ركئ و نووســــرانی و پیامنرانھوای ھروەھا دواكاتكانی دەزانن. باشتری ب پشــــكش دەكرن ونوە ب ك

ترە. تنگ تلفزیۆنكانچۆن ھروەك .یاندنراگ ھۆی نوترین ئینترنت ھوای ئینترنـــت: ھواڵ لســـرشــــت، ھواكان بھمان دەبنوە، زوو بو ھواكان تلفزیۆن و لــــ رادیۆرگای ل نمون بۆ بودەبنوە. زوو دەكون بدیار ئینترنت تۆڕی سر ل كاتدوو دیالۆگ ل ئنجامدانی كارامیــــی بۆ رادیۆوە، بوار گفتوگۆیكانی رنامــــبل ھر ،یھ پوەندی ئلیكتۆنی ھوای چندین جۆری .ندەرەخســــ رووەوەئاڕاستكراوەنی ۆنلیكتئ و نامل ژوورەكانی چات، جگ تا گۆڤار رۆژنامو

.ماوەری ئامانججبۆی جیاجیا، راگیاندنی ھۆیكانــــی ھمجۆرەكانی دواكات كردنی ب ڕەچــــاورچاوی لسری ویستپ واتایی بو .ب دادپروەر دەب رۆژنامنووسی برپرسیخۆشتر راگیاندنی دیاریكراوی ھۆیكی كاتی دوا میشھ جیاجیاكان بكاو دواكاترۆژنامنووسییكان وەك كۆنگرە رووداوەكان كات كاتی ،دیك ھۆیكی ل نوێ،ك بوەیش ب كاتكان دیاریكردنی ویســــتپ دەكا. ھروەھا دەست نیشــــانگب برھمھنانی بۆ بــــھ كاتیان و دابپۆشــــن رووداوەكان بتوانن رادیۆكاران

ھواكانیان.بكك ب ئامۆژگاری پنج رۆژنامنووسی: نووسینگی ئامرەكانی

بكا، نووقم رۆژنامنووسی بەی نك بو بم ،بك دابین دابشكردن بۆ نووسراو كرستی زۆرترین *ھواكت نكا. چیرۆك بدی** راڤ پویستی، بە بلكو بو

.نبھ بكار دیتنییكان تیییارم *بكار دەستكردەكان مانگ تۆمارو ڤیدیۆ و كاستی دەكرێ، پیامكت تا گیاندنی چسپاندنی بۆ *

.نبھسرووتار نووسینی ب پیامكت الت. بۆ ب تا كم بك، چاوەڕوانی رۆژنامنووسی پشخری دەست *بشی ل .بك ئاڕاست تلفزیۆن نووسرانی رۆژنامو تۆڕەكانی دەســـتی لگڵ و بســـتنی كۆبونوە

بدوێ. لسریان رۆژنامكان ل وتاریش.نبھ ئینترنت *

قووڵ توانكی بانگوازی راستییكان: و راگیاندن بڤۆكی و رۆژنامگرییكان بانگوازەیان راگیاندن بڤۆكی بانگوازیراستییكانو بانگوازیراگیاندن، ئامادەكردنیپرۆس زۆربی دن بۆ پك كارەكییكان* درژە پشتین ھواكان، نیشــــاندانیجیاجیا، ووتانی ل ییانپیش ئامرە ئو لسر میری. رۆژنامنووسییكانیراگیاندنی ھواو پ ئویش ،یھ مبستیان ھمان دەنن، بم ناوی فرە

.و ژمارەكان راستی پشكشكردنی و راگیاندنی رووداو":دە جگری سرۆك كویل دان پشووی رۆژنامنووسی بیكویزی سكرتری دڤیدبۆ دەدا ھانت چونك باشــــن، دیسیپلینی ئامری رۆژنامنووســــییكان بانگوازەدیتنیان دەكی. گر بانگوازكی ئارەزووی برھمھنانــــی ئو چیرۆك ھوانینگئاست ووردی دەپك. زۆر ئوە ئامادە كرد، سادەیی رۆژنامنووسیت بروونی و

رۆژنامنووسی". بانگوازی ل بكیت لوەرگرتن** ل ھبۆ كرستیپوەندییرۆژنامنووسییكانی كراوە نریتانیبشوەیكیگشتی كۆكیانلسر پوەرو ئو

خوارەوەن: ئمانی سرەكیبانگوازەرۆژنامنووسییكان

برنامیك ب پوەندارانن و راستییی ئكورت رۆژنامنووسییكان، بانگوازەی. ببك الیان ئاڕاست بۆ راگیاندنی بایخی دەكی حز ك یان مســــلیك،شوازكییكگرتووپشكشدەكرێ.پوەریسرەكیبانگوازیرۆژنامنووسیش،

بگرێ. خۆ ل ھواكان ك ،وەیئشوازی ب رۆژنامنووســــی بانگوازی راســــتخۆ، ھوای راپۆرت ھاوتا لگڵل زانیاری گرنگترین و كی"یشپ " یكم بگی دەنوســــرێ. برەواژ پیامیدیدژبیكدا زنجیرەیكی ل دەكاو بربو زانیاری خــــوارەوە بگكانی خۆ دەگرێ.وندەك كمترە گرنگیان زانیاریانــــی ئو دەكا. دابین زتر درژەی ل گرنگیــــدا

.ككۆتایییپرسیارەكانی وەمی رۆژنامنووسی بانگوازی باش، ھواكی چیرۆك ھر وەكروودەدا چیی؟ كی بابتی ھواڵ دەداتوە. چۆن بۆچی و كی، لكوێ، چی، ،كچۆن دنن؟ گرنگی پك زانیارییكان روویدا؟ بۆچی یان روودەدا دا؟ل كوێ رووی یان

بن. دیار دەب یكم ل بگی گشتی وانئ دەبن؟ گرنگدەبكورتبن،بشوەیكبتواندرێ رستوبگكانلبانگوازیرۆژنامنووسیدابكرێ. یان راپۆرتنووسكوە نووســــرەوە ئركی الین ل پداچوونوەیان خراتدا كلشكانی روون یان نا درژەی كورتكان یان یڤپ زاراوەیی یان زمانی نابسیم و دووەم بگكانی م لب بھندرن، بكار لوەرگرتنكان دەتوانرێ .ب

بكرێ. بۆ سرچاوەكی ئاماژە ھمیشش و دەب دەكون، بدیاربریسكدار وەسفی ب ھواكان راپۆرت وەك ك رۆژنامنووسییكان، بانگوازەرۆژنامنووســــییوە لالین بۆ ئوەی ،دەبــــ گورەتریان ھلی دەنوســــرن،

بقۆزرنوە.ك ئوانی دەكا، پرەو داڕشـــتنك رۆژنامنووســـییكان بانگوازە ئمریكا یكگرتووەكانی تو ل

خوارەوەن:دەكان. لكدووری •

ل سرەوەی و ھگرێ كخراوەكر وناونیشانی ناو روونكان باشــــترە • الپڕەبكرێ. چاپ

ئینجك (٢,٥٤ لــــ بمتر نك الیكانیوە ل ھمــــوو • پراوــــزە پانــــكان -بۆ رۆژنامنووسان نووسرو ب رگادان خوندنوەو ئاسانكاری بۆ سانتیمتر)-

تۆمار بكن. سری ل ئوەی تبینییكانیان.دەب ڕەكالی پ یك لسر چاپكراوەك •

ســــرووی ل خوارەوەی زانیاریانی ئو ئاســــایی بانگوازی رۆژنامنووســــی:دایت بانگوازەكدا

نۆیم بشی

یادەوەری ئابى ٢٠٠٨/٨/٨ (١٠١)ی ژمارەكوردی ٢٧٠٨ی 21خرمانانی

جــــار ١٩٦١ حــــوت لســــای تنھــــاكرام، زیندانــــی و گیرام لســــریكگورەو جۆراوجۆری تۆمتی بچندینشــــتك ھر بچــــووك، وایلھاتبــــوولھولرروویدەدا،پشھمووكسكئینفرادییان ژووركی ل و دەگرت منیانمنیان دەكوتام،لبندیخانشبتنھابۆ تایبتییان حیســــابكی دەداو ئازارھموو بیانییك :بۆ نموون دەكردم،بۆماوەیكاتژمرك ھمووسجنكانیانخۆیان چاوی و دەست دەرەوە، نایدەھحوشكدا ل ماوەی ئو و دەشــــۆریمن وكاتئ بتنھا دەكرد، پیاسیانبستراوی بدەســــت خۆم لژوورەكیپاش دەرەوە. نامیاندەھن دەماموەوھموو دەبوو تواو رەككاتژم ئوەیئینجا ژوورەوە، دەبردەوە سجنكانیانل دەرەوەو نایــــدەھ بتنھا منیــــاندەشووشت چاوم و دەســــت حوشكداچۆن، بم دەگیاند، بئاو و دەســــتمبوو پۆلیسك ك ناوی"حمید وكاتئلگم "یھ ختی دوو ماوەو ئستاشدەســــتم ك ھتا دەكردم، بوو چاودریلپش حمید دەگیانــــد، بئاویــــشلســــر دەســــتی دەرگاك دەوەســــتاو

دادەنا. دەمانچكیشــــۆرین، چاو دەرەوەو ھاتن لدوایو پۆلیســــكان ژووری دەیبردم حمیدلھمووی دەبســــتایوە، لوێ منیسیرتر،ئوەبوو، ل وەرزیزستانبوبتانی من لندەگڕان سۆ ســــرماوپۆلیسكی شوان، جا دابدەم ب بخۆمئوارە ،كندیخانب ل ھبوو عارەبدەھنام، بۆ خواردنیــــان ك لماوە

نانكی و لگم دادەنیشــــت ئویشرەبع پۆلیس ئو دەخواردم، لگڵئشــــكگرتنی، نۆبتی بۆ ك دەچــــووبتانییكــــم و فرســــتم وەردەگــــرتئو ئینجا لسرمان، خۆمدادەدا بسرمن نانی لگڵ كــــ ئوارەكی رەبعوا بتانیم دەیبینی ك دەخوارد، شوانبسرخۆمداداداوە، بتانییكیدەگرتتاوەكو فدەدا، دووری شونكی بۆ وكتانییب ھســــام لخویش ئگرپــــ نگاتوە، دەســــتم ندۆزمــــوەوبســــرخۆمی دووبــــارە بیھنمــــوەوبچندین بمجۆرەو ئیتر دابدەمــــوە،ســــجنیش و ل شــــوە ئازاریان دەدام

لمدەكرد. غدریانك كۆتاییكیدا، ل جاركیش ھمووب نییو منیان لسر دەیانزانی ھیچمغدرگرتووە،ھیچیانلگمپندەكراوبۆی بریاندەدام. حاكــــم ب بیاركیلھولر ك شــــتك ھر وەكو گوتم:بر بمل پارتیان دادەھناو روویدەدا،منیــــان دەگرت، لھموو كســــكیشئاسان بوو، دیارو شونكم چونك ھملالیكی بازاڕ، ھم ھبوو لناو دوكانمپارتی ئاشكرای ئندامكی من دیكوەشپارتی ك لسای"١٩٦٠" چونك بووم،كرد پارتی ھولری لقی مۆتی داوایبووم یكك من ناوەندی، حكومتی للھولر. دامزرنرانی لقی پارتی ل

جار ١٩٦١ حوت لســــای بۆی تنھادەروونی زۆر، ئازاركــــی لگڵ گیرامشڕی بیاری ھشتا پارتی ئوكاتشندەكرد حزیشــــیان رانگیاندبــــوو،قرەباغی و شــــاخ خــــك بچ بــــۆكسانیان ئو تنھا دروســــتبكرت،فرمانی شاردا لناو ك شــــاخ دەبردەحزیان دەستگیركردنیان ھبوو، ئگینالوێ چیاو بچن بــــۆ خكی ندەكــــردتشكیالتی ھشــــتا چونك كۆ ببنوە،تنھا نكرابوو، بتواوی رگشــــمپلئارادا ھیچ دەنا ھبوو، شڕ ئگری

نبوو.جاركیان لو چندجارەی كــــ گیرام،زانیبووی ك من پارتــــی گیرانم ر لبدەرچووە، بۆ دەســــتگیركردنم فرمانیھشــــتا نمزانیبوو، بــــم من خــــۆمك برادەرانــــی پارتی ل جماعتــــكدەچن نبووم، لماــــوە من وكاتئفرمانی فازی پیاندەن: ماوەو بۆشو با بۆدەرچووەو، دەســــتگیركردنی

مئ ئامادەبت، بكاتــــوەو خــــۆی كۆیندەیب خۆمان لگــــڵ و دوای یندبكات. بخبات دەست با لوێ و شاخ

و دەن: دەبن مشوەش و خوشكم دایكم،نیی دیكمان كسی فازی ل جگ مئھاتوون لدوای ك بزانت فازی ئگرلگیان ك دانییت گومانی و شــــكدەمنینوەو بكس ئمــــش و دەڕواتلوانیچیدیكچاومانپنكوتوە،ئو ن ھیــــو چونكــــ ن قوەتمــــانچیاو ئو پب ك یھ شارەزاییشمانیوانل یا بگڕین، بدوایدا چیا ئمبۆی گۆڕەكشی نبینینوە، و بكوژرێدەكن موشــــاوەرەیك خۆیان لنوانمنیش دوام، تھاتوون نن: بمن كھاتموە نیــــوەڕۆ ،نیی لھیچ ئــــاگامنانخواردن پاش دا، پشــــووكم و بۆماڵئوارەكی بۆ دوكانكم، بۆ گڕاموەو دایكم و دن مــــاڵ ئــــوان دووبــــارەنایم، گوتی فازی دەن: خوشككممن ئوەی بب ئوانیش دەگڕنــــوەھبت. شتك لھیچ ئاگام من یا ببیننرۆژكپیاناگیاندم لدوایچند ئیتردەیانوت و دەگڕــــن كــــ لدوامــــداخــــۆم یكاســــت منیــــش بمگــــرن، بدەســــتوە، ندا خۆم شــــاردەوەو،ندەچوومــــوە شــــوان ماوەیــــك دیك دەخوتم، شونانی وەو لبۆمادەگــــڕام كچۆن رگایكیش بــــدواینمیخــــۆم بگ و بكــــم خــــۆم رزگارك بئومدبوو بم حكومت ســــرێ،گرت، كفیلكمیان ھستان لگرتنم،بریاندام، بكفیل پشوو جاری چونكخۆمان خزمی كفیلكشــــم پیاوكــــیوتی ل ھبوو، سیلی نخۆشی بوو،بۆكرابوو، تنھا لوبنان نشترگریییك ئگر مابوو، جرگكــــی چارەكگیانی یوانل بمابووای لسجن شو

.خاكسپاردبووایبخزمی ك بزاز"بوو، كفیلكم"شوكرویژدانم قبووی بۆیــــ بوو، دایكیشــــممن لجیاتی ئــــو و نكــــرد ھبــــمخۆمدا بیاری لدــــی بۆی بگیرــــت،خۆم ببینموەو واســــتیك ك ئوەمداخۆشــــخانن ل و نخۆش م بــــبكلــــ ھتــــن چونكــــ بمخونــــن، نوەكــــو ئاســــانتربوو خانســــتخپــــاش ئوەی بوو، لســــجن، نیــــازم،دەردەچ كفیلییكم ل بززاز شوكردەچم ھدم و خۆشخانن ل ئینجا

سرەوە.دكتۆرك بــــ قناعتم بھرحــــاڵ،.نوبمخ خۆشــــخانن لــــ كرد كنارد دایكم بۆ خبرم خۆشــــخانن لل فازی وا ،ــــب كــــ ب كفیلكــــمبچ خونراوەو كۆماری نخۆشخانیخۆی و كفالتكی پۆلیس بنكی بۆكاتژمر، یك لدوای ھر بكشنتوە.دایكم، ئاگاداركردنوەی و ل كارەكــــمناو بۆ ھاتن لچكدار پ سیارەیكیبینی ئوانم ك كۆماری، خستخانیخۆم ســــرجگاكی بۆ چووم یكسرمعاونكی نبرد زۆری و پامدایــــوە،تۆ گوتی: و من ژوورەكی ھات پۆلیسنخۆشم، ،ب وتم: پیرداودی؟ فازیدوو خوانــــدووە، لــــرە دكتــــۆر منیچووە بۆخۆشی و جھشتم لال پۆلیسیچوو بــــۆالی دكتۆر نازانم دەرەوە، جا.خانســــتخ ئیدارەی بۆالی یا چوودەرگاك لــــوالی الو لم پۆلیســــكان

وەستابوون.پۆلیس معاونكی كم، بماوەیكییكاســــت و ژوورەكی من گڕایــــوەمن وتم: كوە؟ بگمان سھ گوتی:پۆلیسكانی ۆم. بناتوانم ب نخۆشمناو بردمیان بزۆر ئیتــــر وت: بیھنن.خۆشخاننل سیارەیموسلحكوكردم. سجنیان لوێ و قشلی بردمیانحوشكی بۆ بردمیان بندیخانوە لژووركی لبــــوو، لوێ كــــ ،قشــــلبكرابووای بۆیان تاوەكو چونك دامیاننازیندانكانی ب زیندانیسیاسییانتكڵژوورەك بۆ بردمیان ك ندەكرد. دیكــــعلی شــــرەو ســــلیم بینیــــم، ماممحموود كریم و عزیز مستفاو سالمھموو شقوەی پیاوی لگڵ ھندێلالیان كردو سالمم لژوورەوەبوون،

دانیشتم.دەناسی، شرەم ســــلیم من پشتریشمستفا علی مســــتفای، علی لگڵژوورەكل خۆمان بــــوو. ھر خزمــــیعســــر، جا لدوای نزیك تا ماینوەبچلك ب بدوو دوو ھاتن، عســــرســــواری بســــتاینوەو لــــ یكتریانبرەو و كردین موسلحیان سیارەیقیتار لناو بردین. قیتاریان محتیفارگۆنكوەوبرەو موومانیانخستھ

بڕكوتین. بغدا شاریبدرخان ئا:سیانزەھم بشى

یكتریان ل بچلك ب مستفا، علی شرەو سلیم و پیرداود: من فازیلبردین بغدایان محتی برەو و كردین موسلحیان سیارەی سواری بستاینوەو

عریفسلمانھـــورێ ماینوە، ل رۆژ پنج چـــواردەورەی جاشـــی ھمـــوو كوردســـتانلشـــكرەكمان چونكـــ لدابوویـــن،لالی سبینیان نانی خكی شكابوو،دەبوون نیوڕۆ نانی بۆ دەخوارد، مئدەنا. بئمـــوە جـــاش و گوللیـــانچند ئو تنھا كوردستانیش لھمووسرۆكایتی ب مابوون ك یرگشمپبوون، شمســـدین موفتی و وع مالئوانسكردایتیپشمرگوشۆڕشیان،وع مـــال ناوچیدا. لـــو دەكـــردوەكو پیاوی ئستا ھتاكو بم دەتوانمل ناب ماتۆڕ"نبووەو عو"مال مال

رەشیدی. و ئازایتی و چاونترسیل موفتیـــش، شمســـدین ھروەھـــاخۆشویست لناو ھمنی، لسرەخۆ،ھتاوەكو بم دەتوانم پشمرگكان،ھمنی و عاق و دووربین پیاوی ئســـتاندیتووە، وەكو شمســـدین موفتیـــملدوا ك دەگمـــوە مـــژوو ئوە بۆنكات، لبیر ناوان ئو مـــژوو رۆژداداھاتوو نوەی نوەكو ئستا، چونك

نازانت. خۆی وەكو راستییكانلشـــڕكدا لھورێ رۆژی پنجـــمقورس زۆر كم شـــكانب شـــكاین،زانی ك بیانییكی وع نبوو، مالھزكی سرمان ھاتۆت ك ھزەی ئوفیشكیشمان تنانت ئمش زۆرەو،ســـنگرییان ك نبـــوو ھنـــدە زۆر

لگـــدا بكین، شـــڕیان و لبگرینجوھر ،وع مال لخۆشبت، خوایدیكشـــی برادەری دوو یك و ھیرانـــیب ســـنگرەكان ل بۆ، گوتی: نارد،و بكن كش پاش ،كان برگشـــمپخۆیان بال بكن تاوەكو ال شڕی تنھا،وال عم زیـــان، بب بكن دەربازخۆشیچووبووە ھندێل سنگرەكانیپاگیاندبوون، ئوەی پشـــمرگومونزممان پاشكشیكیزۆر ئوەبوو،شكابووین، چونك دوو مم ئب كرد،لژمارەی ھم بووین، نابرابر ھزیو چك لژمـــارەی ھم چكدارەكان،بدەســـت ك گورەیی خانو جبئھاوەنوە لتۆپ و ھـــر رژموەبوو،ھلیكۆپتر، فۆكـــو ب دەگات تاكوكشپاش ب لســـفینوە ھر ئمشك ئوەبوو مبســـتمان ھاتین، تنھاھمانبوو، ـــزەی كو ھل پارزگاری

بیكین.كس كوا مابـــۆوە تنھا ســـنگرككشـــپاش ك نكردبـــۆوە ئـــاگاداریسمدی عریف سنگرەش لو بكن،ھمزە و جبرائیل عباس لگڵ لبووســـ كســـی كڕەو ئحمد جبرائیل،كس حوت ئوان واتا بـــوون، دیكشجاشـــان، ناو وتبوونك ئوان بوون،دەست تاقم و كان بجاشـــ ئوكاتشكی بناوی جاشك كۆم ھر بوو،پیاوكی زۆر ســـمدیش عریف بوو،پشـــمرگكان ب بوو، زیرەك ئـــازاوناو توتووینك تـــازە مـــئ :ـــدەلناو ئگر كارك نكین و جاشـــانبف بگڵ ئوانیش دەچین، بوجۆرەئمشجاشی جاشكاندەكونودەن:دەكون جاشكان بگڵ كسین. نفو رایاندەگرن شـــونیش دوو و لیكئوانیش كن؟ جماعتی ئوە دەن:خۆیان وەیوشـــب و ناوك دەـــن

چیوەی. ندەگ ھتا دەكن، قورتارھر مئ گوتی: وعـــ مال لوالش،نادەین دوژمن مجالی و دەڕۆین بشڕئم بنت، لشـــكری لدوو ك ســـرعریف عوســـمانی و عو، بمن مالبـــۆن"دەرە شـــیر"ی، گـــوت: ئوەش

دوژمن لشكرەكی ئگر چونك بگرن،دەرەدار"مان، "دەرە شیر و ســـوڕایوەوھتنیشمان دەرفتی وكاتئ لبگرن،وەسانان شخ "دەرەدار"لنوان نابت.لنوان شیر"یش، "دەرە ،كانییلم وگایانر ئـــو .كانییلم و شـــیرێلكاتی برلئستاو ساك سد چندنراوە، ككھ شاخكدا خۆی لناوئم دەی دەكیت، سیری لدوورەوەســـری، تبچ ناتوان كس شـــاخدەكویتوە، لشاخك نزیك ك بمكر شاخبۆســـ رگا شـــیری ل دەرەتـــدەچ بئاســـانی زۆر وغ دەڕواو،گوتـــی: ئوە بۆن وع مال ســـری.ب من. ئبكـــ كۆنتۆڵ ئوشـــاخیباقی ئاوەشیری، ھاتین لشـــكركوەعودابوون، لگڵ مـــال شـــكرەكلپاشـــ خریكی ھر بشـــڕ ئوانیشھزی تاكو بوون، مونزەم كشـــیكیپاش بتوان زیان كمترین ب رگشمپ

دواوە. بگڕتوە و بكات كشو كاوانـــی حمیـــد خوالخۆشـــبووانجماعتك ئـــوان كاوانی، محموودرژم، سوپای لگڵ بشڕ ھر بوون،،بالیسان یشـــتبوونگ تا ھاتبوونشـــڕك تووشـــی دیســـانوە لوێ مابوونوە، لـــوێ شـــو و ھاتبوونیشـــتینگ نیوەڕۆیكی پاش ئمشیوسف عریف عوســـمان دەرەشـــیری،بۆ مـــن، بچین یا تۆ لرە گوتی: جـــاكۆنتۆڵ لوتككی شـــاخكو، سر ئاوەشیرێ لسر ھندكیشمان بكین،دەوروبرە لم برادەران نوەكو ،نبمكاك ب ـــت، بۆیبگیر چواردەورەیانتۆ دەزانم بباش وای من گوت: عوسمانملخوارەوە من و شیرێ دەرە سر بچیتعریـــف دەمنمـــوە، لئاوەشـــیرێرگشمپ و ب بیست بخۆی عوسماننزیكی منیش و دەرەشیرێ سر چووەگوتم: لگبوو، سی پشـــمرگیكملوەی بر لخوارەوە بـــرادەران ئگرگیرا، چواردەوریشـــیان مـــئ نـــبگدەچم و دەبـــم خـــۆم مـــن ھزەكیرژم لبرئوەی سوپای ھانایانوە، زۆر یكجـــار جاشـــكی و لـــ جیش

جبخانوە، و بتوای چك پكھاتبووشڕكردن بۆ فیشكمان تنانت ئمشئوەی ســـرباری مئ پ نمابـــوو،خواردنوە بـــۆ ئاویشـــمان كـــ نان ومكشر و لشـــ چ ئوانی پنبوو،ھاتبوون، تووشـــی شـــڕ مابوونوەومن لگڵ پشـــمرگیی چند چ ئوئاوەشیرێ ل عوســـماندابوو و عریفدەرەشیرێ، ل شـــاخكی و لســـرلسر ب برسیتی شـــوێ ئوانیشلكوتبوو، بیانی شاخكی خویاندەرەدارێ، ژر ند ھسابوونوەو كك دەرەدارش عوسمان پینكرابوو كاكئوێ نـــدەگ ك بكاتـــن، كۆنتـــۆڵو دەبن تووشیان چكدارك تماعجنبزون خۆتان لشونی دەن: پیانلكۆینوەمان كـــ دواتر بن، و چكنبوون، ملكانـــی كـــرد چكدارەكانو دەبـــن كشـــاخ لژـــر ئـــوان دەرەدارێ، سر ونركســـ دەیانوتدەرەدارێ ســـر لـــ چكدارەكانیـــشچك دەن و رادەكشـــن ل چكیـــانئم لشـــكرین بـــن، ئوانیش دەن:نبوو، رگشمپ ناوی وكاتئ چونكبۆدانابوو، ناوكیـــان لھر شـــونوســـۆران و ھندێ شـــون لناوچـــیشونی لھندێ "دەیانگووت:"كۆملناوچی دەیانگوت:"لشـــكر" دیكـــ"تدەگوت"چ پشمرگیان ب بادیناندەیانگوت:"شعب"، خۆشناوەتیش لخۆتان لشـــونی دەن: جـــا ئـــوانمئ كاك دەن: ئوانیش نجوـــن،شـــعبین، ئوانیش مئ لشـــكرین،

دەن: ئم نازانین ئوە كن؟.ئـــو چكدارانـــی ك دەیانوویســـتبگـــرن، ھر مئ لشـــكرەی ل كرلگڵ ئو كســـانبوون ك پشووتردرژایی وە بئ ئمدابـــوون، بگومانشكا لشـــكرك ك ھروابووە، مژووئمش جا ،نـــنام لگی خـــكھر ئوانی بووین، شـــكاو لشكركیبیانی بۆ ئمدابوون لگڵ دونی ك

رگامان. سر دەھاتنبدرخان ئا:شانزدەھم بشی

ناوكیان شونو لھر نبوو، رگشمپ سلمان: لسای ١٩٦١ ناوی عریفشعب ،تچ ،كۆم لشكر، وەكو دانابوو، بۆ

پیرداود فازیل

خالید جوتیار

قامووسیفۆلكلۆر

٢٥

ميواندارى ك لكی كوردەواریدا میوانـــداری بلكۆلگ سرەكییكانی ژیانی كۆمیتی دەزانرـــت، بـــو بـــارەی رزگرتـــن و بھند ھگرتنی میـــوان دەبت مایی پتوبوونـــی پیوەنـــدی خزمایتـــی و گشكردنی خۆشویستی لناو خكی، بشـــوەی ژیـــان پیدابوونـــی دوای خزانی و بدەســـتھنانی مافی كستی ل ھبژاردنی جـــۆری ژیان و چۆنیتی بنكـــی ئاوەدانكردنوەی تاك و، خزان دروستبوون ب چمكی سردەمی خۆیان بۆی لگیدا ئو یكانش دروستبوون كـــ دەســـتبری ژیانـــی كۆمیتیان پدەكـــرا، وەك شـــونی گرتبوونوە، پداویستییكان، بســـربردنی شونی میوانداری بمبســـت ھی كسك بۆ ھناندی مرامكی تایبت میوانی ماك دەب ئـــوكات ماك بگومـــان رزی دەگرن، شونی شیاوی بۆ دادەنن، دوای نانخواردن فرمووی لدەكن مبســـتی ھاتنكی روون بكاتوە، میوانی الییدە ھی كســـك رـــگای بـــ ناوچیك دەكوت بناچـــاری روو لماك یان رەشـــماك دەكات بـــۆ نانخـــواردن و حســـانوە، بگومـــان دوای ھندـــك ھروەســـت بۆ زانینی مبســـتی ھاتن ئوجا بخرھاتنكی گرم و گوڕ دەكرت، كتر ناســـین دروستدەبنجامدا یئ ل تبب وجـــۆرە میواندارییئ و رەنگـــمایی پیوەندییكی باش بۆ ھردووال، بم ھندجـــار میوانی جاســـووس و پیاوخراپیش ھبووە، كابرا بۆ زانیاری پیداكردن لسر ناومای كسك الدەداو ب بیانووەك مرامی خۆی باســـدەكات و ل ئنجامـــدا خراپـــی لدەكوتوە، میوانداری ھی خزانك دەچن میوانی گا دووربر ناســـیاوبن و رگك ئماشـــوك یان زیاتر دەمننوە، شونی تایبتیـــان بۆ دادەنرـــت، خزمایتی و ،زتر دەبھفراوانترو ب كدۆســـتاییبۆی ل میوانداریدا پیاو ھبوو كاوڕك بۆ میوانـــكان ســـردەبێ و شـــیوی كوردەوارییان بۆ لدەنت، ندارەكانیش یان مریشـــك یان نانكی خۆمان بپی ھبوون ئـــو داب بڕوە دەچت، بم لســـرووی ھموویانوە خۆشویستی ھندجار لو ســـرداناندا، داخوازیش دەكـــرێ و دەبتـــ بۆنیكـــی جوانتر. كی دیكواران جوانییھـــ میوانداری لبۆ كسك پیوەندییكانی تخشدەبمڕداری دەچت شـــونكی تڕو گیادار، ك كساندەدا كوناوە رەشـــماڵ ھلدەبنـــ میوانی زۆر چژ ل دانیشـــتن و شونك دەبینن، ئوكات ماستی مڕو پنیر و گۆشـــتی برخ و پراوســـاواری ،تی رازاوەی سفرەكباب كوردەواری دەبن زۆری لكوردەوارییدا ب میوانداری لـــخۆشویستییوە دت بۆ بسركردنوە، توندكردنی پیوەندییـــكان، داخوازی، تی بـــن: خزمایدە پرس و را، بۆیھات و چۆیـــ ئگر ئـــو میوانداری و وردە كتییخزمای نبـــت ردانســـوردە سارد دەبتوە، بۆی ل بۆنكاندا بتایبتی جژنان دەب خك سردانی یكتری بكن، پشـــتر ھاوینان ھموو خكـــی گوندان خریكی مـــڕو مات و كشتوكاڵ بوون، بۆی كمتر دەیانتوانی

سردانی یكتری بكن. لشاران چمكی میوانداری گۆڕا بوبارەی ســـبینان زۆربی زۆر خریكی كاسبی میواندارییكان ھمـــوو دوكاندارین، و بتایبتی ھی ژنان بووەت دوای عســـر یـــان كمجاركیـــش شـــوان، ئركـــی میوانداری شـــاران ئســـتا قورس بووە، پشتر ھواك دەنرن یان ب تلفۆن ماك ئـــاگادار دەكرتـــوە، ئوانیش ناچـــار دەبـــن میوەیكـــی زۆر بكن و كولیچو نسكافو بیبسی و كۆم شتی دیكـــ ئامادە دەكن، ئـــوە دابك ژنان زۆر پی شـــاد دەبن و ل دانیشتنكشدا ھزاران باس و خواســـی مردكردن و زەم كی دیكو باسی خو زەمكاری و قســـ

دتگۆڕێ.

ژمارە (١٠١)ی ئابى ٢٠٠٨/٨/٨زـــد22خرمانانی ٢٧٠٨ی كوردی

نووسین و ئامادەكردنی: زیادنادرعایی :ژووی گوندی عام

گوندی عاال. یكك لو شـــا گوندە دفـــن وپ پیت و فـــڕو جوانانی كوتۆت بناری كوی قرەچوغی (١).

دەشتی كندناوە.گونـــدە ئـــم ڕۆنانـــی مـــژووی زۆربی وەكـــو بم دوورودرـــژە، بر كوردســـتان تـــری گوندەكانـــی چخماخی كاولكاریـــو وران بوون و شڕو ئاشـــووب ونھامتییكانی ڕژم ســـركوتكارو داپلۆسنرەكان بۆتـــوە، ئـــوەی زانـــراوو روون و ئاوەدانكردنوەو مژووی ئاشـــكرایســـرلنوێ ڕۆنانی گوندی عا بۆ دووھمین جار دەگڕتوە بۆ ســـای (١٨٥٠) یاخود (١٨٦٠) ك لسر دەستی چند مابات و خانوادەو بنمایك بوو لوان خانوادەی (وەیسگردی. حســـن تھا. ئحمد براغ. ئۆمر

گورێ. حاجی حسن) ربردەی دووبارە رۆنانی گوندی عاسبم جۆرە بووە ك گوای عاییكان لگونـــدی قوشـــاغلو داوای ئاغایان ن ناسراو بد حوســـحمكردووە ( ئ و بۆتگونـــدی عا پاشـــا) ھاتۆتئاغا،سرەتا تنیا كرك و گایكی ھبووە، بم پیتا پیتا سرەوەت و داھات و سامانی زیادی كردووە. ئیتر وردە وردە گوندی عا گورەو فراوان بووەو بۆت (٣٠) ماك، شوك ئاو ھساوەو چند ماكی قراغ كندی گورە (كندناوە) ی بردووە، حكومت ( ك حكومتی عوسمانی بووە) پارەی وەكو قرەبوو بۆ ئو مانی زیانییان پگییووە نـــاردووە، كچی ئحمد پاشـــا پارەكانی نداوەنت و لیك روپیبتـــرازێ، ھمـــووی بـــۆ خۆی بردووە، دەگنوە ك لو شـــوەدا ژنك مناكی ب بشـــكوە بشان و كۆوە بووە، كچی بھۆی شپۆی زۆری ئاوەكـــ منداكی لدەســـت ڕۆیشتووەو ل ئاودا خنكاوە،حكومت یـــك كو پارە ( ك كوەك لخۆری دروســـت كرابوو) بۆ باوكی مناكی نـــاردووە، كچی ئاغا ئویشـــی بۆ ی بك رووپینیا یخۆی بردووەو تباوكی مناك داوە.ئحمد حوســـن :وانبوو لكی ھند كوڕـ پاشـــا چخدر..عدۆ. عزیز. ئاغا) دوای كۆچی دوایی (ئحمد حوسن ـ پاشا) عزیز ی كوڕی ل جگی باوكی بۆت ئاغای

.گوندی عا :ناوی گوندی عا

تا ئســـتا ب تواوەتی ناوو وشـــی (عا) بۆ خكی عاـــو لكۆلرو لتوـــژەرەوان و مژوونووســـانیش ســـاغ و روون نبۆتـــوە، چند راو بۆچوونكی جیـــاواز ھی بۆ زانیین و گیشـــتن ب مانایكی نزیك ناوی

.(عا)یكم. ھر ل كۆنوە گوای پیاوك لم گوندە ژیاوە بنوی ( عبدو) و ژنكشی ناوی ( گورجی) بووە، پیان

ووتوە ( عبدو گورجی).دووەم. ھر ل كۆنـــوە پیاوك لم گونـــدە ژیاوە ب نـــوی (عبدو) و دایكی ناوی ( گورجـــی) بووە، پیان

ووتوە ( عبدو گورجی)ســـیم. پیاوك لم گونـــدە ژیاوە بنـــوی (عبدوـــ) و گوایـــ ئو پیاوە (گۆجـــ) بووە، ئم ســـ راو بۆچوون و قسی لالی عاییكان ھی ك ناوی عا كورتكراوەی ئو راو بۆچوونانـــن، بـــم من وەكو نووســـرو ئامادەكاری ئم نووسین و ،ژوویینگی و مرھف وەیینكۆلدم زۆر بـــو عبدوالییی ك دایكی ناوی (گورجی) بووە ئاو دەخواتوە، چونك جاران خـــك زتر ناوبانگی ب دایكـــی دەردەكرد نـــك ژنكی، ی لســـانك و كو خی ئنموونعا ب دایكیكان ناســـراون كم نیین بۆ نموون ( قادر بســـ. سم گورێ. جالل فات. عوسمان حلیم. حوسن ســـرباری فاتكی) فاروقی خزار. ئمش عاییكان خكی جفنگ ســـازو قۆشمچی و ســـوحبت چی و قسخۆشی ناسراوو بناوبانگن و ناوو كی ناوە دوور نییخ ناتۆرەییان لعبدوگورجی ناوودەنگی ڕۆیشتب و وردە وردە بووبت عبدلل گوجیالن و

تن بووببردەم و زەمڕینی سپت ب.(عا)

:و قوتابخانعادانیشتوانی گوندی عا، ھمیش خو و تاسو تامزرۆو حزی زۆریان ئوە بووە، ك فری نووسین و خوندنوەو خوندەواری ببن، تاكو ل كاروانی ژیان و رۆشنبیریدا پشنگ و سرقافلبن، بۆیـــ ل ســـای (١٩٣١) ( بـــرای من زووتریش بووە) دا بھوڵ و كۆشش و ماندووبوونكی ب وچان،خونی ھرە لسردەســـتی عاالییكان گورەی عزیز ئاغـــا ھاتـــ دی و، یكمین ل رەتایی ( كـــی ســـقوتابخانـــخشـــت وقوڕ دروســـتكرابوو) ب ناوی گوجیالن) ـــبدوع) قوتابخانـــی بوونی قوتابخانحوكمی نزرا.بداممنانـــی كندنـــاوە، لدەشـــتی گوندەكانـــی دەوروبـــر وەكو (گوندی خۆشاو. گوندی ســـ قوچان. گوندی لم گونـــدی چغمیرە) دارەخورما.

قوتابخانیان خوندووە.نۆبـــرەی یكمیـــن قوتابییكانـــی بریتـــی بوون ل یو قوتابخانئـــ .سب ( خدرقادر خوالخۆشـــبووان قادر سمایل محمود. عومری مولود .یشـــد عمدێ. عوســـمان حعـــھاشمی ئحمد خزمتكاری. ئیبراھیم حســـن. جوھر عزیز. عوســـمان عزیز. بایز عزیز)، مامۆســـتاكانی

:بریتی بوون ل یو قوتابخانئ(شـــخ كریم "كركووكـــی"، حاجی رەشید "ســـلمانی"، عبدالل خالید. حكیم ئحمد " دھۆكی"، مامۆســـتا لۆقا " مســـیحی") ھموو وانكانیش ش (٤) وانكوردی بـــوون و ڕۆژان بخونـــدراوە، ھـــر وانیكیش یك كارگـــوزارو كاژمربووە،یكمیـــن و بردەســـت ئـــو بردەســـتی خزمتگوزارەش ناوی ( وەستا عوالی نابند ناسراو ب عوالخك) بووە، جگی باس لسای (١٩٣٥) تاكو سای گوندی عا ندن ل(١٩٤٧) ڕەوتی خووەستاوە،لوانی بھۆی ھگیرسانی جنگـــی دووەمی جیھانـــی ب، بم عزیز ئاغـــا زۆر لخمی خوندن و خوندەواری بووە، چونك زانیویتی عاییكان تاسو تامزۆری زانست و ندوارین، بۆیندن وخوزانیاری و خول ڕكوتی ١\١١\ ١٩٤٧ ســـرلونوێ قوتابخانیكی شـــش پۆی بناوی ( عزیزیی) بشوەیكی ڕك و پكی ل قوڕو خشت دروست دەكاو بیارك ك لســـر كـــت: ھدەردەكاو دەكوڕكی زیارتری ھب ئگر ڕەوانی و گوندە بكا، بـــا ئی نقوتابخانج بھ) خككش لبر ئوەی زۆر پرۆش و تاســـداری خوندن و نووســـین بوون ب جۆركی بربوو چاوەڕواننكـــراو ڕوو ل قوتابخانو خوندن دەكن، ســـرباری خوندنی قوتابخانی بیانیان ئوا ب ھاوكاری مامۆســـتا دســـۆزەكان قوتابخانی شـــوان ( لیلـــی) كراوەتـــوە، تا جحل و گنـــج و الوەكان ب تایبتی ئوانی سپانی و شوانی و كركاری وانشـــ دەكـــرد جووتیاریـــان و دەیانخوند، نادر عایی یكك بوو ل قوتابیانی ك شـــوان بخونن و ل كاروانك دەنبن گووتی: ئمی قوتابی شـــوان ك ھموومان سپان و جووتیارو شـــوان بووین سرباری ئو ھموو ماندووبونی ڕۆژانمان، تا قوتابخان دەچووین شـــوانش خۆمـــان و مناكانمـــان ل دەســـت جھالت و نزانی ڕزگارمان ب، بزم وانی شیو قوتابخانو خۆشـــی ئئوەبوو، ك (رەمزان ســـمایل كاكی) زووڕناژەن ل گمان بوو، بر لوەی بچین پـــۆل و دەرس خوندن لگڵ بڕوەبرمان كـــ (ئحمد عالوی) بوو تا شـــل دەبووین شاییمان دەكردو زووڕناو رەمزانیش و ھدەپڕیـــن دەرسمان ئوســـا لدەدا، دووزەلی نلموە دەســـوەش ئند، ئدەخوك عاییكان زۆر تاسداری خوندن بوون، خوندنی شـــوان تا سای ( ل ی باسگردەوام بوو. ج١٩٥٨) بقوتابخانـــی عزیزییدا كوڕوكچانی گوندی عا بیكوە شان ب شانی یكتر دەیانخوندو ھیچ جیاوازییك لنوانیـــان دا نبوو، كچكان بریتی

بـــوون لـــ ( فوزیی عزیـــز. لیال عزیز. پاكیـــزە عزیز. پروین نوری ئمین) یكمین كارگوزارو بردەستی عزیزییـــ ئاورەحمان بـــوو (باوكی ھونرمند سابیرعبدالرحمان) پاشان (محمد رەشـــید) ناسراو ب (محمد ڕاشد فمو محوە ئنڕاش) دەگفل مامۆســـتایك زیاتـــر خزمت و پـــروەردەی قوتابیكانـــی كردووە، ئگر ھر قوتابیك نازیرەك یانیش ھارو ھـــاج و بزو بوای ئوا ب دایك و باوكـــی ڕادەگیانـــد، پیاوك بوو زۆر حزی ل خوندن و خوندەواری ھیوا بوو كر بتا مرد ھـــبووە، ھمنـــاڵ و ڕۆكانی گونـــدی عا ببن ب كســـایتی دیارو درەوشاوەو پلو پایـــی برزو بندیـــان لنو كۆمڵ دا (١٩٥٨) بكوێ.لســـای دەســـت قوتابخانك ل عزیزیی ناوی گۆڕا بۆ (شۆڕش) ك لالین حوكومتوە ب شـــوەیكی نوێ نۆژەن كرایوە، بدوی (عدواتـــر بووە قوتابخانـــگوجیالنی تكو).پیتا پیتا ڕەوتی خوندن لم ل گونـــدی عا گۆڕان خراوبرچـــاوو وپشـــڤچوونكی دیاری بخـــۆوە دی، رـــژەی كچان نـــدن و قوتابخانو ژنـــان بـــۆ خوزتر بوو تنانت ئـــو ئافرەتانی ڕەوانی باو گورەبوو تمنیشیان قوتابخانـــ كران كـــ خوندنی ژنان بشوەی خول ( دورە) بوو،پی دەوترا (میثاق النســـائي) ك لسای ( ١٩٧٣) كرایـــوە، لكاژمـــر ( ١) نیوەڕۆ تا دەخوند، دەرســـیان خولك (٢:٤٥)ئو خول بۆ ماوەی (٦) مانگ بردەوام دەبوو، پاشـــان بوانامی ششمی سرەتاییان پ دەبخشرا.گك لو قوتابیان بوانامیان بنمرەی باش و

نایاب بدەستھناوە.بداخكـــی زۆرەوە لســـای (١٩٨٥) ڕووخاوی بعســـی دەســـتدارانی گـــۆڕ بـــ گـــۆڕ وەكـــو ھنـــگاوی بڕوەبرایتی سرەتا مین،لكیكشـــایوەو قوتابخانكیـــان كرد، النوازو سرگردان خككی تـــا ســـاڵ و رۆژی ٢٦\٦\١٩٨٦ گوندی عای مكۆی معریفت و زانست و زانیاری ورانكردو ئو قوتابخانیی ی لوەو منازار نزاران ھھـــب ك

پروەردە بوو، خاپوورو ورانی كرد.پویست بم یكمین ئو كسانی تـــكان بووبییـــنـــاو عال كـــمامۆستاو پاشان گڕابتوەو خزمتی مامۆستایان: كردبت عایی گوندی ئبوزەیدی سم گورێ. عومر حاجی رەحمان گراری. قھار حاجی رەشید. رەســـول داود. تاھیر رەحمان. فاروق رەحمان علی. تحســـین رەســـول.

چندانی تر)عا و مزگوت:

مزگـــوت ماـــی خودایـــ و جگی خوەت و خوداپرســـتیی، دوو ماڵ لـــ ھـــر وارو گوندكی كوردســـتان ھبووب، ســـیمین مـــاڵ مزگوت زووەوە گوندی عا ر لـــبووە، ھمزگوت بونیادنـــراوە ك مژووەكی دەگڕتوە بۆ ســـای(١٨٨٠)، لسر دەســـتی ســـولتان عبدولحمیـــدی ال كمین مككـــراوە، ی دووەم چل گوندی عا دامزراب ناوی (مال حاجی ئمین) ك خكی ھولر بوو.لپاشاندا (مال شریف) دەبت مالی گوند، ئو مال شریف پیاوكی داناو ھۆشمند. ڕاستگۆو دپاك. رووخۆش و قسرەوان بووە. بۆی ھمیش خكی گوندبپیرو جوامـــرو جوانوە ھات و چۆو ســـردانیان دەكرد، سرباری ئمـــش مالیـــك بـــوو دەوركـــی چاكی گابوو ل ھۆشـــیاركردنوەو ل عاییـــكان بئاگاھنانـــوەی دەردی نزانی و بتایبتی ل حوكمی میشـــھ تـــی ئاغـــاكان كدالناعخكیان دەچوساندەوە، مال شریف مـــالی خكی ســـادەو رەش و ڕووت و چوســـاوەی عا بوو، نك مال دەربـــاری ئاغاكان، بۆیـــ ئاغا ڕقی ل ھدەســـت و دە: تۆ مالی منی یـــا ھی خكی؟ ئویـــش دە مالی خكیمو ھی تۆ نیم، دە مادام مال خكـــی تا دوو ڕۆژی تـــر لم گوندە نمنی و بۆ كـــوێ دەڕۆی بۆ.ناچار مال شریف دوای ئو ھموو خزمت ی ( ١٩٥٣) بسال ،ویستییو خۆشچاوی پ ئشـــك و فرمسكی عشق و ســـۆزو بزەییـــوە گوندی عا ی مكۆی محبت بج د.ك مال شـــریف دەڕوا، مارفسۆر ل چۆكی خۆی دەداو دەیووت:( ھی رۆ دین رۆ.

مال نما، دین نما).دوای ڕۆیشتنی مال شریف، ئوا (مال

عزیز حوســـن گـــورە) دەبت مال گوند.

،ـــی ( ١٩٦٣) گونـــدی عاســـال لرووی دانیشـــتووانوە فراوانییكی برچاو بخۆوە دەبین،چونك خكی گوندەكانـــی تری دەوروبـــری رووی تدەكن بھۆی سووتان و ورانكردن ل كردنـــی گوندەكانیان، بۆیو چۆھاوینـــی ھمان ســـاڵ،مزگوتكش سرلنوێ دانیشـــتووانوە لالین بشوەیكی باشـــترو چاكتر گورەو فـــراوان دەكـــرێ، چونكـــ جگـــی ئاپۆرەی خككـــی ندەبۆوە.دوایی (مال عبدوـــ كاكـــی) دەبت مال گوندی گوند، لسای (١٩٨١) دووبارە (مالعزیزحوسنگورە) دەگڕتوەو دیســـان بجی دی، لسای (١٩٨٤) را ( مـــال ھـــادی ئیبراھیم حوســـن) كـــردووەو ككخ بۆ پشـــنوژی ی (١٩٨٦) كوە تا ساندۆتوتاری خو

حكومت گوندەكی ورانكرد. عاو كسایتیی ناسراوەكانی:

گوندی عا. ھمیش پیاوی ماقوول و مـــردو رەندو چاكخـــوازو ئھلی تقـــواو نـــان بـــدەو دەســـت و دڵ و تـــری دەروون واو ســـربندوچاو میشـــكان ھیییاندووە، عاگپخاوەن كســـایتی بھـــزو جگو پگـــی كۆمیتی برزیـــان لنو چونك ،واب دەبـــ ،یـــدا ھكۆمعاییكان خاوەن سروشت و ژینگی پروەردەی تایبت بخۆیانن و لگڵ ھر پیركی خـــاوەن بیركی عا دا بكویتـــ گفت و گـــۆو دوان و پیڤین وادەزانی لگڵ خزنیكی پ دوڕو یاقووت و مرواری دانیشتووی، چونكئھلی عاـــ لوانلون ل زیرەكی و دانایی و شارەزایی، لھموو دەشتی كندناوەدا عاییـــكان ب خكی زیرەك و ژیرو قســـزان ناســـراون. لدرەوە پیاوی چاك و كســـایتی :وانل بوونو گوندە ھناوبانگ لبحاجی حمد عیشـــ..ئۆمر گورێ. ندی. سمف تحمود. رەفعسمایل مگورێ..حاجی صالـــح گورێ..مولود عدێ..حاجـــی عـــوی ســـنجاوی. محمود مراد..حاجی جرجیس..قادری مستفا خدر. خدری..ســـۆفی حاجی مـــراد. حاجی عمشـــین. حمدەمینی حاجـــی حســـن. رەحمـــان علی. برایمی حمـــدی حاجی. قادربندیان. حوسن بندیان..علی بندیان. حاجی حوسن قرەنی..مال شریف. شریفی ئحمدی مام برایمی. حاجی شریف مســـتفای. براغ..ســـمكۆی ئحمد نادرە كۆر..حاجـــی رەحمان گراری. تبیب..محمد حوســـن حمدی فڕاش. خدر شـــراوە. حمدە ڕەش. حمبـــۆر. برایمی حاجی حســـن. مـــام ئحمد..حمـــدەی لیفـــخپیرداودی. پیرداودە شل. نادرعایی. پیرداود..حمدەمینی حاجی سلمان مارفســـۆری. رەشیدی حاجی ئۆمر. .الل فاتگورێ. جحاجی رەسولی سمھمزەی قاوەچی. برایمی حوســـنی. كریم عیش. سولتانی مام رەسولی..حمدی مولودرەزباری. پیرداودی مام محمدی حاجی فتاحی..خدرەكۆر. نجاڕ. پیـــرداودی حاجی ســـالحی. گردی) وەیس محمودی مارفسۆر. ھروەھا چندین كسایتی ناسراوی بواری سیاسی و ئدەبی و رووناكبیری :وانوتوون لكھ گوندی عا لمام خـــدر رووســـی. دكتـــۆر مولود ئیبراھیم حســـن. دكتـــۆر رەمزان حاجی صالح گراری..دكتۆر دەشـــتی دزەیی. كریم نادرعایی شـــاعیر، سابیرعبدالرحمانی ھونرمند..ساالر عوسمانی شـــاعیرو نووسر. ئحمد

حیرانی فۆكلۆرناس):كانی گوندی عاەنگین و كاباندەست ژن

ئافرەت و ژنی زۆر وریا و زیت و چاك و دەستەنگین و خاندان و وەكو دەلن ژنی ژنان ل گوندی عادا ھبووە، ســـرباری بخوكـــردن و چاودری كردنی ماڵ و مناڵ، ھاوشانی باوك و براوپیاوەكانیان كاری نخش و تون و مافورچنین و بڕەو جاجم دروستكردن و

جلك و برگ دوورین و گیشو درونو قســـر كۆكردنـــوەو ھوزماین و مڕلبردان و پنیرو دۆو كرەو كشك و داندۆك دروستككردن و خانوو سوواق دان و گشت كارەكانی تریان كردووە، كانی عادەست رەنگین ئافرەت و ژن خشـــین" پلكن بوون: ( پلك وانئھڕشت"، سنیی رەفعت فندی..گوســـتانی تھا خدری. ئسمری مام حمبۆری..خدیجی محموود مراد. خدیجی تاھیر حمدحاجی. گوستانی مستفا سمایل. بس مستفا سمایل. ھمینی مارفســـۆری. بگمی حاجی پیرداود. عیشـــ سمگورێ. عنیفی پیـــرداود فتاحی. پـــرێ ی عومری عدێ. فاتمی دایكی ســـمكۆ. خزاری حاجـــی رەحمانی. فاتیمـــی حمد عیش. پلك زخ. بھیی مام قادر. تایـــری حمدی..مۆتی ســـولتانی

حاجی حسن. دەیانی تر)گوندی عا. دەیان وەســـتاو دەست رەنگین و ئـــاش و بیـــرو چایخانو نخۆشـــخانو گۆم و چـــۆم و ڕگی و لمانـــرباری ئســـ ،بـــ لـــخككیتی گرنگتـــر ھموویـــان ك ب ســـوحبتچیتی و قسخۆشی و قۆشـــمچیتی چفنگ ســـازو و ھر بـــم بناوبانگن، نوكتبـــژ ھمووی ب شوەیكی چوپو جوان ل داھاتوویكی نزیكدا باس دەكین.

جیگی باســـ دوای رووخانی ڕژمی بعس لـــ ( ٢٠٠٣) دا گوندی عا بۆ جاركیتـــر بھناســـیكی ئازادەوە نووكوەو ھئـــاوەدان كرای گوندەك

.یجنیشت كی لی (٥٠) مانزیك(١) قرەچـــووغ: رای جیـــاواز لســـر ئـــو ناوو وشـــی كی وشـــچـــن بنـــك دەندھ ،یـــرەچـــووغ ھقعوســـمانییو پكھاتووە ل ( kara+cok ) ب واتای چیای (زۆر ڕەش) دێ،پشتر بناوی چیای بلباسان بووە.

عازــــد*

نادر عالیی مال شریف خدر رووسی كوستان تھا

حمدی حوسنی

شایی رەشبك ل گوندی عا لپنجاكانی سدەی رابردوو

محمد فڕاش

ئیبراھیم حاجی حسن

گوندی عا بر ل ورانكردن

خۆشناو نۆفیق جاسم د.بزاڤیرۆژناموانییانچاپمنیكوردیبستراوەتوە راستوخۆ، ئیتالیا، ل.ووالت لـــم كوردســـتانیان ب بوونیدەســـتی لبر زانیارانی ئو ب پیحفتای ساالنی ســـرەتای ل دایمئل واتایكیتر بـــ رابردووو، ســـدەی١٩٧٠، دەســـتیك ئازاری بیانی دوایباشـــوری ل زۆربیان ك خۆندكار،كرد، ئیتالیا روویان ل كوردســـتان،بوون، تشكیلی ھونرمندی زۆربیاندەژین. ئیتالیا ل ھندكیان ئستاشعراق شری ھگیرسانی دوای كچیكـــورد ـ ئـــران (١٩٨٠ ـ ١٩٨٨) كۆچـــیپارچكانی ھمـــوو ل بۆ ھنـــدەرانب زیـــادی كرد، ل رووی كوردســـتانكورد، ٣٠٠ خوندكاری تایبتی نزیكیئاگری ل دەربازكردن خۆ مبستی بئوەی لبر ئیتالیا. ھاتن شڕە، ئمپناھندەیی مافی ئیتالیا ل كات ئوھموویان دەستیان ســـرەتا ل نبووئم گیشـــتنی كرد. زانكۆ ب خوندنیھستی ل و پ و خونگرم گنج گروپورەیگ وەرچرخانكی نیشـــتمانی،ل كوردســـتانیان بوونی ل مـــژووی

ئیتالیا.داگیركردنی تـــا مزانیاری ئ ب پـــیحوسن ســـدام رژمی الین ل كوتل سادە، كتبی یك تنھا (١٩٩٠/٨/٢)ب كورد و كوردستان لسر سای١٩٧٦،خباتی ئیتالی چاپكرابوو. وات زمانیدۆزی ناساندنی ھولدان بۆ و كولتوریب رایگشتیئیتالیكاركی یكجار كوردكوردەكانی ئوەشدا دەگل بوو، سختئیتالیا،بۆ ناساندنیدۆزی گلكیان،ئمش خستگر، خۆیان توانای ھزو

،یاننامب بوكردنـــوەی ل رـــگایدۆكومنتـــی بوكـــراوەو ،دۆســـیكوت داگیركردنی دوای ل جۆربجۆر.زمانی ب ٢٠ كتب ل زیاد ئســـتا تاكوكوردستان ئیتالی لســـر مســـلیئو لـــ الین زۆربیان چاپكـــراون،ئیتالیا لـــ ك نووســـراون كوردانـــ

ژیاون.ل كوردســـتانیان ژمـــارەی تا ئیســـتائیتالیا،كدانیشتوانیخۆیل٦٠ ملیۆن ناكات، تپڕ ھزار پنج ل دەدا، كسچترك ئۆرگانیزەن، كم پرتوازەوئمش كۆببنوە، بنی ل ھموویان نیل و رابـــردوو ل بۆت ھـــۆی ئوەی،تایبتی ب چاپمنی، بزاڤی ئســـتا،خۆی رۆلی پویست وەكو رۆژناموانی،

نبینیووە.ھموو باسی ناكرت وەیكۆلینل لمو كـــوردی (كاغزی) ئـــو نووســـراوە ساالن ٣٠ ـ ٤٠ لم ك بكین ئیتالیانناو ینب ئوەی پش بوكراونتوە.ئاماژە دەزانم پویستی ب باســـكمان١٩٨١ ـ ١٩٨٣ ساالنی ل م كبك ئوە بۆك گۆڤـــاری "دووڕیانی شۆڕشـــگری؛الوانی شۆڕشگری "یكتی حالی زمانلدەرچوو. ژمارەی س بوو كوردستان؛كوردستان شۆرشـــگیری الوانی یكتیدامزار، ١٩٨١ ل ئیتالیـــا ھاوینی لـــپیرەوپرۆگرامكیئایدیۆلۆژیماركسیزمانی كوردی ب گۆڤارەكـــش ھبوو،یكم ئم ئوە پـــی زانیاری ب بوو.ب لـــ ئیتالیا، بووە گۆڤـــاری كوردیركخراو دەرچووبت. كـــوردی، زمانی،باســـ ك خاوەنی ئم و گۆڤارەكـــتیا ســـرەكی و چاالك ب شـــوەیكی ١٩٨٤ ســـرەتای ل كـــرد، بشـــداریكاروچاالكیكانـــی ھوەشـــایوەو

راگرت.گۆڤاری باسی تنھا زانی ب باشـــمانل ھۆیك: چند لبر بكین "ھتاو؛ناوی ب حیزبی نا سای١٩٩٠ رخراوكی Comunitá ئیتالیا ل كورد "كۆمونیتایتا ھات پك Kurda in Italia – CKI؛خۆی دەوری ل كوردســـتانیان ھمووسركوتنكی لسرەتاوە كۆبكاتوە،گۆڤاری یكم ھنا، بدەســـت باشـــیئیتالـــی دەربچت، زمانی ب كوردیـــپزو ب باش رادەیكی تا بابتـــكان،تكنیك رووی ل بوون، راكش سرنج

بوو. سركوتوو گۆڤاركی دیزاینھی نـــاو، بـــ ھتـــاو، ھرچنـــدەب بم بوو ئیتالی كوردی كۆمونیتای

شـــۆرش كاك خۆماندووكردنی و ھوڵب ھرچندە دەردەچوو. سورم عزیز١٩٩٣ ـ ١٩٩٨ ساالنی ماوەی ل رەســـمیبم بوو كاكشۆرشسرۆكیكۆمونیتا ب ١٩٩٤ دەرچوو. تاو لھ دوا ژمارەیكاتی ئو برادەرانـــی ئوەین ھیـــوایباسی شۆرش كاك خودی و كۆمونیتاو

بكن. خۆكشانوەیان و راوەستانكورتـــی بـــ ھودەدەیـــن لـــرەدا و ئو بابتـــكان و ناوەرۆك باســـیلم مئ رای بـــ كموكورتیانـــی،برچاو، نتـــاو دەكھ ٣ ژمارەیـــیھیوایی بو خونران بردەم ینبخب سوود ماتریالی ســـرچاوەو تبببیوت ئاینـــدە، ل بۆ ھركســـك،ئكادیمی توژینوەیكی مژوویی یانل كـــوردی چاپمنی بزاڤی لســـر

ھندەرانبنووستوە.ھتاو گۆڤاری

كۆمونیتای الین ل ،كوردی كولتـــوری گۆڤاركیدەدەكرێ. كورد

(Hetaw (il Sole Rivista Culturale kurda della

.Comunitá kurda in Italiaئیتالی، زمانی ب ٣ ژمارەی گۆڤارە ئمدەرچووە، ل ٢١ x ٣٠ ســـم، قبارە ب٢٨ـ وە، لرگب كیش، بر ژمارەیھ

الپڕە پك ھاتووە. ٣٢.١٩٩٠ تموزی (٠)ی ژمارە سفر

ناوی ب ســـروتار یك الپرەی ١) لخباتی رزگاریخوازی "رۆژنامگری وھرچندە ناوی بوكراوەتوە، كورد؛زانینی پی م بب ر نیســـل كسیســـورم كاك شـــۆرش الین ل مئب ئاماژە رەیالپ لم نووسراوە، ھر

كراوە. بابتكان فھرەستیبندە ٢ تـــا ٧ وتاركی الپـــڕە ٢) لـــووتارە ئم نووسراوە، تۆفیق) (جاسمبسرھاتی و مژوو باســـی ب كورتیسانی تا درزەمانوە ل كورد، گلینامیلكیك ل وتارەك دەكات. ھشتا،شاری ل ١٩٨٩ز سای ل ك وەرگیراوەكچی بوكراوەتوە. ئیتالیـــا ـ پیزەئامادەكردنی لـــ نووســـراوە ل ھتاو تۆفیق. ئاشـــكرای a cura di جاســـم(دانر) نووســـر نـــوان ل جیاوازیكاك و یھ (ئامـــادەكار) و نووســـرن لمش جگ ،دەزان مئ شۆرشیشفالن نامیلك م وتارە لئ ك نووسراوە

وەرگیراوە. سرچاوە یانكمال پرۆفیســـۆر ٨ وتاركی ل ٣) لـــمژووی ل كورد گلی "رۆلـــی مزھر

Il ruolo del popolo شارســـتانیدا kurdo nella storia della civiltàرەچلكی باســـی ك بوكراوەتـــوەبم ســـرچاوەكی دەكات میدیكاننكراوەو دەستنیشـــان لی وەرگیراوە

برچاوە. تزۆر سادە د بابتكشمح فواد ٩-١١ووتارەكی الپڕە ل (٤كوردی؛، "زمانـــی ناوی ب خورشـــید،خۆی، كاتی ووتارە ئم بوكراوەتوە.،سورم شۆرش كاك الین ل ١٩٨٦ز،ئیتالی و كراوەتـــ ب نامیلكیـــك،كوردی زمانی بم كارەش خزمتكـــی رەییالپ ٣ لم ووتارە كردووە، كچیككوردی ســـرچاوە دەستنیشانی نئم ھی ئیتایك. ھروەھا ن كراوەوگرتۆتن ئسلیكی دەق ھموو وتارەكۆتایوتارەك كیتریشلالی خۆی،ل ب نووســـراوەتوە (ژدەر) ١٨ پراوزكئیتالی كســـتت ناو ل ب ئـــوەیتكســـتكی كرابت. بـــۆ ئاماژەیان،منگاندنی ئلســـھ ب پی ھتاو،.یكسلیئ كستت سی لسر یكئاگادار دەســـتكاری و بین ل خونرخونر و تنانت ئگر نكراوەتوە"ك؛ وە نازانتنیخوت ندیق ب زۆر

نووسیوویتی.شـــونی ل ژدەرەكان دانانی تبھگورەو ئمانتكـــی خۆیان ئســـلیمژوویی، دەستكاریكردنیان ناوەرۆكیو زانســـتی ســـنگی و بابت دەگۆرت

دەدات. ل دەست ئكادیمی(ھۆنراوەی بناوی ١٢ وتارەك ل ل (٥للگو لۆرنـــزۆ الیـــن ل كـــوردی)ھموو نووسراوە، Lorenzo Guellaكسكی دیارە گرتووە. خۆ یبرەكالپخام رەنگین نووسیوویتی و پســـپۆرب فۆلكلۆر ئدەبیات، باســـی ك تیایادرووستبوونی، چۆنیتی و نووسین وئدەبیاتی دت ســـر دەكات. پاشـــان١٥ ـ ١٨ ز، تا ســـدەكانی كوردی لـــدایكبوونی ١٩ و لـــ ســـدەی دەگاتـــنیشـــتمانی. و نتوەیـــی شـــیعری كورد ئوەی ســـرەڕای :دە نووسر(زمانی رەسمی زمان و ووالت و دەولترگی م لـــب نی و یكگرتـــووی)خۆی ناسنامی توانیوویتی شیعرەوەدەگات پ بدات... تا شو گ بپارزتچكی باشترین ئمرۆ بل شونی ئوب ووتارەك شـــیعرە. برگری كـــوردھیوای و نووســـراوە پخشان شوەیئاگای ب خونری ك دەخوازت ئوەلم رگی ئو شـــیعرانی ئیتالی، ل

و ل دەرد بتوان بوكراونوە، ژمارەیبگات. كورد، گلی خواستكانی ئازارو

حیكایتی و شیعر ١٣ تا ١٧ چند ل ل (٦ل نووسراوە كراونت ئیتای و كوردیسورم؛، عزیز شۆرش "ئامادەكردنیھـــی ئحمدی ل بریتین شـــیعرەكانقانیع، كۆیی، حاجی قـــادری خانـــی،موكریانـــی، ھمن، گـــۆران، ھـــژارجگر بكس، شركۆ پشو، عبدوالعزیز نژاد ھلمـــت، لتیف خون،ك نبت، دواوە ئوەی تنھا .سورمھموویان ئوانیتر ،شۆرش كاك برایزمانی ئیتالی بوكرابوونوە ب پشتربـــ ئامـــاژەی كچـــی كاك شـــۆرشتنانت نداوە، ئیتالیكان سرچاوە١٩٨٧ شركۆ بكس، لسر سای لفلۆرانس شاری ئیدارەی رەسمی داوەتییبۆن لم و ئتیالیا ھات تۆسكانا، ـل و ئیتالی كرای كۆمل شـــیعركیبوكرایوەو الپـــڕەی ١٠٠ كتبیكـــیچند وەرگرانی ل بشـــداری بندەش

كرد. شیعركحیكایتی دوو دەربـــارەی ھمان شـــتھاتی (بســـر ب نـــاوی فۆلكلـــۆریخم ب بنووە نجار "وەستای دارتاشو ھزار؛) دەرگای و كی خودا خیار، ول ئامادەكردنی (ھاوریتی)، نووسراوەل مانچی ئك زیز سورمع شۆرشھاوكاری و یارمتـــی ١٩٨١، ب ســـایتكراون كـــوردی، جالیی ل ھندێAjio؛ی "ئیـــۆ گۆڤاری لـــ ئیتای و

سردینی،بوكراونتوە.مكســـیم ١٨ ـ ٢٠ وتارەكی الپڕە ل (٧لو بریتی ك بوكراوەتوە رۆدیسۆن Joycc Blau، كتبـــی بۆ پشـــكیی Memoire du Kurdistan، Ed.ئـــم نووســـیووە. ١٩٨٤ ،Findatlyو دەومندی زمان باســـی ووتارەشلگل ھر دەكات، ئدەبیاتی كـــوردیعتا ھونرمند تابلۆیكی ئم وتـــارە

بوكراوەتوە. قزازخانم ٢١ ـ ٢٢ وتارەكی الپـــڕە ٨) لـــ ب Mirella Galletti گللتـــی میرلالبوكراوەتوە، میدیا ماس و كورد ناویحفتا ســـانی ســـرەتای ل گللتینووسین لسر خریكی لكۆلینوەوو چند وتار سدان و كشی كوردستانل یكك ب بوكردۆتـــوە، كتبكیشـــارەزاكانی ئوروپا ھرە كوردناس

دادەنرت.الین برزان لـــ ٢٣ وتارك ل ٩) لـــمۆســـیقای مژوویكی كورت محمد،لـــرەش بوكراوەتـــوە، كـــوردی،دیارە وا "ئامادەكردنی؛، ل نووســـراوەزمانكیتر بـــ ئســـلدا ل ئـــم وتارەبارزانیش كاك نووسراوەو ؟) (فرەنسدەســـتكاری ب یان ئیتالی كردوویتی

كاك بویكردۆتـــوە. خۆی ب نـــاویخۆی مۆسیقا ژەنكی لھاتووەو برزانپاشان ژیاوەو ئیتالیا ل ساڵ دە ماوەی

و فرەنسا. روویكردە سویسراكۆنگرە ئو بستنی ٢٤ باســـی ل ل (١٠ـ١٩٩٠/٣/٢٣ ٢٢ لـــ ك كراوە جیھانیالین ل فلۆرانســـی ئیتالیا ل شاری

ئامادەكرابوو. كوردی جالییبیاننامی دەقی الیك ل ٢٥ ل ل (١١لســـر پاریس كۆنفرانســـی كۆتایی ناســـنامی و مرۆڤـ مافی "كـــوردەكان:كولتوری؛كلرۆژانی١٤ـ ١٥ ئۆكتۆبری الیكیتـــرش لـــ ١٩٨٩ بســـترابوو،بناوبانگـــی زانـــای ئـــو نامیـــی Andrei ســـاخارۆف ئندری روسی،پاریسی كۆنفرانســـی Sakharov، بۆ

كردبوو، بوكراونتوە. رەوانئیدوارد ســـناتۆر ٢٦ نامی ل ١٢) لـــبـــۆ Edward Kennedy كنـــدیبوكراوەتوە. كۆنفرانسیپاریسی١٩٨٩سرنووســـر ناوی رەیالپ لم ھـــر Rewas گی؟ یـــان رـــواس (رەوەزران، كنووســـ Gallali) و دەســـتیو ئستاشی ئوكات و ھموویان ئیتالیننایان كـــوردی جالیی بـــت لگلدا

بوكراوەتوە. ناست،ئازاد د. الین ل وتارەك ٢٧ ل ١٣) لـــ"شونوارناسی: ناوی لژر شخانی،قالی ك باسی بوكراوەتوە قال؛ كۆنل ئازاد شـــخانی كركوك دەكات. د.تالرســـازی ل بواری دكتۆرای ئیتالیازانكۆی ل ئستاش ھناوەو بدەســـت

.مانیمامۆستایسلیكم بشی

رۆژناموانی ٢٠٠٨/٨/٨ ئابى (١٠١)ی ژمارەكوردی ٢٧٠٨ی 23خرمانانی

ھتاو گۆڤاری ئیتالیا: ئزموونی كوردی ل رۆژناموانی بزاڤی

ل ئســـتا ھریك (٢٠٠٨/٦/٢٣)ەوە، تاكـــو لـــراگیاندنی بشـــی ر للمئ گری و گی مـــاریخول بردەوامی ـــر بولكنیكی ھت پیمانگایگـــروپ لـــو خولـــدا دوا دەكنـــوە و ئســـتاشناوەراست رۆژنامنووسانی ل بریتین ك بشدارنتر چـــوار گروپی برلوەش عیراق، و باشـــووریھمووشـــیان و كـــردووە خولیان بشـــداری ئـــوئایركســـی وەرگرتووە و ركخراوی بوانامیـــانب بۆی ھر بـــم كارە، دەســـتریكیش ھمئئامادە بارەیوە راپۆرتك لـــو زانی پویســـتمانوەربگرین پسپۆڕەش دوو لو ھریك رای و بكین

كوردی. راگیاندنی لسرھمزە مال ئیبراھیم مسعود ئا:وەك كاوە ل سرەتاشـــدا مامۆســـتاباسی كگشـــتی خول سرپرشتیاریپاش و گوتی: كرد كتی خولچۆنییلپیمانگای راگیاندنی لبشی ئوەیركخراوی لگـــڵ ھولر تكنیكـــیك رككوتین ئمریكـــی ئایركســـیئوەی بۆ ل كندا بنن مامۆستا دووراگیاندن لســـر خولـــی راھنـــان ٢٠٠٨/٦/٢٣ لـــ ئوەبوو بكینـــوە،بكاركرد مامۆستای دەستیان دوو ئودابشكرد بۆ پنج گروپ خولكمان وراگیاندن، بشی قوتابیانی ئوانیش:راگیانـــدن، بشـــی مامۆســـتایانیدوای راگیاندن، بشـــی تكنیككارانیشاری ھولر ئوانیش رۆنامنووسانیگروپی كۆتاییش ســـلمانی، و و دھۆكل رۆژنامنووســـانی عرەب بریتیـــنبۆ ھر عیراقن. تری شـــارەكانی كھیھفتمان دوو كـــخولل گروپكیشبواناممـــان ئـــوە دوای دانابـــوو،

دەرچووان. خشیدەبــی ــش ــی ــوت گ ـــــــاوە ـــا ك ـــت ـــۆس ـــام مو ھــولــــر ــی ــان ــك ــووس ــن ــام رۆژن

سندیكای لالین دھۆك و سلمانیكرابوون. دیار رۆژنامنووسانوە

كخول ب شـــبینگ كاوە مامۆســـتاكخول بشـــدارانی موایـــپ :ـــدەئوەی لبر دەبینن، زۆر ســـوودكیمامۆستاكانیش و ینو شتكی كارەك(٢٥) ســـاڵ ل ئزموونی ھریكیـــانچندین لكوردستان جگ و نیی كمتر

راھنر و مامۆستا وەك و گڕاون وتكردووە. كاریان

نشاردەوە ئوەشـــی كاوە مامۆســـتاداوە بنیان ئایركس ك ركخـــراویو راگیاندن لبواری بن چاك ئوانیندەیانب بشدار بووبن ئوا خول لوزیاتر ھودەدرێ لـــوێ و تر وتانیبۆ خولیـــان و لبوارەكـــ شـــارەزابنلگڵ لپارەوە من گوتیشی بكرتوە،وســـاڵ لئ كاردەكم، ئو ركخراوەبیروتخولكیبڕوەبردنیدەزگاكانیو دەبن من لھولر یھ راگیانـــدن

تر. كسانی تریش شارەكانی لبـــووە لو یكـــك ژاـــ محمـــودو بووە بشدار خول لو قوتابییانیبینی، خول لو زۆرم سوودكی گوتی:چوون بۆ بوو سرەتایك ئوە چونكپســـپۆڕان ئو ك برنامانی ناو ئونوێ شتكی كخول و مئ بۆ نا دایان

بوو.تر بوو، بووكی بشدار رازاو ئازادیش

قۆناغی قوتابیكی وەك گوتی: ئویشپیمانگای راگیاندنـــی یكی بشـــیخول لو بشداریم ك ھولر تكنیكیچونك زۆرم لی وەرگرت، سوودی كردشتكان ئمیلساییكمیپیمانگادەخونیـــن، بم نـــزەری نھا بتب عملی یفتھ دوو ئـــو لماوەیلی زۆرمان سوودكی و كرد كارەكانمان

وەرگرت.نووســـرۆژنامل بوو زین یكـــكئو گروپی دوایـــن بشـــداربووەكانیگوتی: خولكش ب سبارەت ،خولمئ بۆ خوالنـــ جۆرە براســـتی ئوخولشدا لو ،گرینگ زۆر راگیاندكاربتایبتی تۆ وەرگرت، شـــتی تازەمانفرتدەكن خولدا لو بی بژەر ئگرراپۆرت ئامادە و پیامنر ببی ب چۆنزانیاری بگشـــتی كخول بۆی بكی،ل خشدەب پ باشـــمان ی سوودكی

راگیاندن. بواریماریگی وەكمامۆستایكو پسپۆڕكپرسیاركمان چند راگیاندن، بواری لوەمی ئویش و كـــردەوە رووی برەو

داینوە.چۆن خول ئو بشداربووانی ئاستی *

دەبینی؟ھواڵ راپۆرت دروستكردنی لڕووی -نیی ئاســـت و لو دەبینم ھژارییكزیاترتركیزلسر قسكردندەكن،منتلفزیۆن كاردەكم، تلفزیۆنیش لئگر ،یـــنو ھمـــووی براســـتیفزیۆنلت ك سیری بم پ راستیتبزار دەبم، دەكم كوردییكان عراقی وتلفزیۆنی ھواكانی ل نموون بۆنییـــ، ئوان زاگـــرۆس پشكشـــكارئاژانســـكانی دەنگوباسی ل ونكانوەردەگرن، ئاشیۆســـیتت پرس وەكوپاشانتعلیقكوەردەگنسرزمانیبھ پشكشكار ئوەی بب كوردی،گورەی ب زۆر كورتن، ھواكانیش و

.نیی ھواڵ ئوە من پناسكانیچی بكـــرێ دەتوانین وای پت * ئـــی

ببین؟ راگیاندنی كوردی برەو پشقینراســـت ھواـــی پتاندەـــم -كندا دەزانم ئرە بكن، من پشكش

دەزانم ئوەش بم ،نیی و ئمریـــكاشتكی ھواڵ خلك دوو ئامادەكردنیھواڵ جیھانیش ھموو و لـــ جیھانیدونیا ھموو ل ،یھ سیستمی یكو نو ھنانی لبدەست بریتی ھواڵھروەھا دیمانی و قســـدانان لگیكســـك پشكشی پاشـــان تدای وزۆر ئامركـــی تلفزیـــۆن دەكا، ل ھواڵ جیھـــان ھموو ل بھـــزە،موایپ بم وەردەگیرێ، تلفزیـــۆنشتك ســـدام لرە رژمی تا رووخانینبووە، كوردی رۆژنامگری بنـــاویلرە قینراســـت و تواو رۆژنامگریشموایپ ســـری ھداوە و (٥) سادەستی كوردی رۆژنامگری پشكوتنییكك ھواش و ھواش بم پكردووەھاتووین گاریش بۆی من و لوخانیئو دەمانـــوێ دەدەین بـــۆ و ھوی

بكین. خرا واشیھچند كوردی راگیاندنـــی ناو * تاكـــی

خولدا؟ لو كردن بشداری بتنگحز زۆر - رۆژنامنووســـانی كـــوردلفربوونوپشكوتندەكن،ھرچند

بشداربوو قوتابیانی ئرە مد جاریو شتكان دن بۆ ب حماستوە زۆركشكانی بشكی بن، فری دەیانوێ

راھنان، بـــۆ ئرە نبوونـــی ئامرەك ئوەش تیۆری لرە زۆربی وانكانبشـــی تكنیكی پیمانگای ،یـــھیمانگایپ تاك كوردستان ل راگیاندنبھ پشكوتووی ئامری و ستۆدیۆ ك

بی. شت فرە لی دەتوانرێ ووەمی گـــری ئلمریش ئویش دوای

دایوە. بدرخانی پرسیارەكانیزۆر یكجار بۆشـــاییكی وانیی * پتبھزكردنی كردنوەی خولی ل یھ

راگیاندن؟خك ،یھ بۆشایی موایپ ،ب -و بجوان ئیشی یل حزی بگشـــتیش بنو شتی فری و بكا پكی رك و

كۆڕسانوە. ئو لرگیراگیاندكارانی كورد بۆ و كۆڕسانئ *ل نیی بیار ئی كرا، ل كوردســـتانلو كاركـــی كوردســـتانیش دەرەوەی

بكن؟ جۆرەكۆرسی مباشپ دەست من بب ئگر -بھمان بكرتوە،ھروەھا زۆر لرە واقوتابیانی و رۆژنامنووســـان شـــوە

وت. دەرەوەی بچن راگیاندن بواریراگیاندنی دەڕوانی ئاینـــدەی * چۆن

كوردی؟ب داھاتووی رۆژنامگری گشبینم -دەكـــم پشـــنیاریش كـــوردی، یكتـــر لـــدەوری رۆژنامنووســـانپرە زیاتر دەتوانن بوەش كۆببنوە،یكتر ل برگریش و بـــدەن بخۆیان

بكن.كنای (١٤) ل زیاتر * لناو ھولـــرئوەندە تـــۆ بڕای ،یھ ناوخۆیـــی

نا؟ یان باش ناك

لـــ كندا ل شـــاركی ـــم وایپ -كناڵ ســـ دوو، تنھا وەك ھولـــر،بۆریی زۆری و من بالی ئوە ،یھسر لكناكی ك رۆژنامنووســـكبكا جیاوازی ناب كاردەكا، بیكـــكیككی لكنای ك تر یككی لگڵ

كاردەكا. تردابژرێ؟ چۆن ھواڵ دەب تۆ برای *بن عادل كســـكان دەب ھوادا ل -ھواڵ بیككی دژ نالی و ھـــردوو

روو. نبخھی؟ كوردی راگیاندنی لناو ئوە *

و وای ھندكجـــار ،وانییـــ میشـــھ -كچیرۆك ھندكجاریش تنھـــا الینكینادرێ. الین دژەكی نیشان و نیشاندەدرێ

ھولرن تكنیكی پیمانگای ل بشی راگیاندنی راگیاندن بواری كندی پسپۆڕی دوو

نانم ھواڵ من ناوی دەكا، پخشی ھواڵ بناوی ئوەی زاگرۆس ماری گی:!!یھ ناوخۆیی تلفزیۆنی س ھولر دوو، شاركی وەك ل كندا ل ئلمر: گری

ئلمر گری و گی ماری مامۆستایان

حمود زینم رازاو ئازاد ژا

راوژكاری مژوویی: د. عبدول علیاوەییراوژكاری زمانوانیی: د.وریا عومر ئمینراوژكاری رووناكبیریی: د. ھیمداد حوسن

راوژكاری كــلتــووری: خالید جوتیاربشی كۆمپیوتر: ئیـوب یوسـف ئبوبكـر

ناونيشان:كوردســـتان، ھولر، شقامی ئاراس،

باخانی سردارینۆرماڵ: ٠٦٧٩ ٢٥١ ٠٦٦

مۆبایل: ٥٨٧٨ ٤٥٥ ٧٥٠ ٩٦٤ +سلمانی، باخانی رەحیمی مال علی

مۆبایل: ٨٥٥٤ ١٥٩ ٧٧٠ ٩٦٤ +

بدرخان یكم ھفتنامی ئھلی ئازادە، دوای راپڕین ژمارە سفری ل ٢٠٠٠/١٠/٢٢ ل سلمانی دەرچووەو ھموو ٨ و ٢٢ی مانگك دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان ل باشووری كوردستان دەریدەكات

bedrxan@yahoo.com

خاوەن ئیمتیازو بڕوەبری برپرس:حمید ئبوبكر بدرخان

بڕوەبری نووسین:محمد گۆران

ستافی كارا:حســـن یاســـین، نازم دبند، قاســـم محمـــد، ھمن جمیـــل، ھوراز

محمد، محمد فتاح، نافیع دیبگیی، عبدولەحمان معروف.

نخشساز:ئاسۆ حسن ئحمد (٠٧٥٠٤٤٧١٨٢١)

ئو ســـبینیی لگـــڵ ھاوڕكم سواری میتۆ بووم، سرباری ئوەی میشدەنگ و ھكی بخلوقســـتانمب كشـــ و دیتنی ئو ھموو بھا جوانانی ك خۆیـــان لناو گلنی چاو و قویی دوە نخشـــدەكن و جۆرك ل حسانوەت پدەبخشن و گورەیی ژیانت لال گورەتر دەبت. ئمان ھمووی بۆ مرۆڤ رووناھییكی پـــ ل عشـــقو خۆی تیـــادا جوان دەكات. ھمیشـــ من ل سفرەكانم كان بۆیندەگم شت رنجدەدەمسھر لناو ئو میتۆی ژنكی تمن گورە چند رۆژنامیكی ب دەستك و شریتكی ك ســـگ بچكۆالنكی پوە لكاندبوو ب دەستكی دیكیوە وتوە كمنانكی ھینزەردەخ و بقســـكردن..لم كاتدا ل ھاوڕكی مانی قسئ ب و ژنخۆمم پرسی ئ

دەكا دە چی...؟ھاوڕكم گوتی:

دەكات ك یو رۆژنامریكالم بۆ ئـــلالین ئو كسانی لسر شقام و بایی دوو یۆرۆی ون دەردەچدەخو داواش دەكات لیبكن، چونك یك یوانك یۆڕۆش بۆ ئو ییۆڕۆ بۆ ئك رۆژنامك دەردەكن تا بتوانن ھم بم پارەی بردەوام بن ل دەركردنی و پارەیك لشم بو ھ كرۆژنامب خواردن و خواردنوە بدەن تا پی

بژین...ئوەش دە ئگر ناشیكن ھریك لالی خۆیـــوە ب چند ســـنتك یارمتی بدات).. لرەوە عقیتكی جیا ل ئوانیتـــر خۆی وەدەردەخات ئویش چۆنیتی پكانیدوو جمسر یككیان بوكردنوەی حقیقتكانی یو رۆژنامئـــ ك كبیروڕای چین نن كیوەش رادەگوە و ئنودەكب ردەمی جیھانگیریش لس شتا و لھقویی ئوروپا و لناو ھستانوەی پیشسازكارانی گروژمی گورەترین مـــرۆڤ (چوســـانوەی دونیـــا ھرماوە)، نوەك بۆچی ل وتكی وەكو ئمانیا تا ھنووك خكانك ھبن شوان بۆ چند سعاتكی خو تنھا و تنھا شـــقام بخۆیانوە بگرـــو ھـــزری ئوانیـــش ئوەندە رۆشـــنفكربووب بھـــۆی دەركردنی رۆژنامیـــك تایكانـــی خۆیـــان دەرببـــن و چنـــد یۆرۆیكیش بۆ خواردن و خواردنوە وەدەستبھنی، دووەمیشـــیان ل ھمـــووی گرنگتر ئمان ئـــم ژیانیان لال پیرۆزترە و خۆیان ب كســـانكی (موتمرید) وەش نییزیـــان لـــدەزانـــن و حجنجاییكانی مســـئولیاتی ژیان لكۆڵ بگرن، دەنا ھریك و رەقمی واتك ..یحیساباتی بانقی خۆشی ھھموو رگاكان برەو وەدەستھنانی ئازادی كستی دەچت، چونك ھیچ شـــتك ناگات ئوەی ھموو تاكك ساتوەختك ب ئازادی نتوەیی و دەستتان دواجاریش بژی.. شخسی خۆش (عبسیكان)ی سر شقامی (برلین) بۆ دەركردنی ژمارەی تازەی

رۆژنامكتان.

ئوانی لسر شقامیش دەخوتن رۆژنامیان ھبوو!

بدرخان ل سایتكانی kurdistanOnline و pukmedia بخونرەوە

نازم دبند - ئمانیا

لرھو

- وا

ی نان

پخچا

لیادكدا بدرخان دەرچوونی (١٠٠)ــمین ژمارەی پیرۆز دەكات

ـــوارە لـــر (٦,٣٠)ی ئرۆژی ٢٠٠٨/٧/٢٢ كاتژمھۆی ھوتل چوار چرای شـــاری ھولر، دەزگای چـــاپ و بوكردنوەی بدرخـــان ب ئامادەبوونی میوانكـــی زۆر و برچـــاو مراســـیمی دەرچوونی سدەمین ژمارەی ھفتنامی بدرخانی كردەوە و كۆڕكی شیعر خوندنوەشی بۆ ئیدریس شیداھۆی

شاعیر سازكرد.جی ئاماژەی لو مراســـیمدا ك ئامادەبووانی و ئدیبـــان و رۆشـــنبیران لـــ پكھاتبـــوون ھونرمندان و رۆژنامنووســـان و مامۆســـتایانی زانكـــۆ و دەزگا راگیاندنـــكان ســـرەتا چنـــد

چاالكییك پشكش كران.ل سرەتای مراســــیمكدا سروودی (بدرخانی خاكپروەرم) ك ل شیعری مامۆســــتا جمال عبــــدول و ئاوازی پشكشــــكرا، ،رەداغییق ئنــــوەر دوا بدوای ئویش محمــــود زامداری گورە نووســــر و مامۆستاو راستبژ و ســــارژكری زامــــی نووســــران و مراســــیمكی كــــورد رۆشــــنبیرانی بڕوەبرد و ك پناسی بدرخانیشی كرد گوتی: بدرخان واتا دوو وەزارەتی رۆشــــنبیری، بدرخــــان وات چندین

دەزگا و سنتری رۆشنبیری.دواتر (الرا مجید خۆشناو)ی بھرەمندی پنجــــ زین، بــــ كمانكی خۆی پارچیك مۆسیقای فۆلكلۆری كوردی پشكشی ئامادەبووان كرد و بشكی رســــامكرد بزۆری ئامادەبووانــــی س

ژەنین جوانكی خۆی.دوای ئویــــش حمیــــد ئبوبكــــری سرۆكی دەزگای چاپ و بوكردنوەی پشكشــــی وتیكــــی بدرخــــان ئامادەبووان كرد، ھر لوشدا باسی بشــــك لــــ چاالكییكانــــی دەزگای چاپ و بوكردنــــوەی بدرخان كردو چندین پرۆژەی نوشی خست بردەم

ئامادەبووان.ناكرێ ئوەش لبیــــر بكرێ ك وەكو حمید گوتی: گورەترین كشی ستافی دەزگای بدرخان نبوونی بووە، بم توانیویان رفرازانو س رزانربســــبســــر ھمــــوو كشــــكان زاڵ بن، باشترین بگش بۆ ئوە:(٥) فستیڤاڵ شــــت و چاپكردنــــی زیاتر لو (٩) گ(١١٠) كتب و دەركردنــــی (١٠٠) ژمارەی

.درخانبپاشــــان دیــــاری ھونرمند حســــن گرمیانی ك لالین ھونرمند ربین ش بشــــكوە ئامادەكرابوو پمالجســــتافی دەزگای بدرخان كراو محمد گۆرانی بڕوەبری نووســــینیش ئو دیاریی ل دەســــتی محمــــود زامدار

وەرگرت.ناكــــرێ ئوەش لیاد بكرێ ك (گروپی گنج بۆ شــــانۆ و ناوەندی ھولری كوردســــتان ھونرمندانی ركخراوی و لقی ھولــــری ناوەندی ئاڤســــتا بروسكی پیرۆزباییان ئاراستی ستافی

دەزگای بدرخان.دوای ھمــــوو ئــــو چاالكییانش ھر بدرخــــان دەزگای بۆنیــــوە بــــو ھســــا ب ســــازدانی كۆڕكی شیعری بــــۆ (ئیدریس شــــیداھۆ)ی شــــاعیر، ئویش ب خوندنوەی قسیدەی "ئو

بیانییی ق پكنی"، لگڵ ئاوازە جمالی ربین سرســــوڕھنرەكانی سیدەیو قشاعیر ب ت ژەن، ككالرنبشكی زۆر ل ئامادەبووانی گریاند و بشكی تریشی بردەوە بۆ دونیای منای و یاریكردن و ئامزكردن ب باوەشــــی شت بھشــــتییكانی ھولر، وەكو ئاراســــی ھونرمند برپرسی گروپی ســــیدەیو قنالــــی گوتی: ئیدریس بمنی تواندەوە. ربینیش ب كالرنتكی ئوەندەی تر ئامادەبووانی دشاد كرد.

وەی كیداھۆ دوای ئــــروەھا شــــھئامادەبووانی خمناك كرد و بشكیشی گریانــــدن، ئوجارەیــــان لدواییــــدا شــــیعركی دداری خوندەوە و گوتی: ئو شــــیعرە بۆ ئوانی ك سریان

سپی بووە.ل كۆتایی مراسیمكشــــدا ســــتافی بــــ ھســــان بدرخــــان دەزگای دابشكردنی دیاری بسر ئامادەبووان.ئو بابتانی لسر یادی دەرچوونی (١٠٠)ەمین ژمارەی بدرخان نووسران..

ر لیامنســــایتی پ ك لوا١- ھ.بدوفار عبدولغئامادەكردنی ع

٢- راپۆرتك ل رۆژنامی كوردستانی نوێ ل ئامادەكردنی سمكۆ عبدولكریم

و ھمن كریم مام رەش.٣- راپۆرتــــك ل گۆڤــــاری ھرمی كوردســــتان ل ئامادەكردنی ســــباح

شخانی. ر لی چاودنامفتھ ك لوا٤- ھئامادەكردنی ســــتار باقی، ئگرچیش ئاماژە بــــ یادكردنــــوەی دەرچوونی سدەمین ژمارەی بدرخان و سازدانی كۆڕەكــــ لالیــــن دەزگای بدرخــــان

نكرابوو.٥- ھواك ل ھفتنامی ھواڵ .

٦- ریپۆرتاژــــك لــــ ھفتنامــــی (بارزان).

نووســــینك دەقی ئوەی خوارەوەش كی كورتی (ســــتار باقی)یینو دەربھولــــری نووســــینگی برپرســــی ھفتنامی چاودر ســــبارەت ب یاد

:و كۆڕەكئیدریس شیداھۆ بۆ ق گریاو

قش پكنیقو تــــك رۆژئاوابوونكی دەمــــو منــــارەی ھولــــر، دەزگای چــــاپ و بوكردنــــوەی بدرخــــان، ب بۆنی ژمارەی، ســــدەمین دەرچوونی یادی ئوارە كۆڕكی بۆ شــــاعیری ھســــت ناسك (ئیدریس شــــیداھۆ) لگلری ســــازكرد، چوارچرا ئوتــــل ھۆــــی تیایــــدا لم ئــــوارە كۆڕەدا شــــاعیر بناوی نۆستالیژیانی قسیدەیكی (ئو ئوارەیی ق پكنی)، پشكش كرد و، تیایدا ئامادەبووانی گڕاندەوە بۆ رۆژانــــی مندای نــــو گڕەككانی ھولــــر، ئمــــو ســــرەتا محمود زامداری شــــاعیر و پاشانیش برپرسی دەزگای بدرخــــان حمیــــد بدرخان، بخرھاتنی میوانكانیان كرد. ئمو شاعیر سرەڕای گریانی خۆی، چندان ئامادەبووی تری ھنای گریان و كۆتایی كۆڕەكش ب چپڕزان و دەستخۆشی ل دەزگای بدرخان و شیداھۆ كۆتایی

پھات.جگی ئامــــاژە بۆكردنــــ ژمارەیكی برچــــاو لــــ شــــاعیر و ھونرمند نــــاوەوەی و دەرەوە نووســــرانی و كوردســــتان ئامــــادەی خوندنــــوەی

شیعرەكان بوون.لكۆتاییــــدا ســــتافی كارای بدرخان بیــــك دەنگ گوتیــــان: بدرخان ھی ھمووانــــو بــــۆ ھمووانــــ، دەكرێ دەســــت لناودەســــت كاروپۆژەكانی دیك تواو بكین.. چونك بمجۆرەو بم چشــــن دەكرت شــــمندەفری كلتــــوری كوردەواریــــی بئاقاری ئوە بریــــن ك ئمــــش دەتوانیــــن وەكو میللتــــان پارزگاری ل شــــوناس و خاك و نتوەو نیشتیمانمان بكین و

خۆشبووت.دەقی وتاری حمید بدرخان برپرســـی دەزگای

بدرخانبخرھاتنی میوان بڕزەكان دەكین.

سوپاســــی ســــتافی كاراو ھموو ئو كسان دەكم ك ٩ســــا ل دەزگای بدرخان ب پاداشت و مووچ كاردەكن

و ماندوو بوون.

سوپاسی ئو دەزگاو كسانش دەكین، ك رۆژگارك ھاوكار و ھاریكاری ماددی

و معنویان پشكش كردووین.برایان، خوشكان، ئامادەبوانی بڕز:

برھمــــی ،ژمارەیــــ (١٠٠) ئــــو و ماندووبــــوون و شــــونخوونی تبایی و كشــــ و ملمالنــــی ئرە و ئوێ و برســــییتی و ھمو كۆسپ و بربســــتكانی لگــــڵ ھموو كم و كوڕییكانی ئم، چونك ھیچ برھم و برنامیكــــی چ و پ ب كشــــ و كبرك ناكرێ.. گورەترین كشــــی پارەیی بوو، ك بوونی بوو، بن مئپشــــتر نبوونی بوودجیكی تایبت بوو، ك براستی تنیا ستافی بدرخان توانیــــان برگــــی بگــــرن و لھموو ھڕەشــــ و چاو ســــووركردنوەیك نترســــان و ھیچ ئیمتیاز و پارەیكی

باكشیان قبووڵ نكرد!!كارمندەكانی ھر لسرەتادا دەیانزانی و شــــونخونی برھمی لكۆتایــــی كات دەكنوە، كــــۆ ماندووبوونیان مانی كسل درخان لڵ ستافی بگل بوو، كپارەی تاكسیمان الن وانشسعات (٤)ی شو ل شقامی مولوی لتك (كاروان ئنوەرو ساح بچار و پمیل) بمن جد و ھمــــوراز محھدەچووین ماوە. ئســــتاش ك ژمارە (١٠٠) چاپدەكرــــت لتــــك (محمد گــــۆران و ئیــــوب و بدرخانی برازام) ســــعات (٤)ی شــــو بپ لھولر

دەچینوە ماوە...٩ ســــاڵ سرپرشــــتی چاپمــــان كرد، ریپۆرتاژمــــان نووســــی، بابتمــــان ئامادەكرد، (١٨٩٠) الپــــڕەی (A٣)مان بوكردەوە، زیاتر لــــ (٥٠٠٠) بابتی كورت و درژمان بوكــــردەوە، زیاتر لــــ (١١٠) كتبمان چاپكــــرد، (٩) چاپی كتبــــی و بدرخــــان ھفتنامــــی كتبخانی خســــت نودەوتیمــــان كوردییوە، (٥) فســــتیڤامان سازكرد رۆژنامی"كوردستان"ی ژمارەی چوار لچاپمان نۆبرە"دایك"دۆزرانــــوەو (١٥) بــــ كــــرا مانگانــــ لــــ داوە،

گشــــتی بدەیــــان جارــــك، رۆژ رووناكبیــــران بــــۆ رۆژنامنووســــی ئنجامدرا باوەڕ دەكن (١٣٢) كس بۆ گشتی رۆژنامنووسی لگڵ دەزگای بدرخان ھاتوون بۆ وتانی (سوریا ٣، ئوردن، میسر٣، ئمانیا٢، فرەنسا، سوید، توركیا٣، لوبنان ٣، ئران...) ك ئمیان جگای تامان و پرسیارە، بۆی لجی خۆیتی رۆژنامنووسان وە، كنوە بكو رووناكبیــــران بیر لچۆن بدرخان توانیویتی ئو ھموو شتانســــتیڤاڵ و گكار و چاالكی و فركبخات، ئوانیش بھمان گوتینی بدرخــــان دەتوانــــن كارەكانی خۆیان بئنجام بگینن.. تنیا یك دەنگی و یــــك ریــــزی و یك ھوســــتی و بالدانی برژەوەندی كسی و رانكردن بۆ ھندێ ئیمتیــــاز وەرگرتن و ھندێ

ئیمتیازی الوەكی، رووناكبیران دەتوانن چــــۆك ب عرەبــــ شــــۆڤنییكان و شمش كورەكانی ســــردەم دابدەن و مــــاددەی ١٤٠ و ھموو مافكانی دیكی

گلی كورد دەستبر بكن...بدرخــــان (حمیــــد) ب شــــانازییوە بعس رژمــــی رووخانــــی لكاتــــی لشاری موســــ توانی (خارطة الدولة العثمانیة)ی لگڵ سرۆكی عشیرەتی موس (المعماري) و (فارســــی برام) لبھنت شاری سلمانی و ب ئاگاداری تسلیم كریتخ ئسسرد) (فرید ب بڕز (ئاراس شخ جنگی) بكات و ل پاشانیش بۆ بڕز (مام جالل)، مام جاللیش ل مورافعیكی ئنجوومنی حوكم لعیراق برزی بكاتوە و داوای

مافی كوردان بكات..ئوەیان شانازییكی گورەی و دەزگای ،نمجــــارە دەیدرككدرخان بۆ یببكو ھر ئوە نا چندین كاری دیكی لو جۆرە ك بقازانجی كورد كۆتایی پھاتــــووە، كــــ موجازەفــــ بژیانی شی بتی و گوخۆیان كراوە كردوویبرسییتی و ماڵ و منداڵ و برژەوەندی

تاك كسی نداوە.ھرچندە لرە و لــــوێ خكانكی ن، كوە دەكرپرســــی باس لــــناببدرخان بۆت ملیۆنر و بسدان زەوی و بازاڕ و شوقق و سیارە و تلفۆن و فاكسی ھی، ورای كۆمپانیاكان...!! ئم ھیچ شــــتكمان نییــــ، داھات و ســــروەت و دارایی و كۆشك و تالری من تنیا كتبخانكم و ھر یككیش یك بگی لســــر پــــارەو زەوی و زاری من ھیــــ، دەتوان ل رووپری

رۆژنامكان بوی بكاتوە...گورەیی بدرخان بگورەیی نووسران و رۆژنامنووســــان بســــتراوەتوە، چونك بب نووســــین و ھوســــتی نووسران ك بھق دەیانوێ خزمت بكــــن دەتوانــــن كارەكان بــــ ئنجام

بگینین..ئــــرێ براســــت (٩) ســــا بدرخان كاردەكات، خۆ پاداشــــت و مووچش ھرچــــی ھــــردەم بــــم، ..نییــــبباشزانراوە بۆ نووسرانی بدرخان ئوەی لتوانایدا ھبووب، كردوویتی

و درخی نكردووە..بھیواین ھروەكو حســــن یاسین و مومتاز حیدەری، مســــتفا ئحمد و ی دیكوانمــــوو ئمیل و ھمن جھك لســــر بدرخان رایــــان ھبووەو بدرخانیــــش ب ســــینگ فراوانییوە ھمــــوو رایك ب ئــــرێ و نرێ بو دەكاتــــوە. خكانی دیكش دەخوازن بدرخــــان ببت ھفتان و لپاشــــان رۆژان، ئمش دەخوازین لنزیكترین فرســــت ئو خونی ھموو الیكمان

بت دی.سوپاس بۆستافی بدرخان و ئندامانی ئنجومــــن و ھمــــوو نووســــرانی كوردستان لھر كویكی كوردستان و دنیادا ھن.. ژمارە (١٠٠)ی بدرخانیش پیــــرۆز ب.. ھــــر لرەشــــدا پرۆژەی ر لولچاپدانی ئینسكلۆپیدیای ھل(١٠) برگدا دەكوت كتبخانی كوردی و ئمشیان یكك ل شانازییكانی بوكردنــــوەی و چــــاپ دەزگای بدرخــــان. مــــوژدەش لــــ نزیكترین درخان لر"١٠٠"ژمــــارە بت ھفرســــ نگ بشــــۆفیشــــناڵ و قكی پچاپجلدەوە ل لوبنان لگڵ بیبلۆگرافیای

ھر"١٠٠"ژمارە لچاپدەدرت.ھروەھـــا لـــم نزیكانـــ ســـرجم بوكراوەكانـــی كۆمـــاری كوردســـتان لالیـــن"د. ھیمداد حوســـن"و لگڵ دەزگای ئاراس ھر ٣٠ ژمارەی كوردستان خولی یكم و سیم ك د. كمال فوئاد "نزەنگ ـــبدوئامادەیكـــردووەو "ع نووسی نوێ و لر رس تییخستووی

دوو كتبی جیاوازدا بو دەبتوە.حمید ئبوبكر ئحمدبرپرسی دەزگای بدرخان - ٢٠٠٨/٧/٢٢

محموود زامدار: بدرخان واتا دوو وەزارەتی رۆشنبیری

نووسری گورەی كورد محمود زامدار الرا خۆشناوو شیرین پروەر ھونرمند ربین جمال شاعیری ھستناسك ئیدریس شیداھۆ حمید ئبوبكر بدرخان د. كمال سعدی ، عبدولەحمان بالف ، كمال غمبار

ونیك بۆ یادگاری - میوانانی یادەك - ھولر - ئوتل چوارچرا - ٢٠٠٨/٧/٢٢

دیمنك لئامادەبووانی یادی ١٠٠ــمین ژمارەی بدرخان - ھولر - ئوتل چوارچرا - ٢٠٠٨/٧/٢٢