Aralin 1-Kuwentong Bayan

8/11/2019 Aralin 1-Kuwentong Bayan

1/44

I. PANIMULA

Sa Modyul 1ay ang mga akdang pampanitikan ng Mindanao. Ang mga aralinsa modyul na ito ay tutugon sa mga pangangailangan ng mga mag-aaral namaunawaan ang kultura at pamumuhay ng mga tao sa Mindanao.

Sa pagtatapos ng araling ito ay inaasahang makapagpapamalas ng pag-unawaat pagpapahalaga ang mga mag-aaral sa mga akdang pampanitikan sa Mindanaosa tulong ng teknolohiya at mga estratehiya na gagabay sa mga mag-aaral sa higitna malalim at kapaki-pakinabang na pagkatuto.

Sa Modyul na ito, inaasahang maipamamalas mo ang iyong pag-unawa atpagpapahalaga sa mga akdang pampanitikan ng Mindanao sa tulong ng mgaangkop na gramatika at retorika upang makabuo ka ng proyektong panturismonamagtatantayag sa magagandang kaugalian at kultura ng mga taga-Mindanao.Mamarkahan ang iyong proyekto batay sa sumusunod na pamantayan: a)

orihinalidad, b)masining, at c) makatotohanan.

Sa pagtalakay ng mga aralin, gagabayan ang mga mag-aaral na masagot angmga pokus na tanong na Bakit mahalagang pag-aralan ang mga akdangpampanitikan ng mga Mindanao? Paano nakatutulong ang tamang paggamitng gramatika at retorika upang maunaaan at mapahalagahan mo ang mgaito?

0


2/44

II. PANIMULAN! PA!"A"A#A

Panuto: Bilugan ang titik ng tamang sagot sa bawat bilang.

I. $aalaman

. !to ang binubuhay ng nasyonalismo.a. karunungan b. pagmamahalan c. kabayanihan d. pagkakawanggawa". !to ang kahariang pinagmulan ni Prinsipe Bantugan.

a. Bumbaran b. Sinukuan c. Madali d. Miskoyaw #. !to ay likhang gawain na ipinapakita o inilalarawan ang paksa sa pamamagitan

ng masining na pagguhit.a. mockumentary b. panayam c. poster d. collage

$. Ano ang salitang ugat sa salitang kabayanihan%a. kaba b. bayan c. bayani d. ani

&. Alin sa sumusunod ang ekspresyon ng posibilidad%a. ba b. nga c. tunay d. sapagkat

'. Alin sa sumusunod ang kasingkahulugan ng pumapailanlang%a. sumasampa b. pumapaibabaw c. pumapailalim d. manloloko(. !to ay epiko ng mga !lokano.

a. Bantugan b. !ndarapatra c. Sulayman d. am-ang*. !to ay isang paraan ng pagkuha ng impormasyon sa pamamagitan ng

pagtatanong sa mga tao.a. Pagbabalita b. panayam c. pagpinta d. pananaliksik

+. !sang uri ng panitikan na may supernatural na katangian ang mga tauhan.a. alamat b. epiko c. kuwento d. pabula

.!to ay panitikan na ang mga tauhan ay mga hayop.a. alamat b. pabula c. parabula d. tula

. !to ay tekstong may may layuning makabuo ng mahalagang ugnayang lohikaltulad ng sanhi at bunga ng mga pangyayari.a. naglalahad b. naglalarawan c. nangangatuwiran d. nagsasalaysay

".Siya ay matalinong hayop na naging datu.a. alapindigowa b. Pilandok c. rang d. Miskoyaw

II. Proseso%$akayahan#.pang higit nating matiyak na naunawaan nga ang isang pabula, dapat alam

natin ang ibinigay nitong:a. aral b. suliranin c. tunggalian d. kasabihan

$.!sang araw, nakiusap ang !nang pusa sa !nang daga para bantayan ang anakniyang kuting dahil sa ito ay may sakit. Ang may salungguhit ay

///////////////.a. ekspresyong posibilidad c. pang-ugnay sa pagbibigay ng sanhib. pang-ugnay sa pagbbigay ng bunga d. retorikal na pang-ugnay

&._______________, ikaw ang naging kabuuan ng aking pagkabata. Ano angmaaaring ipuno sa patlang upang ito ay mapatotohanan%a. 0alagang b. 0unay na c. Sa totoo lang d. Sa tingin ko

'.Ano ang denotasyon na kahulugan ng balimbing%

1


3/44

a. taksil b. sakim c. prutas d. malambing(.Ano ang konotasyon na kahulugan ng pusa at daga%

a. hayop b. away nang away c. taksil d. matapang*.Ayaw ko kay Bubuwit sapagkat siya ay magnanakaw.Ano ang isinasaad ng

pariralang may salungguhit%

a. sanhi b. bunga c. posibilidad d. ekspresyon+.Sa totoo lang, kaming mga laruan ay ginawa upang paligayahin kayo subalitnatatakot din kaming baka isang araw ay hindi nyo na kami pansinin . Ano angpang-ugnay na nagpapatoo na ginamit sa pangungusap%a. Sa totoo lang b. kaming mga laruan c. ginawa upang paligayahin

d. subalit".Magiging mayaman siya pag dating ng araw kaniyang sipag at talino.

Anong pang-ugnay ang maaaring ipuno sa patlang%a. upang b. samantala c. nang magkagayon d.

dahil sa".Marami pa ring may mabubuting kalooban ngayon, ____________, binigyan pa

ng award ang isang taxi driver na nagbalik ng pera ng kaniyang pasahero. Anoang pang-ugnay na nagpapatoo na ginamit sa pangungusap%a. tunay na b. kasi c. sa katunayan d. sapagkat

"".Harinaway magtagumpay ka sa iyong mithiin. Anong damdamin ang isinasaadnang may salungguhit%a. takot b. tuwa c. pag-asa d. galit

III. Pagnilayan at Unaain

Para sa mga &ilang '1-'(

Mayroon isang Sultan sa isang pulo na kilala hindi lamang dahil siya ayisang dugong bughaw, kundi dahil din sa kaniyang katangian. 1i lamang siyamayaman, si Sultan 2utang ay matapang, magandang lalaki at may matipunongpangangatawan.

"#.Ang kahulugan ng dugong bughaw ay .a. matapang b. manhid c. mahirap d. mayaman

"$.Alin sa sumusunod ang hindi katangian ng sultan%a. mayaman b. matapang c. guwapo d. mapagpatawadb. mapanghusga d. mapagkunwari at mapagbalatkayo

"&.Ang pang-ugnay na dahil din sa kaniyang katangian ay nagsasaad ng/////////.

a. bunga b. ekspresyon c. posibilidad d. sanhi"'.Ano ang maaaring maging bunga o epekto sa mga tao ng mga katangiang taglayng Sultan%a. paggalang b. pagkainggit c. pagkatuwa d.

pagkalungkot "&. !nilalarawan sa talataan ang patunay na ang sultan ay /////////////.

a. hindi basta-basta pinipili b.mayaman c. nagtataglay ng magagandangkatangian

2


4/44

d. romantikoPara sa mga &ilang ')-*+

3Baka makikipag-away ka na naman,4 tinig iyon ng kanyang ina. 5angangaralna naman. Mula kinatatalungkuang giray na batalan, saglit iyang napatigil sapaghuhugas ng mumo sa kamay.

36indi ho,4 paungol niyang tugon.

"'.Baka makikipagaway ka na naman. Ano ang ipinahihiwatig ng pangungusap%a. 5ananakot ang nagbilin b. madalas makipag-away ang kausap

c. masayahin ang nagsasalita d. pag-awat sa isang sitwasyon"(.Anong uri ng pamumuhay ang mailalarawan sa mag-ina%

a. mapanuri b. mahirap c. mayaman d. palaaway"*.Ang giray ay nangangahulugang //////////.

a. saway b. sira c. tibay d. buo"+.Anong uri ng panitikan ang masasalamin sa bahagi ng akda%

a. Alamat b. Maikling kuwento c. pabula d. tula#.Ano ang maaaring maging suliranin sa akda%a. bully b. kahirapan c. kayabangan d. kahinaan

I,. ILIPA"2umawa sa kalahating bahagi ng kartolina ngposter tungkol sa kagandahan nginyong barangay batay sa sumusunod na pamantayan:a. masining. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & puntosb. orihinal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & puntosc. makatotohanan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & puntosd. patunay sa pamamagitan ng paliwanag. . . . . & puntos

I. TUKLASIN

3


5/44


6/44

KU!N"#N$ B%&%N

PanimulaSa araling ito, inaasahang mauunawan at mapahahalagahan mo ang isang

kuwentong bayan ng Mindanao sa tulong ng mga pahayag na nagbibigay ngpatunay. pang masukat ang iyong pag-unawa sa araling ito, inaasahang ikaway makasulat ng isang balita tungkol sa kalagayan ng lugar na pinagmulan ng

alinman sa mga kuwentong-bayang nabasa, napanood o napakinggan.Mamarkahan ito batay sa sumusunod na pamantayan: a) nilalaman, b) angkopsa paksa, c) makatotohanan, at c) taglay ang mga bahagi ng balita. 0uklasin kungmasasalamin &a ang kaugalian ng mga taga-Mindanao sa kanilang mgakuentong &ayanat mahalaga &ang malaman at maunaaan ang mgapahayag na nag&i&igay ng patunay.

A. "uklasinSa bahaging ito ay tutuklasin natin ang iyong kaalaman sa kuwentong bayan.

Piliin sa sumusunod ang mga salita8pariralang may kaugnayan sa salitangkuwentongbayan. Bumuo ng pangungusap batay sa napiling mga salita8parirala.

'

!bigay ang hinihinging kasagutan sa sumusunod:

. Masasalamin ba ang kaugalian ng mga taga-Mindanao sa kanilang mgakuwentong bayan% Patunayan.

". Mahalaga bang malaman at maunawaan ang mga pahayag nanagbibigay ng patunay% Bakit%

#ugto ng

Pagkatuto

Panitikang nagpasalin-salinsa bibig

Pinagmulan ng mga

bagay-bagay

nakaaaliw

kabayanihanNagbibigay ng aal

Kata*angan


7/44

B. Linangin

Basahin at unawain ang kasunod na akda upang masagot ang mgakasunod na tanong. Sa bahaging ito ay tatayain ang iyong pag-unawa sa akdangbinasa, lilinangin ang iyong kaalaman sa talasalitaan at iuugnay sa iyong pang-araw-araw na pamumuhay ang natutuhan sa aralin.

NAN! MA!IN! UL"AN I PILAN/$

Ang kinagigiliwang 9uan ng atagalugan ay may katumbas sa mga Maranaw ; si Pilandok.

Si Pilandok ay nahatulang ikulong sa isang kulungang bakal at itapon sa dagat dahil sa isangpagkakasalang kaniyang ginawa.

Pagkalipas ng ilang araw, ang sultan ay nanggilalas nang makita si Pilandok sa kaniyang

harap na nakasuot ng magarang kasuotan ng sultan. 5akasukbit sa kaniyang baywang angisang kumikislap na ginintuang tabak.


8/44

Paglinang ng "alasalitaan!bigay ang kasingkahulugan at kasalungat na kahulugan ng salita ayon sa gamit

sa pangungusap.

. Pagkalipas ng ilang araw, ang sultan ay nanggilalas nang makita si Pilandok sa

kaniyang harap.". 5akasukbit sa kaniyang beywang ang isang kimikislap na ginintuang bakal.#. 5akita ko po ang aking ninuno nang ako ay sumapit doon.$. Marahil ay nasisiraan ka ng bait.&. 36intay,4 sansala ng sultan kay Pilandok nang ito ay akmang aalis.

a Antas ng Pag-unaa

. ung ikaw ang 1atu, sang-ayon ka ba sa mungkahi ni Pilandok na dapat diumanong gawin upang makuha ang ginto% Bigyang katwiran ang sagot.

". !bigay ang mga katangian ni Pilandok at ng datu. Sino sa kanila ang nais mong tularan%Bakit%

%ng nai, kong tulaan ay ,i ----------------------------- dahil----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

#. Paano naisahan ni Pilandok ang datu%

$.

.

ung ikaw ang

datu,

maniniwala ka

ba sa mga

pahayag ni

Pilandok%

Bakit%

#o/indi

dahil----------

-----------------------

-----------------------

-----------------------

----


9/44

&. Magbigay ng kasabihan8salawikaing maiuugnay sa akda. Paano mo ito maiuugnaysa mga pangyayaring nagaganap sa ating lipunan at sa iba pang lugar ng bansa%

&. Sino ang maaring sinisimbolo ng datu sa ating bansa% Magbigay ng patunay.

'. Ang kuwentong-bayan ba na iyong binasa ay salamin ng tradisyon o kaugalian ng lugar na pinagmulan nito% !paliwanag ang sagot sa pamamagitan ng pagbuo ng

komposisyon tungkol dito.

Sa binasang akda ay makikita kung paano ginamit ni Pilandok ang kaniyangkatalinuhan upang maisahan ang datu. Sa buhay, hindi panlalamang sa kapwa ang

gamit sa talinong ipinagkaloob sa atin ng 1iyos. Sa kasunod na teksto, alamin mo kungpaano naman ginamit ng isang mag-aaral ang kaniyang talino. 5agpaunlad ba ito sakaniyang pagkatao%

0uag Magmalakini 6ans ?oemar 0. Salum

0anyag si Precious sa kanilang paaralan. Marami na siyang karangalang naiuwi,kapag inilalaban siya sa mga paligsahan gaya ng "ui# bee, naiuuwi niya ang unangpuwesto kaya tuwang-tuwa sa kaniya ang kaniyang mga guro gayundin ang kaniyangmga magulang. Ang mga karangalang kaniyang natamo ay inilagay niya sa kaniyang

ulo, samakatuwid, naging mayabang na siya. Minsan, nagkaroon sila ng pagsusulit,pipiliin dito kung sino ang ilalaban sa ibang paaralan. 3Precious, kailangan mong mag-aral mabuti para ikaw muli ang mapiling ilaban,4ang payo ng kaibigan niyang si Michaela. 35aku, hindi na kailangan @no% Alam na alam ko naman na iyan,4 angnagmamalaking sagot nito. 37ag kang pakatiyak. 0ingnan mo nga si Brent, abot ang aral o,4 turo nito kayBrent na matamang nagbabasa ng mga aralin. Si Brent ay maliit, kulot ang buhok, maylabing makakapal at maitim na balat kaya7t madalas na tampulan ng tukso noong unasubalit dahil sa tiyaga sa pag-aaral at pagiging matulungin, nakuha niya ang paggalangng kaniyang mga kaklase.

3Mag-aral man siya, hindi siya makakahabol sa akin. Mananatiling pangalawalamang siya sa akin na may malayong pagitan,4 tiwala sa sariling wika ni Precious. inabukasan ay ginanap na ang pagsusulit. 5apasulyap pa si Precious kay Brentna nakayuko at nakapikit na waring nagdarasal. 5gumisi na lamang siya. Simula na ng pagsusulit. May mga tanong na nagpakunot sa noo ni Precious.6indi niya na-review ang karamihan sa mga iyon. Si Brent na dating pumapangalawalamang sa kaniya ang nakakuha ng pinakamataas na iskor. 1ahil dito, si Brent angnapiling ilaban. 6indi matanggap ni Precious ang pangyayari. Bunga nito, gumawa siya


10/44

ng mga kuwento na si Brent ay nagdaya sa pagsusulit. Sa huli, si Precious angnapatunayang nagsisinungaling. 1ahil sa pangyayari, natutuhan ni Precious na hindidapat magmalaki sa kung ano ang talinong mayroon ngayon. Sa halip, gamitin ito parasa kapakinabangan ng nakararami. Ang pagiging mapagkumbaba pa rin sa biyaya ng1iyos ang tunay na katalinuhan.

Mga "anong

$. !hambing sina Precious at Brent sa pamamagitan ng !ompare and!ontrast !hart.

%. Ano ang iyong naging damdamin sa mga tauhang mag-aaral% Bakit%&. !paliwanag at iugnay sa teksto at sa iyong buhay ang: 3Ang

nagpapakababa ay itinataas at ang nagpapakataas ay ibinababa.'. Paano mo pahahalagahan ang talinong ipinagkaloob sa iyo ng 1iyos%

%ng tek,tong bina,a ay i,ang halibawa ng tekstongdeskriptiv o naglalaraan. %ng tek,tong ito ay nagbibigay ngi*oa,yon ,a *i,ikal na katangian ng i,ang bagay luga at agingkatangian ng i,ang tao o *angkat ng ga tao ,a *alaawang *aaanSa *ag,ulat ng de,ki*ti5 ahalagang alawak ang kaalaan ng tao,a *aglalaawan ng *ak,ang tatalakayin

Pagsasani& ng !ramatika%2etorikaPansinin ang mga salitang may salungguhit sa binasang teksto. !sulat ang mga

pangungusap nito sa loob ng kahon sa ibaba. Ano ang gamit nito sa mga pahayag%

6

Mga pangungusap na may salitang

nakasalungguhit sa &inasang teksto

!amit ng salitang may salungguhit sa

pahayag

Mga Katangian

ni Bent Pagkakatulad

------------------------------------------------------------------

Mga Katangian

ni Pe7iou,

Pagkakaiba------------------------------------------------------------------


11/44

Alam mo !a na"batay ,a ga kon,e*tong nagbibigay ng ebiden,iya o *atunayaka*agbibigay ng kongklusyon, pag-aakala o paglalahat8 Sa tulong ngilang natatanging *ang9ugnay nagagawa ang ga itoMga halibawa:a Mababait ,iya ,a kaniyang ga ag9aaal kayaalaang na ahalin din

,iya ng ga itob Ma,i*ag ,iya ag9aal ,aakatuwid/ kung ganoon/ gayon/ dahil dito/

bunga nito ,iya ang naka,ungkit ng unang kaangalan ,a kla,e.

Pagsasanay 1

Punan ng angkop na pahayag na nagbibigay ng mga patunay ang talata saibaba.

. ///////////// na ang kabutihan ay mahalaga sa isang kabataan.". Ang kabutihan ay //////// mahalaga sa isang kabataan.#. //////////// nga lang na madaling matukso ang murang isipan sa kapaligiranna kanilang kinabibilangan.$. /////////// kailangan ang gabay ng magulang sa tulad nilang kabataan.&. Sa gabay ng magulang at sa patuloy na panalangin sa 1iyos ///////// magigngtunay silang kabataang pag-asa ng bayan.

Pamimilian tunay talaga sadya totookaya samakatuwid kung ganoon

Pagsasanay ' Bumuo ng sariling pangungusap gamit ang mga salitang nagbibigay ngmga patunay.

1. ///////////////////////////////////////////////////////////////////'. ///////////////////////////////////////////////////////////////////*. ///////////////////////////////////////////////////////////////////3. ///////////////////////////////////////////////////////////////////(. ///////////////////////////////////////////////////////////////////

Pagsasanay *

Bumuo ng pahayag na nagbibigay ng mga patunay batay sa sumusunod nasitwasyon.

a. Madaling pagbaha ng paligid kapag umuulanb. maagang pag-aasawac. pagtaas ng bilihin

10


12/44

d. pagtatagumpay kapag tumalima sa 1iyos

4. Pagnilayan at Unaain Sabahaging ito ay, ikaw ay inaasahang makapagpapamalas ng pag-

unawa sa mga aralin.

.

". Bakit mahalagang malaman at maunawaan ang kahalagahan ng mga pahayag nanagbibigay ng mga patunay%

. Ilipat!sa kang (ournalist na naatasang gumawa ng balita tungkol sa tradisyon at

kultura ng isa sa mga lugar sa Mindanao. !to ay iyong ipababasa at ipapapasa sainyong puno ng patnugutan, kapwa manunulat, at mga kabataan o matatanda salugar na iyong napiling gawan ng balita. !tataya ito batay sa sumusunod napamantayan: a) nilalaman, b) angkop sa paksa, c) taglay ang mga bahagi ng balitaat makatotohanan.

5gayong natapos mo na ang unang aralin, ang tagumpay mo rito ayinaasahan kong tagumpay mong muli sa ikalawang aralin.

Aralin #: A. Panitikan: ala*indigowa9i: Kug Bakit Maliit ang Beywang ng

Putakti(Pabula ng ga Maanao)

B. Gramatika: Mga !k,*e,yong Nag*a*ahayag ng Po,ibilidad

$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ Panimula

11

Masasalamin ba sa mga

kuwentong-bayan ng

Mindanao ang kanilang mga

kaugalian%

Patunay

#o

Patunay

indi


13/44

Sa araling ito, masayang basahin ang isang pabula na tanyag sa mgaMaranao. !yong aalamin kungmakatarungan &ang gamiting tauhan ang hayop saisang akda sa pag&i&igay ng aral.

pang matiyak na naunawaan ang araling ito, ikaw ay inaasahang Sa

bahaging ito, ikaw ay inaasahang makabubuo ng isang awiting nagpapahayag ngisang positibong pananaw sa buhay.

A. "uklasinSa bahaging ito ay aalamin natin ang iyong kaalaman sa mga pangkat

etniko ng mga Maranao at ang iyong hinuha sa pabula.

. Magbigay ng hinuha hinggil sa katangian ng pangkat etnikong Maranao.

". Pag-ugnay- ugnayin ang mga larawan. Bumuo ng pahayag na hinuha

hinggil sa katangian ng pabula gamit ang )i!ture *aravan. !sulat ang

sagot sa espasyong nakalaan sa ibaba.

-------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------

#. Sagutin ang mga pokus na tanong para sa araling ito.

. Makatarungan bang gamiting tauhan ang hayop sa isang akda sa pagbibigay ng

aral% Patunayan.

". Paano makatutulong ang paggamit ng mga ekspresyong nagpapahayag ngposibilidad sa pagpapahayag ng katuturan ng pabula%

12

Pa!%la


14/44

B. Linangin Ang pabula ay isa sa mga panitikang maipagmamalaki natin bago pa man

dumating ang mga mananakop. Basahin ang isa sa mga kilalang pabula sa

Maranao.

Lalapindigoa-i $ung Bakit Maliit Ang Beyang ng mga Putakti

Si alapindigowa-i isang putakti) ay isang masipag na magsasasaka. Mayroonsiyang dalawang asawa, sina dang hipon)at si rak itlog). 0ulad ng ibang Maranao,hindi lamang siya isang masipag na magsasaka kundi isa ring tapat na asawa.5agsusumikap siyang magtrabaho upang mapakain ang dalawa niyang asawa.

!sang araw, nagwika siya sa mga asawa niya na dalhan siya ng pananghalian sabukid nang sa ganoon ay hindi masayang ang kanyang oras sa pag-uwi. 5agkasundoat nagpasya ang dalawa niyang asawa na mula noon ay dadalhan na lamang siya ngpagkain sa bukid.

Pagkaraan ng maraming araw at buwan, nagsawa na sa paghahatid ng pagkainang mga asawa ni alapindigowa-i. Sa daan papuntang bukid, nagalit si dang attumangging magdala ng pagkain. Si rak ay ayaw ring maghatid ng pagkain.

5agalit si dang, ang hipon at nagsimula itong magdadamba hanggang ito7ymahulog sa kaserola at naging pula ang balat. 5aawa si rak kay dang dahil ito aynaluto kaya7t ipinaghele niya ito. 6indi sinasadya, tumama siya sa bunganga ngkaserola at ito7y naluto rin.

Samantala, si alapindigowa ;i ay nagutom na sa kahihintay sa kanyangdalawang asawa. Pagkaraan ng dalawang orasng paghihintay, nagpasya siyanglumakad pauwi.Sa daan nakita ng gutom na si alapindigowa ;i ang basag nakaserolaat ang mga asawa niyang naluto. 2alit siya sa mga asawang tamad at sakaparusahang tinanggap ng mga ito. 2utom na gutom na siya kaya hinigpitan niya angkanyang sinturon. Simula noon, ang beywang ni alapindigowa-i ay lumiit ng lumiit dahilbatid niyang wala nang mga asawang magluluto para sa kanya.

Paglinang ng "alasalitaan

2amitin ang mga nakatalang salita sa pagbuo ng pangungusap.. ika- 5ararapat lamang na tangkilikin natin ang ating ikang Cilipino.

5agwika-////////////////////////////////////////////////////////////

". 5agkasundo- 5agkasundo ang bawat lalawigan para sa pagkakaisa.Sunduin-

/////////////////////////////////////////////////////////////#. 5agsusumikap- 5agsusumikap amg mga mamamayan,upang mapaunlad ang

kanilang pamumuhay.

13


15/44

Sisikapin-///////////////////////////////////////////////////////////////

$. Pagpapasya- Ang mga lider ng pamayanan ay nararapat na magpasya para sakabutihan ng nakararami.Magpasya-

///////////////////////////////////////////////////////////////

a Antas ng Pag-unaa

. !bigay ang mga katangian ng mga tauhan%!lagay sa loob ng bilog.

". Anong katangian ng tao ang taglay ni alapindigowa-i ang dapat pamarisan%Alin ang hindi dapat pamarisan% Bakit%

#. !hambing si alapindigowa-i sa isang kakilalang tao, napanood na karakter satelebisyon, o personalidad. 2ayundin si dang at rak. !larawan ang kanilangpagkakatulad. 2amit ang +enn iagram.

$. Ano ang inyong saloobin hinggil sa paggamit ng mga hayop bilang tauhan sapabula%!paliwanag.

14

&indi 'apat

Pamarisan:

'apat

Pamarisan:


16/44

&. Patunayang ang kultura, tradisyon at paniniwala ng mga Maranao aynasasalamin sa pabulang binasa.

'. ung ikaw si alapindigowa-!, paano mo haharapin ang pagsubok na kaniyangkinaharap%

(. Bigyan ng sariling wakas ang akdang 3alapindigowa-i: ung Bakit Maliit ang

Beywang ng Putakti.4

Sa pamamagitan ng napag-aralang pabula, naipakita sa atin ang kahalagahan ngpagkakaroon ng positibong pananaw sa pagharap ng anumang suliranin sa buhay. Angpagkakaroon ng positibong pag-iisip sa anumang gawain gayundin sa pagganap ngmga tungkulin ay higit namakatutulong upang magkaroon din ng positibong bunga anganumang gawain. 5arito pa ang isang akda na nagpapakita ng pagiging positibo.Basahin at unawain.

AN! UNAL/N! PA"PA"?io Alma

Unang Pangkat 3Saan ka pupunta, , Sundalong Patpat,4 tanong ng sampalok.3Saan ka dadalhin ng kabayong payat%4 36ahanapin ko ang nawawalang ulan,4 sagotng Sundalong Patpat habang inaayos ang papel na sombrero. 3Pero hindi hinahanapang ulan,4 nagDtatakang nagkamot ng tuktok ang sampalok. 31umarating ito kungkailan gusto.4 3ung gayon, aalamin ko kung bakit matagal nang ayaw dumalaw ngulan,4 sagot ng Sundalong Patpat at pinatakbo ang kaniyang kabayong payat.

Ikalaang Pangkat3Saan ka pupunta, , Sundalong Patpat,4 tanong ng manok.3Saan ka dadalhin ng kabayong payat%4 36ahanaDpin ko ang nakalimot na ulan,4sagot ng Sundalong Patpat habang nagpupunas ng pawis na tumatagaktak. 3Pero

hindi hinahanap ang ulan,4 nagtatakang tilaok ng manok. 31umarating ito kungtinatawagan at dinadasalan.4 3ung gayon, aalamin ko kung bakit matagal nang hindimakarinig ang ulan,4 sagot ng Sundalong Patpat at pinatakbo ang kaniyang kabayongpayat.

Ikatlong Pangkat 3Saan ka pupunta, , Sundalong Patpat,4 tanong ng bundok.3Saan ka dadalhin ng kabayong payat%436inahanap ko ang nawawalang ulan,4 sagotng Sundalong Patpat habang hinihimas ang kabayong humihingal.3Matagal nang

1

Ang kultura,

tradisyon atpaniniwala

ng mga

Pilipino ay

nasasalamin

sa pabulang

PATUNAY:


17/44

umalis dito ang ulan,4 paliwanag ng kalbong bundok. 35agtago sa pinakamataas naulap.4 3ung gayon, aakyatin ko ang ulap,4 sabi ng Sundalong Patpat at umimbulogagad sa simoy na pumapagaspas.

Ikaapat na Pangkat3Saan ka pupunta, , Sundalong Patpat,4 tanong ng ulap. 3Saan

ka dadalhin ng kabayong payat%436inahanap ko ang nagtatagong ulan,4 sagot ngSundalong Patpat habang tinatapik ang nahihilong kabayong payat.3Matagal nangumalis dito ang ulan,4 paliwanag ng maputlang ulap. 35agtago sa pusod ng dagat.43ung gayon, sisisirin ko ang dagat,4 sabi ng Sundalong Pat-pat at lumundagpabulusok sa mga along nakatinghas.

Ikalimang Pangkat 3Saan ka pupunta, , Sundalong Patpat,4 tanong ng dagat.3Saan ka dadalhin ng kabayong payat%436inahanap ko ang nagtatagong ulan,4 sagotng Sundalong Patpat at iwinasiwas ang espadang patpat. 3Pero hindi nagtatago angulan,4 paliwanag ng nagniningning na dagat. 3!binilanggo ni Pugita sa kaniyangmutyang perlas.4 3ung gayon, papatayin ko si Pugita,4 sabi ng mataDpang na

Sundalong Patpat. 3Palalayain ko ang ulan.4

At sinugod ng Sundalong Patpat sakay ng kaniyang kabayong payat ang yungib niPugita. 5agulat si Pugita sa biglang pagpasok ng Sundalong Patpat na iwinawasiwasang espadang patpat. 5agulat si Pugita sa liksi at lakas ng maliit na SundalongPatpat. 5agulat si Pugita sa talim at talas ng kumikislap na espadang patpat.

Una at Ikalaang PangkatMabilis at isa-isang tinigpas ng Sundalong Patpat angmalalaki7t mahahabang galamay ng mabagal at matabang dambuhala. !sa, dalawa,tatlo.Apat. ima. Anim. Pito. alo> 6uli na nang magbuga ng maitim na tinta si Pugita.5asungkit na ng Sundalong Patpat ang mutyang perlas na nakapalawit sa kuwintas

ng nalumpong hari ng dagat>

Ikatlo at Ikaapat na Pangkat 6awak ang perlas, dali-daling sumibad patungongpampang ang Sundalong Patpat sakay ng mabilis na kabayong payat. Pag-ahon ayagad niyang ipinukol ang mutyang perlas paitaas, mataas, mataas na mataas,hanggang umabot sa tiyan ng ulap at sumabog na masaganang ulan.

Ikalimang Pangkat5agbunyi ang buong daigdig. Sumupling muli7t naglaro ang mgadamo7t dahon.5agbihis ng lungtian ang mga bukid at bundok. Muling umawit ang mgaibon at ilog...

Lahat3Saan ka pupunta, , Sundalong Patpat,4 tanong ng sampalok. 3Saan ka nanaman dadalhin ng kabayong payat%4 36ahanapin ko ang gusi ng ginto sa puno ngbahaghari,4 sagot ng makisig na Sundalong Patpat at pinatakbo ang makisig nakabayong payat.

agutin ang mga tanong

1+


18/44


19/44

Pagsasanay '

Bigyan ng angkop na ekspresyon ang mga parirala upang mapag-ugnay ang kahuluganng bawat pangungusap.

. ung nagsikap lamang ako sa aking pag-aaralMakakapasok rin ako sa isang magandang kumpanya

". umala ang pagbaha dulot ng malalakas na pagbagyo5apapabayaan at naaabuso angating kalikasan

#. 6ihina ang pambansang ekonomiya1ahil samga isyung pampulitika

$. munlad ang ating bansaung paiiralin ang pagkakaisa at pagkakaunawaan

&. Pagsisikapan kong bungkalin ang aking bukidmasenso pa ang aking pamumuhay

Pagsasanay *

Paano mo haharapin ang mga pagsubok na iyong kinaharap o kinakaharap%2umamit ng pangatnig na panubali.

4. Pagnilayan at Unaain

Sabahaging ito, ikaw ay inaasahang makabubuo ng tamang konsepto o kaisipankaugnay ng araling ito. Sagutin nang wasto ang sumusunod na tanong.

. Makatarungan bang gamiting tauhan ang hayop sa isang akda sa pagbibigay ng

aral% Patunayan.

". Paano makatutulong ang paggamit ng mga ekspresyong nagpapahayag ngposibilidad sa pagpapahayag ng katuturan ng pabula%

. Ilipat Bilang isang miyembro ng Manunulat na Awiting Pilipino ng mga abataan

sa inyong barangay, ikaw ay naatasang lumikha ng isang awit na nagpapakilalang inyong barangay sa gaganaping kapistahan. !to ay iyong aawitin na rin saharap ng mga panauhin gaya ng 2obernador, Bise 2obernador, Mayor, BiseMayor, kapitan, mga konsehal ng bayan at barangay at manunulat na kabataan.!tataya ito batay sa sumusunod na pamantayan: a) kaangkupan, b)

makatotohanan, c) orihinal, at e) nagagamit ang pahayag na nagbibigay ngposibilidad.

Binabati kita dahil muli mong napagtagumpayan ang araling magagamit mo saiyong pang-araw-araw na pamumuhay. Muling susubukin ang iyong husay sa susunodna aralin.

1


20/44

Aralin ,:A. Panitikan: Pin,i*e Bantugan

(!*iko ng Mindanao)B. Gramatika: Mga Pang9ugnay na $inagait ,a Sanhi at Bunga

5555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555

Panimula

Sa araling ito ay makababasa ka ng epiko na inilalarawan ang katapangan ngisang lalaking magliligtas sa kanilang bayan. Mabubuhay ang iyong pagigingnasyonalismo tungkol sa kabayanihan.Mapapalawak mo rin ang iyong kaalaman sagramatika sa paggamit ng mga pang-ugnay na ginagamit sa sanhi at bunga.

Sa pagtatapos ng araling ito, ikaw ay inaasahang makagagawa ng dula tungkol sapagiging buhay a bayani ng mga C na itataya batay sa sumusunod na pamantayan:a) malinaw at maayos na iskrip, b) presentasyon, c) orihinal, at d) paglapat ng musikaat tunog.

A. "uklasin

. Subuking kilalanin ang mga superhero sa mga pelikula o programa satelebisyon na nasa larawan. !bigay ang kanilang mga katangian.

". 2amit ang sun diagram, ibigay ang mga kaisipan na kaugnay ng salitangepiko. 2awin sa sagutang papel. 2ayahin ang pormat.

16


21/44

#. Bigyang hinuha ang tanong na 3katapangan ba ang batayan upang

masabing bayani% Pangatwiranan.4

B. Linangin

Sa bahaging ito, ikaw ay inaasang magpapamalas ng pag-unawa saakdang tatalakayinE mapalalawak ang kaalaman at karanasan sa tulong ngakdaE makapagpapalawak ng salitaE magpapamalas ng pag-unawa sa mgapang-ugnay na ginagamit sa sanhi at bunga.

Prinsipe Bantugan

Prinsipe Bantugan ay kapatid ni 6aring Madali sa kaharian ng Bumbaran.Ang prinsipe ay balita sa tapang at kakisigan at katapangan kaya7t walangmangahas na dumigma sa Bumbaran, maraming dalaga ang naaakit sa kanya.1ahil sa pangyayaring ito, si 6aring Madali ay naiinggit sa kapatid. 5ag-utos siyana ipinagbabawal na makipag-usap ang sinuman kay Prinsipe Bantugan. Angsinumang mahuling makipag-usap sa prinsipe ay parurusahan. 5alungkot siPrinsipe Bantugan at siya=y naglagalag, siya=y nagkasakit at namatay sa pintuanng palasyo ng aharian ng upaing nasa Pagitan ng 1alawang 1agat. Ang haririto at ang kapatid niyang si Prinsesa 1atimbang ay nalito.6indi nila kilala si

Bantugan.0umawag sila ng pulong ng mga tagapayo. 6abang sinasangguninilaang konseho kung ano ang gagawin sa bankay, isang loro ang pumasok. Sinabing loro na ang bangkay ay si Prinsipe Bantugan na mula naman sa Bumbaran atibinalita naman ang pangyayari kay 6aring Madali.5alungkot si 6aring Madali.1ali-dali siyang lumipad at pumailanlang sa langit upang bawiin ang kaluluwa niBantugan. 5ang makabalik si 6aring Madali, dala ang kaluluwa ni Bantugan, aydumating din si Prinsesa 1atimbang na dala naman ang bangkay ni Bantugan.!binalik ang kaluluwa sa katawan ni Bantugan. 5abuhay na muli si Bantugan atnagdiwang ang buong kaharian pati na si 6aring Madali.Samantala, nakaratingnaman ang balita kay 6aring Miskoyaw na namatay si Bantugan, ang matapangna kapatid ni 6aring Madali. 5ilusob ng mga kawal niya ang Bumbaran.!tinigil

ang pagdiriwang at nakilaban ang mga kawal ng Bumbaran. 5anlaban din siPrinsipe Bantugan subalit dahil sa siya ay nanglalata pa dahil sa bagong galingsa kamatayan, siya ay nabihag. Siya=y iginapos, subalit nang magbalik ang datiniyang lakas, nilagot ni Bantugan ang kanyang gapos at buong ngitngit niyangpinuksa ang mga kawal ni 6aring Miskoyaw. 5ailigtas ni Bantugan ang kaharianng Bumbaran. !pinagpatuloy ng kaharian ang pagdiriwang. 5awala na ang inggitsa puso ni 6aring Madali. 1inalaw ni Bantugan ang lahat ng mga prinsesangkanyang katipan. Pinakasalan niyang lahat ito at iniuwi sa Bumbaran na

20


22/44

tinanggap naman ni 6aring Madali nang malugod at buong galak. 5amuhay siBantugan ng maligaya ng mahabang panahon.

Alam mo &a na6

kabayanihan ng mga unang Pilipino ang pinatutunayan ng epiko sa iba7t ibangpanig ng bansa% Alam mo rin ba na tulang pangkabayanihan ang kahulugan nito,kabayanihan ng pangunahing tauhan sa isang lugar o rehiyon. 1apat mo ringmalaman na ang pangunahing layunin ng epiko ay pukawin ang isipan ng mgamambabasa sa pamamagitan ng nakapaloob ng mga paniniwala, kaugalian, atmithiin ng mga tauhan.

Sa Pilipinas, popular ang tinatawag na epikong bayan o Folk epic. Ang!lokano ay may Biag ni am-ang,!balon ng Bikol, Maragtas ng Bisaya, 1arangan,Bantugan at !ndrapatra at Sulayman mula sa Mindanao, 6dhud at Alim mula saGA? particular sa !Fugao. Mahalaga mula sa sinaunang pamayanan ang

epikong-bayan. Bukod sa ito ay aliwan nagsisilbi itong pagkakakilanlan ngrelihiyon at kultura.Sa patuloy mong pagtuklas higit mong mapapalawig ang pagkakaunawa sakahalagahan ng epiko bilang bahaging pampanitikan at pangkultura ng lipunangPilipino.

Paglinang ng "alasalitaan

6anapin sa kahon ang kahulugan ng salitang nakahilis at gamitin ito sa

pangungusap.

1 mangahas

Kahulugan : ------------------------------------------------$ait ,a *angungu,a* : --------------------------------------

2 nalito

Kahulugan : ------------------------------------------------

$ait ,a *angungu,a* : --------------------------------------

3 sinasangguni


21

(akiaalan- (aglakas ng loo!- mang+%li ng

nal%ngkot- nai!igla- nag%l%+an

kin%n%ns%lta- pinagsasa!i+an-

p%mai!a!a- p%maitaas- p%magitna


23/44

4pumailanlang


nabihag


a Antas ng Pag-unaa

. Sa pamamagitan ng isang arrow map, kilalanin ang mga tauhan sa epiko naiyong nabasa.!sulat mo sa bawat kahon ang titik na bubuo sa pangalan ngtauhan.

BA502A5

22

nadakip- napaslang- na!aril


24/44

6A?!52 MA1A!

". ung ikaw ang nasa katayuan ni Bantugan, ano ang iyong magiging damdamin

sa ginawa ni 6aring Madali %Bakit% !sulat ang iyong kasagutan.

#. Makatotohanan ba ang mga pangyayari sa epiko% Patunayan.

$. inakailangan bang magtaglay ng supernatural o di- pangkaraniwangkapangyarihan ang isang tao upang maituring na bayani% Bakit%

&. Sa kasalukuyan, sino- sino ang mag maituturing mong bayani sa ating panahon%Bakit%Bumuo ng maikling talataan para sa iyong sagot.

'. !sulat ang banghay ng epiko na binasa mo. Simulan mo ito mula sa

ibaba,papataas.

Basahin nang may pag-unawa ang kasunod na pabula. atulad ng bayani saepiko na nagpakita ng katapangan at pagmamahal sa bayan, kilalanin naman natin angmga hayop na may kani-kaniya ring katapangan at pamamaraan ng pagpapakita ngpagmamahal sa kanilang mga mahal sa buhay. Pagkatapos, sagutin ang kasunod namga tanong.

AN! $U78N"/ N! PUA A" A!Ani 1onato B. Sebastian

5oong unang panahon, may magandang samahan ang mga pusa at daga. !sangaraw, nakiusap ang !nang pusa sa !nang daga para bantayan ang anak niyang kutingdahil sa ito ay may sakit. 5ais ng !nang Pusa na makahanap ng manggagamot.

2inising ng !nang daga ang kaniyang anak para tumulong magbantay sa kuting.Ang sabi ni Bubuwit, ayaw pa niya bumangon kasi maaga pa. Ang sabi ni !nang daga,

23

waka,

K%K%%S%N

K%SUK;U%N

SU


25/44

maraming masasarap na pagkain sa bahay ng mga pusa, mangyari pa7y sumama angkaniyang anak.

5agpunta ang mag-inang daga sa bahay ng mga pusa.

Si uting ay tawag nang tawag sa kaniyang ina nang ang tatlo7y dumating ngbahay.

35arito ako, anak,4 ang masuyong aliw ng inang pusa sa malambing na anak.3Aalis muna ako sandali sapagkat tatawag ako ng manggagamot.4

miyak ang maysakit na si uting. Sinabi niyang wala siyang kasama.

Magiliw na niyakap ng inang pusa si uting. Sinabi niyang naroon sina Bubuwitat ang kaniyang ina.

3Ayaw ko kay Bubuwit sapagkat siya ay magnanakaw,4 ang tutol ni uting.

Sinaway nang ina ang kaniyang anak.

Sa wakas ay nahimok na rin si uting.

5aidlip nang muli si uting. 5aglikot naman si Bubuwit at nakita niya na maymaraming pagkain at tinawag ang !nang daga. inain ng mag-ina ang pagkain atnaubos nila lahat.

5ang magising ang kuting, nagpumilit siyang pumunta sa kusina at nakita na

ubos na lahat ang kanilang pagkain kaya naman tinawag niyang matakaw ang mag-ina.

5agalit si Bubuwit sa sinabi ni uting kaya7t kinagat sa paa ang pusa. 2umanti siuting kay Bubuwit at nakalmot nito ang mukha ng daga. 5agalit ang !nang daga atkinagat sa paa si uting. , 1ahil sa pangyayari, tumakas ang mag-inang daga atnagtago sa kanilang lungga.

Pag-uwi ng !nang pusa, wala sa higaan ang kaniyang anak. 5akita niya sakusina ang kuting na sugatan. 2inamot niya ang mga sugat ng anak. 5angmakapagsalita ang kuting, ikinuwento ng anak ang mga pangyayari. Bunga nito, nagalitang !nang pusa at sinugod ang mag-inang daga.

Sabi ng inang pusa,


26/44

. Masasabi bang dating magkaibigan ang pusa at ang daga% Magbigay ngpatunay.

". 0ama nga kaya ang ginawang pagtitiwala ni !nang Pusa na iwan angkaniyang anak sa mag-inang daga% Bakit%

#. Sa iyong palagay, sino ang mas mabuting ina, si !nang 1aga o si !nang

Pusa% Bakit%$. atapangan bang matatawag ang ginawang pagsugod nila !nang Pusa kina

!nang 1aga% Pangatwiranan ang iyong sagot.

&. !paliwanag: 3!sang kayamanan ang ikaw ay pagtiwalaan4. !ugnay ito sapabulang binasa.

'. !hambing ang pagmamahal ni !nang 1aga o ni !nang Pusa sa pagmamahal

na ibinibigay sa iyo ng iyong ina.

Pagsasani& ng !ramatika%2etorika

Alam mo !a na"ang tekstong naglala+aday ay layuning akabuo ngahalagang ugnayang lohikal tulad ng ,anhi at bunga ng ga*angyayai8igit na nagiging akahulugan ang ga kon,e*to ,a tulong ng mgapang$%gna* na ginagamit sa pag!i!iga* ng san+i at !%nga%ng ga ,alitang ginagait dito ay ang kaya/kaya naan dahildito bunga nito tuloy ,a*agkat/*agkat/dahilBa,ahin ang ,uu,unod na *angungu,a* na akikita ,a *abulangbina,a %ng ay ,alungguhit ay nag,a,aad ng ,anhi

1


27/44

#. ////////////////////////////////////////////////////////$. ////////////////////////////////////////////////////////&. ////////////////////////////////////////////////////////

Pagsasanay '

Panoorin ang isang episode ng 65HS0I o anomang teleserye satelebisyon) Suriin ang naging sanhi ng labis na paggamit ng kapangyarihan ni6ugo 9oel 0orre) at ano ang ibinunga nito.

San+i B%nga

&UG

Konkl%s*on:

-------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------

4. Pagnilayan at UnaainSa bahaging ito ay, ikaw ay inaasahang makabubuo ng wastong kongklusyon o

paglalahat batay sa araling ito.

. atapangan ba ang batayan upang masabing bayani%

". Bakit mahalaga ang mga ekspresyon ng posibilidad sa pagbuo ng tekstong

nagsasalaysay%

. Ilipatayo ay grupo ng ng mga -ield reporter at !ameraman sa inyong

kompanya. 5aatasan kayo ng !urrent a--air exe!utive na kumuha at mag-

interJie ng isang C na kararating lamang mula sa ibang bansa at kababalamang nito sa eroplano na sasalubungin naman ito ng kanyang mga mahal sabuhay.

1apat lumutang sa pagsasadula ang kahalagahan ng mga pagiging buhayna bayani ng mga C. 1apat mong isaalang-alang ang sumusunod napamantayan para malaman mo kung paano ka mamarkahan: a) malinaw atmaayos na iskrip, b) presentasyon, c) orihinal, at d) paglapat ng musika attunog.

2+


28/44

0atayain ka ayon sa sumusunod na rubri!s. puntos kung lahat ng pamantayan ay naisakatuparan* puntos kung dalawa sa mga pamantayan angnaisakatuparan& puntos kung isa sa mga pamantayan ang naisakatuparan

Aralin /: (aikling K%ento

Aralin 0:A. Panitikan: %ng %laat ng Bundok Pinto (;aiana !ugenio)B. Gramatika: Mga Pangungu,a* na alang "iyak na Pak,a

_____________________________________________________________________________

PanimulaSa araling ito ay bibigyang - pansin ang isang alamat ng Mindanao. asabay ng

pagtalakay sa mga panitikang nabanggit ang pag-unawa sa mga pangungusap na

walang tiyak na paksa.

pang matiyak na naunawaan mo ang araling ito, ikaw ay inaasahangmakalilikha ng isang alamat tungkol sa inyong lugar. !tataya ito batay sa sumusunod napamantayan: a) angkop sa paksa, b) naglalarawan sa cultura ng sariling lugar, at c)orihinal.

A. "uklasinSa sumusunod na mga gawain , tutuklasin natin kung gaano na ang nalalaman

mo tungkol sa alamat sa pamamagitan ng pagkilala sa mga larawan.

Pumili ng larawan sa ibaba at isulat kung saan ;saang pulo ito nagmula sa

Pilipinas .

2.


29/44

$ong

a77e,oie,

Kulintang

kweba

Sa pamamagitan ng web organi#er, bigyang kahulugan ang alamat.

Pinaniniwalaan pinagmulan

2

%%M%"


30/44

5agpasalin-salin noong unang panahon

B. LinanginSa bahaging ito, ikaw ay inaasahang magpapamalas ng pag-unawa sa akdang

tatalakayinE makapagpapalawak ng kaalaman sa talasalitaanE magpapamalas ng pag-

unawa sa teksto at sa mga pangungusap na walang paksa.

Ang Alamat Ng B%ndok Pinto ( Bahagi ng > "he legend o? Mount Pinto > ngMaguindanao)

Mula sa The Legends by Damiana L. Eugenio

Labis na nakamamangha at napakahiwaga ang tungkol sa yungib. Ito aypinanirahan ng mgasupernaturalna nilikha tulad ng mga diwata at reyna na

pinaniniwalaang lumitaw nuong unang panahon. Sila ang pinaniniwalaang

magagandang nilikha ng diyos na may napakaraming aria-arian tulad ng ibat ibang uri

ng mga alahas. Mayroon din silang mga bagay-bagay na yari sa tanso tulad ng mga

agong (gongs), mgakulintang, mgagandingan at iba pang mga bagay-bagay na

may

kaugnayan o kabilang sa kumpletong mga instrumentong musikal na yari sa tanso.

Ang mga sinaunang nanirahan sa nayon ay maingat na nagmatyag at malapitang

sinaksihan ang mga pambihirang gawi at mga kakatwang gawain ng mga kakaibangnaninirahan sa yungib. Napuna ng mga taga-nayon na tuwing maaliwalas na mga gabi

ay nagkakaroon ng pambihirang kasayahan sa bundok. Ang malamyos na musikang

likha ng mga instrumentong musikal ay maririnig mula sa bunganga ng yungib.

Mapagkikilalang ang musika ay likha ng kagamitang musikal na yari sa tanso. Sa

katahimikan ng gabi, ang musikang nagmumula sa bundok Pinto ay nakapagdudulot ng

tunay na kasiyahan at kaligayahan sa mga naninirahan malapit sa bundok. Ang gayong

kakaiba at kamangha-manghang nakaaaliw at masasayang pangyayari ay nagtagal at

nagpatuloy ng maraming mga taon.

May pagkakataon pang ang ilang malalakas ang loob na lalaki ay di pa

nasiyahan sa pakikinig lamang ng nakaaaliw na matamis at masarap pakinggang

tugtuging idinudulot sa mga tao ng mga supernatural na nilikha. Isang gabi, tatlong

mapangahas na lalaki ang sumubok na lumapit sa yungib ng bundok. Silay dahan-

dahan at tahimik na gumapang hanggang sa makarating sa pinakamainam na lugar

malapit sa bunganga ng yungib at dooy nagkubli ng ilang sandali.

26


31/44

Ano ang kanilang nakita? Silay buong kapanabikang nangabigla nang makita

ang mga kaibig-ibig tingnang mga nilalang na tumutugtog gamit ang mga instrumentong

musikal na yari sa magagaang kawayan na makinis ang pagkayari. Sa pinakaloob na

bahagi ng yungib, ang ibang mga reyna ay buong kasiyahang tumutugtog gamit ang

mgakulintang, agong, gandingan at iba pang mga instrumento. Nang maramdamannilang may mga tao sa di kalayuan, kaagad silang napatugil sa pagtugtog. Madali nilang

nalamang may tao sa paligid dahil sa kanilang matalas na pang-amoy.

Ang mayuyumi, magaganda at kabigha-bighaning mga nakababatang diwata at

reyna ay biglang naglaho. Nahintakutan sila sa pagdating ng mga tatlong kalalakihan.

Ang mga nakatatandang mga diwata at reyna lamang ang nanatili roon ngunit di

kumikibo at nakamasid lamang. Naumid naman ang tatlong lalaki at di malaman ang

sasabihin ng makita nang harapan ang mga mga kabigha-bighaning nilalang.

Alam mo &a na6

tinatalakay ng alamat legend) ang pinagmulan ng isang bagay , lugar,

pangyayari o katawagan na maaring kathang-isip lamang o may bahid ng

katotohanan.

Pagpapayaman ng "alasalitaan:

2amitin sa pangungusap ang mga susmusunod na salita hango sa alamat

na binasa.

.nakamamangha '. nagmatyag". mahiwaga (. nakapagdudulot#. supernatural *. mapangahas$.gongs +. matalas&. kulintang . naumid

a antas ng iyong pag-unaaSagutin ang mga gabay na tanong.1 Sino ang pangunahing tauhan sa alamat%2 !larawan ang tagpuan ng Alamat3 Paano sinimulan ang paglalahad ng alamat%4 Alin ang makatotohanan at di- makatotohanan sa tagpuan % Patunayan. Masasalamin ba ang kultura ng Mindanao sa Alamat na binasa%

30


32/44

+ Paano mo maihahambing ang maikling kuwento sa alamat na binasa ayon sakilos , gawi , karakter ng mga tauhan. Pangatwiranan.

. Ano sa mga tagpuan ang iyon nagustuhan at Bakit% !paliwanag Paano nagwakas ang alamat na binasa kung ikaw ang manunulat Paano

mo ito wawakasan% !lahad ang iyong sagot.

pang matiyak kung tunay ngang marunong ka ng sumuri ng isang alamat ,

suriin ang pagiging makatotohan o di-makatotohanan ng Alamat ng Mindanao

ALAMA" N! MINANA/http:88tl.answers.com8K8Alamat/ng/mindanao/ang/lupang/pangako

ni Ada ouise B. ?eyes

Mayroon isang Sultan sa isang pulo na kilala hindi lamang dahil siya ay

isang dugong bughaw, kundi dahil rin sa kanyang katangian. 1i lamang siya

mayaman, si Sultan 2utang ay matapang, magandang lalaki at may matipunongpangangatawan. Si Sultan ay may natatanging anak, bukod sa isang prinsesa ,

nakakaakit ang kanyang kagandahan. Saan ka man maparoon, usap-usapan

ang kagandahang niyang taglay. Prinsesa Minda ang ngalan niya. 1ahil sa

tanyag na kagandahan ni Minda, maraming tagahanga ito saan dako ng karatig

pook. Marami ang nanliligaw: mga mayayaman, matalino, at may dugo ring

maharlika. 1ahil nga sa dami ng masugid na tagahanga nito, walang tulak siyang

kabigin.

aya minarapat ni Sultan 2utang na magkaroon ng isang pagsubok upang

malaman kung sino ang higit na mapalad at karapat-dapat sa kanyang anak nasi Prinsesa Minda. 5angyari nga ang ibig ng Sultan. Marami ang sumubok sa

layuning makuha ang kamay ni Minda. 6alos lahat ng sumubok at nagwagi sa

una at ikalawang pagsubok, ngunit nabigo sa ikatlo. 5gunit may isang prinsipe

ang nag asam-asam na sumubok sa mga patakaran ng nasabing sultan. 5gunit,

bago siya sumali sa palahok, matinding pag-iisip ang kanyang ginugol. 1ahil sa

una ay sigurado siyang magtatagumpay, ang ikalawa ay sigurado siyang

mabibigo. aya=t muling nag-iisip . 5apagpasyahan niyang humiram ng mga

kaing-kaing na ang mga ginto mula sa kanyang mga kaibigang mayayaman at

prinsipe upang makabuo ng labintatlong tiklis ng ginto. 1ahil ang ikalawang

pagsubok ay kung paano mahihigitan ang kayamanan ng Sultan.

along nabuhayan ng loob ang prinsipe sa mga pagkakataon na kapag

nagkakatinginan sila ng prinsesa ay para na rin siyang humahanga sa kanya.

1ahil di kaila ang kagandahang lalaki ng prinsipe at kakisigan. 5abatid ng

prinsipe na may pagtingin din ang prinsesa. Sinimulan na ang unang pagsubok

31
http://tl.answers.com/Q/Alamat_ng_mindanao_ang_lupang_pangakohttp://tl.answers.com/Q/Alamat_ng_mindanao_ang_lupang_pangako


33/44

kay Prinsipe anao sa pagsasalaysay niya sa kanyang mga ninuno mula sa

umpisa hanggang sa sampung henerasyon. 6igit ang tuwa niya ng makapasa sa

unang pagsubok sa dahilang hindi totoo ang ika-sampung henerasyon dahil ito

ay may halong imbento lamang. Agad sumunod ang ikalawang pagsubok.

0inanong ng Sultan kung gaano karami ang kanyang dalang ginto. Agad siyang

sumagot na labintatlong kaing. alang duda ang tagumpay ni Prinsipe anao sa

ikalawang pagsubok dahil may pito lamang tiklis na ginto mayroon ang Sultan.

Ang hulong pagsubok ay agad din pinabatid sa Prinsipe kung ano ang

dapat na sumunod niyang gagawin pang ganap nang mapasakamay ang

mayuming si Prinsesa Minda. Pagtulay sa lubid ang ikatlong pagsubok. Pagtulay

sa lubid na kapag ikaw ay nahulog sa isang malalim na bangin ay sigurado ang

iyong kamatayan .

Pinagpabukas pa ang huling pagsubok upang makapagpahinga ang binata.

Subali=t lingid sa kaalaman ng binata na kaya pala ipinagpabukas pa ay upang

mapaghandaan din ng Sultan ang gagawing patibong upang ang Prinsipe ay

hindi magtagumpay. aagad na lumisan si Prinsipe anao upang

makapagpahinga at mapag-aralan ang kanyang plano para sa darating na

pagsubok kinabukasan.

Subali=t si Prinsesa Minda ay may nabalitaan na may patibong na ilalagay

ang mga tauhan ng Sultan upang mahulog ang Prinsipe.Agad na pinasiyast ni

Prinsesa Minda kung ano ang ilalagay na patibong. 5apag-alaman ng katulong

na kakabitan ng tali an gang lubid na tatawiran ng Pinsipe na siyang magiging

dahilan ng pag-uga ng lubid na magiging dahilan ng pagkahulog ng Prinsipe.

1ahil sa nabatid na patibong, kaagad na tinanggal ng mga katulong ang patibong

upang walang maging balakid sa pagtawid ng butihing Prinsipe. Pagdating

kinaumagahan ay naganap ang pagsubok na siya namng pinagtagumpayan ng

Prinsipe. alang nagawa ang Sultan kundi tuparin ang pangakong kasalan.

5ang mamana ng Prinsipe, ang pamamahala ng lugar, marami ang nasiyahan sa

pamamalakad ng mag-asawa sa pulo at mula noon pinangalanan ang isla ng

Mindanao na hango sa pangalang Minda at anao

!ain%agutin ang sumusunod

. !lipat sa kahon ang mga napili mong pangyayari batay sa pagiging

makatotohanan at di-makatotohanan nito.

(akatoto+anan di$

naging makatoto+anan

32


34/44

". Bumuo ng gusto mong maging wakas at isadula ito sa klase. !pakita sa mgakamag-aral ang kanilang karakter, gawi at kilos kinakailangang sagutin ngwakas na iyong itinanghal ang mga sumusunod:

2raphic organiLer

Pagsasani& ng !ramatika%2etorika

(ga Pang%ng%sap na alang Paksa1 Mga *angungu,a* na ek,i,ten,yal @ *angungu,a* na nag*a*ahayag ng*agkaayoon ng i,a o higit *ang tao bagay atb Pinangungunahan ito ng may omayroon. a May ga *agkain dito b Mayoong ganiyan dito

2 Mga *angungu,a* na *ahanga @ nag*a*ahayag ng dadain ng *aghanga angganitong *angungu,a* a Kayganda o talagaA b %ng ,aya naanA

3 Mga aiikling ,abitla @ ga i,ahin o dadalawahing *antig na nag*a*ahayag ng

atinding dadain a %yA b %ayA

4 Mga *angungu,a* na *aanahon @ nag,a,aad ng oa, o ui ng *anahon a Malaig ngayon b Uuulan na 7 $abi na

33

%no8

Sino

8

Saan8aka, ng

alaat

Paan

o8

Bakit

8


35/44

Mga *oula,yong *anli*unan @ ga *agbati *aggalang na nakagawian ng gaPili*ino a Magandang gabi *o b Salaat *o

Pagsasanay 1 2amitin sa dayalogo ang mga pangungusap na walang paksa na nasakahon iugnay sa mga patalastas sa tebisyon o radio ang iyong mga halimbawa.

Salamat Mayroon muulan na.

Maraming salamat Magandang maga. umilindol

May mamaya na. Paalam na.

6indi Prinsesa

Pagsasanay ' Bumuo ng sariling halimbawa ang sumusunod na pangungusap nawalang paksa.. Hksistensyal -". Pahanga -#. Sambitla -$. Pamanahon -&. pormulasyong panlipunan -

4. Pagnilayan at Unaain

Sa bahaging ito ay, ikaw ay inaasahang makapagpapamalas ng pag-unawa sa mga aralin sa

pamamagitan ng pagsagot sa mga tanong.

. Paano naiba ang alamat sa iba pang uri ng panitikan % Paano moihahambing ang alamat sa maikling kuwento %

". Paano nakatulong ang mga pangungusap na walang paksa sa paggawa

mo ng alamat na isinadula %

. Ilipat!kaw bilang manunulat ay inatasang makasulat ng alamat tungkol sa pinagmulanng inyong lugar. !pababasa ito sa mga manunulat ng komiks at ng manunulat ngmga -antaserye. !tataya ito batay sa sumusunod na pamantayan: a) orihinal, b)wastong gramatika, c) tumutugon sa layunin, at d) makatotohanan.

Ang galing mo > Binabati kita at natapos mo ang isang paglalakbay saisang makulay na daigdig ng Alamat . Sana7y naging makabuluhan ang iyong

paglalakbay sa araling ito.

Aralin 2: Pangakas na Gaain para sa Unang marka+anMga %kdang Pa*anitikan: Salain ng Mindanao

Pagbuo ng Poyektong Pantui,o

34


36/44

_____________________________________________________________________________

PanimulaSa pasalin-saling dila ng mula sa ating mga ninuno hanggang sa magkaroon

ng papel at panulat, ang panitikan ay naging bahagi na ng ating buhay.Sinasabing ang panitikan ay salamin ng isang lahi ; ang kultura, paniniwala attradisyon nito. Sa araling ito ay palalawakin pa ang iyong kaalaman sa panitikanng Mindanao sa pamamagitan at gabay ng mahahalagang tanong na 3bakitdapat pahalagahan ang pagkakapantay ng bawat isa.4 Magkakaroon ka na rin ngmatibay na konsepto sa panitikan ng Mindanao sa buong modyul na ito

Sa pagtatapos ng araling ito, ikaw ay inaasahang makagagawa ng isangproyektong panturismo na tatayain batay sa sumusunod na pamantayan: a) orihinal,b) masining, c) nakahihikayat, at d) makatotohanan.

A. "uklasin

Sa bahaging ito, ikaw ay inaasahang makapagbibigay ng dati mongkaalaman sa mga akdang pampanitikan ng Mindanao, ang kahalagahan ng pag-aaral tungkol dito at ang mahalagang tanong o konsepto na nais mo pang malamansa araling ito.

. Sa pamamagitan ng #-"- *hart, isulat ang hinihinging sagot.

3 0atlong dating kaalaman o natutuhan sa mga nakaraang aralintungkol sa panitikan ng Mindanao.".

#.2 1alawang kahalagahan ng pag-aaral ng panitikan ng Mindanao

.".

1 !sang mahalagang konsepto o tanong na nais pang malaman saaraling ito.

". Magbigay ng hinuha sa maaaring nilalaman ng akdang tatalakayin batay sa pamagatnito.

3

Mindanao:

%ng u*ang

Pangako

inuha ,a *aagat:


37/44

https:88www.google.com.ph8search%NmindanaoOnoNOumNOieN0C-

B. LinanginBasahin at unawain ang kasunod na akda upang masagot ang mga gabay na tanong.

AN! ALAMA" N! MINANA/ Si Sultan umpit ay isa sa mga naging pinuno ng isang malaking pulo. Siya aymatalino ngunit ang mga Muslim ay takot sa kaniya dahil siya raw ay masungit.

Ang sultan ay may kaisa-isang anak na dalaga, si Minda. Si Minda ay ubod ng ganda. 1ahil sa kagandahan ng prinsesa ay marami angnanliligaw sa kaniya. abilang na ang mga sultan, raha, datu at prinsipe ng iba7tibang pulo. Bawat manliligaw ni Prinsisa Minda ay may kani-kaniyang katangiankung kaya7t nagpasiyang magbigay ng tatlong pagsubok si Sultan umpit. Ang

mananalo sa tatlong pagsubok na ito ang siyang mapalad na makakaisang dibdibng kaniyang anak. Ang unang pagsubok ay kung sino ang makapagsasabi ng kasaysayan ngkaniyang angkan hanggang sa ikasampung salin nito. Ang ibig sabhin nito ay kungsino at ano ang naging buhay ng ama, nuno, ama ng nuno at mga kanununuanhanggang sa ikasampung salin. Ang ikalawang pagsubok naman ay kinakailangang malagpasan angkayamanan ng hari upang maging daan patungo sa ikatlong pagsubok. 5gunit anghigit na mayaman ang siyang magmamay-ari ng kayamanang natalo.

Marami ang nakipagsapalaran at natalo sa unang pagsubok. !sa na rin angkilalang si Prinsipe inang. Siya ay nakapasa sa unang pagsubok ngunit natalo sa

ikalawang pagsubok sapagkat ang kaniyang tatlong tiklis nag into ay nahigitan ngapat na tiklis na ginto ng hari. along yumaman si Sultan umpit. Alam ng lahat namarami pang ginto si Sultan umpit at ngayon nga ay nadagdagan pa ng tatlongtiklis na tinalo kay Prinsipe inang. !sang matalinong prinsipe ang nais na sumubok. 5gunit bago niya ito gawin aynag-isip siyang mabuti kung papaano niya matatalo ang kayamanan ng sultan.5anghiram siya ng ginto sa kaniyang mga kaibigang maharlika hanggang samakatipon siya ng labintatlong tiklis ng ginto. 5agbihis at nag-ayos ng buong kakisigan si Prinsipe anao. na niyangnakausap si Prinsesa Minda. Sa unang pagkikita pa lamang ay sumang-ayon agadang prinsesa sa binatang prinsipe. ihim na natuwa ang puso ni Prinsipe anaosapagkat nasiguro niyang may pagtingin din sa kaniya ang prinsesa.

3, ano ang masasabi mo sa iyong angkan%4 ang unang pagsubok ng Sultankay anao. Mabilis na isinalaysay ni anao ang kaniyang lahi ngunit muntik naitong mabuko sa ikasampung salin. 5akaisip siya ng pangalan at nag-imbento ngkagitingan nito. aking pasasalamat niya nang siya ay makapasa sa unangpagsubok. Sa ikalawang pagsubok ay, 3ilang tiklis nag into ang dala mo, mayroonakong pito, iyon ba ay iyong mahihigitan%4 ang pagmamalaking tanong ng Sultan. 3Mayroon akong labintatlong tiklis ng ginto rito ngayon ngunit kung kulang pa ito

3+


38/44

ay handa akong ilabas ang mga nakatago pa sa aming kaharian,4 ang tugon niPrinsipe anao. 36indi bale, iyo na ang pitong tiklis ko. 2anito naman ang ikatlong pagsubok.!kaw ay tutulay sa isang lubid sa may malalim na bangin. Pag ito7y nagawa mo ayikakasal kayo ng aking mahal na prinsesa sa pagbibilog ng buwan,4 ang sabi ng

Sultan. 3Ang ikatlong pagsubok ay kinabukasan na natin ituloy. malis si anao na punong-puno ng pag-asa. 5agsanay siyang tumulay sabaging na sampayan. 5gunit lingid sa kaniya ay may masama palang balak angsultan sa pagtulay niya sa lubid. 5atunugan ito ni Minda at laki ng kaniyang pag-ibig sa binata ay gumawa siya ng paraan. !nutusan niya ang kaniyang katulong naputulin ang matibay at manipis na sinulid na nakakabit sa tulay na tatawirin nianao. Ang sinulid palang ito ay hahatakin upang malaglag sa bangin si anao.Mabilis na natupad ang ipinag-utos ni Minda sa kaniyang katulong. inabukasan ay maluwalhating nakatawid si anao sa lubid at ang kanilangkasal ni Prinsesa Minda ay naganap. 5amuno ang mag-asawa sa kaharian niSultan umpit. 1ahil sa kabaitan ay napamahal sa mga tao ang dalawa kaya7y ang

malaking pulong iyon ay pnangalanang Minda-anao na di nagtagal ay naging3Mindana.4

Paglinang ng "alasalitaan!bigay ang kahulugan ng sumusunod na mga salita. Pagkatapos, gamitin

ang magkasingkahulugang iyon sa pagbuo ng isang pangungusap.

. 1ugong bughaw

ahulugan: Pangungusap:

". matipunong pangangatawan


#. karatig pook


$. nag-aasam-asamahulugan: Pangungusap:

&. tiklis ng ginto


3.


39/44

a Antas ng Pag-unaa

. Bakit nagbigay ng pagsubok si Sultan 2utang%

". Sa kasalukuyan ba ay dumadaan pa rin sa pagsubok ng magulang ngbabaeng napupusuan ang binatang nanliligaw% Magkuwento ng ilang

panyayari tungkol dito.

#. !lahad ang mga pagsubok na napagdaanan ni Prinsipe anao. Paano niya

ito napagtagumpayan%

$. 0unay na pag-ibig ba ang nararamdaman sa isa7t isa ng prinsipe at ng

prinsesa% .Patunayan

&. Sang-ayon ka ba na idaan din sa pagsubok ang isang tao upang

mapatunayang karapat-dapat ito% Bakit%

3

(ga pags%!ok na

napagdaanan ni PrinsipeLanao at k%ng paanoito

napagtag%mpa*an

----------------------------

----------------------------

-----------------------------

----------------------------

-

----------------------------

----------------------------

-

----------------------------------------------------

------------------------

----------------------------

----------------------------------------------------

Sang9ayon o

hindi8

Sang9ayon akodahil------------------------------

indi ako ,ang9ayondahil-------------------

-


40/44

'. ung ikaw ang sultan at matuklasang ang iyong anak ang tumulong sa prinsipe

upang manalo sa pagsubok, ano ang iyong gagawing hakbang% Bakit%

(. 5aipakita ba sa akda ang pagkakapantay-pantay sa pag-ibig% Patunayan.

*. Bakit dapat pahalagahan ang pagkakapantay ng bawat isa sa anumang uri ng

larangan%

Ang akdang binasa ay kasasalaminan ng kulturang Mindanao. pang mas makilala pa

natin ang mga taga-Mindanao, suriin ang larawan sa ibaba.

https%%.google.9om.ph%sear9h?:;mga


41/44

$. Paano mo hihikayatin ang isang turista na pumunta sa lugar naipinagmamalaki ng bansa% Sa iyong palagay, nakatutulong ba ang mgaturistang pumupunta sa bansa% Sa paanong paraan kaya%

4. Pagnilayan at Unaain1. Bakit dapat pahalagahan ang pagkakapantay ng bawat isa sa anumang uri ng

larangan%

. Ilipat

!kaw, bilang barangay !aptainng inyong lugaray inaasahang makapagsasagawang ad !ampaign na nagsasaad sa kagandahan ng inyong lugar. !pakikita mo ito samagiging panauhin ng inyong lugar, sa inyong punong-bayan at punong lalawigansa araw mismo ng kapistahan ng bayan. 0atayain ito batay sa sumusunod napamantayan: a) angkop sa paksa, b) masining, c) orihinal, at d) makatotohanan.

III. PA!NILA#AN A" UNA7AIN

. Bakit mahalagang pag-aralan ang mga akdang pampanitikan ngMindanao%

'. Paano nakatutulong ang tamang paggamit ng gramatika at retorika upang

maunawaan at mapahalagahan mo ang mga ito%

I,. ILIPA"!sa kang tourist guide na nais ipakilala ang inyong bayan. 1ahil dito ikaw ay

magsasagawa ng proyektong panturismo na maaaring sa pamamagitan ng

poster, travel bro!hure o audio visual presentation. Sa harap ng mga turista,lokal na opisyal at mananaliksik na mag-aaral ng inyong lugar, iyo itong ipakikita .0atayain ito batay sa sumusunod na pamantayan: a) orihinal, b) masining, c)tumutugon sa layunin, at d) makatotohanan.

Pangakas na Pagtataya

I. $aalamanPanuto Bilugan ang titik ng wastong sagot sa sumusunod:. !to ay tekstong naglalarawan sa pisikal na katangian ng isang bagay, lugar at tao.

a. naglalarawan b. naglalahad c. nagsasalaysay d.nanghihikayat

". !to ay likhang gawain na ipinapakita o inilalarawan ang paksa sa pamamagitanng masiningna pagguhit.a. mo!kumentary b. panayam c. poster d. collage

40


42/44

#. Ano ang salitang ugat sa salitang kabayanihan%a. kaba b. bayan c. bayani d. ani

$. Alin sa sumusunod ang ekspresyon ng posibilidad%a. ba b. nga c. tunay e. sapagkat

&. Siya ang nagwikang 3Ang tunay na bayani ay hindi nasusukat sa kaniyangkalakasankundi sa sukat ng kaniyang puso o pagmamahal.4a. BoniFacio b. 6ercules c. 0roy d. ?iLal

'. Siya ang may aklat ng AB5BS5Po.a. Bob ng b. Hros Ataliac. ?io Alma d. Michael GoroLa

(. Barkadahan ng mga kababaihang mahilig gumimik, sabay-sabay pero laging latepumapasok

ng roompagkatapos ng re!essat lun!h break.a. Anak ni ?iLal b. clowns c. geeks d. spice girls

*. !to ay panitikan na ang mga tauhan ay mga hayop.a. alamat b. pabula c. parabula d. tula

+. !to ay tekstong ay layuning makabuo ng mahalagang ugnayang lohikal tuladng sanhiat bunga ng mga pangyayari.a. naglalahad b. naglalarawan c. nangangatuwiran d.nagsasalaysay

.Siya ang may-akda ng Sandaang 1amit.a. ?io Alma b. Canny A. 2arcia c. 1onato B. Sebastian d. Bob ng

II. Proseso%$akayahan6anapin sa 6anay B ang karugtong na sugnay ng nasa 6anay A upang mabuoang diwa nito. !sulat ang titik ng wastong sagot.

0anay A 0anay B. Masisiyahan ang iyong mga magulang a. sa sandaling talikuran mo si

risto.".Ang aklat ang pinagbatayan ko nito b. dahil nais kong lumawak ang

aking kaalaman.#.Balewala ang buhay c. kung magsisikap ka sa iyong

pag-aaral.$.5agtagumpay ang kaniyang pangkat d. kaya nakatitiyak akong tama

ako.&.5apakabait niyang anak e. bunga nito7y binigyan siya ng

sertipiko

41


43/44

ng lirang Anak ng 0aon'.Manonood ako ng balita F. kaya isa siyang Pilipino.(.Sa Pilipinas siya isinilang g. dahil puso ang kanilang

ipinanlaban.*.6indi sapat ang kita ng isang tao h. patunay ang mga medalyang naiuwi

niya.+.Maraming nadedengue i. dahil sa mga lamok na naiiponsa estero.

".Matalino si Brent . kaya naman doble kayod angginagawa nila.

k. sa katunayan, maiksi ang buhay.III. Pagnilayan at Unaain

Para sa mga &ilang '1-'(.

Mayroon isang Sultan sa isang pulo na kilala hindi lamang dahil siya ayisang dugong bughaw, kundi dahil din sa kaniyang katangian. 1i lamang siya

mayaman, si Sultan 2utang ay matapang, magandang lalaki at may matipunongpangangatawan.

".Ang kahulugan ng dugong &ughaay .a. matapang b. manhid c. mahirap d. mayaman

"".Alin sa sumusunod ang hindi katangian ng sultan%a. mayaman b. matapang c. guwapo d. mapagpatawad

"#.Ang pang-ugnay na dahil din sa kaniyang katangian ay nagsasaad ng/////////.a. bunga b. ekspresyon c. posibilidad d. sanhi

"$.Ano ang maaaring maging bunga o epekto sa mga tao ng mga katangiang taglayng Sultan%a. paggalang b. pagkainggit c. pagkatuwa d.pagkalungkot

"&. !nilalarawan sa talataan ang patunay na ang sultan ay /////////////.a. hindi basta-basta pinipili b.mayaman c. nagtataglay ng magagandangkatangiand. romantiko

Para sa mga &ilang ')-*+.

3Baka makikipag-away ka na naman,4 tinig iyon ng kanyang ina. 5angangaralna naman. Mula kinatatalungkuang giray na batalan, saglit iyang napatigil sapaghuhugas ng mumo sa kamay. 36indi ho,4 paungol niyang tugon.

"'. Baka makikipag-away ka na naman.4 Ano ang ipinahihiwatig ng pangungusap%

42


44/44

a. 5ananakot ang nagbilin b. madalas makipag-away ang kausap

c. masayahin ang nagsasalita d. pag-awat sa isang sitwasyon

"(.Anong uri ng pamumuhay ang mailalarawan sa mag-ina%

a. mapanuri b. mahirap c. mayaman d. palaaway

"*.Ang giray ay nangangahulugang //////////.a. saway b. sira c. tibay d. buo

"+.Anong uri ng panitikan ang masasalamin sa bahagi ng akda%a. Alamat b. Maikling kuwento c. pabula d. tula

#.Ano ang maaaring maging suliranin sa akda%a. bully b. kahirapan c. kayabangan d. kahinaan

Pasulat. 2umawa ng akronim ng inyong lugar na maglalarawan sa kagandahan nito.

puntos)

".Sumulat ng tekstong naglalarawan tungkol sa kultura sa inyong lugar upangmakahikayat ng mga kalapit-bayan na tuklasin ito. puntos)

M2A MA55A0:

MAM /////// GH?A2S0 A. MA0H2H?A1!5H Q. 55HS

?SHR5 0. SAMH5?!KH QAH505

Documents

Aralin 1-Kuwentong Bayan