“การลงทนในการอบรมวชาชพใหกบผยากไร

ของศนยถอเปนการลงทนใหกบสงคมและประเทศชาต

เพอใหผทจบออกไปแลวสามารถมอาชพเลยงตนเองได

ไมสรางปญหาสงคมไมเปนภาระของผอน”

๑๒โครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารสการพฒนาอยางยงยน

6

ควำมเปนมำ สมเดจพระนางเจาสรกตพระบรมราชนนาถทรงเสดจพระราชด�าเนนตามพระบาทสมเดจ-

พระเจาอยหวไปทรงเยยมราษฎรในทวทกภาคของประเทศไทย พระราชกรณยกจนไดทรงปฏบต

ตดตอกนมานานหลายสบปแลว จงทรงเหนสภาพความเปนอยทแทจรงของราษฎรวา มความทกขสข

อยางไร ททรงเปนหวงมากกคอ ความยากจนของราษฎร จงทรงมพระราชประสงคจะจดหาอาชพ

ใหราษฎรท�า เพอเพมพนรายไดใหเพยงพอแกการยงชพ สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ

ทรงสนพระทยในงานฝมอพนบาน หรอศลปกรรมพนบาน พระองคจงสงเสรมในเรองนโดยการ

จดใหครออกไปฝกสอนราษฎร เปนการชวยปรบปรงคณภาพของงานใหดยงขน เมอราษฎรมความ

ช�านาญแลวผลงานทผลตออกมากจะทรงรบซอดวยพระราชทรพยสวนพระองค ซงงานนตอมา

ไดขยายออกเปน “มลนธสงเสรมศลปาชพในสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ” เมอ

วนท ๒๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๑๙ และไดทรงจดตง “โรงเรยนฝกอบรมศลปาชพ” ขนแหงแรก

ทพระต�าหนกจตรลดา

ในป พ.ศ. ๒๕๒๓สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ทรงมพระราชด�ารจะจดสราง

ศนยศลปาชพเพมขนอกแหงหนง บรเวณใกลเคยงกบพระราชวงบางปะอน จงทรงพระกรณา

โปรดเกลาฯใหนายธานนทรกรยวเชยรซงขณะนนด�ารงต�าแหนงองคมนตรและรองประธานกรรมการ

มลนธสงเสรมศลปาชพฯ สรรหาทดนทเหมาะสมส�าหรบการจดสรางศนยศลปาชพ นายธานนทร

กรยวเชยร องคมนตร จงไดประสานงานกบส�านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ส.ป.ก.)

กราบบงคมทลเสนอทดนทไดรบพระราชทานไวทอ�าเภอบานนา จงหวดนครนายก และอ�าเภอ

บางไทร จงหวดพระนครศรอยธยา ใหทรงมพระราชวนจฉย ตอมาพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

และสมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถทรงเสดจไปทอดพระเนตรทดนแปลงทอยทอ�าเภอบางไทร

จงหวดพระนครศรอยธยา และทรงคดเลอกใหจดตงศนยศลปาชพขนบนพนทเขตปฏรปทดนท

ทรงพระกรณาพระราชทานไวบนเนอท๘๖๑ไร๒งาน๘๕ตารางวา

ศนยศลปำชพบำงไทร ในสมเดจพระนำงเจำสรกต พระบรมรำชนนำถ

จงหวดพระนครศรอยธยำ

๑

๑๒โครงการอนเนองมาจากพระราชด�าร

สการพฒนาอยางยงยน7

ตอมาเมอวนท๓มถนายนพ.ศ.๒๕๒๓คณะรฐบาลไดนอมเกลาฯถวายทดนในเขตปฏรปทดน

เพอจดตง “ศนยศลปาชพบางไทรในสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ” ขน โดยมอบหมาย

ใหกระทรวงเกษตรและสหกรณและ ส.ป.ก. เปนผรบผดชอบในการด�าเนนการกอสรางปรบปรง

พนทและดแลรกษาตลอดจนเปนหนวยงานกลางในการตดตอประสานงานกบหนวยงานตางๆ เพอ

ใหการด�าเนนงานเปนไปตามวตถประสงค

เมอวนท๗ธนวาคมพ.ศ.๒๕๒๗สมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถเสดจพระราชด�าเนน

ทรงเปดศนยศลปาชพบางไทรฯ ดวยพระองคเอง และทรงมอบหมายใหนายธานนทร กรยวเชยร

องคมนตรเปนผรบผดชอบบรหารงานจนถงทกวนน

แนวพระรำชด�ำร ศนยศลปาชพบางไทรฯ โดยนายธานนทร กรยวเชยร องคมนตร รองประธานกรรมการ

มลนธสงเสรมศลปาชพฯ และประธานกรรมการบรหารศนยศลปาชพบางไทรฯ ไดอญเชญ

แนวพระราชด�ารในสมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถททรงพระราชทานไวในการจดฝกอบรม

วชาชพของศนยศลปาชพบางไทรฯดงน

“การลงทนในการอบรมวชาชพใหกบผยากไรของศนย ถอเปนการลงทนใหกบสงคมและ ประเทศชาต เพอใหผ ทจบออกไปแลวสามารถมอาชพเลยงตนเองได ไมสรางปญหาสงคม ไมเปนภาระของผอน”

ศนยศลปาชพบางไทรฯ ไดนอมน�าแนวพระราชด�ารนมาเปนหลกในการด�าเนนการจดฝกอบรม

ศลปาชพอยางตอเนอง ใหกบเกษตรกร ชาวไรชาวนา ราษฎรผยากไร ผดอยโอกาส และคนพการ

ทวทกภมภาคของประเทศโดยผเขารบการฝกอบรมไมตองเสยคาใชจายใดๆทงสนดงพระราชเสาวนย

เมอวนท๑๑สงหาคมพ.ศ.๒๕๓๒ตอนหนงวา

“ขาพเจานนภมใจเสมอวาคนไทยมสายเลอดของชางฝมอทกคน ไมวาจะเปนชาวนาชาวไรหรออาชพใดอยสารทศใดคนไทยมความละเอยดออนและฉบไวตอการรบศลปะทกชนดขอเพยงแตใหเขามโอกาสเรยนรและฝกฝนเขากจะแสดงความสามารถออกมาใหเหนได”

ศาลาพระมงขวญ

๑๒โครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารสการพฒนาอยางยงยน

8

แนวทำงกำรด�ำเนนงำนและบทบำทของ ส.ป.ก. ศนยศลปาชพบางไทรฯ เรมด�าเนนการ

ฝกอบรมงานศลปาชพมาตงแตป พ.ศ. ๒๕๒๗

โดยรบสมครผสนใจผาน ส.ป.ก. และส�านกงาน

สงเสรมอตสาหกรรมจงหวดทวประเทศปจจบน

เปดใหการฝกอบรมศลปาชพสาขาตาง ๆ รวม

๓๑แผนกชาง

ส�าหรบหลกสตรศลปาชพแตละสาขา

วชาชางของศนยศลปาชพบางไทรฯ มงเนนการ

ฝกทกษะและการปฏบตตามหลกสตรฝกอบรม

๔ ประเภทวชา ไดแก ศลปกรรม คหกรรม

อตสาหกรรมศลป และชางอตสาหกรรม โดยม

วตถประสงคหลกในการฝกอบรม๓ประการคอ

ประการแรก เพออนรกษศลปะไทย

โบราณใหคงอยสบไป โดยคงรปแบบดงเดม

ไว ทกประการ เช น การท�าหวโขน การท�า

หนกระบอกการเขยนลายรดน�าเปนตน

ประการทสอง เพอปรบปรงดดแปลง

ศลปะไทยด ง เดม ให เป น ไปตามกาลสมย

เชน จตรกรรมประยกต เบญจรงคประยกต

ประตมากรรมรวมสมยเปนตน

ประการทสาม เพอสรางสรรคผลงาน

ในรปแบบศลปะสมยใหมหรอศลปะสากลซง

มไดมขอจ�ากดเฉพาะศลปะไทยเทานน เชน การ

ออกแบบเครองเคลอบดนเผา การเขยนภาพ

บนกระเบองเคลอบเปนตน

ส.ป.ก. ได สนบสนนการด�าเนนงาน

ของศนยศลปาชพบางไทรฯ โดยมอบหมาย

ใหส�านกงานการปฏรปทดนจงหวดทกจงหวด

ประชาสมพนธการฝกอบรมศลปาชพพรอมรบ

สมครและคดเลอกผสนใจเขารบการฝกอบรมโดยไมเสยคาใชจายแตอยางใด และยงไดรบเบยเลยง

คนละ๑๒๐บาทตอวนตลอดหลกสตรโดยศนยศลปาชพบางไทรฯไดใหการสนบสนนคาวสดอปกรณ

การฝกอบรมพรอมจดเตรยมทพกอาศยและสวสดการตางๆใหแกผเขารบการฝกอบรม

ผกปฏบตแผนกชางเครองเคลอบดนเผา

แผนกชางเปาแกว

แผนกชางปนตกตาชาววง

๑๒โครงการอนเนองมาจากพระราชด�าร

สการพฒนาอยางยงยน9

ปจจบน ส�านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ไดด�าเนนการรบสมครและคดเลอกบคคล

เขารบการฝกอบรมศลปาชพในสองรปแบบไดแก

๑) การฝกอบรมศลปาชพเพอวสาหกจชมชน โดยพจารณาคดเลอกวสาหกจชมชนในพนท

เขตปฏรปทดน เพอฝกฝนและพฒนาทกษะในเรองศลปหตถกรรมและผลตภณฑชมชนใหตรงกบ

ความตองการเพอสรางอาชพและรายไดใหกบสมาชกวสาหกจชมชน

๒) การฝกอบรมศลปาชพเพอบคคลทวไป โดยพจารณาคดเลอกบตรหลานของเกษตรกร

ในพนทเขตปฏรปทดนเขารบการฝกอบรมเพอพฒนาทกษะและอนรกษศลปหตถกรรมไทย

โดยแบงเปนปละ ๒ รน ๆ ละ ๖ เดอน (รนท ๑ เรมตงแตเดอนตลาคมของทกป และรนท ๒

เรมตงแตเดอนเมษายนของทกป)

ควำมส�ำเรจของโครงกำร นบตงแตป พ.ศ. ๒๕๒๗ จวบจนถงปจจบน ศนยศลปาชพบางไทรฯ ไดด�าเนนการ

ฝกอบรมศลปาชพใหกบเกษตรกร ราษฎรผยากไร ผดอยโอกาส ผพการ และผทสนใจทวไปแลว

จ�านวน๘๒รนมผส�าเรจการฝกอบรมศลปาชพกวา๒๐,๐๐๐รายครอบคลมทกภาคของประเทศ

นอกเหนอจากความรจากการฝกอบรมศลปาชพแลว ศนยศลปาชพบางไทรฯ ยงใหการชวยเหลอ

อยางตอเนอง โดยจ�าหนายเครองมอและอปกรณทจ�าเปนตองใชในการผลตชนงานแกผส�าเรจ

การฝกอบรมในราคาทนเพอใชในการผลตผลงานและสามารถน�าผลงานทไดมาตรฐานมาฝากจ�าหนาย

ทรานผลตภณฑศษยเกาภายในศาลาพระมงขวญได

แผนกชางผาบาตก

แผนกเครองเคลอบดนเผา

๑๒โครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารสการพฒนาอยางยงยน

10

จากการตดตามผลการฝกอบรมศลปาชพอยางตอเนองพบวาผส�าเรจการฝกอบรมศลปาชพ

จ�านวนไมนอยไดน�าความรงานศลปาชพไปประกอบอาชพและประสบความส�าเรจ สามารถผลต

ผลงานทมคณภาพและไดมาตรฐาน เปนการสรางงานสรางอาชพและมรายไดเพยงพอส�าหรบ

เลยงตนเองและครอบครวไดเปนอยางด ผส�าเรจการฝกอบรมศลปาชพหลายรายสามารถพฒนา

ตนเองสการมกจการเปนของตนเองโดยเปดรานผลตและจ�าหนายผลตภณฑตามความรความสามารถ

และศกยภาพของตนเองเชนรานตดเยบเสอผารานผาบาตกอซอมรถจกรยานยนตเปนตน

นอกจากนนยงพบวา ผส�าเรจการฝกอบรมศลปาชพหลายรายไดรวมกลมกนผลตผลงาน

ตามความตองการของลกคา เชน การรบเขยนภาพสน�ามนและสอะครลค ภาพจตรกรรมไทย

งานเปาแกวและศลปประดษฐตางๆเปนตน

การทผ ส�าเรจการฝกอบรมศลปาชพน�าความรไปใชในการประกอบอาชพเพอเพมรายได

และเลยงดตนเองและครอบครว สามารถสะทอนถงความส�าเรจของการจดฝกอบรมศลปาชพของ

ศนยศลปาชพบางไทรฯไดเปนอยางด

นกเรยนศลปำชพตวอยำง“หลงจากทมาเรยนทศนยศลปาชพบางไทรฯ ท�าใหชวตความเปนอยดขน

ไดรบความรประกอบอาชพ มรายไดเพมขน และเลยงดพอแมได”

นางสาวอ�านวย อนทพย อกหน ง

ความส�าเรจของศนย ศลปาชพบางไทรฯ ท

สามารถสรางงานและรายไดเพอเลยงดตนเอง

และครอบครวเมอส�าเรจการฝกอบรมศลปาชพ

นางสาวอ�านวยเปนบตรหลานของเกษตรกร

ในเขตปฏรปทดนจงหวดสโขทย มภมล�าเนา

อยทต�าบลเมองเกาอ�าเภอเมองจงหวดสโขทย

ไดสมครและผานการคดเลอกจากส�านกงาน

การปฏรปทดนจงหวดสโขทยใหเปนนกเรยน

ศลปาชพ แผนกชางตดเยบเสอผาและปกจกร

รนท๕๑-๒/๒๕๔๕และรนท๕๒-๑/๒๕๔๖โดยเขารบการฝกอบรมระหวางวนท๓ เมษายน

๒๕๔๕ - ๓๐ เมษายน ๒๔๔๖ รวม ๒ ภาคการศกษา และไดรบประกาศนยบตรขนตนแผนก

ตดเยบเสอผาและปกจกร

นางสาวอ�านวย อนทพย

๑๒โครงการอนเนองมาจากพระราชด�าร

สการพฒนาอยางยงยน11

ปจจบนนางสาวอ�านวยเปดรานตดเยบ

เสอผาสตรอยทบานเลขท๒๗หมท๑ต�าบล

เมองเกา อ�าเภอเมอง จงหวดสโขทย โดยใช

พนทชนลางของบานเปดเปนรานตดเยบเสอผา

ซงเปดใหบรการทกวน ในชวงทายของการ

สมภาษณนางสาวอ�านวยไดฝากถงน อง ๆ

นกเรยนศลปาชพทกคนวา เมอไดรบโอกาส

ไดเขามาเรยนทศนยศลปาชพบางไทรฯ ขอให

ตงใจเรยนและจดจ�าค�าสอนของครบาอาจารย

เพอวนหนงจะไดมอาชพและรายไดเลยงดตนเอง

และครอบครวตอไปได

นางสาวอ�านวยกลาวถงชวงระยะเวลาทไดรบการฝกอบรมศลปาชพ ณ ศนยศลปาชพ

บางไทรฯ ตลอดระยะเวลา ๑ ปวา เปนชวงเวลาทประทบใจมากทสดเพราะไดเรยนร เรอง

การตดเยบเสอผาจากอาจารยทมความรความเชยวชาญ บรรยากาศการเรยนการสอนไมเครยด

การเรยนจะเนนใหนกเรยนศลปาชพฝกปฏบตจนเกดเปนทกษะและความช�านาญ วสดอปกรณทใช

ในการเรยนครบครนและทนสมย นกเรยนศลปาชพทกคนเปนกนเอง เจาหนาทใหการดแลเอาใจใส

เปนอยางด ท�าใหตนเองรสกประทบใจเปนอยางยง นอกจากนนความรทไดจากการฝกศลปาชพ

สามารถน�ามาประกอบอาชพเพอหารายไดเลยงดตนเองและครอบครวไดเปนอยางด ปจจบนตนเอง

ยดอาชพการตดเยบเสอผาเปนอาชพหลก โดยจะรบตดชดใหกบลกคาในชมชนซงมทงขาราชการ

พนกงานบรษท และประชาชนทวไปสนใจมาใชบรการอยางตอเนอง แตละเดอนมรายไดเฉลย

ประมาณ๑๐,๐๐๐-๑๕,๐๐๐บาท

ขนตอนลอกลายปกจกร

ขนตอนการปกลายดวยจกร

๑๒โครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารสการพฒนาอยางยงยน

12

แนวทำงกำรขบเคลอนโครงกำร นบตงแตปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๖ งานศนยศลปาชพบางไทรไดถกน�าไปบรรจในแผน

การพฒนาศลปหตถกรรมและผลตภณฑชมชน กจกรรมศนยศลปาชพบางไทร ตามโนบายรฐบาล

และในปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๘ - ๒๕๕๙ ถกบรรจไวในแผนงานพฒนาเศรษฐกจระดบ

ฐานราก โครงการสงเสรมและอนรกษศลปหตถกรรมพนบานของไทย กจกรรมการพฒนาและ

สงเสรมศลปหตถกรรม

ส�าหรบแนวทางการขบเคลอนการด�าเนนงานในสวนของ ส.ป.ก. เพอสนองพระราชด�าร

งานศนยศลปาชพบางไทรฯนนจะด�าเนนงานภายใตกรอบการด�าเนนงานของคณะกรรมการบรหาร

ศนยศลปาชพบางไทรฯ เปนส�าคญ โดยยงคงด�าเนนการรบสมครและพจารณาคดเลอกบตรหลาน

ของเกษตรกรและวสาหกจชมชนในพนทเขตปฏรปทดนเขารบการฝกอบรมศลปาชพอยางตอเนอง

ขณะเดยวกนไดใหความส�าคญในเรองการตดตามผลการฝกศลปาชพโดยการก�าหนดแผนตดตาม

นกเรยนศลปาชพทกคนหลงจากส�าเรจการฝกอบรมศลปาชพ เพอจดท�าเปนฐานขอมลส�าหรบใช

ในการวางแผนด�าเนนงานและใหการสนบสนนตามความเหมาะสม นอกจากนนยงไดมการสงเสรม

การด�าเนนกจกรรมของศนยศลปาชพบางไทรฯ โดยการจดแสดงและจ�าหนายผลตภณฑของศนยฯ

รวมทงการสงเสรมใหเปนแหลงเรยนร ดงาน และทองเทยวเชงอนรกษศลปหตถกรรมพนบานจาก

ทวทกภาคของประเทศ

v

การเขยนภาพบนกระเบองเคลอบ

๑๒โครงการอนเนองมาจากพระราชด�าร

สการพฒนาอยางยงยน13