Upload
buidat
View
219
Download
4
Embed Size (px)
Citation preview
PowerPoint Template
www.themegallery.com
Antibiotic smart use
ปกาสต โอวาทกานนทนายแพทยเชยวชาญ (ดานเวชกรรม)
วว.อายรศาสตร ทวไป
การตดเชอทางเดนหายใจ
• ทางเดนหายใจสวนบน
• ทางเดนหายใจสวนลาง
Common Symptoms
• COUGH
• SORE THROAT
• DYSPNEA
• HEMOPTYSIS
• CHEST PAIN
สาเหต
• Bacteria
• Virus
• Fungus
• Parasite
ไอ - cough
• ปลายประสาทรบความรสกการไอ– เยอบทางเดนหายใจ โพรงจมก หลอดคอ กลองเสยง หลอดลม
– หชนนอก
– เยอหมปอดชนนอก
• การวนจฉยสาเหตของการไอ– ใหแยกวาเปนไอเฉยบพลน(นอยกวา 3 อาทตย)หรอเรอรง(นอยกวา 3 อาทตย)
– ไอเฉยบพลนมกเกดจากการตดเชอของทางเดนหายใจหรอมน ามกไหลลงคอ
ไอ
• การซกประวต– ระยะเวลา– ไอแหงๆหรอไอมเสมหะ– สของเสมหะ– ปรมาณของเสมหะ– กลนของเสมหะ– สงทท าใหไอมากขน– ประวตยา การสบบหร– อาการอนๆ
การวนจฉยแยกโรคทส าคญไอเฉยบพลน
• Viral upper respiratory infection– คดจมก
– ไขต าๆ
– ไอ
– เจบคอ
• Sinusitis– มกไอเนองจากน ามกไหลลงคอ
– ไอมากขนเมออยทานอน
การวนจฉยแยกโรคทส าคญไอเฉยบพลน
• Pneumonia– ไข– ไอเสมหะมาก เหลอง เขยว– หอบ
– Pleuritic chest pain– Crepitation เฉพาะท
• Acute bronchitis– ไข ไอมาก
• Asthma
การวนจฉยแยกโรคทส าคญไอเฉยบพลน
• CHF– เสมหะเปนฟองชมพ(Pink frothy sputum)
– ไอตอนนอน ไอกลางคน
• Aspiration– ไอรนแรง– Wheezing เฉพาะท
• Lung abscess– ไข ปวดเมอย น าหนกลด– เสมหะกลนเหมนปรมาณมาก– ประวตส าลก ฟนผ โรคชองปาก หมดสต เมาสรา– clubbing
การวนจฉยแยกโรคทส าคญไอเรอรง
• Upper respiratory infection with airway
hyperresponsiveness– ไอเรอรงหลงเปนหวด
– อาจไอเรอรงได 6-12 สปดาห ไอแหงๆ หรอไอเสมหะใสปรมาณไมมาก
– อาจม wheezing
• Asthma
• Allergic rhinitis– ไอจากน ามกลงคอ
– คดจมก น ามกใสเรอรง
– อาการภมแพอนๆ คนตา ตาแดง น าตาไหล
– เยอบจมกสซด รดสดวงจมก
การวนจฉยแยกโรคทส าคญไอเรอรง
• COPD (chronic bronchitis)
• Chronic sinusitis
• GERD– ไอมากขนเมออยทานอน
– เสยงแหบ
– Heart burn
• การระคายเคองเรอรง จาก บหร ฝนละออง สารเคม– ไอแหงๆ หรอไอเสมหะใสปรมาณไมมาก
การวนจฉยแยกโรคทส าคญไอเรอรง
• Pulmonary TB– ไข
– ไอแหงๆ หรอไอปนเลอด
– เหงอออกกลางคน
– เบออาหารน าหนกลด
– พบบอยในเบาหวาน เอดส
• จากยา enalapril
การวนจฉยแยกโรคทส าคญไอเรอรง
• Lung cancer– ไอเรอรง ไอปนเลอด
– เบออาหาร น าหนกลด
– สบบหร
– Clubbing fingers
– อายมาก
– Wheezing เฉพาะท
การวนจฉยแยกโรคทส าคญไอเรอรง
• Bronchiectasis– ไอเสมหะปรมาณมากมานาน บางครงเสมหะขาว บางครงเสมหะเขยว บางครงมเลอดปน
– มกตรวจพบ wheezing,crepitation
ไอเปนเลอด - hemoptysis
• ความส าคญอยทถาไอออกเลอดมาก (massive hemoptysis) คอไอออกเลอดมากกวา 600 ลบ.ซม./วน ผ ปวยอาจเสยชวตจากไดรวดเรวจากการอดตนของเลอดในหลอดลม ตองใหนอนโรงพยาบาลเพอรบหาสาเหตและรกษา
การวนจฉยแยกโรคทส าคญ ไอเปนเลอด
• Pulmonary TB
• Pneumonia
• Bronchitis
• Lung cancer
• Bronchiectasis
• Lung abscess
• Mitral stenosis• โรคเลอดออกผดปกต
เจบคอ - Sore Throat
• URI
• Throat irritation from low humidity, smoking, air pollution, yelling (ตะโกน)
• Breathing through the mouth when you have allergy or a stuffy nose
• GERD
Upper respiratory tract infection (URI)
Upper respiratory tract infection (URI)
ลกษณะส าคญ• Rhinitis ไข น ามก คดจมก
• Sinusitis ไข ปวดศรษะ ปวดฟน ปวดแกม
• Tonsillitis ,Pharyngitis ไข เจบคอ กลนเจบ
• Laryngitis ไข เสยงแหบ
• Bronchitis ไข ไอบอย คนคอ
Non-infectious Causes of Rhinosinusitis
• Allergic cause• Pollen
• House dust
• Animal danders• Food & Beverages
• Non-allergic cause• Tobacco smoke
• Perfumes
• Cleaning solutions
• Burning candles
• Cosmetics
• Car exhaust, diesel
fumes
• Hair spray
• Auto exhaust, Gas,
diesel fuel• Cold air, Dry air
โรคของระบบทางเดนหายใจสวนบน
• อาจมสาเหตจาก– การตดเชอไวรสหรอแบคทเรย
– เกดจากสาเหตอนๆ
• โรคตดเชอระบบทางเดนหายใจสวนบน – มากกวารอยละ 80 มสาเหตจากเชอไวรสหรอสาเหตอน
– นอยกวารอยละ 20 มสาเหตจากเชอแบคทเรย
• การรกษาโรคตดเชอของระบบทางเดนหายใจสวนบนสวนใหญ (8 ใน 10 ครง) จงไมตองใชยาปฏชวนะ
การใชยาปฏชวนะในโรคตดเชอไวรส
• ไมเกดประโยชน• กอเกดโทษ
– อนตรายจากผลขางเคยงของยา – เชอดอยา – สนเปลองคาใชจายโดยไมจ าเปน
• ความพงพอใจของผ รบบรการไมมความสมพนธกบการไดรบยาปฏชวนะ – หากแตมความสมพนธกบการทผ ปวยมความเขาใจในโรคทตนเองเปน– ความรบรวาแพทยไดใหเวลากบตนเองอยางพอเพยง
Common cold
• Really a viral rhinosinusitis
• 1 ใน 200 คน ถง 1 ใน 50 คนทเปนหวดจะมโอกาสเปน acute
bacterial sinusitis
• หมายถงวาถาใหยาปฏชวนะแกผ ปวยทมอาการของหวด 50-200
รายมโอกาสรกษา acute bacterial sinusitis เพยง 1 ราย
กรณโรค URI ทไมตองใหยาปฏชวนะ
• ไมมไข ไมเจบคอ มน ามกมาก คดจมก จาม เสยงแหบ ไอ โดยตรวจไมพบอาการแสดงของโรคปอดอกเสบ
• ตาแดง มผน มแผล ในปาก ถายเหลวหรอถายเปนน า
• การมไขสง (เชน 39oC) รวมกบอาการขางตน
ปจจยบงชวาเปน bacterial sinusitis
ลกษณะทางคลนก ความเปนไปได
Maxillary toothache 2.5 (1.2-5.0)
Purulent secretion by exam 2.1 (1.5-3.0)
Poor response to decongestion 2.1 (1.4-3.1)
Abnormal transillumination 1.6 (1.3-2.0)
Hx of colored nasal discharge 1.5 (1.2-1.9)
ความเปนไปไดวาเปน bacterial sinusitis
จ านวน predictor ความเปนไปได (%)
0 91 212 403 634 815 92
Causative organisms (bacterial sinusitis)
Recommendation of Management
• pain relief with analgesic – paracet, NSAIDs
• nasal decongestant – local or systemic
• topical steroid nasal spray
• nasal saline irrigation
• antihistamine if allergic component present
• guaifenesin expectorant – no evidence
• Antibiotic
การมน ามกขนสเขยวเหลอง(mucopurulent nasal discharge)
• อาจบงถงการเปนไซนสอกเสบแบบเฉยบพลนจากเชอแบคทเรย
• แตหากไมมองคประกอบอน (ไดแก เจบบรเวณใบหนา หรอสองเหนหนองในโพรงจมก) มโอกาสเปนโรคไซนสอกเสบเฉยบพลนจากเชอแบคทเรยเพยง 4%
กรณทอาจใหยาปฏชวนะไซนสอกเสบจากเชอแบคทเรย
• กรณไซนสอกเสบแบบเฉยบพลนในผใหญทมอาการตอเนองนานเกน 7 วน
• เดกทมไขตงแต 39°C และมน ามกคลายหนองไหลตอเนองกนอยางนอย 3 วนจงใหยาปฏชวนะ amoxicillin,
roxithromycin (หรอ erythromycin) นาน 7 วน
Acute Otitis Media
กรณทอาจใหยาปฏชวนะหชนกลางอกเสบ
• อาการปวดห อาจแสดงถงการอกเสบในหสวนกลาง ซงอาจเกดจากการตดเชอแบคทเรยหรอไวรสในหชนกลาง อาการตางๆ มกดขนไดในผ ปวยเดกสวนใหญโดยไมตองใชยาปฏชวนะโดยเฉพาะอยางยงหากมอาการหลงจากการเปนหวด
• ถาอาการไมดขนภายใน 72 ชวโมง จงให amoxicillin กนนาน 5 วน หรอหากแพเพนซลลนให erythromycin (หรอ roxithromycin) แทน
Otitis Media with Effusion (Serous Otitis Media)
Acute Bronchitis
• 9 th most common outpatient issue
– 5% of adults annually
• Viral etiology predominates
• Antibiotics not recommended– Reduce cough by 0.6 of a day
– Trend towards Abx adverse events
– B. pertussis an exceptiono Reduce transmission
o Decrease cough duration (given) in 1 st weeo azithromycin, clarithromycin and erythromycin
การมเสมหะสเขยวเหลอง (purulent sputum)
• การมเสมหะสเขยวเหลอง เพยงประการเดยว ไมใชขอบงชใหสงยาปฏชวนะ เนองจากอาจพบลกษณะดงกลาวไดถงรอยละ 50 ในผ ปวยทเปนหลอดลมอกเสบเฉยบพลน
Pharyngitis
• Causes of pharyngitis
– Rhinovirus 20%
– Coronavirus > 5%
– Adenovirus 5%
– Herpes simplex virus 4%
– Group A streptococcus 15-30%
– Group C streptococcus 5-10%
– Unknown 30%
Group A streptococcal pharyngitis
• 50% of pharyngitis in high school children (6-17 yrs) but less than 10% in adult
• Typical feature include sudden onset of fever, chill, severe sore throat, dysphagia, malaise, headache
• Exam – pharyngeal erythema, exudativepharyngitis, and anterior cervical LN
• Strept pharyngitis usually improve in 3 days, even not treated.
ถาไมสามารถเพาะเชอ GAS ไดจะวนจฉยอยางไร
• ใชเกณฑการวนจฉย 3 ขอ–ไขมากกวา 39 oC
–Exudative phayngotonsillitis
–Tender cervical LN
• รกษานาน 10 วนเพยงพอ เพอปองกน rheumatic fever
Dirty white pseudomembrane classically seen in diptheria
erythromycin or penicillin ,antitoxin
Blocking of airway myocarditis polyneuropathyParalysis respiratory failure or pneumonia
กรณทควรใหยาปฏชวนะ โรคคอหอยและตอมทอนซลอกเสบ
• การมไขสงตงแต 38 oC ขนไป รวมกบอาการเจบคอมาก มจดขาวทตอมทอนซล มตอมน าเหลองใตคอโตและกดเจบ ลนไกบวมแดง อาจมจดเลอดออก (petechiae) ทเพดานปาก โดยไมมอาการไอ ไมมน ามก หรอมอาการเพยงเลกนอย
• ควรใหยาปฏชวนะ คอ penicillin V หรอ roxithromycin นาน 10 วน
• อนโลมใหใช amoxicillin ไดหากไมม penicillin V โดยเฉพาะในเดก
Persistent or recurrent pharyngitis
• Recurrent or persistent symptoms usually
due to co-infection with beta-lactamase
producing organism
• Alternatives
– clindamycin 20-30 mg/kg/d x 10 d
– clindamycin 150 mg TID X 10 d
Acute diarrhea
โรคทองรวงเฉยบพลน
• โรคทองรวง หมายถง การถายอจจาระเหลวจ านวน 3 ครงตอวนหรอมากกวา หรอถายมมกหรอมกปนเลอด หรอถายเปนน าอยางนอย 1 ครง
• หากผ ปวยมอาการอาเจยนเปนอาการเดนมกหมายถงโรคอาหารเปนพษ ซงมสาเหตจากการกนสารพษของแบคทเรยทปนเปอนอยในอาหาร จงไมตองใชยาปฏชวนะในการรกษา
Common causes of acute diarrhea
Infectious diarrhea
• เชอแบคทเรยทเปนสาเหตส าคญของ infectious diarrhea
ไดแก Campylobacter jejuni, Escherichia coli,
Salmonella และ Shigella
• ควรใหยาปฏชวนะเฉพาะการตดเชอ Campylobacter,
Escherichia coli (ทไมใช enterohemorrhagic type หรอ STEC) และ Shigella โดยเฉพาะอยางยงหากมอาการรนแรง หรอเปนผ ปวยทมภมตานทานโรคต า
• อหวาห ควรใหยาปฏชวนะ (tetracycline , doxycycline)
Infectious diarrhea
• การใหยาปฏชวนะควรใหเฉพาะผ ปวยทองรวงทมอาการรนแรง ซงเขาขายดงตอไปนคอ– มไขมากกวา 38oC และ
– อจจาระเปนมก หรอ มเลอดปนเหนไดดวยตาเปลา หรอ ตรวจอจจาระพบเมดเลอดแดง และ/หรอเมดเลอดขาว
• ขอสงเกต หากถายเปนเลอด โดยไมมไข อาจเกดจาก STEC -
Escherichia coli O157:H7 (ท าใหเกดไตวาย - HUS)
ยาปฏชวนะทควรใช
• ในผ ใหญใช norfloxacin 400 มลลกรม วนละ 2 ครง ขณะทองวาง นาน 3-5 วน
• ในเดกอนโลมใหใช norfloxacin ในขนาด 15-20 มก./กก./วน แบงใหวนละ 2 ครง ขณะทองวาง นาน 3-5 วน ในกรณทคาดวาเชอดอตอ co-trimoxazole
ยาปฏชวนะทควรใช
• ปจจบนเชอ Shigella ซงเปนเปาหมายในการรกษา (ขอมลป 2007)– มความไวตอ norfloxacin รอยละ 100 – ไวตอ co-trimoxazole ประมาณรอยละ 3-26
• ไมควรกน norfloxacin รวมกบแคลเซยม แมกนเซยม ธาตเหลก ธาตสงกะส หรอยาลดกรด เพราะยาเหลานจะจบกบ norfloxacin ท าใหยาดดซมไดนอยลง
• ถาจ าเปนตองกนรวมกน ใหกนยาเหลานหางจาก norfloxacin ไมนอยกวา 60 นาท
โรคทองรวงในเดกให co-trimoxazole หรอ norfloxacin ???
• Cotrimoxazole ในเดกสามารถใหไดตงแต 6 สปดาหขนไป (อาศยหลกฐานจากค าแนะน าการใช cotrimoxazole ในการปองกน OI ในเดกตดเชอ HIV)
• ส าหรบการใช quinolone มขอมลการใชใน preterm,
infant, children มากขน และมความปลอดภย จงสามารถใชไดเมอจ าเปน
• Ceftriaxone ใชได
Antimicrobial Rx in acute diarrhea
หลกการรกษาโรคทองรวงเฉยบพลน
ขอบคณครบทตงใจฟง