การใชและบ ารงรกษา

เครองตดตามสญญาณชพ

สนนทา สกลด

MICU โรงพยาบาลสงขลานครนทร

Vital sign monitoring

เครองตดตามสญญาณชพ

ขอบเขต

๏ การวดและตดตามคลนไฟฟาหวใจ : Electrocardiogram (ECG)

๏ การวดและตดตามอตราการหายใจ : Respiration

๏ การวดระดบความอมตวออกซเจนของฮโมโกลบนจากชพจร :

SpO2/ plethysmography

๏ การวดความดนโลหตจากภายนอก : Non-invasive blood

pressure (NIBP)

๏ การวดความดนโลหตจากหลอดเลอดแดงโดยตรง : Invasive

blood pressure (IBP)

ความหมาย

อปกรณเครองมอ ท ใชส าหรบประเ มน ตดตามการ

เปลยนแปลง การท าหนาทของสรรวทยาทส าคญตอการม

ชวต มการตรวจวด แสดงผล ใหเหนถงแนวโนมการ

เปลยนแปลง ตลอดจนสามารถตงสญญาณเตอนเพอให

ตอบสนองตอความผดปกตไดอยางทนเวลา

วตถประสงค

๏ เปนการเตอนกอนทจะเกดอาการรนแรง

๏ เปนขอมลในการวางแผนการรกษา

๏ ใชตดตามผลการรกษา

๏ Compact unit เปนเครองทออกแบบใหมลกษณะทประกอบ

เปนชดเดยวกน สวนใหญประกอบดวย การวด และการ

ตดตามสญญาณชพพนฐาน เชน คลนไฟฟาหวใจ อตรา

การหายใจ ความดนโลหต ความอมตวของออกซเจนใน

เลอด อตราชพจร

ลกษณะของเครองตดตามสญญาณชพ

ลกษณะของเครองตดตามสญญาณชพ

๏ Modular unit ออกแบบใหมลกษณะทเปนหนวย หรอ

สวนประกอบทสามารถถอดแยกออกจากกนได เชน สวน

ของจอภาพ สวนของระบบสงงาน สวนของภาควด

สญญาณชพ

ระบบการตดตง

๏ Bedside monitoring system เปนการตดตงเครองไวประจ า

ขางเตยง

๏ Central monitoring system เปนการตดตงระบบทม

สถานกลาง สามารถมอนเตอรผ ปวยไดทง unit สามารถ

แสดงใหเหนการเปลยนแปลง หรอสญญาณเตอนทเกด

ขนกบผ ปวยแตละราย ตลอดจนสามารถสงบนทกขอมล

ผ ปวยเพอน ามาวเคราะหภายหลงได

หลกการตดตามเครองสญญาณชพ

๏ มเจตคตทดในการตดตาม เฝาระวงสญญาณชพ

๏ เลอกใชวธการเฝาระวงทเหมาะสม

Continuous monitoring : คลนไฟฟาหวใจ (EKG) ความดนหลอด

เลอดแดง (Arterial blood pressure)

Intermittent monitoring : ความดนโลหตทวดจากภายนอก

(noninvasive blood pressure ; NIBP)

๏ รบกวนผ ปวยนอย

๏ ไดขอมลทจ าเปน ถกตอง

หลกการตดตามเครองสญญาณชพ

๏ เกบขอมลและเรยกดยอนหลงได

หลกการตดตามเครองสญญาณชพ

๏ ลดงานของบคลากร : ตองเทยงตรง น าขอมลมาแปลผลได

ถกตอง แมนย า และรวดเรว

หลกการตดตามเครองสญญาณชพ

๏ สามารถตงระบบเตอนทบอกใหทราบถงระดบความรนแรง

ความส าคญและอนตรายทจะเกดขนกบผ ปวยได ทงในรปแบบ

ของเสยง ส เสยง

blue or green color : แสดงสญญาณเตอนทแสดงถง

สถานการณท างานของเครอง >> ECG lead off, SpO2 poor

signal

yellow color : แสดงสญญาณเตอนทไมรนแรงถงแกชวต ;

HR high/low, multiform PVC

red color : แสดงสญญาณเตอนทรนแรงถงแกชวต ;

asystole , ventricular Fibrillation

การตง Alarm

๏ ควรตงใหเหมาะสมกบผ ปวยนนๆ

๏ EKG : อตราการเตน ประมาณ 20%

๏ Arrhythmias ทเหมาะกบผ ปวย : ST segment, QT

๏ NIBP, ABP ใหเหมาะกบผ ปวย ตองการ monitor ตวไหน

๏ SpO2 ตองการเทาไร?

: ARDS > 88%

: หลงผาตด Open heart : > 98%

: ACS > 95%

หลกการตดตามเครองสญญาณชพ

๏ การบนทก (record) สามารถบนทกขอมล หรอกราฟ ลง

กระดาษบนทกคลนไฟฟาหวใจ หรอกระดาษ A4 ทงขอมล

ในปจจบน หรอขอมลยอนหลง

เทคโนโลยของเครองวดสญญาณชพ

๏ ออกแบบและสรางเครองใหเลก กะทดรด ขนาดเลก เบา

๏ สามารถเคลอนยายได มแบตเตอร

๏ มสมรรถนะและความเชอถอไดสง

๏ เพมประสทธภาพทางดาน information processing

๏ ลดสญญาณรบกวน และเพมความปลอดภยในการใชงาน

๏ ใชงาย และตอเชอมกบระบบสารสนเทศได

เทคโนโลยของเครองวดสญญาณชพ

ขอผดพลาดทพบบอยในการเฝาระวง

1. ขาดความร

1.1 ขาดความร เรองการมอนเตอร

1.2 เลอกใชเครองมอไมถกตอง

1.3 ใชอปกรณในการมอนเตอรไมถกตอง

1.4 การแปลผลไมถกตอง

1.5 ตอบสนองตอสญญาณเตอนไมเหมาะสม

2. เสยเวลาตดตง อ นเครอง นานเกนไป

3. มอนเตอรมากเกนความจ าเปน

4. สนใจการบนทกมากกวาสนใจผ ปวย

การตดตามคลนไฟฟาหวใจ

๏ ผ ปวยทควรตดตามคลนไฟฟาหวใจ

ผ ปวยวกฤต

ผ ปวยโรคหวใจ

มความผดปกตของอเลคโตรลยต

ผ ปวยทไดรบยาทมผลตอการท างานของหวใจ

ECG Lead Systems

3-electrode system : Monitor ได 1 lead

RA ควรตดใตปลายกระดกไหปลาราดานขวา

LA ควรตดใตปลายกระดกไหปลาราดานซาย

LL ท iliac crest ดานซาย

ECG Lead Systems

5-electrode system

RA ควรตดใตปลายกระดกไหปลาราดานขวา

LA ควรตดใตปลายกระดกไหปลาราดานซาย

LL ควรตดท iliac crest ดานซาย

RL ควรตดท iliac crest ดานขวา

V lead สามารถเลอกตดไดตงแตต าแหนง

V1-V6 ขนกบสงทตองการเฝาระวง

EASI Lead Systems

๏ E (V) ตดสวนลางของ sternum

บรเวณชองกระดกซโครงท 5

๏ A (LL) ตดบรเวณ mid axillary line

ดานซาย บรเวณชองกระดกซโครงท 5

๏ S (LA) ตดสวนบนของ sternum

๏ I (RA) ตดบรเวณ mid axillary line ดานขวา

บรเวณชองกระดกซโครงท 5

๏ N เปนต าแหนงของกราวด ควรตดใตกระดกซโครงชองท

6 ทางดานขวา

E A

S

N

I

หลกในการตดแผนอเลคโทรด

๏ ไมตดบรเวณทจะท าหตถการหรอผาตด

ฝงเครอง pacemaker

๏ ไมรบกวนตอการฟง breath sound

๏ ไมรบกวน defibrillation

๏ ไมรบกวน chest X-ray

๏ หลกเลยงการตดบนกลามเนอ ผวหนงทบวม

สงทควรค านงถงในการ Monitor

๏ ประเมนความจ าเปนในการ monitor : ไมสขสบาย ถกจ ากด

การเคลอนไหว สนเปลอง

๏ ตรงกบปญหาของผ ปวย

๏ ขนาดคลนไฟฟาหวใจ มองเหนลกษณะ wave ตางๆ ชดเจน

๏ ความเรว : 25 มม./วนาท

๏ ความคมชด

๏ ตงระบบสญญาณเตอนเหมาะสม

ตรงกบปญหาของผ ปวย

Monitor Lead ทเหน P wave ชด

๏ Lead II : P wave ชด

ด atrial arrhythmia

๏ Lead V1 : ด ventricle arrhythmia

: ผ ปวยใส Pacemaker : เหน spike ชดเจน

Monitoring Arrhythmias

Lead I : LA is +, RA is -, LL is ground.

Lead II : LL is +, RA is -, LA is ground.

Lead III : LL is +, LA is -, RA is ground.

MCL1 : V1 is +, LA is -, LL is ground.

Lead Monitoring

• Septal - V1-2

• Anterior - V3-4

• Lateral - V5-6, I, aVL

• Inferior - II, III, aVF

• Posterior - V7-9

• RVI - V3R, V4R

Monitoring Ischemia : STEMI

ขนกบพยาธสภาพของโรค

Best EKG leads for Infarction monitoring

Anterior wall : V2,V3

Inferior wall : III

Lateral wall : V5,V6

Posterior wall : V1,V2,V3

หากไมทราบพยาธสภาพ

2 Leads : III , V5

Monitoring ST segment

ขนาด

เหนไดชด แปลผลไดงาย

ปรบขนาดไดงาย

ปรบขนาดสงสดแลวยงเลก .....

หาสาเหตทท าใหขนาดเลก: อวน บวม .....

ความเรว

สากล ทวไป

25 มม/วนาท

ความคมชด

Wandering baseline, interference

ground ไมด

ขอตอหลวม

สายไฟหกงอหรอขาดอย ภายใน

conductive gel หมดสภาพ

ผ ปวย สน กระตก

ความคมชด

Ground ไมด

Somatic tremor

ความคมชด

Wandering baseline

ความคมชด

การเลอกตดสญญาณรบกวน

Filter : ใน OR เพอลดการรบกวนจาก เครองจ

Monitor : ใชในการมอนเตอรใน ICU ปกต

Diagnostic : เปนการตดสญญาณรบกวนนอยทสด

การท าความสะอาดและการบ ารงรกษา

๏ Plate EKG : ใชครงเดยว เจลแหงแลวตองเปลยนใหม

๏ สาย lead เชดท าความสะอาดดวยผาชบน า/น าสบ หมาดๆ

เชดตามดวยผาแหง หามใชแอลกอฮอล

๏ ถอดสาย lead จากตวผ ปวยอยางระมดระวง หามดง อาจท า

ใหสายสอขาดได มวนเกบสายใหเรยบรอย หามใหหกพบ งอ

ตกพน

๏ หามถอดสาย lead ออกจากตวเครอง >> ขอตอ เขยว ช ารด

การวดและตดตามอตราการหายใจ : Respiration rate (RR)

๏ การตรวจจบเคลอนไหวของทรวงอก (Chest Movement) ;

จบการเคลอนไหวขน-ลงของทรวงอกขณะมการหายใจเขา

และออก ผานอเลคโทรด RA และ LL

การวดและตดตามอตราการหายใจ : Respiration rate (RR)

๏ การตรวจจบจากลมหายใจ (Airway Respiration) การ

ตรวจจบวธนไดมาจากการวดคาคารบอนไดออกไซดจาก

ลมหายใจ (End tidal CO2) โดยการใช CO

2 sensor และ

airway adaptor ตรวจจบอากาศทผานเขา-ออก

การท าความสะอาด

๏ CO2 Sensor ผาชบน าหมาดๆ แลวเชดใหแหงดวยผาสะอาด

๏ Airway Adaptor อบแกสฆาเชอ ไมควรแชน ายา Hypochlorite

ระวง สวนหนาตางวงกลมบนตว Airway Adaptor เกดรอย

ขดขด

การวดความอมตวออกซเจนของ

ฮโมโกลบนจากชพจร

(pulse oxygen saturation, SpO2)

ตวตรวจวด (probe)

๏ ประกอบดวยตวปลอยคลนแสง (light-emitting diode, LED)

และตวรบสญญาณ (photodetector)

การเลอกต าแหนงในการตรวจวด (probe)

หลกเลยงอวยวะทบวม มการเคลอนไหวบอย สวนปลาย

บรเวณทม A-Line, iv line

หลกเลยงบรเวณทมการไหลเวยนโลหตนอย ผวหนงทเขยว

คล า เลบททาส

สวนตนก าเนดแสง และตวรบแสงของ transducer ควรอย

ดานตรงกนขาม

กรณเปน Finger probe สายควรอย ดานบน เพราะปลายสาย

จะไดไมหก งอ

การเลอกต าแหนงในการตรวจวด (probe)

ควรมการเปลยนต าแหนงทวด โดยเฉพาะผ ปวยเดก หรอผ ปวยทม

ผวหนงบวม

หลกเลยงการตด probe บนต าแหนงทมไฟสวางจา ควรพน/คลม

probe ดวยวตถทบแสง

ควรมการประเมนลกษณะ wave form รวมดวยทกครง

ปจจยทมผลตอความตรง

การวดในต าแหนงทใหญเกนไป มการชก กระตก การอาน

ผลจะต ากวาความจรง

ภารไหลเวยนโลหตบกพรอง การอานผลจะต ากวาความจรง

ภาวะซด Hct < 20% การอานผลจะต ากวาความจรง

มความผดปกตของ Carboxyhemoglobin การอานคาจะสง

กวาปกต พบในผ ประสบอคคภย ตดเครองยนตและปด

กระจกไว

ในภาวะทขาดออกซเจนการวดทตงหจะมความไวกวานวมอ

การท าความสะอาด

๏ สายและ probe ท าความสะอาดดวยผาชบน าสบ บดหมาดๆ แลว

เชดตามดวยผาแหง

๏ หามน าสาย และ probe ไปอบแกส หรอนงฆาเชอดวยความรอน

๏ ไมควรใหมการหกงอ หรอการกดทบสายไปมา

๏ ตรวจสอบสภาพโดยทวไปของสาย ใหอย ในสภาวะทพรอม

ส าหรบการใชงาน

การวดความดนโลหต

๏ ความดนโลหต หรอ ความดนเลอด เปนความดนภายใน

หลอดเลอดแดง ซงเกดจากการบบตวของหวใจ เพอปม

เลอดเพอน าออกซเจนไปเลยงสวนตางๆ ของรางกาย

๏ วดความดนโลหตเปนการตดตามสญญาณชพทส าคญ

ล าดบแรกในการประเมนระบบไหลเวยนเลอด

วธการวดความดนโลหต

1. Non-invasive Blood Pressure (NIBP) หรอ Indirect blood

pressure เปนการวดจากภายนอก หรอเปนการวดความดน

โลหตทางออม

2. Invasive Blood Pressure (IBP) หรอ direct blood pressure

เปนการวดความดนโลหตจากหลอดเลอดแดงโดยตรง

หลกการวดความดนโลหต

๏ ขนาด cuff ทเหมาะสม ประมาณ รอยละ 40 ของเสนรอบวง

ของแขนหรอขา มความยาว รอยละ 60-80 ของเสนรอบ

วงของแขนหรอขาสวนทวด

หลกการวดความดนโลหต

๏ ระดบแขนทวด ควรอย ในระดบเดยวกบหวใจ

๏ วธการวดทเหมาะสมจะชวยใหคาทไดมความแมนย าสง

๏ ในเครองทสามารถวดไดทงผ ใหญและเดก จ าเปนตองเลอก

การตงคากล มผ ปวยใหถกตองดวย ไมเชนนนจะไมสามารถ

วดความดนโลหตได

การดแลผ ปวยท monitor NIBP

การตงคาการวดทเหมาะสม : กล มผ ปวย การตง Interval

ปองกนภาวะแทรกซอนแกผ ปวยได เชน pain, petechiae and

ecchymosis (patients on anti inflammatory drugs, steroids,

anticoagulants), limb edema

การตงคา alarm ใหเหมาะสม

ตอบสนองตอคา alarm

การท าความสะอาด

ถงลมยางดานในเชดท าความสะอาดดวยผาชบสบ บดหมาด ๆ

แลวเชดตามดวยผาแหงใหสะอาด ระวงไมใหน าไหลเขาดานในทอ

ถงลมยาง และไมใหโดนของมคม

Cuff ดานนอกสามารถซกท าความสะอาดดวยมอ ทงไวใหแหง แลว

จงน าถงลมยางใสกลบเขาไปเพอใหอย ในสะภาพพรอมใชงาน

ไมควรน า cuff BP ไปนงฆาเชอ หรอใสเครองปนซก

ควรตรวจสอบสภาพของ cuff BP หรอ ดวามรอยรวหรอไมกอนใช

Invasive Blood Pressure (IBP)

๏ Invasive Blood Pressure (IBP) หรอ arterial line (A-line) หรอ

arterial blood pressure (ABP) หมายถง การวดความดน

โลหตจากหลอดเลอดแดงโดยตรง

๏ ตองใชตวแปลงสญญาณ (transducer) ซงจะแปลงแรงดน

เปนพลงงานไฟฟา และแสดงเปนกราฟและตวเลขบนจอ

เครองมอนเตอร (monitor)

๏ สามารถวดไดตลอดเวลา

๏ เหมาะกบผ ปวยวกฤต

วตถประสงค

๏ ผ ปวยทไมสามารถวดความดนโลหตดวยวธ NIBP

๏ ผ ปวยทมความดนโลหตต ามาก เชน ผ ปวยในภาวะชอค

๏ ผ ปวยทตองใหยาเพอควบคมระดบความดนใหคงท

๏ ผ ปวยทตองเจาะ arterial blood gas บอย

หลอดเลอดทนยมใช

๏ Radial artery

๏ brachial artery

๏ dorsalis pedis artery

๏ femoral artery

๏ temporal artery

การท า modified Allen’s test

๏ ยกมอผ ปวยใหสงกวาระดบหวใจ

๏ ใชนวชและนวกลางของมอแตละขางกดลงบน หลอดเลอด

แดง radial และ ulnar พรอมกน โดยนวโปงแตละขาง ของ

ผ ตรวจประคองอย ดานหลงของขอมอ

๏ ใหผ ปวยก ามอใหแนนแลวคลายออกสลบกน 4-5 ครง จนมอ

ซดขาว

๏ ปลอยนวมอทกด ulnar ถาฝามอแดงภายใน 7 วนาท ถอวา

ผลเปนบวก แสดงวาม collateral ด แตถานานกวา 15 วนาท

ถอวาผลเปนลบ คอม collateral ไมด

อปกรณ

๏ สายสวนหลอดเลอด (intravenous catheter )

๏ ตวแปลงสญญาณความดน

(pressure transducer)

อปกรณ

๏ สายตอเชอม (pressure tubing)

และตวหมน 3 ทาง (3-way)

๏ Pressure bag

๏ สารน า normal saline หรอ

normal saline ผสม heparin

ความเขมขน 1 ยนต:1 ซซ

ขนาด 500 ซซ

ชด Monitor A-line

ความนาเชอถอของ IBP

๏ Levelling the transducer : intercostal space ท 4 ตดกบ mid

axillary line ซงเปนต าแหนงของหวใจหองบนขวา

๏ Zeroing เปนการปรบใหระบบม

คาความดนเปนศนยเทากบความ

ดนบรรยากาศ

ลกษณะ wave form

damping system

๏ ประเมนความนาเชอถอของขอมล

๏ ทดสอบโดย ท า fast-flash test โดยดงหรอบบ valve flush เพอให

normal saline ไหลเขาหลอดเลอดอยางรวดเรว

๏ ประเมนลกษณะของ wave form

Over damp

๏ square wave มลกษณะขน-ลงชา

มความลาดไมเปนเสนตรง

๏ wave form มความชนนอย ฐานกวาง

๏ คา SBP ต ากวาความเปนจรง

และคา DBP สงกวาความเปนจรง

damping system

สาเหต ของ over damp

๏ สายเชอมตอความออนตวมากและยาวเกนไป

๏ มฟองอากาศในระบบ

๏ มกอนเลอดอดตนสายสวนหลอดเลอด

๏ สายตอเชอม สายสวนหลอดเลอดพบหรอหกงอ

damping system

Under damp

๏ มการขน แลวลงอยางรวดเรวหรอ

เกดแรงสะทอนท าใหเกดสญญาณ

รบกวนตามมา

๏ wave form แหลมสง ฐานแคบ

๏ คา SBP สงกวาความจรง

และคา DBP ต ากวาความจรง

Under damp

สาเหต

๏ สายเชอมตอสนเกนไป

๏ มการเพมขนของความตานทาน

หลอดเลอดสวนปลาย

การดแลขณะ Monitor arterial line

ควรเอาออกทนททไมจ าเปน หากใสคาไวเกน 3 วนอาจท าให

เกดลมเลอด และตดเชอได

สงเกตลกษณะของ wave form อยางสม าเสมอ

การ zeroing ทก 4-8 ชม. หรอเมอคาเปลยนแปลงไปจากเดม

มาก

มการวดเทยบกบความดนโลหตวธอนอยางนอยทก 8 ชม.

เปลยน dressing แผลเมอมเลอดซม

การดแลขณะ Monitor arterial line

๏ ประเมนลกษณะแผล ผวหนงบรเวณต าแหนงสายสวนหลอด

เลอดแดงและบรเวณอวยวะสวนลางจากต าแหนงสายสวน

หลอดเลอดแดง

๏ ปองกนการหก พบ งอของสายสวน

๏ หลกเลยงการปลดสายตางๆ โดยไมจ าเปน

๏ ดดเลอดดวยหลก เทคนคปลอดเชอ (Aseptic technique)

๏ หามฉดยา หรอใหสารละลายทาง arterial line

การบ ารงรกษาเครองตดตามสญญาณชพ

การท าความสะอาดหลงการใช ถกตองตามค มอการใช

บางครงอาจตองฝกอบรมเฉพาะ : ใชน า/น าสบ หมาดๆ

เชดท าความสะอาด เชดตามดวยผาแหง

ตวเครองอย ในสภาพสมบรณ ไมแตกราว, สายตอ, ขอตอ,

การยดแนนกบเสาหรอรถเขน, ปลกไฟ, สายไฟ, ฟวส,

ทรานสดวเซอร อย ในสภาพด

ป มสวทชทกป มตองสามารถกดไดเปนปกต, หนาจอเหนได

ชดเปนปกต

การบ ารงรกษาเครองตดตามสญญาณชพ

สญญาณเตอนในกรณตางๆ ดงเปนปกต

Labeling และอปกรณเสรมทกชน วาอย ในสภาพสมบรณ

แขงแรง สามารถใชงานไดเปนปกต

กรณไมใชงาน ควรคลมดวยผา หรอพลาสตกคลมเครอง

จดวางเครองในสถานทเหมาะสม อณหภมไมรอน/เยนเกน

ระมดระวงไมใหน า/ของเหลวหกรดเครอง

กรณไฟดบ ควรถอดปลกออก >> ปองกนไฟกระชาก

การบ ารงรกษา

กรณทเปนเครองทมแบตเตอร ตองทดสอบการเกบพลงงาน

ของแบตเตอร

มการใชแบตเตอรทกเดอน

มการเทยบความตรงประจ าทกป

การตรวจสอบความปลอดภยทางไฟฟา (Electrical Safety Test)

การบ ารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance) ทก 6 เดอน

มการจดท าบญช สงตรวจสอบ สงซอม ประจ าเครอง