การพดในโอกาสตางๆ วชาภาษาไทย

ชนมธยมศกษาปท ๒

การพด หมายถง การสอความหมายของมนษยโดยการ

ใชเสยงและกรยาทาทาง เปนเครองถายทอดความรความคดและ

ความรสกจากผพด ไปสผฟง

การพดในชวตประจาวนของคนเรานน นอกจากจะสอความร

ความเขาใจเรองราวตาง ๆ แลว ยงตองสออารมณความรสก

ถายทอดไปสกนและกนดวย

นอกจากจะพดคยกนตามปกตแลว ยงมการพด ในโอกาส

พเศษ เชน การพด ในงานมงคล งานศพ การเขาสมาคมใน

โอกาสตาง ๆ

การพดจงจาเปนสาหรบทกคนทตองฝกฝนการใชคาพด ให

ถกตองไพเราะเหมาะสม เหมาะกบเหตการณ

การพดในโอกาสตาง ๆ ทควรทราบ เชน การพดแนะนา

การพดแสดงความยนด การพดแสดงความเสยใจ การกลาว

ขอบคณ การกลาวตอนรบ การพดอวยพร การพดสนทนาทาง

โทรศพท การพดเลาเรองหรอเหตการณตาง ๆ

ลกษณะของผพดทด การพด ทดหมายถงการรจกใชถอยคา นา เสยงและ

บคลกภาพตาง ๆ ของผพด ใหสอความหมายแกผฟงอยางม

ประสทธภาพรวมทงรจกใชจรรยามารยาท และประเพณนยม

อนดงามเพอถายทอด ความรความคดและความตองการทเปน

ประโยชนใหแกผฟงตามจดประสงคทต งไวอยางครบถวน

องคประกอบของการพด การพด โดยทวไปมองคประกอบ ดงน

1. ผพด ผพด ทาหนาทสงสารผานสอไปใหผฟง ดงนน ผ

พดจะตองมความสามารถใชท งศาสตรและศลปะเพอถายทอด

ความรสกนกคดไปสผฟงใหไดอยางสมบรณครบถวน

องคประกอบของการพด

2. สารเนอหาทผพดสงไปนน จะตองมคณคาและคมคาแก

การเสยเวลาของผฟง ดงนน สารทผพดสงไปนนจะตองเตรยม

มาแลวอยางด เชน การคดเลอกจดลาดบขนตอน และฝกฝนตนเอง

ของผพดอกสวนหนง

องคประกอบของการพด

3. สอ หมายถง สงทนาสารไปสผฟง ไดแก เวลา สถานทการ

รบรตางๆ เชน ตา ห นอกจากนยงรวมไปถงสออเลกทรอนกสอนๆ

องคประกอบของการพด

4. ผฟง อยในฐานะทจะตองรบสารของผพดโดยอาศยสอ

ผฟงจะสามารถรบสาร ไดตรงกบเจตนาของผพดไดมากหรอนอย

หรอไมนนขนอยกบสงตาง ๆ เชน ทกษะความพรอมความสนใจ

พนฐานความรและเจตคตของผฟงอกดวย

การทกทายปราศรย

ประเทศไทยเปนดนแดนแหงการยม เวลาทมคนไทยพบปะ

ผใดแมจะเปนคนแปลกหนากตาม มกจะยมใหกอนเปนการทกทาย

ปราศรย หรอการใชอวจนภาษา การทเปนผยมงายนเองทาใหผกมตร

ไมตรกบผอนไดงาย แตถงอยางไรการทกทายปราศรยกมธรรมเนยม

อยบาง เชน กลาวคา “สวสด สบายดหรอครบ” เปนการเรมตน

การทกทายปราศรย

นอกจากนตองใชความระมดระวง ไมลวงลากาวกายในเรอง

สวนตวของผอน ท งโดยเจตนาหรอไมเจตนา มฉะนนการทกทาย

ปราศรยกจะไมชวยสรางสมพนธภาพทดตอผทไมเคยรจกกนเลย

การทกทายปราศรยควรปฏบตดงน

1. ยมแยมแจมใสดวยความรสกยนดทไดพบผทเราทกทาย

2. กลาวคาปฏสนถารหรอทกทายตามธรรมเนยมนยมทยอมรบกนใน

สงคมเชนสวสดครบสวสดคะ

3. ขอความทใชประกอบการทกทายควรเปนเรองทกอใหเกดความ

สบายใจดวยกนทงสองฝาย

การทกทายปราศรยควรปฏบตดงน

4. แสดงกรยาอาการประกอบคาทกทายกรยาอาการทแสดงออกนน

ขนอยกบฐานะบคคลทเราทกทายภาพเปนบคคลทมฐานะเสมอกนก

อาจเพยงเปนการยมและผงกศรษะเลกนอยซงเรามกทาโดยไมรตว

การจบมอกนแบบตะวนตกหรอจบแขนหรอตบไหลเบา ๆ กเปนสงท

ควรจะทาไดถารจกกนด

การพดแนะนา การพบปะบคคลซงเคยรจกกนมากอน และบคคลอนซงไม

เคยรจกกนมากอน กอนทจะรจกกน ยอมจะตองมการแนะนาใหรจก

กนเพอคยเรองอนตอไป การแนะนาใหรจกการมท งการแนะนา

ตนเอง และแนะนาผอน

การแนะนาตนเองคอการกลาวถงตนเองใหผอนรจก

การพดแนะนา โอกาสในการแนะนาตนเองมตางๆดงน

1. ในการตดตอกน

2. ในการประชมชมนมพเศษหรองานเลยงตาง ๆ

3. ในฐานะเปนสมาชกใหมของชมชนหรอสถาบน

4. ในการเขาสอบสมภาษณ

5. ในการไปตดตอขอความชวยเหลอจากผอน

การพดแนะนา

วธการพดแนะนาตนเอง

1. การกลาวถงเรองตอไปน

- คานา คอการกลาวทกทายผฟงและอารมภบท เชน

ทานประธาน และทานสภาพชนทกทาน ทานประธานพธกร และ

เพอนสมาชก

1. การกลาวถงเรองตอไปน

-ชอและนามสกล

- ถนกาเนด

- การศกษา

- ความรความสามารถพเศษ

- ตาแหนงหนาทการงาน

- งานอดเรก

- หลกหรอแผนการในการดาเนนชวต

- ทอยปจจบน

การกลาวถงจะมากนอย หรอจะตดเรองใดออก

หรอผลกแพลง อยางไรขนอยกบสถานทบคคลและโอกาสตางๆ

ดงกลาว

การพดแนะนา

วธการพดแนะนาตนเอง

2. แทรกเรองราวของชวตทเดนทสด ประทบใจทสด หรอเรองททา

ใหเรองราวมรสชาต นาสนใจ และเปนทประทบใจผฟง

3. เรยบเรยงเรองราวใหสมพนธกน โดยไมสบสนการลาดบเรองราว

เปนเทคนคเฉพาะตน

การพดแนะนา

วธการพดแนะนาตนเอง

4. ขอความทกลาว จะตองคานงถงความเหมาะสมของ สถานท บคคล

และโอกาสดวย

การสนทนา ในชวตประจาวนของเรานน จะมการรบและสงสารกนอย

ตลอดเวลา การรบสารและการสงสารททาไดรวดเรว และทางายทสด

คอการสนทนา มนษยยอมพอใจทจะมเพอน ไวปรกษาหารอพดคย

กนเพอความรบางเพอความบนเทงบาง

การสนทนา

ฉะนนความสาคญของการสนทนาคอ

1. เปนการแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน เมอได

สนทนากบคนตางอาชพ ตางศาสนา ตางฐานะ ตางระดบการศกษา

และตางสภาพทางสงคม กจะทาใหเรยนรการคดอานของแตละคนก

จะทาใหรซ งถงความคดเหนทแตกตางกนหรอเหมอนกน

การสนทนา

ฉะนนความสาคญของการสนทนาคอ

2. เปนการเพมพนประสบการณ การสนทนาแตละคร ง เรา

ตองการความร และประสบการณจากคสนทนาเพยงใด ถาหากเรา

เปนนกฟงทดพรอม ทงคอยสนทนาจากคสนทนาอยางมจดหมาย

กจะไดรบความรตามความตองการอยางแนนอน

การสนทนา

ฉะนนความสาคญของการสนทนาคอ

2. เปนการเพมพนประสบการณ การสนทนาแตละคร ง เรา

ตองการความร และประสบการณจากคสนทนาเพยงใด ถาหากเรา

เปนนกฟงทดพรอม ทงคอยสนทนาจากคสนทนาอยางมจดหมาย

กจะไดรบความรตามความตองการอยางแนนอน

การสนทนา

ฉะนนความสาคญของการสนทนาคอ

3. เปนการสรางสมพนธภาพกบผอน การทเราจะตดตอกบ

บคคลตางๆไดด ทาใหเขาเขาใจเรา และเราเขาใจเขา ทจะกอใหเกด

ความรกใครสมครสมานสามคคไดอยางแนบแนนนน ตองอาศยการ

พดจาหารอกบบคคลทวไป

การสนทนา

ฉะนนความสาคญของการสนทนาคอ

4. เปนการสรางความสามคคกลมเกลยวในหมคณะ คนเรา

ไมวาในชวตครอบครว หรอในวงการงาน ถามเรองไมเขาใจกน อน

เปนบอเกดแหงความเขาใจผดซงกนและกน หากมการพดคยให

เขาใจกนเสย จะทาใหไมเกดการเขาใจผดตอไปได

การสนทนา

ฉะนนความสาคญของการสนทนาคอ

5. เปนการประสานงาน และประสานประโยชน การสนทนา

พดคยกบบคคลทเกยวของตางๆ เปนการประสานงานทดกวาวธอน ๆ

เพราะเปนการตดตอกนโดยตรง ระหวางบคคลทงสองฝาย สามารถ

สรางความเขาใจในความตองการ และรความตองการของกนและกน

อยางรวดเรวทนใจ

การพดสนทนาทางโทรศพท

การตดตอสอสารทางโทรศพท นบเปนการสอสารทรวดเรว

สะดวก ประหยด และแทบจะใชไดท วโลก อยางไมจากดพนท ซง

เปนการสอสารทนยมกนมากทสด การพดโทรศพทมความสาคญ

และมบทบาทอยางมากในการดารงชวต

การพดสนทนาทางโทรศพท

ดงนน ควรตองระมดระวงการใชคาพด ในการตดตอสอสาร

นอกจากน ควรไดมการศกษาทมความเขาใจเกยวกบมารยาท

ประเพณปฏบตทควรทา ในขณะตดตอสอสารทางโทรศพท

การพดสนทนาทางโทรศพท

ภาษาทใชในการพดโทรศพท การพดโทรศพทควรใชภาษา

ใหเหมาะสมตามสถานการณตาง ๆ ดงน

1. กลาวทกทายเมอรบโทรศพท ดวยคาวา สวสด พรอมทง

แจงหมายเลขโทรศพทใหทราบ และถามความประสงคของผทโทรมา

วาตองการตดตอกบใคร เรองอะไร แลวรบตดตอใหทนท

การพดสนทนาทางโทรศพท

2. กรณทเราเปนผตดตอไปควรตรวจสอบหมายเลขโทรศพท

ใหถกตองเสยกอน และระบชอผรบใหชดเจน หากตองขอรองใหผรบ

สายไปตามให ตองขอบคณผรบสายทนท ในกรณทตองฝากขอความ

หรอเบอรโทรกลบ ควรเปนขอความทชดเจนและส นทสด

การพดสนทนาทางโทรศพท

3. การพดโทรศพทควรใชเวลาจากดพดเฉพาะเรองทจาเปน

โดยเฉพาะโทรศพทสาธารณะหรอโทรศพททมผใชรวมดวยหลายคน

เชนหนวยงานองคกรบรษทและควรใชนาเสยงทชดเจนสภาพ

4. ใชถอยคาทเหมาะสมเลอกคาทจาเปนมาใชเชนขออภยขอ

โทษขอบคณกรณา

การพดสนทนาทางโทรศพท

5. ในกรณทมผโทรมาผด ควรบอกสถานททถกตองใหทราบ

6. ในขณะโทรศพท หากมความจาเปนตองหยดพดชวขณะ

ตองบอกใหผทกาลงพดโทรศพทอยทราบ และขอใหรอ เชน กรณา

รอสกครนะครบ

การพดสนทนาทางโทรศพท

7. ทควรวางหโทรศพทกอนสงกรานตพดและไมควรปลอยให

พดโทรศพทคอยนาน

8. ไมอมขบเคยวอาหารขณะโทรศพท

9. ไมปลอยโทรศพทเรยกสายดนเกนไป

การพดแสดงความยนด

ในบางโอกาสผทเราพบปะหรอคนเคยอาจจะประสบโชคด ม

ความสมหวงหรอ มความเจรญกาวหนาในชวตและการงานเราควร

จะตองพดแสดงความยนดเพอรวม ชนชมในความสาเรจนน

การพดแสดงความยนด

1. ใชคาพดใหถกตองเหมาะสม

2. ใชนาเสยง ทาทาง สภาพ นมนวล ใบหนายมแยมแจมใส

3. พดชา ๆ ชดถอยชดคา พดส น ๆ ใหไดใจความและ

ประทบใจ

การพดแสดงความเสยใจ

ในบางโอกาสญาตพนองหรอคนทเรารจกประสบเคราะห

กรรมผดหวง เจบปวย หรอเสยชวต เปนมารยาททดทเราควรพด

ปลอบใจใหกาลงใจแกผประสบเคราะหกรรมเหลา นน หรอพด

ปลอบใจแกญาตพนองของผเคราะหรายนน เพอใหเขาเกดกาลงใจ

ตอไป

การพดแสดงความเสยใจ 1. พดถงเหตการณทเกดขนใหเปนเรองปกต

2. แสดงความรสกหวงใยรวมสขรวมทกขดวย

3. พดดวยนาเสยงแสดงความเศราสลดใจ

4. พดดวยวาจาทสภาพ

5. ใหกาลงใจและยนดทจะชวย

การกลาวอวยพร การพดอวยพร มกใชควบคไปกบการแสดงความยนดหรอ

แสดงความปรารถนาด เพราะกอนจะอวยพรมกตองแสดงความยนด

มากอน หรอถาเปนการกลาวแสดงความยนดโดยแทจรงกมกลงทาย

ดวยการอวยพร

การกลาวอวยพร การอวยพรมหลายโอกาส เชน ในงานมงคลสมรส งานวน

เกด งานวนปใหมขนบานใหม ตลอดจนการอวยพรของผหลกผใหญ

ซงมกเรยกวา อานวยพร (อานวยอวยพร อวยชยใหพร ใหศลใหพร)

แกลกหลาน ลกศษย ผใตบงคบบญชา ฯลฯ

การกลาวอวยพร ขอปฏบตโดยทวไปในการพดอวยพรมดงน

1. พดดวยทาทราเรงเปนการแสดงความยนดไปในตว

2. เรมตนดวยเสยงคอนขางดงเลกนอย เปนการเรยกความสนใจ

เพราะงานชนดน มกมเสยงรบกวนมาก ขอความตอนตนควรเปน

ใจความงาย ๆ ส น ๆ

การกลาวอวยพร ขอปฏบตโดยทวไปในการพดอวยพรมดงน

3. ควรดาเนนเรองใหเปนไปตามความเหมาะสม เชน ถาเปนงานวน

เกด ควรกลาวถงความสาคญในวนเกด แลวจงพดถงคณงามความด

และเกยรตคณของเจาภาพตามสมควร ถาเปนการแตงงาน ควรเรม

ดวยการบอกกลาว ถงความสมพนธของทานกบคสมรสฝายใดฝาย

หนง หรอทงสองฝาย

การกลาวอวยพร ขอปฏบตโดยทวไปในการพดอวยพรมดงน

……ถาผพดรจกท งค ถามประสบการณมากพอควรใหขอคด

ในชวตการสมรส แลวกลาวแสดงความยนดทท งสองฝายไดสมรสกน

อนจะเปนการกอสรางรากฐาน เปนครอบครวทดตอไป

การกลาวอวยพร ขอปฏบตโดยทวไปในการพดอวยพรมดงน

4. ลงทายดวยการกลาวคาอวยพร ขอใหมความสขความ

เจรญกาวหนาสบตอไป การพดอวยพรถอเปนการพดในงานมงคล

ไมควรจะใหมถอยคาซงไมนาปรารถนา (ไมเปนมงคล) ในคากลาว

เชน ในงานวนเกด ไมควรมคาวา “ตาย” “แก” “เจบปวย” ฯลฯ ใน

งานสมรสไมควรมคาวา “แตงงานใหม” ฯลฯ อยดวยจะดมาก

การกลาวอวยพร ขอปฏบตโดยทวไปในการพดอวยพรมดงน

.....ไมควรพดยดยาว ซาซาก ควรทกทายทประชมใหถกตอง

ตามลาดบ คาขนตนควรใหเราความสนใจตอนจบใชถอยคา ให

ประทบใจ

การกลาวอวยพร

https://www.youtube.com/watch?v=TgmS2yE21Ig

แบบฝกหดทบทวน

1. ขอใดใหความหมายของการพดไดถกตองชดเจนทสด

ก. การตดตอสอสารของมนษยดวยการใชถอยคาและนาเสยง

ข. พฤตกรรมการใชถอยคา นาเสยงและอากปกรยาของมนษย

ค. การเปลงเสยงออกมาเปนถอยคาเพอการระบายอารมณของมนษย

ง. การถายทอดความรสกนกคดของผพดไปยงผฟงดวยนาเสยง

ถอยคาและกรยาทาทางตาง ๆ

2. การกลาวอางถงสงศกดสทธกอนอวยพร เปนการกลาวอวยพร

ใหกบบคคลในขอใด

ก. บคคลทอาวโสเสมอกน

ข. บคคลทอาวโสนอยกวา

ค. บคคลทอาวโสสงกวา

ง. บคคลทวไป

3. การกลาวอางถงสงศกดสทธกอนอวยพร เปนการกลาวอวยพร

ใหกบบคคลในขอใด

ก. บคคลทอาวโสเสมอกน

ข. บคคลทอาวโสนอยกวา

ค. บคคลทอาวโสสงกวา

ง. บคคลทวไป

4. การพดเพอสรางความสนทสนม เปนการพดโนมนาวใจโดยอาศย

แนวการปฏบตอยางไร

ก. พดใหเหตผลด

ข. พดดมความนาเชอถอ

ค. พดใหมความรสกรวมกน

ง. พดผกสมพนธหรรษา

5. ขอใดไมใชความสาคญของการสนทนา

ก. เปนการแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน

ข. เปนการเพมพนความรประสบการณ

ค. เปนการสรางสมพนธภาพกบผอน

ง. เปนการตดตอระหวางกนโดยการสงโทรศพทเคลอนท

6. ขอใดไมใชความสาคญของการโฆษณา

ก. เปนการแกไขขอบกพรองในการฟงของตนเอง

ข. เปนการสรางความสามคคกลมเกลยวในหมคณะ

ค. เปนการประสานงานและประสานประโยชน

ง. ทาใหเรยนรการอานและความคดของแตละคน

7. ขอใดถกตองเมอเปนผโทรศพทไปตดตอผอน

ก. สวสดครบ ผมตองการพดกบคณสมปอง

ข. สวสดครบ ผมวทยา ขอพดกบคณวนยครบ

ค. สวสดครบ ชวยตามอรรถมาพดหนอยครบ

ง. สวสดครบ บอกใหสมชายมารบโทรศพทผมดวนเลยครบ

8. ขอใดมใชหลกการพดในการกลาวอวยพรแตงงาน

ก. แสดงความรสก

ข. ยกยองชมเชยคบาวสาว

ค. ใหขอคดการครองค

ง. อวยพรใหมอายยน

9. “เมอมการชมนมประทวงนโยบายของรฐบาลเกยวกบเรองใดเรอง

หนงกมกจะมตวแทนฝายรฐบาลมาเจรจาทาความเขาใจแกกลมผ

ประทวงอยเสมอ” จากขอความนชใหเหนวาการพดมความสาคญ

อยางไร

ก. การคลคลายเหตการณ ข. การเมองภายในประเทศ

ค. มนษยสมพนธในชวตประจาวน ง. การปกครองและควบคมสงคม

10. สานวนคาในขอใดแสดงใหเหนถงความสาคญของการพด

ก. พดไปสองไพเบย นงเสยตาลงทอง

ข. พดดเปนศรแกตว พดชวอปราชย

ค. สาเนยงสอภาษา กรยาสอสกล

ง. ปากปราศรย ใจเชอดคอ

ภาษาไทยกบครพตต