รายงานบริการวิชาการ เรือง ...research.pcru.ac.th/service/pro_data/files11/56-080.pdf · 2015-09-16 · สารบัญ (ต อ)

รายงานบรการวชาการ

เร�อง

โครงการอบรมเชงปฏบตการทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

สาหรบครผสอนฟสกสและวทยาศาสตร สงกดสานกงานคณะกรรมการ

การศกษาข�นพ�นฐาน เขต�, เขต� , เขต� เพชรบรณ

โดย

ผชวยศาสตราจารยสพจน เกดม และคณะ

งานบรการวชาการฉบบน�ไดรบทนอดหนนจากสถาบนวจยและพฒนา

มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

ประจาปการศกษา ��

หวขอบรการวชาการ โครงการอบรมเชงปฏบตการทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรสาหรบครผสอน

ฟสกสและวทยาศาสตร สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน

เขต�, เขต� , เขต� เพชรบรณ

ช�อผดาเนนการ ผชวยศาสตราจารยสพจน เกดม และคณะ

หนวยงาน หลกสตร สาขาวชาฟสกส คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย


ปการศกษา ��

บทคดยอ

ประเมนความพงพอใจโครงการจดการความร คดสรร วเคราะห สงเคราะห องคความรจาก

บรการวชาการ ระดบความพงพอใจ/ความรความเขาใจ/การนาไปใชประโยชน ไดคะแนนระดบมาก คอ

ประเมนความพงพอใจโครงการจดการความร คดสรร วเคราะห สงเคราะห องคความรจาก

บรการวชาการ ประเดนความคดเหนดานสถานท�/ระยะเวลา/อาหาร ระดบความพงพอใจ/ความรความเขาใจ/

การนาไปใชประโยชน ไดคะแนนระดบมาก คอ สถานท�สะอาดและมความเหมาะสม 5� %

ดานบรการ ไดคะแนนระดบมากท�สด คอการใหคาแนะนาปรกษาหรอ ตอบขอ ซกถามของ

เจาหนาท� �� % และ ระดบมาก คอการบรการและการประสานงานของเจาหนาท� �� %

ดานความรความเขาใจ ไดคะแนนระดบมาก คอ สามารถจดระบบความคด/ประมวลผลความคดส

การพฒนาอยางเปนระบบ �� %

ดานการนาความรไปใช ไดคะแนนระดบมากท�สด คอ สามารถนาความรท�ไดรบไปประยกตใชใน

การปฏบตงานได �� %

คานา

หลกสตรสาขาวชาฟสกส คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ ได

ตระหนกถงความสาคญของการเรยนการสอน ทางดานฟสกสและวทยาศาสตรเปนอยางย�ง จงไดจด

โครงการ“อบรมเชงปฏบตการทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรสาหรบครผสอน ฟสกสและวทยาศาสตร

สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน เขต�, เขต� , เขต� เพชรบรณ” เปนการพฒนา

เก�ยวกบทกษะปฏบตการทดลองของคร อาจารยผสอนใหมศกยภาพ ความเช�ยวชาญ และเพ�อพฒนาการเรยน

การสอนมากย�งข�นท�งน� ใหเปนไปตามแผนการบรการวชาการเพ�อสรางความเขมแขงใหแกองคกรและชมชน

หลกสตรสาขาวชาฟสกส คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย ขอขอบพระคณ คณาจารย บคลากร

และนกศกษา คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยทกทาน และสถาบนวจยและพฒนา ท�ใหความรวมมอและ

สนบสนนการดาเนนโครงการดงกลาวสาเรจลลวงไปดวยด

คณะผดาเนนโครงการ

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย

สารบญ

สารบญรป

บทท� � บทนา �

หลกการและเหตผล 3

ปญหาและแนวทางของปญหา �

วตถประสงค 3

เปาหมาย �

วธดาเนนการ �

งบประมาณ �

ระยะเวลาดาเนนการ �

ผลท�คาดวาจะไดรบ �

แนวทางการประเมนโครงการและประสทธภาพของโครงการ �

บทท� � เอกสารท�เก�ยวของ 7

การเกดไฟฟาสถต 7

แอมมเตอร,โวลตมเตอร ��

วงจรไฟฟา ��

แสงและการมองเหน ��

ปฏบตการเร�องกระจกโคง ��

ปฏบตการเร�องเลนสบาง ��

สารบญ (ตอ)

หนา

บทท� 3 วธดาเนนการบรการวชาการ 48

วธประเมนโครงการ ��

กลมตวอยาง ��

เคร�องมอท�ใชในการประเมน ��

สรางแบบประเมนความพงพอใจในโครงการจดการเรยนร ��

สถตท�ใชในการวเคราะหขอมล 50

เกณฑการประเมน 51

บทท� � ผลการดาเนนการบรการวชาการ 52

แบบประเมน 52

ผลการประเมน 52

ประเมนความพงพอใจโครงการจดการความร คดสรร วเคราะห สงเคราะห 53

องคความรจาก บรการวชาการ ดานสถานท�/ระยะเวลา/อาหาร


องคความรจาก บรการวชาการ ดานบรการ


องคความรจาก บรการวชาการ ดานความรความเขาใจ


องคความรจาก บรการวชาการ ดานการนาความรไปใช

บทท� � สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ 57

สรปผล อภปรายผล 57

ขอเสนอแนะ 58

ภาคผนวก ��

ภาคผนวก ก การบรณาการเขากบการเรยนการสอน 60 ภาคผนวก ข ประมวลภาพ �� ภาคผนวก ค รายช�อผเขารบการอบรม ��

สารบญตาราง

ตารางท� หนา

1 ประเมนความพงพอใจโครงการจดการความร คดสรร วเคราะห 53

สงเคราะหองคความรจาก บรการวชาการ ดานสถานท�/ระยะเวลา/อาหาร


สงเคราะหองคความรจาก บรการวชาการ ดานบรการ


สงเคราะหองคความรจาก บรการวชาการ ดานความรความเขาใจ


สงเคราะหองคความรจาก บรการวชาการ ดานการนาความรไปใช

สารบญภาพ

ภาพท� หนา

�.� โครงสรางของอะตอม �

�.� อเลกโทรสโคปแผนโลหะ 11

�.� แอมมเตอรไปตออนกรมในวงจร 12

�.� โวลตมเตอรไปตอขนาน 13

�.� มลตมเตอรแบบเขม 14

�.� สเกลการวด 15

�.� แสดงองคประกอบของวงจรไฟฟา 19

�.� แสดงแหลงจายไฟฟาแบบตางๆ 19

�.� แสดงอปกรณท�นามาตอเปนลวดตวนา 20

�.�� แสดงอปกรณท�นามาตอเปนโหลดทางไฟฟา 20

�.�� แสดงอปกรณท�เปนสวตซในวงจร 21

�.�� แสดงอปกรณท�เปนฟวสในวงจร 21

�.�� แสดงการตอโหลดแบบอนกรม ��

�.�� แสดงการวดคาความตานทาน ��

�.�� แสดงการวดคาความตานทาน 23

�.�� แสดงการวดคาแรงดนตกครอมความตานทานแตละตว 23

�.�� แสดงการวดคากระแสไฟฟาในวงจรอนกรม 24

�.�� แสดงการตอโหลดแบบขนาน 24

�.�� แสดงการวดคาแรงดนตกครอมความตานทานแตละตว 25

�.�� แสดงการวดคากระแสไฟฟาในวงจร 25

�.�� แสดงลาแสงตกกระทบพ�นกระจกสงผงใหแสงสะทอน 26

�.�� แสดงสเปกตรมของคล�นแสงขาว ��

�.�� ภาพแสดงการเกดสเปกตรมสรงของแสงเมอลาแสงผานปรซม 28

�.�� การผสมสปฐมภมบนฉากสขาว 28

�.�� การเกดภาพลวงตา 30

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท� หนา

�.�� การเกดภาพสะทอนกลบหมด 30

�.�� การหกเหของแสงในหยดน�าน�นจะแยกสเปกตรมของแสงขาว 31

�.�� ภาพท�เกดจากกระจกเงาระนาบบานเดยว 32

�.�� ภาพท�เกดจากกระจกโคงนนและกระจกเวา 33

�.�� ภาพท�เกดจากการสะทอนกระจกโคงนนและกระจกเวา 33

�.�� ภาพท�เกดจากกระจกเวา 34

�.�� สวนประกอบการกระจายแสงของเลนส 36

�.�� ภาพท�เกดจากเลนสนน 37

�.�� การเกดจากภาพเสมอนขนาดเลกกวาวตถ 38

�.�� สวนประกอบของตา 40

1

บทท� �

บทนา

แบบเสนอโครงการบรการวชาการแกชมชนทองถ�น และสงคม ปงบประมาณ พ.ศ.��6


แผนงานบรการวชาการแกสงคม งาน/โครงการ บรการวชาการแกชมชน

โครงการท�เสนอขอรบงบประมาณอยในกรอบเร�องดงตอไปน�

1. โครงการราชภฏวชาการ

2. โครงการพฒนา รร.ตชด. และการเรยนรสชมชน

3. โครงการเผยแพรผลงานทางวชาการถายทอดเทคโนโลยสสาธารณชนเพ�อพฒนาทองถ�น

4. โครงการพฒนาองคกรพฒนาครและบคลากรทางการศกษา

5. โครงการพฒนาความรวทยาศาสตรและเทคโนโลยโดยบรณาการศาสตรสากลกบภมปญญาทองถ�น

6. โครงการวทยาศาสตรและเทคโนโลยสารสนเทศเพ�อสนบสนนการเรยนร

7. โครงการการสงเสรมและสบสานอนเน�องมาจากพระราชดารเพ�อพฒนาทองถ�น

8. โครงการบรการวชาการสานความรวมมอกบชมชนทองถ�นและองคกรอ�นๆ

9. โครงการสงเสรมความรความเขาใจในคณคาศลปวฒนธรรมไทยและภมในวฒนธรรมของทองถ�นและ

ชาต

10. โครงการสงเสรมการจดการ การบารงรกษา และการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและ

ส�งแวดลอมอยางสมดลและย �งยน

11. โครงการถายทอดเทคโนโลยตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

12. โครงการพฒนาเสรมสรางภมปญญาทองถ�นและในเชงอนรกษ

13. โครงการสรางองคความรระหวางสถานศกษารวมกบชมชน (� สถานศกษา � ชมชน � องคความร)

14. การสรางองคความรและงานสรางสรรคบนพ�นฐานภมปญญาทองถ�นตามแนวเศรษฐกจพอเพยง

15. โครงการรวมพลงเสรมสรางความสามคครกและผกพนตอชมชนทองถ�นบานเกด

16. โครงการการเตรยมความพรอมสประชาคมอาเซยน

17. โครงการการจดสวสดการทางสงคม

18. โครงการการบรหารการจดการน�า

2

19. โครงการการประหยดพลงงานและการลดคาใชจายทางดานพลง

แผนงานบรการวชาการแกสงคม งาน/โครงการ บรการวชาการแกชมชน

ช�อโครงการ โครงการอบรมเชงปฏบตการทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรสาหรบครผสอนฟสกสและ

วทยาศาสตร สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน เขต�, เขต� , เขต� เพชรบรณ

หวหนาโครงการ ผชวยศาสตราจารยสพจน เกดม

ความเช�ยวชาญ พลงงานทดแทน

สาขาวชา/โปรแกรมวชา ฟสกส

คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย โทรศพท...............................................................

โทรสาร............................................................E-mail……………………………………………

ผรวมโครงการ

ลาดบ

ท�

ช�อ – สกล ตาแหนง

(ทางวชาการ/บรหาร)

หมายเลข

โทรศพท

อเมล

1 ผศ.ดร.รงสรรค เพงพด ผชวยศาสตราจารย

� นายสชน อนทรสา อาจารย

� นายเทพบญชา เสลาหอม อาจารย

� ดร.ตรนช เอลลส อาจารย

� นายอาทตย หเตม อาจารย

� นายไพฑรย บานเยนงาม

สถานท�ปฏบตงานโครงการ

อาคารสรนธร ช�น � หอง �� คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

3

�.หลกการและเหตผล

สาขาวชาฟสกส คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไดเลงเหนถงความสาคญของครผสอนทางดาน

ฟสกส และวทยาศาสตรท�วไป ในการใชวชาความรและการใชเหตผล ประกอบกบการใชวสดอปกรณ

เพ�อเปนการศกษาและใหเกดความรทางดานทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรสาหรบครผสอน สามารถ

นาความรไปใชในการเรยนการสอนอยางประสทธภาพ และสามารถนาความรและหลกการไปใชใน

ชวตประจาวน การศกษาและวจยสามารถบรณาการความรไปใชในการประกอบอาชพ และเพ�มทกษะ

กระบวนการทางดานการปฏบต สามารถสรางเปนแหลงเรยนรในช�นเรยนไดอยางมประสทธภาพได

สาขาวชาฟสกสคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยตระหนกถงความสาคญดงกลาวจงไดจดใหมการอบรมเชง

ปฏบตการทกษะกระบวนการทาวทยาศาสตรสาหรบครผสอนฟสกสและวทยาศาสตร สงกดสานกงาน

คณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน เขต�, เขต� , เขต� เพชรบรณ

การพฒนาคณภาพการเรยนการสอนสาหรบผสอนและบคลากรท�เก�ยวของเปนไปอยางตอเน�อง

โดยมการจดกจกรรมท�หลากหลายท�งภายในและภายนอกสถานท� เชน การจดคายทางดานฟสกสและ

วทยาศาสตร การเขารวมกจกรรมปฏบตการ การอบรม สมมนา และการศกษาดงาน เปนตน ท�งน� เพ�อ

สงเสรมใหครอาจารยและบคลากร มความรความสามารถย�งข�น

�.ปญหาและแนวทางของปญหา

ปญหาของครผสอนในการใชทกษะการทดลองและการใชเคร�องมอท�เปนส�อการสอน ของ

โรงเรยนไมคอยไดใชใหแกนกเรยนไดปฏบตการทดลองจงขาดทกษะทางดานปฏบตการทดลอง

แนวทางการแกปญหา จดการอบรมทางดานการทดลองและเพ�มทกษะการปฏบตการ

3.วตถประสงค

(�) เพ�อพฒนาดานการเรยนการสอนของครผสอนในกลมสาระวทยาศาสตรและวชาท�

เก�ยวของเปนไปอยางตอเน�อง

(�) เพ�อพฒนาศกยภาพของครผสอน ท�งทางดานวชาการ , ดานการวจย ใหมประสทธภาพ

มากย�งข�น

4

(�) เพ�อศกษาการใชวสดอปกรณ ท�มประสทธภาพตอการเรยนการสอน

�.เปาหมาย (กรณาอบรมใหกบชมชนทองถ�น/สงคม พรอมระบผเขาอบรมและจานวนคน)

�) ครผสอนในกลมสาระวทยาศาสตรจงหวดเพชรบรณ เขต�, เขต� , เขต� เพชรบรณ

�) ครผสอนในกลมสาระวทยาศาสตรไดปฏบตกจกรรมทางดานการอบรม ปฏบตการวชาการ เก�ยวกบทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

�.วธการดาเนนการ (โปรดระบข�นตอน)

พ.ศ.��5 พ.ศ.��6

ข�นตอน/กจกรรม ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

�.เขยนโครงการ

�.ประชมช�แจง

�.เตรยมการอบรม

�.ดาเนนงาอบรม

�.สรป/ประเมนผล

6. งบประมาณ ��,�� บาท (หาหม�นบาทถวน) มรายการดงน�

รายการ รายละเอยด จานวนเงน หมายเหต

งบดาเนนงาน

- คาตอบแทน

- คาใชสอย

คาตอบแทนวทยากร 4 คนจานวน � วนๆละ �

ช�วโมงๆละ �� บาทจานวน � รน

(�×��×�×�×�)

คาอาหารกลางวน 1ม�อๆละ�� บาท จานวน��คน

จานวน� วนจานวน � รน (��×��×�×�)

คาอาหารวางวนละ 2 ม�อๆละ �� บาท จานวน��

คนจานวน� วน จานวน � รน (�×��×��×�×�)

คาถายเอกสาร

��,��

��,��

�,��

5

- คาวสด

�,��

รวม ��,��

หมายเหต ขอถวเฉล�ยงบดาเนนงานทกรายการ 7. ระยะเวลาท�ดาเนนการ (เปนโครงการท�มระยะเวลาส�นสดในปงบประมาณ ��6)

วนเร�มตนโครงการ �-� , �-� , �-�� พฤษภาคม ��

�. ผลท�คาดวาจะไดรบ

1) ครผสอนในกลมสาระวทยาศาสตร มความร ประสบการณเพ�มมากข�น

�) สามารถนาความรไปประยกตใชในการเรยนการสอน

�) สามารถนาความรท�ไดไปประยกตใชในชวตประจาวนได

�. แนวทางการประเมนโครงการและประสทธภาพของโครงการ

มตการประเมนแตละโครงการ

กลมเปาหมาย

คร/อาจารย/นกวชาการ/นสต นกศกษา

ชาวบาน/ชมชน/สงคม

1. ความร ความเขาใจของกลมเปาหมาย ไมนอยกวารอยละ �� ไมนอยกวารอยละ 75

2. ความพงพอใจของกลมเปาหมาย ไมนอยกวารอยละ 80 ไมนอยกวารอยละ 75

3. การนาความรไปใชของกลมเปาหมาย ไมนอยกวารอยละ 75 ไมนอยกวารอยละ 65

6

ลงช�อ................................................................ผเสนอโครงการ

(ผชวยศาสตราจารย สพจน เกดม)

ลงช�อ..................................................................ผเหนชอบโครงการ

(อาจารย ดร.ปยรตน มลศร)

คณบด คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ลงช�อ...................................................................ผเหนชอบโครงการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.ปรชา ศรเรองฤทธ�)

รองอธการบดฝายวชาการ ประกนคณภาพการศกษาและวเทศสมพนธ

ลงช�อ...................................................................ผอนมตโครงการ

(รองศาสตราจารย ดร.เปร�อง จนดา)

อธการบด มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

7

บทท 2

เอกสารทเกยวของ

การเกดไฟฟาสถต

การท�ปรมาณประจไฟฟาข�วบวกและข�วลบบนผววสดมไมเทากนทาใหเกดแรงดงดด เม�อวตถท�ง

2 ช�นมประจตางชนดกน หรอเกดแรงผลกกนเม�อวสดท�ง 2 ช�นมประจชนดเดยวกน เราสามารถสรางไฟฟา

สถตโดยการนาผวสมผสของวสด 2 ช�นมาขดสกน พลงงานท�เกดจากการขดสกนทาใหประจไฟฟาบนผว

วสดจะเกดการแลกเปล�ยนกนโดยจะเกดกบวสดประเภทท�ไมนาไฟฟา หรอท�เรยกวา ฉนวนตวอยาง เชน ยาง

, พลาสตก และแกว สาหรบวสดประเภทท�นาไฟฟาน�นโอกาสเกดปรากฏการณประจไฟฟาบนผววสดไม

เทากนน�นยากแตกสามารถเกดข�นได เชน กรณท�ผวโลหะถกกระแทกดวยของแขงหรอของเหลวท�ไมเปน

ตวนา ประจท�เกดการเคล�อนยายระหวางการสมผสจะถกเกบบนผวของวสดท�ง 2 ช�น ผคนพบ คอธาลส

นกปราชญชาวกรก

ไฟฟาสถต

การคนพบของเขาจงไดรบการศกษาอยางจรงจง ใน ค.ศ. 1600 โดยเซอรวลเลยม กลเบรต (Sir

William Gilbert) นายแพทยประจาพระองคของสมเดจพระบรมราชนนาถอลซาเบธท�หน�ง กลเบรตทดลอง

ถวตถอยางอ�นๆ อกมากมายและพบวาการถวตถอ�น ๆกทาใหเกดอานาจการดงดดเชนเดยวกบการถแทง

อาพน เขาเรยกอานาจดงกลาววา อเลกตรกซต� (Electricity) ซ� งมความหมายวา อานาจอยางเดยวกนกบท�

เกดกบอาพน คาเรยกน� จงมาจากภาษากรกท�เรยกอาพนวา อเลกตรา (electra) ในภาษาไทยเราเรยกอานาจ

น�วา อานาจไฟฟา

ในป ค.ศ. 1750 เบนจามน แฟลงคลน (BenjaminFlanklin) ในอาณานคมอเมรกาส�งซ�อขวดเล

เดนมาศกษาและต�งขอสงเกตวาประกายไฟฟาจากขวดเลเดนน� มลกษณะเหมอนกบฟาแลบ เขาเกดความคด

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%89%E0%B8%99%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%87

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%81

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%81%E0%B9%89%E0%B8%A7

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%95%E0%B8%B1%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B8%B3%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2

8

วาเปนไปไดหรอไมวาฟาแลบเปนประกายไฟฟา วนหน�งขณะท�ฝนเร�มตกฟาคะนองเขาและวลเลยมลก

ชายของเขาข�นวาวท�ทาดวยผาไหม ผกลกกญแจไวท�ปลายสายปานขณะท�ฟาแลบเขาเอามอแตะลก

กญแจ เขารสกวามแรงกระตกและเม�อเขาเก�ยวตะของของขวดเลเดนเขาท�ลกกญแจกมประกายไฟฟาไหล

เขาไปในขวดเลเดนจนเตม เบนจามน แฟลงคลน เรยนรไดทนทวา ท�ฟาผาตนไม โรงนา บอย ๆ เกดจาก

ไฟฟาในกอนเมฆน� เอง เขาจงคดสรางสายลอฟาตดบนอาคารสง ๆ ปองกนการเกดฟาผาไดสาเรจ ตอมม

ผทาการทดลองข�นวาวกลางฝนเชนเดยวกบแฟลงคลนในรสเซยและฝร�งเศส ปรากฏวาพวกเขาถกฟาผาตาย

การทดลองเชนน� จงนบวาเส�ยงอนตรายมาก แฟลงคลนนบวาเปนคนโชคดมากท�ไมไดรบอนตราย ทานเคย

คดหรอไมวาในประเทศไทยของเรามส�งกอสรางสง ๆ เชน เจดย พระธาต โบสถ ฯลฯ อยมากมาย ทาไมจง

ไมเกดฟาผาหรอนานคร� งจงจะมฟาผาส�งกอสรางเหลาน�

เราจะไดศกษาไฟฟาสถตในเชงวทยาศาสตรโดยตรง โดยเฉพาะอยางย�งการคานวณแรงไฟฟาซ� ง

คนพบความสมพนธวา แรงไฟฟาเปนปฏภาคโดยตรงกบประจไฟฟาและเปนปฏภาคผกผนกบระยะหางยก

กาลงสอง โดยนกวทยาศาสตรชาวฝร�งเศส ช�อ ชารล ออกสตน เดอ คลอมบ (Charles Augustin de

Coulomb) ในป ค.ศ. 1784 นอกจากน�ยงมการทดลองเก�ยวกบคณสมบตของประจไฟฟาในลกษณะตาง ๆ

กนอกหลายอยาง

�. ประจไฟฟา

ธาเลส (Thales) นกปรชญา นกดาราศาสตรและนกคณตศาสตร ชาวกรก ไดพบวา ถาใชแทงอาพน

ถกบผาขนสตว หลงจากถกนแลว แทงอาพนมอานาจพเศษสามารถดดส�งของเบา ๆ ได เชน ขนนก อานาจ

ท�ดดกระดาษช�นเลก ๆ น� เรยกวา อานาจไฟฟา ( Electricity ) ซ� งมาจากคาวา Elektron เปนคาภาษากรก

ซ� งหมายถง Amber ( อาพน ) วตถท�แสดงอานาจไฟฟา ดงดดวตถอ�น ๆ ได เรยกวา มอานาจไฟฟา

ตวการท�ทาใหเกดแรงดงดด เรยกวา ประจไฟฟา ( Electric charge ) หรอเรยกส�นๆ วา ประจ

ชนดของประจไฟฟา และชนดของแรงระหวางประจไฟฟา

ประจไฟฟา ม 2 ชนด คอ

�. ประจไฟฟาบวก ( Positive electric charge ) เรยกส�น ๆ วา ประจบวก ( )

�. ประจไฟฟาลบ ( Negative electric charge ) เรยกส�น ๆ วา ประจลบ ( )

9

แรงระหวางประจไฟฟา ม 2 ชนด คอ แรงดด และ แรงผลก ประจเหมอนกนจะผลกกน และ

ประจตางชนดกน จะดดกน ดงรป

ก. ประจบวก กบ ประจบวก จะผลกกน

ข. ประจบวก กบ ประจลบ จะดงดดกน

ค. ประจลบ กบ ประจลบ จะผลกกน

การทาวตถใหมประจไฟฟา อาจทาแบบงาย ๆ ได 3 วธ คอ

�. โดยการถวตถตางชนดกน

2. โดยการนาวตถท�มประจไฟฟาไปแตะ

3. โดยวธการเหน�ยวนาไฟฟา

กฎการอนรกษประจไฟฟา

อธบายไดดวย ทฤษฎอเลกตรอน ( Electron Theory ) ซ� งเปนทฤษฎท�อธบายถง โครงสรางของ

อะตอม ( Structure of Atom ) ท�ใชกนอยในขณะน� ดงน� .-

วตถหรอสสารทกชนด จะประกอบดวยสวนเลก ๆ ท�เรยกวา อะตอม ( Atom ) จานวนมาก

อะตอม ประกอบดวยสวนสาคญ 2 สวน คอ

Nucleus 1. นวเคลยส ( Nucleus ) อยสวนกลางของอะตอมภาย

ในนวเคลยสประกอบดวย อนภาคท�สาคญ 2 ชนด คอ

Neutron 1.1 อนภาคโปรตอน ( Proton )

Proton มประจบวก = 1.6 10 19 C

Electron มมวล = 1.6726 10 27 kg

รปท� �.� โครงสรางของอะตอม

1.2 อนภาคนวตรอน ( Neutron ) เปนอนภาคท�มสภาพเปน

กลางทางไฟฟา (ไมมประจ )

มมวล = 1.6749 10 27 kg

10

2. อเลกตรอน ( electron ) เปนอนภาคท�เลกท�สด เคล�อนท�รอบ ๆ นวเคลยสดวยพลงงานคาหน�ง

อเลกตรอน มประจเปนลบ = 1.6 10 19 C มมวล = 9.1094 10 31 kg ซ� งมคานอยกวา มวลของ

นวเคลยสมาก และสามารถหลดออกจากอะตอมหน�ง ไปสอกอะตอมหน�งได เม�อมพลงงานมากพอ

ถาอะตอมใด มจานวนโปรตอน เทากบ จานวนอเลกตรอน อะตอมน�นจะไมแสดงอานาจทางไฟฟา

เรยกวา อะตอมน�นอยในสภาพเปนกลางทางไฟฟา

ถาอะตอมใด มจานวนโปรตอน ไมเทากบ จานวนอเลกตรอน อะตอมน�นจะแสดงอานาจทางไฟฟา

เรยกวา อะตอมน�นอยในสภาพมประจไฟฟา ดงน� คอ

�. อะตอมท�มประจบวก หรอเรยกวา ไอออนบวก เม�อ จานวนโปรตอน จานวนอเลกตรอน

�. อะตอมท�มประจลบ หรอเรยกวา ไอออนลบ เม�อ จานวนอเลกตรอน จานวนโปรตอน

การทาใหวตถมประจไฟฟาน�น ไมใชเปนการสรางประจไฟฟาข�นใหม แตเปนเพยงการยายประจ

จากท�หน�งไปยงอกท�หน�ง เทาน�น โดยผลรวมของจานวนประจท�งหมดของระบบท�พจารณา ยงคงเดม

เรยกวา กฎการอนรกษประจไฟฟาซ� งแสดงใหเหนวา

�. ประจไฟฟา ไมมการสญหาย

�. ไมสามารถทาใหประจเพ�มข�นมาได เพยงแตประจยายจากท�หน�งไปยงอกท�หน�งเทาน�น

ถามพลงงานมากพอ

�. ตวนาไฟฟาและฉนวนไฟฟา

ตวนาไฟฟา ( Conductor ) หรอเรยกส�น ๆ วา ตวนา หมายถง วตถท�ยอมใหประจไฟฟา เคล�อนท�

กระจายไปไดตลอดเน�อวตถ โดยงาย เชน โลหะตาง ๆ สารละลายของกรด เบส เกลอ เปนตน

ตวนาไฟฟาท�ดท�สด เรยงตามลาดบลงไป ไดแก เงน ทองแดง ทองคา อะลมเนยม สงกะส

ปลาตนม เหลก ปรอท แทงถาน สารละลายของกรด ดาง และเกลอ น�าธรรมดา รางกาย

ฉนวนไฟฟา ( Insulation ) หรอเรยกส�น ๆ วา ฉนวน หมายถง วตถท�ไมยอมใหไฟฟาเคล�อนท�

ผานไปไดโดยสะดวก หรอไมยอมใหประจไฟฟาผานไปได เชน กระเบ�องเคลอบยาง อโบไนต เปนตน

ฉนวนไฟฟาท�ดท�สด เรยงตามลาดบลงไป ไดแก ฟสควอรตซ อากาศแหง แกว เทยนไข อโบไนต

คร�ง เชลแลค ยาง กามะถน ไหม ขนสตว กระเบ�องเคลอบ ฯลฯ

11

ความแตกตางระหวางตวนาและฉนวน คอ ฉนวน อเลกตรอนจะเกาะกลมกนอยในแตละอะตอมไม

มการเคล�อนท� สวนตวนา อเลกตรอนจะเคล�อนท�อยท �วไป ไมยดเกาะกบอะตอมใดอะตอมหน�ง ซ� งเรยก

อเลกตรอนท�เคล�อนท�ในตวนาเหลาน�วา อเลกตรอนอสระ ( Free electron )

ในการถแทงแกวหรอแทงพลาสตกดวยผาไหมน�น อเลกตรอนท�ถกถายเท จะไมเคล�อนท�ไปไหน

จงสามารถแสดงอานาจของประจไฟฟาออกมาได

แตถาเปล�ยนใชแทงโลหะหรอแทงเหลก ถกบผาไหมน�น อเลกตรอนจะเคล�อนท�ตลอดเวลา

อเลกตรอนจะเคล�อนท�สมอ ขณะท�เราใชมอจบวตถถกบผาไหม จนแทงโลหะเปนกลาง

จงไมแสดงอานาจประจไฟฟาออกมา

3. การเหน�ยวนาไฟฟา

การเหน�ยวนาไฟฟา หมายถง วธการทาใหเกดประจบนวตถท�เปนตวนา โดยการนาวตถท�มประจ

ไฟฟา เขาไปใกลวตถท�เปนตวนาไฟฟา จะทาใหเกดประจชนดตรงกนขามบนตวนา ทางดานท�ใกลวตถ

ท�มประจไฟฟา น�น

อเลกโทรสโคปลกพท ( Pith ball electroscope ) คอ อปกรณท�ใชตรวจประจไฟฟา โดยใชโฟมทา

เปนทรงกลมเลก ๆ แลวฉาบดวยโลหะ ( เรยกวา ลกพท ) แขวนไวดวยเสนดายใหหอยลงอยในแนวด�ง

การใชอเลกโทรสโคปลกพท นาวตถท�ตองการตรวจสอบ เขาไปใกล ๆ กบลกพทท�แขวนอย ถาลกพท

ถกดดใหเบนเขาหาวตถท�ตองการตรวจสอบ น �น แสดงวา วตถท�นามาตรวจสอบ มประจไฟฟา

อเลกโทรสโคปแผนโลหะ ( Leaf electroscope ) คอ อปกรณท�ใชตรวจประจไฟฟาอกชนดหน�ง ดง

รป วธการใช โดยการสงเกต การกางของแผนโลหะบาง ของอเลกโทรสโคป

จานโลหะ ดงน� คอ ถานาวตถ เชน แผน P V C เขาใกลจานโลหะ

กานโลหะ ของอเลกโทรสโคป ปรากฎวา แผนโลหะบางไมกางออก

แผนโลหะบาง แสดงวา แผน P V C ท�นามาตรวจสอบ ไมมประจ เม�อนา

ผาสกหลาด มาถกบ แผน P V C กอนแลวนาปลายดานท�ถ

เขาไปใกลจานโลหะของอเลกโทรสโคป

รปท� �.� อเลกโทรสโคปแผนโลหะ ปรากฏวา แผนโลหะบางของอเลกโทรสโคป กางออก

12

แสดงวา แผน P V C ท�นามาตรวจสอบ มประจ

แอมมเตอร (Ammeter) โวลตมเตอร (Voltmeter)

แอมมเตอร (Ammeter)

แอมมเตอร เปนอปกรณท�ใชวดกระแสไฟฟา ซ� งดดแปลงจากการนาความตานทาน (ชนต) ท�ม

คานอยๆ มาตอขนานกลแกลแวนอมเตอร เพ�อแบงกระแสไมใหไหลผานแกลแวนอมเตอรมากเกนไป จน

ทาใหแกลแวนอมเตอรพงได เม�อเราตองการวดกระแสท�มคามากๆ

1. นาชนตตอขนานกบแกลแวนอมเตอร

2. ชนตตองมคานอยๆ เพ�อใหกระแสแยกไหลผานชนตมากๆ เพ�อชวยลดกระแสท�จะไหลผาน

แกลแวนอมเตอร

คณสมบตของแอมมเตอรท�ด

1. มความแมนยาสง ซ� งเกดจากการนาชนตท�มความตานทานนอยๆ มาตอ เพ�อวาเม�อนาแอมมเตอร

ไปตออนกรมในวงจรแลว จะไมทาใหความตานทานรวมของวงจรเปล�ยนแปลง ทาใหกระแสท�วดไดม

ความแมนยาสง หรอมความผดพลาดจากการวดนอย

2. มความไว (Sensitivity) สง เม�อชนตมคานอยๆ กระแสท�ไหลผานชนต จะมคามาก ทาให

กระแสท�ไหลผานแกลแวนอมเตอร มคานอย น�นคอ แอมมเตอรท�ดจะสามารถตรวจวดคากระแสนอยๆ

ได กลาวคอ แมวงจรจะมกระแสไหลเพยงเลกนอย แอมมเตอรกสามารถวดคาไดการนาไปใชวด

ใชแอมมเตอรไปตออนกรมในวงจรในสายท�ตองการทราบคากระแสท�ไหลผาน เหมอนกบการวด

กระแสน�ากตองนาเคร�องมอวดไปจมลงน�าดวย ดงน�

13

รปท� �.� แอมมเตอรไปตออนกรมในวงจร

โวลตมเตอร (Voltmeter)

- โวลตมเตอร เปนอปกรณท�ใชวดแรงดนไฟฟา หรอความตางศกยตกครอมจดสองจดใดๆ เม�อ

นาไปวดจงตองนาไปตอครอมจดท�ตองการวด

- โวลตมเตอร ดดแปลงจากการนาความตานทานท�มคาสงมาตออนกรมกบแกลแวนอมเตอร

- สาเหตท�นาความตานทานสงๆ มาตอ เพราะตองการใหโวลตมเตอร มความตานทานภายในสง

มากๆเพ�อปองกนไมใหกระแสในวงจรแยกไหลมาเขาโวลตมเตอร ซ� งจะทาใหกระแสท�จะไหลผานจดท�

ตองการวดมคานอยลง เปนผลใหการวดเกดความคลาดเคล�อน

การนาไปใชวด

นาโวลตมเตอรไปตอขนาน หรอตอครอมจดท�ตองการวดแรงดนในวงจร ดงน�

รปท� �.� โวลตมเตอรไปตอขนาน

คาแรงดนท�โวลตมเตอรอานคาได จะเปนแรงดนท�ตกครอมตวตานทาน

คณสมบตของโวลตมเตอรท�ด

1. มความแมนยาสง ซ� งเกดจากการนาความตานทาน r ท�มคาสงมากๆ ตออนกรมกบแกลแวนอ

มเตอร เพ�อปองกนมใหมกระแสแยกไหลผานโวลตมเตอร ทาใหกระแสไหลผานจดท�ตองการวดท�งหมด

คาแรงดนท�วดได จงมความผดพลาดนอย

2. มความไวสง แมคาแรงดนมคาต�ามากกสามารถตรวจวดได

มลตมเตอรแบบเขม (analog multimeter, AMM)

14

มลตมเตอรแบบเขม (analog multimeter, AMM) เปนเคร�องมอวดปรมาณทางไฟฟาหลายประเภท

รวมอยในเคร�องเดยวกน โดยท�วไปแลวมลตมเตอรจะสามารถใชวดปรมาณตอไปน�

- ความตางศกยกระแสตรง (DC voltage)

- ความตางศกยกระแสสลบ (AC voltage)

- ปรมาณกระแสตรง (DC current)

- ความตานทานไฟฟา (electrical resistance)

อยางไรกตามมลตมเตอรบางแบบสามารถใชวดปรมาณอ�น ๆ ไดอก เชน กาลงออกของสญญาณ

ความถ�เสยง (AF output) การขยายกระแสตรงของทรานซสเตอร (DC current amplification, hFE) กระแสร�ว

ของทรานซสเตอร (leakage current, lCEO) ความจทางไฟฟา (capacitance) ฯลฯ

รปท� �.� มลตมเตอรแบบเขม

สวนประกอบสาคญของมลตมเตอรแบบเขม

สวนประกอบสาคญของมลตมเตอรแบบเขมขางตน (ซ� งแสดงหมายเลขกากบไวแลวยกเวน

หมายเลข 9 และ 10) ไดแก

1. ท�ปรบการช�ศนย (indicator zero corrector): ใชสาหรบการปรบใหเขมช� ศนยขณะยงไมไดใชทา

การวด

15

2. สวตชเลอกปรมาณท�จะวดและระดบขนาด (range selector switch knob) : เปนสวตชท�ผใช

จะตองบดเลอกวาจะใชเคร�องวดปรมาณใด ซ� งมท�งหมด 4 ปรมาณแตละปรมาณมชวงการวดใหเลอก ดงน�

ACV : 0-10V, 0-50 V, 0-250 V และ 0-1000 V (รวม 4 ชวงการวด)

DCV : 0-0.1 V, 0-0.5 V, 0-2.5 V, 0-10 V, 0-50 V, 0-250 V และ 0-1000 V (รวม 7 ชวงการวด)

DCA :0-50 A,0-2.5 mA,0-25mA,และ0-0.25 A (รวม 4 ชวงการวด)

Resistance ( ) : x 1 (อานได 0-2k )

x 10 (อานได 0-20k )

x 1k (อานได 0-2000k หรอ 2 M )

x 10k (อานได 0-20 M )( รวม 4 ชวงการวด)

3. ชองเสยบสายวดข�วบวก (measuring terminal +)

4. ชองเสยบสายวดข�วลบ (measuring terminal -COM)

5. ชองเสยบสายวดข�วบวกกรณวดกาลงออกของสญญาณความถ�เสยง (output terminal)

6. ป มปรบแกศนยโอหม (0 adjust knob) : ใชเพ�อปรบใหเขมช� ศนยโอหมเม�อนาปลายวดท�งค

มาแตะกนกอนทาการวดคาความตานทานในแตละชวงการวด

7. แผงหนาปด (panel)

8. เขมช� (indicator pointer)

9. สายวด (test lead) : ประกอบดวยสาย 2 เสน สแดงสาหรบข�วบวกและสดาสาหรบข�วลบ

10. สเกลการวด (reading scales) : ประกอบดวย 7 สเกลการวดเรยงลาดบจากบนสดลงลางดงน� (ด

จากเคร�องวดประกอบดวย)

รปท� �.� สเกลการวด

16

1. สเกลวดความตานทาน ( ) ดานลางของสเกลน� มกระจกเงาเพ�อชวยแกความคลาดเคล�อนใน

การอานเน�องจากแพรลแลกซ

2. สเกลวดความตางศกยกระแสตรง (DCV) และปรมาณกระแสตรง (DCA) มสดา

3. สเกลวดความตางศกยกระแสสลบ (ACV) มสแดง

4. สเกลวดการขยายกระแสตรงของทรานซสเตอร (hFE) มสน�าเงน

5. สเกลวดกระแสร�วของทรานซสเตอร (LEAK, ICEO, Ll) มสน�าเงน

6. สเกลวดความตางศกยระหวางปลายขณะวดความตานทาน (LV) มสน�าเงน

7. สเกลวดกาลงออกของสญญาณความถ�เสยง (dB) มสแดง

ความไว (sensitivity)

ของเคร�องวดน� ระบไวท�ตอนลางดานซายของสเกลการวด เพ�อบงใหทราบคากระแสท�ผานเคร�องวด

สาหรบการอานคาสเกลการวดหน�ง ๆ โดยบอกในรปโอหมตอโวลต (ohm per volt) โดยท�วไปแลว

เคร�องวดท�มความไวสง จะมคาโอหมตอโวลตสง

DC 20 k /V หมายความวา ขณะใชการท�วดท�สเกล DCV เม�ออานคาได 1 VDC ความตานทาน

ภายในเคร�องวดจะเปน 20 k ดงน�นกระแสท�ผานเคร�องวดขณะน�จะเปน

AC 8 k /V หมายความวา ขณะใชการวดท�สเกล ACV เม�ออานคาการวดได 1 VAC ความตานทาน

ภายในเคร�องวดจะเปน 8 k ดงน�นกระแสท�ผานเคร�องวดขณะน�จะเปน

การอานผลการวดจากสเกลเคร�องวด

กอนทาการอานผลการวดจะตองทราบกอนวา คาท�อานไดจากสเกลเคร�องวดน� มความเช�อถอได

มากนอยเทาใด น�นคอตองทราบความแมน (accuracy) ของเคร�องวดดวย ซ� งปกตจะมระบไวในคมอของ

เคร�องวดน�นๆ สาหรบเคร�องวดท�จะไดศกษามรายละเอยดดงตารางขางลาง

Measurement Measurement ranges Allowance Remarks

DC 0-0.1 V -0.5 V -2.5 V -10 V -50 V -250 V 3%fs Imput impedance

17

Voltage

(DCV)

1000 V-(25kV)

25 kV with HV probe extra

except

25 kV

20 k /V

AC

Voltage

(ACV)

0-10 V -50 V -250 V -1000 V

30 Hz ~ 50 kHz 1 dB ( 50 V or less )

50 Hz ~ 20 kHz 3% ( 50 V or less )

4% fs Input impedance

9k /V

DC

Current

(DCA)

0-50 A -2.5 mA 25 mA 0.25 A

50 A at 0.1 VDC position 3% fs

Voltage drop

250 mV (100 mV

for 50 A)

Resistance

( )

Range X 1 - X 10 - X 1k -X 10k

Minimum 0.2 - 2 - 200 - 200 k ( )

Midscale 20 - 200 - 20 k - 200 k ( )

Maximum 2k - 20k - 2M - 20M )

3% of are

Internal batteries

UM -3 x 2

006 P x 1

AF

Output

(dB)

-10 dB ~ +22 dB (for 10 VAC) ~ +62 dB

0 dB/0.775 V (1 mW through 600 ) 4% fs

9 k /V for

OUTPUT

Terminal

ในชองท� 3 ในแนวต�ง จะบอกถงความแมนของแตละสเกลการวด เชน สเกล DCV มความแมน

3% fs (fs ยอมาจาก full scale) หมายถง ขณะหมนปมเลอกไปท� 0-10V ถาเขมช� เตมสเกลคอ ช� ท� 10 V คาท�

อานไดจะเปน 10 V 3% ซ� งมคาเทากบ 10 0.3V ดงน�นเราจงสามารถประมาณไดวาคาท�อานไดจากชวง

สเกล 0-10V น� จะมความแมนอยในขอบเขต 0.3V

สาหรบความเท�ยง (precision) พจารณาไดจากการแบงขดสเกลเลกท�สด จะเหนวาสาหรบสเกล

DCV ชองสเกลเลกสดเทากบ 2 mV ดงน�นเราจะประมาณคาระหวางชองเลกสดไดอกหน�งตาแหนงทศนยม

น�นคอ ความเท�ยงจะเปน 0.1 mV สาหรบ DCV สวนสเกล ACV ชองสเกลเลกท�สดเทากบ 200 mV ดงน�น

เราจะประมาณคาระหวางชองเลกสดไดอกตาแหนงหน�งของหลกน�นคอ ความเท�ยงจะเปน 10 mV

สาหรบ ACV

ในกรณท�เราสามารถทราบคาท�งความเท�ยงและความแมนของคาท�วดได ควรใชเฉพาะคาความ

แมนเทาน�น เพราะจะแสดงถงขอบเขตความผดพลาดเม�อเทยบกบปรมาณมาตรฐาน

การเตรยมกอนทาการวด

การปรบแกการช� ศนยของเขมช� ใหดาเนนการดงน�

18

- วางเคร�องวดบนพ�นโตะใหอยในแนวราบ (เพ�อใหแกนการหมนของเขมช�อยในแนวด�ง)

- ยงไมตองตอสายเสยบใดๆ กบเคร�องวด

- กมดท�เขมช�วาอยในแนวทบกบขดศนย (ทางดานซายสดของสเกล DCV,A) หรอไม ใหสงเกต

ภาพเสมอนของเขมช� ในกระจกเงาเหนอสเกล DCV,A ดวยวา เขมช�ซอนทบบนภาพเสมอนของเขมช�หรอไม

- ถาเขมช�ตรงขดศนยพอด เคร�องวดพรอมท�จะใชงานได

- แตถาเขมช�ไมตรงขดศนย จะตองใชไขควงปลายแบนหมนปรบท�ปรบการช�ศนย

ขอควรระวงในการวด

1. เม�อการวดเก�ยวของกบความตางศกยสง (ต�งแต 50 V ข�นไป) อยาใหน�วมอหรอสวนใดของ

รางกายสมผสสวนท�เปนโลหะของปลายวด เพราะอาจเปนอนตรายได

2. กอนวดปรมาณใด ตองแนใจวา ไดหมนสวตชเลอกปรมาณท�จะวดตรงตามปรมาณท�จะวดแลว

มฉะน�นแลวเคร�องวดอาจชารดเสยหาย

3. ตองแนใจวาหมนสวตชเลอกชวงการวดใหอยในชวงท�สงมากกวาปรมาณท�จะวด เชน จะวด

ความตางศกยระหวางข�วแบตเตอร� 12V กตองต�งปมเลอกชวงการวดไวท� DCV ชวง 0-50V ถาไมทราบ

ขนาดโดยประมาณของปรมาณท�จะวด ใหต�งเลอกชวงการวดใหสงท�สดกอน (เชน ต�งท� 0-1000V) แลวคอย

ลดระดบชวงการวดต�าลงมาทละชวง

4. ถาในการวด DCV หรอ DCA เขมช�ไมเบนไปทางขวาแตพยายามเบนมาทางซาย แสดงวา

กระแสผานเคร�องวดในทศทางไมถกตอง ใหสลบข�วปลายวด

5. ถาเขมช�ไมขยบจากการช� ศนยหรอเบนออกมาเพยงเลกนอย แสดงวากระแสผานเคร�องวดนอย

เกนไป ใหปรบลดชวงการวดต�าลงกวาเดมทละข�น จนกระท�งเขมช�อยประมาณกลางสเกล

วงจรไฟฟา สาระสาคญ

วงจรไฟฟาคอการนาเอาแหลงจายไฟฟามาจายแรงดนและกระแสใหกบโหลด โดยผานลวดตวนา

และใชสวตชในการเปดปดวงจรเพ�อตดหรอตอกระแสไฟฟาท�จายใหกบโหลด ในทางปฏบตจะมฟวสใน

19

วงจรเพ�อปองกนปญหาขอผดพลาดท�จะเกดกบวงจรและอปกรณ เชน โหลดเกน หรอไฟฟาลดวงจร

วงจรไฟฟาเบ�องตนท�ควรศกษามอย 3 ลกษณะคอ วงจรอนกรม, วงจรขนานและวงจรผสม

จดประสงคเชงพฤตกรรม

1. อธบายองคประกอบของวงจรไฟฟาได

2. เปรยบเทยบหนาท�ความแตกตางของวงจรไฟฟาแบบตาง ๆได

3. ประกอบวงจรไฟฟาแบบอนกรม, ขนาน และผสมได

4. คานวณและวดคาแรงดน, กระแส, ความตานทานของวงจรได

5. ประยกตใชในชวตประจาวนได

องคประกอบของวงจรไฟฟา

วงจรไฟฟาคอการนาแหลงจายไฟฟา จายแรงดนและกระแสใหกบโหลดโดยใชลวดตวนา

ในวงจรไฟฟากระแสตรง จะตอจากข�วบวกไปยงข�วลบ และใชสวตช เปนตวเปดปดการไหลของ

กระแสไฟฟา การท�จะทาใหแรงดน และกระแสไหลผานโหลดได จะตองมองคประกอบ ของวงจรไฟฟา

ดงน�

รปท� �.� แสดงองคประกอบของวงจรไฟฟา

20

1. แหลงจายไฟฟา คออปกรณท�ทาหนาท�ในการจายแรงดนและกระแสใหกบวงจร เชน

แบตเตอร� , ถานไฟฉาย, เคร�องจายไฟ, ไดนาโม และ เจนเนอรเรเตอร เปนตน

2. ลวดตวนา คอ อปกรณท�นามาตอกบแหลงจายไฟฟา จากข�วหน�งไปยงอกข�วหน�ง เพ�อจาย

แรงดนและกระแสไฟฟาใหกบโหลด ลวดตวนาท�นากระแสไฟฟาไดดท�สดคอ เงน แตเน�องจากเงนมราคา

แพงมาก จงนยมใชทองแดง ซ� งมคณสมบตในการนาไฟฟาไดดพอสมควรและราคาไมแพงมากนก

นอกจากน�ยงยงมโลหะชนดอ�น ๆ ท�สามารถนาไฟฟาได เชน ทองคา, ดบก,เหลก, อลมเนยม, นเกล ฯลฯ

เปนตน

3. โหลดหรอภาระทางไฟฟา คออปกรณทางไฟฟาและอเลกทรอนกส ท�นามาตอในวงจร เพ�อใช

งาน เชนตเยน, โทรทศน, พดลม, เคร�องปรบอากาศ, เตารด, หลอดไฟ, ตวตานทาน เปนตน

รปท� �.� แสดงแหลงจายไฟฟาแบบตางๆ

รปท� �.� แสดงอปกรณท�นามาตอเปนลวดตวนา

21

4. สวตช คออปกรณท�ใชในการปดหรอเปดวงจร ในกรณท�เปดวงจรกจะทาใหไมมกระแสไฟฟา

จายใหกบโหลด ในทางปฏบตการตอวงจรไฟฟา จะตองตอสวตชเขาไปในวงจรเพ�อทาหนาท�ตดตอและ

ควบคมการไหลของกระแสไฟฟา

5. ฟวส คออปกรณท�ทาหนาท�ในการปองกนไมใหวงจรไฟฟาหรออปกรณไดรบความเสยหาย

เน�องจากการทางานผดปกตของวงจร เชน โหลดเกน หรอ เกดการลดวงจร เม�อเกดการผดปกตฟวส

จะทาหนาท�ในการเปดวงจรท�เรยกวา ฟวสขาดน�นเอง

รปท� �.�� แสดงอปกรณท�นามาตอเปนโหลดทางไฟฟา

รปท� �.�� แสดงอปกรณท�เปนสวตซในวงจร

22

วงจรอนกรม

วงจรอนกรมคอ การนาโหลดมาตอเรยงกน โดยใหปลายของโหลดตวแรก ตอกบปลายของโหลด

ตวถดไป หรออกนยหน�งหมายถง การนาโหลดต�งแตสองตวมาตอเรยงกนไปแบบอนดบ ทาใหกระแสไหล

ทศทางเดยวกน (ในหนงสอเลมน�จะขอใชตวตานทานแทนโหลดท�ว ๆ ไป)

การคานวณคาความตานทาน

การวดคาความตานทาน

1. นามลตมเตอรต�งยานวดโอหม ในกรณท�เปนมเตอรแบบเขมใหทาการปรบคาศนย (Zero Ohm

Adjust) กอนท�จะดาเนนการข�นตอนตอไป

2. นาสายวดของมลตมเตอรเสนท�หน�งสมผสกบขาของตวตานทานดานหน�ง

3. นาสายวดของมลตมเตอรเสนท�สองสมผสกบขาของตวตานทานอกดานหน�ง

4. อานคาความตานทาน

รปท� �.�� แสดงอปกรณท�เปนฟวสในวงจร

รปท� �.�� แสดงการตอโหลดแบบอนกรม

23

การวดคาความตานทานรวมของวงจร

1. นามลตมเตอรต�งยานวดโอหม แลวทาการปรบคาศนย (Zero Ohm Adjust)

2. นาสายวดของมลตมเตอรเสนท�หน�งสมผสกบขาของความตานทานตวแรก

3. นาสายวดของมลตมเตอรเสนท�สองสมผสกบขาของความตานทานตวสดทาย

4. อานคาความตานทาน

การวดคาแรงดนตกครอม

1. นามลตมเตอรต�งยานวดแรงดนไฟตรง (DCV) ใหมากกวาแหลงจาย (E)

รปท� �.�� แสดงการวดคาความตานทาน

รปท� �.�� แสดงการวดคาความตานทาน

24

2. นาสายดานไฟบวกของมลตมเตอร สมผสกบดานไฟบวกของตวตานทาน R1

3. นาสายดานไฟลบของมลตมเตอร สมผสกบดานไฟลบของตวตานทาน R1

4. อานคาแรงดนตกครอมความตานทาน R1

5. ทาข�นตอนท� 1-4 เพ�อวดคาแรงดนตกครอมตวตานทาน R2 และ R3

การวดคากระแสไฟฟาในวงจรอนกรม

1. นามลตมเตอรต�งยานวดกระแส (mA) ใหมคาสงไวกอน

2. นาสายดานไฟบวกของมลตมเตอรตออนกรมเขากบดานไฟบวกของแหลงจายไฟ

3. นาสายดานไฟลบของมลตมเตอรตออนกรมเขากบดานไฟลบของแหลงจายไฟ

4. อานคากระแสท�ไหลผานในวงจร

รปท� �.�� แสดงการวดคาแรงดนตกครอมความตานทานแตละตว

รปท� �.�� แสดงการวดคากระแสไฟฟาในวงจรอนกรม

25

วงจรขนาน

วงจรขนานคอ การนาโหลดมาตอขนานกนหรอตอครอมกน ต�งแตสองตวข�นไปโดยนาจดตอของ

ปลายท�งสองขางของโหลดแตละตวมาตอรวมกน(ในหนงสอเลมน�จะขอใชตวตานทานแทนโหลดท�ว ๆ ไป)

การวดคาแรงดนตกครอมในวงจรขนาน

1. นามลตมเตอรต�งยานวดแรงดนไฟตรง (DCV) ใหมากกวาแหลงจาย (E)

2. นาสายดานไฟบวกของมลตมเตอร สมผสกบดานไฟบวกของตวตานทาน R1

3. นาสายดานไฟลบของมลตมเตอร สมผสกบดานไฟลบของตวตานทาน R1

4. อานคาแรงดนตกครอมความตานทาน R1

5. ทาข�นตอนท� 1-4 เพ�อวดคาแรงดนตกครอมตวตานทาน R2 และ R3

รปท� �.�� แสดงการวดคาแรงดนตกครอมความตานทานแตละตว

รปท� �.�� แสดงการตอโหลดแบบขนาน

26

การวดคากระแสไฟฟาในวงจรขนาน

1. นามลตมเตอรต�งยานวดกระแส (mA) ใหมคาสงไวกอน

2. นาสายดานไฟบวกของมลตมเตอรตออนกรมเขากบดานไฟบวกของแหลงจายไฟ

3. นาสายดานไฟลบของมลตมเตอรตออนกรมเขากบดานไฟลบของแหลงจายไฟ

4. อานคากระแสท�ไหลผานในวงจร

แสงและการมองเหน

แสงเปนพลงงานรปหน�ง เดนทางในรปคล�นดวยอตราเรวสง 300,000 กโลเมตรตอวนาท

แหลงกาเนดแสงมท�งแหลงกาเนดท�เกดข�นเองตามธรรมชาต เชน แสงดวงอาทตยท�เปนแหลงพลงงานของ

ส�งมชวต แหลงกาเนนแสงท�มนษยสรางข�น เชน แสงสวางจากหลอดไฟ เปนตน

เม�อแสงเคล�อนท�ผานกลมควนหรอฝ นละออง จะเหนเปนลาแสงเสนตรง และสามารถทะลผานวตถ

ได วตถท�ยอมใหแสงเคล�อนท�ผานเปนเสนตรงไปไดน�น เราเรยกวตถน�วา วตถโปรงใส เชน แกว อากาศ น�า

เปนตน ถาแสงเคล�อนท�ผานวตถบางชนดแลวเกดการกระจายของแสงออกไป โดยรอบ ทาใหแสงเคล�อนท�

ไมเปนเสนตรง เราเรยกวตถน�นวา วตถโปรงแสง เชน กระจกฝา กระดาษไข พลาสตกฝา เปนตน สวนวตถท�

ไมยอมใหแสงเคล�อนท�ผานไปได เราเรยกวา วตถทบแสง เชน ผนงคอนกรต กระดาษแขงหนาๆ เปนตน

วตถทบแสงจะสะทอนแสงบางสวนและดดกลนแสงบางสวนไวทาใหเกดเงาข�น

การสะทอนของแสง (Reflection)

เปนปรากฏการณท�แสงเดนทางจากตวกลางท�มความหนาแนนคาหน�งมายงตวกลางท�มคาความ

หนาแนนอกตวหน�ง ทาใหแสงตกกระทบกบตวกลางใหม แลวสะทอนกลบสตวเดม เชน การสะทอนของ

แสงจากอากาศกบผวหนาของกระจกเงาจะเกดการสะทอนแสงท�ผวหนาของกระจกเงาราบแลวกลบสอากาศ

ดงเดม เม�อแสงตกกระทบกบผวหนาของตวกลางใดๆ ปรมาณและทศทางของการสะทอนของแสง จะมาก

รปท� �.�� แสดงการวดคากระแสไฟฟาในวงจร

27

หรอนอย ข�นอยกบธรรมชาตของพ�นผวหนาของตวกลางท�ตกกระทบ จากรป เม�อลาแสงขนานตกกระทบ

พ�นผวหนาวตถท�เรยบ แสงจะสะทอนเปนลาแสงขนานเหมอนกบลาแสงท�ตกกระทบ การสะทอนบนพ�นผว

หนาท�เรยบ โดยเรยกวา การสะทอนแบบสม�าเสมอ

การสะทอนของแสงเม�อตกกระทบพ�นผววตถท�เรยบ

เกดข�นเม�อลาแสงตกกระทบไปยงพ�นกระจกหรอพ�นผวท�ขรขระจะสงผลใหแสงสะทอนกลบไปคน

ละทศละทาง

รงสตก กระทบ (Incident Ray) คอ รงสของแสงท�พงเขาหาพ�นผวของวตถ

รงสสะทอน (Reflected Ray) คอ รงสของแสงท�พงออกจากพ�นผวของวตถ

เสนปกต (Normal) คอ เสนท�ลากต�งฉากกบพ�นผวของวตถตรงจดท�แสงกระทบ

มมตกกระทบ (Angle of Incidence) คอ มมท�รงสตกกระทบทากบเสนปกต

มมสะทอน (Angle of Reflection) คอ มมท�รงสสะทอนทากบเสนปกต

กฎการสะทอนของแสง (The Laws of Reflection) ม 2 ขอ ดงน�

รงสตกกระทบ รงสสะทอน และเสนปกตจะอยในระนาบเดยวกน

มมตกกระทบเทากบมมสะทอน ดงภาพ

สเปกตรมของแสง แสงจากดวงอาทตยเปนแสงขาว ซ� งเราสามารถใชปรซมแยกแสงท�เปนองคประกอบของแสงขาวออกจาก

กนไดเปนแถบสตางๆ 7 สเรยงตดกน เราเรยกแถบสท�เรยงตดกนน�วา สเปกตรม

รปท� �.�� แสดงลาแสงตกกระทบพ�นกระจกสงผงใหแสงสะทอน

28

รปท� �.�� แสดงสเปกตรมของคล�นแสงขาว

ปรากฏการณรงกนน�า กเปนปรากฏการณทางธรรมชาตท�หยดน�าฝนหรอละอองน�าทาหนาท�เปน

ปรซม แสงจากดวงอาทตยท�สองลงมาจะเกดการหกเหทาใหเกดเปนแถบสบนทองฟา

รปท� �.�� ภาพแสดงการเกดสเปกตรมสรงของแสงเมอลาแสงผานปรซม

จากภาพแสงสแดงจะเคล�อนท�ไดเรวกวาแสงสมวง ทาใหแสงสแดงเปล�ยนทศทางการเคล�อนท�นอย

กวาแสงสมวง เปนสาเหตทาใหเกดการกระจายของแสงขาวเรยงกนเปนแถบสเกดข�น

สของแสง

29

การมองเหนสตาง ๆ บนวตถเกดจากการผสมของแสงส เชน แสงขาวอาจเกดจากแสงเพยง 3 ส

รวมกน แสงท�ง 3 ส ไดแก แสงสแดง แสงสเขยว และแสงสน�าเงน หรอเรยกวา สปฐมภม และถานาแสงท�

เกดจากการผสมกนของสปฐมภม 2 สมารวมกนจะเกดเปน สทตยภม ซ� งสทตยภมแตละสจะมความแตกตาง

กนในระดบความเขมสและความสวางของแสง ดงภาพ

เรามองเหนวตถท�เปลงแสงดวยตวเองไมไดกเพราะมแสงสะทอนจากวตถน�นเขาสนยยตาของเรา

และสของวตถกข�นอยกบคณภาพของแสงท�สะทอนน�นดวย โดยวตถสน�าเงนจะสะทอนแสงสน�าเงนออกไป

มากท�สด สะทอนแสงสขางเคยงออกไปบางเลกนอย และดดกลนแสงสอ�น ๆ ไวหมด สวนวตถสแดงจะ

สะทอนแสงสอดงออกไปมากท�สด มแสงขาวเคยงสะทอนออกไปเลกนอย และดดกลนแสงสอ�น ๆ ไวหมด

สาหรบวตถสดาจะดดกลนทกแสงสและสะทอนกลบไดเพยงเลกนอยเทาน�น ดงภาพ

การหกเหของแสง (Refraction of Light)

เม�อแสงเดนทางผานวตถหรอตวกลางโปรงใส เชน อากาศ แกว น�า พลาสตกใส แสงจะสามารถเดน

ทางผานไดเกอบหมด เม�อแสงเดนทางผานตวกลางชนดเดยวกน แสงจะเดนทางเปนเสนตรงเสมอ แตถาแสง

เดนทางผานตวกลางหลายตวกลาง แสงจะหกเห

สาเหตท�ทาใหแสงเกดการหกเห

เกดจากการเดนทางของแสงจากตวกลางหน�งไปยงอกตวกลางหน�งซ� งมความหนาแนนแตกตางกน

จะมความเรวไมเทากนดวย โดยแสงจะเคล�อนท�ในตวกลางโปรงกวาไดเรวกวาตวกลางท�ทบกวา เชน

ความเรวของแสงในอากาศมากกวาความเรวของแสงในน� า และความเรวของแสงในน�ามากกวาความเรว

ของแสงในแกวหรอพลาสตก

รปท� �.�� การผสมสปฐมภมบนฉากสขาว

30

การท�แสงเคล�อนท�ผานอากาศและแกวไมเปนแนวเสนตรงเดยวกนเพราะเกดการหกเหของแสง โดย

แสงจะเดนทางจากตวกลางท�มความหนาแนนนอยกวา ( โปรงกวา) ไปยงตวกลางท�มความหนาแนนมากกวา

( ทบกวา) แสงจะหกเหเขาหาเสนปกต ในทางตรงขาม ถาแสงเดนทางจากยงตวกลางท�มความหนาแนน

มากกวา ไปยงตวกลางท�มความหนาแนนนอยกวา แสงจะหกเหออกจากเสนปกต

ดรรชนหกเหของตวกลาง (Index of Refraction)

การเคล�อนท�ของแสงในตวกลางตางชนดกนจะมอตราเรวตางกน เชน ถาแสงเคล�อนท�ในอากาศจะม

อตราเรวเทากบ 300,000,000 เมตรตอวนาท แตถาแสงเคล�อนท�ในแกวหรอพลาสตกจะมอตราเรวประมาณ

200,000,000 เมตรตอวนาท การเปล�ยนความเรวของแสงเม�อผานตวกลางตางชนดกน ทาใหเกดการหกเห

อตราเรวของแสงในสญญากาศตออตราเรวของแสงในตวกลางใดๆ เรยกวา ดรรชนหกเหของตวกลาง น�น

ดรรชนหกเหของตวกลาง = อตราเรวของแสงในสญญากาศ/ อตราเรวของแสงในตวกลางใด ๆ

( อตราเรวของแสงในสญญากาศ = 3 x 10 8 เมตร / วนาท)

การหกเหของแสงทาใหเรามองเหนภาพของวตถอนหน�งท�จมอยในกนสระวายน�าอยต�นกวาความเปน

จรง ท�เปนเชนน�กเพราะวา แสงจากกนสระวายน�าจะหกเหเม�อเดนทางจากน�าสอากาศ ท�งน� เพราะความเรว

ของแสงท�เดนทางในอากาศเรวกวาเดนทางในน�า จงทาใหเหนภาพของวตถอยต�นกวาความเปนจรง

ผลท�เกดข�นจากการหกเหของแสง

เม�อมองท�อยในน�าโดยนยนตาของเราอยในอากาศ จะทาใหมองเหนวตถต�นกวาเดม นอกจากน�

นกเรยนอาจจะเคยสงเกตวาสระวายน�าหรอถงใสน�าจะมองดต�นกวาความเปนจรง เพราะแสงตองเดน

ทางผานน�าและอากาศแลวจงหกเหเขาสนยนตา

- มราจ ( Mirage ) เปนปรากฏการณเกดภาพลวงตา ซ� ง บางคร� งในวนท�อากาศ เราอาจจะมองเหน

ส�งท�เหมอนกบสระน�าบนถนน ดงภาพ

รปท� �.�� การเกดภาพลวงตา

31

ท�เปนเชนน�นเพราะวามแถบอากาศรอนใกลถนนท�รอน และแถบอากาศท�เยนกวา (มความหนาแนน

มากกวา) อยขางบน รงสของแสงจงคอยๆ หกเหมากข�น เขาสแนวระดบ จนในท�สดมนจะมาถงแถบอากาศ

รอนใกลพ�นถนนท�มมกวางกวามมวกฤต จงเกดการสะทอนกลบหมดน�นเอง ดงภาพ

- รงกนน�า ( Rainbow) เปนปรากฏการณทางธรรมชาตท�มกเกดตอนหลงฝนตกใหม ย�งเฉพาะม

แดดออกดวย ซ� งปรากฏการณดงกลาวเกดจากแสงแดดจากดวงอาทตยท�สองลงมากระทบกบหยดน�าฝนหรอ

ละอองน�า แลวจะเกดการหกเหและการสะทอนกลบหมดของแสงทาใหเกดเปนแถบสบนทองฟา โดยการ

หกเหของแสงในหยดน�าน�นจะแยกสเปกตรมของแสงขาวจากแสงแดดออกเปนแถบสตางๆ ดงภาพ

รปท� �.�� การหกเหของแสงในหยดน�าน�นจะแยกสเปกตรมของแสงขาว

การเกดภาพบนกระจกเงาระนาบ

1. ภาพท�เกดจากกระจกเงาระนาบบานเดยว

รปท� �.�� การเกดภาพสะทอนกลบหมด

32

รปท� �.�� ภาพท�เกดจากกระจกเงาระนาบบานเดยว

เม�อนกเรยนมองเขาไปในกระจกเงาระนาบจะเหนภาพตวเองเกดข�นท�หลงกระจก ภาพท�เหนน� เกด

จากการสะทอนของแสงท�กระจก ระยะท�ลากจากวตถไปต�งฉากกบผวกระจกเรยกวา ระยะวตถ และระยะท�

ลากจากภาพไปต�งฉากกบผวกระจกเรยกวา ระยะภาพ

เม�อวางวตถไวหนากระจกเงาระนาบ เราจะมองเหนวตถเพราะมแสงจากวตถมาเขาตาเรา สวนการ

มองเหนภาพของวตถน�น เพราะแสงจากวตถไปตกกระทบพ�นผวกระจกเงาระนาบแลวสะทอนมาเขาตาเรา

อกทหน�ง ภาพท�เกดข�นเรยกวา ภาพเสมอน จะปรากฏใหเหนขางหลงกระจก และภาพเสมอนไมสามารถเกด

บนฉากได ถาเรามองท�ดานหลงของกระจกเงาระนาบเราจะไมเหนภาพ เน�องจากภาพเสมอนน� เพยงปรากฏ

ใหเหนหลงกระจก ( เพราะรงสของแสงสะทอนเขาตา เหมอนกบรงสน�มาจากขางหลงกระจก)

2. ภาพท�เกดจากกระจกเงาระนาบ 2 บาน วางทามมกน

ถานาวตถไปวางระหวางกระจกเงาระนาบสองบานวางทามมตอกน ภาพท�เกดจากกระจกเงาระนาบบานหน�ง

ถาอยหนาแนวกระจกเงาระนาบอกบานหน�ง ภาพน�นจะทาหนาท�เปนวตถ ทาใหเกดการสะทอนแสงคร� งท� 2

เกดภาพท�สองข�น โดยระยะภาพกยงคงเทากบระยะวตถ และถาภาพท�งสองยงอยหนาแนวกระจกเงาระนาบ

บานแรกอก ภาพน�นจะทาหนาท�เปนวตถในการสะทอนตอไปอกกลบไปกลบมาระหวางกระจกสองบาน

จนกวาภาพท�อยหลงแนวกระจก จงจะไมมการสะทอนทาใหเกดภาพอก

สตรคานวณ n = (360/ q) – 1

เม�อ n คอ จานวนภาพท�เกดข�น

q คอ มมท�กระจกเงาระนาบทามมตอกน ( เหลอเศษ ใหปดเศษทบเปนหน�งเสมอ)

การเกดภาพบนกระจกโคง

ชนดของกระจกโคง กระจกโคงแบงออกเปน 2 ชนด ดงน�

33

1. กระจกโคงออกหรอกระจกนน (Convex mirror) คอกระจกโคงท�มผวสะทอนแสงอยดานนอก

ของสวนโคง สวนผวดานเวาถกฉาบดวยปรอท

รปท� �.�� ภาพท�เกดจากกระจกโคงนนและกระจกเวา

2. กระจกโคงเขาหรอกระจกเวา (Concave mirror) คอ กระจกโคงท�มผวสะทอนแสงอยดานใน

ของสวนโคง สวนผวดานเวาถกฉาบดวยปรอท

จากภาพ จด C คอ จดศนยกลางของวงกลม ซ� งเปนจดศนยกลางความโคงของกระจกดวย

R คอ รศมของทรงกลม เรยกวา รศมความโคงของกระจก

P คอ จดท�อยบรเวณก�งกลางของผวกระจก เรยกวา ข�วกระจก

การสะทอนของแสงจากกระจกเงาโคง

1. กระจกนน คอ กระจกท�รงสตกกระทบและรงสสะทอนอยคนละดานกบจดศนยกลางความโคง

2. กระจกเวา คอ กระจกท�รงสตกกระทบและรงสสะทอนอยดานเดยวกบจดศนยกลางความโคง

3. กระจกนนเปนกระจกกระจายแสง ถาใหรงสตกกระทบขนานกบแกนมขสาคญ รงสแสงจะถาง

ออกหรอกระจายออก โดยรงสแสงขนานสะทอนในทศท�เสมอนกบมาจากจดโฟกสของกระจกนน

4. กระจกเวาเปนกระจกรวมแสง ถาใหรงสตกกระทบขนานกบแกนมขสาคญ รงสท�สะทอนออก

จากกระจกจะลไปรวมกนท�จดจดหน�งเรยกวา จดโฟกส

ภาพท�เกดจากกระจกโคง

เกดจากการสะทอนของแสงและภาพท�เกดบนฉาก เรยกวา ภาพจรง ภาพจรงจะมลกษณะหวกลบ

กบวตถ สวนภาพท�ปรากฏในกระจก โคงท�เปนภาพหวต�ง และเอาฉากรบไมไดเรยกวา ภาพเสมอน กระจก

เวาสามารถใหท�งภาพจรงและภาพเสมอน สวนกระจกนนน�นใหภาพเสมอนเพยงอยางเดยว

34

เม�อวตถอยไกลๆ เราถอวาแสงจากวตถเปนรงสขนาน และเม�อรงสตกกระทบกระจกเวาจะสะทอนไป

รวมกนท�จดโฟกสซ� งเปนตาแหนงภาพ ดงน�นระยะจากกระจกเวาถงตาแหนงภาพกคอความยาวโฟกสของ

กระจกเวาน�นเอง

การเขยนทางเดนของแสงบนกระจกโคง มข�นตอนดงน�

จากจดปลายของวตถ ลากเสนตรงขนานกบแกนมขสาคญไปตกกระทบผวกระจกแลวสะทอนผาน

จดโฟกสของกระจกเวา แตถาเปนกระจกนน แนวรงสสะทอนจะเสมอนผานจดโฟกส

จากปลายของวตถจดเดยวกบขอ 1 ลากเสนตรงผานจดศนยกลางความโคงของกระจกแลวสะทอน

กลบทางเดม

ตาแหนงท�รงสสะทอนไปตดกนจะเปนตาแหนงของภาพจรง สวนตาแหนงท�รวสสะทอนท�เสมอน

ไปตดกนจะเปนตาแหนงของภาพเสมอน

รปท� �.�� ภาพท�เกดจากการสะทอนกระจกโคงนนและกระจกเวา

ตวอยาง การเขยนทางเดนของแสงบนกระจกเวา

35

รปท� �.�� ภาพท�เกดจากกระจกเวา

การคานวณ

s คอ ระยะวตถ จะมเคร�องหมายเปน + เสมอ

s’ คอ ระยะภาพ ถาภาพจรงใชเคร�องหมาย + และภาพเสมอนใชเคร�องหมาย –

f คอ ความยาวโฟกสของกระจกโคง เคร�องหมาย + สาหรบกระจกเวา และเคร�องหมาย – สาหรบ

กระจกนน

m คอ กาลงขยายของกระจกโคง เคร�องหมาย + สาหรบภาพจรง และภาพเสมอนใชเคร�องหมาย –

I คอ ความสงของภาพ เคร�องหมาย + สาหรบภาพจรง และภาพเสมอนใชเคร�องหมาย –

O คอ ความสงของวตถ จะมเคร�องหมาย + เสมอ

ประโยชนของกระจกโคง

1.กระจกนน นามาใชประโยชนโดยตดรถยนต รถจกรยานยนต เพ�อดรถดานหลง ภาพท�เหนจะอย

ในกระจกระยะใกลกวา เน�องจากกระจกนนใหภาพเสมอนหวต�งเลกกวาวตถเสมอ และชวยใหเหนมมมอง

ของภาพกวางข�นอกดวย นอกจากน�กระจกนนยงใชตดต�งบรเวณทางเล�ยว เพ�อชวยใหมองเหนรถยนตท�ว�ง

สวนทางมา

2.กระจกเวา นามาใชประกอบกบกลองจลทรรศน เพ�อชวยรวมแสงไปตกท�แผนสไลด ทาให

มองเหนภาพไดชดเจนข�น ทากลองโทรทศนชนดสะทอนแสง กลองโทรทศนวทย ทาเตาสรยะ ทาจาน

36

ดาวเทยม เพ�อรบสญญาณโทรทศน ทาจานรบเรดาร นอกจากน�สมบตอยางหน�งของกระจกเวาคอ เม�อนามา

สองดวตถใกลๆ โดยใหระยะวตถนอยกวาระยะโฟกสแลว จะไดภาพเสมอน หวต�ง ขนาดใหญกวาวตถ อย

ขางหลงกระจก จงไดนาสมบตขอน�ของกระจกเวามาใชทากระจกสาหรบโกนหนวดหรอกระจกแตงหนา

และใชทากระจกสาหรบทนตแพทยใชตรวจฟนคนไข

การเกดภาพจากเลนส

เลนส (Lens) คอ วตถโปรงใสท�มผวหนาโง สวนใหญทามาจากแกวหรอพลาสตก

ชนดของเลนส แบงออกเปน 2 ชนด คอ

1. เลนสนน (Convex Lens) คอ เลนสท�มลกษณะตรงกลางหนากวาสวนขอบ ดงภาพ

เลนสนน 2 หนา เลนสนนแกมระนาบ เลนสนนแกมเวา

เลนสนนทาหนาท�รวมแสง หรอลแสงใหเขามารวมกนท�จดจดหน�งเรยกวา จดรวมแสง หรอ จดโฟกส

ดงภาพ

1. เลนสเวา (Concave Lens) คอ เลนสท�มลกษณะตรงกลางบางกวาตรงขอบ ดงรป

เลนสเวา 2 หนา เลนสเวาแกมระนาบ เลนสเวาแกมนน

เลนสเวาทาหนาท�กระจายแสง หรอ ถางแสงออก เสมอนกบแสงมาจากจดโฟกสเสมอนของเลนสเวา ดงภาพ

37

เลนสนน เลนสเวา

รปท� �.�� สวนประกอบการกระจายแสงของเลนส

แนวทศทางของแสงท�สองมายงเลนสเรยกวา แนวรงสของแสง ถาแสงมาจากระยะไกลมาก หรอ

ระยะอนนต เชนแสงจากดวงอาทตยหรอดวงดาวตางๆ แสงจะสองมาเปนรงสขนาน

จดโฟกสของเลนสหรอจด F ถาเปนเลนสนนจะเกดจากรงสหกเหไปรวมกนท�จดโฟกส แตถาเปน

เลนสเวาจะเกดจดเสมอนแสงมารวมกนหรอจดโฟกสเสมอน

แกนมขสาคญ (Principal axis) คอเสนตรงท�ลากผานก�งกลางของเลนสและจดศนยกลางความโคง

ของผวเลนส

จด O คอ จดใจกลางเลนส (Optical center)

จด C คอ จดศนยกลางความโคงของผวเลนส ( Center of Curvature)

OC เปน รศมความโคง (Radius of curvature) เขยนแทนดวย R

F เปนความยาวโฟกส (Focal length) โดยความยาวโฟกสจะเปนคร� งหน�งของรศมความโคง

(R = 2F)

การเขยนทางเดนของแสงผานเลนส

เราสามารถหาตาแหนงและลกษณะของภาพท�เกดจากเลนสนนหรอเลนสเวาโดยวธการเขยนทางเดน

ของแสงผานเลนสได ซ� งมลาดบข�นตอนดงน�

เขยนเลนส แกนมขสาคญ จดโฟกส และจดก�งกลางของเลนส

38

กาหนดตาแหนงวตถ ใชรงส 2 เสนจากวตถ เสนแรกคอรงสท�ขนานแกนมขสาคญ แลวหกเหผาน

จดโฟกสของเลนส และเสนท� 2 คอ รงสจากวตถผานจดก�งกลางของเลนสโดยไมหกเห จดท�รงสท�ง

2 ตดกน คอ ตาแหนงภาพ

การเกดภาพจรงและภาพเสมอน มลกษณะดงน�

- ถารงสของแสงท�ง 2 เสนตดกนจรง จะเกดภาพจรง

- ถารงสของแสงท�งสองเสนไมตดกนจรง จะเกดภาพเสมอน

ภาพท�เกดจากเลนส

1. ภาพท�เกดจากเลนสนน

o เลนสนนสามารถใหท�งภาพจรงและภาพเสมอน และภาพจรงเปนภาพท�ฉากสามารถรบได

เปนภาพหวกลบกบวตถ สวนภาพเสมอนเปนภาพท�ฉากไมสามารถรบได เปนภาพหวต�ง

เหมอนวตถ

o ภาพจรงท�เกดจากเลนสนนมหลายขนาด ท�งน� ข�นอยกบระยะวตถ และตาแหนงภาพจรงท�

จะเกดหลงเลนส

o ภาพเสมอนท�เกดจากเลนสนนมขนาดใหญกวาวตถและตาแหนงภาพเสมอนจะเกดหนา

เลนส

รปท� �.�� ภาพท�เกดจากเลนสนน

เลนสนนจะใหท�งภาพจรงและภาพเสมอน ท�งน� ข�นอยกบตาแหนงของวตถ ถาระยะวตถมากกวา ความยาว

โฟกส จะเกดภาพจรง แตถาระยะวตถนอยกวาความยาวโฟกส จะเกดภาพเสมอน

39

2. ภาพท�เกดจากเลนสเวา

เลนสเวาใหภาพเสมอนเพยงอยางเดยว ไมวาระยะวตถจะมากหรอนอยกวาความยาวโฟกส และ

ขนาดภาพมขนาดเลกกวาวตถเทาน�น

การคานวณหาชนดและตาแหนงของภาพท�เกดจากเลนส

สตร 1/f = 1/s + 1/s’

m = I/O = s’/s

s คอ ระยะวตถ ( จะมเคร�องหมายเปน + เม�อเปนวตถจรง เปน – เม�อเปนวตถเสมอน)

s’ คอ ระยะภาพ ( ถาภาพจรงใชเคร�องหมาย + และภาพเสมอนใชเคร�องหมาย –)

f คอ ความยาวโฟกสของเลนส ( เคร�องหมาย + สาหรบเลนสนน และเคร�องหมาย – สาหรบเลนสเวา)

m คอ กาลงขยายของเลนส ( เคร�องหมาย + สาหรบภาพจรง และภาพเสมอนใชเคร�องหมาย –)

I คอ ขนาดหรอความสงของภาพ ( เคร�องหมาย + สาหรบภาพจรง และภาพเสมอนใชเคร�องหมาย –)

O คอ ความสงของวตถ ( จะมเคร�องหมาย + เสมอ)

ความสวาง

1. อตราการใหพลงงานแสงของแหลงกาเนดแสง

แสงเปนพลงงานรปหน�ง และทาใหเกดความสวางบนพ�นท�ท�แสงตกกระทบ วตถท�ผลตแสงไดดวย

ตวเอง เรยกวา แหลงกาเนดแสง เชน ดวงอาทตย เทยนไข และหลอดไฟฟา และปรมาณพลงงานแสงท�สอง

ออกมาจากแหลงกาเนดแสงใดๆ ตอ หน�งหนวยเวลา เรยกวา อตราการใหพลงงานแสงของแหลงกาเนดแสง

มหนวยเปน ลเมน(lumen ; lm)

2. คาความสวาง

พลงงานแสงท�ทาใหเกดความสวางบนพ�นท�ท�รบแสง ถาพจารณาพ�นท�ใดๆ ท�รบแสง ความสวางบน

พ�นท�น�นหาไดจาก

รปท� �.�� การเกดจากภาพเสมอนขนาดเลกกวาวตถ

40

F เปน อตราพลงงานแสงท�ตกบนพ�น มหนวยเปนลเมน (lumen : lm)

A เปน พ�นท�รบแสง มหนวยเปนตารางเมตร m 2

E เปน ความสวาง มหนวยเปนลกซ (lux ; lx)

การตอบสนองของนยนตาตอความเขมของแสง

เน�องจากนยนตาเปนอวยวะท�มความไวตอแสงมาก สามารถรบรไดเม�อมแสงสวางเพยงเลกนอย

เชน แสงจากดวงดาวท�อยไกลในคนเดอนมดจนถงแสงสวางท�มปรมาณมาก ท�งน� เน�องจากเรตนาจะมเซลล

รบแสง 2 ชนด คอ

1. เซลลรปแทง(Rod Cell) ทาหนาท�รบแสงสวาง ( สลว) ท�ไวมาก สามารถมองเหนภาพขาวดา

เซลล รปแทงจะไวเฉพาะตอแสงท�มความเขมนอย โดยจะไมสามารถจาแนกสของแสงน�นได

2. เซลลรปกรวย(Cone Cell) จะไวเฉพาะตอแสงท�มความเขมสงถดจากความไวของเซลลรปแทง

และสามารถจาแนกแสงแตละสไดดวย เซลลรปกรวยม 3 ชนด แตละชนดจะมความไวตอแสงสปฐมภม

ตางกน ชนดท�หน�งมความไวสงสดตอแสงสน�าเงน ชนดท�สองมความไวสงสดตอแสงสเขยว และชนดท�สาม

มความไวสงสดตอแสงสแดง เม�อมแสงสตางๆ ผานเขาตามากระทบเรตนา เซลลรบแสงรปกรวยจะถก

กระตน และสญญาณกระตนน�จะถกสงผานประสาทตาไปยงสมอง เพ�อแปรความหมายออกมาเปน

ความรสกเหนเปนสของแสงน�น ๆ

ความเขมของแสงตอนยนตามนษย

ดวงตาของมนษยสามารถรบแสงท�มความเขมนอยมากๆ เชน แสงรบหร�ในหองมด ๆ ไปจงถงแสง

สวางจาของแสงแดดตอนเท�ยงวน ซ� งมความเขมแสงมากกวาถง 10 เทา นอกจากน�ดวงตายงสามารถปรบให

มองเหนไดแมตวอกษรท�เปนตวพมพเลกๆ สามารถบอกรปรางและทรวดทรงท�แตกตางกนในท�ท�มความเขม

ของแสงแตกตางกนมากๆได โดยการปรบของรมานตา ดงภาพ

41

การมองเหนวตถ

การมองเหนวตถ เกดจากการท�แสงไปตกกระทบส�งตางๆ แลวเกดการสะทอนเขาสตาเรา และผานเขามาใน

ลกตา ไปทาใหเกดภาพบนจอ (Retina) ท�อยดานหลงของลก ขอมลของวตถท�มองเหนจะสงข�นไปสสมอง

ตามเสนประสาท (optic nerve) สมองจะแปลขอมลเปนภาพของวตถน�น

รปท� �.�� สวนประกอบของตา

42

ปฏบตการเร�อง กระจกโคง

วตถประสงค �. เพ�อศกษากระจกโคงเวาและกระจกโคงนน

�. เพ�อหาความยาวโฟกสของกระจกเวาและกระจกนน

ทฤษฎ

�.ความสมพนธระหวางระยะวตถ ( s ) ระยะภาพ ( s/ ) และความยาวโฟกส ( f )ของกระจกโคงเปน

ดงน� �

� =

�

� +

�

�� (1.1)

2. ความสมพนธระหวางความยาวโฟกสและรศมความโคง ( R )

R = 2f (1.2)

3. กาลงขยาย ( M ) ของกระจก ขนาดวตถ ( O ) ขนาดภาพ ( I )

M = �

�=

�

��=

��

� (1.3)

4. การใชเคร�องหมายเพ�อคานวณหาปรมาณตางๆ ตามสมการ (�.�) (�.�) และ(�.�)

- วตถจรง ภาพจรง คดเคร�องหมายบวก

- วตถเสมอน ภาพเสมอน คดเคร�องหมายลบ

- ความยาวโฟกสและรศมความโคงของกระจกเวาคดเคร�องหมายบวก

- ความยาวโฟกสและรศมความโคงของกระจกนนคดเคร�องหมายลบ

อปกรณการทดลอง

1. โตะเชงแสง

2. กระจกเวา กระจกนน

3. ฉากรบภาพ

4. เทยนไข

5. แหลงกาเนดแสง

วธการทดลอง

ตอนท� �. หาความยาวโฟกสของกระจกเวา

1.1 ใชวธรงสขนานตกกระทบกระจกเวา รงสสะทอนตดกนท�จดโฟกส ( F ) วดระยะจากจดยอดกระจก

( V ) ถงจดโฟกสเปนความยาวโฟกส ตามรป �

43

C F V

รปท� � แสดงการสะทอนของกระจกเวาจากรงสขนานไปตดกนท�จดโฟกส

บนทกผลการทดลอง

- ความยาวของโฟกสของกระจกเวาเทากบ.............................................เซนตเมตร

- รศมความโคงของกระจก � = 2� = …………………………….เซนตเมตร

1.2 ใชวธฉากรบภาพ

M

O

C F V

I

รปท� � แสดงการหาความยาวโฟกสของกระจกเวาโดยใชฉากรบภาพ


�. วางวตถ O (เทยนไข) ไวหนากระจกเวา M บนโตะแสง ใหระยะหางพอสมควร จดเทยนไข

จากน�นนาฉากไปรบภาพ ทางดานหนากระจกจนไดภาพชดเจนท�สดบนฉาก (ภาพเปลวเทยนหวกลบ) ท� I

วดระยะO V คอระยะวตถ (S) ระยะ I V คอระยะภาพ (S’)

44

�. คานวณหาความยาวโฟกสของกระจกเวาจากสมการ � ทาการทดลอง � คร� ง โดยเปล�ยนระยะ

วตถ และระยะภาพหาความยาวโฟกส

ตารางบนทกผลการทดลอง

คร�งท� ระยะวตถ ( S ) ระยะภาพ ( ��) ความยาวโฟกส(�) ความยาวโฟกสเฉล�ย

ตอนท� � หาความยาวโฟกสของกระจกนน

1.1 ใชวธรงสขนานตกกระทบกระจกนน ตอแนวรงสสะทอนเสมอนตดกนท�จดโฟกส ( F)

วดระยะจากจดยอดกระจก ( V ) ถงจดโฟกสเปนความยาวโฟกส ดงรปท� �

V F

รปท� � แสดงการสะทอนรงสขนานจากกระจกนนเสมอนไปตดกนท�จดโฟกส


ความยาวโฟกสของกระจกนนเทากบ ..........................เซนตเมตร

รศมความโคงของกระจกนนเทากบ.............................เซนตเมตร

�.� ใชเลนสนนเขาชวยดงรป �

45


1. วางวตถ O ไวหนาเลนสนน L เกดภาพจรงบนฉากท� I บนทกตาแหนงของภาพไว

2. นากระจกนน M มาวางไวระหวางเลนสนน L กบภาพ I เล�อนกระจกนนจนกระท�งภาพท�เกด

จากการสะทอนจากกระจกนน I/อยท�เดยวกบวตถ O

3. บนทกระยะระหวางกระจกนน M กบภาพท�เกดจากเลนสนน I เปนระยะรศมความโคง( R)

ของกระจก

4. คานวณความยาวโฟกสของกระจกตามสมการ �.� L M

O I

I’

V F

รปท� � แสดงการหารศมความโคงของกระจกนน/


รศมความโคงของกระจกนน.................................................เซนตเมตร

ความยาวโฟกสของกระจกนน...............................................เซนตเมตร

สรปผลการทดลอง ......................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................

46

ปฏบตการเร�อง เลนสบาง

วตถประสงค เพ�อหาความยาวโฟกสของเลนสนนและเลนสเวา

ทฤษฎ

1. ความสมพนธระหวางระยะวตถ s ระยะภาพ s’ และความยาวโฟกส f ของ เลนสบางเปนดงน�

1

f=1

s+1

s′

2. สาหรบเลนสบาง � อนท�มความยาวโฟกส f1 และ f2 ประกบตดกนความยาวโฟกสรวม F

ของระบบเลนสคไดวา 1

F=1

f�+1

f�

3. กาลงขยาย M ขนาดวตถ O ขนาดภาพ I

M =I

O=

f

s − f=s� − f

f

อปกรณการทดลอง

1. เลนสนน เลนสเวา

2. เทยนไข

3. ฉากรบภาพ

4. โตะเชงแสง

5. แหลงกาเนดแสง


ตอนท� � หาระยะโฟกสของเลนสนน

�.� ใชวธรงสแสงขนานตกกระทบเลนสนนหกเหตดกนท�จดโฟกสวดระยะจากจดโฟกสถงจดก�งกลาง

เลนสเปนความยาวโฟกส

47

O F

รปท� � แสดงการหาระยะโฟกสของเลนสนนจากลาแสงขนาน


ความยาวโฟกสของเลนสนนเทากบ.......................................................................................................

�.� ใชวธฉากรบภาพ

L

O F I

S S’

รปท� � แสดงการหาระยะโฟกสของเลนสนนจากฉากรบภาพ


1. วางวตถ O ไวหนาเลนสนน L บนโตะแสงใหระยะหางพอสมควร ใชแสงสองไปท� วตถ

O จากน�นนาฉากไปรบภาพอกดานหน�งของเลนส L จนไดภาพชดเจนท�สดบนฉากท� I วดระยะ OL คอ

ระยะวตถ ( S ) วตระยะ LI คอระยะภาพ ( S�)

2. คานวณหาความยาวโฟกสของเลนสนนจากสมการทาการทดลอง � คร� ง โดยเปล�ยนระยะ

วตถและวดระยะภาพหาความยาวโฟกสเฉล�ย

48


คร�งท� ระยะวตถ ( S ) ระยะภาพ ( ��) ความยาวโฟกส(�) ความยาวโฟกสเฉล�ย

ตอนท� � หาความยาวโฟกสของเลนสเวา

2.1 ใหลาแสงขนานตกกระทบเลนสเวาจะเกดรงสหกเหแบบถางออก ตอแนวรงสหกเหจนไปตด

กนท�จดๆหน�งเรยกวาจดโฟกส วดระยะจากจดโฟกสถงจดก�งกลางเลนสเปนความยาวโฟกส

F O

รปท� � แสดงการหาระยะโฟกสของเลนสเวาจากลาแสงขนาน


ความยาวโฟกสของเลนสเวาเทากบ.......................................................................................................

2.2 ใชเลนสนนประกอบเพ�อหาความยาวโฟกสของเลนสเวา


1. วางวตถ O ไวหนาเลนสนนท�ทราบความยาวโฟกส fน โดยใหเกดภาพจรงท� Iนบนทก

ตาแหนงภาพ Iน

2. วางเลนสเวาท�ตองการหาความยาวโฟกสfวไวหนาตาแหนงภาพ Iนเลนสเวาจะถางแสงให

ไปเกดภาพชดบนฉากท� Iว วดระยะจากIนถงเลนสเวาเปนวตถเสมอนเพราะอยหลงเลนส และวดระยะจาก

เลนสเวาถงฉากเปนระยะภาพแลวใชสตร �

�=

�

�+

�

�� ทาการทดลองซ� า � คร� ง

49

fน

O F Iน

fน fว S’

O Iน Iว

S


คร�งท� ระยะวตถของ

เลนสนน

ระยะภาพของ

เลนสนน

ระยะวตถของ

เลนสเวา

ระยะภาพของ


ความยาวโฟกส


ความยาวโฟกส

เลนสเวาเฉล�ย

สรปผลการทดลอง

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................

48

บทท� �

วธดาเนนการบรการวชาการ

�.� วธดาเนนการ จากการดาเนนการบรการวชาการ โครงการอบรมเชงปฏบตการทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

สาหรบครผสอนฟสกสและวทยาศาสตร สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน เขต�, เขต� ,

เขต� เพชรบรณ ระหวางวนท� �-� , �-� และ �-�� พฤษภาคม �� ณ อาคารสรนธร คณะวทยาศาสตร

และเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

�.� วธประเมนโครงการ

มรายละเอยดวธการประเมนดงน�

วตถประสงค

ของการประเมน

ตวชวด แหลง

ขอมล

วธรวบรวม

ขอมล

การวเคราะห

ขอมล

เกณฑในการ

ประเมน

1.เพอประเมนผล

ความสาเรจตาม

วตถประสงคของ

การจดอบรม

2. เพอศกษาความ

คดเหนของผเขา

รวมกจกรรมตอ

การจดอบรม

3. เพอศกษาปญหา

อปสรรค และ

ขอเสนอแนะในการ

ความพงพอใจ

ของผเขารบ

การอบรม

ความคดเหน



ความคดเหน



ผเขารบ


ผเขารบ


ผเขารบ


แบบสอบถาม



คาเฉลยของ

เกณฑการ

พจารณา


สรปขอคดเหน

สรปขอคดเหน

เกณฑการพจารณา


1.00-1.50 ปรบปรง

1.51-2.50 พอใช

2.51-3.50 ปานกลาง

3.51-4.50 ด

4.51-5.00 ดมาก

49

จดอบรม

3.3 กลมตวอยาง

กาหนดกลมตวอยางเปนผเขารวมโครงการอบรมเชงปฏบตการทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

สาหรบครผสอนฟสกสและวทยาศาสตร สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน เขต�, เขต� ,

เขต� เพชรบรณ จานวน �� คน แตผเขารวมโครงการตอบแบบประเมนมท�งหมด �� คน

3.4 เครองมอทใชในการประเมน

หลกสตรสาขาวชาฟสกส คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยมหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ ได

ดาเนนการจดโครงในสปดาหงานราชภฏวชาการเพ�อพฒนาทองถ�นสประชาคมอาเซยน เร�อง “โครงการ

อบรมเชงปฏบตการทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรสาหรบครผสอนฟสกสและวทยาศาสตร สงกด

สานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน เขต� , เขต� , เขต� เพชรบรณ ” ณ มหาวทยาลยราชภฎ

เพชรบรณ อาเภอเมอง จงหวดเพชรบรณ โดยมวตถประสงคเพ�อ (�) เพ�อพฒนาดานการเรยนการสอน

ของครผสอนในกลมสาระวทยาศาสตรและวชาท�เก�ยวของเปนไปอยางตอเน�อง (�) เพ�อพฒนาศกยภาพของ

ครผสอน ท�งทางดานวชาการ,ดานการวจยใหมประสทธภาพมากย�งข�น (�) เพ�อศกษาการใชวสดอปกรณท�ม

ประสทธภาพตอการเรยนการสอน

เม�อเสรจส�นโครงการอบรม ไดมการประเมนผลดวยแบบสอบถาม โครงการอบรมเชงปฏบตการ

ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรสาหรบครผสอนฟสกสและวทยาศาสตร สงกดสานกงานคณะกรรมการ

การศกษาข�นพ�นฐาน เขต�, เขต� , เขต� เพชรบรณ และประเมนความคดเหน ในดานสถานท�/ระยะเวลา/

อาหาร ดานการบรการ ดานความรความเขาใจ ดานการนาความรไปใช แกผเขารวมโครงการ จานวน �� คน

ไดรบแบบสอบถามกลบคน จานวน �� ชด ขอมลท�ไดนามาวเคราะหสถตเชงพรรณนา (descriptive

statistic) ดวยการแจกแจงความถ� เรยงลาดบความถ� หาคารอยละ และคากลางเลขคณต ()

การคานวณหาตวกลางเลขคณต คานวณไดจาก fx

N

= ตวกลางเลขคณตท�ตองการหา

f = จานวนขอมลในแตละชด (ความถ�)

x = ระดบคะแนนแตละตวในขอมลชดหน�ง (5,4,3,2,1)

50

N = จานวนขอมลท�งหมดในขอมลชดน�น

�.� สรางแบบประเมนความพงพอใจโครงการจดการความร

ตอนท� �. สถานภาพท�วไป

1. เพศ

2. สงกด

3. การศกษา

4. อาชพ

ตอนท� �. ระดบความพงพอใจ ตอการเขารวมโครงการ ฯ

ประเดนความคดเหนตางๆ ดงน�

1. ดานสถานท�/ระยะเวลา/อาหาร

2. ดานการบรการ

3. ดานความรความเขาใจ

4. ดานการนาความรไปใช

ตอนท� �. ขอเสนอแนะอ�นๆ

ลกษณะของแบบประเมน มตวเลอก � ตวเลอก คอ ระดบความพงพอใจความรความเขาใจ/การ

นาความรไปใช มากท�สด มาก ปานกลาง นอย และนอยท�สด โดยมเกณฑการใหคะแนน ดงน�

พงพอใจมากท�สด ให � คะแนน

พงพอใจมาก ให � คะแนน

พงพอใจปานกลาง ให � คะแนน

พงพอใจนอย ให � คะแนน

พงพอใจนอยท�สด ให � คะแนน

�.� สถตท�ใชในการวเคราะหขอมล

สถตท�ใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คาเฉล�ยของคาตวกลางเลขคณตท�ตองการหา และ

เปอรเซนตของผเขารวมโครงการ

51

�. เกณฑการประเมน

การสรปผลตวกลางเลขคณตจะอยในรปทศนยม มเกณฑในการประเมน ดงน�

คาเฉล�ย ระดบความพงพอใจ

4.51 – �.�� พงพอใจมากท�สด

3.51 – �.�� พงพอใจมาก

2.51 – �.�� พงพอใจปานกลาง

1.51 – �.�� พงพอใจนอย

1.00 – �.�� พงพอใจนอยท�สด

52

บทท� �

ผลการดาเนนการบรการวชาการ

แบบประเมนความพงพอใจโครงการจดการความร คดสรร วเคราะห สงเคราะห องคความรจาก

บรการวชาการ มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ โครงการอบรมเชงปฏบตการทกษะกระบวนการทาง

วทยาศาสตรสาหรบครผสอนฟสกสและวทยาศาสตร สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน

เขต�, เขต� , เขต� เพชรบรณ จานวน �� คน ไดรบแบบสอบถามกลบคน จานวน �� ชด

�.� แบบประเมน

ตอนท� �. สถานภาพท�วไป

1. เพศ

2. สงกด

3. การศกษา

4. อาชพ

ตอนท� �. ระดบความพงพอใจ ตอการเขารวมโครงการ ฯ

ประเดนความคดเหนตางๆ ดงน�

1. ดานสถานท�/ระยะเวลา/อาหาร

2. ดานการบรการ

3. ดานความรความเขาใจ

4. ดานการนาความรไปใช

�.� ผลการประเมน


บรการวชาการ ไดผลการประเมนดงน�

53

ตารางท� � ประเมนความพงพอใจโครงการจดการความร คดสรร วเคราะห สงเคราะห องคความรจาก

บรการวชาการ ดานสถานท�/ระยะเวลา/อาหาร

ประเดนความคดเหน

ระดบความพงพอใจ/ความรความเขาใจ/

การนาไปใชประโยชน

มากท�สด

�

มาก

�

ปานกลาง

�

นอย

�

นอยท�สด

�

1. สถานท�สะอาดและมความเหมาะสม �� % �� % � %

2. ความพรอมของอปกรณโสตทศนปกรณ �� % �� % � %

�. ระยะเวลาในการอบรมมความเหมาะสม �� % �� % �� %

�. อาหาร/อาหารวางมความเหมาะสม �� % �� % �� %

จากตารางท� � ประเมนความพงพอใจโครงการจดการความร คดสรร วเคราะห สงเคราะห

องคความรจากบรการวชาการ ประเดนความคดเหนดานสถานท�/ระยะเวลา/อาหาร ระดบความพงพอใจ/

ความรความเขาใจ/การนาไปใชประโยชน ไดคะแนนระดบมาก คอ สถานท�สะอาดและมความเหมาะสม

5� % ระดบรองลงไป คอ อาหาร/อาหารวางมความเหมาะสม �� %

54


บรการวชาการ ดานบรการ





�

มาก

�


�

นอย

�


�

1. การประชาสมพนธ �� % �� % �� % � % -

2. การบรการและการประสานงาน

ของเจาหนาท�

�� % �� % � % - -

�. การอานวยความสะดวกของเจาหนาท� �� % �� % � % - -

�. การใหคาแนะนาปรกษาหรอ

ตอบขอ ซกถามของเจาหนาท�

�� % �� % � % - -

จากตารางท� � ประเมนความพงพอใจโครงการจดการความร คดสรร วเคราะห สงเคราะห องค

ความรจากบรการวชาการ ดานบรการ ประเดนความคดเหน ระดบความพงพอใจ/ความรความเขาใจ/การ

นาไปใชประโยชน ไดคะแนนระดบมากท�สด คอการใหคาแนะนาปรกษาหรอ ตอบขอ ซกถามของ

เจาหนาท� �� % และ ระดบมาก คอการบรการและการประสานงานของเจาหนาท� �� % ระดบรองลงไป

คอ การอานวยความสะดวกของเจาหนาท� และ การประชาสมพนธ �� %

55


งานวจย บรการวชาการ ดานความรความเขาใจ





�

มาก

�


�

นอย

�


�

1. ความรความเขาใจในเร�องน� กอน การเขา

รบการอบรม

�� % �� % �� % � % -

2. ความรความเขาใจในเร�องน� หลง การเขา

รบการอบรม

�� % �� % - - -

3. สามารถจดระบบความคด/ประมวลผล

ความคดสการพฒนาอยางเปนระบบ

�� % �� % � % - -

4. การบรณาการทางความคดสการทางาน

เปนทมได

�� % 52 % - - -


ความรจากบรการวชาการ ดานความรความเขาใจประเดนความคดเหน ระดบความพงพอใจ/ความรความ

เขาใจ/การนาไปใชประโยชน ไดคะแนนระดบมาก คอ สามารถจดระบบความคด/ประมวลผลความคดสการ

พฒนาอยางเปนระบบ �� % ระดบรองลงไป คอ ความรความเขาใจในเร�องน�หลงการเขารบการอบรม �� %

56


งานวจย บรการวชาการ ดานการนาความรไปใช





�

มาก

�


�

นอย

�


�

1. สามารถนาความรท�ไดรบไปประยกตใช

ในการปฏบตงานได

�� % �� % � % - -

2. มความม�นใจและสามารถนาความรท�

ไดรบไปใชได

�� % ��% � % - -

3. สามารถนาความรไปเผยแพร/ถายทอดได �� % �� % � % - -


ความรจากบรการวชาการดานการนาความรไปใช ระดบความพงพอใจ/ความรความเขาใจ/การนาไปใช

ประโยชน ไดคะแนนระดบมากท�สด คอ สามารถนาความรท�ไดรบไปประยกตใชในการปฏบตงานได �� %

ระดบรองลงไป คอ สามารถนาความรไปเผยแพร/ถายทอดได �� %

57

บทท� �

สรปผล อภปรายผลและขอเสนอแนะ

�.� สรปผล อภปรายผล


งานวจย บรการวชาการ มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ ไดดาเนนบรการวชาการในเร�อง “โครงการอบรม

เชงปฏบตการทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรสาหรบครผสอนฟสกสและวทยาศาสตร สงกดสานกงาน

คณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน เขต�, เขต� , เขต� เพชรบรณ” จานวน �� คน ในการตอบ

แบบสอบถามจานวน 60 คน สรปไดดงน�

ประเมนความพงพอใจโครงการจดการความร คดสรร วเคราะห สงเคราะห องคความรจาก บรการ

วชาการ ประเดนความคดเหนดานสถานท�/ระยะเวลา/อาหาร ระดบความพงพอใจ/ความรความเขาใจ/การ

นาไปใชประโยชน ไดคะแนนระดบมาก คอ สถานท�สะอาดและมความเหมาะสม 4� % ระดบรองลงไป

คอ อาหาร/อาหารวางมความเหมาะสม �� %

ประเมนความพงพอใจโครงการจดการความร คดสรร วเคราะห สงเคราะห องคความรจากบรการ

วชาการ ดานบรการ ประเดนความคดเหน ระดบความพงพอใจ/ความรความเขาใจ/การนาไปใชประโยชน

ไดคะแนนระดบมากท�สด คอการใหคาแนะนาปรกษาหรอ ตอบขอ ซกถามของเจาหนาท� �� % และ

ระดบมาก คอการบรการและการประสานงานของเจาหนาท� �� % ระดบรองลงไป คอ การอานวยความ

สะดวกของเจาหนาท� และ การประชาสมพนธ �� %


วชาการ ดานความรความเขาใจประเดนความคดเหน ระดบความพงพอใจ/ความรความเขาใจ/การนาไปใช

ประโยชน ไดคะแนนระดบมาก คอ สามารถจดระบบความคด/ประมวลผลความคดสการพฒนาอยางเปน

ระบบ �� % ระดบรองลงไป คอ ความรความเขาใจในเร�องน�หลงการเขารบการอบรม �� %

58


วชาการดานการนาความรไปใช ระดบความพงพอใจ/ความรความเขาใจ/การนาไปใชประโยชน ได

คะแนนระดบมากท�สด คอ สามารถนาความรท�ไดรบไปประยกตใชในการปฏบตงานได �� % ระดบรอง

ลงไป คอ สามารถนาความรไปเผยแพร/ถายทอดได �� %

�.� ขอเสนอแนะ

จากการดาเนนโครงการบรการวชาการในเร�อง “โครงการอบรมเชงปฏบตการทกษะกระบวนการ

ทางวทยาศาสตรสาหรบครผสอนฟสกสและวทยาศาสตร สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�น

พ�นฐาน เขต�, เขต� , เขต� เพชรบรณ” จานวน �� คน ในการตอบแบบสอบถามจานวน 60 คน

ไดขอเสนอแนะไดดงน�

1. อยากใหมหองอบรมเปนหองแอร เพราะอากาศรอนมาก

2. อยากใหอบรมเร�องแรงและการเคล�อนท�ใหมากๆ

3. อยากใหมการจดอบรมบอยๆและตอเน�อง

4. ระยะเวลาในการอบรมนอยเกนไป

5. อยากใหเพ�มเน�อหาในการอบรมอก

6. อยากใหแจงรายช�อผมสทธ� เขารวมอบรมใหทราบกอน

7. อยากใหมการอบรมทกภาคเรยนหรอทกป

59

ภาคผนวก

60

ภาคผนวก ก

การบรณาการเขากบการเรยนการสอน

โครงการอบรมเชงปฏบตการทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรสาหรบครผสอน



61

รายละเอยดของรายวชา

ช�อสถาบนอดมศกษา มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

คณะ/สาขาวชา วทยาศาสตรและเทคโนโลย

หมวดท� 1 ขอมลโดยท�วไป

1. รหสและช�อรายวชา

PHYS302 ฟสกส 2 (Physics 2)

2. จานวนหนวยกต

3(3-0-6)

3. หลกสตรและประเภทของรายวชา

หมวดวชาเอกบงคบ

4. อาจารยผรบผดชอบรายวชาและอาจารยผสอน

ผรบผดชอบรายวชา ผศ.สพจน เกดม

อาจารยผสอน 1. ผศ.สพจน เกดม

2. อาจารยสปราณ พศมย

5. ภาคการศกษา/ช�นปท�เรยน

ภาคการศกษาท� � ช�นปท� �

6. รายวชาท�ตองเรยนมากอน (Pre-requisites) (ถาม)

PHYS30� ฟสกส � (Physics �)

7. รายวชาท�ตองเรยนพรอมกน (Co-requisites) (ถาม)

-

62

8. สถานท�เรยน


9. วนท�จดทารายละเอยดของรายวชา หรอวนท�มการปรบปรงคร�งลาสด

�� พฤศจกายน ��5

หมวดท� � จดมงหมายและวตถประสงค

1. จดมงหมายของรายวชา

1. เขาใจเร�อง ไฟฟาสถต ไฟฟากระแส แมเหลกและพลงงาน สนามแมเหลกเน�องจากกระแสไฟฟา

แรง แมเหลกท�กระทาบนอนภาคไฟฟาและตวนา การเหน�ยวนาแมเหลกไฟฟา คล�นแมเหลกไฟฟา

2. เขาใจเร�อง ทฤษฎสมพทธภาพ อเลกตรอนและโครงสรางอะตอม ทฤษฎอะตอมและโมเลกล คล�นและ

อนภาค นวเคลยสและพลงงาน กมมนตภาพรงส

3. มทกษะในการแกปญหาโจทยทางฟสกส

4. มเจตคตท�ดทางวทยาศาสตรโดยใชความรทางฟสกส

2. วตถประสงคในการพฒนา/ปรบปรงรายวชา

เพ�อใหนกศกษามความรพ�นฐาน เปนการเตรยมความพรอมดานปญญาในการนาความร ความเขาใจ ใน

สถานการณตางๆ เพ�อเปนพ�นฐานการเรยนในวชาอ�นๆ ท�เก�ยวของ

63

หมวดท� 3 ลกษณะและการดาเนนการ

1. คาอธบายรายวชา

ไฟฟาสถต ไฟฟากระแส แมเหลกและพลงงาน สนามแมเหลกเน�องจากกระแสไฟฟา แรง

แมเหลกท�กระทาบนอนภาคไฟฟาและตวนา การเหน�ยวนาแมเหลกไฟฟา คล�นแมเหลกไฟฟา ทฤษฎสมพทธภาพ

อเลกตรอนและโครงสรางอะตอม ทฤษฎอะตอมและโมเลกล คล�นและอนภาค นวเคลยสและพลงงาน

กมมนตภาพรงส

Electrostatic, Current Electricity, Magnet and Energy, Magnetic Field due to Electric Current,

Force of Magnetic Field, Electromagnetic Induction, Electromagnetic Wave, Theory Relativity, Electron and

Atomic Structure, Atomic and Molecular Theory, Wave and Particle, Nucleus and Energy, Radioactivity.

2. จานวนช�วโมงท�ใช/ภาคการศกษา 3(3-0-6)

บรรยาย สอนเสรม การฝกปฏบต/งาน

ภาคสนาม/การฝกงาน การศกษาดวยตนเอง

45 ช�วโมง ตามความตองการ ของ

นกศกษา

ไมม �� ช�วโมง

�. จานวนช�วโมงตอสปดาหท�อาจารยใหคาปรกษาและแนะนาทางวชาการแกนกศกษาเปนรายบคคล

2 ช�วโมง (เฉพาะรายท�ตองการ)

64

หมวดท� 4 การพฒนาการเรยนรของนกศกษา

1. คณธรรม จรยธรรม

65

1.1 คณธรรม จรยธรรมท�ตองพฒนา

�.�.� มความซ�อสตย สจรต มระเบยบ วนย ตรงเวลา เปนแบบอยางท�ด

�.�.3 มสานกท�ดและรบผดชอบตอหนาท�

�.�.4 เคารพสทธและความคดเหนของผอ�น รวมถงกฎระเบยบขององคกร

�.� วธการสอนท�จะใชพฒนาการเรยนร

1.2.1 การจดการเรยนการสอนท�เนนผเรยนเปนสาคญ ในกจกรรมและกรณศกษาท�ตองประยกตความร

ในวชากบปญหาจรง

1.2.2 การบรรยาย อภปราย กจกรรมกลมในช�นเรยนเนนการทางานเปนทม

1.2.3 เรยนรดวยตนเอง ดวยกระบวนการแกปญหาตามโดยใชคณธรรม จรยธรรมเปนฐาน

�.� วธการประเมนผล

1.3.1 พฤตกรรมการเขาเรยน และสงงานท�ไดรบมอบหมายตามขอบเขตท�ใหและตรงเวลา

1.3.2 ประเมนผลจากการทางาน สงงาน ความรบผดชอบตองานท�งของตนเอง และของสวนรวม

�. ความร

�.� ความรท�ตองไดรบ

2.1.1 มความรและความเขาใจเก�ยวกบหลกการและทฤษฎท�สาคญในเน�อหาท�ศกษา เร�อง ไฟฟาสถต ไฟฟา

กระแส แมเหลกและพลงงาน สนามแมเหลกเน�องจากกระแสไฟฟา แรงแมเหลกท�กระทาบนอนภาค

ไฟฟาและตวนา การเหน�ยวนาแมเหลกไฟฟา คล�นแมเหลกไฟฟา ทฤษฎสมพทธภาพ อเลกตรอน

และโครงสรางอะตอม ทฤษฎอะตอมและโมเลกล คล�นและอนภาค นวเคลยสและพลงงาน


�.� วธการสอน

�.�.� บรรยายประกอบ

2.2.2 ใชกระบวนการกลมอภปรายและทบทวนความร ส�งท�ไดรบคนควาเพ�มเตมจากแหลงสารสนเทศท�

ผานทางเวบไซต

2.2.3 ฝกปฏบตการแกปญหาโดยใชวธการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem base learning)


ทดสอบยอย สอบกลางภาค สอบปลายภาค ดวยขอสอบท�เนนการวดหลกการและทฤษฏ

�. ทกษะทางปญญา

66

3.1 ทกษะทางปญญาท�ตองพฒนา

�.�.� สามารถคดวเคราะหอยางเปนระบบ และมเหตมผลตามหลกการทางวทยาศาสตร

�.�.� นาความรทางวทยาศาสตร และคณตศาสตรไปประยกตกบสถานการณตางๆ ไดอยางถกตองและ

เหมาะสม

�.� วธการสอน

มอบหมายงาน

3.3 วธการประเมนผล

3.3.1 พจารณาจากผลงานท�มอบหมาย

3.3.2 สอบกลางภาค และสอบปลายภาค

�. ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ

4.1 ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบท�ตองพฒนา

4.1.1 สามารถทางานเปนทม รวมท�งมภาวะผนาและการเปนสมาชกท�ด

4.1.2 สามารถทางานกบผอ�นไดอยางมประสทธภาพและสามารถปรบตวเขากบสถานการณและ

วฒนธรรมขององคกรท�ไปปฏบตงาน

4.2 วธการสอน

มอบหมายงานใหทารวมกนเปนกลมและรายบคคล

4.3 วธการประเมนผล

4.3.1 ประเมนจากรายงานท�นาเสนอ พฤตกรรมการทางานเปนทม

4.3.2 ประเมนจากรายงานการศกษาดวยตนเอง

�. ทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การส�อสาร และการใชเทคโนโลยสารสนเทศ

5.1 ทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การส�อสาร และการใชเทคโนโลยสารสนเทศท�ตองพฒนา

5.1.1 สามารถประยกตความรทางวทยาศาสตร และสถต เพ�อการวเคราะห ประมวลผล การแกปญหา

และนาเสนอขอมลไดอยางเหมาะสม

5.1.2 มทกษะในการส�อสารภาษาไทยไดอยางมประสทธภาพ รวามท�งการเลอกใชรปแบบการส�อสารได

อยางเหมาะสม

�.�.4 สามารถใชเทคโนโลยสารสนเทศในการสบคน และเกบรวบรวมขอมลไดอยางมประสทธภาพและ

เหมาะสมกบสถานการณ

67

5.2 วธการสอน

5.2.1 มอบหมายงานใหศกษาคนควาดวยตนเอง จากเวบไซต ส�อการสอน e-Learning และทารายงาน

โดยเนนการนาตวเลข หรอมสถตอางอง จากแหลงท�มาขอมลท�นาเช�อถอ

5.2.2 นาเสนอโดยใชรปแบบและเทคโนโลยท�เหมาะสม


5.3.1 ประเมนจากรายงาน และรปแบบการนาเสนอดวยส�อเทคโนโลย

5.3.2 ประเมนจากการมสวนรวมในการอภปรายและวธการอภปราย

หมวดท� � แผนการสอนและการประเมนผล

68

�. แผนการสอน

สปดาห

ท� หวขอ/รายละเอยด

จานวน

ช�วโมง

กจกรรมการเรยน

การสอน ส�อท�ใช ผสอน

� บทท� 1 ไฟฟาสถต

- ประจไฟฟา และกฎของ

คลอมบ

3

-บรรยายเน�อหาโดยใช

PowerPoinประกอบการ

เรยนการสอน

- อภปราย

- ทาแบบฝกหดตามใบงาน

ส�อการสอน

- Power Point

- สถานการณจรง

- ใบงาน

ผศ.สพจน เกดม

อ.สปราณ พศมย

2 บทท� 1 ไฟฟาสถต (ตอ)

สนามไฟฟาและกฏของเกาส

3 -บรรยายเน�อหาโดยใช






- Power Point


- ใบงาน




- ศกยไฟฟา







- Power Point


- ใบงาน



69

สปดาห


จานวน

ช�วโมง



4 บทท� � ไฟฟาสถต (ตอ)

ความจไฟฟาและสารไดอเลกตรก

3 บรรยายเน�อหาโดยใช






- Power Point


- ใบงาน



5-� บทท� � ไฟฟากระแสตรง 6 บรรยายเน�อหาโดยใช






- Power Point


- ใบงาน



� สอบกลางภาคเรยน

9-10 บทท� � สนามแมเหลกไฟฟา 6 -บรรยายเน�อหาโดยใช






- Power Point




70

สปดาห


จานวน

ช�วโมง



- ใบงาน

11 บทท� � แรงเคล�อนไฟฟาเหน�ยวนา

และสารแมเหลก







- Power Point


- ใบงาน



�2 บทท� � คล�นแมเหลกไฟฟา 3 -บรรยายเน�อหาโดยใช






- Power Point


- ใบงาน



71

สปดาห


จานวน

ช�วโมง



�3 บทท� � ทฤษฏสมพนธภาพ 3 -บรรยายเน�อหาโดยใช






- Power Point


- ใบงาน



�4 บทท� � โครงสรางอะตอม 3 -บรรยายเน�อหาโดยใช






- Power Point


- ใบงาน



15 บทท� � กมมนตภาพรงส นวเคลยส

และพลงงาน

� บรรยายเน�อหาโดยใช






- Power Point


- ใบงาน



�� สอบปลายภาค �

72

2. แผนการประเมนผลการเรยนร

กจกรรม

ท� ผลการเรยนร วธการประเมน

สปดาหท�

ประเมน

สดสวนของการ

ประเมนผล

� �.�, �.�, �.�, �.�, �.�, �.�,

�.�, �.�, 5.2, 5.3

ทดสอบยอยคร� งท� �

สอบกลางภาค

ทดสอบยอยคร� งท� �

สอบปลายภาค

4

8

12

16

10%

20%

10%

��%

� �.�, �.�, �.�, �.�, �.�, �.�,

�.�, �.�, �.�, 5.2, 5.3

วเคราะหกรณศกษา คนควา การ

นาเสนอรายงาน

การทางานกลมและผลงาน

การสงงานตามท�มอบหมาย

ตลอดภาค

การศกษา

20 %

� �.�, �.�, �.� การเขาช�นเรยน

การมสวนรวม อภปราย เสนอ

ความคดเหนในช�นเรยน

ตลอดภาค

การศกษา

�� %

73

หมวดท� 6 ทรพยากรประกอบการเรยนการสอน

ตาราและเอกสารหลก

พงษศกด� ชนนาบญ และ วระชย ล�มพรชยเจรญ : ฟสกสมหาวทยาลย � ;กรงเทพฯ.บรษท

วทยพฒน จากด

เอกสารและขอมลสาคญ

ปยพงษ สทธคง : ฟสกส ระดบอดมศกษา � ; กรงเทพฯ. บรษท เพยรสน เอดดเคช�น อนโด ไชนา จากด

เอกสารและขอมลแนะนา

คณาจารยภาควชาฟสกสจฬา : ฟสกส � ; กรงเทพ ฯ . สานกพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย

http://www.se-ed.com/eShop/Search/SearchList.aspx?Keyword=%e0%b8%84%e0%b8%93%e0%b8%b2%e0%b8%88%e0%b8%b2%e0%b8%a3%e0%b8%a2%e0%b9%8c%e0%b8%a0%e0%b8%b2%e0%b8%84%e0%b8%a7%e0%b8%b4%e0%b8%8a%e0%b8%b2%e0%b8%9f%e0%b8%b4%e0%b8%aa%e0%b8%b4%e0%b8%81%e0%b8%aa%e0%b9%8c%e0%b8%88%e0%b8%b8%e0%b8%ac%e0%b8%b2&SearchType=Author&SelectType=All

74

หมวดท� 7 การประเมนและปรบปรงการดาเนนการของรายวชา

1. กลยทธการประเมนประสทธผลของรายวชาโดยนกศกษา

การประเมนประสทธผลในรายวชาน� ท�จดทาโดยนกศกษา ไดจดกจกรรมในการนาแนวคดและความเหน

จากนกศกษาไดดงน�

1.1 การสนทนากลมระหวางผสอนและผเรยน

1.2 การสงเกตการณจากพฤตกรรมของผเรยน

1.3 แบบประเมนผสอน และแบบประเมนรายวชา

2. กลยทธการประเมนการสอน

ในการเกบขอมลเพ�อประเมนการสอน ไดมกลยทธ ดงน�

2.1 การสงเกตการณสอนของผรวมทมการสอน

2.2 ผลการสอบ

2.3 การทวนสอบผลประเมนการเรยนร

3. การปรบปรงการสอน

หลงจากผลการประเมนการสอนในขอ 2 จงมการปรบปรงการสอน โดยการจดกจกรรมใน

การระดมสมอง และหาขอมลเพ�มเตมในการปรบปรงการสอน ดงน�

3.1 สมมนาการจดการเรยนการสอน

3.2 การวจยในและนอกช�นเรยน

4. การทวนสอบมาตรฐานผลสมฤทธ� ของนกศกษาในรายวชา

ในระหวางกระบวนการสอนรายวชา มการทวนสอบผลสมฤทธ� ในรายหวขอ ตามท�คาดหวงจากการเรยนร

ในวชา ไดจาก การสอบถามนกศกษา หรอการสมตรวจผลงานของนกศกษา รวมถงพจารณาจากผลการทดสอบ

ยอย และหลงการออกผลการเรยนรายวชา มการทวนสอบผลสมฤทธ� โดยรวมในวชาไดดงน�

4.1 การทวนสอบการใหคะแนนจากการสมตรวจผลงานของนกศกษาโดยอาจารยอ�น หรอผทรงคณวฒ

ท�ไมใชอาจารยประจาหลกสตร

4.2 มการต�งคณะกรรมการในสาขาวชา ตรวจสอบผลการประเมนการเรยนรของนกศกษา

โดยตรวจสอบขอสอบ รายงาน วธการใหคะแนนสอบ และการใหคะแนนพฤตกรรม

75

5. การดาเนนการทบทวนและการวางแผนปรบปรงประสทธผลของรายวชา

จากผลการประเมน และทวนสอบผลสมฤทธ� ประสทธผลรายวชา ไดมการวางแผนการปรบปรงการสอน

และรายละเอยดวชา เพ�อใหเกดคณภาพมากข�น ดงน�

5.1 ปรบปรงรายวชาทก 3 ป หรอตามขอเสนอแนะและผลการทวนสอบมาตรฐานผลสมฤทธ� ตามขอ 4

5.2 เปล�ยนหรอสลบอาจารยผสอน เพ�อใหนกศกษามมมมองในเร�องการประยกตความรน�กบปญหาท�มา

จากงานวจยของอาจารยหรออตสาหกรรมตาง ๆ

76

การบรณาการเขากบการเรยนการสอน

จากการดาเนนการบรการวชาการ โครงการอบรมเชงปฏบตการทกษะกระบวนการทาง

วทยาศาสตรสาหรบครผสอนฟสกสและวทยาศาสตร สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน

เขต�, เขต� , เขต� เพชรบรณ ระหวางวนท� �-� , �-� และ �-�� พฤษภาคม �� ณ อาคารสรนธร

คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ ไดนาเอาเน�อหาการอบรมมาบรณาการ

ในเน�อหารายวชาใหกบนกศกษาหลกสตรสาขาวชาฟสกสและนกศกษาสาขาอ�นท�เก�ยวของท�เรยนในเน�อหา

วชาทางดานฟสกสดงตารางการเรยนการสอน ดงน�

คาอธบายรายวชา

ไฟฟาสถต ไฟฟากระแส แมเหลกและพลงงาน สนามแมเหลกเน�องจากกระแสไฟฟา แรงแมเหลก

ท�กระทาบนอนภาคไฟฟาและตวนา การเหน�ยวนาแมเหลกไฟฟา คล�นแมเหลกไฟฟา ทฤษฎสมพทธภาพ

อเลกตรอนและโครงสรางอะตอม ทฤษฎอะตอมและโมเลกล คล�นและอนภาค นวเคลยสและพลงงาน


Electrostatic, Current Electricity, Magnet and Energy, Magnetic Field due to Electric Current,

Force of Magnetic Field, Electromagnetic Induction, Electromagnetic Wave, Theory Relativity, Electron

and Atomic Structure, Atomic and Molecular Theory, Wave and Particle, Nucleus and Energy,

Radioactivity.

สปดาห


จานวน

ช�วโมง



� บทท� 1 ไฟฟาสถต

- ประจไฟฟา และกฎของ

คลอมบ

3

-บรรยายเน�อหาโดยใช






- Power Point


- ใบงาน



77

สปดาห


จานวน

ช�วโมง




สนามไฟฟาและกฏของเกาส







- Power Point


- ใบงาน




- ศกยไฟฟา







- Power Point


- ใบงาน



4 บทท� � ไฟฟาสถต (ตอ)

ความจไฟฟาและสารไดอเลกตรก

3 บรรยายเน�อหาโดยใช






- Power Point


- ใบงาน



78

สปดาห


จานวน

ช�วโมง



5-� บทท� � ไฟฟากระแสตรง 6 บรรยายเน�อหาโดยใช






- Power Point


- ใบงาน



9-10 บทท� � สนามแมเหลกไฟฟา 6 -บรรยายเน�อหาโดยใช






- Power Point


- ใบงาน



11 บทท� � แรงเคล�อนไฟฟาเหน�ยวนา

และสารแมเหลก







- Power Point


- ใบงาน



79

สปดาห


จานวน

ช�วโมง



�2 บทท� � คล�นแมเหลกไฟฟา 3 -บรรยายเน�อหาโดยใช






- Power Point


- ใบงาน



80

ภาคผนวก ข

ประมวลภาพ

โครงการอบรมเชงปฏบตการทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรสาหรบครผสอน



ระหวางวนท� �-� , �-� และ �-�� มนาคม ��

81

ลงทะเบยนเขารบการอบรม

82

คณบด อาจารย ดร.ปยรตน มลศร กลาวเปดการอบรม ผศ.สพจน เกดม วทยากรการอบรม

วทยากรอธบายและผเขาอบรมปฏบตการทดลอง

83

ผเขาอบรมปฏบตการทดลอง

คณบด อาจารย ดร.ปยรตน มลศร มอบเกยรตบตแกผเขารบการอบรม

84

วทยากรอธบายและผเขาอบรมปฏบตการทดลอง

85

รองคณบดฝายวชาการ อาจารย ดร.เสาวภา ชมณ มอบเกยรตบตผเขารบการอบรม

86

ภาคผนวก ค

ตวอยาง แบบประเมนความพงพอใจ

87

แบบประเมนความพงพอใจโครงการจดการความร คดสรร วเคราะห สงเคราะห องคความร จากบรการวชาการ


คาอธบาย แบบประเมนฉบบน� มท�งหมด � ตอน ขอใหผตอบแบบประเมนตอบใหครบท�ง � ตอน เพ�อเปนประโยชนในการ

นาไปใชตอไป

ตอนท� � สถานภาพท�วไป

คาช�แจง โปรดทาเคร�องหมาย ลงใน หนาขอความ

�. เพศ

หญง ชาย

�. สงกด

คณะเทคโนโลยการเกษตร คณะครศาสตร คณะวทยาการจดการ

คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

�. การศกษา

ปรญญาตร ปรญญาโท ปรญญาเอก

�. อาชพ

นกศกษา ขาราชการ พนกงานราชการ อาจารยประจาพเศษ อ�นๆ…………

ตอนท� � ระดบความพงพอใจ /ความรความเขาใจ /การนาไปใช ตอการเขารวมโครงการ

คาช�แจง โปรดทาเคร�องหมาย ลงในชองท�ตรงกบความพงพอใจ/ความรความเขาใจ /การนาไปใชประโยชนของทาน

เพยงระดบเดยว





�

มาก

�


�

นอย

�


�

ดานสถานท�/ระยะเวลา/อาหาร

�. สถานท�สะอาดและมความเหมาะสม

2. ความพรอมของอปกรณโสตทศนปกรณ

�. ระยะเวลาในการอบรมมความเหมาะสม

�. อาหาร/อาหารวางมความเหมาะสม

ดานการบรการ

�. การประชาสมพนธ

�. การบรการและการประสานงาน ของเจาหนาท�

�. การอานวยความสะดวกของเจาหนาท�

�. การใหคาแนะนาปรกษาหรอ ตอบขอ ซกถามของเจาหนาท�

88





�

มาก

�


�

นอย

�


�

ดานความรความเขาใจ

1. ความรความเขาใจในเร�องน� กอน การเขารบการอบรม

�. ความรความเขาใจในเร�องน� หลง การเขารบการอบรม

�. สามารถจดระบบความคด/ประมวลผลความคดสการพฒนา

อยางเปนระบบ

�. การบรณาการทางความคดสการทางานเปนทมได

ดานการนาความรไปใช

�. สามารถนาความรท�ไดรบไปประยกตใชในการ

ปฏบตงานได

�. มความม�นใจและสามารถนาความรท�ไดรบไปใชได

�. สามารถนาความรไปเผยแพร/ถายทอดได

ตอนท� � ขอเสนอแนะอ�นๆ

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

89

ภาคผนวก ค

รายช�อผเขารบการอบรม

90

รายช�อผเขารบการอบรมบรการวชาการ

โครงการอบรมเชงปฏบตการทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรสาหรบครผสอนฟสกสและวทยาศาสตร

สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน

วนท� �-� พฤษภาคม ��

ณ อาคารสรนธร คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

�. นางสาวสวทร ศรบวรนทร �. นางมยร ฟกฟม

�. นายพงษศกด� วงกลม �. นางสาวเขมพร ศรบวรน

�. นางสาวเพญพกตร สมครเขตรการ �. นางสาวนราลย คลายพรอม

�. นางสาวกญญาณฐ แสนตา 8. นางสาวอนธดา พรมภกด

9. นางสภาพร บญแสน ��. นายภานวฒน ยศพรม

��. นางสาวอรณ พรมเพชร ��. นางสาวปาลดา กระฐนทอง

��. นางสาวจราภรณ อนแกว ��. นายตชากร พรานปา

��. นายศกด� ดา เกษามล ��. นายจตตวฒน หาหลา

��. นายกตตธช ทองมข ��. นายเอม อยสข

��. นายวรโชต พรมมาก ��. นางสาวธนญญา แดงมณ

��. นางสาวพมพลย ใสยาทา ��. นางสาวประภาพร โยธ

��. นางสาวจฑารตน แกวพวงคา ��. นางสาวศรนทพย นนทะพรม

��. นางสาวชฎาพร พรมบญ

91




วนท� �-� พฤษภาคม ��


�. นางสาวเกศน เลาคา �. นางสาวเครอวลย แสงโสดา

�. นายทศพล พณยศรบตร �. นายสามารถ จงวานช

�. นายมานพ ทองน�ม 6. นางบววรรณ แปนไม

�. นางศศธร ออนลาน �. นางวนดา หอมยศ

�. นางนองน�า เรองฤทธ� ��. นางสาวดวงใจ พรหมบญ

��. นางนนทนภส สสม ��. นางพรทพย บญชวย

��. นายสมศกด� ตรกย ��. นายนพนธ ขจรไพร

��. นางรจรา มบษยา ��. นางสาวกนกวล แสงวจตรประชา

��. นางอสรยา กาแพงแกว ��. นางสาวปวณา บวบาง

��. นางทบทม อนทสทธ� ��. นางเยาวรตน ปานโชต

��. วาท� ร.ต.หญงละมอม พรมนาม ��. นางประนอม แขวงแขงขน

��. นางอรหทย จนทรแจม

92




วนท� �-�� พฤษภาคม ��


�. นางสาวกลยาณ ลอยมา �. นางสาวศวาลย โนนคา

�. นางสมตรา ดอกหอม �. นางวรรณกา ศรยา

�. นางสาวนภาพร เพงสา 6. นางอารย ทองคา

�. นางสาวกญญาภค ลายหด �. นางสมบรณ พลบว

�. นางสมถวล พฒนพระพรหม ��. นางวรนช แพงขะ

��. นางสาวออยทพย ดวงงาม ��. นางสาวศรไพร สเกาะ

��. ส.อ.มงคล พผวนนอก ��. นางสาวอรพนท ยศศร

��. นางอบลรตน รตนชมภ ��. นางกสมา บญทน

��. นายสงด จนทรเพชร ��. นางดรณ ภคดสาร

��. นางสาวสกญญา กลางถ�น ��. นาวสาวอนธดา พรมภคด

��. นางสาวชลรตน พนธยาง ��. นางสาวธญญาลกษณ วรรณวงค

��. นางสาวระเบยบ คาสงห ��. นางสาวสลาวรรณ วงษา

��. นางสมจตร อาบสวรรณ ��. นางสาวนสาชล พลกณฑ

��. นายกองนคร เตมพนธ

Documents

รายงานบริการวิชาการ เรือง ...research.pcru.ac.th/service/pro_data/files11/56-080.pdf · 2015-09-16 · สารบัญ (ต อ)