64

บทท 3 พฒนาการดานกายภาพ และเทคโนโลยการขนสง

ในบทนเปนการน าเสนอพฒนาการดานกายภาพ (เสนทาง และอปกรณการขนสง) ของการขนสงทางรถไฟสายตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง ปจจยทเสรม และปจจยทเปนอปสรรคตอการพฒนา ในแตละชวงเวลา นอกจากนยงกลาวถงพฒนาการดานเทคโนโลยการขนสงใน 3 ชวงเวลา คอ 1) ชวงก าลงพฒนา (ชวงเรมสรางเสนทางถงชวงกอนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต คอชวง พ.ศ. 2460 - 2504) 2) ชวงพฒนาเตมท (ชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 1 - 6 คอชวง พ.ศ. 2505 - 2534) และ 3) ชวงพฒนาชา ซงเปนชวงการแขงขนกบการขนสงทางถนน (ชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 7 เปนตนมา คอชวง พ.ศ. 2535 - ปจจบน) ไดแก ระบบราง ประเภทของหวรถจกร รถโดยสาร รถดเซลราง รถบรรทกสนคา และพลงงานทใชในการขบเคลอน ดงมรายละเอยดตอไปน 3.1 พฒนาการดานกายภาพ 3.1.1 ประวตความเปนมาของเสนทางรถไฟในประเทศไทย ทางรถไฟหลวงสายแรกของประเทศสยาม ไดก าเนดขนในรชสมยของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (รชกาลท 5) โดยในป พ.ศ. 2413 และ พ.ศ. 2414 พระองคไดเสดจประพาสสงคโปร ชวา และอนเดย และหลงจากเสดจประพาสในครงน น ทรงตระหนกถงความส าคญของการคมนาคมทางรถไฟ ดวยมพระราชด ารวา การคมนาคมของไทยซงมแตทางเกวยนและแมน าล าคลองนน ไมเพยงพอตอการบ ารงรกษาพระราชอาณาเขต โดยเฉพาะอยางยงทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงมเสนทางทรกนดาร ดงนนจงตกลงพระทยในการวางรากฐานสรางทางรถไฟในประเทศไทยขนในป พ.ศ. 2430 โดยมพระบรมราชโองการโปรดเกลา ฯ ให Sir Andrew Clarkท าการส ารวจเพอกอสรางทางรถไฟ ไดคาจางโดยเฉลยไมเกนไมลละ 110 ปอนด โดยมเงอนไขวาบรษทปนชารด (Messrs Punchard, Mac Taggart, Lowther & Co.) จะตองรายงานผลส ารวจอยางละเอยด มแผนทประกอบและประเมนราคากอสรางทกตอน ทงรางขนาด 1 เมตร 1.435 เมตร และขนาด 60 เซนตเมตร Sir Andrew Clark และ บรษทปนชารด ไดท าการส ารวจแนวทางรถไฟสายเหนอ และมทางแยกจากสระบร ถง นครราชสมา รวมระยะทาง 264 กโลเมตร สนคาใชจายประมาณ 8,000 ปอนด

65

หรอคดเปนเงนไทย 132,000 บาท พรอมกบท าแผนผง และบญชประมาณการ เสนอใหรฐบาล ในป พ.ศ. 2433 และในปเดยวกนนนเอง กไดมประกาศพระบรมราชโองการ ใหสรางทางรถไฟสยามตงแตกรงเทพ ฯ ถง นครราชสมา อนเปนเสนทางรถไฟหลวงสายแรกแหงราชอาณาจกรไทย และโปรดเกลา ฯ ใหตงกรมรถไฟหลวงขน โดยสงกดในกระทรวงโยธาธการ ตงแตเดอนตลาคมในปเดยวกน (การรถไฟแหงประเทศไทย, มปป.) สาเหตทเลอกสรางเสนทางสายกรงเทพ ฯ - นครราชสมา ซงเปนสายส น ๆ กอน เนองจากถาจะสรางเสนทางสายยาวนน รฐบาลยงขาดประสบการณรวมถงความรทางวชาการ ดงจะเหนไดจากตอนหนงของบทสนทนาระหวางราชทตสยามประจ าองกฤษ และรฐมนตรกระทรวงอาณานคมองกฤษ เมอวนท 8 มนาคม พ.ศ. 2429 ความวา “การทรฐบาลคดอยเดยวนกคดแตทางสน ๆ เพยง 112 ไมล คอทางไปเมองนครราชสมา เพราะเมองนนเปนเมองรวมสนคาเมองลาวฝายตะวนออก กบทางตะวนออกเฉยงเหนอทงปวงมาคงอยทเมองนนหมด ไมมทางลงมากรงเทพ ฯ จงคดวาถาท าทางนแลว คงจะไมขาดทน” ในขณะเดยวกนของชวงเวลาดงกลาว ฝรงเศสกไดคกคามทางตะวนออกของไทย รฐบาลจงมทางเลอกเพยงทางเดยว คอตองสรางรถไฟสายนครราชสมา เพอกระชบการปกครองทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เพอไมใหไปฝกใฝฝายฝรงเศส ดงปรากฏในประกาศสรางทางรถไฟสยามจากกรงเทพ ฯ ถงเมองนครราชสมา ลงวนท 22 มนาคม ร.ศ. 109 หรอ พ.ศ. 2433 (ถานบอยางปฏทนปจจบนคอ พ.ศ. 2434) ความตอนหนงวา รชกาลท 5 ทรงพระราชด ารเหนวา การสรางหนทางรถไฟเดนทางไปมาในระหวางหวเมองไกล เปนเหตใหเกดความเจรญแกบานเมองไดเปนอยางส าคญอนหนง เพราะทางรถไฟอาจจะชกยนหนทางหวเมองซงต งอยไกลไปมาถงกนยากใหกลบเปนหวเมองใกลไปมาถงกนไดโดยสะดวกเรวพลน การยายขนสนคาไปมาซงเปนการล าบาก กสามารถจะยายขนไปมาถงกนโดยงาย เมอเปนดงนหวเมองใดซงทดนอดมด แตสนคายงไมบรบรณ เพราะขดหนทางไปมายากไมสามารถทจะยายขนสนคาทจะบงเกดขนไปมาคาขายแลกเปลยนกนกบหวเมองอนได กคงมผ อตสาหคดสรางท าเลเพาะปลกสงสนคานนใหมากยงขนเปนการเปดโอกาสใหอาณาประชาราษฎรมทางตงการท ามาหากนกวางขวางออกไป แลท าใหทรพยสมบตกรงสยามใหมากยงขนดวย ทงเปนคณประโยชนในการบงคบบญชาตรวจตราราชการ บ ารงรกษาพระราชอาณาเขตใหราษฎรอยเยนเปนสขไดโดยสะดวก อาศยเหตทงปวงน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวจงทรงพระราชด าร พรอมดวยความคดทานเสนาบดเหนสมควรจะสรางทางรถไฟตงแตกรงเทพ ฯ ถงเมองนครราชสมา เปนสายแรก (สงวน อนคง, 2529: 142)

66

จากประกาศดงกลาวอาจสรปไดวาจดมงหมายหลกในการสรางทางรถไฟสายแรกนม 2 ประการ คอ 1) เหตผลทางดานเศรษฐกจ คอ เพอใหเกดความสะดวกรวดเรวในการสงผคนและสนคา 2) เหตผลทางดานการเมอง คอ เพอประโยชนในการปกครองและรกษาพระราชอาณาเขต การรกษาพระราชอาณาเขตทเนนมากทสดในชวงนน คอ ภาคอสาน โดยเฉพาะอสานใต กเพราะทาทคกคามจากฝรงเศส หลงจากไดเขมรและเวยดนามแลวกพงมาทลาวจนไทยตองเสยสบสองจไทใหฝรงเศสใน พ.ศ. 2431 และเรมเขาสดนแดนลาวสวนทเหลอ 3.1.2 พฒนาการของเสนทางรถไฟสายกรงเทพ ฯ - นครราชสมา การสรางทางรถไฟสายกรงเทพ ฯ - นครราชสมา ไดเปดซองประมล เมอวนท 15 ตลาคม พ.ศ. 2534 เวลา 12.00 น. ปรากฏวามผเสนอราคาแคสองราย คอ Mr. Lenz จากเยอรมน และ Mr. George Murray Campbell จากองกฤษ โดย Mr. Campbell เสนอราคาคากอสราง 9,956,164 บาท ต ากวา Mr. Lens และมรายการทเสนอมาถกตองเปนทพอใจ จงไดพระราชทานพระบรมราชานมตใหกรมรถไฟหลวง จาง Mr. Campbell สรางทางรถไฟจากกรงเทพ ถง นครราชสมา โดยเปนขนาดทางกวาง 1.435 เมตร ตามมาตรฐาน (การรถไฟแหงประเทศไทย, มปป.)

การกอสรางไดด าเนนมาจนถง พ.ศ. 2439 และเสนทางไดแลวเสรจสวนหนง พอทจะเปดเดนรถได จากกรงเทพ ฯ - อยธยา ดงนนในวนท 26 มนาคม พ.ศ. 2439 (ถานบอยางปฏทนปจจบนคอ พ.ศ. 2440) เวลา 10.00 น. พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวพรอมดวยสมเดจพระบรมราชนนาถ ไดเสดจพระราชด าเนนมาทรงประกอบพธเปดการเดนรถไฟหลวงสายแรกในพระราชอาณาจกร นบวาเปนทางรถไฟหลวงระหวาง กรงเทพ ฯ ถง จงหวดอยธยา ระยะทาง 71.076 กโลเมตร ไดเชอมตอกน ณ บดนน และเสนทางสายนไดเรมเปดใหประชาชนใชบรการในวนท 28 มนาคม พ.ศ. 2439 (การรถไฟแหงประเทศไทย, 2500)

การกอสรางทางสายกรงเทพ ฯ - นครราชสมาน ไดด าเนนการมาเปนล าดบจนถง พ.ศ. 2438 การกอสรางไปถงตอนภเขา (ดงพญาไฟ) ซงเปนปาทบและทรกนดาร คนงานและวศวกรชาวตางประเทศเจบไขไดปวยเปนอนมาก พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เสดจไปทอดพระเนตรการกอสรางเมอวนท 14 พฤศจกายน 2438 โดยทรงมพระราชด ารวา การกอสรางทางสายนมอปสรรคหลายประการ ท าใหงานไมรดหนาเทาทควร จงโปรดใหเลกจาง Mr. Campbell ผรบเหมาเสย โดยจายเงนคาเสยหายไปใหพอสมควร แลวใหกรมรถไฟหลวงเปนผด าเนนการกอสรางจนเสรจถงนครราชสมา และไดเปดการเดนรถ เปนตอน ๆ ดงน - 1 พฤศจกายน พ.ศ. 2439 เปดเดนรถถงสถานแกงคอย ระยะทาง 53.414 กโลเมตร

- 3 มนาคม พ.ศ. 2440 เปดเดนรถถงสถานมวกเหลก ระยะทาง 27.194 กโลเมตร - 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2442 เปดเดนรถถงสถานปากชอง ระยะทาง 27.630 กโลเมตร

67

- 21 ธนวาคม พ.ศ. 2443 พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว พรอมดวยสมเดจพระบรมราชนนาถ เสดจเปดการเดนรถถงสถานนครราชสมา และไดเสดจโดยขบวนรถไฟพระทนงประพาสจงหวดนครราชสมาดวย

ทางรถไฟหลวงสายแรก จาก กรงเทพ ฯ ถง นครราชสมา รวมระยะทางทงสน 263.653 กโลเมตร สนคาใชจายในการกอสรางทงหมด 17,585,000 บาท หรอ ประมาณกโลเมตรละ 66,360 บาท สามารถยนระยะเวลาจากเดมทเคยใชทางเกวยนประมาณ 20 - 30 วน เหลอเพยงประมาณ 10 ชวโมง (การรถไฟแหงประเทศไทย, มปป) 3.1.3 พฒนาการของเสนทางรถไฟสายตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง (นครราชสมา - อบลราชธาน) 1. ชวงก าลงพฒนา (พ.ศ. 2463 - 2504) 1) พฒนาการดานเสนทาง

หลงจากการกอสรางทางรถไฟสายกรงเทพ ฯ - นครราชสมาแลวเสรจ และเปดการเดนรถในเดอนธนวาคม พ.ศ. 2443 จนถงป พ.ศ. 2460 พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว (รชกาลท 6) มพระราชประสงคใหสะดวกแกการบงคบบญชา และประหยดพระราชทรพย จงทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหรวมกรมรถไฟซงแยกกนอย 2 กรมทดแลสายเหนอและสายใตรวมเปนหนงเดยวกน และพระราชทานนามใหมวา “กรมรถไฟหลวง” เมอวนท 5 มถนายน พ.ศ. 2460 และทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหพระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาบรฉตรไชยากร กรมพระก าแพงเพชรอครโยธน เปนผบญชาการกรมรถไฟหลวง โดยในป พ.ศ. 2463 จงไดเรมท าการกอสรางทางรถไฟตอไปยงสถานอบลราชธาน โดยเปนรางกวาง 1.00 เมตร เพอใหสอดคลองกบขนาดทางรถไฟจากกรงเทพ ฯ - นครราชสมา ซงเดมไดวางเอาไวขนาดกวาง 1.435 เมตร และอยในระหวางการปรบเปลยนใหมความกวาง 1.00 เมตร เทากบเสนทางสายใต เนองจากถกแรงบบจากองกฤษเพอใหใชขนาดรางเทากบขององกฤษในมลาย และเพอเชอมระหวางสายอสานและสายใตเขาดวยกน

เสนทางรถไฟสายตะวนออกเฉยงเหนอตอนลางนนบวาเปนการกอสรางทคอนขางราบรนเพราะเปนพนทราบลม เปนเสนทางเชอมระหวางเมองใหญระหวางมณฑลนครราชสมา และมณฑลอสาน เจาหนาทและคนงานทงหมดเปนคนไทยไมมชาวตางดาว กรมรถไฟหลวงยงคงไดรบความรวมมอจากกองทหารชางใหมาชวยท าการวางราง จากสถานนครราชสมาผานสถาน ชมทางถนนจระ ถงสถานทาชาง รวมระยะทาง 21.750 กโลเมตร เปดการเดนรถไดเมอวนท 1 พฤศจกายน พ.ศ. 2465 เปนตนมา การกอสรางไดด าเนนตอไป และสามารถเปดการเดนรถไดเปนชวง ๆ ตามล าดบ ดงตอไปน

- 1 เมษายน พ.ศ. 2468 เปดเดนรถถงสถานบรรมย ระยะทาง 90.621 กโลเมตร - 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2469 เปดเดนรถถงสถานสรนทร ระยะทาง 43.726 กโลเมตร

68

- 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2470 เปดเดนรถถงสถานหวยทบทน ระยะทาง 61.750 กโลเมตร - 1 สงหาคม พ.ศ. 2471 เปดเดนรถถงสถานศรสะเกษ ระยะทาง 33.590 กโลเมตร - 1 เมษายน พ.ศ. 2473 เปดเดนรถถงสถานอบลราชธาน ระยะทาง 60.010 กโลเมตร รวมระยะทางทงสน จากนครราชสมา - อบลราชธาน 311.447 กโลเมตร และจาก

กรงเทพ ฯ - อบลราชธาน 575.100 กโลเมตร (การรถไฟแหงประเทศไทย, มปป.) ในชวงเรมพฒนาเสนทางน ปจจยทมผลกระทบมาก คอ ชวงระหวางสงครามมหาเอเชยบรพาโดยเรมตงแต 7 ธนวาคม พ.ศ. 2484 ถง 15 สงหาคม พ.ศ. 2488 ถงแมเสนทางรถไฟสายตะวนออก เฉยงเหนอตอนลางจะไมไดรบผลกระทบโดยตรงตอเสนทาง แตเกดผลกระทบตออปกรณตาง ๆ เชน รถจกรไอน า และรถโดยสาร ทใชเดนทางในเสนทางรถไฟทวประเทศ เสยหายมาก ท าใหการพฒนาหยดชะงก ระบบอาณตสญญาณกขาดการดแล ท าใหการบรการเดนรถขาดชวง โดยสวนใหญจะเปนการขนสงกองก าลงทางทหาร และการเดนรถตามค าสงรฐบาล การเดนรถเชงพาณชยแทบไมม สงผลใหเศรษฐกจในขณะนนหยดชะงกมาก (ปยนาถ บนนาค, 2551) 2) จ านวน ประเภท และล าดบชนของสถานรถไฟ ในชวงแรกนจ านวนสถานรถไฟมไมมากนก โดยสวนใหญจะเปนสถานส าคญ และเปนชมชนใหญ ไดแก นครราชสมา ทาชาง บรรมย สรนทร หวยทบทน ศรสะเกษ และวารนช าราบ หลงจากนนกไดมการพฒนาเพมเตมสถานขนเรอย ๆ ตามล าดบ แตไมปรากฏชดเจนวาสถานทเกดหลงจากนนสถานใดเกดกอนเกดหลง ประเภทและล าดบชนของสถานยงไมมการแบงชดเจน เปนลกษณะทวาสถานใหญ หรอสถานเลก ตามขนาดของชมชนและเมองทเสนทางผาน 3) โครงขาย และจดเชอมตอ

ในป พ.ศ. 2470 ไดมการเรมสรางทางรถไฟแยกจากสถานชมทางถนนจระ ขนไปทางอสานเหนอซงเปนจดเชอมตอแรกจากเสนทางอสานใต และจดเชอมตออกจดหนงคอทสถาน บงหวาย กอนถงสถานวารนช าราบ เนองจากสถานปลายทางทอบลราชธานนอยในเขตอ าเภอวารนช าราบ หางจากฝงแมน ามล กรมรถไฟหลวงจงไดวางทางแยก ระยะทาง 7 กโลเมตร ไปยงสถานโพธมลซงอยรมฝงแมน ามล เพอความสะดวกในการรบสงสนคาทมาจากทางเรอในแมน ามล จดเชอมตอกบยานพาหนะประเภทอน ๆ สวนใหญจะเปนการเชอมกบทางเกวยนเปนหลก ซงไดปรบปรงเพอเสรมกบเสนทางรถไฟ เสนทางรถไฟในชวงนนถอวาไดรบความนยมมากเนองจากเปนยานพาหนะใหม สามารถลดเวลาในการเดนทางเขากรงเทพ ฯ ไดมาก ถาเทยบกบทางเกวยน 2. ชวงพฒนาเตมท (พ.ศ. 2505 - 2534) ชวงนพฒนาการดานเสนทางไดหยดอยกบท โครงขายมอยเทาเดม เนองจากรฐบาลใหความส าคญกบการสรางถนนมากขน แตรถไฟกยงมความส าคญ และยงไดรบความนยมจาก

69

ประชาชนคอนขางมาก ในชวงแรกคอ ตงแต พ.ศ. 2500 - 2525 ในชวงนรถไฟไดรบความนยมมากจากผใชบรการ ในขณะเดยวกน จากการทรฐเรมทจะพฒนาถนนเปนหลก ท าใหการเดนทางทางถนนมมากขนแตกไมไดสงผลกระทบตอการรถไฟ ฯ ลกษณะของการพฒนาในชวงนคลายจะมการพฒนาควบคกนระหวางถนนกบรถไฟ แตหลงจาก พ.ศ. 2525 เปนตนมา ถนนกเรมจะครอบคลมพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลางมากขน ประชาชนเรมเดนทางทางถนนมากขน โดยเฉพาะรถทวร ท าใหรถไฟเรมมผโดยสารลดลงบาง แตการเดนทางโดยทางรถไฟในชวงนน ในภาพรวมถอวาการรถไฟยงมผโดยสารมาก และยงไดรบความนยมมากอย โดยเฉพาะการเดนทางระยะไกล ๆ เชน นครราชสมา - อบลราชธาน สรนทร - กรงเทพ ฯ เปนตน นอกจากน ในชวงนยงมจ านวนสถานรถไฟมมากขนเรอย ๆ มสถานระดบต าบล และหมบานมากขน และในป พ.ศ. 2530 มการจดล าดบชนของสถานรถไฟเปนมาตรฐาน ไดแกชน 1 - 4 โดยการจดล าดบชนดงกลาวมผลกบเรองของเวลาในการหยด วามากหรอนอยของขบวนรถในการหยดรบสงผโดยสารทสถาน และใชในการจดล าดบศกดของสถาน เชน ชมชนใหญ ชมชนเลก แขวงการทาง เปนตน 3. ชวงพฒนาชา (พ.ศ. 2535 - ปจจบน) ชวงนโครงขายเสนทางกยงมอยเทาเดม เนองจากรฐบาลใหความส าคญกบการสรางและบรณะถนนแทบท งหมด แตรถไฟกยงมความส าคญและไดรบความนยมจากประชาชนอยพอสมควร แตการขนสงทางถนนเรมมบทบาทมากขนเรอย ๆ โดยเฉพาะรถทวร ซงมความสะดวกรวดเรวกวารถไฟ โดยเรมมบรษทรถทวรเปดเสนทางใหมมากมาย ท าใหเกดการแขงขนดานราคาอยางกวางขวางมผลใหรถไฟเสยเปรยบในขอนคอนขางมาก ท าใหประชาชนบางสวนเรมหนไปใชรถทวรมากขน แตรถไฟกยงพออยได เนองจากในการเดนทางระยะทางไกล ๆ เชน รถดวน รถเรว เปนตน ผโดยสารมกมจ านวนมาก โดยเฉพาะชน 2 ทงนงและนอน ถาใกล ๆ วนเดนทางมกจะเตมทกครง หมายความวาตองจองลวงหนา บงบอกวารถไฟยงไดรบความนยมอย แตอาจเรมโรยรา เนองจากอปกรณตาง ๆ ของรถไฟ เชน หวรถจกร โบกตาง ๆ เรมเกา และเสอมสภาพ ในขณะทถนนนบวนจะมแตพฒนามากขน อาจกลาวไดวาการพฒนาถนนนนสวนทางกบการพฒนารถไฟ โดยในชวงนมจ านวนสถานรถไฟเพมเตมขนมา โดยเฉพาะทหยดรถ และปายหยดรถ การจดล าดบชนยงเปนระดบ 1 - 4 จนกระทงป พ.ศ. 2552 จงเปลยนเปนระดบ 1 - 3 เนองจากเพอยกระดบคณภาพของสถานรถไฟ และเลอนขนใหกบพนกงานเพอเพมอตราเงนเดอน ดงตาราง 3.1 ซงแสดงทตงสถาน ทหยดรถ ในเสนทางรถไฟสายตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง และรป 3.1 ซงแสดงแผนผงของเสนทาง ทตงของสถานรถไฟ และจดตดกบถนนสายส าคญ

70

3.2 พฒนาการดานเทคโนโลยการขนสง 3.2.1 ชวงก าลงพฒนา (พ.ศ. 2460 - 2504) 1. ระบบราง ใชรางกวางขนาด 1.00 เมตร โดยวดจากหวรางทางซายถงหวรางทางขวา และใชระบบรางเดยว ใชหมอนรองรางเปนไม ใชรางน าหนก 50 ปอนดตอหลา ซงมน าหนกคอนขางเบา ท าใหความมนคงของรางคอนขางนอย และรถไฟวงไดคอนขางชา โดยเฉลยประมาณ 30 กโลเมตรตอชวโมง แตในสมยนนถอวาเปนเทคโนโลยททนสมยแลว 2. ประเภทของหวรถจกร รถโดยสาร รถดเซลราง และรถบรรทกสนคา 2.1 หวรถจกร (locomotive) ตงแตเรมสรางเสนทางรถไฟสายตะวนออกเฉยงเหนอตอนลางในป พ.ศ. 2463 นบเปนยคเรมตนของการปรบปรงหวรถจกร เพราะมการเรมวางมาตรฐานของรถจกร - ลอเลอน ตามเกณฑลกษณะของเครองประกอบรถจกร เชน ลนเปด - ปด ตองเปนประเภทลนสบ ขนาดโตของลอ ความจล าเลยงน า เปนตน โดยหวรถจกรในชวงยคแรกสดน าเขามาจากยโรปโดยเฉพาะเยอรมน องกฤษ และฝรงเศส ตงแตชวงกอนสรางเสนทางสายน (กอนป พ.ศ. 2463) หลงจากนนกมการน าเขามาจาก สหรฐอเมรกา และญปน สามารถแบงรถจกรเดน ๆ ทน ามาใชในเสนทางสายตะวนออกเฉยงเหนอตอนลางไดเปน 4 ชนด ดงน - ชนด Parcific (4 - 6 - 2) ใชท าการลากจงขบวนรถโดยสารทงรถดวนรถเรว รถรวมขนาดเบาในทางราบ เรมใชในป พ.ศ. 2467 - 2500 - ชนด Mikado (2 - 8 - 2) ใชท าการลากจงขบวนรถสนคาหนกในทางราบและภเขา รถรวมขนาดหนกทงในทางราบและภเขา เรมใชในป พ.ศ. 2481 - 2512 - ชนด Consolidation (2 - 8 - 0) ใชท าการลากจงขบวนรถรวม รถสนคาในทางภเขา พ.ศ. 2485 - 2518 - ชนด Garratt เปนรถสองเครองตอกนจดลอแบบ 2 - 8 - 2 + 2 - 8 - 2 ใชท าการลากจงขบวนรถสนคาในทางภเขาชวงป พ.ศ. 2472 - 2500 ตอมาเมอววฒนาการของรถจกรไอน าด าเนนมาถงจดสงสด คอไมสามารถเพมประสทธภาพดานก าลง จงเกดการเปลยนแปลงครงใหญในวงการรถไฟทวโลก โดยเลกใชรถจกรไอน าและหนมาใชรถจกรดเซลแทน ดวยเหตผลวารถจกรดเซลมก าลงลากจง และมความเรวสงขน ขณะทสนเปลองเชอเพลงนอยกวารถจกรไอน า ประเทศไทยไดมความสนใจในการใชรถจกรดเซล ทงนดวยพระด ารรเรมของ พลเอก พระเจาบรมวงศเธอ กรมพระก าแพงเพชรอครโยธน ผบญชาการกรมรถไฟในขณะนน ในเวลาตอมารถจกรดเซลไฟฟาทใชอยทกคนจงไดรบการขนานนามวา “บรฉตร” พรอมทงตดแผนวงกลมจารกพระนาม บรฉตร ประกอบดวยเครองหมายประจ าพระองคไวทกคน

71

ตาราง 3.1 ทตงสถาน ทหยดรถ ปายหยดรถ ในเสนทางรถไฟสายตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง ล าดบ ชอสถาน

* ทหยดรถ กม. ณ ศนยกลาง จากกรงเทพ ฯ

ทตงอ าเภอ ทตงจงหวด ชนสถาน พ.ศ. 2530-2552

ชนสถาน พ.ศ. 2552 เปนตนมา

1. นครราชสมา 263.653 เมอง นครราชสมา 1 1 2. ชมทางถนนจระ (มทางแยกไปสายอสานเหนอ) 266.304 เมอง นครราชสมา 2 2 3. * บานพะไล 271.598 เมอง นครราชสมา - - 4. บานพะเนา 276.352 เฉลมพระเกยรต นครราชสมา 4 3 5. * บานพระพทธ 280.099 เฉลมพระเกยรต นครราชสมา - - 6. ทาชาง 285.403 เฉลมพระเกยรต นครราชสมา 4 3 7. หนองมโนรมย 293.260 เฉลมพระเกยรต นครราชสมา 4 3 8. จกราช 300.151 จกราช นครราชสมา 3 2 9. บานหนโคน 309.750 จกราช นครราชสมา 4 3 10. หนดาษ 316.908 หวยแถลง นครราชสมา 3 2 11. หวยแถลง 325.650 หวยแถลง นครราชสมา 3 2 12. หนองกะทง 337.500 ล าปลายมาศ บรรมย 4 3 13. ล าปลายมาศ 345.700 ล าปลายมาศ บรรมย 2 2 14. ทะเมนชย 354.850 ล าปลายมาศ บรรมย 3 3 15. บานแสลงพน 363.300 ล าปลายมาศ บรรมย 4 3 16. บานหนองตาด 366.500 เมอง บรรมย 4 3 17. บรรมย 376.024 เมอง บรรมย 2 1 18. * บานตะโก 380.350 เมอง บรรมย - - 19. หวยราช 385.510 หวยราช บรรมย 3 3 20. กระสง 398.650 กระสง บรรมย 2 2 21. หนองเตง 405.500 กระสง บรรมย 4 3 22. ล าช 412.000 เมอง สรนทร 3 3 23. สรนทร 419.750 เมอง สรนทร 1 1 24. บฤาษ 428.601 เมอง สรนทร 4 3 25. เมองท 437.160 เมอง สรนทร 4 3 26. กะโดนคอ 445.500 ศรขรภม สรนทร 4 3 27. ศรขรภม 452.399 ศรขรภม สรนทร 2 2 28. บานกะลน 460.250 ศรขรภม สรนทร 4 3 29. ส าโรงทาบ 471.000 ส าโรงทาบ สรนทร 3 2 30. หวยทบทน 481.500 หวยทบทน ศรสะเกษ 3 2 31. หนองแคน 489.040 อทมพรพสย ศรสะเกษ 4 3 32. อทมพรพสย 494.451 อทมพรพสย ศรสะเกษ 2 2 33. บานแต 498.275 อทมพรพสย ศรสะเกษ 4 3 34. บานเนยม 504.000 อทมพรพสย ศรสะเกษ 4 3 35. ศรสะเกษ 515.090 เมอง ศรสะเกษ 1 1 36. หนองแวง 527.199 เมอง ศรสะเกษ 4 3 37. บานคลอ 534.200 กนทรารมย ศรสะเกษ 4 3 38. กนทรารมย 542.180 กนทรารมย ศรสะเกษ 2 2 39. * บานโนนผง 546.867 กนทรารมย ศรสะเกษ - - 40. หวยขยง 553.997 วารนช าราบ อบลราชธาน 4 3 41. * บานถอน 557.700 วารนช าราบ อบลราชธาน - - 42. บงหวาย (มทางแยกไปสถานโพธมล 7 ก.ม.) 566.201 วารนช าราบ อบลราชธาน 4 3 43. อบลราชธาน 575.100 วารนช าราบ อบลราชธาน 1 1

ทมา: กองแผนงานบ ารงอาคาร และสถานท ฝายชางโยธา การรถไฟแหงประเทศไทย. บญชแสดงทตง สถาน ทหยดรถ ปายหยดรถ ของการรถไฟแหงประเทศไทย (กรงเทพ ฯ: การรถไฟแหงประเทศไทย, 2542), หนา 7 - 9.

72

รป 3.1 แผนผงแสดงเสนทาง ทตงของสถานรถไฟ และจดตดกบถนนสายส าคญ

ในป พ.ศ. 2471 ประเทศไทยไดสงรถจกรดเซลการกลขนาดก าลง 200 แรงมา จ านวน 2 คน มาใชเปนรนแรกและรายแรกในทวปเอเชย เปนรถจกรของประเทศสวตเซอรแลนด รถจกรดเซลทน ามาใชในประเทศไทยมทงหมด 3 แบบ ไดแก รถจกรดเซลการกล (Diesel - mechanical) รถจกรดเซลไฟฟา (Diesel - electric) รถจกรดเซลไฮดรอลค (Diesel - hydraulic) แตทใชเปนสวนใหญจะเปนรถจกรดเซลไฟฟา จนกระทงป พ.ศ. 2498 การรถไฟแหงประเทศไทย ซงเปลยนจากกรมรถไฟในป พ.ศ. 2494 ไดสงซอรถจกรดเซล Hydraulic มาใชเปนรนแรก และแหงแรกในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต

73

2.2 รถดเซลราง (Diesel Railcar) เปนรถโดยสารทมเครองยนตขบเคลอนดวยตวเอง เดมทกรมรถไฟไดน ารถดเซลรางมาใชในป พ.ศ. 2470 แตเปนเครองกลไอน า รถดเซลรางรนแรก ถกน ามาใชในป พ.ศ. 2475 เพอรบสงผโดยสารชานเมอง ภายหลงสงครามโลกครงทสองสนสดลง รถดเซลรางรนใหม ๆ ถกพฒนาสมรรถนะ สามารถพวงตอ ๆ กนคราวละหลายชด แตละชดท างานพรอมกบคนทมคนควบคมตนขบวน หลงจากนน ในป พ.ศ. 2503 การรถไฟ ฯ ไดจดซอรถดเซลรางรนใหมมาเพอศกษาสมรรถนะ ผลปรากฏวาเปนทนาพอใจ 2.3 รถโดยสาร (Carriages) เปนรถทไมมเครองยนตขบเคลอนดวยตวเอง แตในบางรน จะมระบบเบรกอยใตทอง สวนใหญแลวจะใชพวงตอกบหวรถจกร รถโดยสารในชวงเรมพฒนานมหลายประเภท ไดแก รถชนท 1 - 2 ตดกน รถโบกชนท 2 - 3 ตดกน (บสส.) รถโบกชนท 3 (บชส.) รถพระทนง รถโบกนงและนอนชนท 1 (บนอ.) รถโบกทกชน (บทช.) รถโบกจดเฉพาะ (บจพ.) รถปรบอากาศชนท 2 (บชท.ป.) รถโบกชนท 2 (บชท.) รถโบกนงและนอนชนท 2 (บนท.) รถโบกชนท 3 (บชส.) และสมภาระ (บสพ.) รถโบกสมภาระมเครองหามลอ (บพห.) รถโบกไปรษณย (บปณ.) รถโบกตรวจสภาพทาง (บตท.) เปนตน นอกจากนรถโดยสารแตละแบบอาจน าเขามาจากหลายประเทศ ซงท าใหรถโบกเหมอนกน แตรปลกษณภายนอกตางกน แตการใชประโยชนจะคลายคลงกน 2.4 รถบรรทกสนคา (Wagons) คอ รถทสามารถบรรทกสนคาเฉพาะอยางหรอหลายอยางไดเปนจ านวนมาก มหลากหลายรปแบบตามประเภทของสนคา รถบรรทกสนคาในชวงเรมพฒนานมหลายประเภท ไดแก รถตใหญ (ต.ญ.) รถบรรทกเกลอ (ร.ก.) รถบรรทกสตว (ร.ส.) รถขางต า (ข.ต.) รถเทขาง (ท.ข.) รถบรรทกขาวเปลอก (ข.ป.) รถบรรทกฟน (ร.ฟ.) รถโถงมหลงคา (ถ.ค.) รถจดพเศษ (จ.ส.) รถบรรทกไมค (ม.ค.) รถเยนโดยใสน าแขง (ร.ข.) รถโบกบรรทกน า (บทน.) รถโบกบรรทกน ามนขน (บทค.) รถโบกขางต าส าหรบบรรทกยานขนาดหนก (บขน.) รถโบกบรรทกฟน (บรฟ.) รถโบกบรรทกสตว (บรส.) รถโบกเทขาง (บทข.) รถโบกพนต า (บพต.) และรถโบกตใหญ (บตญ.) 3. พลงงานทใชในการขบเคลอน ในชวงแรกน ดงทไดกลาวแลววาใชรถจกรไอน าเปนหลก ซงตองใชฟนเปนเชอเพลง ท าใหสนเปลองทรพยากรปาไมจ านวนมาก จนกระทงในป พ.ศ. 2471 เรมมการน ารถจกรดเซลมาใช พลงงานทใชจงเรมเปลยนเปนน ามนดเซล 3.2.2 ชวงพฒนาเตมท (พ.ศ. 2505 - 2534) 1. ระบบราง ยงลกษณะคลายทมอยเดม ยงใชหมอนรองรางเปนไม แตน าหนกรางมนคงขน คอมขนาด 70 - 80 ปอนดตอหลา ท าใหความมนคงของรางมมากขน ท าใหรถไฟวงไดเรวและราบเรยบขนจากทเฉลยประมาณ 30 กโลเมตรตอชวโมง เปนประมาณ 50 กโลเมตรตอชวโมง

74

2. ประเภทของหวรถจกร รถดเซลราง รถโดยสาร และรถบรรทกสนคา 2.1 หวรถจกร ในชวงนหวรถจกรสวนใหญทใชในสายตะวนออกเฉยงเหนอตอนลางเปนแบบ หวรถจกรดเซลไฟฟา โดยแบงตามประเทศทผลต ไดแก รถจกรดเซลไฟฟา Plymouth (U.S.A.) G.E. (U.S.A.) Alsthom (France and Germany) นอกจากนยงมหวรถจกรดเซล Hydraulic ไดแก หวรถจกรดเซล Henschel Krupp (Germany) หวรถจกรดเซลในชวงนใชงานตอจากหวรถจกรไอน า จนถงปจจบนในบางรนกยงใชอย 2.2 รถดเซลราง ในชวงนรถดเซลราง ไดรบความนยมคอนขางมากเพราะสามารถวงไดเรวกวารถประเภทอน ๆ ทใชหวรถจกรลากจง รถดเซลรางทใชในชวงนสวนใหญมาจากประเทศญปน ไดแก รถดเซลราง Niigata เรมใชใน พ.ศ. 2505 Hitachi เรมใชใน พ.ศ. 2510 Tokyu เรมใชใน พ.ศ. 2514 และ Nippon เรมใชใน พ.ศ. 2528 รถดเซลรางเหลานในปจจบนกยงมการใชอย 2.3 รถโดยสาร ในชวงนรถโดยสารมการน าเขารนใหม ๆ มามากขน โดยน าเขามาจากญปน ไดแก Tokyu, Hitachi, Nippon และ Kawasaki แตชอเรยกโบกยงเหมอนเดม แตจะมรนใหมเพมเตมขนมา ไดแก รถปรบอากาศนงและนอนชนท 2 (บนท.ป.) รถโบกชนโทและสมภาระ (บทพ.) รถโบกชน 3 และสมภาระ (บสพ.) รถโบกชนท 3 ขายอาหาร (บขท.) รถโบกชนท 3 ขายอาหาร (บสข.) รถโบกวทยสอสาร (บวส.) รถโบกขายอาหาร (บกข.) รถปรบอากาศขายอาหาร (บกข.ป.) และบางรนทเปนรนเกากมการเลกใชไปพอสมควร แตรนทยงไมเกามากกยงมการใชงานอยถงปจจบน โดยเรมตนใชงานในชวงหลงจาก พ.ศ. 2520 เปนตนมา 2.4 รถบรรทกสนคา ในชวงนรถบรรทกสนคามการน าเขารนใหม ๆ มามากขน แตชอเรยกยงเหมอนเดม แตจะมรนใหมเพมเตมขนมา ไดแก รถขางสง (ข.ส.) รถขางต าเทขาง (ข.ข.) รถสมภาระมเครองหามลอ (พ.ห.) รถบรรทกตสนคา (ท.ต.) รถโบกขางต า (บขต.) รถโบกขางสง (บขส.) รถโบกท าความเยน (บรข.) รถโบกขางโถง (บขถ.) รถโบกบรรทกลอเลอน (บรล.) รถโบกบรรทกปนซเมนตเทลางระบบธรรมดา (บซท.) รถโบกบรรทกตสนคา (บทต.) รถบรรทกน ามนขน (บทค.) และบางรนทเปนรนเกากมการเลกใชไปพอสมควร แตไมมระบชดเจนวาเลกใชปใด รถบรรทกสนคาเหลานถกน าเขามาจาก สหรฐอเมรกา ยโรป ในหลากหลายประเทศมากขน และญปน ในหลายบรษทมากขน 3. พลงงานทใชในการขบเคลอน ในชวงนมการใชน ามนดเซลเปนหลกอยางเดยว ถงแมจะเรมมเทคโนโลยเกยวกบพลงงานรปแบบอน ๆ เพมเตมขนมา แตเนองจากการรถไฟ ฯ เรมพฒนาถงจดอมตว คาใชจายเพอบ ารงอปกรณตาง ๆ ทมอยเปนจ านวนมากนน มคาใชจายคอนขางสง ท าใหไมสามารถซอหวรถจกรทใชเครองยนตในระบบไฟฟา หรอกาซธรรมชาตมาใช จงตองพ งพาน ามนดเซลเปนหลก

75

นอกจากนจากภาวะน ามนแพงในป พ.ศ. 2516 ไดสงผลกระทบตอการรถไฟ ฯ ท าใหการรถไฟ ฯ เรมขาดทนเปนจ านวนมาก และไดขาดทนสะสมเรอยมาในทกชวงทเกดภาวะน ามนแพง อาจเปนเพราะการทไมสามารถปรบคาโดยสารไดเอง จะตองไดรบการอนมตจากรฐบาลกอนทกครง

3.2.3 ชวงพฒนาชา (พ.ศ. 2535 - ปจจบน) 1. ระบบราง ยงมลกษณะคลายทมอยเดม กลาวคอ หมอนรองรางไดเรมทยอยเปลยนจากไมเปนคอนกรตในป พ.ศ. 2535 เรมมการปรบปรงน าหนกของรางใหมความมนคงมากขนกวาเดม คอเรมปรบปรงในเสนทางบางชวงจาก 70 - 80 ปอนดตอหลา เปนขนาด 100 ปอนดตอหลา ท าใหความมนคงของรางมมากขนกวาเดม ประกอบกบเทคโนโลยทมากขนของรถไฟ ท าใหรถไฟในชวงเวลานวงไดเรวขนกวาเดมโดยจากประมาณ 50 กโลเมตรตอชวโมง ในชวงกอนหนาน เปนเฉลยประมาณ 70 กโลเมตรตอชวโมง และราบเรยบขนกวาเดม 2. ประเภทของหวรถจกร รถโดยสาร รถดเซลราง และรถบรรทกสนคา 2.1 หวรถจกร ในชวงนหวรถจกรทงหมดทใชในสายตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง เปนแบบหวรถจกรดเซลไฟฟา โดยสวนใหญจะใชของทมอยเดมทงหมด โดยมการสงหวรถจกรรนใหมมาบางแตนอยมาก 2.2 รถดเซลราง ในชวงนรถดเซลราง ยงไดรบความนยมอยพอสมควร โดยในป พ.ศ. 2538 การรถไฟ ฯ ไดสงซอรถดเซลราง Daewoo จากประเทศเกาหลใตมาใชเปนครงแรก นอกจากนในป พ.ศ. 2545 เปนตนมา ไดมการใชรถ Sprinter ในเสนทางสายตะวนออกเฉยงเหนอตอนลางบางเปนครงคราว แทนการเสยของรถดเซลราง Daewoo ในบางวน 2.3 รถโดยสาร ในชวงนรถโดยสารมการน าเขารนใหม ๆ มาบาง แตชอเรยกโบกยงเหมอนเดม โดยรถโดยสารรนใหมทน าเขามา ไดแก รถปรบอากาศนงและนอนชนท 1 (บนอ.ป.) Hyundai ในป พ.ศ. 2538 รถปรบอากาศนงและนอนชนท 2 (บนท.ป.) JR West ใน พ.ศ. 2548 2.4 รถบรรทกสนคา ในชวงนรถบรรทกสนคามการน าเขารนใหม ๆ มาบางเลกนอย เชน โบกคอนเทนเนอร และโบกขนสงสนคาสด เปนตน แตสวนใหญยงใชของเดมทงหมด

3. พลงงานทใชในการขบเคลอน ในชวงน ยงใชน ามนดเซลเปนหลกอยางเดยว โดยเทคโนโลยเกยวกบพลงงานรปแบบอนๆ โดยเฉพาะไฟฟา และกาซธรรมชาต มมานานแลว แตการรถไฟ ฯ กยงใชพลงงานรปแบบเดมอาจเนองจากระบบทมอยไมสามารถใชกบพลงงานเหลานได จากพฒนาการดานกายภาพและเทคโนโลยการขนสงใน 3 ชวงเวลาดงกลาว สามารถสรปพฒนาการทส าคญและปจจยทมอทธพลตอพฒนาการในชวงเวลานน ๆ (ตาราง 3.2)

76

ตาราง 3.2 พฒนาการดานกายภาพและเทคโนโลยการขนสงทส าคญ และปจจยทมอทธพลตอ พฒนาการในชวงเวลาตาง ๆ

ชวงเวลา พฒนาการ ปจจยทมอทธพลตอพฒนาการ ชวงก าลงพฒนา (พ.ศ. 2460 -2504)

พ.ศ. 2463 เรมสรางเสนทางจากนครราชสมา โดยใชรางกวาง 1 เมตร

การเมอง เนองจากถกกดดนจากองกฤษ และฝรงเศส

พ.ศ. 2468 สรางเสนทางถงบรรมย และมการหยดชะงกบาง การเปลยนผานรชกาลท 6 และ 7 ใน พ.ศ. 2468

พ.ศ. 2470 เรมสรางทางแยกจากชมทางถนนจระขนไปทางสาย อสานเหนอ พ.ศ. 2473 สรางทางแยกจากสถานบงหวาย ไปยงสถานโพธมล

-

พ.ศ. 2473 สรางเสนทางถงอบลราชธาน -

พ.ศ. 2471 เรมยกเลกการใชหวรถจกรไอน าในรนแรก ๆ และ เรมมการเปลยนเปนหวรถจกรดเซลบางแลว

การเปลยนแปลงดานเทคโนโลย

พ.ศ. 2484 - 2488 มเสนทางบางชวงเสยหาย ชวงสงครามมหาเอเชยบรพา ระหวาง พ.ศ. 2484 - 2488

พ.ศ. 2494 เรมมการแบงประเภท และล าดบชนของสถานรถไฟ ชดเจนขน

การเปลยนจากกรมรถไฟหลวงเปนรฐวสาหกจภายใตชอ การรถไฟแหงประเทศไทย ใน พ.ศ. 2494

พ.ศ. 2498 เรมใชหวรถจกรดเซลไฮดรอลค การเปลยนแปลงดานเทคโนโลย พ.ศ. 2503 เรมใชรถดเซลราง การเปลยนแปลงดานเทคโนโลย

ชวงพฒนาเตมท (พ.ศ. 2505 -2534)

พ.ศ. 2505 เรมความแขงแรงของรางจาก 50 ปอนดตอหลา เปน 70 - 80 ปอนดตอหลา

การเปลยนแปลงดานเทคโนโลย และเพอประหยดไมจากธรรมชาต

พ.ศ. 2522 ยกเลกการใชหวรถจกรไอน าอยางเปนทางการ การปรบปรง พ.ร.บ. การรถไฟ ฯ พ.ศ. 2464 และ 2494 บางสวน

พ.ศ. 2530 เรมมการจดล าดบชนของสถานเปน 4 ชน รวมถง ทหยดรถ และปายหยดรถ

การจดระบบการรถไฟ ฯ และปรบปรง พ.ร.บ. การรถไฟ ฯ พ.ศ. 2494 บางสวน

ชวงพฒนาชา (พ.ศ. 2535 -ปจจบน)

พ.ศ. 2535 เรมเปลยนรางจาก 80 เปน 100 ปอนดตอหลา และ เรมเปลยนจากไมหมอนเปนหมอนคอนกรต

การเปลยนแปลงดานเทคโนโลย และเพอประหยดไมจากธรรมชาต

พ.ศ. 2538 เรมมการใชรถดเซลราง Daewoo รถปรบอากาศ นงและนอนชนท 1 (บนอ.ป.) Hyundai และรถปรบ อากาศนงและนอนชนท 2 (บนท.ป.) JR West

การเปลยนแปลงดานเทคโนโลย

พ.ศ. 2545 - 2548 เรมใชรถ Sprinter เปนครงคราว แทนการเสย ของรถดเซลราง Daewoo ในบางวน

การเปลยนแปลงดานเทคโนโลย และการเสอมสภาพอปกรณ

พ.ศ. 2552 เปลยนชนสถานจาก 4 ชน เหลอ 3 ชน การปรบโครงสรางการรถไฟ ฯ ใหเหมาะสม

77

3.3 ศกยภาพ และแนวโนมการพฒนาเสนทางในอนาคต จากสภาพทต งของภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง ซงมพรมแดนตดตอกบราชอาณาจกรกมพชา และ สปป. ลาว ดงนนจงมโอกาสทจะเปนศนยกลางการเรยนรทางดานภาษา ศาสนา และวฒนธรรมของประเทศเพอนบาน ดงนโยบายการพฒนาภมภาคอาเซยน ทงดานเศรษฐกจ และการเชอมวฒนธรรม ซงการพฒนาดานเหลานจ าเปนจะตองพงพาการคมนาคมขนสงทมประสทธภาพ โดยการพฒนาเสนทางรถไฟกถอเปนนโยบายหลกทจะพฒนาเพอเชอมโยงประเทศตาง ๆ ในอาเซยนใหใกลชดกนมากขน การพฒนาเสนทางทส าคญในอนาคต ไดแก โครงการกอสรางทางรถไฟสายอบลราชธาน - ชองเมก โดยมประวตของโครงการพอสงเขป ดงน โครงการกอสรางทางรถไฟสายอบลราชธาน - ชองเมก เรมมแนวคดขนตงแต พ.ศ. 2532 จากทประชมคณะรฐมนตรสญจรทจงหวดขอนแกน ไดมมตเรงรดใหพฒนาภาคตะวนออก เฉยงเหนอตอนลาง ซงโครงการนเปนสวนหนงในการประชมครงนน โดยใหมการส ารวจเสนทางรถไฟขยายตอจากสถานอบลราชธาน ผานอ าเภอพบลมงสาหาร เขาสอ าเภอสรนธร ไปสดทชองเมก รวมระยะทาง 70 กโลเมตร หลงจากส ารวจแลวสรปวามคาตอบแทนการลงทนทต ามาก ไมคมการลงทน หลงจากนนใน พ.ศ. 2537 ไดมการผลกดนโครงการนอกครงแตกไมไดรบการพจารณางบประมาณแตอยางใด จะเหนไดวาในปจจบนโครงการดงกลาวมแนวโนมทจะไดรบการผลกดนใหมากขน เนองจากปจจบน การคาชองเมกคอนขางเฟองฟ อกทงยงเปนการกระตนเศรษฐกจระหวางประเทศเพอนบานกบประเทศไทย และโครงการนยงอาจมความส าคญกบการพฒนานโยบายตาง ๆ ทจะพฒนาภมภาคอาเซยนตอไปในอนาคต นอกจากนการพฒนาดานอน ๆ ในเสนทางเดมกยงถกผลกดนเชนเดยวกน เชน การสรางรางค การเพมความแขงแรงของเสนทาง เปนตน 3.4 สรป พฒนาการดานเสนทาง และอปกรณการขนสงทางรถไฟ โดยทวไปจะคลายกบการสรางเสนทางในสายอน ๆ แตจะตางกนตรงทในเสนทางสายตะวนออกเฉยงเหนอตอนลางน สภาพภมประเทศเปนทราบ และคณสมบตของดน เปนดนรวนปนทราย ท าใหเนอดนมความแขงแรงเหมาะแกการสรางรางรถไฟ ท าใหสภาพเสนทางมความเสถยรตงแตตน ในดานพฒนาการดานเทคโนโลย เสนทางสายนมกจะถกเลอกเปนล าดบทายในการใชเทคโนโลยใหม ๆ เชนหวรถจกร และรถโดยสาร ซงอาจเปนเพราะเสนทางมความราบเรยบอยแลว มทางโคง และทางขนเนนนอยมาก จงไมจ าเปนตองใชหวรถจกรทสภาพดมากนก และเสนทางสายนมความยาวไมมากนก ถาเทยบกบสายเหนอ และสายใต แตถามองในอกแงมมหนงอาจเปนเพราะการละเลยของการรถไฟกเปนได

78

เนองจากความปลอดภยตองเปนปจจยทมาล าดบแรก เพราะฉะนนในดานอปกรณตาง ๆ ควรจะมมาตรฐานเทากนทกเสนทาง ปญหาหลกของการคมนาคมขนสงบนเสนทางสายน มกเกดจากอบตเหตทบอยครงจากการทรถไฟชนสตว และชนกบรถบรรทก เนองจากในเสนทางสายนมทางขามจ านวนมากทงมเครองกน และไมมเครองกน อาจจะเฉลยประมาณ 5 กโลเมตรตอหนงทางขาม ซงสาเหตนกอใหเกดปญหามากมายตามมาทงตอชวต และทรพยสน รวมถงกอใหเกดปญหาความลาชาของขบวนรถดวย ดงนนการพฒนาในเสนทางสายนควรจะพฒนาดานความปลอดภยมาเปนล าดบแรก โดยการเพมปายเตอน หรอเพมความชดของไฟในบรเวณทางขาม รวมถงจดท าปายและไฟใน ทางขามทยงไมมดวย