เอกสารวชาการสวนบคคล

(Individual Study)

หวขอ : หลกนตธรรม เรอง : หลกนตธรรมกบปญหาการศกษาอบรมในสงคมไทย

จดทาโดย นายสรพล ภาษตนรนดร

รหส 570243

เอกสารวชาการนเปนสวนหนงของการอบรม หลกสตร “หลกนตธรรมเพอประชาธปไตย” รนท 2

วทยาลยรฐธรรมนญ สถาบนรฐธรรมนญศกษา สานกงานศาลรฐธรรมนญ

ลขสทธของสานกงานศาลรฐธรรมนญ

หลกนตธรรมกบปญหาการศกษาอบรมในสงคมไทย 1. ความหมายของ “หลกนตธรรม” “หลกนตธรรม” ตามรฐธรรมนญ 2550 มาตรา 3 วรรคสอง ไดบญญตถงหลกนตธรรมไวชดเจนเปนครงแรกในประเทศไทย โดยบญญตเปนกรอบการใชอานาจและหนาทของทกหนวยงานของรฐในประเทศของเรา ไมวาจะเปนคณะรฐมนตร ไมวาจะเปนศาลหรอรฐสภาหรอองคกรตามรฐธรรมนญทง 7 องคกรนน หรอหนวยงานของรฐทกหนวยงานกจะตองปฏบตตามอานาจหนาทไปในกรอบใหญทสดของระบบกฎหมายของไทย คอ หลกนตธรรม “หลกนตธรรม” เปนคาทใชในระบบคอมมอนลอว เรมตงแตในประเทศองกฤษโบราณเมอประมาณครสศตวรรษท 13 สมยทกษตรยองกฤษตองยอมออกแมกนาคาตารบรองสทธพนฐานของประชาชนออกมา เรยกหลกการเหลานนวา rule of law ตลอดมาวา การใชอานาจรฐทกกรณจะตองมกรอบ มธรรมะกากบอยดวย แลวกใชในความหมายคอนขางยดหยนและกวาง ไมใชเพยงแคจะตองปกครองกนดวยกฎหมาย ปฏบตกนตามบทบญญตกฎหมายอยางเดยว แตกฎหมายทงระบบไมวาในการสรางกฎหมาย บงคบใชกฎหมาย ตความกฎหมาย ลวนแตจะตองมธรรมะของกฎหมายกากบกฎหมายเหลานนอยอกชนหนง กอนหนา พ.ศ. 2550 หลกนตธรรมยงไมใชหลกกฎหมายในความเปนจรงและในทางปฏบตของนกกฎหมายไทย หลกนตธรรมซงเปนทรจกกนมานานหลายสบปแลว แตวาพวกเรารจกและเขาใจหลกนตธรรมในมตของปรชญากฎหมายหรอแนวคดเทานน ยงไมมสภาพบงคบจรงในระบบลายลกษณอกษร เพราะฉะนน โอกาสทจะถกนามาใชในวงการกฎหมายจงนอย สวนใหญมกจะหลดไปอยในขอบเขตของดานจรยธรรมหรอจรรยาบรรณ ซงมสภาพบงคบทออนลามาก รฐธรรมนญ 2550 นาเอาหลกนตธรรมมาบญญตไวในรฐธรรมนญเปนครงแรกกเทากบสถาปนาหลกนตธรรมใหเขามาเปนหลกพนฐานของระบบกฎหมายไทยเปนครงแรกเชนเดยวกน และวางตาแหนงอยางจงใจไวทมาตรา 3 ซงเปนมาตราทวางระเบยบของการแบงแยกอานาจ การใชอานาจอธปไตยของประชาชนซงเปนอานาจทใหญทสดในประเทศนเอาไวเลยวา ไมวาจะเปนอานาจนตบญญต บรหาร ตลาการ องคกรตรวจสอบอสระตาง ๆ รวมทงหนวยงานของรฐทกองคกรตองใชอานาจหนาทภายในกรอบของหลกนตธรรม ความหมายของหลกนตธรรม ระดบแรก ของหลกนตธรรมกคอความหมายเดยวกนกบหลกนตรฐในความหมายอยางแคบทคนไทยเขาใจกน หรอทนกรฐศาสตรนยมพดกนวา rule by law , not by man นความหมายอยางแรกไมใชเอาตามความพอใจ หรออาเภอใจของผทกมอานาจรฐ แตตองเปนไปตามหลกกฎหมาย ระดบทสอง ทมงหมายกนกคอการใหม rule of law หรอ ธรรมะของกฎหมาย กากบการบญญต การบงคบใช และการตความกฎหมายอยอกระดบหนง ธรรมะของกฎหมายคอหลกความยตธรรมพนฐานทสจรตชนสวนใหญในสงคมไทยปจจบนตระหนกวาเปนรากฐานของระบบกฎหมาย ระบอบการปกครอง และวถชวตของคนไทย จะตองนามาเปนกรอบของกฎหมายทงระบบ ไมวาจะเปนการบญญตสรางกฎหมายในระดบใด ตงแตรฐธรรมนญลงไปถงกฎกระทรวง ประกาศกระทรวง ระเบยบ ขอบงคบตาง ๆ ทงจะตองเปนกรอบหรอธรรมะสาหรบการบงคบใชกฎหมายของฝายบรหารผทรงอานาจ และตองเปนธรรมะเปนกรอบสาหรบฝายตลาการทจะวนจฉยตความกฎหมายตาง ๆ เหลานน ระดบทสาม หลกนตธรรมในความหมายรวมสมยเวลานจะตองกาวขนไปอกระดบหนง กลาวคอ หนง ตองรวมถงการยนหยดในหลกความเปนอสระและเปนกลางของฝายตลาการ สอง ตองปกปองพทกษสทธมนษยชนดวย และ สาม จะตองสอดคลองคอไมขดแยงกบมาตรฐานระหวางประเทศดวย ถาการใชอานาจของรฐใดไปขดแยง เซาะกรอน หรอ

2

ทาลายมาตรฐานขนตาในอารยสากลประเทศแลว การใชอานาจนนแมวาจะชอบดวยกฎหมายหรอรฐธรรมนญของประเทศนนกขดตอหลกนตธรรมในระดบท 3 น1 ดงนน “Rule of law” ไมเพยงแตเปนการปกครองโดยกฎหมายเทานน แตยงเปนธรรมะของกฎหมายอกดวย นต คอ กฎหมาย ธรรมะ คอ ความชอบธรรมของกฎหมายเหลานน 2. พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงกลาวถงหลกนตธรรมในวาระตาง ๆ กอนรฐธรรมนญ 2550 ดงน 2.1 พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ซงไดพระราชทานแก ผสอบไลไดวชาความรชนเนตบณฑต ใน พธพระราชทานประกาศนยบตร สมยท 33 ปการศกษา 2523 ณ อาคารใหมสวนอมพร เมอวนท 29 ตลาคม 2524 “...กฎหมายนนไมใชตวความยตธรรมเปนแตเพยงเครองมอหนงสาหรบใชในการรกษาและอานวยความยตธรรมเทานน การใชกฎหมายจงตองมงหมายใชเพอรกษาความยตธรรม ไมใชเพอรกษาตวบทของกฎหมายเอง และการรกษาความยตธรรมในแผนดนกมไดมวงแคบอยเพยงแคขอบเขตของกฎหมาย หากตองขยายออกไปใหถงศลธรรมจรรยา ตลอดจนเหตและผลตามความเปนจรงดวย...” 2.2 พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ซงไดพระราชทานแกนกกฎหมายในโอกาสตาง ๆ “…กฎหมายเปนเพยงเครองมอในการรกษาความยตธรรม จงไมควรจะมความสาคญยงไปกวาความยตธรรม หากควรจะตองถอวาความยตธรรมมากอนกฎหมายและอยเหนอกฏหมาย การพจารณาคดใด ๆ โดยคานงถงแตความผดความถกตามกฎหมายแตเพยงอยางเดยวเทานนดเปนการไมเพยงพอ ตองคานงถงความยตธรรมซงเปนจดประสงคของกฎหมายดวยเสมอ...” 2.3 พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ซงไดพระราชทานแกคณะกรรมการจดงานวนรพ เม อวนท 27 มถนายน 2516 “...กฎหมายมไวสาหรบใหมความสงบสขในบานเมอง มใชวากฎหมายมไวสาหรบบงคบประชาชน ถามงหมายทจะบงคบประชาชนกกลายเปนเผดจการ กลายเปนสงทบคคลหมนอยจะตองบงคบบคคลหมมาก ในทางตรงกนขามกฎหมายมไวสาหรบใหบคคลสวนมากมเสรและอยไดดวยความสงบ...” 2.4 พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ซงพระราชทานแกคณะผเขาเฝาฯ ถวายพระพรชยมงคล เมอวนท 4 ธนวาคม 2516 “...ถาคนเรามความยตธรรมในใจแลว สามารถทจะปฏบตหนาททกอยางเปนประโยชนแกสวนรวมและเปนประโยชนแกตนเอง เพราะวาความยตธรรมนกคอความคดทมเหตผล คนเรามหนาทใด มศาสนาใดกตาม ถามเหตผลแลวสามารถทจะปฏบตงานทาใหงานนนสาเรจและเปนประโยชน ไมเบยดเบยนผอน…”

2.5 พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ซงพระราชทานพระบรมราโชวาทในพธพระราชทานประกาศนยบตร แกผสาเรจการศกษาของสานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา เมอวนท 7 สงหาคม 2515 “…ควรจะตองถอวาความยตธรรมมากอนกฎหมายและอยเหนอกฎหมาย การพจารณาพพากษาอรรถคด...จาตองคานงถงความยตธรรมเปนจดประสงคดวยเสมอ การใชกฎหมายจงจะมความหมายและไดผลทควรจะเปน...” 2.6 พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ซงพระราชทานพระบรมราโชวาทในพธพระราชทานปรญญาบตร แกผสาเรจการศกษาของสานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา ณ ศาลา

1 จากการบรรยายพเศษ “เรองศาลรฐธรรมนญกบการดารงหลกนตธรรม” ของทานจรญ ภกดธนากล ตลาการ

ศาลรฐธรรมนญในการสมมนาทางวชาการเนองในวาระครบรอบ 14 ป ศาลรฐธรรมนญ ในวนพฤหสบดท 29 มนาคม 2555 ณ โรงแรมมราเคล แกรนด คอนเวนชน

3

ดสตาลย วนท 6 พฤศจกายน 2518 “…เมอกฎหมายของเราดอยแลว จดใหญทสาคญทสดในการธารงรกษาความยตธรรมในบานเมอง จงไดแกการสรางนกกฎหมายทดทจะสามารถวเคราะหและใชกฎหมายไดตรงจดประสงค ขาพเจาจงปรารถนาอยางยงทจะใหทกคนสรางตนใหเปนนกกฎหมายทดทแท โดยฝกตนใหมความกลาในอาชพของนกกฎหมาย คอกลาทจะปฏบตการไปตามความถกตองเทยงตรงทงตามกฎหมายและศลธรรม ไมปลอยใหภยาคต คอ ความเอนเอยงไปดวยความหวาดกลวในอทธพลตาง ๆ เขาครอบงา สาหรบเปนกาลงสงใหทางานไดดวยความองอาจ มนใจ และมมานะ อกประการหนงตองฝกใหมความเคารพเชอมนในสจธรรมคอความถกตองตามคลองธรรม ตามความเปนจรงอยางมนคง ไมหวนไหวดวยโลกธรรม ไมเหนสงอนใดวายงไปกวาความจรง สาหรบปองกนมใหความอยตธรรม และความทจรตเกดขน...” 3. นกกฎหมายในอดมคต ในทกประเทศมความคาดหวงถงนกกฎหมายในอดมคตทมคณสมบตเปนทตองการของสงคมซงไทยเราเองกมการกลาวถงนกกฎหมายในอดมคต กลาวคอ

3.1 นกยตธรรม “…การฝกอบรมมวตถประสงคสวนหนงคอมงทจะทาใหคนทเขารบการอบรมไปทางานได โดยมเปาหมายคอตองการสราง TECHNICIAN สรางนกกฎหมายไปทางานดานกฎหมาย... นาจะถงเวลาแลวหรอยงทจะเปลยนเปาหมายใหชดเจนวาระบบการฝกอบรมหรอผลตนกกฎหมายหรอบคลากรในกระบวนการยตธรรมตองอยทวาผลตคนทไปเปนนกยตธรรม ไปเปนคนทมงแสวงหาความถกตองเปนธรรมในสงคม... งานสรางความถกตองเปนธรรมใหแกสงคมเปนงานทยาก มอปสรรคมากมายและตองตอสจรง ๆ ไมวาจะอยตรงตาแหนงไหนในกระบวนการยตธรรม...”2 การทเราจะเปนนกกฎหมายทเปนนกยตธรรมซงใชกฎหมายเปนเครองมอในการรกษาความยตธรรมเพอความสงบสขของสงคม ไมใชใชกฎหมายเปนเครองมอในการแสวงหาผลประโยชนใหแกตนเองและพวกพอง นกยตธรรมตองเปนผทฟงความทกฝาย ดวยใจเปนธรรม ขบวนการตองโปรงใส สามารถตรวจสอบและชแจงเหตผลตอสาธารณชนได จดหมายปลายทางของกฎหมาย (หลกนตศาสตร) ในการอานวยความยตธรรมกบงานบรการประชาชนของนกปกครอง(หลกรฐศาสตร) จดจบอยทจดเดยวกน คอ “ประโยชน และความสขทเกดแกประชาชนทเราไปดแลเขา และทาใหเขาเกดความเลอมใสศรทธา”3

หลกการน เหนรวมกนซงมทมาจาก พระปฐมบรมราชโอการของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทวา “เราจะปกครองแผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม”

2 จากคาบรรยายทานจรญ ภกดธนากล ครงดารงตาแหนงรองเลขาธการสานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตสภา

ไดกลาวไว เมอวนท 8 เมษายน 2542 3 จากคาบรรยายของทานจรญ ภกดธนากล ครงดารงตาแหนงปลดกระทรวงยตธรรม ซงบรรยายใหแกผเขารบการ

อบรมคลงสมองของกรมการปกครอง (Think Tank) รนท 1 เมอวนท 21 มถนายน 2550 ณ อาคารสมมนาคาร วงสวนสนนทา กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย

การใชกฎหมาย (หลกนตศาสตร)

การบรหารการปกครอง (หลกรฐศาสตร)

เพอประโยชนสข แหงมหาชนสวนมาก

4

จะเหนไดวาพระองคทานจะทรงใชทงหลกรฐศาสตร และหลกนตศาสตร เชอมโยงกนไมมการแบงแยก สวนคนทไปไมถงไหนหรอไมเขาใจพระปฐมบรมราชโองการดงกลาว กจะเหนแตความขดแยงกนระหวางรฐศาสตรและนตศาสตร ยงไมพยายามหาจดรวมทจะเดนทางไปทางเดยวกนได เพราะจะเปนหลกชย จดหมายปลายทางททางานไปใหถงจดเดยวกน เมอครงพระบรมศาสดาองคสมเดจสมมาสมพทธเจาประกาศพทธศาสนา (คนพบอรยสจส) และบอกใหสาวกทงหลาย จงแยกยายไปคนละทาง เพอนาพระธรรมวนยออกไปเผยแพรแกมหาชนใหมากทสด เพอใหคนมปญญาเขาใจ เขาถงพระธรรมวนยเกยวกบพระพทธศาสนา ดงพระพทธองคทรงตรสวา “ใหเปนไปเพอพหชนหตายะ สขายะ” (พหชน คอ ผคน มหาชนจานวนมาก หตายะ คอ ประโยชน สขายะ คอ ความสข) นนกคอ เพอประโยชนสขแกมหาชนจานวนมาก สมเดจกรมพระยาดารงราชานภาพ ไดพระราชทานคตธรรมแกทานเจาเมองเมองหนงเกยวกบการบรหารประเทศไววา “เจาคณเอย อนอานาจอยทราษฎรเชอถอ ไมใชอยทพระแสงราชศสตรา จะไปอยทไหนกตาม ถาเจาคณทาใหราษฎรเชอถอดวยความศรทธาแลว ไมมใครถอดเจาคณไดแมในหลวง เพราะทานกทรงปรารถนาใหราษฎรอยเยนเปนสขเชนกน” ดงนน “เราจะตองทางาน เพอประโยชนสขแกมหาชนจานวนมาก และตองทาใหราษฎรเขาเลอมใสศรทธาดวย ” ซงเราควรยดถอเปนอดมการณในการทางาน นอกจากน ทานจรญ ภกดธนากล ยงใหขอคดหลกการทางานเพอประโยชนสขแหงมหาชนและเพอใหราษฎรเลอมใสศรทธา 6 ขนตอน ดงน

(1) ตองวเคราะหเปน เราตองสารวจใหไดกอนวา ประชาชนหรอหมคณะทเรารบผดชอบอย เขาตองการการอานวยความเปนธรรมและการบรการแบบไหนทเขายอมรบได ไมใชเพยงแคใชอานาจตามกฎหมายบานเมองเทานน ประชาชนทกคนตองการความถกตอง เปนธรรม ดงนน เราตองไมลมอดมการณของเราทวา “เราจะทางานเพอประโยชนสขของมหาชนจานวนมาก ดวยความถกตอง เปนธรรม” เพอใหราษฎรเชอถอศรทธา (2) ตองฟงความทกฝาย การดาเนนกจกรรมตาง ๆ โดยทวไปมกอยภายใตความขดแยง กลไกทสาคญ คอ จะตองฟงความทกฝาย ขาดฝายใดฝายหนงไมได เพอใหเกดความโปรงใส ตรวจสอบได และเปนกลาง เราตองไมหเบา ตองฟงหไวห ตองไมหหนวก และถาแนบหกบพนดนไดดวยกจะดมาก ความเสอมของนกนตศาสตร และนกปกครองจานวนมากตกเหวเพราะกบดกของการใชกฎหมาย เพราะเขาหลงผดคดวา “กฎหมาย” คอ อานาจ ซงมนจะคอย ๆ เสอมลง ๆ บางครงเราทาอะไรโดยไมรสกวาเรา “ลแกอานาจ” และ “ทรยศแกอดมการณ” ทตงไว ไมไดใชอานาจเพอประโยชนสขของมหาชน ไมไดใชกฎหมายเพอใหราษฎรเกดความเลอมใสศรทธา

1. ตองวเคราะหเปน

2. ตองฟงความทกฝาย

3. ตองเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวม

4. ตองแยกแยะคนด - คนเลว ใหเปน

5. ตองไมลกลน เลอกปฏบตอยางไมเปนธรรมไมลาเอยง

6. ตองไมรนแรง/หยอนยาน/มทะลเกนไป (เดนทางสายกลาง)

5

(3) ตองเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวม สงทสงคมประชาธปไตย ถอวาเปนเรองสาคญมาก เปนเงอนไขความถกตอง เปนธรรม คอ การเปดโอกาสประชาชนเขามามสวนรวมในการตดสนใจ วางแผน กาหนดขนตอนการทางาน รบทราบผลสาเรจของเรา และเรากตองพรอมทจะยนดรบความผดพลาด โดยไมผลกความรบผดใหกบผอน สตปญญาเราไมสมบรณ 100% เราอาจเตมไปดวยความผดพลาด หากประชาชนเสนอความคดเหนเพอขอแกไขกฎหมายการใหบรการประชาชนใด ๆ ซงเราไมสามารถดาเนนการไดดวยตนเอง กควรแจงเรองตามลาดบชนแลวสงมายงสวนกลางใหดาเนนการยกรางกฎหมายตามทประชาชนเสนอแลวแตงตงคณะกรรมการภาคประชาชน โดยเชญตวแทนประชาชนทมสวนไดสวนเสยกบกบกฎหมายฉบบนน ๆ เพอจะไดรบฟงความคดเหน ปญหาความเดอดรอนของประชาชนทงหลาย ฉะนน ตอไปเราจะทางานยากขน จะตองระมดระวงจดนใหมากดวย เพราะทผานมาเรามกจะเผลอสรปเรว โดยไมเปดโอกาสใหประชาชน และบคคลในสาขาวชาชพตาง ๆ เขามามสวนรวมแสดงความคดเหนเสยกอน เรามกคดวาสเราทาเองเลยไมได (4) ตองแยกแยะคนด - คนเลว ใหเปน ทานจรญ ภกดธนากล ไดตงคาถามผเขาอบรมฯ (Think Tank) วา “ทาไมคนถงเหนแกตว” เพราะรากฐานของการทาอะไรทไมด จะมาจากความ “เหนแกตว” ยงถาเราเหนแกตวมากเทาใด กยงเหลอใหประชาชนนอยลงเทานน นนคอ เหลอสทธประโยชนสวนรวมใหแกมหาชนนอยลง ในหลกพทธศาสนาทสอนเรองการทาความดไววา “ความด คนดทาไดงาย คนชวทาไดยาก ความชว คนชวทาไดงาย คนดทาไดยาก” ทานพทธาสภกข กลาวไววา เหตททาใหคนเหนแกตว เพราะ “ตวกใหญ” ยงถาตวกใหญมากกจะเหนแกตวมาก ถา “ตวกเลก” กจะเหนแกตวนอย เรยกวา “อตตา” ของแตละคนใหญแคไหนนนเอง และ “ตวก” กคอ สงสมมต สกวนกจะไมม “ตวก” สมเดจกรมพระยาดารงราชานภาพ ทรงตรสไววา : “รางวลทสาคญทสดในชวต คอ การคนไมพบความชวในตวเรา” (5) ตองไมลกลน เลอกปฏบตอยางไมเปนธรรม ไมลาเอยง เราตองไมตกเปนทาสของความลกลน เลอกปฏบต ลาเอยง ตามหลกธรรมทสอนถงขอควรงดเวน “อคตสตร” ไดแกความลาเอยง 4 ประการ ไดแก 1) ฉนทาคต = ลาเอยงเพราะความพอใจรกใครในสงนนเฉพาะสง 2) โทสาคต = ลาเอยงเพราะความไมชอบ/ความโกรธ 3) ภยาคต = ลาเอยงเพราะกลว 4) โมหาคต = ลาเอยงเพราะความโงเขลา/งมงาย/หลง/ไมร ตวอยางเชน วสสะการพราหม (เจาเมองแหงหนงในประเทศอนเดย) ไดถามพระพทธเจาวา “เราจะปกครองประเทศอยางไรทจะไมใหเสอมโทรม” พระพทธองคทรงตอบวา “ถาสงคมใดปกครองโดยอคตทง 4 ประการ สงคมนนจะเสอมโทรม แตถาสงคมใดปกครองโดยไมมอคตทง 4 ประการ สงคมนนจะไมเสอมโทรม” ฉะนน การทางานของเราตองไมทาใหเสอมโทรม ถาตวเราเสอมโทรม สงคมกเสอมโทรม และประเทศชาตกจะเสอมโทรมตามไปดวย (6) ตองไมรนแรง หยอนยานจนเกนไป อยามทะลดดน (เดนทางสายกลาง) ทฤษฏของหลกการน คอ “ความพอเหมาะพอควร” เปนเรองทพดลาบาก แคไหนจงจะความพอเหมาะพอควร ทงน ตองขนอยกบประสบการณทจะบอกเราไดวา แคไหนคอมากไป นอยไป แตสงสาคญททานจรญ ภกดธนากล กลาวไววา “การทเราจะประพฤตตวแบบเดนทางสายกลางไดนน” จะตองรอบร ไมใชแค “รเขารเรา รบ 100 ครง ชนะ 100 ครง” (ของซนว) เทานน แตจะตองนาหลกสปปรสธรรม 7 มาใชดวย ไดแก

6

1) รจกเหต - อดมการณเราคอ “ทางานเพอประโยชนสขแกมหาชนจานวนมาก” เราตองใชอานาจอยางพอเหมาะพอควร ไมใชใชอานาจเพอตเมองขน ชวตเราเกดมากเพอสรางบญบารม 2) รจกผล - ตองทาใหประชาชนไดรบความพงพอใจในบรการของเรามากทสด 3) รจกตน - ตองคนพบตวเราเองใหเจอกอนวา วาเราเปนผทมความร ความสามารถเพยงพอหรอไม ถาไมพอกตองพฒนาตนเองใหดยงขนเหมาะสมกบหนาท 4) รจกประมาณ - รจกประมาณตวเองวาทาไดหรอไมได 5) รจกกาล - รจกกาลเทศะวาเวลาไหนควร ไมควรอยางไร 6) รจกชมชน – รจกสถานท และพนทโดยรอบ มอะไรสาคญ ๆ และอยทไหนบาง 7) รจกบคคล – รจกบคคลรอบขาง แนวรวมกบเรา ผบงคบบญชา/ใตบงคบบญชา นอกจากน ทานจรญ ภกดธนากล ไดใหขอคดไววา โดยทวไปเวลาเราฝกปฏบตธรรม มกจะตองเรมตนทการถอศล เมอมศลแลว กจะเกดสมาธ เมอมสมาธมาก ๆ กจะเกดสตและปญญาตามมา แตในความเปนจรงเวลาทเราปฏบตหนาทราชการ จะพบวาตรงกนขาม คอ ปญญาจะมากอน (เหมอนหวรถจกร โบกแรก จะเปนผนาขบวนไปยงจดหมายปลายทางได แลวศลจงเกด เพราะศลเกดจารการขดเกลา พอเกดศล แลวสมาธจงเกดภายหลง เชน ทาไมเราไมรบสนบน กเพราะเรามปญญาตดสนใจทจะไมรบ นนคอ เหตผลทวา ปญญาจะมากอนศลและสมาธ ในฐานะทตองไปทาหนาทอานวยความเปนธรรมใหกบประชาชน ตองยดหลกปฏบต ดวยความถกตองและเปนธรรมในเรองกระบวนการ ขอเทจจรง ขอกฎหมาย และผลลพธ กระบวนการ การปฏบตตองถอเอาความถกตองตามกฎหมายเปนหลก ไมวาจะเปนขนตอนการจบกม การแจงสทธ วธการสอบสวน ฯลฯ อยาไดละเลยขนตอนทกฎหมายบงคบใหตองทา เพราะหากไมทาอาจจะทาใหการจบกม หรอการสอบสวนไมชอบ อนจะเปนผลสะทอนกลบมาถงตวเองในภายหลงได ขอเทจจรง ตองมการแสวงหาขอเทจจรงใหไดมากทสด ไมวาจะใชวธการสบสวน หรอสอบสวน ตองแสวงหาขอเทจจรงทงสองดาน ทงในทางทเปนคณและเปนโทษแกผถกกลาวหา ปญหาขอเทจจรงคอ ปญหาทเราไมมทางรเองตองฟงจากพยานหลกฐานของทงสองฝาย แลวชงนาหนกวาในประเดนทพพาทกนนนจะเชอพยานหลกฐานของฝายใดไดเพยงไร ซงหลกฐานทจะรบฟงไดหรอไมอยทวาหลกฐานนน ๆ มเหตผลสอดคลองกบสามญสานกหรอไม ขอกฎหมาย ตองแมนและปรบขอเทจจรงใหเขากบขอกฎหมายใหครบถวน หากปรบขอเทจจรงเขากบขอกฎหมายไมครบ จะดวยมเจตนาหรอไมเจตนากตาม อาจถกมองวาเปนผมผลประโยชนกบคดนน หรออาจถกรองทกขกลาวโทษวาละเวนการปฏบตหนาทได ปญหาขอกฎหมายเปนเรองการนาตวบทกฎหมายทเหมาะสมมาปรบเขากบขอเทจจรง และถากฎหมายไมชดแจงกตองมการตความกฎหมายคอ ตองคนหาเจตนารมณของกฎหมายใหได ผลลพธ การสรปผลตองออกมาตามแนวทางแหงขอเทจจรงและพยาน หลกฐาน ไมเบยงเบนไป เพราะมปจจยอน ๆ เขามาแทรก

3.2 นกกฎหมายทด คณสมบตของนกกฎหมายทดไดตองมองคประกอบหลายประการ ดงน 1) ตองมจรยธรรมขนมลฐาน ศาสตราจารยธานนทร กรยวเชยร องคมนตร กลาววานกกฎหมายตองมจรยธรรมขนมลฐาน 5 ประการ คอ (1) ยดมนและปฏบตแตในสงทถกตองชอบธรรมเทานน

(2) ตองรกษาเกยรตภมแหงวชาชพกฎหมาย (3) ตองมความละเอยด ประณต สขม

7

(4) มความพอเหมาะพอด (5) มสามญสานก

หวใจของจรยธรรมแหงวชาชพกฎหมาย ไดแก การประพฤตแตในสงทถกตองชอบธรรมตามกฎหมาย ศลธรรม และประเพณ และในกรณท มขอขดแยงหรอมความไมชอบมาพากล นกกฎหมายตองมความกลาทจะแสดงความคดเหนและกลากระทาในสงทตนไดไตรตรองแลวมความเชอมนวาถกตองเปนธรรม และเปนเรองในหลกการทสาคญทเรยกวา “PRINCIPLE BEFORE EXPEDIENCY หลกการมากอนความสะดวกสบาย” เรองนบางครงกเปนเรองยากในสงคมไทย และคานยมในเรองรสกเกรงใจ บางครงกนาไปใชอยางไมถกตองอนทาใหจรยธรรมเสอมลงกม นกกฎหมายทดจงพงระวงไมเหนแกความเกรงใจมากไปกวาการรกษาความถกตองชอบธรรม ตวอยางเชน กรณหนวยราชการตาง ๆ ททาตามคาสงนกการเมองหรอผบงคบบญชา ทง ๆ ทเปนเรองไมถกตอง ผลสดทายตนเองจะเปนผรบผลกรรมอนนน โดยผสงไมตองรบผดชอบ เกยรตภมแหงวชาชพ (PROFESSIONAL SOLIDARITY) สงคมของเรามวชาชพตาง ๆ อยมากมาย วชาชพกฎหมายกเปนวชาชพหนง นกกฎหมายเปรยบเสมอนเปนตระกลหนงในสงคม นกกฎหมายทกคนเสมอนเปนบคคลในตระกล ใครทาอะไรดเดนกไดหนาตาทวกน ใครทาอะไรเสยหายกเสยดวยกนทงครอบครวเหมอนปลาทอยในของเดยวกน เรองนเปนเรองของเกยรตภมซงนกกฎหมายดวยกนชวยสงสมกนมา และเกยรตภมนมไดเกดขนไดเอง และการรกษาเกยรตภมของนกกฎหมายไทย นกกฎหมายจะดเดนหรอเลวรายแตผเดยวโดยไมกระทบสงคมของนกกฎหมายมได ผคนเขาศรทธากเพราะสวนหนงอยทเกยรตภม ซงนกกฎหมายดวยกนชวยสงสมกนมา และเกยรตภมนมไดเกดขนไดเอง และการรกษาเกยรตภมของนกกฎหมายในแตละสาขานนกจะทาไมได นอกจากเราทกคนในวชาชพจะตองชวยกนเทดทนจรยธรรมและความเชยวชาญในวชาชพของเราไว ผใดยนหยดดารงคณธรรมและนาการพฒนามาสวชาชพ เราตองยกยอง สรรเสรญ ผใดทาใหวชาชพของเราเสอมเสย เราตองรวมกนปองปรามหรอหาทางมใหผนนอยในวงการวชาชพของเราตอไป การผนกกาลงกนเพอผดงเกยรตภมน เปนจรยธรรมขนมลฐานแหงวชาชพของเรา ดงเชน พระราชดารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ซงพระราชทานแกผพพากษาประจาศาลสานกงานศาลยตธรรม เขาเฝาฯ ถวายสตยปฏญาณตนกอนเขารบหนาท ณ พระตาหนกเปยมสข วงไกลกงวล อาเภอหวหน จงหวดประจวบครขนธ เมอวนองคารท 25 เมษายน 2549 ซงแสดงใหเหนวาสถาบนศาลเปนสถาบนซงไดรบความไววางพระราชหฤทย ใหชวยแกไขปญหาวกฤตการณทางการเมองของประเทศ เพราะสถาบนศาลยงมความซอสตย สจรต มเหตมผล และมความร เปนสถาบนทมเกยรตภมแหงวชาชพ จรยธรรมวชาชพกฎหมายขนมลฐานอก 2 ประการ คอ ความละเอยด ประณต สขม และความพอเหมาะพอด ลวนแตเปนเรองสาคญซงกมความแจงชดอยในตว ไมตองขยายความอะไรอกในชนน ในเรองสามญสานกนบไดวาเปนหวใจในความเหนในเชงกฎหมายทเดยว อาจารยกฎหมายผทรงคณวฒทานหนงกลาววา “นกศกษาบางคนทองจากฎหมายตลอดจนลขตไดแมนยา แตวนจฉยไมถก สอบไลไมได จนถงกบมการเลาเปนขอขบขนกนวา “ทองกฎหมายท บานจนภรรยาจาได เถยงปญหากบภรรยา ครนมาถามอาจารย ความเหนของภรรยาเปนฝายถก” ตามเรองทเลามานจะเหนไดวาสามญสานกของภรรยา ดกวาสามญสานกของนกศกษากฎหมายผนน ความสาคญของสามญสานกน อาจกลาวไดอกนยหนงวา ผใดกตามทมความรในทางกฎหมาย ไดรบปรญญาสงสงเพยงใดกตาม ถาหากขาดเสยซงสามญสานกแลว กคงเขาสภาษตท ความรทวมหว เอาตวไมรอด สงทพงสงวรไวในเบองตนกคอ ไมวาเรองใดทเกยวกบกฎหมาย พงตงปญหาถามตวเองกอนเสมอวา โดยสามญสานกเรองนนควรจะเปนประการใด

8

ตวอยางเชน พยานเบกความวา “หลงเกดเหต พยานไดยนเสยงคนปสสาวะ พยานจาไดวาเปนเสยงจาเลยปสสาวะ” คาเบกความนไมนาเชอเทากบคาเบกความของพยานอกรายหนงทวา “เหนหลงคนราย แตจาหนาไดเพราะรจกกนมาตงแตเดก” ศาสตราจารยธานนทร กรยวเชยร องคมนตร ไดกลาวไววา นกกฎหมายทดตองมเมตตาธรรม มมนษยสมพนธทด ตองหมนศกษาหาความรและประสบการณในวชาชพเพมเตมตลอดเวลา และจะตองปรบปรงตนเองใหเปนนกกฎหมายทมความสามารถและมความพรอมอยเสมอ ถาหยดเมอใดกจะดอยความสามารถและสญเสยโอกาสทจะทาความดลงเปนลาดบเมอนน - เปนนกกฎหมาย ตองเคารพกฎหมาย - นกกฎหมายทบคคลทวไปจะเคารพนน ตองเคารพทงกฎหมายและศลธรรม

- นกกฎหมายทนกกฎหมายอนจะเคารพนน ตองเคารพทงกฎหมาย ศลธรรม และจรยธรรมในวชาชพกฎหมาย - นกกฎหมายทประสบความสาเรจทงในวชาชพและสวนตวอยางงดงาม ตองเปนนกกฎหมายทตระหนกในสจธรรมของกฎแหงกรรม เปนทผทเคารพทงกฎหมาย ศลธรรม และจรยธรรมแหงวชาชพกฎหมาย ดวยใจสมคร และจกปฏบตไดอยางเสมอตนเสมอปลาย ตลอดอายขยของตน นอกจากน ศาสตราจารยธานนทร กรยวเชยร องคมนตร ยงไดกลาวอกวา จรยธรรมขนมลฐานอกประการหนงของนกกฎหมาย คอ “กฎแหงกรรม” ความซอสตยสจรตเปนคณธรรมททกคนจะตองยดถอ คนทฉอราษฎรบงหลวงนน เงนทองทไดมาเปนของรอนจะมอนเปนไป เศรษฐทรารวยในทางมชอบกดมอาถรรพ ลกหลานไมไดรารวยดวย กฎแหงกรรม ใครทากรรมอนใดไว ดหรอชว ผนนกจะไดรบกรรมอนนน ไมมใครกาวลวงกฎแหงกรรมได กฎแหงกรรมเปนกฎธรรมชาตทเทยงแทและตองเกดอยางแนนอน สดแทแตวาชาหรอเรวเทานน กฎแหงกรรมเปนจรยธรรมขนมลฐานของทกศาสนา และควรถอกฎแหงกรรมนเปนจรยธรรมขนมลฐานของนกกฎหมายดวย ใครทาใหเราเจบใจ เราไมตองผกใจเจบและแกแคน เขาจะตองไดรบผลรายนนเอง ถาเราแกแคนจะกลายเปนเรองเวรไมระงบดวยการจองเวร ผใดชวยผอนใหพนทกข แมจะเปนเรองปดทองหลงพระ ผนนกจะไดรบผลบญนน ไมชากเรว มบคคลอกประเภทหนงทบญกทากรรมกสราง บคคลประเภทนยอมจะไดรบผลกรรมทงดและชวผสมผสานกนไป เพราะกรรมชวไมอาจหกกลบลบกนไปกบกรรมดได อนง มบคคลเปนจานวนมากทมความขมขนและผดหวงในชวต คดยอทอครนคดอยแตวาจะทาอะไรไปทาไม ทาไปกไมไดอะไร จงไมยอมทาอะไรเลย ทง ๆ ทเปนหนาทของตนทจะตองทา บคคลประเภทนมองขามสจธรรมในเรองกฎแหงกรรมไปเสยสน เมอตนเองไมไดทาดอะไรไวเลย กจะหวงผลดอนใดไดเลา บางคนคดวาเราจะทาอะไรกได ลวงละเมดกฎหมายอยางไรกได ขออยาใหมคนเหนกแลวกน เมอไมมพยานหลกฐานกไมตองรบโทษทณฑ แตนนเปนเรองของการทาผดกฎหมายของบานเมอง อยาลมวาเหนอกฎหมายยงมกฎแหงกรรม การทมผรเหนหรอไม ไมสาคญ ถาตนเองรเหนกเพยงพอแลว และจะตองรบผดชอบในผลกรรมอนนน เพราะกฎแหงกรรมนนอยทเจตนาของผกระทา มเรองจรงทสมควรเลาสกนฟงเรองหนง คอ นายตารวจชนผใหญทานหนงเลาวา ตอนททานยงเปนนกเรยนนายรอยตารวจอยนน ไดมนายตารวจชนผใหญสมยโนนผหนงมาเลาประสบการณของตนใหนกเรยนทงชนฟงวา ทานเคยไปปราบผรายใจอามหตชนไอเสอ มอยรายหนงจบตวมาได คนรายถกใสกญแจมอ ทานใชปนพกจอยงไอเสอรายนนในระยะเผาขน คอย ๆ ยงทละนด จนกระทงกะโหลกศรษะตรงกระหมอมแตกกระจายกระเดนจากศรษะ ตอมาทานมบตรเกดมาทกะโหลกศรษะไมมกระหมอม อยไดไมนานกเสยชวต แมนายตารวจผนนจะกระทาผดอกฉกรรจสถานใดกตาม การททานนาเอาประสบการณของทานเองมาเลาใหนกเรยนนายรอยตารวจฟงตงแตยงเปนนกเรยนอยนนบวาเปนเรองทนาสรรเสรญ เปนเครองเตอนใจผทเปน

9

นายตารวจรนใหมอยางดทสดในเรองกฎแหงกรรม ซงคงจะไมมนกเรยนนายรอยตารวจคนใดในรนนนจะลมเรองนลงตลอดเวลาทเปนผพทกษสนตราษฎรอย อยางไรกตาม คนสวนมากไมเชอกฎแหงกรรม เพราะกรรมมไดสนองตอบทนตาเหนอยางเรองทเลามาน นอกจากนนเมอเชอเรองกฎแหงกรรมแลว กตองเชอเรองการเวยนวายตายเกดดวย มฉะนนแลวจะสงสยวาเหตไฉน บางคนกเกดมาบนกองเงนกองทอง ทง ๆ ทยงมไดกระทาความดใหปรากฏแตอยางใด บางคนเกดมากมแตความทกขยากหรอพการมาแตกาเนด ทง ๆ ทยงไมมโอกาสไดกระทาชวเลย บางคนสะสมความดไวมากมาย แตกหาไดรบผลดจากรรมดของตนททาไวจนชวตหาไม และยงมบคคลอกมากหลายทมงแตจะประกอบกรรมชวสรางความทกขรอนใหผอนไวเหลอคณานป กไมไดรบผลรายจากกรรมชวของตนเองในชวตน กรรมเกาอาจตามมาสงผลในชาตนหรอตดตวไปสงผลในชาตหนา ภพหนา เหตการณทงหลายทเกดขนแกคนเรานนไมใชเปนเหตบงเอญหรออบตเหต แตเปนเรองทเกดขนโดยมเหตมผล มทมาและมทไปตามกฎแหงกรรม ถาจะเชอเรองกฎแหงกรรมกตองเชอใหสนท ถาเชอเพยงครง ๆ กลาง ๆ กจะสบสน โดยเฉพาะอยางยงผทเชอครง ๆ กลาง มกจะไมคานงถงผลของการปฏบตตนทมชอบวาจะสงผลรายแกตนในทายทสดอยางไร เพราะกเลสบงตาอย และกรรมกมไดสงผลใหเหนทนตาเสมอไป ตามหลกกาลามสตรในพทธศาสนา คอไมควรเชอเพราะตาราวาไวเชนนน ไมควรเชอเพราะผสอนวาไวเชนนน หากแตจกตองใครครวญดวยตนเอง ควรสงเกตดวยตนเองจากเหตการณในชวตของตนเองและจากเหตการณในชวตของผอนวาเปนจรงหรอไม จนตระหนกวาความจรงเปนอยางไร ผใดตระหนกในความจรงของกฎแหงกรรมไดรวดเรวเพยงใด กจะเปนหลกประกนอยในตวเองวา ผนนจะมงแตจะทาสงทดสงทชอบตลอดไปรวดเรวขนเพยงนน นคอกาไรแหงชวตอนไมมสงอนใดจกเปรยบปานได 2) นกกฎหมายทเปนนกกฎหมายทดตองเปนผมความประพฤตสจรต ดวยกาย วาจา ใจ

สงทนาเปนหวง คอ ระบบการศกษาของประเทศไทยเรา เพราะเรามงเนนแตการพฒนาดานองคความรและทกษะ มงเนนการใหความรเพอเอาตวรอด ไมไดมงเนนการสรางนสยทดใหกบเดกและเยาวชน ทาใหเดกเหลานนโตขนมาจะทาทกอยางเพอตวเอง โดยไมคานงถงสวนรวม ขาดคณธรรมจรยธรรม ขาดระเบยบวนย ขาดความซอสตยสจรต มอใครยาวสาวไดสาวเอา โรงเรยนมงสอนแตวชาการ ไมไดสอนความประพฤต (ครสอนหนงสอไมสอนคน) ทาใหประเทศเรามปญหาตาง ๆ มากมาย เชน ความไมมระเบยบวนย ไมเคารพกฎหมาย ความไมซอสตยสจรต การไมรจกหนาทความรบผดชอบของตนเอง ขาดความมงมนและความอดทน ขาดความขยนหมนเพยร ไมรจกการเสยสละ และขาดจตสานกเพอสวนรวม ระบบการศกษาของไทยทาใหพลเมองของประเทศคดแตประโยชนสวนตวมากกวาประโยชนสวนรวม ทาตวเปนเหมอนปลวกมอดคอยกดกนบานเมองของตวเอง โดยไมไดคดทาประโยชนใหกบประเทศชาตถนกาเนด ซงตรงกนขามกบระบบการศกษาในตางประเทศ ระบบการศกษาของประเทศทพฒนาแลวสวนใหญจะใหความสาคญตอการพฒนาคนตงแตเดก โดยมงการปลกฝงอปนสยทดใหแกเดกและเยาวชน 3) นกกฎหมายทเปนนกกฎหมายทดตองรอบรกฎหมายทอยในความรบผดชอบทงหมด

หากไมรอบรกฎหมายทงหมดกไมสามารถรกษาความยตธรรมได ตวอยางเชน (1) กรณมปลดอาเภอคนหนง ไดรบมอบหมายใหไปตรวจสอบทดนสาธารณประโยชนแลวรบรองผลการตรวจสอบวาไมใชทดนสาธารณประโยชน จนมการออกโฉนดทดนดงกลาว คณะกรรมการ ป.ป.ช.สอบสวนแลวมมตวา ขอกลาวหาเรองทจรตตอหนาทไมมมล แตมความผดฐานประมาทเลนเลอในหนาทราชการ อนเปนเหตใหเสยหายแกราชการอยางรายแรง ซงความผดวนยฐานประมาทเลนเลอในหนาทราชการอนเปนเหตใหเสยหายแกราชการอยางรายแรง กไมใชความผดฐานทจรตตอหนาทอนเปนมลความผดทางวนย ตามนยมาตรา 91(1) หรอความผดตอตาแหนงหนาทราชการหรอความผดตอตาแหนงหนาทในการยตธรรมอนเปนมลความผดอาญาตามนยมาตรา 91(2) แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและ

10

ปราบปรามการทจรต พ.ศ.2542 ทจะตองดาเนนการตอไปตามมาตรา 92 และ มาตรา 93 คณะกรรมการ ป.ป.ช.จงไมมอานาจในการไตสวนและมความเหนไปยงผบงคบบญชาเพอพจารณาโทษทางวนยในฐานความผดดงกลาว และจะถอเอารายงานเอกสารและความเหนของคณะกรรมการ ป.ป.ช.เปนสานวนการสอบสวนทางวนยของคณะกรรมการสอบสวนทางวนยแกปลดอาเภอผนนไมได ดงนน การทรองอธบดปฏบตราชการแทนอธบดกรมการปกครอง โดยมต อ.ก.พ. กรมการปกครองไดมคาสงปลดปลดอาเภอผนนออกจากราชการ ฐานประมาทเลนเลอในหนาทราชการอนเปนเหตใหเสยหายแกราชการอยางรายแรง โดยทยงไมไดสอบสวนตามมาตรา 102 แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ.2535 คาสงลงโทษดงกลาวจงไมชอบดวยกฎหมาย (2) กรณกรมการปกครองมคาสงเปลยนแปลงโทษปลดอาเภอ (เจาพนกงานปกครอง 6) จากภาคทณฑเปนไลออกจากราชการตามมต อ.ก.พ.กรมการปกครอง กรณถกกลาวหาวากระทาผดวนยอยางรายแรงในเรองทาการถอดพวงมาลยเพาเวอรจากรถยนตสขาภบาลมาใสรถยนตของตนเองในความผดวนยฐานทจรตตอหนาทราชการและประพฤตชวอยางรายแรง ตามมาตรา 82 วรรคสาม และมาตรา 98 วรรคสอง แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2535 ปลดอาเภอผนนไดอทธรณคาสงโทษดงกลาวและ ก.พ. ไดพจารณาอทธรณรายนโดย ผอทธรณแถลงดวยวาจาแลวตามทางการสอบสวนพยานหลกฐานฟงไดวา “ปลดอาเภอผนไดไปขอยมระบบพวงมาลยเพาเวอรรถยนตของเทศบาล (สขาภบาล) จากนายกเทศมนตร ในขณะนนมาตดตงกบรถยนตของตนเองและไดใชรถยนตคนดงกลาวในการปฏบตหนาทราชการในตาแหนงปลดอาเภอตลอดมา และเมอมการทวงถามจากเทศบาลกไดถอดคนใหในทสด การกระทาของปลดอาเภอผนเปนเพยงความผดวนยอยางไมรายแรงฐานไมถอปฏบตตามระเบยบและแบบธรรมเนยมของทางราชการและจรรยาบรรณาของขาราชการพลเรอน ตามมาตรา 91 แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2535 ซงเปนกรณความผดวนยเลกนอย ควรไดรบโทษภาคทณฑ ก.พ. จงลงมตใหรายงานนายกรฐมนตรเพอพจารณาสงการใหกรมการปกครองลดโทษใหปลดอาเภอผน จากไลออกจากราชการเปนภาคทณฑและสงใหกลบเขามารบราชการตอไป และรองนายกรฐมนตรสงและปฏบตราชการแทนนายกรฐมนตรพจารณาแลวมคาสงใหดาเนนการตามมต ก.พ. กรมการปกครองจงไดมคาสงใหปลดอาเภอผนกลบเขารบราชการตามคาสงรองนายกรฐมนตรฯ (3) กรณรองเรยนขอความเปนธรรมในเรองถกฉอโกง ตงแตป พ.ศ.2537 ซงทางจงหวดพจารณาแลวมความเหนวา เรองดงกลาวลวงเลยมาเปนระยะเวลากวา 10 ปแลว ทาใหหนดงกลาวขาดอายความ ไมสามารถดาเนนการตามกฎหมายได และสงใหยตเรอง มประเดนทจะตองพจารณาคอใครจะเปนผวนจฉยชขาด คดใดขาดอายความหรอไมนน ปกตคอศาล แตการพจารณาวนจฉยชขาดในคดอาญาและคดแพงจะตางกน ในคดอาญาจาเลยจะยกขอตอสเรองคดขาดอายความไวหรอไมกตาม ศาลมอานาจหยบขนมาวนจฉยไดเอง เพราะเปนขอกฎหมายอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน เนองจากสทธนาคดอาญามาฟองยอมระงบสนไปเมอคดขาดอายความ (มาตรา 39(6) ประกอบมาตรา 195 วรรคสอง แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา) สวนในคดแพง ถาโจทกนาคดทขาดอายความมาฟอง และจาเลยไมยกเรองอายความขนตอส ศาลจะอางเอาอายความมาเปนเหตยกฟองไมได (มาตรา 193/29 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย) บคคลอนกระทาไดเพยงใหความเหนวานาจะขาดอายความเทานน ไมมอานาจวนจฉยชขาด 4) ในการปรบขอเทจจรงเขากบขอกฎหมาย สงสาคญทสดทนกกฎหมายทเปน นกกฎหมายทดตองรคอ เจตนารมณของกฎหมายนน ๆ วามอยอยางไร

หากไมรกอาจทาใหตความ หรอปรบขอกฎหมายผดไปจากเจตนารมณของกฎหมายนน ๆ ได เชน พ.ร.บ.สถานบรการ พ.ศ.2509 เปนกฎหมายทออกมาเพอควบคมบคคลทประกอบกจการสถานบรการอนอาจกระทบกระเทอนตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน เปนกฎหมายทออกมาเพอ

11

รกษาไวซงความสงบเรยบรอย ศลธรรม วฒนธรรมและประเพณอนดงามของชาต ดงนน กจการใดแมจะมลกษณะเขาเปนสถานบรการ แตไมมพฤตการณทสอไปในทางเสอมเสย หรอเกดความไมสงบเรยบรอย กฎหมายกไมประสงคทจะเขาไปควบคม ดงนน การทเจาพนกงานฝายปกครองไปตรวจพบสถานทประกอบกจการ เชน รานตดผมสตรทมการอบและนวดตวอยดวย เปนรานหองแถวหองเดยว เจาของรานเปนชางเอง มพนกงานเปนผชวย 2 คน ทากจการเพอเลยงชพตามความรความสามารถทม ไมเคยมพฤตกรรมสอไปในทางเสอมเสย แตการประกอบกจการของรานเขาลกษณะสถานบรการ ประเภท มาตรา 3(3) สถานอาบอบนวด โดยมผใหบรการ แตไมเคยขออนญาตตามกฎหมายสถานบรการ และไมไดรบการรบรองมาตรฐานตามประกาศกระทรวงสาธารณสข เราจะทาการจบกมในขอหาเปดสถานบรการโดยไมไดรบอนญาตหรอไม ถายดหลกการตความตามลายลกษณอกษร กเปนความผดตามกฎหมายสถานบรการ แตถารเจตนารมณของกฎหมายวาสถานประกอบการเชนน กฎหมายไมประสงคจะควบคม แตการยกรางกฎหมายนน จะเขยนบรรยายใหละเอยดทกแงทกมมยอมเปนไปไมได เรากอาจจะปลอยเลยไปไมเขาไปยงเกยว เอาเวลาไปเขมงวดกวดขนกบสถานบรการอนทมพฤตกรรมเสอมเสยจะดกวา ในทางตรงขามถาเราเขาไปจบกมดาเนนคด เปนขาวแพรหลายไปในสอสารมวลชนตาง ๆ เราตองคดวาคนสวนใหญจะเหนดวยกบการกระทาของเราหรอจะตาหนเรา 4. ปญหาหลกนตธรรมในสงคมไทย 4.1 การทางานของขาราชการทมงประโยชนสวนตน ในปจจบนเปนทรกนโดยทวไปวามขาราชการจานวนมากททางานมงประโยชนสวนตน ไมยดมนในหลกนตธรรม บางสวนมการรองทกขกลาวโทษแตกมจานวนมากทไมมการรองทกขกลาวโทษ เนองจากมการสมยอมกนระหวางผกระทาผดและเจาหนาท ดงตวอยางเรองจรงของปญหาการบงคบใชกฎหมายทไมเปนไปตามหลกนตธรรม เรองทหนง เปนเรองเกยวกบการใชดลพนจในการอนญาตประกอบธรกจโรงแรมของนายทะเบยนโรงแรมแหงหนง โดยปรากฏขอเทจจรงวา เมอคณะกรรมการทไดรบแตงตงไดออกไปตรวจสอบความถกตองสถานท ตงโรงแรมของผขออนญาตประกอบธรกจโรงแรมตามทผมอานาจออกใบอนญาตมอบหมายแลว พบวาผขออนญาตไดกอสรางอาคารชนเดยว กนกาแพงแตละหองพกยนออกไปดานหนาของหองพก เพอเปนทจอดรถของผมาใชบรการได 1 คนของแตละหองพก พรอมตดตงวสดอปกรณสาหรบแขวนผามานสามารถรดเปดปดไดไวดานหนาทางเขาหองพกแตละหอง แตขณะทคณะกรรมการไปตรวจผขออนญาตไดถอดผามานออกไวดานขาง ซงโดยวญญชนทวไปจะรชดแจงวา สถานทแหงนเปนโรงแรมมานรด จงเสนอความเหนตอนายทะเบยนโรงแรมวา ไมควรออกใบอนญาตใหผขออนญาตจนกวาจะมการแกไขปรบปรงใหถกตองตามกฎกระทรวงมหาดไทยเรองกาหนดประเภทและหลกเกณฑการประกอบธรกจโรงแรม พ.ศ.2551 ขอ 8 กาหนดวา สถานทจอดรถของโรงแรมทอยตดหองพกตองไมมลกษณะมดชดและตองสามารถมองเหนรถทจอดอยไดตลอดเวลา กรณนจงเปนดลพนจของนายทะเบยนโรงแรมทจะตองพจารณาตามหลกเกณฑของกฎกระทรวงฯ วา สถานทจอดรถของโรงแรมนนไมมลกษณะมดชดและสามารถมองเหนทจอดอยไดตลอดเวลาหรอไม แตไมนานทราบวาโรงแรมแหงนไดรบใบอนญาตประกอบธรกจโรงแรมจากนายทะเบยนโรงแรมผมอานาจลงนามออกใบอนญาตใหเรยบรอยแลว โดยทยงไมมการแกไขปรบปรงใหถกตองตามกฎกระทรวงฯ แตอยางใด เพราะผมอานาจคนนนไดรบเงนคาธรรมเนยมทสงเกนกวาใบเสรจรบเงน 10 เทา นนเอง เรองทสอง เปนเรองเกยวกบกรณการจบกมแรงงานตางดาวผดกฎหมายในพนทอาเภอแหงหนง กลาวคอ ปลดอาเภอฝายความมนคงไดนากาลงสมาชกอาสารกษาดนแดนออกตรวจสถานบรการในเวลากลางคนแลวไดตรวจพบแรงงานตางดาวผดกฎหมายตาม พ.ร.บ.การทางานของแรงงานตางดาว พ.ศ.2551

12

จานวน 5 คน จงไดควบคมตวแรงงานตางดาวพรอมตวผจดการรานมา ณ ทวาการอาเภอ โดยทไมไดทาการสอบสวนหรอดาเนนคดตามกฎหมายแตอยางใด เพราะรดอยแลววาภายในคนนนายจางจะตองนาเงนมาใหปลดอาเภอคนนเปนเงน 30,000 บาท แลวกมารบตวกลบไปไดเลย ซงปลดอาเภอคนนมกมพฤตกรรมใชอานาจหนาทโดยมชอบในลกษณะเชนนเปนประจา 4.2 การละเมดหลกนตธรรมของ ส.ส. และ ส.ว. ในอดตทผานมาสวนใหญการละเมดหลกนตธรรมจะเกดขนในขนตอนการบงคบใชกฎหมายซงเปนเรองฝายบรหาร แตปจจบนดงทเปนขาววามการละเมดหลกนตธรรมของฝายนตบญญต ดงตวอยาง เรองท 1 เรองคาวนจฉยศาลรฐธรรมนญเกยวกบการแกไขเพมเตมรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 วาดวยทมาของ ส.ว. พบกรณตวอยางหลายประเดน ดงน ประเดนทหนง เมอขอเทจจรงฟงเปนยตวา รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมเกยวกบทมาของ ส.ว.ทใชในการประชมพจารณารวมกนของรฐสภามไดเปนฉบบเดยวกนกบทมการยนญตตขอแกไขเพมเตมตอสานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร เมอวนท 20 มนาคม 2556 มาใชในการพจารณาในวาระทหนงขนรบหลกการ แตไดนารางทมการจดทาขนใหม ซงมหลกการแตกตางจากรางเดมทเสนอไวหลายประการ โดยไมปรากกฎวามสมาชกรฐสภารวมลงชอเสนอญตตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทจดทาขนใหมแตอยางใด มผลเทากบวาการดาเนนการในการเสนอรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทรฐสภารบหลกการตามคารองน เปนไปโดยมชอบดวยรฐธรรมนญ มาตรา 291 (1) วรรคหนง ประเดนทสอง เมอขอเทจจรงจากพยานหลกฐานทงหมดปรากฏวา การกาหนดวนแปรญตตรางรฐธรรมนญในการประชมรฐสภาครงน ทประชมไดลงมตใหกาหนดเวลาแปรญตต 15 วน แตผถกรองท 1 ไดสรปใหเรมตนนบยอนหลงไป 15 วนนน (ตงแตวนท 4 เมษายน 2556) ทาใหระยะเวลาการขอแปรญตตเหลอเพยง 1 วน เทานน เหนวา การเรมนบระยะเวลายอนหลงไปจนทาใหเหลอระยะเวลาขอแปรญตตเพยง 1 วน เปนการดาเนนการทขดตอการประชมและไมเปนกลาง จงไมชอบดวยรฐธรรมนญ มาตรา 125 วรรคหนง และวรรคสอง ทงขดตอหลกนตธรรมตามรฐธรรมนญ มาตรา 3 วรรคสอง จงไมชอบดวยรฐธรรมนญ ประเดนทสาม เมอขอเทจจรงปรากฏวา วธการในการแสดงตนและลงมตในการพจารณาญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ในการออกเสยงลงคะแนนถอเปนเรองเฉพาะตวของสมาชกรฐสภาจะตองมาแสดงตนดวยตนเอง เมอผถกรองท 162 ไดใชบตรอเลกทรอนกสแสดงตนและออกเสยงลงคะแนนคราวละหลายใบ หมนเวยนใสเขาไปในเครองอานบตรและกดปมแสดงตนตดตอกนหลายครง การดาเนนการดงกลาว เปนการละเมดหลกการพนฐานของการเปนสมาชกรฐสภา ขดตอขอบงคบการประชมของรฐสภา ขดตอหลกความซอสตยสจรตทสมาชกรฐสภาไดปฏญาณตนไว และขดตอหลกการออกเสยงลงคะแนนตามบทบญญตมาตรา 126 วรรคสาม มผลทาใหเปนการออกเสยงลงคะแนนททจรต มอาจถอวาเปนมตทขอบของรฐสภาในกระบวนการพจารณารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม ประเดนทส ตามทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 กาหนดใหรฐสภาประกอบดวย 2 สภา คอ วฒสภาและสภาผแทนราษฎร ใหมดลยภาพระหวางกน การแกไขเนอหารฐธรรมนญให ส.ว.มาจากการเลอกตง เหมอนถอยหลงลงคลอง ทาใหวฒสภากลบเปนสภาญาตพนอง สภาครอบครว และสภาผวเมย ทาลายสาระสาคญของการมสองสภา นาพาไปสการผกขาดอานาจรฐ ตดการมสวนรวมของปวงประชาหลากสาขาหลายอาชพ นอกจากน ยงขดตอรฐธรรมนญ ในเรองกระบวนการตรากฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาทจะบญญตขนใหม โดยรวบรดใหมการประกาศใชกฎหมายประกอบรฐธรรมนญดงกลาวโดยไมตองปฏบตตามรฐธรรมนญ มาตรา 141 ทจะตองสงรางกฎหมาย

13

ดงกลาวใหศาลรฐธรรมนญพจารณาตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญเสยกอน ทาใหฝายการเมองสามารถออกกฎหมายไดตามอาเภอใจโดยอาศยเสยงขางมากปราศจากการตรวจสอบ การดาเนนการพจารณาและลงมตแกไขเพมเตมรฐธรรมนญของผถกรองทงหมดในคดน จงเปนการกระทาทไมชอบดวยรฐธรรมนญ4 เรองท 2 เรองคาวนจฉยศาลรฐธรรมนญเกยวกบการแกไขเพมเตมรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา ๑๙๐ และการทาสนธสญญาระหวางประเทศ พบกรณตวอยางหลายประเดน ดงน ประเดนทหนง การปดการอภปรายรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 แกไขเพมเตม มาตรา ๑๙๐ ในวาระทหนงขนรบหลกการ เปนการรวบรดปดการอภปรายและปดการประชมเพอใหมการลงคะแนนเสยงจงเปนการใชอานาจหนาทไปในทางทไมชอบ เออประโยชนแกฝายเสยงขางมากโดยไมเปนธรรมอนเปนการขดตอหลกนตธรรม ประเดนทสอง การกาหนดวนแปรญตตรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 แกไขเพมเตม มาตรา ๑๙๐ การนบระยะเวลาในการแปรญตตยอมไมอาจนบเวลายอนหลงได แตตองนบตงแตวนททประชมมมตเปนตนไป จนทาใหเหลอระยะเวลาขอแปรญตตเพยง ๑ วน ทงยงขดแยงตอขอบงคบการประชมของรฐสภาและไมเปนกลาง จงไมชอบดวยรฐธรรมนญ มาตรา ๑๒๕ วรรคหนง และวรรคสอง อกทงขดตอหลกนตธรรมตามรฐธรรมนญ มาตรา ๓ วรรคสอง ประเดนทสาม การทผถกรองไดแกไขเพมเตมเนอหารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 โดยเพมคาวา “โดยชดแจง” ตอทายประเภทหนงสอสญญาตาง ๆ ตามมาตรา ๑๙๐ วรรคสอง กอใหเกดอานาจตความแกคณะรฐมนตรโดยอาจตความอยางแคบหรอการตความอยางจากดความ เพอใหหนงสอสญญาทตองไดรบความเหนชอบของรฐสภา เปนการลดทอนอานาจของรฐสภาซงเปนองคกรของฝายนตบญญต ใหเหลอเพยงอานาจตรวจสอบหนงสอสญญาใดทมบทใหเปดเสรดานการคา การลงทน เทานน และเพมอานาจใหคณะรฐมนตรในการทาหนงสอสญญากบนานาประเทศ จงเปนการทาลายดลยภาพในการตรวจสอบถวงดลย ตามหลกการแบงแยกอานาจ การกระทาดงกลาวของผถกรองจงเปนการกระทาทไมชอบดวยรฐธรรมนญ มาตรา ๓ วรรคหนง และวรรคสอง อนเปนการกระทาเพอใหบคคลทเขามาดารงตาแหนงรฐมนตรหรอคณะรฐมนตร ไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญน5 5. การทาใหบคคลทเกยวของกบกระบวนการของกฎหมายยดมนในหลกนตธรรม ประเทศไทยมบคลากรทเกยวของในกระบวนการของกฎหมายเปนจานวนมากทยงไมยดมนในหลกนตธรรม สวนหนงอาจจะเปนเพราะขาดความรความเขาในในเรองนแตอกสวนหนงถงแมจะรวาหลก นตธรรมคออะไรแตกไมไดนามาปฏบตเพราะมงทจะใชกฎหมาย ออกกฎหมาย และตความกฎหมาย เพอประโยชนของตนและพวกพอง ปญหาคอทาอยางไรทจะทาใหคนทเกยวของในกระบวนการของกฎหมายยดมนในหลกนตธรรม เปนนกยตธรรม หรอเปนนกกฎหมายทดมคณธรรมจรยธรรม NELSON MANDELA อดตประธานาธบดแหงสาธารณรฐแอฟรกาใตซงไดรบรางวลโนเบลสาขาสนตภาพ เปนมหาบรษนกตอสเรองการเหยยดผวและเปนแบบอยางการแกไขปญหาความขดแยงในประเทศกลาววา “การศกษาเปนอาวธททรงคณภาพมากทสดทคณจะใชเปลยนแปลงโลกได” ดงนน การททาใหคนทเกยวของกบกระบวนการของกฎหมายเปนผทมคณธรรม จรยธรรม ซงจะนาไปสการเปนนกกฎหมายทดจะตองมการใหการศกษาอบรมปลกฝงหลกธรรมทสาคญ โดยการอบรมปลกฝงควรจะมการอบรมปลกฝงตงแตเดก ซงครอบครว สอ และระบบการศกษาจะมสวนสาคญในการพฒนาคณธรรมจรยธรรมใหแกเดกและ

4 คาวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 15–18/2556 ลงวนท 20 พฤศจกายน 2556 5 คาวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 1/2557 ลงวนท 8 มกราคม 2557

14

เยาวชน ซงในความเหนของผเขยนคดวา หลกธรรมทสาคญทคนทเกยวของในกระบวนการของกฎหมายควรจะตองม คอ ความเปนมนษย หรโอตตปปะ อเบกขาและอรยมรรค กลาวคอ

(1) มความเปนมนษย คอ มศลหาเปนอยางนอยเพราะมนษยจะเปนผมใจสง มโพธ คอ มปญญาทจะแยกแยะสงดสงชว สงทควรกบสงทไมควร สวนคนทไมใชมนษยจะมจตใจตา ถกครอบงาดวยกเลสจนแยกแยะความผดชอบชวดไมออก ดงนนโพธจงเปนเครองทาความแตกตางระหวางมนษยกบคน ทานพทธทาสภกข กลาววา “โพธ คอ ความรหมายถงสตปญญาทจะชวยใหรอดได โพธนเปนคณสมบตดงเดมของจตใจ คอจตใจทก ๆ ชนดจะมเชอของความเปนโพธ คอ อยางนอยมนกรจกอะไรตามทควรจะรจกในขนแรก แลวมนจะคอย ๆ เจรญงอกงามไปจนรจกสงทยากทลกทสงขนไป ธรรมชาตไดใหเชอแหงโพธมาแลวทงนน แตเราไมปลกไมฝงหรอเพาะหวานมนใหเจรญงอกงาม มนกเลยเปนชองวางสาหรบกเลสอนเปนสงทตรงกนขามจะงอกงาม เราเกดมาแทนทโพธจะงอกงามกลบหดหลงไป ใหชองแกกเลสทจะงอกงามเจรญยงขน เราจงกลายเปนไมมโพธ ทงทมเชอแหงโพธ ทงทธรรมชาตไดมอบหมายใหมาเสรจแลว สวนโพธแท ๆ นนมนเปนเรองของสตปญญาทไดเชอมาแลวจะตองอบรมดวยการศกษา ดวยการประพฤตกระทาใหเจนจดในสงเหลานน นเรยกวาเปนสงทตองอบรมขนมา นอกจากจะตองอบรมขนมาแลว มนยงเปนสงททาไดยากดวย อบรมไดโดยยาก แลวมนยงมลกษณะฝนกระแสโลก มนไมคลองหรอสะดวก หรอลนไปตามกระแสโลก มนฝนกระแสโลกเพราะวาโลกนมนตองการแตจะไปในทางทงาย คอตกไปในทางตา สวนสงนมนกฝนกระแสโลก คอตองการจะไปในทางสงทเราเรยกกนวาด นแหละสตปญญาหรอทเรยกวาโพธนนมลกษณะอยางน”6 6 ทานพทธทาสภกขไดประพนธบทประพนธชอเรอง “เปนมนษยหรอเปนคน” เพอชใหเหนความแตกตางระหวางมนษยและคนดงน

“เปนมนษย เปนได เพราะใจสง เหมอนหนงยง มด ทแววขน

ถาใจตา เปนได แตเพยงคน ยอมเสยท ทตน ไดเกดมา

ใจสะอาด ใจสวาง ใจสงบ ถามครบ ควรเรยก มนสสา เพราะทาถก พดถก ทกเวลา

เปรมปรดา คนวน สขสนตจรง ใจสกปรก มดมว และรอนเรา

ใครมเขา ควรเรยก วา ผสง เพราะพดผด ทาผด จตประวง

แตในสง นาตว กลวอบาย คดดเถด ถาใคร ไมอยากตก จงรบยก ใจตน รบขวนขวาย ใหใจสง เสยได กอนตวตาย

กสมหมาย ทเกดมา อยาเชอน เอยฯ” (2) มหรโอตตปปะ คอ มความละอายและเกรงกลวตอบาป และการกระทาความชว เหมอนกลวอสรพษไมอยากเขาใกล พยายามหลกใหหางไกล

(3) มอเบกขา คอ มใจเปนกลาง รกความยตธรรม ไมเอนเอยงเพราะความรก ความเกลยดชง

6 พทธทาสภกข (หนาทของมนษย) , งานบนลอธรรม 100 ป ทานพทธทาส (กรงเทพฯ : โรงพมพธรรมสภา) หนา 11

– 12

15

ความกลว และความไมร (4) มอรยมรรค เปนหลกในการดาเนนชวต คณสมบตเหลานมไดอยในธรรมชาตของทกคนจะมหรอเกดขนไดตองไดรบการอบรมปลกฝงตงแตเดกโดยครอบครว สอ สงแวดลอมรอบตว และระบบการศกษา ซงจะมสวนสาคญในการอบรมปลกฝงสงดและไมดใหแกเดกและเยาวชน การปลกฝงบคคลทดทสดตองเรมการอบรมปลกฝงตงแตเดก ดงคากลาวทวา “ไมออนดดงาย ไมแกดดยาก” สงทนาเปนหวง คอ สถาบนทมบทบาทในการอบรมปลกฝงเดกและเยาวชนไมไดทาหนาทของตนเองใหดทสด ซงอาจจะเปนเพราะไมเขาใจในบทบาทหนาทของตน ละเลยและไมสนใจในบทบาทของตนเองทจะสรางสรรคใหเดกและเยาวชนของชาตใหเตบโตเปนบคคลทมคณภาพของสงคมทเพยบพรอมดวยคณธรรมจรยธรรม มความรความสามารถ มจตใจเสยสละและมจตสานกเพอสวนรวมหรอจตสาธารณะ (PUBLIC MINDNESS) ครอบครว เปนสถาบนแรกทคนทกคนตองเกยวของและเปนสถาบนทมบทบาทอยางมากตอพฤตกรรมของเดก เดกทเกดมาในครอบครวทมคณธรรมจรยธรรม ใชเหตและผลในการอบรมสงสอนเดก เปนแบบอยางทดในการประพฤตปฏบตเพราะ “ตวอยางทด ดกวาคาสอน” เดกเหลานกจะเตบโตอยางผมคณธรรมจรยธรรม มเมตตา มจตใจทเสยสละ ออนนอมถอมตน มระเบยบวนย รจกหนาทและความรบผดชอบของตนเอง ตรงกนขามกบเดกทเตบโตในครอบครวทขาดคณธรรมจรยธรรม มการทะเลาะเบาะแวง ใชอารมณในการอบรมสงสอนเดกโดยไมอธบายเหตและผลของการสงใหเดกกระทาหรอละเวนการกระทาทตนเองคดวาไมดไมควรกระทาแตจะใชอานาจขบงคบเดก ทาใหเดกเหลานเตบโตมาอยางคนไรคณธรรมจรยธรรม มลกษณะกาวราว เหนแกตว เอาแตใจ ไมรจกการเสยสละ และไมมจตสานกเพอสวนรวม โดยเฉพาะครอบครวทมพอแมวตถนยมชอบแสวงหาแตสงทเปนวตถ ไมวาจะไดสงนนมาโดยสจรตหรอไมกตาม เมอพอแมไมเปนตวอยางทดใหลก ลกกจะไดแบบอยางไมดจากพอแม และจะเตบโตอยางบคคลทไรคณธรรมจรยธรรม เปนปญหาใหกบสงคมและประเทศชาตในอนาคต โดยเฉพาะอยางยงสงทนาเปนหวงคอ ครอบครวจานวนมากจะวดความสาเรจในการเลยงลก คอ การหาเงนใหลกใชไมขาดมอ และลกสามารถสอบเขาเรยนในสถาบนอดมศกษาในคณะทเปนวชาชพทสามารถหาเงนสรางรายไดความมนคงทางการเงนในอนาคต เชน แพทย วศวกร นกกฎหมาย โดยครอบครวเหลานไมสนใจในการปลกฝงอบรมลกษณะนสยทดใหกบเดก เชน ความซอสตยสจรต ความกตญญ ความมคณธรรมจรยธรรม ความมระเบยบวนย มสจจะ ตรงตอเวลา รกความยตธรรม ฯลฯ จงไมนาแปลกใจทจะไดเหนขาววา แพทย วศวกร กอคดอาชญากรรมรายแรง หรอนกกฎหมายทขาดคณธรรมจรยธรรม กลมเพอน เปนสงแวดลอมทมอทธพลตอเดกและเยาวชนถดจากสถาบนครอบครว การทเดกคบเพอนทดกจะมโอกาสเตบโตเปนคนดมากกวาเดกทคบเพอนไมด เชน ครอบครวทพอแมปฏบตธรรมจะสอนใหลกปฏบตธรรม ลกกจะใหความสนใจอยกบกลมเพอนทปฏบตธรรม สวนครอบครวทไมสนใจดแลสงสอนลก ลกอาจจะไปคบเพอนกลมเสพยาเสพตดหรอแขงรถมอเตอรไซด เพอสรางความเดอดรอนราคาญใหผอนและอาจจะกออาชญากรรมรายแรงโดยไมรสกตววาตนเองกระทาผด การใหความรแกเดกในการรจกแยกแยะและคบหาสมาคมกบเพอนจงเปนสงสาคญ ดงคาสอนของพระพทธองคในเรอง “มงคลสตร” ซงพระพทธองคไดตรสถงขอพงปฏบตทจะทาใหมนษยและเทวดามความสขความเจรญ 38 ประการ โดยทรงกลาวถงสงพงปฏบตในการคบหาคน คอ การไมคบคนพาล การคบแตบณฑตหรอคนดและการบชาบคคลทควรบชา สอ ในปจจบนมอทธพลตอความคด ความประพฤตและพฤตกรรมของเดกและเยาวชนเปนอยางมากโดยพอแมแทบจะไมมโอกาสรบรถงความประพฤตและพฤตกรรมของเดกทเปลยนไปจากอทธพลของสอ โดยเฉพาะ SOCIAL MEDIA ในสงคมยคปจจบน เมอประมาณสบปกอนขณะทผเขยนรบราชการในกระทรวงมหาดไทยไดไปรอรบบตรชายทโรงเรยนอสสมชญประถมศกษา ถนนสาธร เหนครคนหนงกาลงวงไลจบนกเรยนชนประถมคนหนง ทราบ

16

ภายหลงวาเดกนกเรยนคนนมพฤตกรรมเปนมาเฟยใชกาลงขมขเพอนทออนแอกวาและนกเรยนรนนองเพอมอบเงนใหตนเอง ซงเดกทมพฤตกรรมเชนนนไมใชเกดจากครอบครวทยากจน ผเขยนจงไดนาเรองดงกลาวไปเลาใหขาราชการกระทรวงมหาดไทยคนหนงฟง ซงขาราชการผนนมบตรชายเรยนอยทโรงเรยนสวนกหลาบวทยาลยขาราชการผนนไดบอกวา ลกตนเองกทาตวเปนมาเฟย โดยเลาใหฟงวา ตนเองมบานอยทอาเภอ นครชยศร จงหวดนครปฐม ทกวนลกจะโดยสารรถตพรอมกบเดกนกเรยนเพอนบานแถวเดยวกนเพอเขามาเรยนในกรงเทพฯ มอยวนหนง เพอนบานไดพาลกชายมาฟองตนวา ลกของเพอนบานไมอยากไปโรงเรยนเนองจากลกของขาราชการกระทรวงมหาดไทยผนนไดขมขเอาเงนจากลกเพอนบานทกวน จนไมมเงนไปกนขาวในโรงเรยน ขาราชการกระทรวงมหาดไทยผนนไดเรยกลกของตนเองมาสอบถาม โดยเดกยอมรบสารภาพวากระทาผดจรง และเลาถงสาเหตมพฤตกรรมเชนนนเพราะจาจากสอโทรทศน จงตลกตนเองทงนาตา ดวยความเสยใจในการกระทาของลก ผเขยนจงไดแนะนาใหสอนลกสวดมนต ไหวพระ แผเมตตา เพอเดกจะไดมเมตตาและพระรตนตรยจะไดนาทางชวตลกไปในทางทด โดยไดเลาใหฟงถงประสบการณตนเองซงกอนหนานกไมไดสวดมนตเพราะเรยนหนงสอในโรงเรยนคาธอลก จงไมรวาพระพทธศาสนาสอนอะไร คนชกชวนใหทาบญกไมสนใจเพราะวาคดวาตนเองไมทาความเดอดรอนใหใครกพอแลว จนเมออายประมาณสสบปเรมรสกวา ชวตตนมแตความทกขและปญหาและเรมรวาชวตของคนหมดบญเปนอยางไร จงไดเรมทาบญและสวดมนตโดยเรมจากการสวดมนตพระคาถา “ชนบญชร” ของสมเดจพระพฒาจารยโต พรหมรงส โดยสวดมนตทกวน เมอปฏบตไดระยะหนงจงไดรสกถงการเปลยนแปลงของตนเอง ซงกอนหนานนเปนคนเจาอารมณ โกรธงายหายยาก ไมรจกการใหอภย กลบเปนคนทสงบนงใชสตในการดารงชวตมากขน มเมตตาและรจกใหอภยคนมากขน มองโลกในแงดมากขน และมสงด ๆ เขามาในชวตของตนเองมากขน ขาราชการผนนไดฟงและแนะนาใหลกชายของตนเองททาตวเปนมาเฟยเรมสวดมนตแผเมตตาทกวน มเวลากพาลกไปทาบญใหทานจนเดกคนนนกลบกลายเปนคนมความประพฤตดมเมตตาตอผอน เมอเรยนอยชนมธยมศกษาปท 6 ไดรบเลอกจากนกเรยนในโรงเรยนใหเปนหวหนานกเรยนและสอบเขาเรยนตอคณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ปจจบนจบแพทยศาสตรบณฑต และไดรบทนเจาฟามหดลจากสมเดจพระเทพรตนราชสดาสยามบรมราชกมารใหไปเรยนตอแพทยเฉพาะทางในตางประเทศ โดยขาราชการผนนเลาใหฟงวา การคดเลอกแพทยเขารบทนเจาฟามหดลสมเดจพระเทพฯ ทรงมพระราชดารวา แพทยทกคนทสมครเขารบทนเปนคนเรยนเกงอยแลว จงขอใหคณะกรรมการคดเลอกไดคดเลอกแพทยทมคณธรรมจรยธรรม เปนทประจกษใหเขารบทน จงเหนไดวาการสอนใหลกสวดมนตปฏบตธรรมและทาบญใหทานสามารถเปลยนแปลงนสยเดกมาเฟยกลบกลายเปนนายแพทยผมคณธรรมจรยธรรมได ระบบการศกษา ชวตคนเราสวนใหญจะอยในระบบการศกษาตงแตชนอนบาลถงอดมศกษาประมาณเกอบยสบปหรอมากกวา ดงนน การศกษาอบรมในระบบการศกษาจงมบทบาทสาคญในการใหการศกษาอบรมปลกฝงเดกและเยาวชนทงในเชงบวกและเชงลบขนอยกบวธการใหการศกษาอบรมความรความเขาใจและการใชความพยายามของผบรหารสถานศกษาและครอาจารยเปนสาคญ ถาเราหวงจะใหคนทเกยวของกบกระบวนการของกฎหมายเปนผทยดมนในหลกนตธรรม เปนนกยตธรรมหรอเปนนกกฎหมายทดมคณธรรม จรยธรรม ระบบการศกษาจะตองใหการศกษาอบรมปลกฝงใหเดกและเยาวชนเปนผมคณธรรมจรยธรรม เพราะถาไมปลกฝงใหเดกและเยาวชนเปนผมคณธรรมจรยธรรม เมอโตขนเรยนกฎหมายกจะใชความรทางกฎหมายในการออกกฎหมาย ใชกฎหมาย หรอตความกฎหมาย เพอประโยชนของตนเองและพวกพอง โดยไมคานงถงความถกตองและหลกนตธรรม

17

ดร.อาจอง ชมสาย ณ อยธยา7 เปนผท เลอมใสทานไสบาบา ซงเปนอธการบดของมหาวทยาลยทมชอเสยงมากในประเทศอนเดย โดยคนทนบถอทานไสบาบาถอวาทานเปนนกบญทยงใหญ เปนนกการศกษาและทสาคญทานเปนผวเศษ มปาฏหารยมากมายเปนเหมอนพระโพธสตว

ในเดอนมนาคม พ.ศ. 2526 ดร.อาจอง ชมสาย ณ อยธยา ไดมโอกาสเดนทางไปอนเดย ไดรจกกลมผเลอมใสอกกลมหนงจากจงหวดเชยงใหมและพบทานไสบาบาทประเทศอนเดย ซงทานไสบาบาไดกลาวกบ ดร. อาจอง และลกศษยคนอน ๆ เกยวกบการศกษาวา “การศกษาทขาดอปนสยทงดงาม ไมเขาใจถงคณคาความเปนมนษย ขาดคณธรรมกเปนสงทไมมประโยชนและมอนตราย” และทานไสบาบาไดกลาวตอวา “ชวงชวตทเหลอตอจากนทงหมด ขอใหหนมาสนใจการศกษาของเดกกนไดไหม ถาเราทาเรองการศกษาใหกบเดกกไมตองทาอะไรอกแลวในชวต การใชเวลาอยกบการสอนเดกถอวาเปนสงทประเสรฐทสด และชวตเรากจะสมบรณทกประการ” ซง ดร.อาจอง ไดใหคามนสญญากบทานไสบาบาวา จะเดนบนเสนทางของการศกษาเพอสรางคนทมความรคคณธรรม มอปนสยทดงาม และจะตองทาใหสาเรจใหจงได กลบจากอนเดยในครงนน ดร.อาจองและกลมสมาชกทไปดวยกนประมาณ 9 คน กเลยตกลงกนวาจะเรมทาเรองการศกษาของเดกกนอยางไรด “นงคยกนอยตงนานหลายเดอนแตกไมรวาจะเรมกนยงไง เพราะไมเคยมใครทามากอนเลย ในทสดกตกลงกนวา แทนทจะมาเสยเวลานงคย เราเรมทดลองสอนเดกกนเลยดกวา คดเลอกเดกสลมจากแหลงชมชนแออดในกรงเทพฯ เอามาลองสอน แลวดวาไดผลหรอไม ถาไดผลเรากจะดาเนนการตามแนวทางนนตอไป...” ดร.อาจองและกลมสมาชกเรมสงอาสาสมครเขาไปคดเลอกเดกจากสลมตาง ๆ ทอยในกรงเทพฯ โดยไดรบอนญาตจากพอแมของเดกดวยความเตมใจ การทดลองสอนเดกในครงนนเปนการสอนแบบสปดาหละครง ครงละสองชวโมง ซงจดทธรรมสถานในจฬาลงกรณมหาวทยาลย จากความชวยเหลอของศาสตราจารย ดร.ระว ภาวไล ซงเปนหวหนาธรรมสถาน โดยแบงเดก ๆ ออกเปน 3 กลม คอ กลมอาย 6-9 ป 10-12 ป และ 13-15 ป “พวกเราเรมใชหลกการทไดประชมมากคอ สวดมนต นงสมาธ เลานทาน มกจกรรม สมยนนเราจะแบงเปนเรอง เชน วนนเราจะสอนเรองความรกและความเมตตา เรากเรมดวยการสวดมนต นงสมาธ จากนนกเลานทานเกยวกบความรกและความเมตตา แลวเรากรองเพลงเกยวกบความรกและความเมตตา เสรจแลวกทากจกรรมอะไรซกอยาง เชน ใหวาดรปและระบายสออกมา วาอะไรคอความรกและความเมตตา และกจบดวยการแผเมตตา ทาอยางนทกครง” เมอทาการสอนไปไดระยะหนงกปรากฏวาเดกเกดการเปลยนแปลงเปนอยางมาก มคณธรรมสงขน ชวตดขน ผปกครองตางกรและยนดกบการเปลยนแปลงทเกดขน “พวกเราเหนการเปลยนแปลงของเดก ๆ ไดอยางชดเจน เชน ชวงแรก ๆ ทเขามาเรยน รองเทาของผมทถอดไวรวมกบรองเทาของคนอน ๆ หนาหองเรยนเกดหายไป ตอนหลงเลกเรยนผมกไมไดพดอะไรกบเดก ๆ คดวาเดกหยบไปซกคนดวยความอยากได แตพอเราสอนไปไดไมถงเดอน รองเทาคนนกกลบมาใหม...” ทางกลมเลยตกลงกนวา ถงเวลาแลวทจะตองเผยแพรหลกการออกไปสครทวไปประเทศ จงเรมตนดวยการเชญระดบผบรหารของโรงเรยนเขารวมอบรม เพออธบายหลกการเรยนการสอนในแนวทางดงกลาว โดยมงหวงทจะใหครทวประเทศไดนาเอาวธการอยางนไปใชในวชาทเกยวกบคณธรรมจรยธรรมหรอ

7 อดตอาจารยคณะวศวกรรมศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลยจบการศกษาปรญญาตรเกยรตนยมและปรญญาโท สาขา

MECHANICAL SCIENCE จาก CAMBRIDGE UNIVERSITY ปรญญาเอก สาขาการสอสารโทรคมนาคม จาก IMPERLAL COLLEGE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY, LONDON UNIVERSITY, ครศาสตรดษฎบณฑต สาขาหลกสตรและการสอน จฬาลงกรณมหาวทยาลยเปนนกวทยาศาสตรซงเขารวมโครงการอวกาศไวกงขององคการนาซา ประเทศสหรฐอเมรกา ในการออกแบบสรางอปกรณควบคมการรอนลงของยานอวกาศไวกงสองลาลงสพนผวดาวองคารเพอการสารวจ

18

ศาสนาเพราะมองวาหากการสอนแบบปกต ซงใหเดกทองจาในวชาเหลาน เดกกจะไมซง ไมเขาใจ และไมรจกการนาไปใช แตถาเดกไดเรยนรแนวทางนจะใหเกดความสนกในการเรยน เกดความกระตอรอรนทจะเรยน เดกจะเขาใจ และรจกนาไปใชไดเปนอยางด หลงจากทตระเวนเดนสายอบรมครทวประเทศจนไดประมาณ 15,000 คน พวกครกเรยกรองบอกวาอยากดโรงเรยนทใชวธการแบบนจรง ๆ ในป พ.ศ. 2533 ดร.อาจองและผทเกยวของตกลงกนวาจะตงโรงเรยนตวอยางขนมาและดวยความชวยเหลอของมลนธสตยาใสและผมจตศรทธา หาสถานททเหมาะสม ในทสดกไดสถานทในจงหวดลพบร มสงแวดลอมด มภเขาอยตรงกลาง อากาศบรสทธ เมอไดสถานทแลวกไดขออนญาตใชชอของทานไสบาบาเพอตงเปนชอโรงเรยนวา “โรงเรยนสตยาใส” โรงเรยนเรมเปดดาเนนกานสอนในป พ.ศ. 2535 ในลกษณะของโรงเรยนประจาและดาเนนการสอนโดยใชวธการสอดแทรกคณธรรมเขาไปในทกวชาทสอน ดงททานไสบาบาไดใหหลกการของการศกษาไววา “ปลายทางของการศกษา คอ อปนสยทดงาม” ซงกไดตงเปนปรชญาของโรงเรยนดวย เดกนกเรยนทกคนทเรยนทโรงเรยนสตยาใสไมตองเสยคาเลาเรยน จะเสยเฉพาะคาใชจายในเรองของอาหารการกนและขาวของเครองใชบางสวนเทานน โดยทางมลนธสตยาไสจะทาหนาทชวยเหลอสนบสนนโรงเรยนในเรองการเงนและเรองทวไป “พวกเราทกคนปรารถนาทจะใหเดกนกเรยนรจกเสยสละ หากเราเกบคาเลาเรยนจากนกเรยน กแปลวาโรงเรยนนไมไดมการเสยสละ แลวเราจะหวงใหนกเรยนรจกเสยสละไดอยางไร เราตองเปนตวอยางทดของเดกนกเรยนในทก ๆ เรอง และทสาคญเดกยากจนจะมโอกาสไดเรยนหนงสอเหมอนเดกคนอน ๆ ดวย โรงเรยนจะมทงคนรวยและคนจนเรยนอยรวมกน” โรงเรยนสตยาใสแหงนจะทาการคละนกเรยนออกเปน 5 บาน ในแตละบานทกาหนดขนนน ทางโรงเรยนมงหมายทจะใหเดกนกเรยนตางระดบชนไดอยรวมกนและดแลชวยเหลอซงกนและกนระหวางพนอง โดยแยกนกเรยนชายและหญงอยกนคนละหลง “บานแตละหลงจะประกอบไปดวยนกเรยนหลาย ๆ ระดบชนมาอยรวมกน แตละบานจะมกจกรรมของตวเอง เสารอาทตยเคาจะทาอาหารรบประทานกนเอง เดก ๆ ดแลบานกนเองเวลามการแขงขนกฬากจะแขงกนระหวางบาน ผลทไดกคอเดกทกคนจะรกและสนทสนมกนมากทเดยว ถงแมจะอยคนละระดบชนแตทกคนกรสกเหมอนเปนครอบครวเดยวกน” ครของโรงเรยนสตยาใสทกคนไดรบการอบรมใหแทรก “คณคาความเปนมนษย” เขาไปในทกวชาทสอน “คณครสวนใหญมกจะสอนใหเดกทองจาเพอจะไดแกปญหาในโจทยตาง ๆ ได แตอยาลมวา เราไมไดสอนวชาคณตศาสตร วชาวทยาศาสตรหรอวชาใดๆ แตเราใชวชาเหลานนในการสอนเดกตางหาก ตวอยางเชน ในวชาวทยาศาสตร เราจะสอนเดกวา นาเมอถกทาใหเยนจะกลายเปนนาแขง แตถาทาใหนามอณหภมสงขน นากจะระเหยเปนไอ ในทานองเดยวกนชวตของเราถาเรามแตความเยอกเยน เรากจะเปนคนทมความมนคงเขมแขงเหมอนนาทกลายเปนนาแขง แตถาเราเปนคนโมโหงายกเทากบเราเผาผลาญตวเอง ทาใหพลงงานสญเสยไปเรอยๆ เหมอนกบนาทระเหยเปนไอ เรากจะรสกเหนอยและไมสบาย” ทก ๆ เชากอนรบประทานอาหารเชา เวลาประมาณตหาครง เดก ๆ ทกคนกจะมานงในหองพระกนอยางพรอมเพรยง เพอสวดมนต นงสมาธ แผเมตตา และฟงนทานหรอคาสงสอนตาง ๆ ท ดร.อาจอง ไดสรรหามาเลาใหเดก ๆ ฟงดวยความเพลดเพลนและไดขอคดทด ๆ สาหรบชวต ในการเรยนการสอนของโรงเรยนสตยาใสจะเรมตนดวยการนงสมาธกอนเสมอ เพอใหเดกมจตใจทสงบ และเมอมจตใจทสงบกจะทาใหเดกมความจาทด เรยนรไดดขน โดยมครเปนผสรางแรงบนดาลใจใหเดกเกดความรสกวาอยากเรยนรโดยอาศยความรกและความเมตตาเปนหลก

19

ดร.อาจอง กลาววา “การทจะใหเกดผลดในการเรยนร เราตองสรางสงคมรอบตวเราใหเปนสงคมของการเรยนร เราเขาไปชวยสงคมและสงคมกชวยเหลอเรา เราสงเดกออกไปเรยนรสงตาง ๆ รอบตวเรา จากภมปญญาทองถน เชน แพทยแผนโบราณ แพทยแผนไทย เรยนรเกยวกบสมนไพร ในขณะเดยวกนเรากชวยเหลอสงคม เชน ตารวจวา เคามคณธรรมนอย เรากจะไปอบรมเรองคณธรรมใหเคาฟง หรออยางโรงเรยน ทอยใกล ๆ ไมมครตางประเทศมาชวยสอนภาษาองกฤษเพราะไมสามารถจางได เรากสงครตางประเทศของเราไปชวยสอน นอกจากนผปกครองกถอวาเปนสวนหนงของชมชน เชน นายาลางจานทโรงเรยนเรากทากนเองได กเพราะมผปกครองของเดกเปนคนสอนให เรากอบรมผปกครองในเรองเกยวกบการเลยงดบตรหลานเปนการตอบแทน และในทสดเรากไดออกไปแลกเปลยนกบโลกภายนอก เชน เมอเรารบครตางประเทศเขามาอบรมทน เคากยนดรบเดกของเราไปอยทประเทศของเคาในชวงปดเทอมฤดรอน โดยทครเหลานนสนบสนน ทกอยางยกเวนคาเดนทาง ซงผปกครองสามารถเกบเงนสงลกของตวเองไปเกบเกยวประสบการณในตางประเทศได เดกของเราไดไปทศนศกษาทตางประเทศกนแทบทกคน เชน ญปน ออสเตรเลย แคนาดา นวซแลนด หมเกาะฟจ ฯลฯ เพราะเราเคยอบรมครทมาจากประเทศตาง ๆ เหลาน”

ดร.อาจอง ไดกลาวถงวตถประสงคในการเรยนการสอนของโรงเรยนสตยาใสวา “เราตองการคนดเหนอสงใด เราตองการสรางคนทมคณธรรมสง ไมใชสรางคนเกงเพราะคนเกงแลวเหนแกตว อนตราย แตถาเคาดแลวเคาจะเกงเอง มสมาธด ความจาด ทกอยางดขน”

ในป พ.ศ. 2547 โรงเรยนสตยาใสไดรบการยกยองจากสานกงานพทธศาสนาแหงชาตใหเปนโรงเรยนวถพทธดเดนของประเทศ โดยทผอานวยการโรงเรยนกไดรบการยกยองใหเปนผบรหารโรงเรยนวถพทธดเดน และ ดร. อาจอง กไดรบการยกยองใหเปนคณครสอนโรงเรยนวถพทธดเดน ดวยเชนกน88

จากขอมลของกระทรวงศกษาธการ ปจจบนมโรงเรยนรฐบาลสายสามญ 31,116 โรงเรยน อาชวะศกษา 421 โรงเรยน โรงเรยนเอกชนสายสามญ–อาชวะและนานาชาต 4,338 โรงเรยน ไมนบโรงเรยนสอนศาสนาโรงเรยนกวดวชาและโรงเรยนในสงกดองคการบรหารสวนทองถน จงมคาถามวา มโรงเรยนทงหมดกแหงทผบรหารโรงเรยนและครผสอนมหลกการและวธการสอนแบบโรงเรยนสตยาใสทมหลกการของการศกษาวา “ปลายทางของการศกษา คอ อปนสยทดงาม” โดยมวตถประสงคในการสอน “เพอสรางคนทมคณธรรมสง ไมใชสรางคนเกง” คาตอบคอ คงจะมอยบางแตคงจะเปนสวนนอยมากทโรงเรยนนนใหความสาคญกบการสรางอปนสยทดงามใหแกเดก เชน โรงเรยนวชราวธวทยาลย ซงรชกาลท 6 ทรงสถาปนาโรงเรยนขนตามแบบอยาง PUBLIC SCHOOL ขององกฤษ หรอโรงเรยนรงอรณ (ซอยวดยายรม ถนนพระรามสอง ซอย 33 ดาวคะนอง กรงเทพฯ) และโรงเรยนสยามสามไตร (สขมวท 89/1 บางจาก กรงเทพฯ) ซงเปนโรงเรยนวถพทธเชนเดยวกบโรงเรยนสตยาใส แตโรงเรยนของไทยสวนใหญไมใหความสาคญเกยวกบการสรางอปนสยทดงามหรอสรางคนทมคณธรรมสง มงวดผลสมฤทธทางการเรยนการศกษาจากจานวนนกเรยนทสามารถเขาเรยนตอในชนอดมศกษาโดยเฉพาะคณะวชาชพทเปนทตองการของสงคม เพราะเปนอาชพทมนคง มรายไดด เชน แพทย วศวกร นกบญช นกกฎหมาย เปนการสอนตามความตองการของพอแมผปกครองของเดก โดยไมคอยใหความสาคญในการสรางอปนสยทดงามและความมคณธรรมสงใหกบเดกและเยาวชนเพราะการวดผลทางการศกษาเรองคณธรรมจรยธรรมและอปนสยทดงามมลกษณะนามธรรมและวดยาก รวมทงเปนเรองทสอนยากตองใชความพยายามและเวลาในการสอนมาก ไมเหมอนการสอนหนงสอ จงทาใหครสวนใหญ “สอนหนงสอ แตไมสอนคน” สงคมเองกมสวนสนบสนนใหครสอนแตหนงสอไมสอนคน เพราะมการชนชมคนเกงมากกวาคนด เชน ชนชมความสาเรจของเดกนกเรยนทสงไปแขงโอลมปกวชาการแลวไดเหรยญรางวลกลบมา ขณะเดยวกนเรากไมเคยตดตามดวาเดกเกงทไดเหรยญรางวลโอลมปกวชาการกลบมาเมอเตบโตเปน

8 สานพนธ ตนตศรวฒน “อจฉรยะบนทางสขาว : ดร.อาจอง ชมสาย ณ อยธยา” (นนทบร : สานกพมพฟรมายด,

2549) หนา 145-190

20

ผใหญประกอบอาชพและทาอะไรใหเปนประโยชนแกสงคมและประเทศชาตบาง หรอมแตหารายไดสรางความมนคงใหกบตนเองและครอบครว โดยไมมจตสานกเพอสวนรวม

จากประสบการณของผเขยนเองขณะรบราชการอยทจงหวดปราจนบรมผบรหารสถานศกษาหลายแหงทงรฐและเอกชนบนใหฟงวาจะจดคายอบรมธรรมะใหกบเดก 3-4 วน ปรากฏวา ครสวนใหญของโรงเรยนพากนคดคานบอกวาเสยเวลาเรยนหนงสอ และมนายทหารหนงนายซงรบราชการอยทปราจนบรไดเลาใหฟงวามบตรชายเรยนอยโรงเรยนวชราวธวทยาลยไดพาลกลาออกจากโรงเรยนมาเรยนทโรงเรยนประจาจงหวดปราจนบรเพราะตนเองคดวาโรงเรยนวชราวธวทยาลยเดกสวนใหญจะออนวชาการเพราะมงสรางอปนสยทดแกเดก ตนเองกลววาลกจะมปญหาเมอจาเปนตองสอบเขามหาวทยาลยจะสอบเรยนตอไมได ซงสงเหลานเปนตวบงชวาผปกครองและครสวนใหญตองการสอนวชาการใหแกเดกมากกวาเรองคณธรรมจรยธรรมและการสรางอปนสยทดงาม โรงเรยนจงทาหนาทเหมอนโรงเรยนกวดวชา ปญหาทตามมาเดกเหลานกจะเตบโตแบบคนเกงแตไมมคณธรรมจรยธรรม จะคดถงแตตวเองทาเพอตวเองอยเพอตวเอง ไมมจตสานก เพอสวนรวม หากแตโตขนเรยนกฎหมายหรอมสวนเกยวของกบกระบวนการของกฎหมายเราจะหวงใหเดกเหลานนเปนคนมคณธรรมจรยธรรม ยดมนในหลกนตธรรม เปนนกยตธรรมหรอเปนนกกฎหมายทดคงจะเปนเรองยาก เดกทเตบโตมาโดยขาดคณธรรมจรยธรรมกทาตวเปนเสมอนปลวกมอดคอยกดกนบานเรอนของตนเองโดยไมคดจะทาประโยชนอะไรใหกบบานเรอนของตนเอง 6. บทสรป

ขณะนสถานการณบานเมองเตมไปดวยปญหา โดยเฉพาะปญหาความขดแยงทางการเมองอนเนองมาจากการชวงชงอานาจและผลประโยชนสวนตนรวมทงปญหาการทจรตคอรปชน องคกรรวมมอและพฒนาทางเศรษฐกจ (OECD ) ในป พ.ศ.2556 ไดจดลาดบประเทศไทยในเรองการคอรปชนจากลาดบท 88 ไปอยลาดบท 102 จาก 177 ประเทศ โดยไดคะแนน 35 คะแนน ใน 100 คะแนน โดยระบวา “ไทยกาลงเขาสมหาคอรปชน” และมผกลาววา หากบานเราเขมงวดเรองคอรปชนเหมอนสงคโปรคงจะมคนตดคกครงประเทศ ทงน เพราะคนในสงคมไทยสวนหนง โดยเฉพาะระดบผนาขาดคณธรรม จรยธรรม ไมมหรโอตตปปะ แสวงหาอานาจและยดมนในผลประโยชนของตนเองและพวกพองมากกวาผลประโยชนของประเทศชาต จงถงเวลาแลวทจะตองมการปฏรปการเมองการปกครอง เศรษฐกจ สงคม ระบบกฎหมาย การศกษา โดยเฉพาะอยางยงการปฏรป “คน” ดวยระบบการศกษาอบรมทมงปลกฝงอปนสยอนดงามและมคณธรรมจรยธรรมสง โดย... (1) เรมตนการปฏรปตนเองและคนรอบขางใหมอปนสยทดงาม และมคณธรรมจรยธรรม ใหตนเองและคนรอบขางมจตใจทเสยสละเพอสวนรวม มความเปนมนษยมหรโอตตปปะ มอเบกขา รกความยตธรรม และมอรยมรรค เปนหลกในการดาเนนชวต (2) ปฏรประบบการศกษาของประเทศ โดยเรมตนทผบรหารของกระทรวงศกษาธการ ผบรหารสถานศกษา และครผสอน มงเรองการสรางอปนสยทดงามและคนทมคณธรรมสงมากกวาสรางคนเกงแตเหนแกตว โดยมเปาหมายจะสรางสงคมไทยจากสงคมของคนทมจตใจตาใหเปนสงคมของมนษยทมจตใจสง ทงน คงจะตองใหการศกษาอบรมผบรหารสถานศกษาและครผสอนใหเขาใจวา การสรางคนเกงแตเหนแกตวอนตรายและการศกษาทขาดอปนสยทดงามไมเขาใจคณคาความเปนมนษย ขาดคณธรรมกเปนสงทไมมประโยชนและมอนตราย

ระบบการฝกอบรมหลกสตรของหนวยงานและสถาบนตาง ๆ เชน หลกสตรนตธรรมเพอประชาธปไตยของสานกงานศาลรฐธรรมนญตองมงเนนสรางจตสานกเพอสวนรวมและความมคณธรรมจรยธรรม มากกวาฝกอบรมเรองวชาการหรอการสรางเครอขายความสมพนธสวนบคคลเพอผลประโยชนของผเขารบการอบรม โดยใชวธการสอดแทรกคณธรรมเขาไปในทกวชาทสอน

21

(3) ตองเรงสรางทศนคตทถกตองใหกบคนในสงคมวา “อปนสยทดงามและความมคณธรรม จรยธรรมมความสาคญยงกวาความรทางวชาการ” เพราะถาเดกเกงแตเหนแกตว เอาแตได กจะนาความรของตนเองสรางผลประโยชนใหกบตนเองและพวกพองโดยไมคานงถงผลเสยทจะเกดขนแกสวนรวมและประเทศชาต เมอประเทศชาตเสยหายคนในสงคมกจะไดรบความเดอดรอนทกคน และเดกเกงทเหนแกตว กจะไมมใครอยากคบหาสมาคม โตขนมครอบครว ๆ กจะลมสลาย เพราะจะทาใหคนในครอบครวไมมความสข ผลสดทายเดกคนนนกจะเปนคนทไมมความสขเองดวย สถาบนครอบครวตองลมสลาย จงตองเรงอบรมสรางทศนคตของคนในประเทศตามคากลาวของ อลเบรต ไอสไตน (ALBERT INSTEIN) ทวา “การมชวตอยเพอผอนเทานนจงมชวตทมคณคา”

การปฏรปคนดวยระบบการศกษาอบรมและการสรางทศนคตทถกตองใหเกดขนกบคนในสงคมจะเกดขนไมไดถาเราไมมผนาประเทศและผนาองคกรทเปนคนดมคณธรรมจรยธรรมสง มอปนสยทดงามเปนตวอยางใหกบคนในประเทศ เปนผททางานมงผลประโยชนของประเทศชาตเปนสาคญ ดวยจตใจทมงมนเสยสละ มสจจะ ซงเปนปญหาวาเราจะหาคนอยางนไดอยางไร จงเปนหนาทของพลเมองดทกคนในสงคมไทยโดยเฉพาะองคกรอสระตาง ๆ ตองชวยกนพจารณาและนอมนาพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทวา “ในบานเมองนนมทงคนดและคนไมด ไมมใครทจะทาใหคนเปนคนดไดทงหมด การทาใหบานเมองมความปกตสขเรยบรอย จงเปนการมใชทาใหทกคนเปนคนด หากแตอยทการสงเสรมคนดใหคนดไดปกครองบานเมอง และควบคมคนไมดไมใหมอานาจไมใหกอความเดอดรอนวนวายได ”9 มาทาใหเกดผลในทางปฏบตโดยเรว และหากประเทศไทยมพลเมองดทมากพอคงจะทาใหประเทศไทยมการเปลยนแปลงไปในทางทดขน

9 พระบรมราโชวาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวในพธเปดงานชมนมลกเสอแหงชาต ณ คายลกเสอวชราวธ จงหวด

ชลบร เมอวนท 11 ธนวาคม 2512