1

เอกสารวชาการสวนบคคล (Individual Study)

เรอง ประชาธปไตยแนวพทธ

จดท าโดย นายสมผล ตระกลรง รหส 370156

รายงานนเปนสวนหนงของการฝกอบรม หลกสตรหลกนตธรรมเพอประชาธปไตย รนท ๑

วทยาลยรฐธรรมนญ ส านกงานศาลรฐธรรมนญ

2

เรอง ประชาธปไตยแนวพทธ

จดท าโดย นายสมผล ตระกลรง รหส 370156

หลกสตรหลกนตธรรมเพอประชาธปไตย รนท ๑ ป ๒๕๕๖ วทยาลยรฐธรรมนญ

ส านกงานศาลรฐธรรมนญ รายงานนเปนความคดเหนเฉพาะบคคลของผศกษา

3

ประชาธปไตยแนวพทธ ประชาธปไตยในโลกยคปจจบน กลายเปนค าทผคนในโลกเรยกรองเหมอนจะเปนสตรส าเรจในชวต โดยเฉพาะผน าของประเทศมหาอ านาจตะวนตกไดใชประชาธปไตยเปนเครองมอส าหรบอางความเปนมตรประเทศ และใชเปนคาถาหรอขออางทใชในการท ารายหรอครอบง าประเทศทออนแอกวา โดยเฉพาะอยางยงประเทศทไมไดปกครองโดยระบอบทชาตมหาอ านาจตะวนตกเรยกวา ประชาธปไตย

ความหมายและทมาของประชาธปไตย ค าวาประชาธปไตยมความหมายตามศพทวา ประชาชนเปนใหญ เมอใชกบการปกครองจงหมายถง ระบอบการปกครองทประชาชนเปนใหญ ในทางการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยถอกนวา คอการใหประชาชนในประเทศใชอ านาจของผปกครอง อนเปฯอ านาจสงสดทเรยกวา อ านาจอธปไตย ฌอง โบแดง (Jean Bodin) นกปรชญาการเมองชาวฝรงเศส ในชวงครสตศตวรรษท 16 หรอประมาณ พ.ศ. 2100 เปนคนแรกทรเรมใชค าวาอ านาจอธปไตย ในความหมายทเขาใจกนอยในปจจบน กลาวคอในความหมายทเปนอ านาจสงสดในการปกครองประเทศ

ตอมา มองเตสกเออ (Montesquieu) นกคดนกปรชญาการเมองชาวฝรงเศส เปนผใหก าเนดแนวคดในการแบงแยกอ านาจปกครองสงสดหรออ านาจอธปไตยออกเปน 3 ฝาย โดยพจารณาในแงขององคกรผใชอ านาจปกครอง ซงแบงออกเปน อ านาจนตบญญต อ านาจบรหาร และอ านาจตลาการ แนวคดดงกลาวไดรบอทธพลมาจาแนวความคดของอรสโตเตล (Aristotle) นกปรชญาทางการเมองของชาวกรกโบราณ ซงมแนวความคดทตงอยบนพนฐานหรอมเปาประสงคประการส าคญแหงหลกการ คอ การใหอ านาจของแตละฝายใหถวงดลและตรวจสอบซงกนและกนทงสามฝาย และเพอประกนสทธเสรภาพขนพนฐานของประชาชนใหปลอดจากการใชอ านาจโดยมชอบจากการใชอ านาจขององคกรภาครฐทอาจใชอ านาจหนงอ านาจใดไปในทางละเมดหรอลดรอนสทธหรอเสรภาพขนพนฐานของประชาชน โดยอ านาจรฐ ไมวาฝายหนงฝายใด

การปกครองในระบอบประชาธปไตย ถอกนวา เรมตนจากบางนครในรฐกรกโบราณ ชวงศตวรรษท 5 กอนครสตกาล โดยเฉพาะอยางยง ในเอเธนสเมอ 508 ปกอนครสตกาล ทประชาชนเขาประชมก าหนดนโยบายและทศทางการบรหารประเทศดวยตนเอง ไมมการตงตวแทนใหเปนผใชอ านาจปกครองแทนตน ประชาธปไตยแบบนเรยกวา ประชาธปไตยทางตรงซงพลเมองเขาไปเกยวของในกระบวนการทางการเมองโดยตรง

4

อยางไรกตามวธปฏบตแบบประชาธปไตย มปรากฏในสงคมอยกอนแลว โดยเรมแรก มการใชในรปสาธารณรฐ (Republics) ซงมขนในอนเดยยคโบราณ ในสมย 600 ปกอนครสตกาล และเปนชวงกอนก าเนดของพระพทธเจา (Buddha) สาธารณรฐเหลานเรยกวา Maha Janapadas และในจ านวนนมเมองไพสาล (Vaishali) ซงในปจจบนเรยกวารฐพหาร (Bihar) ในประเทศอนเดย ซงจดวาเปนระบบสาธารณรฐ แหงแรกของโลก ในสมยตอมาในยโรปในยคสมยของพระเจาอเลกซานเดอรมหาราช (Alexander the Great) ประมาณ 400 ป กอนครสตกาล ชาวกรกไดบนทกเรองราวเกยวกบรฐทชอวา Sabarcae และ Sambastai ซงในปจจบนคอประเทศปากสถาน (Pakistan) และ อฟกานสถาน (Afghanistan) ไดมรปแบบการปกครองแบบประชาธปไตย ทไดรบการยอมรบโดยนกปราชญชาวกรกในยคนน

ประเภทของประชาธปไตย Kinds of democracy ประชาธปไตยม 3 ลกษณะทควรใหความสนใจ อนไดแก (1) ประชาธปไตยทางตรง (2) ประชาธปไตยผานตวแทน และ (3) ประชาธปไตยเสรนยม (1) ประชาธปไตยทางตรง (Direct Mecocracy) เปนระบบทประชาชนสามารถออกเสยงเกยวกบการตดสนใจเกยวกบรฐบาล จะรบหรอปฏเสธกฎหมาย ดวยการตดสนใจของประชาชนเอง ทเรยกวาทางตรง (Direct) เพราะอ านาจในการตดสนใจกระท าโดยประชาชนโดยตรง โดยไมตองมตวแทน (Intermediaries หรอ Representatives) โดยประวตศาสตรแลว รปแบบการปกครองดงกลาวมไดนอย เนองจากความยงยากในการใหประชาชนในทตางๆ มาอยในทๆ เดยวกนเพอจะมาออกเสยง ประชาธปไตยทางตรง จงเหมาะส าหรบชมชนขนาดเลก ไมสามารถกระท ากนในระดบชมชนขนาดใหญได การทกรกโบราณ สามารถปกครองโดยระบบประชาธปไตยทางตรงได เพราะความเปนนครรฐ (City-States) เปนเมองขนาดไมใหญ จงสามารถประชมประชาชนในเมองทงหมดได แตอยางไรกตาม โดยแทจรงสทธแลว ในการออกเสยงของนครรฐกรกโบราณ ยงจ ากดอยเฉพาะประชากรชายกลมน าเทานน ทไมใชทาสและลกจาง และไมใชสตร อาจเปนเพราะสงคมโบราณ เปนสงคมเกษตรกรรมทตองใชแรงงาน และยงมการตอสแยงชงอ านาจกน ซงโดยสภาพทางสรระแลว ผชายมความเหมาะสมมากกวา สวนผหญงมหนาทเปนเพยงแมบาน ทคอยดแลครอบครว จงไมควรมสวนเกยวของการกจการบานเมอง ผหญงในสมยโบราณ จงไมมสทธในการปกครองประเทศ ซงกนาจะเหมาะสมกบสภาพของสฝคมในยคนน (2) ประชาธปไตยผานตวแทน (Representative Democracy) เปนระบบทเหมาะสมกบความเปนรฐขนาดใหญ มประชากรมาก และอยกระจดกระจาย เปนไปไดยากทจะตดสนใจในกจการบานเมองทก

5

เรอง โดยใหประชาชนมสวนรวมโดยตรงจงเปนเรองยาก และในทางปฏบตอาจท าไมได จงมแนวความคดทจะใหมตวแทนทไดรบเลอกจากประชาชนกลมตางๆ เขาไป โดยหวงวาผทเปนตวแทนจะเขาไปดแลรกษาผลประโยชนของประชาชนทไดเลอกเขาเขาไป ฉะนน โดยสภาพของระบบทเรยกวาประชาธปไตยตวแทน จงเกดขนเพราะประชาชนไมไดมสวนในการตดสนใจโดยตรง แตโดยผานตวแทนทตนเลอกเขาไป ประชาธปไตยโดยผานตวแทนนมทงทเปนเสรนยม และทไมใชเสรนยม (3) ประชาธปไตยเสรนยม (Liberal democracy) เปนระบบการปกครองแบบประชาธปไตยแบบผานตวแทน โดยตองอาศยการมกฎหมาย และการแยกระบบอ านาจตางๆ ออกจากกน (Rule of Law และ Separation of Powers) ในทางปฏบต ไมมการก าหนดอ านาจใหชดเจนไดวาตวแทนจะสามารถใชอ านาจไปในการปกครอง อยางไร แตในอกดานหนงมความชดเจนในความเชอและการปฏบต คอการตองค านงถงสทธของคนสวนนอย และการดแลดานสทธมนษยชน ตองไมมการละเมดหรอขมเหงคนสวนนอยทเขาเปนผเสยเปรยบจากการ ตดสน การออกกฎหมายของคนสวนใหญ

ประชาธปไตยเสรนยม จงหมายถงประชาธปไตยทตองใหเสรภาพแกประชาชน โดยมหลกการส าคญ 3 ประการ กลาวคอ 1. ความเทาเทยมกน (Equailty) คอหลกการทเชอวา มนษยทกคนเกดมาอยางเทาเทยมกน ไมวาจะเปนเชอชาตใด เพศใด หากไมยดหลกความเทาเทยมกนในความเปนมนษย กจะไมจดวาเปนประชาธปไตยอยางสมบรณ เชน ประเทศอฟรกาใตในสมยกอนทมการแบงแยกผว และมการปกครองโดยชนกลมนอยผวขาว มความเทาเทยมกนส าหรบคนผวขาว แตไมมส าหรบคนผวด า ดงนกไมจดวาเปนประชาธปไตย 2. ความมเสรภาพ (Freedom) คอมนษยทกคน มความเปนอารยะ มเสรภาพในการคด การพด และการแสดงออกนานาประการ ตราบเทาทการกระท าของเขาไมไปรบกวนสทธของผอน และสทธของเขาไดรบการปกปอง เมอใดทมนษยถกจ ากดสทธในการพด การเขยน การน าเสนอความคด ไมสามารถกระท าไดอยางเสร ดงนกจะไมสามารถเปนประชาธปไตยโดยสมบรณ 3. ความมภราดรภาพ (Fraternity) มนษยอยรวมกนไดอยางผาสกดวยความรกใครกลมเกลยว ดจดงพนอง เหนประโยชนแหงการอยรวมกน หากในประเทศใดไมมความสมครสมานกน แบงเปนเหนอเปนใต เปนไปตามชนเผา และมการเอาชนะกน ใชความรนแรงตอกน ประเทศนนกจะไมมความเปนประชาธปไตยทสมบรณได สงคม คอมมวนสต เขายดหลกความเทาเทยมกนทางสงคมและเศรษฐกจ และความเปนพเปนนอง มการสรางบรรยากาศของความเปนสหาย (Comradeship) แตไมไดยดหลกเสรภาพและสทธมนษยชนของประชาชนในชาต

6

ในประเทศ ทมการใหเสรภาพ มประชาธปไตยแบบเลอกตง ดงเชนประเทศอนเดย แตไมมการสรางความเทาเทยมกนของชนในชาต ยงมระบบวรรณะ มคนร ารวยจ านวนนอย แตคนสวนใหญยงยากจน ดงนความเปนประชาธปไตยกจะสมเสยงตอการเกดปญหา ดวยความเปราะบางและการขาดพฒนาการทางดานสงคมและเศรษฐกจ จนกวาคนยากจนจะไดรบการแกไข มการยกระดบเศรษฐกจจนถงระดบทประชาชนสวนใหญมความสามารถใชกลไกทาง การเมองแบบประชาธปไตยไดอยางมประสทธภาพ ทงนเพอดแลผลประโยชนของเขาและคนระดบลางทงหลายได ในการปกครองแบบประชาธปไตยในสมยโบราณนน ไมวาจะเปนระบบใด หากเทยบกบปจจบนแลว อาจกลาวไดวา ไมใชประชาธปไตยทแทจรง อาจขดกบหลกสทธมนษยชน หรอสทธแหงความเทาเทยมของบคคลทตางสถานะหรอตางเพศกน เชน ผทจะมสวนในการปกครองคอ ผชายเทานน หรอคนทเปนเสรชน ไมใชทาส นอกจากน ยงการมการจ ากดอายทมากกวาปจจบน

ประชาธปไตยดจรงหรอ

การปกครองไมวาระบอบใด ยอมมดและขอเสยแตกตางกนไป ไมมระบบการปกครองใดทสมบรณทสด ทมนษยธรรมดาจะคดคนได การปกครองทมอยในโลกใบน พอแบงออกไดเปน 2 ระบบ ใหญๆ คอ ประชาธปไตย กบเผดจการ แปลงายๆ วา ระบบทประชาชนเปนใหญ กบระบบทบคคลใดบคคลหนงหรอกลมบคคลใด มอ านาจในการปกครอง

การปกครองแบบเผดจการ ยงแบงออกเปน 2 ลกษณะใหญๆ คอ เผดจการคนๆ เดยว กบเผดจการโดยกลมบคคลหรอคณะบคคลคอมมวนสต

ความแตกตางของการปกครองแบบเผดจการและการปกครองแบบประชาธปไตย คอ การปกครองแบบเผดจการ อ านาจเบดเสรจอยทผมอ านาจปกครอง ไมมฝายคาน แตการปกครองแบบประชาธปไตย ปกครองโดยเสยงขางมากทมฝายคาน

ในทางการเมองการปกครอง มค ากลาวของนกปกครองททราบกนทวไปวา การปกครองระบอบประชาธปไตย แมมใชเปนระบอบการปกครองทดทสด แตเปนระบอบการปกครองทเลวนอยทสด ค ากลาวดงกลาว เปนความจรงหรอไม

ประเทศทปกครองดวยระบบประชาธปไตย แมจะถอวาเลวนอยทสด กมไดหมายความวา ทกประเทศทเปนประชาธปไตย จะประสบความส าเรจ เจรญรงเรอง มความสงบสข และประเทศทปกครองดวยระบบเผดจการ ไมวาจะเปนเผดจการแบบใด กมไดย าแย

7

ฮตเลอร กรณศกษาส าหรบประชาธปไตย

คงไมมนกการเมองการปกครองคนใดในโลกนทไมรจกชอของ อดอลฟ ฮตเลอร ผซงไดรบการกลาวขานวา เปนผน าเผดจการแหงเยอรมนน เขาเปนผมบทบาทส าคญในการกอสงครามโลกครงท 2 ฮตเลอร เปนเผดจการจรงหรอ

ฮตเลอรเคยกอกบฎทเรยกกนวา กบฎโรงเบยร แตเขาท าไมส าเรจจนถกจบขงคก ภายหลงจากถกปลอยตวแลว ฮตเลอรตกลงทจะเคารพอ านาจโดยชอบของรฐ และเขาจะมงแสวงหาอ านาจทางการเมองเฉพาะผานกระบวนการประชาธปไตยเทานน และเขากสามารถขนสผน าของเยอรมนนไดโดยผานการเลอกตงตามกระบวนการประชาธปไตย โดยพรรคนาซของเขาชนะการเลอกตง

ในระหวางการกมอ านาจทางการเมองทไดมาจากการเลอกตง เขาไดเปลยนแปลงกฎหมายใหเขามอ านาจเตมโดยเปนทงประมขแหงรฐและประมขของรฐบาล ดวยการรวมต าแหนงประธานาธบดและนายกรฐมนตรเขาดวยกน ตามการอนมตจากการลงประชามตของประชาชนดวยคะแนนสนบสนน 90% ของผออกมาใชสทธ

นอกจากน ฮตเลอรยงใชกระบวนการทางประชาธปไตย เปลยนแปลงกฎหมายเพอใชเปนเครองมอในการก าจดศตรทางการเมอง จนกลายเปนผน าทมอ านาจสงสด ของเยอรมนน โดยอาศยฐานเสยงจากคนรากหญา

และในทสด ฮตเลอรไดใชอ านาจทไดมาจากประชาชนผานกระบวนการทเรยกกนวา ประชาธปไตย กอสงครามโลกครงท 2 เขาเปนคนทเกลยดคนยว เมอมอ านาจเบดเสรจ เขาไดสงฆาคนยวตายไปหลายลานคน แตในทสด เขาแพสงครามโลกครงท 2 จากมนสมองของชาวยวทคดคนระเบดนวเคลยรหรอระเบดปรมณ ท าใหเยอรมนเปนประเทศแพสงคราม ไดรบความเสยหายอยางยบเยนจนเยอรมนถกแบงออกเปน 2 ประเทศ

เปนความทรงจ าอนขมขนของชาวเยอรมนนมาจนทกวนน

จน กรณศกษาเปรยบเทยบ

ประเทศสาธารณะรฐประชาชนจน เปนอกกรณศกษาหนงทควรน ามาเปรยบเทยบ เนองจากจนปกครองโดยพรรคการเมองพรรคเดยว คอพรรคคอมมวนสต ไมมการเลอกตง ไมมพรรคฝายคาน การปกครองของจนจงถอเปนการปกครองทเรยกกนวา เผดจการ แมจะตงชอประเทศใหมความหมายวา เปนของประชาชนกตาม รฐบาลจนใชความรนแรง ความเดดขาดกบผทตอตานรฐบาล จนถกประเทศประชาธปไตยตะวนตกกลาวหาวา ละเมดสทธมนษยชน ไมวาจะเปนกรณการใชก าลงทหารพรอมรถถง

8

เขาปราบปรามนกศกษาทชมนมประทวงทจตรสเทยนอนเหมน ทมผคนลมตายเปนจ านวนมาก หรอการใชก าลงทหารปราบปรามชนเผาทอยกซนเกยง

แตประเทศจนกลบมความเจรญรงเรอง จนกลายเปนมหาอ านาจททดเทยมกบอเมรกาซงถอวาเปนผน าของประเทศประชาธปไตย ประเทศจนในวนน เปนประเทศททกประเทศในโลกตองการคบหาดวย ประเทศตะวนตกทเปนแมแบบประชาธปไตย ตางหลงไหลเขาไปลงทนในจน ตดตอเปดสมพนธทางการทตกบจน ทงๆทประกาศตอตานการปกครองในระบอบเผดจการ

ในความเปนจรงทเหนกนในโลกน ประเทศประชาธปไตยทประสบความส าเรจ คอประเทศในแถบตะวนตก สวนในประเทศแถบตะวนออก มเพยงประเทศทเจรญแลวบางประเทศเทานน ทประสบความส าเรจจากการปกครองดวยระบอบประชาธปไตย ซงนาสนใจวา เหตใดระบอบประชาธปไตยจงใชไดดกบบางประเทศ

ไดมการรวบรวมเงอนไข และโครงสรางทประกอบเปนระบอบประชาธปไตยอยางแขงแรงได โดยศกษาจากในทศนะและประสบการณจากประเทศตะวนตกทไดมการเรยนรมากอนแลว มดงน 1. การมฐานของชนชนกลางมากเพยงพอ (Middleclass) หากสงคมมคนรวยจ านวนนอยทรวยมากๆ และคนจนทจนมากๆ และมเปนจ านวนมาก ประชาธปไตยกจะเกดไดยาก แตในทางตรงกนขาม หากสงคมทมพฒนาการทางเศรษฐกจมาในระดบหนง มชนชนกลางมากขนและกลายเปนคนสวนใหญของประเทศ เขาเหลานนกมโอกาสรบขอมลขาวสาร มทางเลอกในการรบการศกษา และเขาใจทางเลอกทเขาควรจะไดรบ นกการเมอง หรอกลมมอ านาจกยากทจะปฏเสธสทธประโยชนของชนชนกลางเหลานน และในขณะเดยวกน เมอคนมฐานะในระดบหนง นกการเมองทมพนฐานทางเศรษฐกจทคดมชอบจะใชวธการซอสทธขาย เสยง กจะเปนเรองกระท าไดยากขน 2. การคงอยและรงเรองของสงคมอารยะ (Civil Society) สงคมทวไปจะมองคกรทเปนภาคราชการ และอกดานหนงคอองคกรภาคเอกชนทเนนไปทการคา การประกอบการและผลก าไร บางสวนมองคกรทเปนศาสนา คอพวกวดวาอาราม และสมาคมตามความเชอทางศาสนา แตในสงคมประชาธปไตย จะมสงคมและการรวมตวกนอกประเภท คอเปนสงคมอารยะ (Civil Society) ในสมยหนงเรยกวา Non Governmental Organizations – NGO คอเปนองคกรทไมใชทงของรฐ และไมใชองคกรเอกชนแสวงผลก าไร และในบางกรณไมใชทงเปนองคกรศาสนา องคกรเหลานท าหนาทเปนองคกรกลางๆ ทเปนทางเลอกของประชาชนในการประกอบกจกรรมตางๆ ทอาจไมใชเพอประโยชนสวนตนและพวกพอง ในประเทศประชาธปไตยทสมบรณจะตองเหนประโยชนของการเกดองคกรประเภท NGO และมบรรยากาศของสงคมอารยะน 3. ความมเสรภาพทางเศรษฐกจ (market economy) มระบบตลาดและการคาเสร ไมมกลไกการ

9

ผกขาดสรางความไดเปรยบแตเพยงกลมคนบางสวน ในหลายประเทศในอเมรกาเหนอและยโรป มกจะมความเชอในเรองเศรษฐกจเสรควบคไปดวย นนคอ ผบรโภคตองมทางเลอก ซงเปนลกษณะตรงกนขามกบระบบคอมมวนสตทรฐเปนเจาของในกจการตางๆ หรอในระบบสงคมนยม และรฐสวสดการในชวงแรก ทรฐเขาไปด าเนนการในหลายๆ เรอง และไมสามารถด าเนนการไดด ประชาชนไมมสทธเลอกใชบรการหรอซอสนคาทตองแขงขนกนเสร ตองบรโภคสนคาและบรการทแพงทรฐเปนฝายจดการ และทายสดกลบมาเปนภาระแกประชาชนในทางออมอกท 4. การใหมความหลากหลายทางการเมอง (Political Pluralism) ความเปนเสรนยม (Liberal) หมายถง มความหลากหลายทเปนทางเลอกใหกบประชาชน ทางเลอกทางการเมองตองเปดไว แมพรรคคอมมวนสตอาจเปนปฏปกษกบระบบการเมองแบบประชาธปไตย มพรรคคอมมวนสต (Communist Parties) ประชาชนสามารถมพรรคการเมองทยดถอแนวทางคอมมวนสตไดอยางถกกฎหมาย ตราบเทาทพรรคการเมองนนไมมนโยบายใชความรนแรงและเผดจการดวยชนชน ในการยดอ านาจรฐ 5. มระบบพรรคการเมองหลายพรรค (Multiple and Distinct Political Parties) ค าวา Multiple หมายถงการมหลายพรรคทจะเปนทางเลอกของประชาชน และค าวา Distinct คอแตละพรรคมความแตกตางกนทางนโยบาย เพอเปดโอกาสใหมทางเลอกใหกบประชาชน เปนระบบทตองแขงขนกน ไมใชมพรรคการเมองฝายรฐบาลเพยงพรรคเดยวแบบผกขาดหรอมแนวโนมไปส การผกขาด การมพรรคการเมองเพยงพรรคเดยว สวนพรรคการเมองอนๆ เปนพรรคการเมองอนๆ กลายเปนพรรคไมประดบเพราะถกจ ากดบทบาทนน คอการท าใหไมมทางเลอกใหกบประชาชน เปนเพยงทางเลอกทพรรคไดก าหนดมาแลว 6. มการปกครองดวยกฎหมายและปฏบตตามกฎหมายทไมไปขดรฐธรรมนญ(Constitution) รฐธรรมนญการปกครองจดเปนกฎหมายสงสด และรฐธรรมนญนนตองมความเปนเหตผลและชอบธรรมสอดคลองกบความเปนไปใน ประเทศและสงคม ประเทศประชาธปไตยตองมรฐธรรมนญ ตองมกฎหมาย แตรฐธรรมนญนนอาจเปนการสรางขนมาในแบบเผดจการกได รฐธรรมนญในระบอบประชาธปไตยจะตองมความสอดคลองกบประสงคของคนสวนใหญ และขณะเดยวกนมความชอบธรรม ไมไปกอใหเกดความขดแยงหรอตดสทธอนพงมของคนแมจะเปนคนสวนนอย ของประเทศ 7. สทธในการเลอกตงอยางสากล (universal suffrage) พลเมองไมวาชายหรอหญง ไมวาจะเชอชาตใด ไมวาจะนบถอศาสนาใด มสทธในการเลอกตวแทนของตนอยางเสร และอยางเปนความลบ 8. การมกลไกตรวจสอบทเปนอสระ การแบงแยก และมดลแหงอ านาจ (checks and balances) โดยทวไป จะมการแบงแยกอ านาจระหวาง 3 ฝาย คอ ฝายบรหาร ฝายนตบญญต และฝายตลาการ หรอศาล การมองคกรกลางทท าหนาทดงเปนกรรมการกลาง เพอดแลดานรฐธรรมนญ ในการก ากบระบอบ

10

ประชาธปไตยใหเปนไปอยางบรสทธยตธรรม การดแลการเลอกตง การตดสนการปกครองทอาจเปนความขดแยงระหวางรฐกบเอกชน และประชาชน นอกเหนอจากการจดตงหนวยงานทเปนของรฐบาล การด าเนนการดานบรษทหางรานเพอธรกจบรการและอตสาหกรรม องคกรศาสนา การกศล รวมถงการมสทธในการจดตงหนวยงานไดอยางเสร และยงเปนเรองของการจดตงองคกรในขอบขายความเปนสงคมอารยะ (Civil Society) เพอเขามาท าหนาทตางๆ ในสงคมดวยแนวทางอาสาสมคร 9. การเลอกตงเสรทบรสทธยตธรรม (Free Election) มความบรสทธยตธรรมในระบบการเลอกตงแบบเสร พรรคการเมองแตละพรรคมโอกาสในการแขงขน น าเสนอนโยบายทงในดานการเขยน การพด และการสอสารสมยใหมไดอยางเสรทงในดานวทย โทรทศน และปจจบนรวมถงอนเตอรเนต โดยระบบสอตางๆ จะตองสงเสรมใหเกดการไดรบขอมลขาวสารอนจ าเปน ไมเปนการไปสรางความไดเปรยบของกลมผมอ านาจหรอฐานเศรษฐกจทแขง แกรงกวา นอกจากนในประเทศทไมพฒนาหรอก าลงพฒนานน โอกาสในการซอสทธขายเสยงจะยงคงมบทบาทอยมาก ระบบสงคมจะตองมมาตรการทจะตดโอกาสหรอลดโอกาสในการซอสทธขายเสยง (Vote Buying) เหลานน ประชาธปไตยแนวพทธ ในทางพทธศาสนา พระพทธเจาไดประทานแนวทางการปกครองไวกบพระอานนท เพอใชในการปกครองคณะสงฆ ใหคงอยตอไป แมเมอไมมพระองคแลว ดงน

“ดกอนอานนท บางทพวกเธอจะพงมความคดอยางนวา ปาพจนมพระศาสดาลวงแลว พระศาสดาของพวกเราไมม ขอนพวกเธอไมพงเหนอยางนน ธรรมกด วนยกด อนใดอนเราไดแสดงแลว ไดตรสแลวแกเธอทงหลาย ธรรมและวนยเหลานน จกเปนศาสดาของเธอทงหลายโดยกาลลวงไปแหงเรา”

พระพทธเจา ใหใชหลกธรรม-วนย เปนแนวทางในการปกครองคณะสงฆ ไมตองมผน า ไมตองเลอกตง แตใหถอปฏบตตามหลกธรรม-วนยทพระพทธองคไดประทานใหพระภกษ สาวกของพระองคไวอยางสมบรณแลว พทธศาสนาจงด ารงมาไดถงปจจบนกวา 2,500 ปแลว และจะด ารงอยตอไปจนครบ 5,000 ป ตามทพระพทธองคไดพยากรณไว

การปกครองคณะสงฆ ทสามารถสบทอดกนมาไดอยางยาวนาน เพราะมหลกธรรม-วนย ทยอมรบกนวา เปนความถกตอง สมบรณทสด เปนความจรงแททไมอาจเปลยนแปลงแกไขได คณะสงฆ จงมหลกเกณฑทแนนอน ไมตองโตเถยงกนวา ธรรม-วนย ถกตองเหมาะสมหรอไม และไมอาจใชเสยงขางมากเปลยนแปลงแกไขได ซงแตกตางกบการปกครองของฆราวาส ทไมมหลกความเปนจรงตามธรรมชาตทไมอาจเปลยนแปลงไดเหมอนธรรม-วนยของพระพทธเจา จงเปนปญหาใหโตเถยงกนในทกยคทกสมย

11

อยางไรกด พระพทธเจา ไดใหหลกในการปกครองส าหรบฝายอาณาจกรไวดวย โดยไดยกตวอยางของแควนวชช ดงน

อปรหานยธรรม 7 ของกษตรยวชช หรอ วชชอปรหานยธรรม 7 (ธรรมอนไมเปนทตงแหงความเสอม เปนไปเพอความเจรญฝายเดยว ส าหรบหมชนหรอผบรหารบานเมอง

1. หมนประชมกนเนองนตย 2. พรอมเพรยงกนประชม พรอมเพรยงกนเลกประชม พรอมเพรยงกนท ากจทพงท า หรอจะแปลอกอยางหนงวา พรอมเพรยงกนลกขนปองกนบานเมอง พรอมเพรยงกนท ากจทงหลาย 3. ไมบญญตสงทมไดบญญตไว (อนขดตอหลกการเดม) ไมลมลางสงทบญญตไว (ตามหลกการเดม) ถอปฏบตมนตามวชชธรรม (หลกการ) ตามทวางไวเดม 4. ทานเหลาใดเปนผใหญในชนชาววชช เคารพนบถอทานเหลานน เหนถอยค าของทานวาเปนสงอนควรรบฟง 5. บรรดากลสตรกลกมารทงหลาย ใหอยดโดยมถกขมเหง หรอฉดคราขนใจ 6. เคารพสกการะบชาเจดย (ปชนยสถานและปชนยวตถ ตลอดถงอนสาวรยตางๆ) ของวชช (ประจ าชาต) ทงหลาย ทงภายในและภายนอก ไมปลอยใหธรรมกพลทเคยใหเคยท าแกเจดยเหลานนเสอมทรามไป 7. จดใหความอารกขา คมครอง ปองกน อนชอบธรรม แกพระอรหนตทงหลาย (ในทนกนความกวาง หมายถงบรรพชตผด ารงธรรมเปนหลกใจของประชาชนทวไป) ตงใจวา ขอพระอรหนตทงหลายทยงมไดมา พงมาสแวนแควน ทมาแลวพงอยในแวนแควนโดยผาสก อปรหานยธรรม 7 ประการน พระพทธเจาตรสแสดงแกเจาวชชทงหลายผปกครองรฐโดยระบอบสามคคธรรม ซงรฐคอรยอมรบวา เมอชาววชชยงปฏบตตามหลกธรรมน จะเอาชนะดวยการรบไมได นอกจากจะใชการเกลยกลอมหรอยแยกใหแตกสามคค

การปกครองในทางพทธศาสนา พจารณาถงอ านาจในการตดสนใจวา อ านาจในการตดสนใจสงสดอยทไหน การปกครองกเปนระบอบนน พทธศาสนาจงแบงการปกครองตามอ านาจการตดสนใจในการปกครอง โดยแบงการปกครองออกเปน 4 ประเภท คอ อตตาธปไตย คณาธปไตย ประชาธปไตย และธรรมธปไตย

อตตาธปไตย คอการปกครองทการตดสนใจขนอยกบบคคลคนเดยว ทจะเปนผก าหนดนโยบาย ตดสนปญหา การปกครองอยางน ในสมยโบราณคอ ระบอบสมบรณาญาสทธราชย ถาเปนปจจบน เรากเรยกกนวา เผดจการ

12

คณาธปไตย คอการปกครองทการตดสนใจขนอยกบคณะบคคล เปนคนหลายคนรวมกนตดสนใจในการปกครอง ปจจบน เรากยงคงถอวา เปนระบอบเผดจการโดยคณะบคคล

ประชาธปไตย คอการปกครองโดยถอเอาประชาชนเปนใหญ ประชาชนเปนผตดสนใจ แตเนองจากประชาชนมจ านวนมาก ไมสามารถตดสนใจโดยตรงได จงตองเปนการตดสนใจโดยผานตวแทนเปนทอดๆ ไป

ธรรมาธปไตย คอการปกครองโดยถอเอาธรรมเปนใหญ การตดสนใจไมขนอยกบบคคลใดๆ ไมวาคนเดยวหรอหลายคน แตขนอยกบธรรม คอความถกตอง

เมอหวใจของการปกครองคอ อ านาจการตดสนใจ การปกครองจะเกดผลสมฤทธจงขนอยกบการตดสนใจ ถาตดสนใจถกประเทศกเจรญรงเรอง แตถาตดสนใจผด กอาจเกดความเสยหาย สรางความพนาศกบประเทศได ดงเชนการตดสนใจของ ฮตเลอร

ในระบอบประชาธปไตยทเราใหประชาชนเปนใหญ เปนผใชอ านาจตดสนใจ ในความเปนจรง ยอมเปนไปไมไดทประชาชนทกคนจะเหนเหมอนกนทกคน ในระบอบประชาธปไตยจงตองใชเสยขางมากในการตดสนใขของประชาชนเปนใหญ ประเทศทปกครองในระบอบประชาธปไตยจะเจรญหรอไม จงขนอยกบคณภาพของประชาชนสวนใหญวา เปนคนอยางไร

ถาเปนคนสวนใหญเปนคนไมด เปนคนโง เสยงขางมากกจะตดสนใจแบบโงๆ ถกหลอกหรอถกชกจงไดงาย แตถาคนสวนใหญเปนคนด มปญญาการตดสนใจกจะถกตองไดผลด ไมขนกบผลประโยชนหรอกเลสของคนใดคนหนง

เมอเราปกครองโดยคนสวนใหญ การตดสนใจใดๆ ขนอยกบคนสวนใหญ ปญหาจงอยทคณภาพของคนในประเทศนนๆ วา คนสวนใหญเปนคนดหรอไมด

ในเรองน พระอานนทไดทลถามพระพทธเจาวา มนษยทตายแลว ไปสวรรคและลงนรก มจ านวนมากนอยตางกนอยางไร พระพทธเจาทรงรบสงวา ผทลงนรกมจ านวนเทาขนโค สวนผไดขนสวรรค มจ านวนเทาขนโค

ในทางพทธศาสนา มนษยในโลกน มคนท าบาปมากกวาคนด มากกวาชนดทเทยบกนไมไดเลย ฉะนน เสยงขางมากในสงคมมนษย จงเปนเสยงของคนไมดมากกวาคนด การตดสนใจของเสยงขางมากในสงคม จงเปนไปในทางทไมเปนไปเพอประโยชน

พทธศาสนาจงใหใชธรรมาธปไตยในการปกครอง เพราะการตดสนดวยธรรมาธปไตย เปนการตดสนใจทถกตองตามความเปนจรง เสยงขางมากตดสนความตองการของคนในสงคมได แตตดสนความเปนจรงหรอความถกตองไมได เชน ความเหนของคนสมยโบราณสวนใหญหรอเกอบทงหมด เหนวา โลกแบน ถามคนเพยงคนเดยวเหนวาโลกกลม ถาเราตดสนดวยประชาธปไตย โลกแบนตองชนะ แต

13

ความจรงแลว ความเหนของคนๆเดยวกลบเปนความเหนทถกตอง เสยงขางมากจงไมใชความเหนทถกตองเสมอไป

เสยงขางมากจงเปนเสยงทตดสนความตองการ แตไมไดตดสนความเปนจรง ตวอยางทเหนกนในปจจบน ทยนยนในเรองนได คอ กรณทมผน ารถยนตไปถวายหลวงพอชา

สภทโท ทานไมรบการถวายโดยขอประชมพระทงวดกอน ความเหนพระสงฆ ทกรปเหนพองตองกนวา ควรจะรบดวยเหตผลวา สะดวกแกหลวงพอเวลาไป

เยยมส านกสาขาตางๆ ซงมมากกวา ๔๐ สาขา ในเวลานน อกทงเวลาพระเณรอาพาธกจะไดน าสงหมดไดทนทวงท

หลงจากทหลวงพอชารบฟงความคดเหนของทประชมแลว ทานกแสดงทศนะของทานวา “ส าหรบผม มความเหนไมเหมอนกบพวกทาน ผมเหนวาเราเปนพระ เปนสมณะ เปนผสงบระงบ เราตองเปนผมกนอย สนโดษ เวลาเชาเราอมบาตรออกไปเทยวบณฑบาตรบอาหารจากชาวบานมาเลยงชวต เพอยงอตภาพนใหเปนไป ชาวบานสวนมากเขาเปนคนยากจน เรารบอาหารจากเขา เรามรถยนตแตเขาไมม นลองคดดซวามนจะเปนอยางไร เราอยในฐานะอยางไร เราตองรจกตวเอง เราเปนลกศษยของพระพทธเจา เมอพระพทธเจาไมมรถ เรากอยามเลยดกวา ถาม สกวนหนงกจะมขาววารถวดนนคว าทน รถวดนไปชนคนทน.. อะไรวนวาย เปนภาระยงยากในการรกษา

เมอกอนน จะไปไหนแตละทมแตเดนไปทงนน ไปธดงคสมยกอนไมไดนงรถไปเหมอนทกวนน ถาไปธดงคกไปธดงคกนจรงๆ ขนเขาลงหวยมแตเดนทงนน เดนกนจนเทาพองทเดยว แตทกวนนพระเณรเขาธดงคมแตนงรถกนทงนน เขาไปเทยว ดบานนนเมองนกน ผมเรยกทะลดง ไมใชธดงค เพราะดงทไหนมทะลกนไปหมด นงรถทะลมนเลย ไมมรถกชางเหอะ ขอแตใหเราประพฤตปฏบตดเขาไวกแลวกน เทวดาเหนเขากเลอมใสศรทธาเองหรอก” “ผมไมรบรถยนตทเขาจะเอามาถวายกเพราะเหตน ยงสบายเสยอก ไมตองเชดไมตองลางใหเหนอย ขอใหทานทงหลายจงจ าไว

อยาเหนแกความสะดวกสบายกนนกเลย” ในทสด พระทงวดกเหนพองกบเหตผลของทานซงเปนเพยงความเหนเดยวเทานน เสยงสวนใหญจงไมใชเสยงสวรรค แตนาจะเปนเสยงจากนรกหรอไม คงตองพจารณากนเปน

เรองๆ ไป นอกจากน ระบอบประชาธปไตยใหความส าคญกบคนทกคนอยางเทาเทยมกน โดยยดหลก 1 คน

1 เสยงเทากน โดยยดถอศกดศรความเปนมนษยทเทาเทยมกน ในความเปนจรงแลว มนษยทกคนเทาเทยมกนหรอไม

14

พระพทธเจาทรงจ าแนกบคคลออกเปน 3 ประเภท (ตามพระไตรปฎก แตในอรรถกถา เปรยบเปนบว 4 เหลา) เมอพระพรหมทลเชญใหพระพทธองคแสดงธรรมสงสอนสตวโลก ดงน

“ครนอาตมภาพทราบวาทาวสหมบดพรหมอาราธนา และอาศยความกรณาในสตวทงหลาย จงตรวจดโลกดวยพทธจกษ. เมออาตมภาพตรวจดโลกดวยพทธจกษ กไดเหนหมสตวซงมกเลสดจธลในจกษนอยกม มกเลสดจธลในจกษมากกม มอนทรยแกกลากม มอนทรยออนกม มอาการดกม มอาการเลวกม จะพงสอนใหรไดงายกม จะพงสอนใหรไดยากกม บางพวกมปกตเหนโทษในปรโลกโดยเปนภยอยกม เปรยบเหมอนในกอบวขาบ ในกอบวหลวง หรอในกอบวขาว ดอกบวขาบ ดอกบวหลวง หรอดอกบวขาว ซงเกดในน า เจรญในน า บางเหลายงไมพนน า จมอยในน า น าหลอเลยงไว บางเหลา ตงอยเสมอน า บางเหลา ตงขนพนน า น าไมตด ฉนใด ดกรราชกมาร เมออาตมภาพตรวจดโลกดวยพทธจกษ กฉนนน ไดเหนหมสตวซงมกเลสดจธลในจกษนอยกม มกเลสดจธลในจกษมากกม มอนทรยแกกลากม มอนทรยออนกม มอาการดกม มอาการเลวกม จะพงสอนใหรไดงายกม จะพงสอนใหรไดยากกม บางพวกมปกตเหนโทษในปรโลกโดยเปนภยอยกม..”

พระพทธองคจ าแนกบคคลตามความเปนจรง มไดแบงชนชน คนยากจนเปนบวพนน ากมาก พระมหากษตรยท ากรรมหนกจนถกธรณสบกม การจ าแนกบคคลของพระพทธองค ทานจ าแนกตามความเปนจรงของบคคลวา มความสามารถทจะฟงธรรม เขาใจธรรมไดแคไหนเพยงใด มนษยทกคนจงไมเหมอนกน ไมเทาเทยมกน โดยธรรมชาต

เมอบคคลมความรความสามารถแตกตางกน จะตดสนใจใหเกดประโยชนทแทจรงไดอยางไร ประชาธปไตยในระบบตวแทนทใชกนอย จงเปนไดเพยงการเลอกบคคลทจะเขาไปบรหารประเทศ แตมไดหมายความวา ผทไดเขาบรหารประเทศ จะสามารถท าอะไรไดดงใจ และไมสามารถอางไดวา ท าตามเสยงขางมากทไดหาเสยงไว เพราะเสยงขางมากไมสามารถตดสนใจในสงทถกตองตามความเปนจรงได ผปกครองทใชอ านาจบรหารประเทศ จงตองตดสนใจเพอประโยชนของประชาชนทงประเทศ ดงททานพทธทาสทานไดใหค าจ ากดความของประชาธปไตยไววา ประชาธปไตยตองถอประโยชนของประชาชนเปนใหญ ไมใชถอประชาชนเสยงขางมากเปนใหญ

การปกครองระบอบประชาธปไตยทแทจรง ทจะเกดประโยชนกบประเทศชาต จงขนอยกบคณภาพของประชาชนวา มความเหมาะสมกบการปกครองในระบอบประชาธไตยเพยงใด

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต) ทานใหค าจ ากดความของประชาธปไตยไววา การปกครองแบบประชาธปไตย คอการปกครองของประชาชนทแตละคนปกครองตวเองได

15

ทานยงไดอธบายค ากลาวทวา “ประชาธปไตยนน ไมใชการปกครองทดทสด แตเปนการปกครองทเลวนอยทสด” นน ยงไมเพยงพอ จะตองพดตอไปดวยวา “ในความเลวนอยทสดนน ประชาธปไตยจะดทสด เมอประชาชนมคณภาพมากทสด”

ระบอบการปกครองของไทยเราทกวนน ยดถอเพยงเสยงขางมาก โดยไมค านงถงความถกตอง ประเทศไทยเราจงวนวายจากการปกครองในระบอบประชาธปไตย เพราะเราไมเขาใจประชาธปไตยทแทจรง ไมเขาใจหนาทของผปกครองทตองท าเพอประโยชนของสวนรวม ประโยชนของประเทศชาต มใชเพยงเพอประโยชนของเสยงสวนใหญ

ประชาชนคนไทยในวนน รวมถงนกการเมอง มคณภาพเพยงพอทจะใชระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยหรอยง