รายงานการศกษา โครงการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตาม

แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564)

ระยะท 2 (พ.ศ.2550-2554)

คณะผวจย

วพรรณ ประจวบเหมาะ นภาพร ชโยวรรณ

มาลน วงษสทธ ศรวรรณ ศรบญ

วรเวศม สวรรณระดา วราภรณ โพธศร บศรน บางแกว

ชเนตต มลนทางกร

การผลตและลอกเลยนหนงสอเลมนไมวาแบบใดทงสน ตองไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรจากหนวยงานเจาของลขสทธ เอกสารหมายเลข 309 พมพครงท 1 จ านวน 2,000 เลม กมภาพนธ 2556 จดพมพโดย : วทยาลยประชากรศาสตร อาคารวศษฐ ประจวบเหมาะ จฬาลงกรณมหาวทยาลย ถนนพญาไท กรงเทพฯ 10330 โทร. 0-2218-7340 โทรสาร. 0-2255-1469

URL: http://www.cps.chula.ac.th

i

ค ำน ำ

รายงานการศกษาฉบบนเปนการน าเสนอผลการประเมนเปนรายดชนทง 60 ดชน และผลการประเมนกระบวนการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 ฉบบปรบปรงครงท 1 พ.ศ.2552 ซงเปนผลจากการวจยในโครงการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564) ระยะท 2 (พ.ศ.2550-2554) ด า เนนงานโดยคณะท างานของวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย โดยการสนบสนนของส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย ส านกงานสงเสรม สวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส และผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย โครงการนมวตถประสงคหลก 2 ประการ ไดแก (1) เพอตดตามและประเมนผลการด าเนนงานดานผสงอาย ระยะท 2 (พ.ศ.2550-2554) ตามดชน ทก าหนดไวในมาตรการภายใตยทธศาสตรของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง และแสดงแนวโนมของดชนตางๆทปรากฏในแผนผสงอายฯ ฉบบเดม (2) เพอประเมนกระบวนการท างานดานผสงอาย โดยเนนดานการสงเสรมและคมครองผสงอายตามยทธศาสตรท 2 และ 3 (การสงเสรมและพฒนาผสงอาย และระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย) ของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง กรอบระยะเวลาในการตดตามประเมนผลครงน คอ ชวงหาปท 2 ของแผน หรอระหวาง ปพ.ศ.2550-2554 คณะท างานใครขอขอบคณคณะกรรมการผสงอายแหงชาต คณะอนกรรมการตดตามการด าเนนการตามนโยบายและแผนผสงอายแหงชาต ศาสตราจารยนายแพทย สทธชย จตะพนธกล และ รองศาสตราจารย ดร.นพนธ เทพวลย ทปรกษาของโครงการทใหค าแนะน าและสนบสนนการด าเนนงานครงนอยางดยง นอกจากน ขอขอบคณ รองศาสตราจารย ดร.มทนา พนานรามย และนายแพทยนนทศกด ธรรมานวตร ผทบทวนรายงานการวจย คณะกรรมการตรวจรบผลงาน และผเขารวมประชมระดมความคดและวพากษรายงานการศกษาวจย ทกรณาใหขอคดเหนทเปนประโยชนอยางยง ตอการปรบปรงรางรายงาน ท าใหรายงานชดนมความสมบรณยงขน ขอขอบคณส านกงานสถตแหงชาต ทใหความรวมมออยางดยงในการส ารวจ เกบขอมลทน ามาใชในการสรางดชนตางๆ ส าหรบการประเมนแผนผสงอายฯ ครงน ขอขอบคณสนทร พวเวส ผอ านวยการส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย คณโอภาส พมลวชยากจ ผเชยวชาญเฉพาะดานผสงอาย และบคลากรทเกยวของ คณะผวจย

กมภาพนธ 2556

iii

บทสรปผบรหาร

โครงการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564)ระยะท 2 (พ.ศ.2550-2554) มวตถประสงคหลกเพอตดตามและประเมนผลการด าเนนงานดานผสงอายตามดชนทก าหนดไวในมาตรการภายใตยทธศาสตรของแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564) ฉบบปรบปรงครงท 1 พ.ศ.2552 และแสดงแนวโนมของดชนตางๆทปรากฏในแผนผสงอายฯ ฉบบเดมรวมทงเพอประเมนกระบวนการท างานดานผสงอาย โดยเนนดานการสงเสรมและคมครองผสงอายตามยทธศาสตรท 2 และ 3 (การสงเสรมและพฒนาผสงอาย และระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย)

การศกษาครงนใชขอมลจากทงแหลงปฐมภมและทตยภม โดยขอมลจากแหลงปฐมภมนนใชทงการวจยเชงปรมาณ เพอวเคราะหผลการด าเนนงานตามดชนทก าหนดไวในแผนผสงอายฯและการวจยเชงคณภาพ เพอตดตามและประเมนกระบวนการด าเนนงานอนน าไปสสมฤทธผลตามยทธศาสตรตางๆ ของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง สวนแหลงทตยภมไดมาจากขอมลทหนวยงานหลกดานผ สงอาย หรอหนวยงานอนทเกยวของไดจดเกบเปนสถตหรอรายงานผลการด าเนนงานไวแลวมาใชประกอบการประเมนดชน

การวจยเชงปรมาณ ประกอบดวยขอมลระดบจลภาคและมหภาค ซงขอมลระดบจลภาคใชเพอสรางตวชวดตามทก าหนดไวในแผนผสงอายฯฉบบปรบปรง ส าหรบ 3 กลมประชากรเปาหมาย คอ ผทจะเปนผสงอายในอนาคต หรอ ประชากรอาย 18-59 ป ผทเปนผสงอายในปจจบนหรอประชากรทมอาย 60 ปขนไป และกลมผดแลผสงอาย โดยด าเนนการส ารวจระดบประเทศ 2 ชดดวยกน ไดแก การส ารวจความคดเหนของประชาชน (อาย 18-59 ป) เกยวกบความรและทศนคตทมตอผสงอาย พ.ศ. 2554 ซงมจ านวนตวอยางประชากรอาย 18-59 ปทสมภาษณได 9,000 ราย และการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554 ซงมจ านวนตวอยางประชากรอายตงแต 60 ปขนไปทสมภาษณไดทงสน 34,173 ราย และมผดแลทตกเปนตวอยาง 5,632 ราย และสมภาษณไดเพยง 2,490 ราย สวนขอมลในระดบมหภาคนน ประกอบไปดวยการส ารวจหมบาน/ชมชน การส ารวจองคกรปกครองสวนทองถน การส ารวจอ าเภอ การส ารวจหนวยงานหลกภาครฐและเอกชนทด าเนนงานดานผสงอาย การส ารวจองคกรทางศาสนา การส ารวจองคกรเอกชนและองคกรสาธารณประโยชนทท างานดานผสงอาย และการส ารวจสงอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอายในทสาธารณะตางๆ

ส าหรบขอมลเชงคณภาพนน ไดจากการสมภาษณเชงลกและการสนทนากลม โดยการสมภาษณเชงลกเปนการสมภาษณผบรหารระดบสงหรอผก าหนดนโยบายของหนวยงานหลกดานผสงอาย ผบรหารขององคกรปกครองสวนทองถน ไดแก องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล กรงเทพมหานคร และเมองพทยา สวนการสนทนากลมเปนการประชมระดมความคดผปฏบตงานในหนวยงานหลกดานผสงอาย ไดแก กลมนกวชาการ กลมการวจย กลมการศกษา กลมสรางหลกประกนรายไดยามสงอาย กลมสงเสรมการ

iv

ท างาน กลมสขภาพ กลมสวสดการและคมครองทางสงคม กลมสงคมและวฒนธรรม และกลมองคกรเอกชนไมแสวงหาผลก าไร และองคกรระหวางประเทศ

1. ผลการตดตามและประเมนการด าเนนงานดานผสงอายตามดชนชวดในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ในชวงปพ.ศ. 2550-2554

ในภาพรวม มดชนทผานการประเมนเพยง 26 ดชน จากดชนทสามารถประเมนได 51 ดชน หรอคดเปนรอยละ 51.0 ทผานการประเมน กลาวไดวาการด าเนนงานดานผสงอายในชวง 5 ปทสองของแผนผสงอายฯฉบบปรบปรงยงผานในระดบทคอนขางต า และตองปรบปรง ซงสวนหนงอาจเนองมาจากมการปรบเปาหมายของดชนบางดชนเพมขนหลงจากทมการปรบแผนผสงอายฯ ในปพ.ศ. 2552 โดยใชผลจากการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายฯ ในชวง 5 ปแรกเปนฐานในการปรบเปาหมาย การทเกณฑสงขน รวมทงมดชนใหมเพมขน จงนาท าใหมาตรฐานการประเมนส าหรบบางดชนสงกวา รอบกอน

เมอพจารณาในรายละเอยดจ าแนกตามยทธศาสตรจะเหนวา ยทธศาสตรยงไมผานและต ากวาเปาหมายทก าหนดไวอยางมาก คอยทธศาสตรแรก “การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ” (ผานเพยงแครอยละ 28.6) ซงยทธศาสตรนถอเปนหวใจส าคญของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงเพราะถกก าหนดไวเปนล าดบแรก ทงนเพอเตรยมความพรอมของประชากรทจะเปนผสงอายในอนาคตใหมคณภาพชวตทด สามารถพงตนเองไดนานทสดและเปนก าลงในการพฒนาสงคมไดตงแตวยหนมสาวไปจนถงบนปลายของชวต ยทธศาสตรท 3 “ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย” เปนอกยทธศาสตรหนงทไมผานการประเมนตามเกณฑ (ผานเพยงแครอยละ 33.3) ซงประมาณครงหนงของดชนในมาตรการดานการคมครองรายได ดานครอบครว ผดแล และการคมครอง ยงไมผานการประเมน และดชนเกอบทงหมดของมาตรการหลกประกนดานสขภาพยงไมบรรลเปาหมายตามเกณฑทก าหนด

สวนยทธศาสตรทมจ านวนดชนทไดรบการประเมนผานในสดสวนทสงทสด ไดแก ยทธศาสตรท 5 (การประมวล พฒนา และเผยแพรองคความรดานผสงอาย และการตดตาม ประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต) ตามดวยยทธศาสตรท 4 (การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายระดบชาต และการพฒนาบคลากรดานผสงอาย) และยทธศาสตรท 2 (การสงเสรมและพฒนาผสงอาย) ผลการประเมนคดเปนรอยละ 100 รอยละ 85.7 และรอยละ 53.3 ตามล าดบ ส าหรบยทธศาสตรท 2 ดชนทยงไมผานการประเมนเกยวเนองกบ การสงเสรมสขภาพ การปองกนและดแลตนเองเบองตน การสงเสรมการอยรวมกน และการสรางความเขมแขงของชมรมผสงอาย การสงเสรมสนบสนนสอเพอผสงอาย และการสงเสรมสนบสนนใหผสงอายมทอยอาศย และสภาพแวดลอมทเหมาะสมปลอดภย

เปนทนาสงเกตวา ในการประเมนครงนตวชวดหลายตวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงซงเปนเชงปรมาณวดแความหรอไมมการด าเนนงานในเรองนนๆ มแนวโนมทจะผานการประเมน แตหากพจารณาในมตคณภาพของการด าเนนงานจะพบวาไมเปนไปในทศทางเดยวกน อาทเชน องคกรปกครอง

v

สวนทองถนสวนมาก กวารอยละ 90 มแผนงาน โครงการ หรอกจกรรมดานผสงอาย แตกจกรรมสวนใหญเปนกจกรรมตามประเพณ ตามเทศกาล ไมไดสงเสรมคณภาพชวตหรอพฒนาศกยภาพผสงอาย และเมอพจารณาถงสดสวนของงบประมาณส าหรบโครงการหรอกจกรรมดานผสงอายทไมรวมการสนบสนนดานเบยยงชพ จะพบวา มสดสวนคอนขางต า ไมถงรอยละ 10 ของงบประมาณทงหมด หรอการทสดสวนของต าบลทมบรการดานการดแลระยะยาวส าหรบผสงอายมถงรอยละ 60 แตเมอพจารณาจากสดสวนผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพทไดรบการเยยมบานอยางนอยเดอนละ 1 ครง มเพยงรอยละ 38.7 เปนตน

ตารางสรปผลการประเมนดชนตาม 5 ยทธศาสตรของแผนผสงอายฯฉบบปรบปรง

ล าดบทยทธศาสตร จ านวนดชน

จ านวนดชน

% ผาน

% ผาน (ไมนบทประเมนไมได)

ผาน ไมผาน ไมสามารถประเมนได /ไมประเมน

1. การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ (ดชนท 1 – 7)

7 2 5 0 28.6% 28.6%

2. การสงเสรมและพฒนาผสงอาย (ดชนท 8 – 22)

15 8 7 0 53.3% 53.3%

3. ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย(ดชนท 23 – 44)

22 6 12 4 27.3% 33.3%

4. การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาต และการพฒนาบคลากรดานผสงอาย (ดชนท 45 - 52)

8 6 1 1 75.0% 85.7%

5. การประมวลพฒนา และเผยแพรองคความรดานผสงอายและการตดตาม ประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต (ดชนท 53 - 56)

4 4 0 0 100% 100%

รวม 56 26 25 5 46.4 51.0%

2. ผลการประเมนกระบวนการท างานดานผสงอาย เนนการสงเสรมและคมครองผสงอาย การวจยเชงคณภาพถกใชเพอประเมนกระบวนการท างานดานผสงอายและใหภาพทสอดคลองกน

วา งานดานผสงอายยงไมประสบความส าเรจเทาทควร แมวาสงคมไทยและหนวยงานหลกดานผสงอายจะใหความสนใจกบประเดนดานผสงอายมากกวาในชวง 5 ปทผานมา แตการด าเนนงานยงเปนไปอยางลาชา เปนเชงรบ ยงขาดการแปลงแผนไปสการปฏบตอยางเปนรปธรรม งานดานการสงเสรมและคมครองผสงอายทมการผลกดนอยางเปนรปธรรมมากทสดในชวง 5 ปทผานมา คอ เบยยงชพ ทเปลยนจากรปแบบจากการสงเคราะหแกผสงอายทยากไรและขาดผดแลเปนการใหหลกประกนขนพนฐานส าหรบผทไมม

vi

รายไดจากรฐในรปแบบอน งานทเรมขนแตยงไมขยายผลเทาทควร ไดแก กองทนการออมแหงชาต ระบบการดแลระยะยาว ระบบปองกน ชวยเหลอและฟนฟใหแกผสงอายในยามเกดภยพบต

ปจจยทเปนอปสรรคตอการท างานดานผสงอาย คอ การท างานดานผสงอายยงขนกบผน าประเทศ “หวไมใหความสนใจ หางกไมเดน” ความไมตอเนองของนโยบายอนเนองจากการเปลยนแปลงรฐบาลบอยครง การทงานดานผสงอายไมมงบประมาณสนบสนนโดยตรง “เปนงานฝาก” หากไมตรงกบพนธกจของหนวยงานมกถกตดทอนงบประมาณ ประกอบกบชมรมผสงอายไมเขมแขง และองคกรปกครองสวนทองถนมขอจ ากดทงในดานก าลงคน และระเบยบขอบงคบในการใชจายงบประมาณเพองานดานผสงอาย

กลาวโดยสรป สงคมไทยยงคงกาวสสงคมสงวยอยางรวดเรว ในปจจบนประเดนเรองผสงอายไดรบความสนใจมากขน มการพฒนานโยบาย แผน และระบบตางๆ ทจะมารองรบประเดนทาทายในสงคมสงวย และประเดนทาทายตอคณภาพชวตผสงอาย อยางไรกตามการด าเนนงานดานผสงอาย ยงไปไดไมรวดเรวนกเมอเทยบกบอตราความเรวของการสงวยทางประชากรของประเทศ การด าเนนงานขนอยกบนโยบายหรอความสนใจของผน าประเทศเปนหลก ท าใหการด าเนนงานขาดความตอเนอง หรอลาชากวาทควรจะเปน การด าเนนงานดานผสงอายยงคงเปนเชงรบมากกวาเชงรก ขาดการแปลงแผนไปสการปฏบต ผลจากการตดตามประเมนผลในครงนน าไปสขอเสนอแนะส าหรบการพฒนาการด าเนนงานดานผสงอายทงระยะสนและระยะยาวดงน

ระยะสน 1. ควรก าหนดใหเรองสงคมสงวยเปนวาระแหงชาต เพอใหไดรบความสนใจและด าเนนการ

อยางตอเนองไมเปลยนแปลงหรอผนแปรไปตามรฐบาลจากขอมลเชงประจกษตางกยนยนถงการเปลยนเปนสงคมสงวยในอตราทเรวมาก เรองผสงอายจงเปนเรองดวนและส าคญ ไมอาจรงรอได รฐบาลจงควรมนโยบายในการสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตของผสงอายอยางจรงจง นโยบายและแผนควรเนนการใหผสงอายสามารถพงตนเองได สามารถเปนผให สามารถท าประโยชนใหแกครอบครว ชมชน และสงคมไมใชเปนเพยงผรบ

2. การเรงด าเนนการเรองการสรางหลกประกนทางเศรษฐกจในสงคมสงวยดวยการสงเสรมการออมกอนวยสงอาย และเพมโอกาสของผสงอายในการมงานท าจากขอมลทางประชากรชชดวา ประชากรสงอายจะเพมขนอยางรวดเรวทงจ านวนและสดสวน ดวยขอจ ากดทางดานการเงนการคลงของประเทศ การทจะใหหลกประกนทางเศรษฐกจโดยใหรฐรบภาระแตฝายเดยวคงเปนไปไดยาก ดงนนเพอใหผสงอายไทยในอนาคตมหลกประกนทางเศรษฐกจทมนคงควรตองมการเตรยมการในหลากหลายรปแบบ ซงการออมเปนเรองส าคญประการหนง ทผานมารฐไดมการประกาศใชพระราชบญญตกองทนการออมแหงชาต และจดตงส านกงานไปแลว เพอใหเกดผลอยางจรงจงจงควรเรงด าเนนงานใหเกดผลอยางเปนรปธรรมรวดเรวทสด ทงนเพอคณภาพชวตของผสงอายและการพฒนาอยางย งยนของประเทศนอกจากนควรมการสงเสรมใหผสงอายทตองการท างานมโอกาสในการท างานเชงเศรษฐกจทเหมาะสมกบวย

vii

3. รฐบาลควรผลกดนใหเกดการแปลงแผนผสงอายแหงชาตไปสการปฏบตอยางเปนรปธรรมดวยการจดสรรงบประมาณรองรบ แมประเทศไทยจะมแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 ซงเปนแผนระยะยาวและคอนขางครอบคลมทกมตของการพฒนาคณภาพชวตของประชากรสงอาย และการเตรยมการเพอรองรบสงคมสงวย แตปญหาทพบคอ การขาดการแปลงแผนไปสการปฏบต เนองจากการท างานดานผสงอายตองอาศยการบรณาการระหวางหลายหนวยงาน ซงแตละหนวยงานมขอจ ากดดานงบประมาณ และหลายหนวยงานไมไดมพนธกจดานผสงอายโดยตรงจงยากทจะไดรบงบประมาณสนบสนน เพอใหงานดานผสงอายสามารถด าเนนไปไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล รฐบาลควรผลกดนใหหนวยงานตางๆน าแผนผสงอายไปปฏบตใหเกดผลโดยการจดสรรงบประมาณเฉพาะส าหรบดานผสงอาย ใหทกหนวยงานทเกยวของสามารถใชงบประมาณในสวนนไดโดยไมตองไปใชงบประมาณของหนวยงานตน

4. ควรผลกดนและสนบสนนใหทองถนเพมบทบาทในการดแลสงเสรมคณภาพชวตผสงอายในชมชนของตนใหมากยงขน ชมชนและทองถนใหความสนใจกบประเดนเรองผสงอายมากขนกวาในอดต แตยงขาดขอมลทเปนระบบเกยวกบผสงอายในดานศกยภาพ ปญหาและความตองการขาดก าลงคนทมความรความเขาใจในการสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตผสงอาย และการใชงบประมาณท าไดในวงจ ากดเนองจากขอจ ากดทางดานกฎหมาย เพอเพมบทบาทดงกลาว จงควรมการปรบแกกฎหมายเพอลดอปสรรคในการด าเนนงานขององคกรปกครองสวนทองถน รวมทงควรมหนวยงานทคอยเปนพเลยงเพอแนะน าและสงเสรมการท างานขององคกรปกครองสวนทองถนในการท างานดานผสงอาย

ระยะยาว 1. การเรงรดใหคนรนใหมเตรยมความพรอมเพอทจะเปนผสงอายทมคณคาและอยดมสข

ปญหาดานเศรษฐกจ สงคม และสขภาพดเหมอนจะทวความรนแรงขนในชวงวยสงอาย ซงสวนหนงสามารถหลกเลยง ชะลอหรอบรรเทาความรนแรงของปญหาไดดวยการเตรยมการลวงหนาตงแตอยในวยเดกและวยหนมสาว รฐจงควรรณรงคใหคนรนหนมสาวตระหนกถงความส าคญของการเตรยมตวของตวเองเพอยามสงอาย โดยผานระบบการศกษาและสอตางๆ

2. การรณรงคใหคนไทยตระหนกถงคณคาของผสงอาย จากขอมลเชงประจกษแสดงใหเหนวาคนไทยรนหลงเรมมทศนคตในทางลบตอผสงอายมากขนสะทอนถงกระแสโลกาภวตนและกระแสบรโภคนยมทเนนความส าเรจเชงเศรษฐกจ หรอความส าเรจเชงวตถ สงผลใหคณคาของผสงอายลดลงจากในอดต การมองผสงอายในเชงลบจะยงท าใหการดงพลงหรอภมปญญาและประสบการณของผสงอายมาใชในการพฒนาสงคมเปนไปไดยากขน นอกจากนนอาจท าให การท างานเพอสงเสรมคณภาพชวตผสงอายท าไดยากขน และอาจสงผลใหเกดอคตหรอเกดการกดกนไมใหผสงอายเขามามบทบาทในทางสงคม

3. เรงขยายระบบดแลระยะยาวใหครอบคลมมากขน ในชวงทผานมาไดมความพยายามทจะพฒนาตนแบบของระบบการดแลระยะยาวโดยการมสวนรวมของชมชน แตกยงอยในระยะเรมตนหรอ

viii

ระยะทดลอง ซงอาจไมสามารถตอบสนองตอความตองการการดแลระยะยาวในกลมผสงอายวยปลาย ทเพมขนอยางรวดเรวมาก ดวยเหตนจงควรเรงผลกดนใหมการขยายตนแบบทประสบความส าเรจไปยงพนทอนๆ

4. ควรเรงก าหนดมาตรฐานการด าเนนงานจดบรการใหแกผสงอายปจจบนภาคเอกชนใหความสนใจเกยวกบผสงอายในฐานะลกคามากขน ไมวาจะเปนนวตกรรมตางๆ เพออ านวยความสะดวกในการด าเนนชวตประจ าวนของผสงอาย บรการดแลดานสขภาพและการบรบาล หรอการออกผลตภณฑเพอการออมระยะยาว อยางไรกตามเพอใหผสงอายไดรบการคมครองใหไดรบบรการทด ควรมการก ากบมาตรฐานของบรการตางๆเหลานดวย

5. ควรเรงสรางความเขมแขงใหกบชมรมผสงอาย ดวยการสงเสรมดานงบประมาณ และพฒนาศกยภาพดานการบรหารจดการ เพอใหชมรมฯสามารถเปนกระบอกเสยงอยางแทจรงใหแกผสงอาย และควรใหชมรมฯเหลานผลกดนใหงานดานผสงอายในมตตางๆ มการขบเคลอนโดยผานกระบวนการสมชชาผสงอาย

ix

สารบญ

หนา ค ำน ำ i บทสรปส ำหรบผบรหำร iii สำรบญ ix สำรบญตำรำง xi สำรบญแผนภม xvi

บทท 1 บทน าและระเบยบวธวจย 1. หลกกำรและเหตผล 3 2. วตถประสงค 4 3. ระยะเวลำกำรด ำเนนงำน 4 4. ขอบเขตกำรศกษำ 4 5. วธกำรวจย 7 5.1 กำรเกบขอมลเชงปรมำณ 7 5.2 กำรเกบขอมลเชงคณภำพ 19

บทท 2 ผลการประเมนดชนชวดของแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564) ฉบบปรบปรง ครงท 1 พ.ศ. 2552

ยทธศาสตรท 1 กำรเตรยมควำมพรอมของประชำกรเพอวยสงอำยทมคณภำพ (ดชนท 1 – 7) 33 ยทธศาสตรท 2 กำรสงเสรมและพฒนำผสงอำย (ดชนท 8 – 22) 54 ยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทำงสงคมส ำหรบผสงอำย (ดชนท 23 – 44) 85

ยทธศาสตรท 4 ยทธศำสตรกำรบรหำรจดกำรเพอกำรพฒนำงำนดำนผสงอำยอยำง บรณำกำรระดบชำต และกำรพฒนำบคลำกรดำนผสงอำย

(ดชนท 45 – 52) ยทธศาสตรท 5 กำรประมวล พฒนำ และเผยแพรองคควำมรดำนผสงอำย และกำรตดตำม ประเมนผลกำรด ำเนนกำรตำมแผนผสงอำยแหงชำต (ดชนท 53 – 56)

138

153

x

หนา

ดชนรวมยทธศำสตรของแผน สรปกำรประเมนดชนตำม 5 ยทธศำสตรของแผนผสงอำยฯ ฉบบปรบปรง

บทท 3 การวจยเชงคณภาพ 1. ควำมสนใจดำนผสงอำยจำกภำครฐ 2. หนวยงำนหรอองคกรทเปนแกนส ำคญในกำรผลกดนดำนผสงอำย 3. ประเดนเดนดำนผสงอำยทไดรบกำรผลกดน ในชวงปพ.ศ. 2550-2554: ประเดน

ทไดรบกำรผลกดน ปจจยเออ ปญหำอปสรรค และแนวทำงแกไข 4. ประเดนทควรด ำเนนกำรแตยงไมไดด ำเนนกำร 5. ควำมส ำเรจของกำรด ำเนนงำนดำนผสงอำย 6. ขอเสนอแนะส ำหรบแนวทำงกำรแกไขปรบปรงงำนดำนผสงอำย 7. ประเดนเกยวกบกำรพฒนำคณภำพผสงอำยทแผนผสงอำยแหงชำต ควรใหควำมส ำคญ ในชวง 5 ปขำงหนำ บรรณานกรม ภาคผนวก

164 171

185 186

189 194 195 201

203

209 217

xi

สารบญตาราง

หนา

ตาราง A1 สรปผลการเกบรวบรวมขอมลชมชนนอกเขตเทศบาล ป พ.ศ. 2554 จ าแนกตามภาค 11 ตาราง A2 อตราการตอบกลบแบบสอบถามหมบาน/ชมชนนอกเขตเทศบาล ป พ.ศ. 2550 และ พ.ศ. 2554 จ าแนกตามภาค

11

ตาราง A3 สรปผลการเกบรวบรวมขอมลชมชนในเขตเทศบาล ป พ.ศ. 2554 จ าแนกตามภาค 12 ตาราง A4 สรปผลการเกบรวบรวมขอมลชมชนในเขตกรงเทพมหานคร ป พ.ศ. 2554 13 ตาราง A5 การเกบขอมลระดบจลภาคและมหภาค เพอใชในการตดตามและประเมนผลแผนผสงอาย ฯ ฉบบปรบปรง

16

ตาราง A6 จ านวนเขตและชมรมอาคารตวอยางในเขตกรงเทพมหานคร ตาราง A7 ผลการเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพของหนวยงานหลกทท างานดานผสงอาย โดยการ สมภาษณเชงลกในสวนกลาง (กรงเทพมหานคร และเมองพทยา) ตาราง A8 ผลการเกบขอมลการประชมระดมความคดจากผปฏบตงานงานในหนวยงานหลกดาน ผสงอาย ตาราง A9 ผลการเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพของหนวยงานระดบทองถนโดยการสมภาษณเชงลก ตาราง A10 ผลการเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพขององคการบรหารสวนต าบล (อบต.) โดยการ

สนทนากลม ตาราง A11 ผลการเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพของกลมผสงอาย โดยการสนทนากลม

18

21

22 26

27 29

ตาราง 1 อตราครอบคลมการประกนยามชราภาพของประชากรอาย 30-59 ป จ าแนกตามภาคและอาย ป พ.ศ. 2554

35

ตาราง 2 อตราเงนออมภาคครวเรอนป พ.ศ. 2550-2553 (หนวยเปน %) 36 ตาราง 3 จ านวนสมาชก จ านวนเงนท งหมดในกองทน และจ านวนเงนในกองทนตอสมาชกของ

กองทนส ารองเลยงชพและกองทนทมระบบก าหนดการจายเงนเขากองทน พ.ศ.2550-2554

39 ตาราง 4.1 การกระจายรอยละของประชากรอาย 18-59 ป ตอประเดนค าถามเกยวกบวงจรชวตและ กระบวนการชรา ตาราง 4.2 รอยละของประชากรอาย 18-59 ปทมความรดานวงจรชวตหรอกระบวนการชรา ทง 6 ดาน ทถาม จ าแนกตามภาคและอาย ตาราง 4.3 การกระจายรอยละของประชากรอาย 18-59 ป ตอประเดนค าถามเกยวกบความรดานการ เตรยมการเพอวยสงอาย ตาราง 4.4 การกระจายรอยละของประชากรอาย 18-59 ปทมความรดานการเตรยมการเพอวย สงอาย จ าแนกตามภาคและอาย ตาราง 4.5 สดสวนของประชากรอาย 18-59 ปทมความรดานวงจรชวต กระบวนการชรา ความรดานการ เตรยมการเพอวยสงอาย จ าแนกตามภาคและอาย

43

43

44

45

46

xii

ตาราง 6.1 รอยละของประชากรอาย 30-59 ป ตอประเดนค าถามการคดและ/หรอการเตรยมตวดานตางๆ ตาราง 6.2 รอยละของประชากรอาย 30-59 ปทไดเตรยมการเพอวยสงอายแตละดาน จ าแนกตามภาค ตาราง 6.3 การกระจายรอยละของประชากรอาย 30-59 ป ตามจ านวนดานการเตรยมการทได เตรยมและ จ านวนเฉลยของดานเตรยมการเพอวยสงอาย จ าแนกตามภาค ตาราง 7.1 การกระจายรอยละของประชากรอาย 18-59 ป ตามขอค าถามตางๆ ทเกยวกบผสงอาย ตาราง 7.2 รอยละของประชากรอาย 18-59 ปทมทศนคตทางบวกตอผสงอาย จ าแนกตามภาค

หนา

48 50

51 52 53

ตาราง 8.1 การกระจายรอยละของผ สงอาย ตามแตละพฤตกรรมสขภาพในชวง 6 เดอนกอนวน สมภาษณ

54

ตาราง 8.2 รอยละของผสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค จ าแนกตามภาค 55 ตาราง 9 การกระจายรอยละของหมบานหรอชมชนทมชมรมผสงอายในหมบานหรอชมชนตามความถ ของการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมา จ าแนกตามภาค เขตเมอง และเขต ชนบท

58 ตาราง 10 การกระจายรอยละของหมบานหรอชมชนทมชมรมผสงอาย จ าแนกตามภาค เขตเมอง และเขตชนบท ตาราง 11.1 รอยละของผสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอาย และรอยละของผสงอายทเปนสมาชกชมรม ผสงอายและรวมกจกรรมชมรมฯในระยะ 12 เดอนทผานมา จ าแนกตามภาค ตาราง 11.2 รอยละของผสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอายและรายงานวาชมรมผสงอายไมมกจกรรม ในระยะ 12 เดอนทผานมา จ าแนกตามภาค ตาราง 12 จ านวนโครงการและงบประมาณ (มลคา) ทกองทนผสงอายใหการสนบสนน พ.ศ. 2550-พ.ศ. 2554

60

62

62

64

ตาราง 13 สดสวนของงบประมาณของ อปท. ทใชส าหรบกจกรรมดานผสงอาย ตาราง 14 รอยละของผสงอายทรายงานวาพงพอใจในสถานะการเงนของตน จ าแนกตามภาค ปพ.ศ. 2554 ตาราง 15 อตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไปตออตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป พ.ศ. 2550-2554 ตาราง 16 รอยละของหมบาน /ชมชนทมการรวมกลมกนท ากจกรรมเสรมรายได และคาเฉลย ของจ านวนกลมกจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวมกจกรรม จ าแนกตามภาคเขตเมอง และเขตชนบท ตาราง 17 หนวยงานหลกทมการประกาศเกยรตคณแกผสงอายในป พ.ศ.2550-2554 ตาราง 18 จ านวนจงหวดทมการจดตงคลงปญญากลางผสงอาย ตาราง 19 ตารางแสดงรอยละของผ สงอายทถายทอดภมปญญาตอผสงอายทมชอเปนคลงปญญา ในระหวางป พ.ศ.2550-2554 ตาราง 20.1 รอยละของผสงอายทไดรบขอมลขาวสารดานผสงอายหรอทเปนประโยชนตอผสงอาย จากแหลงตางๆ

66

68

70

73 74 77

79

81

xiii

ตาราง 20.2 รอยละของผสงอายทไดรบขอมลขาวสารฯผานสอในระยะ 1 เดอนทผานมาจ าแนกตามภาค ตาราง 22.1 รอยละของผสงอายทอาศยในบานทมสภาพแตละดานของ 5 ดาน จ าแนกตามภาค ตาราง 22.2 รอยละของผสงอายทอาศยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม จ าแนกตามภาค ตาราง 23 สดสวนของผสงอายทไดรบรายไดทรฐจดใหเปนรายเดอนทวประเทศและจ าแนกตามภาค ตามประเภทรายไดทไดรบจากรฐ ตาราง 24 การกระจายรอยละของหมบานหรอชมชนทมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลม ผสงอาย จ าแนกตามภาค เขตเมองและเขตชนบท ตาราง 26.1 การกระจายรอยละของผสงอาย ตามความสามารถในการท ากจกรรมประเภทตางๆ ดวยตนเอง ตาราง 26.2 รอยละของผสงอายททพพลภาพ (ท ากจวตรประจ าวนดวยตนเองไมได อยางนอย 1 ใน 5 อยาง) และรอยละของผสงอายททพพลภาพและไดรบการเยยมบาน จ าแนกตามภาค ตาราง 27 รอยละของผสงอายทไดรบการตรวจสขภาพทไมใชเพราะเจบปวย จ าแนกตามภาค ตาราง 28 รอยละของผสงอายทไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการสขภาพของรฐ จ าแนกตาม ภาค ตาราง 29.1 รอยละของผสงอายอยในภาวะทพพลภาพ (นยามท 1) และไดรบรถเขน จ าแนกตามภาค ตาราง 29.2 รอยละของผสงอายทเดนไมได (นยามท 2) และไดรบรถเขน จ าแนกตามภาค ตาราง 30 รอยละของผสงอาย อายตงแต 60 ปขนไป ทอยกบครอบครว รอยละทอยคนเดยว และรอยละ ทอยกบบตร (รวมบตรเขย/สะใภ) จ าแนกตามภาค ตาราง 31 รอยละของผสงอายทงหมดทมผดแล รอยละของผดแลทมความรในการดแลทง 3 ขอ รอยละ ทสมภาษณผดแลผสงอายทออกจากบานไมได และรอยละของผดแลผสงอายทออกจากบาน ไมไดทมความรเกยวกบการดแลทง 3 ขอ จ าแนกตามภาค ตาราง 32.1 รอยละของผสงอายทพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะของรฐแตละระบบ (เฉพาะผสงอายท ตอบแบบสอบถามเอง) ตาราง 32.2 รอยละของผสงอายทรายงานวาพงพอใจกบระบบบรการสาธารณะของรฐท ง 8 ระบบ (เฉพาะผสงอายทตอบแบบสอบถามเอง) จ าแนกตามภาค ตาราง 34 สดสวนการปรากฏของการจดอปกรณอ านวยความสะดวก ตาราง 35.1 รอยละของสวนสาธารณะทมบรการแตละประเภทส าหรบผสงอาย ตาราง 35.2 รอยละของสวนสาธารณะทมการจดพนทเฉพาะเพอการออกก าลงกาย และพกผอนท เหมาะสม และปลอดภยส าหรบผสงอาย จ าแนกตามภาค ตาราง 36 รอยละของอ าเภอทมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายส าหรบผสงอายอยางนอย 1 แหง จ าแนกตามภาค ตาราง 37 รอยละของผสงอายททพพลภาพทไดรบความชวยเหลอหรอบรการจากชมชน ในชวง 6 เดอน กอนวนสมภาษณ (ตามรายงานของผดแล) จ าแนกตามภาค

หนา

81 83 84

85

88

91

92 93

96 98 98

100

103

105

105 112 114

114

116

118

xiv

ตาราง 38.1 รอยละของ อบต.ทมการจดกจกรรมหรอบรการตางๆเพอดแลผสงอายระยะยาว จ าแนก ตามภาค ตาราง 38.2 รอยละของ อบต.ทสนบสนนการดแลผสงอายระยะยาว จ าแนกตามภาค ตาราง 38.3 รอยละของ อบต.ทมการจดบรการตางๆเพอผสงอาย จ าแนกตามภาค ตาราง 38.4 รอยละของ อบต.ทมระบบประคบประคองผสงอาย จ าแนกตามภาค ตาราง 38.5 รอยละของ อบต. ทมผสงอายทเปนโรคเรอรงแตละโรค และรอยละของ อบต. ทมผดแล ผสงอายทเปนโรคเรอรงแตละโรค จ าแนกตามภาค ตาราง 38.6 รอยละของ อบต. ทมการดแลโรคเรอรงทส าคญ (โรคความดนโลหต โรคเบาหวาน และโรค หลอดเลอดในสมอง) จ าแนกตามภาค ตาราง 38.7 รอยละของ อบต.ทม อผส. อสม. และการบรการพาผ สงอายไปรบบรการดานสขภาพ จ าแนกตามภาค ตาราง 38.8 รอยละของ อบต. ทมอาสาสมครชมชน จ าแนกตามภาค ตาราง 38.9 รอยละของ อบต. ทมการสนบสนนผดแลในเรองตางๆ จ าแนกตามภาค ตาราง 38.10 รอยละของ อบต. ทมการสนบสนนใหผดแลมความร ความสามารถในการดแลผสงอาย จ าแนกตามภาค ตาราง 38.11 รอยละของ อบต. ทมบรการส าหรบผสงอายตงแต 4 เรองขนไป จ าแนกตามภาค ตาราง 39.1 รอยละขององคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล กรงเทพมหานคร และเมองพทยา ทมการจดงบประมาณเพอผสงอาย จ าแนกตามภาค ตาราง 39.2 รอยละขององคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล กรงเทพมหานคร และเมองพทยา ทมการจดกจกรรมเพอผสงอาย จ าแนกตามภาค ตาราง 43 รายละเอยดโรงพยาบาลรฐหรอเอกชนในสงกดกระทรวงสาธารณสขทมบรการแพทย ทางเลอก ตาราง 46 สดสวนของ อปท. ทมแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอาย ตาราง 50.1 การผลต บคลากรในหลกสตรการแพทยและการพยาบาลผ ส งอายในระหวาง ป พ.ศ. 2550-2554 ตาราง 50.2 จ านวนบคลากรดานผสงอายในระดบวชาชพ ทไดรบการผลตในระหวาง ป พ.ศ.2545-2549 ตาราง 50.3 สรปการผลตบคลากรดานผสงอายในระหวางป พ.ศ.2545-2554 ตาราง 51 สดสวนของผดแลผสงอายทไดรบการฝกอบรมการดแลผสงอาย จ าแนกตามภาค ตาราง 53.1 จ านวนและงบประมาณโครงการวจยดานผสงอาย ของส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ทด าเนนการระหวาง ปงบประมาณ ป พ.ศ.2550-2554 ตาราง 53.2 จ านวนและงบประมาณโครงการวจยดานผสงอาย ของส านกงานกองทนสนบสนนการสราง เสรมสขภาพ (สสส.) ทด าเนนการระหวาง ปงบประมาณ ป พ.ศ.2550-2554

หนา

120 121 122 122

123

123

124 125 125

126 127

129

130

135 139

147 148 149 151

154

155

xv

ตาราง 53.3 จ านวนและงบประมาณโครงการวจยดานผสงอาย ของส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ทด าเนนการระหวาง ปงบประมาณ ป พ.ศ.2550-2554 ตาราง 56 ระบบฐานขอมลสารสนเทศทางดานผสงอายของหนวยงานตางๆ ตาราง 57.1 รอยละของผสงอายทท ากจวตรประจ าวนไมได จ าแนกตามอายและเพศปพ.ศ.2550 และ 2554 ตาราง 57.2 อายคาดเฉลยเมอแรกเกดของเพศชายและเพศหญงของประเทศไทย ป พ.ศ. 2548-2553

และปพ.ศ. 2553-2558 ตาราง 57.3 อายคาดหวง (LE) อายคาดหวงทยงดแลตนเองได (ALE) และรอยละของอายคาดหวง

ทยงดแลตนเองได (ALE/LE) จ าแนกตามอายและเพศป พ.ศ.2550 และ 2554 ตาราง 59 คะแนนเฉลยระดบความสขของผสงอายทตอบแบบสอบถามเอง จ าแนกตามภาค ตาราง 60 ดชน 10 ดชนทใชประกอบการพจารณาดชนคณภาพภาวะประชากรสงอาย และคะแนนการ ผานหรอไมผานผลการประเมน ป พ.ศ. 2550 และ พ.ศ. 2554 ตาราง 61 สรปผลการประเมนดชนตาม 5 ยทธศาสตรของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ตาราง 62 สรปผลการประเมนดชนชวดของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ตามยทธศาสตร ตาราง 63 สรปผลการประเมนดชนชวดมาตรการตางๆของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงตามรายดชน

ภาคผนวก ตาราง 25.1 รอยละของผสงอาย อายตงแต 60 ปขนไป ทปวยในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550 -2554) และ รอยละทใชสวสดการการรกษาพยาบาลของรฐในการปวยครงสดทายของผสงอายทปวย ในชวง 5 ปทผานมา จ าแนกตามภาค ตาราง 25.2 รอยละของผสงอาย อายตงแต 60 ปขนไป ทปวยในชวง 5 ปทผานมา ป พ.ศ. 2550 และ ป พ.ศ. 2554 ตาราง 44 ตวชวดส าคญระดบกรม ปงบประมาณ 2555 ตาราง A ตารางเปรยบเทยบผลการประเมนดชนชวดมาตรการตางๆของแผนผสงอายฉบบท 2 (พ.ศ. 2545-2564) รอบท 1 และ รอบท 2 ตามรายดชน ตาราง B ดชนรวมของยทธศาสตร

หนา

156 159 165

166

166 168

169 171 172 176

218

219 226

230 236

xvi

สารบญแผนภม

หนา

แผนภมท 1 สรปขนตอนการด าเนนงานของทงโครงการ 6

1

บทท 1 บทน ำและระเบยบวธวจย

3

บทท 1 บทน ำและระเบยบวธวจย

1. หลกกำรและเหตผล

จากขอมลของส ามะโนประชากรและการเคหะ พ.ศ. 2553 ของส านกงานสถตแหงชาต แสดงใหเหนวา ประชากรสงอายของประเทศไทยมประมาณ 8.5 ลานคน คดเปนเกอบรอยละ 13.2 ของประชากรทงประเทศทมประมาณ 63.8 ลานคน (ส านกงานสถตแหงชาต, 2555) ขอมลดงกลาวแสดงใหเหนชดวาสงคมไทยไดเขาสสงคมสงวย แมวาสดสวนประชากรสงอายของประเทศไทยยงไมมากเทาประเทศทพฒนาแลวซงในปจจบนมประมาณ 1 ใน 4 หรอ 1 ใน 5 ของประชากรทงหมด แตการเปลยนเปนประชากรสงวยของไทยนนเกดขนในระยะเวลาทสนกวามากดงจะเหนไดจากการเพมของประชากรอาย 65 ปขนไปจากรอยละ 7 เปนรอยละ 14ใชเวลาเพยงประมาณ 22 ป ในขณะทประเทศทพฒนาแลว เชนสหรฐอเมรกา หรอ ประเทศในยโรป ใชเวลากวาครงศตวรรษหรอเปนศตวรรษ การเปลยนแปลงอยางรวดเรวนยอมหมายความวาประเทศไทยจะมเวลาสนมากทจะเตรยมการทงในดานการพฒนาเศรษฐกจและสงคม ตลอดจนการเตรยมการในดานการจดสวสดการ บรการ และการสรางหลกประกนตางๆเพอรองรบประชากรสงอาย

คาดกนวาภายใน 15-20 ปขางหนา จ านวนประชากรผสงอายไทยจะเพมกวาเทาตวของจ านวนประชากรสงอายในปจจบน และสดสวนของประชากรสงอายในประเทศไทยจะเพมเปนเกอบ 1 ใน 4 ของประชากรทงหมด และในชวงเดยวกนนนคาดวาจ านวนประชากรสงอายจะเรมมมากกวาจ านวนประชากรวยเดก (จอหน โนเดล และ นภาพร ชโยวรรณ, 2552)

ทผานมารฐไดตระหนกถงผลกระทบของการกาวสสงคมสงวยมากขนเปนล าดบ ดงจะเหนไดจากการทรฐไดก าหนดใหยทธศาสตร “การเตรยมความพรอมสงคมไทยสสงคมผสงอาย” เปนหนงในยทธศาสตรหลกของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 10 และยงมการก าหนดแผนประชากรทมงเนนการพฒนาคณภาพประชากรเพอรองรบสงคมสงวยในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 อกทงยงไดจดท าแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564) ขนเพอก าหนดทศทางของนโยบายและการด าเนนงานดานผสงอายในระยะยาว แผนฯนนบวาเปนแผนระดบชาตทมการก าหนดยทธศาสตร มาตรการ ดชนและเปาหมายของมาตรการภายใตยทธศาสตรตางๆไวอยางเปนรปธรรมเพอใชเปนเครองชวดผลสมฤทธจากการด าเนนงานตามแผนดงกลาว รวมทงไดก าหนดใหมการตดตามประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาตทมมาตรฐานอยางตอเนอง ในปพ.ศ.2549-2550 ไดมการประเมนผลการด าเนนงานแผนผสงอายแหงชาต ระยะท 1 รวมทงมการสรางระบบในการตดตามประเมนผลเปนครงแรกผลจากการประเมนดงกลาวถกน ามาใชเปนขอมลหลกในการปรบแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 ซงคณะรฐมนตรไดมมตรบแผนผสงอายแหงชาตฉบบปรบปรงครงท 1 ป พ.ศ.2552 เมอวนท 27 เมษายน พ.ศ. 2553

แผนภมท 1

4

แผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงยงคงก าหนดใหมการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานเปนมาตรการและดชนทส าคญ ท งนเพราะการตดตามและประเมนผลด าเนนงานตามแผนยทธศาสตรเปนกระบวนการอนส าคญยงตอการผลกดนและตรวจสอบใหมการน าแผนไปสการปฏบตอยางมประสทธภาพและประสทธผล การประเมนผลอยางตอเนองเปนระบบ จะใหขอมลทแสดงถงความกาวหนา ปญหาและอปสรรคของการด าเนนงานดานผสงอายทเปลยนแปลงไปตามชวงเวลา รวมทงใหแนวทางในการแกไขปรบปรง ซงผปฏบตจะสามารถน าผลการประเมนไปใชในการปรบปรงกระบวนการด าเนนงาน สวนผบรหารหรอผรบผดชอบแผนและผ บรหารระดบสงขนไปสามารถน าผลการประเมนดงกลาวไปใชเปนขอมลประกอบการตดสนใจในการปรบปรงนโยบาย แผนยทธศาสตร แผนปฏบตการ และการบรหารจดการใหสอดคลองกบสถานการณ อนจะน าไปสการพฒนาคณภาพชวตของผสงอายไทยดวยเหตผลดงกลาวขางตน จงจ าเปนอยางยงทจะตองมการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง อยางมมาตรฐานเปนระบบและตอเนอง 2. วตถประสงค

2.1 เพอตดตามและประเมนผลการด าเนนงานดานผสงอาย ระยะท 2 (พ.ศ.2550-2554) ตามดชน ทก าหนดไวในมาตรการภายใตยทธศาสตรของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง และแสดงแนวโนมของดชนตางๆทปรากฏในแผนผสงอายฯ ฉบบเดม

2.2 เพอประเมนกระบวนการท างานดานผสงอายตามยทธศาสตรท 4 (การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายระดบชาตและการพฒนาบคลากรดานผสงอาย) ของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง 3. ระยะเวลำกำรด ำเนนงำน

1 ป 10 เดอน (เมษายน 2554–กมภาพนธ 2556) 4. ขอบเขตกำรศกษำ การศกษาครงนไดก าหนดขอบเขตการศกษาทงโครงการไว ดงน 1.เกบขอมลเชงปรมาณทงระดบมหภาคและจลภาค โดยการส ารวจตางๆ 9 ชด เพอน าขอมลมาสรางดชนตางๆ ทก าหนดไวเปนเปาหมายภายใตมาตรการและยทธศาสตรทง 5 ยทธศาสตรของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงและฉบบเดม สวนขอมลส าหรบการสรางดชนตางๆ ตามแผนผสงอายฯ ฉบบเดมเพอแสดงแนวโนมเทยบกบผลจากการประเมน รอบท 1 (พ.ศ.2545-2549) นนยงคงมการเกบรวบรวมเชนกน 2. เกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพ โดยการสมภาษณเชงลก การสงเกตการณและการสนทนากลม เพอประเมนกระบวนการด าเนนงานดานผสงอาย 3. ประมวลผลทงขอมลเชงปรมาณและคณภาพชดตางๆ สรางดชนตางๆ ทก าหนด วเคราะหผลเชงบรณาการและเขยนรายงาน

5

เนองจากการด าเนนงานในโครงการนเปนโครงการตอเนอง 2 ป ขอบเขตการศกษาในปท 1 จงเปนการด าเนนงานตามขอ 1 และ 2 บางสวน คอ การเกบขอมลเชงปรมาณทงระดบมหภาคและจลภาคโดยการส ารวจและเตรยมการเกบขอมลเชงคณภาพ สวนขอบเขตการศกษาในปท 2 จะเปนการด าเนนงานตอเนองของขอ 2 และขอ 3 ดงทเสนอไวใน แผนภมท 1 สรปขนตอนการด าเนนงานของทงโครงการ

6

แผนภมท 1 สรปขนตอนกำรด ำเนนงำนของทงโครงกำร

วธด ำเนนกำร

ประชมระดมความคดของคณะท างานวจย

จดเตรยมเครองมอในการรวบรวมขอมล

รางแบบสอบถามทจะใชในการเกบขอมล

ทดสอบและปรบปรงค าถาม

สรางดชนตางๆ วเคราะหผลเชงบรณาการ และจดท ารางรายงานการวจย

น าเสนอผลการวจยเพอการวพากษโดยผมสวนเกยวของ

รางแนวทางการสนทนากลมหรอสมภาษณเชงลก

ทดสอบ ปรบปรง และด าเนนการเกบขอมลเชงคณภาพคณภาพ

ด าเนนการเกบขอมลเชงปรมาณ

ทบทวนวรรณกรรมและวางแผนการเกบขอมล

จดท ารายงานฉบบสมบรณ

ขอมลเชงปรมาณทงระดบมหภาคและจลภาค 9 ส ารวจ ขอมลเชงคณภาพ

ประมวลผลขอมลเชงปรมาณ

ประมวลผลขอมลเชงคณภาพ

ปท 1

ปท 2

7

5. วธกำรวจย ในการศกษาครงนไดใชทงขอมลจากแหลงปฐมภมและแหลงทตยภม ขอมลจากแหลงปฐมภมนน

เปนการเกบรวบรวมขอมลโดยการวจยทงเชงปรมาณและคณภาพประกอบกน การวจยเชงปรมาณเปนการเกบขอมลเพอใชประเมนผลการด าเนนงานในระยะ 5 ประยะท 2 (พ.ศ.2550-2554) ของแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 ตามเปาหมายเชงปรมาณทก าหนดไวในดชนตางๆ สวนการวจยเชงคณภาพนนเปนการประเมนกระบวนการด าเนนงานดานผสงอาย ซงมรายละเอยดดงตอไปน

A. ขอมลปฐมภม

ในการศกษาครงนไดด าเนนการเกบขอมลปฐมภมทงในรปของขอมลเชงปรมาณและคณภาพ ดงรายละเอยดตอไปน

5.1 กำรเกบขอมลเชงปรมำณ ขอมลเชงปรมาณเปนขอมลทเปนตวเลขหรอปรมาณ รวบรวมขนเพอใชในการสรางดชน

ส าหรบการประเมนผลการด าเนนงานดานผสงอายตามเปาหมายเชงปรมาณทก าหนดไวในชวง 5 ป ระยะท 2ของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง โดยด าเนนการเกบขอมลเปน 2 ระดบ ไดแก ขอมลระดบจลภาคและระดบมหภาค

5.1.1 ขอมลระดบจลภำค เปนการรวบรวมขอมลระดบบคคล โดยแบงกลมประชากรเปาหมายในการจดเกบขอมล

ออกเปน 3 กลมใหญ คอ 1) กลมประชากรทจะเปนผสงอายในอนาคต คอ ประชากรอาย 18-59 ป 2) กลมประชากรสงอาย คอ ประชากรอายตงแต 60 ปขนไปและ 3) กลมผดแลผสงอาย โดยในการเกบขอมลของประชากรทง 3 กลม มรายละเอยดดงน

ก) ขอมลประชำกรอำย 18-59 ป จำกโครงกำรส ำรวจควำมคดเหนของประชำชนอำย 18-59 ป เกยวกบควำมรและทศนคตทมตอผสงอำย พ.ศ.2554 การส ารวจชดนเปนความรวมมอระหวาง 3 หนวยงาน คอ ส านกงานสถตแหงชาต ส านกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส และผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย และวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย การส ารวจเปนการส ารวจระดบประเทศใชเพอเปนฐานในการประเมนดชนทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงตามยทธศาสตรท 1 การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ รวม 4 ดชนดวยกน ไดแก ดชนท 1, 4, 6และ 7 (นอกจากนเพอแสดงแนวโนมของดชนทปรากฏในแผนผสงอายฯ ฉบบเดม ไดแก ยทธศาสตรท 1 ดชนท 1, 8, 9 และ 10)

ขอมลชดนมการเลอกตวอยางเพอใหเปนตวแทนประชากรของประเทศไทย ใชวธการสมตวอยางแบบชนภม (Stratified Three-stage Sampling) โดยมขนตอนพอสรปไดดงน (ส านกงานสถตแหงชาต, 2554)

8

1. จดแบงจงหวดตางๆ เปน 5 ชนภม (stratum) ไดแก กรงเทพมหานคร ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต จากนนแบงแตละชนภม ออกเปน 2 ชนภมยอย ตามลกษณะเขตการปกครอง คอ เขตเมองหรอเขตเทศบาล และเขตชนบทหรอนอกเขตเทศบาล

2. ขนตอนถดมาไดเลอกตวอยางขนทหนงดวยการเลอกชมรมอาคารในเขตเทศบาล หรอ หมบานตวอยางนอกเขตเทศบาล

3. การเลอกตวอยางขนท 2 ในแตละชมรมอาคารหรอหมบานตวอยาง ไดท าการเลอกครวเรอนตวอยางจากครวเรอนสวนบคคลทมสมาชกอายระหวาง 18-59 ปดวยวธการสมแบบมระบบโดยก าหนดใหมครวเรอนตวอยางทงสน 9,000 ครวเรอน (ในเขตเทศบาล 5,000 ครวเรอนนอกเขตเทศบาล 4,000ครวเรอน)

4. การเลอกตวอยางขนท 3 ในแตละครวเรอนตวอยาง ท าการเลอกสมาชกในครวเรอนทมอายระหวาง 18-59 ป เปนหนวยตวอยางดวยวธการสมแบบมระบบ ครวเรอนละ 1 ราย การเกบรวบรวมขอมลใชพนกงานส ารวจสมภาษณสมาชกในครวเรอนตวอยางทมอาย 18-59 ป ครวเรอนละ 1 รายใหกระจายตามเพศ อาย ระดบการศกษา และสถานภาพการท างาน โดยใหบนทกขอมลทไดจากการสมภาษณสมาชกตวอยางลงในเครอง Pocket PC ระหวางวนท 4 – 20 กมภาพนธ 2554 โดยผลจากการเกบรวบรวมขอมลไดจ านวนประชากรตวอยางทงสน 9,000 ราย

ข) ขอมลประชำกรอำยต งแต 60 ปขนไป และผดแลผสงอำยจำกโครงกำรส ำรวจ ประชำกรสงอำยในประเทศไทย พ.ศ. 2554 ส านกงานสถตแหงชาตท าการส ารวจประชากรสงอายเปนระยะๆมาตงแต ป พ.ศ.2537 ซงในป พ.ศ.2554 นเปนการส ารวจครงท 4 คณะผวจยจงขอความรวมมอจากส านกงานสถตแหงชาตในการจดเกบขอมลผ สงอาย และผ ดแลผ สงอายโดยผนวกขอค าถามตางๆเพมเตมในแบบสอบถามของการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ. 2554 ซงเปนการส ารวจระดบประ เทศ ขอมลทไดจากการส ารวจนจะน าไปใชในการสรางดชนทก าหนดไวในแผนผสงอายฯฉบบปรบปรง ไดแก ยทธศาสตรท 1 การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพประกอบไปดวยดชนท 8 ยทธศาสตรท 2 การสงเสรมและพฒนาผสงอาย ประกอบไปดวยดชนท 14, 15, 20, 22, 23 ยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย ประกอบไปดวยดชนท 25 -30, 32 และ 37 ยทธศาสตรท 4 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาต และการพฒนาบคลากรดานผสงอาย ดชนท 51 (นอกจากนเพอแสดงแนวโนมของดชนทปรากฏในแผนผสงอายฯ ฉบบเดม ไดแก ยทธศาสตรท 1 ดชนท 1-3,5, 8-10 ยทธศาสตรท 2 ดชนท 11, 13-14, 16-18 ยทธศาสตรท 3 ดชนท 20-21, 24, 27 และ 37)

การส ารวจประชากรสงอายประเทศไทยปพ.ศ.2554 ใชวธการสมตวอยางแบบชนภม (Stratified Two-Stage Sampling) โดยมขนตอนดงน (ส านกงานสถตแหงชาต, 2555)

9

1. จดจงหวดเปนชนภม (stratum) 76 ชนภม และในแตละชนภมไดแบงเปน 2 ชนภมยอย ตามลกษณะเขตการปกครอง คอ เขตเมองหรอเขตเทศบาล และเขตชนบทหรอนอกเขตเทศบาล

2. เลอกตวอยางขนทหนง ดวยการเลอกชมรมอาคารในเขตเทศบาล หรอ หมบานตวอยางนอกเขตเทศบาลไดจ านวนตวอยางของชมรมอาคารและหมบานทงสน 5,796 แหง จากชมรมอาคารและหมบานทมอยท งหมดในประเทศ 109,966 แหง

3. เลอกตวอยางขนท 2 ดวยการเลอกครวเรอนตวอยางจากครวเรอนสวนบคคลดวยวธการสมแบบมระบบ โดยการก าหนดสดสวนของขนาดตวอยางแยกตามเขตการปกครอง โดยในเขตเทศบาลก าหนด 15 ครวเรอนตวอยางตอชมรมอาคาร และนอกเขตเทศบาลก าหนด 12 ครวเรอนตอหมบาน

จากนนจงไดจดเรยงรายชอครวเรอนสวนบคคลใหมตามขนาดครวเรอน ซงวดจากจ านวนสมาชกของครวเรอน และประเภทครวเรอนเชงเศรษฐกจ ไดจ านวนครวเรอนตวอยางทวประเทศ 79,560 ครวเรอน โดยมจ านวนครวเรอนทสมภาษณไดทงหมด 65,672 ครวเรอน (เปนครวเรอนทมสมาชกอายตงแต 50 ปขนไป 36,392 ครวเรอน และเปนครวเรอนทมสมาชกอายตงแต 60 ปขนไป 20,873 ครวเรอน)

ส านกงานสถตแหงชาตไดด าเนนการเกบขอมลโดยใชพนกงานส ารวจสมภาษณสมาชกในครวเรอนตวอยางทมอายตงแต 50 ปขนไปทกคนในครวเรอน ระหวางเดอนพฤษภาคม – กรกฎาคม 2554 ไดประชากรทมอายตงแต 50 ปขนไปจ านวน 62,840 ราย ซงในจ านวนตวอยางทงหมดนมประชากรสงอาย หรออาย 60 ปขนไปจ านวน 34,173 ราย

ในจ านวนผสงอายทสมภาษณไดน เปนผทตอบแบบสอบถามเอง 24,433 ราย (คดเปนรอยละ 70.7 ของผสงอายทสมภาษณไดทงหมด) ทเหลออก 9,740 รายเปนการตอบแทนโดยสมาชกอนในหรอนอกครวเรอน โดยสวนใหญ (รอยละ 75.5) ใหเหตผลทตองมผตอบแทนวาผสงอายไมอยบาน รองลงมา (รอยละ 25.6) คอ ผสงอายปวยหรอมปญหาในการสอสาร ทเหลออกรอยละ1.1 เปนเพราะผสงอายไมใหความรวมมอ การสรางดชนทเกยวของกบผสงอายในการศกษานจ ากดตวอยางทผมอายตงแต 60 ปขนไปจ านวน 34,173 ราย ผลทน าเสนอในการศกษาครงน เปนผลทไดถวงน าหนกอยางเหมาะสมแลว เพอใหขอมลเปนตวแทนของประชากรสงอายของประเทศไทย โดยมท งคาถวงน าหนกระดบภาค และระดบประเทศ

อยางไรกตาม การวเคราะหหรอตความผลของขอมลชดนตองท าดวยความระมดระวง เนองจากขอมลการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทยป พ.ศ. 2554 ดเหมอนวามความสมบรณนอยกวา การส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทยปพ.ศ. 2550 เนองจากผลการด าเนนการประมวลผลเบองตนพบวา ขอมลตวแปรเดยวกนบางตวแปรมความไมสอดคลองกนภายใน และบางตวแปรไดผลทแตกตางจากผลการส ารวจครงกอนอยางไมนาจะเปนไปได ซงการศกษาครงนไดมการระบเปนขอสงเกตหรอขอจ ากดของขอมลไวโดยละเอยดเมอน าไปใชในการสรางดชนดงปรากฏในผลการศกษาในบทท 2 และภาคผนวก

ส าหรบตวอยางของผดแลผสงอาย ในการส ารวจครงนไดมการรวบรวมขอมลของผดแลหลกของผสงอาย โดยก าหนดใหสมภาษณผดแลผสงอายทตกเปนตวอยางทกราย จากผสงอายทงหมด 34,173

10

รายมผสงอายทมผดแลทงสน 5,632 ราย ซงสมภาษณไดเพยง 2,490 ราย หรอคดเปนรอยละ 44.2 ซงต ากวาครงหนงของผดแลทตกเปนตวอยาง และเมอเปรยบเทยบกบการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทยปพ.ศ. 2550 พบวาการส ารวจในครงกอนสามารถสมภาษณผดแลไดในสดสวนทสงกวาการส ารวจครงนมาก(สมภาษณผดแลไดรอยละ 90.8 ของผดแลทงหมด) ดวยขอจ ากดขางตนการตความผลทไดและการน าขอมลสวนนไปใชตองท าดวยความระมดระวงอยางยง

5.1.2 ขอมลระดบมหภำค เปนการรวบรวมขอมลทสงกวาระดบบคคลขนไป ไดแก 1) หมบำนหรอชมชน 2) องคกร

ปกครองสวนทองถน ซงแบงกลมเปาหมายออกเปน 6 หนวยงาน ไดแก ส านกงานสงเสรมการปกครองทองถนจงหวด องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนต าบล เทศบาล กรงเทพมหานคร และเมองพทยา 3)อ ำเภอ 4) หนวยงำนหลกภำครฐและเอกชนทด ำเนนงำนดำนผสงอำย 5)องคกรทำงศำสนำ ซงแบงกลมเปาหมายออกเปน 5 หนวยงาน ไดแก ส านกงานพระพทธศาสนาจงหวด ส านกงานวฒนธรรมจงหวด เจาคณะจงหวด อครสงฆมณฑล/สงฆมณฑล คณะกรรมการอสลามประจ าจงหวด 6)องคกรเอกชนและองคกรสำธำรณะประโยชนทท ำงำนดำนผสงอำย และ 7) สถำนทสำธำรณะตำงๆ การเกบขอมลดงกลาวเพอสรางดชนตางๆ ตามทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง และสรางดชนตางๆ ตามแผนผสงอายฯ ฉบบเดมเพอแสดงแนวโนมเปรยบเทยบกบผลจากการประเมน รอบท 1 (พ.ศ.2545-2549)

เพอใหขอมลทงระดบจลภาคและมหภาคของการประเมนครงนมฐานจากตวอยางเดยวกน พนทตวอยางของการเกบขอมลระดบมหภาคจงใชหนวยตวอยางของโครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ. 2554 เปนกรอบการเลอกตวอยาง โดยมรายละเอยดการส ารวจในแตละชดดงน

1) กำรส ำรวจหมบำน/ชมชน เปนการส ารวจทจดท าขนเพอรวบรวมขอมลเกยวกบกจกรรม งบประมาณ บรการสขภาพและสงคมส าหรบผสงอายทด าเนนการโดยชมชน ตามทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ตามยทธศาสตรท 2 การสงเสรมและพฒนาผสงอาย ดชนท 9-11, 16, 24 (นอกจากนเพอแสดงแนวโนมของดชนทปรากฏในแผนผสงอายฯ ฉบบเดม ไดแกยทธศาสตรท 2 ดชนท 15และยทธศาสตรท 3 ดชนท 23, 32, 35) และเพอใหขอมลชดนเกดประโยชนสงสด คณะผท างานจงเพมขอค าถามเกยวกบการจดการอทกภยของหมบานและชมชนเพอลดผลกระทบตอสวสดภาพและคณภาพชวตของผสงอาย

ในการเลอกตวอยางนน ไดเลอกพนทหมบาน/ชมชนโดยใชกรอบการเลอกตวอยางจากการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554 ซงแบงพนทการส ารวจออกเปน 3 พนท ไดแก

1.1) ชมชนนอกเขตเทศบาล ใชกรอบการเลอกตวอยางจากการส ารวจประชากรสงอาย ป พ.ศ. 2554 มจ านวนตวอยางทงสน 2,459 หมบาน/ชมชน ด าเนนการเกบขอมลโดยสงแบบสอบถามทางไปรษณย ไปยงผน าหมบาน/ชมชนทกแหงทตกเปนตวอยาง โดยก าหนดใหผน าหมบาน/ชมชนรวมกนตอบแบบสอบถามตงแต 2 คนขนไป เพอจะไดขอมลทครบถวนในมตตางๆ พรอมทงใหผตอบแบบสอบถามระบชอ ต าแหนง และหมายเลขโทรศพทเพอตดตอกลบกรณตองการขอมลเพมเตม การเกบขอมลด าเนนการ

11

ระหวาง เดอนกมภาพนธถงเดอนกนยายน พ.ศ.2555 มการตดตามเพอใหไดแบบสอบถามกลบ 3 ครง ผลการเกบขอมลไดรบแบบสอบถามกลบคน 1,061 ชมชน คดเปนอตราสงกลบรอยละ 43.2

ตำรำง A1 สรปผลการเกบรวบรวมขอมลชมชนนอกเขตเทศบาล ป พ.ศ. 2554 จ าแนกตามภาค

ภำค จ ำนวนจงหวด จ ำนวนหมบำน/ชมชน จ ำนวนตอบกลบ รอยละ เหนอ 17 543 310 57.1

ตะวนออกเฉยงเหนอ 25 884 335 37.9 กลาง 20 577 296 51.3 ใต 14 455 120 26.4 รวม 76 2,459 1,061 43.2

เนองจากการส ารวจหมบาน/ชมชน พ.ศ. 2554 เปนการเกบขอมลโดยการสงแบบสอบถามทางไปรษณย และชวงเวลาของการเกบขอมลเปนเวลาทอยระหวางการฟนฟพนททประสบปญหาอทกภย ดงนน อตราการตอบกลบของการส ารวจครงนจงอยในระดบต ามาก ซงหากเปรยบเทยบกบการส ารวจหมบาน/ชมชนใน พ.ศ. 2550 มหมบาน/ชมชนนอกเขตเทศบาลสงแบบสอบถามกลบสงถงรอยละ 70.8 ในขณะทการส ารวจหมบาน/ชมชน พ.ศ. 2554 มหมบาน/ชมชนนอกเขตเทศบาลตอบกลบเพยงรอยละ 43.2 เทานน นอกจากน อตราการตอบกลบรายภาคยงบงชใหเหนวา ภาคเหนอและภาคกลางมอตราการตอบกลบสงกวาภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใต ซงอาจกอใหเกดขอจ ากดในเรองการเปนตวแทนภาค/ประเทศ ของหมบาน/ชมชนทตอบแบบสอบถามและสงผลตอการตความ ทงนเพราะการทอตราการตอบกลบของภาคใดภาคหนงสงจะท าใหผลการวเคราะหเบยงเบนไปจากแบบแผนทควรจะเปน เพราะน าหนกของค าตอบไปกระจกตวอยทภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอมากกวาภาคอน

ตำรำง A2 อตราการตอบกลบแบบสอบถามหมบาน/ชมชนนอกเขตเทศบาล ป พ.ศ. 2550 และพ.ศ. 2554 จ าแนกตามภาค

ภำค อตรำกำรตอบกลบ

หมบำน/ชมชนนอกเขตเทศบำล พ.ศ. 2550

หมบำน/ชมชนนอกเขตเทศบำล พ.ศ. 2554

เหนอ 78.33 57.1 ตะวนออกเฉยงเหนอ 82.99 37.9

กลาง 63.62 51.3 ใต 60.35 26.4 รวม 70.83 43.2

12

1.2) ชมชนในเขตเทศบาล ใชกรอบการเลอกตวอยางจากการส ารวจประชากรสงอาย ป พ.ศ. 2554 เชนเดยวกน โดยสมตวอยางแบบงาย กลาวคอ เลอกจงหวดในแตละภาครอยละ 25 จากจงหวดทงหมดในแตละภาค (ไมรวมกรงเทพมหานคร และจงหวดบงกาฬทเพงแยกเปนจงหวดภายหลงทด าเนนโครงการวจยไปแลว) ไดจงหวดทตกเปนตวอยาง 20 จงหวด จากนนสมตวอยางแบบงายโดยเลอกเขตเทศบาลในแตละจงหวดทตกเปนตวอยางรอยละ 25 ไดเขตเทศบาลทตกเปนตวอยาง 62 เขตเทศบาล จากนนไดโทรศพทสอบถามขอมลเกยวกบจ านวนชมชน ชอ ทอย และหมายเลขโทรศพทของผน าชมชนเพอสงแบบสอบถามไปยงผน าชมชน โดยมแบบสอบถามทสงออกไปยงผน าชมชนในเขตเมองทงหมด 619 ชมชนด าเนนการเกบขอมลระหวางเดอนมกราคม ถงเดอนกรกฎาคม พ.ศ.2555 มการตดตามเพอใหไดแบบสอบกลบคน 3 ครง ผลการเกบรวบรวมขอมลไดแบบสอบถามกลบคน 310 ชมชน คดเปนอตราสงกลบรอยละ 50.1

ตำรำง A3 สรปผลการเกบรวบรวมขอมลชมชนในเขตเทศบาล ป พ.ศ. 2554จ าแนกตามภาค

ภำค จ ำนวน จงหวด

จ ำนวน เทศบำล

จ ำนวนชมชน จ ำนวนตอบกลบ

รอยละ

เหนอ 4 14 117 76 65.0 ตะวนออกเฉยงเหนอ 5 17 170 78 45.9

กลาง 7 19 218 114 52.3 ใต 4 12 114 42 36.8 รวม 20 62 619 310 50.1

1.3) ชมชนในเขตกรงเทพมหานคร เลอกตวอยางโดยแบงเขตตางๆในกรงเทพมหานคร

ทงหมด 50 เขต ออกเปน 6 กลม ตามเกณฑการแบงกลมปฏบตงานของส านกงานเขตกรงเทพมหานคร (กรงเทพมหานคร, 2554) จากนนสมตวอยางแบบงายเลอกเขตตวอยางรอยละ 25 จากเขตทงหมดในแตละกลมปฏบตงานฯ ไดเขตทตกเปนตวอยาง 13 เขต จากนนใชวธโทรศพทสอบถามขอมลเกยวกบจ านวนชมชน ชอ ทอย และหมายเลขโทรศพทผน าชมชนในทกเขตทตกเปนตวอยาง และสงแบบสอบถามใหผน าชมชนในเขตกรงเทพมหานครตอบจ านวน 567 ชมชน การเกบขอมลด าเนนการระหวางเดอนมกราคม ถงเดอนกนยายน พ.ศ.2555 โดยมการตดตามเพอใหไดแบบสอบกลบคน 3 ครง ผลการเกบรวบรวมขอมลไดแบบสอบถามกลบคน 303 ชมชน คดเปนอตราสงกลบรอยละ 53.4

13

ตำรำง A4 สรปผลการเกบรวบรวมขอมลชมชนในเขตกรงเทพมหานคร ป พ.ศ. 2554

กลม จ ำนวนเขต จ ำนวนชมชน จ ำนวนตอบกลบ รอยละ 1. กรงเทพกลาง ดนแดง 53 28 52.8 ราชเทว 43 24 55.8 2. กรงเทพใต คลองเตย 50 29 58.0 วฒนา 30 15 50.0 สวนหลวง 22 11 50.0 3. กรงเทพเหนอ จตจกร 25 11 44.0 บางซอ 41 20 48.8 4. กรงเทพตะวนออก ลาดกระบง 17 11 64.7 หนองจอก 46 21 45.7 5. ธนบรเหนอ จอมทอง 41 23 56.1 ตลงชน 49 34 69.4 6. ธนบรใต ทงคร 61 30 49.2 ภาษเจรญ 89 46 51.7

รวม 13 567 303 53.4

2) กำรส ำรวจองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) การส ารวจนแบงกลมเปาหมายออกเปน 6 หนวยงาน ไดแก ส านกงานสงเสรมการปกครองทองถนจงหวด องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) เทศบาล กรงเทพมหานคร และเมองพทยาเพอรวบรวมขอมลเกยวกบการจดงบประมาณ โครงการหรอกจกรรมเพอผสงอาย และแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอายตามดชนทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ยทธศาสตรท 2 การสงเสรมและพฒนาผสงอาย ดชนท 13 ยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย ดชนท 38 และ 39 และยทธศาสตรท 4 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาต และการพฒนาบคลากรดานผสงอาย ดชนท 46 (นอกจากนเพอรวบรวมขอมลแสดงแนวโนมของดชนทปรากฏในแผนผสงอายฯ ฉบบเดม ไดแก ยทธศาสตรท 3 ดชนท 34 และ 38)

แบบสอบถามองคกรปกครองสวนทองถน (ส านกงานสงเสรมการปกครองทองถนจงหวดอบจ. เทศบาล อบต. กทม. และเมองพทยา) เลอกพนทโดยใชกรอบการเลอกตวอยางจากการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย ปพ.ศ. 2554 ของส านกงานสถตแหงชาต และด าเนนการเกบขอมลระหวางเดอนกรกฎาคม พ.ศ.2554 – กมภาพนธ พ.ศ.2555 มการตดตามแบบสอบถามคนทงหมด 5 ครง โดยมรายละเอยดจ านวนตวอยาง และผลการเกบขอมล ดงน

14

2.1) ส านกงานสงเสรมการปกครองทองถนจงหวด สงแบบสอบถามไปยงส านกงานฯ ทง 75 จงหวด (ยกเวนจงหวดบงกาฬ เนองจากระยะของการประเมนคอ พ.ศ. 2550-2554 จงหวดบงกาฬยงรวมอยกบจงหวดหนองคาย) ไดแบบสอบถามกลบคน 60 จงหวด คดเปนอตราสงกลบ รอยละ 80.0

2.2) องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) สงแบบสอบถามไปทง 75 จงหวดไดแบบสอบถามกลบคน 64 จงหวด คดเปนอตราสงกลบ รอยละ 85.3

2.3) เทศบาล เลอกเทศบาลเดยวกบเทศบาลทตกเปนตวอยางในการส ารวจประชากรสงอาย พ.ศ. 2554 ซงมจ านวนเทศบาลทงสน 905แหง ไดแบบสอบถามกลบคน 798 เทศบาล คดเปนอตราสงกลบ รอยละ 88.2

2.4) องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) สงแบบสอบถามไปยงอบต.ทตกเปนตวอยางทงสน 2,038 แหงไดแบบสอบถามกลบคน 1,452 อบต. คดเปนอตราสงกลบ รอยละ 71.3

2.5) กรงเทพมหานคร 2.6) เมองพทยา

3) กำรส ำรวจอ ำเภอ เพอเกบขอมลเกยวกบสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายส าหรบผสงอายมาสรางดชนท 35 และ ดชนท 36 ในยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย ทปรากฏในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง

โดยสงแบบสอบถามไปยงอ าเภอทวประเทศ 926 อ าเภอ ซงด าเนนการเกบขอมลระหวางเดอนกรกฎาคม พ.ศ.2554 – กมภาพนธ พ.ศ.2555 และมการตดตามแบบสอบถามคนทงหมด 4 ครง ไดแบบสอบถามกลบคน 619 อ าเภอ คดเปนอตราสงกลบ รอยละ 66.8

อยางไรกตามในการสรางดชนท 35 ซงวาดวยสดสวนของสวนสาธารณะและพนทออกก าลงกายและพกผอนทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอายนน ไดใชขอมลปฐมภมจากการส ารวจอ าเภอ โดยถอวาเมองพทยาอยในเขตอ าเภอบางละมงจงหวดชลบร สวนกรงเทพมหานครนนใชขอมลทตยภมของส านกงานสวนสาธารณะ กรงเทพมหานคร การใชแหลงทมาของขอมลจาก 2 แหลงมาประกอบกนในการค านวณเพอสรางดชนอาจมผลกระทบตอความแมนตรงของผลการศกษาได

4) กำรส ำรวจหนวยงำนหลกภำครฐและเอกชนทด ำเนนงำนดำนผสงอำย เพอตดตามผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายฯของหนวยงานหลกดานผสงอาย รวบรวมขอมลเกยวกบพนธกจ แผนงาน โครงการ งบประมาณ บคลากร ตลอดจน ความส าเรจ ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานดานผสงอาย รวมถงแผนการด าเนนงานในอนาคต เพอใชประกอบการวจยเชงคณภาพ เพอประเมนผลการด าเนนงานตามยทธศาสตรท 4 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาต และการพฒนาบคลากรดานผสงอาย ดชนท 45, 50, 52 และดชนทเกยวของเฉพาะในสวนของหนวยงาน

15

ด าเนนการเกบรวบรวมขอมลโดยการสงแบบสอบถามไปยงหนวยงานหลกดานผสงอาย จ านวน 44 แหง ระหวางเดอนเมษายน – มถนายน พ.ศ.2555 โดยมการตดตามแบบสอบถามคนทงหมด 3 ครง ไดแบบสอบถามกลบคน 26 แหง คดเปนรอยละ 59.1

5) กำรส ำรวจองคกรทำงศำสนำ เพอรวบรวมขอมลเกยวกบการจดงบประมาณ โครงการและกจกรรมเพอผสงอายขององคกรทางศาสนา ส าหรบสรางดชนท 39 ตามแผนผสงอายฯ ฉบบเดม โดยเกบรวบรวมขอมลดวยการสงแบบสอบถามทางไปรษณยไปยงหนวยงานเปาหมายทงหมดทกแหงทวประเทศและด าเนนการเกบขอมลระหวางกรกฎาคม พ.ศ.2554 – กมภาพนธ พ.ศ.2555 และตดตามแบบสอบถามคนทงหมด 4 ครง ซงมรายละเอยดจ านวนตวอยาง และผใหขอมลดงน

5.1) ส านกงานพระพทธศาสนาจงหวด สงแบบสอบถามทงสน 75 จงหวด ไดแบบสอบถามกลบคน 73 จงหวด คดเปนอตราสงกลบ รอยละ 97.3

5.2) ส านกงานวฒนธรรมจงหวด สงแบบสอบถามทงสน 75 จงหวด ไดแบบสอบถามกลบคน 71 จงหวด คดเปนอตราสงกลบ รอยละ 94.7

5.3) เจาคณะจงหวด สงแบบสอบถามทงสน 75 จงหวด ไดแบบสอบถามกลบคน 30 จงหวด คดเปนอตราสงกลบ รอยละ 40.0

5.4) อครสงฆมณฑล/สงฆมณฑล สงแบบสอบถามท งสน 10 แหง ไดแบบสอบถามกลบคน 9 แหง คดเปนอตราสงกลบ รอยละ 90.0

5.5) คณะกรรมการอสลามประจ าจงหวด สงแบบสอบถามทงสน 40 แหง ไดแบบสอบถามกลบคน 25 แหง คดเปนอตราสงกลบ รอยละ 62.5

การทเกบขอมลจาก 5 หนวยงานนมวตถประสงคเพอใหไดขอมลทสมบรณทสด โดยการเกบขอมลจากหนวยงานในขอ 5.1 และ 5.2 เปนหนวยงานทก ากบดแลองคกรทางศาสนาทกศาสนาในภาพรวม สวนหนวยงานในขอ 5.3-5.5 เปนหนวยงานทดแลแตละศาสนาโดยตรงในพนท อยางไรกตามผลจากการเกบรวบรวมขอมลพบวาขอมลทไดจากส านกงานพระพทธศาสนาจงหวด และส านกงานวฒนธรรมจงหวด สามารถเหนภาพรวมของทกศาสนาไดดกวา และมอตราการสงกลบสงกวาหนวยงานทระบในขอ5.3-5.5 จงใชขอมลจากการส ารวจดงกลาวในการสรางดชน

6) กำรส ำรวจองคกรเอกชนและองคกรสำธำรณะประโยชนทท ำงำนดำนผสงอำย เพอสรางดชนท 40 ตามแผนผสงอายฯ ฉบบเดม โดยไดรายชอองคกรเอกชนและองคกรสาธารณะประโยชนจากเครอขายของกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จ านวน 290 แหง และด าเนนการเกบขอมลระหวางเดอนธนวาคม พ.ศ.2554 – กมภาพนธ 2555 และตดตามแบบสอบถามคนทงหมด 2 ครงไดแบบสอบถามกลบคน 176 แหง คดเปนอตราสงกลบ รอยละ 60.7 ซงการทไดแบบสอบถามคนไมสงนก สวนหนงเนองมาจากองคกรเอกชนและองคกรสาธารณะประโยชนจ านวนไมนอยเลกด าเนนงานแลว

16

ตำรำง A5 การเกบขอมลระดบจลภาคและมหภาค เพอใชในการตดตามและประเมนผลแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง

โครงกำรกำรส ำรวจ ล ำดบดชนทใชขอมล

วธกำร เกบขอมล

จ ำนวนตวอยำง

ผลกำรเกบขอมล จ ำนวนทเขำสมภำษณ/สงเกตกำรณ/จ ำนวนทสงกลบ

อตรำกำรสงกลบ

(รอยละ)

1. กำรส ำรวจระดบจลภำค

1.1 โครงกำรส ำรวจควำมคดเหนของประชำชนเกยวกบ ควำมรทศนคตทมตอผสงอำยพ.ศ.2554

(การส ารวจระดบประเทศ)

1, 4, 6 และ7 การสมภาษณสมาชกใน

ครวเรอนตวอยางทมอายระหวาง 18-

59 ปโดยใชแบบสอบถาม

9,000 รำย 9,000 รำย 100.0

1.2 โครงกำรส ำรวจประชำกรสงอำยในประเทศไทย พ.ศ. 2554

(การส ารวจระดบประเทศ)

8 , 14, 15, 20, 22-23, 25-30, 32 ,

37 และ 51

การสมภาษณสมาชกใน

ครวเรอนตวอยางทมอาย 50 ปขนไป

โดยใชแบบสอบถาม

- ครวเรอนตวอยำงทวประเทศ 79,560 ครวเรอน - ผดแล 5,632รำย

- ผมอำย 50 ปขนไป 62,840 รำย - ผมอำย 60 ปขนไป 34,173 รำย - ผดแล 2,490 รำย

100.0

44.2

2. กำรส ำรวจระดบมหภำค

2.1 กำรส ำรวจหมบำน/ชมชน เพอรวบรวมขอมลเกยวกบกจกรรม งบประมาณ บรการสขภาพและสงคมส าหรบผสงอายทด าเนนการโดยชมชน

9-11, 16 และ 24 สงแบบสอบถามทางไปรษณย

- นอกเขตเทศบำล (ตำงจงหวด) 2,459 แหง 1,061 แหง 43.2 - ในเขตเทศบำล (ตำงจงหวด) 619 แหง 310 แหง 50.1 - กรงเทพมหำนคร 567 แหง 303 แหง 53.4 2.2 กำรส ำรวจองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) เพอรวบรวมขอมลเกยวกบการจดงบประมาณ โครงการหรอกจกรรมเพอผสงอาย และแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอาย

13, 38-39, 46 สงแบบสอบถามทางไปรษณย

- ส านกงานสงเสรมการปกครองทองถนจงหวด 75 แหง 60 แหง 80.0 - องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) 75 แหง 64 แหง 85.3 - เทศบาล 905 แหง 798 แหง 88.2 - องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) 2,038 แหง 1,452 แหง 71.3 - กรงเทพมหานคร 1 แหง 1 แหง 100.0 - เมองพทยา 1 แหง 1 แหง 100.0

17

ตำรำง A5 (ตอ)

โครงกำรกำรส ำรวจ ล ำดบดชนทใชขอมล

วธกำร เกบขอมล

จ ำนวนตวอยำง

ผลกำรเกบขอมล จ ำนวนทเขำสมภำษณ/จ ำนวนท

สงกลบ/จ ำนวนทเขำ

สงเกตกำรณ

อตรำกำรสงกลบ (รอยละ)

2.3 กำรส ำรวจอ ำเภอ เพอสอบถามเกยวกบสวนสาธารณะทมสถานททเหมาะสม รวมถงเครองออกก าลงกายส าหรบผสงอาย

35,36 สงแบบสอบถามทางไปรษณย

926 แหง 619 แหง 66.8

2.4 กำรส ำรวจหนวยงำนหลกภำครฐและเอกชนท ด ำเนนงำนดำนผสงอำย

เพอตดตามผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายฯ

เพอประเมนกระบวนกำรท ำงำนโดยใชประกอบกบกำรวจยเชงคณภำพ

สงแบบสอบถามทางไปรษณย

44 แหง 26 แหง 59.1

2.5 กำรส ำรวจองคกรทำงศำสนำ เพอรวบรวมขอมลเกยวกบการจดงบประมาณ โครงการและกจกรรมเพอผสงอายขององคกรทางศาสนา

ยทธศำสตรท 3 39

(แผนฯฉบบเดม)

สงแบบสอบถามทางไปรษณย

- ส านกงานพระพทธศาสนาจงหวด 75 แหง 73 แหง 97.3 - ส านกงานวฒนธรรมจงหวด 75 แหง 71 แหง 94.7 - เจาคณะจงหวด 75 แหง 30 แหง 40.0 - อครสงฆมณฑล/สงฆมณฑล 10 แหง 9 แหง 90.0 - คณะกรรมการอสลามประจ าจงหวด 40 แหง 25 แหง 62.5 2.6 กำรส ำรวจองคกรเอกชนและองคกรสำธำรณะ ประโยชน

เพอรวบรวมขอมลเกยวกบการจดงบประมาณ โครงการและกจกรรมเพอผสงอาย

ยทธศำสตรท 3 40

(แผนฯฉบบเดม)

สงแบบสอบถามทางไปรษณย

290 แหง 176 แหง 60.7

2.7 กำรส ำรวจสงอ ำนวยควำมสะดวกส ำหรบผสงอำยในทสำธำรณะตำงๆ

34 การสงเกตการณสถานทสาธารณะใน

พนททตกเปนตวอยางในเขตเมองหลกเมองรองของทง

4 ภาค และกรงเทพมหานคร

16 เมอง 16 จงหวด

และกรงเทพมหานคร

(13 เขต)

16 เมอง 16 จงหวด

และกรงเทพมหานคร

(13 เขต)

100.0

7) กำรส ำรวจสงอ ำนวยควำมสะดวกส ำหรบผสงอำย ในทสำธำรณะตำงๆ สถานทสาธารณะทมการส ารวจ ไดแก โรงพยาบาลรฐ/เอกชน ศาลากลางจงหวด/กทม./เมองพทยา ทวาการอ าเภอ/เขต อปท. (อบจ. เทศบาล อบต.) หางสรรพสนคา/ศนยการคา สวนสาธารณะ สถานขนสง/สนามบน/สถานรถไฟ ศาสนสถาน ตลาดสด ขอมลทส ารวจไดเพอน ามาใชสรางดชนตามทก าหนดไวในแผน

18

ผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ในยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย ดชนท 34 นอกจากนเพอแสดงแนวโนมของดชนทปรากฏในแผนผสงอายฯ ฉบบเดม(ยทธศาสตรท 3 ดชนท 32) จงใชพนทตวอยางเดมจากการตดตามและประเมนแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564) ในปพ.ศ.2550 การเลอกส ารวจเฉพาะเขตกรงเทพมหานคร ปรมณฑล เมองหลก และเมองรอง มเหตผลเชนเดยวกบทใหไวในการประเมนผลครงแรก นนคอ การมสมมตฐานวาเมองเหลานมประชากรอาศยเปนจ านวนมาก อกทงยงมระดบการพฒนาทสงกวาเมองอนและเขตชนบท ซงเมองทตกเปนตวอยางในการศกษาครงนนาจะมศกยภาพในการจดเตรยมสงอ านวยความสะดวกใหประชากรสงอายไดมากกวาเขตอนๆ” (วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ, 2551) โดยมรายละเอยดดงน

การส ารวจสงอ านวยความสะดวกไดแบงพนทในการส ารวจเปน 3 กลม คอ กรงเทพมหานคร เขตเมองหลก และเขตเมองรอง ไดแก

7.1) กรงเทพมหำนคร ส าหรบพนทตวอยางในกรงเทพมหานคร ใชเขตตวอยางเดมจากการตดตามและ

ประเมนแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564) ในปพ.ศ.2550 จ านวน 13 เขต ไดแก เขตสาทร เขตพญาไท เขตคลองเตย เขตธนบร เขตคลองสาน เขตพระโขนง เขตบงกม เขตบางพลด เขตบางนา เขตทงคร เขตมนบร เขตหนองแขม และเขตหลกส โดยไดจ านวนชมรมอาคารตวอยางมาจากชมรมอาคารของการส ารวจประชากรสงอายไทย พ.ศ. 2554 ซงมทงหมด 81 ชมรมอาคาร

ตำรำง A6 จ านวนเขตและชมรมอาคารตวอยางในเขตกรงเทพมหานคร

โซน เขตตวอยำง จ ำนวน ชมรมอำคำรตวอยำง 1. กทม.ชนใน 1. เขตสาทร 4 2. เขตพญาไท 7 3. เขตคลองเตย 4 4. เขตธนบร 6 5. เขตคลองสาน 4 2. กทม.ชนกลาง 6. เขตพระโขนง 6 7. เขตบงกม 9 8. เขตบางพลด 8 9. เขตบางนา 7 10.เขตทงคร 6 3. กทม.ชนนอก 11.เขตมนบร 6 12.เขตหนองแขม 6 13.เขตหลกส 8

รวมทงหมด 81

19

7.2) เขตเมองในเขตปรมณฑลและเมองหลกของภำคตำง ๆรวมทงสน 10 เมองดงน ปรมณฑลไดแก เมองนนทบร เมองนครปฐม เมองสมทรปราการ เมองปทมธาน

เมองสมทรสาคร ภาคเหนอไดแก เมองเชยงใหม ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก เมองขอนแกน เมองนครราชสมา ภาคกลางเมองชลบร ภาคใตเมองสงขลา-นครหาดใหญ

7.3) เขตเมองรองของภำคตำง ๆสภำค โดยการเลอกตวอยางของเขตเมองรองด าเนนการ 3 ขนตอน คอขนตอนแรกสมตวอยางแบบงายเพอเลอกจงหวดในแตละภาค ขนตอนท 2 เลอกเฉพาะอ าเภอเมองของจงหวดทตกเปนตวอยาง และขนตอนท 3 เลอกพนในการส ารวจโดยใชเขตตวอยาง (ED) ของการส ารวจประชากรสงอาย พ.ศ. 2554 ไดเขตเมองรองของทงสภาครวม 5 เมอง ดงน

ภาคเหนอไดแก เมองพะเยา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก เมองเลย ภาคกลางไดแก เมองชยนาท เมองจนทบร ภาคใตไดแก เมองตรง

ในการเกบขอมลการมสงอ านวยความสะดวกตางๆ ส าหรบผสงอายในสถานทสาธารณะนนไดใชวธการสงเกตการณ โดยใหนกส ารวจเขาเยยมสถานทตางๆทตกเปนตวอยาง สงเกต และบนทกขอมล พรอมทงถายภาพประกอบ ซงในการส ารวจครงนมขอตกลงเบองตนไววา ในทกเมองทตกเปนตวอยางใหส ารวจสถานทหลกตอไปน ไดแก ศาลากลางจงหวด ทวาการอ าเภอ / เขต สถานขนสง ทาอากาศยาน และสถานรถไฟ และใหส ารวจโรงพยาบาลรฐ โรงพยาบาลเอกชน หางสรรพสนคา สวนสาธารณะศาสนสถาน และตลาดสด แตเฉพาะสถานททปรากฏอยในเขตตวอยาง (ED) ของการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทยปพ.ศ.2554 ของแตละเมอง และก าหนดใหส ารวจเฉพาะโรงพยาบาลของรฐหรอเอกชน หางสรรพสนคาหรอศนยการคาทมขนาดใหญทสดในแตละจงหวดทตกเปนตวอยางเพอใหสอดคลองกบการส ารวจในรอบกอนในปพ.ศ.2550

5.2 กำรเกบขอมลเชงคณภำพ ดวยเหตทการวจยเชงปรมาณมงเนนการเกบขอมลเพอสรางดชนตางๆทเปนตวชวดส าหรบการ

ประเมนผลแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 เพอใหภาพของประเมนผลการด าเนนงานตามแผนดงกลาวครบถวน จงจ าเปนตองใชวธการวจยเชงคณภาพมาเสรมในสวนของการวเคราะหถงปจจยอนเปนอปสรรค หรอปจจยทเออตอการด าเนนงานตามแผนผสงอาย โดยเฉพาะอยางยงในประเดนตางๆ ภายใตยทธศาสตรท 2

20

ดานการสงเสรมและพฒนาผสงอายยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอายและยทธศาสตรท 4 ดานการบรหารจดการเพอพฒนางานดานผสงอายระดบชาต และการพฒนาบคลากรดานผสงอาย เนองจากการศกษาครงนเปนการตดตามประเมนผลการด าเนนงานในรอบท 2 จงไมไดเพยงตดตามถงกระบวนการท างานดานผสงอายเทานน แตใหความส าคญกบการตดตามความกาวหนาของการด าเนนงานดานผสงอาย โดยเฉพาะอยางยงในประเดนทเกยวของกบการด าเนนงานเพอสงเสรมและพฒนาผสงอาย ยทธศาสตรการคมครองผสงอาย อาท การจดการเมอผสงอายประสบภยพบต การพฒนาระบบการดแลระยะยาว การพฒนาระบบการออมเพอยามสงวย เปนตน

นอกจากน การตดตามประเมนผลครงนยงใชการวจยเชงคณภาพเปนเครองมอส าคญในการใหไดมาซงขอคดเหนและขอเสนอแนะในการปรบปรงแผนฯ และพฒนาการด าเนนงานดานผสงอายใหดยงขนตอไปในอนาคต ขอมลจากการวจยเชงคณภาพยงสามารถชวยหาขอเสนอแนะ และแนวทางซงสรปไดดงแผนภาพตอไปน

การเกบขอมลเชงคณภาพครงนไดใชแนวการวเคราะหสภาพแวดลอม และศกยภาพขององคกรหรอกลมทมสวนไดสวนเสยโดยตรงตอการบรหารจดการเพอพฒนางานดานผสงอาย ซงอาจแบงไดเปน 3 กลมดวยกนคอ 1) หนวยงานหลกภาครฐและเอกชนทท างานดานผสงอาย หรอกลมผใหบรการในสวนกลาง 2) ผใหบรการในระดบทองถน หรอองคกรปกครองสวนทองถน 3) กลมผรบบรการหรอผสงอายดงรายละเอยดตอไปน

1) หนวยงำนหลกภำครฐและเอกชนทท ำงำนดำนผสงอำย หรอกลมผใหบรกำรในสวนกลำง (กรงเทพมหำนคร) การเกบขอมลเชงคณภาพจากหนวยงานหลกภาครฐและเอกชน มวตถประสงคเพอตดตามและประเมนประสทธภาพและประสทธผลของการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 ระยะท 2

ขอมลเชงคณภำพ ขอมลเชงปรมำณ ประเมนดวยการวเคราะหศกยภาพ ประเมนดชน 60 ตว และสงแวดลอมในการด าเนนงานตามแผนผสงอาย เนนดานการสงเสรมและคมครองผสงอาย

ปจจยน าเขา กระบวนการ ผลผลตและผลลพธ

21

ตลอดจนเพอศกษาถงปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานดานผสงอาย และแสวงหาแนวทางในการพฒนาการด าเนนงานดงกลาว เพอใหไดภาพทครอบคลมจากทงทศนะของผบรหารระดบสงหรอผก าหนดนโยบาย และผ ปฏบตในหนวยงานหลก จงไดแบงกลมเปาหมายเปน 2 กลม

1.1) กลมผบรหำรระดบสงในหนวยงำนหลกดำนผสงอำย ไดใชวธการสมภาษณเชงลก ซงเปนการสมภาษณรายบคคล โดยใชแนวค าถามทเตรยมไว เหตทเลอกใชการสมภาษณรายบคคล เนองจากประชากรกลมนเปนผทสามารถวเคราะห ใหขอคดเหนในประเดนทศกษา และใหขอเสนอแนะไดอยางลกซง ตลอดจนมภาวะการเปนผน าสง ดวยเหตนจงแยกประชากรกลมนออกจากการสนทนากลม หรอการประชมระดมความคด กบผปฏบตงาน เนองจากความคดเหนของผบรหารระดบสงอาจมอทธพลตอความคดเหนของสมาชกในกลม อาจชน าหรอท าใหสมาชกในกลมไมกลาแสดงความคดเหนอยางเตมท แนวการสมภาษณเนนการวเคราะหประเดนและการด าเนนงานทประสบความส าเรจในชวง 5 ปทผานมา โดยเฉพาะอยางยงในดานการสงเสรมและคมครองผสงอาย อาทเชน การจดการเมอผสงอายประสบภยพบต การพฒนาระบบการดแลระยะยาว การพฒนาระบบการออมเพอยามสงวย เปนตน ตลอดจนสอบถามถงปจจยเออ ปญหา และอปสรรค ขอเสนอแนะในการพฒนาการด าเนนงานดานผสงอายในอนาคต และประเดนเกยวกบการพฒนาคณภาพชวตผสงอายทแผนผสงอายฯ ควรใหความส าคญในชวง 5 ปขางหนา การศกษาครงนไดสมภาษณเชงลกผบรหารระดบสงหรอผก าหนดนโยบายในหนวยงานหลกจ านวนทงสน 11 ราย (ตาราง A7)

ตำรำง A7 ผลการเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพของหนวยงานหลกทท างานดานผสงอายโดยการสมภาษณ เชงลกในสวนกลาง (กรงเทพมหานคร และเมองพทยา)

ล ำดบท หนวยงำน จ ำนวนผใหสมภำษณ(คน)

1 คณะกรรมการผสงอายแหงชาต (กผส.) 2 2 ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย 1

3 สถาบนเวชศาสตรผสงอายกระทรวงสาธารณสข 1 4 สมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทยฯ 2 5 กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน

กระทรวงมหาดไทย 1

6 กรงเทพมหานคร 1 7 เมองพทยา 3

รวม 11

22

1.2) กลมผปฏบตงำนในหนวยงำนหลกดำนผสงอำย เปนการเกบขอมลดวยวธการสนทนากลม โดยจดกลมผปฏบตงานดานผสงอายตามภารกจหลกของหนวยงาน ซงแบงเปน 9 กลม คอ 1) กลมนกวชาการ 2) กลมงานดานการวจย 3) กลมงานดานการศกษา 4) กลมงานดานหลกประกนรายไดยามสงอาย 5) กลมงานดานการสงเสรมการท างาน 6) กลมงานดานสขภาพ 7) กลมองคกรไมแสวงหาผลก าไร (NGO) และองคกรระหวางประเทศ 8) กลมงานดานสวสดการและคมครองทางสงคม และ 9) กลมงานดานสงคมและวฒนธรรม การสนทนากลมนเปนการประชมระดมความคดของผปฏบตงานจากหนวยงานหลกแตละกลม โดยมผเขาประชมกลมละประมาณ 6-10 คน ใชแนวค าถามทคลายคลงกบกลมผบรหารระดบสงแตมการปรบเพมแนวค าถามเพอใหเหมาะกบภารกจหลกทแตละกลมปฏบต เพอระดมความคดเกยวกบผลการด าเนนงานและแนวทางในการพฒนางานดานผสงอาย ซงจากการจดประชมระดมความคดทง 9 กลม มผเขารวม 74 คน (ตาราง A8)

ตำรำง A8 ผลการเกบขอมลการประชมระดมความคดจากผปฏบตงานในหนวยงานหลกดานผสงอาย

กลมงำน

หนวยงำน จ ำนวนผเขำรวมประชมกลม

(คน)

1. กลมนกวชำกำร - สาขาแพทยศาสตร* - สาขาพยาบาลศาสตร - สาขาเศรษฐศาสตร - สาขาสถาปตยกรรมศาสตร - สาขาสงคมสงเคราะหศาสตร* - สาขาประชากรศาสตร - สาขานวตกรรม

6

2. กลมกำรวจย - ส านกงานสถตแหงชาต - ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) - ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)* - ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.) - สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.)* - กองทนประชากรแหงสหประชาชาต (UNFPA) - มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย (มส.ผส.) - สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (TDRI)* - ส านกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย (สวปก.)

7

23

ตำรำง A8 (ตอ)

กลมงำน

หนวยงำน จ ำนวนผเขำรวมประชมกลม

(คน)

3. กลมกำรศกษำ - ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน* - ส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา - ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา - ส านกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน - ศนยสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตาม อธยาศย กลมเปาหมายพเศษ - คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

6

4. กลมหลกประกนรำยไดยำมสงอำย - ส านกงบประมาณ* - ส านกงานประกนสงคม - กรมบญชกลาง - กรมสรรพากร - ส านกงานเศรษฐกจการคลง - ส านกงานกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ(กบข.)

9

5. กลมกำรท ำงำน - ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม แหงชาต - กรมการจดหางาน - กองสงเสรมการพฒนาศกยภาพแรงงานและ ผประกอบการกรมพฒนาฝมอแรงงาน - กรมสวสดการและคมครองแรงงาน - ส านกงานปลดกระทรวงแรงงาน

10

24

ตำรำง A8 (ตอ)

กลมงำน

หนวยงำน จ ำนวนผเขำรวมประชมกลม

(คน)

6. กลมสขภำพ - กรมการแพทย - กรมสขภาพจต - กรมอนามย - กรมสนบสนนบรการสขภาพ - กรมควบคมโรค - กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก* - คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย - แพทยสภา* - สภาการพยาบาล - ศนยสรนธรเพอการฟนฟสมรรถภาพทางการแพทย แหงชาต - โรงพยาบาลสงฆ* - ส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

9

7. กลม NGO และองคกรระหวำงประเทศ

- มลนธชวตพฒนาฯ - โรงพยาบาลเซนตหลยส - สมาคมคลงปญญาอาวโสแหงประเทศไทย* - กองทนประชากรแหงสหประชาชาต (UNFPA) - The World Health Organization (WHO)* - โรงพยาบาลมชชน* - คามลเลยน โซเชยล เซนเตอร สามพราน - มลนธรวมกตญญ - ส านกอาสากาชาด สภากาชาดไทย - สมาคมพฤฒาวทยาและเวชศาสตรผสงอายไทย - คณะกรรมการชมรมคลงปญญาผสงอาย กรงเทพมหานคร*

8

25

ตำรำง A8 (ตอ)

กลมงำน

หนวยงำน จ ำนวนผเขำรวมประชมกลม

(คน)

8. กลมสวสดกำรและคมครองทำงสงคม

- ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย - กรมพฒนาสงคมและสวสดการ - กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย - กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย* - ส านกงานปลดกระทรวงคมนาคม* - คณะกรรมการปองกนภยพบตแหงชาต* - การเคหะแหงชาต - กรมโยธาธการและผงเมอง กระทรวงมหาดไทย

12

9. กลมสงคมและวฒนธรรม - กรมการประชาสมพนธ - สภาสงคมสงเคราะหแหงประเทศไทยฯ* - กรมสงเสรมวฒนธรรม - ส านกงานพฒนาการกฬาและนนทนาการ - กรมการทองเทยว - ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต - สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน)* - สถานวทยโทรทศนไทยทวสชอง 3* - สถานโทรทศน สปรงคนวส* - สถานโทรทศน ทวไทย (Thai PBS)

7

รวม 74

2) หนวยงำนทใหบรกำรในระดบทองถน 2.1) องคกำรบรหำรสวนจงหวดและเทศบำล

ด าเนนการเกบขอมลโดยการสมภาษณเชงลกเพอสอบถามความคดเหนผบรหารขององคการบรหารสวนจงหวดและเทศบาล มประชากรตวอยางทใหขอมลรวมทงสน 20 ราย ซงประกอบดวย นายกฯ รองนายกฯ ปลดองคการฯ ปลดเทศบาล ผอ านวยการฯ หรอผทเกยวของกบการด าเนนงานดาน

หมำยเหต: * ไมมผแทนเขารวมประชม แตมการสงแบบสอบถามผลการด าเนนงานดานผสงอายถงหนวยงานดงกลาว

26

ผสงอายในหนวยงาน จากองคการบรหารสวนทองถนตางๆ ใน 4 ภาคของประเทศไทย (รายละเอยดปรากฏในตาราง A9) ผบรหารองคการบรหารสวนจงหวดและเทศบาล ไดใหความเหนเกยวของกบผสงอาย และการด าเนนการดานผสงอายในประเดนตางๆ 9 ประเดน ไดแกโครงสราง อ านาจ และหนาทในการท างานดานผสงอายขององคกรปกครองสวนทองถนการน าแผนผสงอายแหงชาตมาแปลงเปนแผนปฏบตการขององคกรปกครองสวนทองถนการผลกดนใหมการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาตการประเมนความส าเรจในการด าเนนงานดานผสงอายขององคกรปกครองสวนทองถน แนวทางการแกไข ปรบปรงการด าเนนงานดานผสงอายขององคกรปกครองสวนทองถนการประเมนความส าเรจในการด าเนนงานดานผสงอายของประเทศไทยแนวทางการแกไข ปรบปรงการด าเนนงานดานผสงอายของประเทศไทย ประเดนดานผสงอายทองคกรปกครองสวนทองถนควรเนนหนกหรอใหความส าคญในอก 5 ปขางหนา ประเดนดานผสงอายทแผนผสงอายฯ ควรจะเนนหนกหรอใหความส าคญ

ตำรำง A9 ผลการเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพของหนวยงานระดบทองถนโดยการสมภาษณเชงลก

ล ำดบท ภำค จงหวด หนวยงำน จ ำนวนผใหสมภำษณ(คน)

1 เหนอ อตรดตถ องคการบรหารสวนจงหวดอตรดตถ ปฏเสธ เทศบาลต าบลในเมอง 1

ล าปาง องคการบรหารสวนจงหวดล าปาง 1 เทศบาลนครล าปาง 1

2 ตอ.เฉยงเหนอ

ชยภม องคการบรหารสวนจงหวดชยภม 1 เทศบาลต าบลเนนสงา ไมมเขตเทศบาล

นครพนม

องคการบรหารสวนจงหวดนครพนม ปฏเสธ

เทศบาลต าบลนาแก 2 3 กลาง จนทบร องคการบรหารสวนจงหวดจนทบร 1

เทศบาลเมองทาใหม 1 นนทบร องคการบรหารสวนจงหวดนนทบร 1

เทศบาลเมองบางบวทอง 1 นครนายก องคการบรหารสวนจงหวดนครนายก 2

เทศบาลต าบลบานนา 1 ปราจนบร องคการบรหารสวนจงหวดปราจนบร 1

เทศบาลต าบลศรมหาโพธ 1 เทศบาลต าบลประจนตคาม 1

27

ตำรำง A9 (ตอ)

ล ำดบท ภำค จงหวด หนวยงำน จ ำนวนผใหสมภำษณ(คน)

4 ใต สราษฎรธาน องคการบรหารสวนจงหวดสราษฎรธาน 1 เทศบาลต าบลยานดนแดง 1

พงงา องคการบรหารสวนจงหวดพงงา 1 เทศบาลต าบลเกาะยาวนอย 1 รวม 20

2.2) องคกำรบรหำรสวนต ำบล ด าเนนการเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพจากประชากรกลมเปาหมายทเปนขาราชการ

การเมอง และขาราชการประจ าขององคการบรหารสวนต าบล (อบต.) ใชวธการสนทนากลม โดยพนทเปาหมายคอ 11 องคการบรหารสวนต าบลใน 4 ภาคของประเทศไทย มผใหขอมลใน อบต.ตวอยางรวมทงสน 83 ราย ดงรายละเอยดปรากฏในตาราง A10 การเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพ ดวยวธการสนทนากลม อบต. ประกอบดวยประเดนการศกษารวมทงสน 15 ประเดน ไดแก ความสนใจจากภาครฐในเรองผสงอาย บทบาทของหนวยงาน กลม หรอบคคลในการสงเสรมและสนบสนนงานดานผสงอายความส าเรจของการด าเนนงานดานผสงอายของประเทศไทย ความเหนทมตอการแกไขปรบปรงงานดานผสงอายและแนวทางทควรปรบปรง การประเมนความส าเรจของชมรมผสงอาย การรบรเกยวกบสมชชาผสงอายการรบร และการใชประโยชนจากแผนผสงอายแหงชาต การรบรเกยวกบหนาทของ อบต.ในสวนทเกยวกบงานดานผสงอายการด าเนนงานของ อบต. ระหวางป พ.ศ.2550-2554 การประเมนความส าเรจในการด าเนนงานเกยวกบผสงอายของ อบต. งานท อบต.ท าไดดทสด งานดานผสงอายท อบต. ควรท า แตยงท าไมได งานท อบต. ควรใหความส าคญในอก 5 ปขางหนา การชวยเหลอผสงอายกรณเกดภยพบต และผสงอายกบการมสวนรวมทางการเมอง

ตำรำง A10 ผลการเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพขององคการบรหารสวนต าบล (อบต.)โดยการสนทนากลม

ล ำดบท ภำค จงหวด อบต. ทเปนตวอยำง จ ำนวนผเขำรวม สนทนำกลม (คน)

1 เหนอ อตรดตถ อบต. อ าเภอพชย 11 ต าบล 9 2 เหนอ ล าปาง อบต. อ าเภอเมองล าปาง 11 ต าบล 8 3 ตอ.เฉยง

เหนอ ชยภม อบต. อ าเภอเนนสงา 4 ต าบล 7

28

ตำรำง A10 (ตอ)

ล ำดบท ภำค จงหวด อบต. ทเปนตวอยำง จ ำนวนผเขำรวม สนทนำกลม (คน)

4 ตอ.เฉยงเหนอ

นครพนม อบต. อ าเภอนาแก 12 ต าบล 16

5 กลาง จนทบร อบต. อ าเภอทาใหม 12 ต าบล 11 6 กลาง นนทบร อบต. อ าเภอบางบวทอง 7 ต าบล 5 7 กลาง นครนายก อบต. อ าเภอบานนา 10 ต าบล 7 8 กลาง ปราจนบร อบต. อ าเภอศรมหาโพธ 7 ต าบล 6

อบต. อ าเภอประจนตคาม 9 ต าบล 8 9 ใต สราษฎรธาน อบต. อ าเภอพระแสง 7 ต าบล 4 10 ใต พงงา อบต. อ าเภอเกาะยาว 3 ต าบล 2

รวม 83

3) ผรบบรกำร หรอผสงอำย การศกษาประชากรกลมน มวตถประสงคเพอทราบความคดเหนของผสงอาย (ผทมสวนได

สวนเสยโดยตรง) เกยวกบปญหาและแนวทางในการสงเสรมใหผสงอายมสภาพชวตทดแนวค าถามในการสนทนากลมผสงอาย ไดแก ความสนใจเรองผสงอายของภาครฐ การสงเสรมและสนบสนนงานดานผสงอาย ความส าเรจของการด าเนนงานดานผสงอาย แนวทางการปรบปรงงานดานผสงอายการด าเนนงานของชมรมผสงอาย ความคดเหนเกยวกบการประชมสมชชาผสงอาย ผสงวยเปนหลกชยของสงคม แนวทางการพฒนาผสงอายใหเปนหลกชยของสงคม ความคดเหนเกยวกบศนยอเนกประสงค ศนยดแลผสงอายกลางวน และอาสาสมครผสงอาย สวสดการและความชวยเหลอทผสงอายควรไดรบ

การเกบขอมลเชงคณภาพของกลมผรบบรการนเปนการจดการสนทนากลมตวแทนจากสมาชกชมรมผสงอายของภาคตางๆและของกรงเทพมหานคร ในสวนของภาคตางๆนน มผสงอายเปนตวแทนจาก 10 ชมรม ทตงอยในพนทตวอยางเดยวกบการสนทนากลมอบต.และเปนพนทตวอยางเดยวกนกบการประเมนผลการด า เนนงานตามแผนผสงอายฯในรอบแรก (พ.ศ.2545-2549) ในสวนของกรงเทพมหานคร มการเลอกชมรมฯ ใหเปนตวแทนของชมรมฯ ในเขตชนใน ชนกลาง ชนนอก รวมทงเปนตวแทนของชมรมผสงอายสงกดโรงพยาบาลของรฐ ทงนชมรมผสงอายทงหมดทตกเปนตวอยางในเขตกรงเทพมหานครเปนชมรมฯ เดมทตกเปนตวอยางในการตดตามประเมนผลในรอบทแลวเชนกน โดยมผสงอายเขารวมการสนทนากลมทงสน 135 ราย ดงปรากฏรายละเอยดในตาราง A11

29

ตำรำง A11 ผลการเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพของกลมผสงอาย โดยการสนทนากลม

ล ำดบท ภำค จงหวด ประชำกรกลมเปำหมำย จ ำนวนผเขำรวม สนทนำกลม (คน)

1 เหนอ อตรดตถ สมาชกชมรมผสงอายโรงพยาบาลพชย 10 2 เหนอ ล าปาง สมาชกชมรมผสงอายโรงพยาบาลล าปาง 9 3 ตอ.เฉยง

เหนอ ชยภม สมาชกชมรมผสงอายโรงพยาบาลเนนสงา 8

4 ตอ.เฉยงเหนอ

นครพนม สมาชกชมรมผสงอายโรงพยาบาลนาแก 11

5 กลาง จนทบร สมาชกชมรมผสงอายโรงพยาบาลทาใหม 11 6 กลาง นนทบร สมาชกชมรมผสงอายโรงพยาบาลบางบวทอง 10 7 กลาง นครนายก สมาชกชมรมผสงอายโรงพยาบาลบานนา 12 8 กลาง ปราจนบร สมาชกชมรมผสงอายโรงพยาบาลศรมหาโพธ 9

สมาชกชมรมผสงอายโรงพยาบาลประจนตคาม 9 9 ใต สราษฎรธาน สมาชกชมรมผสงอายโรงพยาบาลพระแสง 12 10 ใต พงงา สมาชกชมรมผสงอายโรงพยาบาลเกาะยาวชยพฒน 12 11 กรงเทพมหานคร

กทม.ชนใน ชมรมผสงอายเขตพระนคร ชมรมผสงอายเขตปทมวน ชมรมผสงอายเขตบางกอกนอย ชมรมผสงอายเขตบางซอ

กทม.ชนกลาง ชมรมผสงอายเขตบงกม ชมรมผสงอายเขตดอนเมอง ชมรมผสงอายเขตทงคร

ชมรมผสงอายเขตราษฎรบรณะ กทม.ชนนอก ชมรมผสงอายเขตหนองจอก

ชมรมผสงอายเขตวฒนา ชมรมผสงอายเขตหนองแขม ชมรมผสงอายเขตวฒนา

ชมรมผสงอายสงกด

โรงพยาบาล

ชมรมผสงอายโรงพยาบาลลาดกระบง ชมรมผสงอายโรงพยาบาลกลาง

รวม 135

22

30

B.ขอมลทตยภม นอกเหนอจากขอมลปฐมภมทจดเกบขนเพอการศกษาครงน ยงไดมการน าขอมลทตยภม ซงเปน

ขอมลทหนวยงานหลกดานผสงอายและหนวยงานอนๆ ทเกยวของไดท าการจดเกบหรอรวบรวมไวแลว มาใชในการประเมนดชนในสวนทเหลอ 25 ดชนของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงโดยเปนขอมลระดบมหภาค หรอเปนการออกกฎหมายหรอการด าเนนการตามกฎหมาย ไดแก ดชนท 2-3, 5ในยทธศาสตรท 1 การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ ดชนท 12, 15, 17-19 และ21 ในยทธศาสตรท 2 การสงเสรมและพฒนาผสงอาย ดชนท 33, 40-44ในยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย, ดชนท 45, 47-50,-52 ในยทธศาสตรท 4 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาต และการพฒนาบคลากรดานผสงอาย และดชนท 53-56 ในยทธศาสตรท 5 การประมวล พฒนา และเผยแพรองคความรดานผ สงอาย และการตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายฯ (นอกจากนยงใชขอมลทตยภมเพอแสดงแนวโนมของดชนทปรากฏในแผนผสงอายฯ ฉบบเดม ไดแกยทธศาสตรท 1 ดชนท 2-7, ยทธศาสตรท 2 ดชนท 19, ยทธศาสตรท 3 ดชนท 25-26, 29-31, 33-46, ยทธศาสตรท 4 ดชนท 47-51 และยทธศาสตรท 5 ดชนท 52-57)

31

บทท 2 ผลการประเมนดชนชวดของแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2

(พ.ศ.2545 - 2564) ฉบบปรบปรงครงท 1 พ.ศ.2552

33

บทท 2 ผลการประเมนดชนชวดของแผนผสงอายฉบบท 2 (พ.ศ.2545 – 2564)

ฉบบปรบปรงครงท 1 พ.ศ.2552

บทท 2 เปนการน าเสนอผลการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานดานผสงอายของแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 ระยะท 2 (พ.ศ.2550-2554) โดยน าเสนอผลตามรายละเอยดตวชวด เรยงตามมาตรการตางๆ ของทง 5 ยทธศาสตร ประกอบดวย 56 ดชน และดชนรวมของแผนผสงอายอก 4 ดชน รวมทงหมด 60 ดชน

มาตรการ 1 หลกประกนดานรายไดเพอวยสงอาย ดชนท 1 อตราครอบคลมการประกนยามชราภาพอยางเปนทางการในประชากรอาย 30-59 ป แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจความคดเหนของประชาชนเกยวกบความรและทศนคตท

มตอผสงอาย พ.ศ.2554 - ขอ 1.6 “สถานภาพการท างานในปจจบน” - ขอ 2.2 (ถามเฉพาะผทไมไดมสถานภาพการท างานเปนขาราชการ/พนกงานรฐวสาหกจ ) “ทานเปนสมาชกของกองทนประกนสงคมหรอกองทนอนๆเพอยามชราภาพหรอไม”

วธการวดและผลการประเมน นยามของ “ผทมหลกประกนยามชราภาพ” ในทนหมายถงผทมสถานภาพการท างานเปน

ขาราชการ/พนกงานรฐวสาหกจหรอผทเปนสมาชกของกองทนประกนสงคมหรอกองทนอนๆเพอยามชราภาพ โดยขอมลทใชมาจากโครงการส ารวจความคดเหนของประชาชนเกยวกบความรและทศนคตทมตอผสงอาย พ.ศ.2554 ค าถามขอ 1.6 “สถานภาพการท างานในปจจบน” และค าถามขอ 2.2 “เปนสมาชกของกองทนประกนสงคมหรอกองทนอนๆเพอยามชราภาพหรอไม” จะใหขอมลสวนใหญของจ านวนผทมหลกประกนยามชราภาพ ผทปจจบนมสถานภาพการท างานเปนขาราชการ/พนกงานรฐวสาหกจ หรอผทเปนสมาชกของกองทนประกนสงคมหรอกองทนอนๆเพอยามชราภาพ จดวาเปนผทมหลกประกนยามชราภาพ ส าหรบผทไมไดท างานในปจจบนซงมอาย 50-59 ปและไดรบบ าเหนจ/บ านาญในการเลยงตนเอง/ครอบครวในระหวาง 12 เดอนกอนวนสมภาษณ กถกจดวาเปนผมหลกประกนยามสงอายดวยเชนกน

ยทธศาสตรท 1: การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ

34

ผลการประเมนแสดงในตาราง 1 โดยภาพรวมพบวารอยละ 26.3 ของประชากรอาย 30-59 ป มหลกประกนยามชราภาพซงต ากวาเปาหมาย (รอยละ 50) ทตงไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงอตราการครอบคลมการประกนยามชราภาพมความแตกตางกนตามภาค ประชากรอาย 30-59 ป ในกรงเทพมหานครมหลกประกนยามชราภาพในสดสวนทสงทสด คอ รอยละ 50.5 ตามดวยภาคกลาง (รอยละ 28.6) ภาคใต (รอยละ 27.3) ภาคเหนอ (รอยละ 21.8) และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 15.6) ในทกภาค อตราครอบคลมยามชราภาพของประชากรอาย 30-59 ป ลดลงตามอายทเพมขนสาเหตนาจะมาจากคนรนอายนอยกวามแนวโนมทจะท างานในภาคทางการซงอยภายใตระบบประกนสงคมมากกวาคนรนอายมากกวา

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ ในการพจารณาผลการประเมนดชนนมขอสงเกตดงตอไปน แมวารฐบาลจะไดผลกดนใหมการ

ประกนยามชราภาพอยางเปนทางการ เพอกลมประชากรทเปนแรงงานนอกระบบในป พ.ศ. 2554 อนไดแก การตราพระราชบญญตกองทนการออมแหงชาต พ.ศ. 2554 และการปรบปรงสทธประโยชนส าหรบสมาชกกองทนประกนสงคมมาตรา 40 (ซงหมายถงผประกนตนตามกฎหมายวาดวยประกนสงคมทสมครเปนสมาชกกองทนประกนสงคมโดยสมครใจ โดยสมาชกตามมาตรา 40 นจะมโอกาสไดรบเพยงบ าเหนจ) กรณของพระราชบญญตกองทนการออมแหงชาตรฐบาลไดตราพระราชบญญตในชวงตนป พ.ศ. 2554 และส านกงานเศรษฐกจการคลงเพงเรมตงส านกงานกองทนฯและยงมไดรบสมครสมาชกอยางเปนทางการ จงยงไมมประชาชนอาย 30-59 ป เขาเปนสมาชกสวนกรณสมาชกกองทนประกนสงคมตามมาตรา 40 ของกองทนประกนสงคม เรมรบสมครสมาชกตงแตเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2554 โดยมสมาชกในเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2554 จ านวน 170,774 คน เพมจากเดมซงมเพยงแค 40 คน และจนถงเดอนธนวาคม พ.ศ. 2554 มสมาชกเพมเปนจ านวน 590,046 คน (อางองจาก สรปสถตกองทนประกนสงคม สวนท 4 จ านวนผประกนตนภาคสมครใจ (มาตรา 40) ป 2545-2554 http://www.sso.go.th/wpr/content.jsp?lang=th&cat=103&id=535) แตทวาการส ารวจโครงการส ารวจความคดเหนของประชาชนเกยวกบความรและทศนคตทมตอผสงอาย พ.ศ.2554 ซงเปนแหลงขอมลส าหรบการค านวณดชนน ไดสอบถามประชาชนทมอายระหวาง 18 - 59 ปทกจงหวดทวประเทศ โดยจดเกบรวบรวมขอมลระหวางวนท 4–20 กมภาพนธ พ.ศ.2554 จงยงมไดมผทเปนสมาชกของสองกองทนตกอยในกลมเปาหมายของการส ารวจ

ดงนน ในการพจารณาผลการประเมนดชนท 1 โดยการใชขอมลโครงการส ารวจความคดเหนของประชาชนเกยวกบความรและทศนคตทมตอผสงอาย พ.ศ.2554 จะตองมความระมดระวง เนองจากการเกบรวบรวมขอมลนนเปนการเกบขอมลกอนชวงทจะมการเปลยนแปลงทางนโยบายทส าคญ และอาจจะม

อตราครอบคลมการประกนยามชราภาพฯ

= จ านวนผทมหลกประกนยามชราภาพอยางเปนทางการอาย 30-59 ป x 100 ประชากรอาย 30-59 ป

35

ประเดนความคลาดเคลอนในการเกบขอมล (Sampling Error) จากการทขนาดตวอยางคอนขางมจ านวนไมมากพอ (จ านวนตวอยางทมอาย 18-59 ปทงสน 9,000 ราย)

ผลของการค านวณดชนสะทอนใหเหนวา ความครอบคลมของการประกนยามชราภาพยงคงมเฉพาะในกลมทมหลกประกนอยแลว เพอขยายอตราครอบคลมการประกนยามชราภาพอยางเปนทางการในประชากรอาย 30-59 ปอนจะน าไปสการขยายหลกประกนชราภาพใหครอบคลมถวนหนา รฐบาลควรเรงผลกดนกองทนการออมแหงชาตใหเรมด าเนนการโดยเรว รฐบาลควรจะตองประชาสมพนธใหประชาชนกลมทยงขาดหลกประกนยามชราภาพใชประโยชนจากกองทนนใหมากทสด

ตาราง 1 อตราครอบคลมการประกนยามชราภาพของประชากรอาย 30-59 ปจ าแนกตามภาคและอาย ป พ.ศ.2554

ภาค รวม

อาย

30-39 ป 40-49 ป 50-59 ป

กรงเทพมหานคร 50.5 61.4 41.5 43.3

กลาง 28.6 44.4 25.4 16.7 เหนอ 21.8 31.1 20.5 14.5

ตะวนออกเฉยงเหนอ 15.6 22.6 14.9 10.2 ใต 27.3 36.7 24.8 18.7

รวม 26.3 37.3 23.7 18.2

36

ดชนท 2 อตราเงนออมภาคครวเรอน แหลงขอมล ทตยภม ส านกบญชประชาชาต ส านกคณะกรรมการพนนาการเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาต. 2555. รายไดประชาชาตของประเทศไทย 2553.

วธการวดและผลการประเมน ในการค านวณอตราเงนออมภาคครวเรอนนนเงนออมตอหวจะใชขอมลการออมสวนบคคล

(Personal Savings) สวนรายไดตอหวจะใชขอมลรายไดสวนบคคล (Disposable Personal Income) ทงนการออมสวนบคคลค านวณจากรายไดสวนบคคลหกออกดวยรายจายเพอการอปโภคบรโภค (Consumption Expenditure)ขอมลดงกลาวมการประมวลเปนขอมลระดบมหภาครายปโดยส านกบญชประชาชาต ส านกคณะกรรมการพนนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

จากขอมลในตาราง 2 แสดงวาอตราเงนออมภาคครวเรอนระหวางปพ.ศ.2550 และ พ.ศ.2553มแนวโนมเพมตามเวลา แตภายในชวงเวลาดงกลาวอตราเงนออมภาคครวเรอนกมความผนผวนโดยมการลดลงในบางปแลวกลบมาเพมใหมตามภาวะเศรษฐกจ แตหากพจารณาตนและปลายชวง 5 ปกอนหนา กลาวคอเปรยบเทยบกบอตราเงนออมภาคครวเรอนในปพ.ศ.2545 และปพ.ศ.2549 พบวาอตราเงนออมภาคครวเรอนอยในทศทางตามเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรงปรง คอเพมขนตามเวลา

ตาราง 2 อตราเงนออมภาคครวเรอนป พ.ศ. 2550-2553 (หนวยเปน %)

ป พ.ศ. 2545 2549 2550 2551 2552 2553

1.รายไดสวนบคคล (ลานบาท) (Disposable Personal Income)

3,397,843 4,917,657 5,343,242 5,737,311 5,749,501 6,391,285

2.รายจายเพอการอปโภคบรโภค (ลานบาท) (Consumption Expenditure)

3,201,045 4,566,315 4,760,660 5,199,802 5,154,299 5,632,422

3.การออมสวนบคคล (ลานบาท) (Personal Savings)

225,747 415,899 653,044 614,391 669,609 844,588

4.อตราเงนออมภาคครวเรอน (%) = (3/1)*100

6.6 8.3 12.2 10.7 11.6 13.2

หมายเหต:ขอมลลาสดมถงปพ.ศ. 2553

แหลงขอมล: ส านกบญชประชาชาต ส านกคณะกรรมการพนนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

อตราเงนออมภาคครวเรอน = เงนออมสวนบคคลตอหว x 100 รายไดสวนบคคลตอหว

37

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ ดชนนเปนดชนทชใหเหนถงระดบการออมของครวเรอนในระดบมหภาค ซงสะทอนการเตรยม

ความพรอมดานการออมแตละปในภาพรวม แตดชนนไมสามารถใชในการประเมนการเตรยมความพรอมดานการเงนของประชากรในแตละกลมอายไดเนองจากขอมลเปนระดบมหภาคซงรวมเงนออมของประชากรทกกลมอายเขาดวยกนทงหมด

38

ดชนท 3 จ านวนสมาชกของกองทนส ารองเลยงชพ และจ านวนเงนทงหมดในกองทนส ารองเลยงชพตอสมาชก (แตไมรวมกองทนหมบาน) รวมกองทนทมระบบก าหนดการจายเงนเขากองทน (defined contribution)

แหลงขอมล ทตยภม 1. สมาคมบรษทจดการลงทน. 2554ก. สถตการเจรญเตบโตของธรกจการจดการ

กองทนรวมทเปนกองทนหนระยะยาว2547-2554. (http://www.aimc.or.th/21_infostats_rmfltffif.php?fund=ltf)

2. สมาคมบรษทจดการลงทน. 2554ข. สถตการเจรญเตบโตของธรกจการจดการกองทนรวมเพอการเลยงชพ 2545-2554. (http://www.aimc.or.th/21_infostats_rmfltffif.php?fund=rmf)

3. ส านกเสรมสรางความมนคงแรงงานนอกระบบ ส านกงานประกนสงคม. 2554ก. จ านวนผประกนตนภาคบงคบของกองทนประกนสงคม (มาตรา 33) ป 2545-2554. (http://www.sso.go.th/sites/default/files/R&D122009/statisticsmid3.html)

4. ส านกเสรมสรางความมนคงแรงงานนอกระบบ ส านกงานประกนสงคม. 2554ข. จ านวนผประกนตนภาคสมครใจของกองทนประกนสงคม (มาตรา 39) ป 2545-2554. (http://www.sso.go.th/sites/default/files/R&D122009/statisticsmid39.html)

5. ส านกเสรมสรางความมนคงแรงงานนอกระบบ ส านกงานประกนสงคม. 2554ค. จ านวนผประกนตนภาคสมครใจของกองทนประกนสงคม (มาตรา 40) ป 2545-2554. (http://www.sso.go.th/sites/default/files/R&D122009/statisticsmid40.html)

6. ส านกงานประกนสงคม ส านกเสรมสรางความมนคงแรงงานนอกระบบ. 2553ก. รายงานประจ าปส านกงานประกนสงคมป 2550 - 2553. (http://www.sso.go.th/wpr/category.jsp?lang=th&cat=598)

7. ส านกงานประกนสงคม ส านกเสรมสรางความมนคงแรงงานนอกระบบ. 2553ข. สถตส านกงานประกนสงคมป 2550-2553. (http://www.sso.go.th/wpr/category.jsp?lang=th&cat=598)

8. ส านกงานคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย. 2555ข. การเตบโตของมลคาสนทรพยสทธ กองทนส ารองเลยงชพ ขอมลไตรมาสท 2 ป 2555. (http://www.thaipvd.com/content_th.php?content_id=00100)

39

9. ส านกงานคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย. 2555ก. การเตบโตของจ านวนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพ ขอมลไตรมาสท 2 ป 2555. (http://capital.sec.or.th/webapp/thaipvd/apps/pvdreports2/stat12.php)

10. กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ. 2555. รายงานประจ าปจ านวนสมาชกและมลคาสนทรพยสทธของกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการป 2554. (http://www.gpf.or.th/web/GPF_Update.asp)

วธการวดและผลการประเมน ดชนท 3 พจารณาจ านวนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพและกองทนทมระบบการก าหนดการ

จายเงนเขากองทนและจ านวนเงนทงหมดในกองทนตอสมาชก กองทนทมระบบก าหนดการจายเงนเขากองทน (defined contribution) ในทนหมายถงกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ

ขอมลในตาราง 3 แสดงแนวโนมทเพมขนระหวางปพ.ศ.2550-2554 ของจ านวนสมาชก จ านวนเงนทงหมดในกองทน และจ านวนเงนในกองทนตอสมาชกของกองทนส ารองเลยงชพและกองทนทมระบบก าหนดการจายเงนเขากองทนซงไดแกกองทนส ารองเลยงชพและกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ พบวาแมจ านวนสมาชกจะมความผนผวนเพมขนหรอลดลงอยบาง อยางไรกตาม ในภาพรวมแลวจ านวนเงนของกองทนและจ านวนเงนในกองทนตอสมาชกมแนวโนมเพมสงขน ซงเปนไปตามเปาหมายทศทางทตงไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง นอกจากนนยงพบวาสมาชกกองทนประกนสงคมมแนวโนมเพมขน มลคาสนทรพยสทธกเพมเชนเดยวกน

ตาราง 3 จ านวนสมาชก จ านวนเงนทงหมดในกองทน และจ านวนเงนในกองทนตอสมาชกของกองทนส ารองเลยงชพและกองทนทมระบบก าหนดการจายเงนเขากองทน พ.ศ.2550-2554

ชอกองทน 2550 2551 2552 2553 2554

กองทนทมระบบก าหนดการจายเงนเขากองทน

1. กองทนส ารองเลยงชพ จ านวนสมาชก (คน) 1,853,273 2,053,613 1,987,416 2,132,418 2,316,771

จ านวนเงนในกองทน (ลานบาท) 420,037.19 465,296.91 514,237.05 573,380.39 615,259.07

จ านวนเงนในกองทนตอสมาชก (ลานบาท) 0.227 0.227 0.259 0.269 0.266 2. กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ

จ านวนสมาชก (คน) 1,177,586 1,168,085 1,160,869 1,156,264 1,167,004 จ านวนเงนในกองทน (ลานบาท) 375,551 391,717 428,849.15 482,952.11 522,396.21

จ านวนเงนในกองทนตอสมาชก (ลานบาท) 0.319 0.335 0.369 0.418 0.448

40

ตาราง 3 (ตอ)

ชอกองทน 2550 2551 2552 2553 2554

3. กองทนประกนสงคม

จ านวนสมาชก (คน) 9,182,170 9,293,600 9,360,119 9,702,833 10,499,993

มลคาสนทรพยสทธ (ลานบาท) 538,053 608,805 703,166 822,701 ***** จ านวนเงนในกองทนตอสมาชก (ลานบาท) 0.059 0.066 0.075 0.085 N.A.

4. กองทนรวมเพอการเลยงชพ (RMF) จ านวนกองทน 75 80 83 90 102

มลคาสนทรพยสทธ (พนลานบาท) 38.02 37.49 58.55 79.284 92.791

5. กองทนหนกระยะยาว (LTF) จ านวนกองทน 53 52 52 52 52

มลคาสนทรพยสทธ (พนลานบาท) 49.41 42.01 85.50 129.58 148.28

หมายเหต ***** ยงไมมการรายงานมลคาสนทรพยสทธของกองทนประกนสงคม ณ สนปพ.ศ. 2554

แหลงขอมล: 1. สถตการเจรญเตบโตของธรกจการจดการกองทนรวมทเปนกองทนหนระยะยาว2547-2554. 2. สถตการเจรญเตบโตของธรกจการจดการกองทนรวมเพอการเลยงชพ 2545-2554. 3. จ านวนผประกนตนภาคบงคบของกองทนประกนสงคม (มาตรา 33) ป 2545-2554. 4. จ านวนผประกนตนภาคสมครใจของกองทนประกนสงคม (มาตรา 39) ป 2545-2554. 5. จ านวนผประกนตนภาคสมครใจของกองทนประกนสงคม (มาตรา 40) ป 2545-2554. 6. รายงานประจ าปส านกงานประกนสงคมป 2550 - 2553. 7. สถตส านกงานประกนสงคมป 2550-2553. 8. การเตบโตของมลคาสนทรพยสทธกองทนส ารองเลยงชพ ขอมลไตรมาสท 2 ป 2555. 9. การเตบโตของจ านวนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพ ขอมลไตรมาสท 2 ป 2555. 10. รายงานประจ าปจ านวนสมาชกและมลคาสนทรพยสทธของกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ

ป 2554.

ในสวนของกองทนประกนสงคมแมวาจะไมใชกองทนทใชระบบก าหนดการจายเงนเขากองทนแบบdefined contributionทมลกษณะเปนแบบการออมแบบผกพนระยะยาวเหมอนกองทนส ารองเลยงชพหรอกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ แตสมาชกตองจายเงนสมทบรายเดอนเขากองทนและมสทธไดรบสทธประโยชนชราภาพเมออายครบ 55 ปตามระยะเวลาทจายเงนสมทบและเงนเดอนเฉลย 60 เดอนสดทายกอนรบสทธประโยชนดงกลาว พบวาจ านวนสมาชก จ านวนเงนทงหมดในกองทน และจ านวนเงนทงหมดในกองทนตอสมาชกมแนวโนมเพมขน

ขณะเดยวกนจะพบวาประชาชนมความตนตวในการเตรยมการเพอสรางหลกประกนทางเศรษฐกจ ยามชราภาพดวยการออมระยะยาวเพมมากขน โดยเฉพาะอยางยงกลมทมรายไดสงและตองการ

41

ประหยดภาระภาษอากร จะเหนไดวาจ านวนกองทนและมลคาสนทรพยของกองทนรวมเพอการเลยงชพ (RMF) มแนวโนมเพมมากขนในชวงพ.ศ. 2550-2554

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ จากจ านวนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพทเพมขน การขยายตวของจ านวนกองทนหรอมลคา

สนทรพยสทธของกองทนรวมเพอการเลยงชพ (RMF) และกองทนหนกระยะยาว (LTF) ใหขอสงเกตวา ประชากรกลมทมหลกประกนยามชราภาพอยนาจะมมากยงขนไปเรอยๆอก เนองกองทนส ารองเลยงชพมกจะจดต ง ขนในสถานประกอบการขนาดกลางหรอใหญ ซงผ ทท างานประกอบอาชพในสถานประกอบการดงกลาวจะเปนสมาชกกองทนประกนสงคมอยแลว การมกองทนส ารองเลยงชพเพมเตมขนในหนวยงานจงเปนการเสรมความมนคงของหลกประกนยามชราภาพใหมมากขน ในสวนของกองทนรวมเพอการเลยงชพหรอกองทนหนกระยะยาว ผทใชประโยชนและไดประโยชนจากมาตรการเหลานจะเปนผทมรายไดประจ าและมรายไดสงเพยงพอทจะใชประโยชนจากการน าไปลดหยอนภาษ

ในอนาคต รฐบาลควรใหความส าคญกบกลมทยงขาดหลกประกนยามชราภาพใหมากยงขน ดงน นรฐบาลควรเรงผลกดนกองทนการออมแหงชาตใหเรมด าเนนการโดยเรว รฐบาลควรจะตองประชาสมพนธใหประชาชนกลมทยงขาดหลกประกนยามชราภาพใชประโยชนจากกองทนนใหมากทสด

42

มาตรการ 2 การใหการศกษาและการเรยนรตลอดชวต ดชนท 4 สดสวนประชากรอาย 18 – 59 ป ทมความรดานวงจรชวต กระบวนการชรา

และความรดานการเตรยมการเพอวยผสงอาย แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจความคดเหนของประชาชนเกยวกบความรและทศนคตท

มตอผสงอาย ป พ.ศ. 2554 - ขอ 2.10 “ทานคดวาประโยค / ขอความตอไปนถกหรอไม” - ขอ 2.6 “ทานคดวา คนควรมการเตรยมตวเพอวยสงอายหรอไม” - ขอ 2.8 “ทานคดวา การเตรยมตวเพอวยสงอายควรเรมตงแตอายเทาไหร”

วธการวดและผลการประเมน การประเมนสดสวนประชากรอาย 18 – 59 ป ทมความรดานวงจรชวต กระบวนการชราและความร

ดานการเตรยมการเพอวยผสงอาย ม 3 ขนตอนหลก ซงมรายละเอยดดงน ขนตอนท 1 ประเมนการมความรดานวงจรชวตและกระบวนการชราวดจากค าตอบทถกหรอไม

ถกของค าถามยอยจ านวน 6 ขอ ของขอค าถามท 2.10 (ดงแสดงในตาราง 4.1) ส าหรบค าถามขอท 1-3 ถาตอบวา ถกได 1 คะแนน ตอบวาไมถกหรอไมแนใจได 0 คะแนน ส าหรบค าถามขอท 4-6 หากตอบถกหรอไมแนใจได 1 คะแนน ตอบวาไมถกได 0 คะแนนผทตอบไดครบ 6 คะแนนจากทงหมด 6 ขอ จดวาเปนผทมความรเกยวกบกระบวนการชราในระดบทยอมรบได

ตาราง 4.2 แสดงรอยละของประชากรอาย 18-59 ป ทตอบค าถามเกยวกบความรดานวงจรชวตหรอกระบวนการชราถกทง 6 ขอ จ าแนกตามภาคและกลมอาย พบวากวาครงหนง หรอรอยละ 59.5 มความรดานวงจรชวตหรอกระบวนการชรา โดยมความแตกตางกนเลกนอยระหวางผทอยในภาคตางๆของประเทศ ประชากรอาย 18-59 ปในภาคตะวนออกเฉยงเหนอดจะมความรเกยวกบวงจรชวตหรอกระบวนการชราในสดสวนทสงทสด (รอยละ 64.9) รองลงมาเปนภาคเหนอ ภาคกลางและภาคใต ส าหรบกรงเทพมหานครมรอยละของประชากรอาย 18-59 ทมความรดานวงจรชวตหรอกระบวนการชราต าทสด (รอยละ 49.1)

เมอพจารณาความสมพนธระหวางอายและการมความรเกยวกบวงจรชวตหรอกระบวนการชรา พบวา โดยรวมความรดานวงจรชวตและกระบวนการชรานนเพมขนตามอาย กลมอายทเขาใกลวยสงอายจะมสดสวนของประชากรทมความรดานวงจรชวตและกระบวนการชราสงกวาประชากรกลมอายต ากวา โดยในทกภาค ยกเวนภาคตะวนออกเฉยงเหนอประชากรอายระหวาง 50-59 ปมรอยละทมความรดานวงจรชวตและกระบวนการชราสงกวาประชากรกลมอายอนๆ

43

ตาราง 4.1 การกระจายรอยละของประชากรอาย 18-59 ป ตอประเดนค าถามเกยวกบวงจรชวตและ กระบวนการชรา

ประโยคค าถาม การกระจายรอยละ

ถก ไมถก ไมแนใจแนใจ

รวม

1. การสงอายขนเปนการเปลยนแปลงตามปกตของชวต 94.0 3.0 3.0 100.0

2. เมอเขาวยสงอายกระดกจะบางลงกวาตอนวยหนมสาว 88.9 4.2 6.9 100.0

3. เมอเขาวยสงอายก าลงกลามเนอจะถดถอยลง 89.5 4.1 6.4 100.0

4. คนยงสงอายจะมโรคมากขน 81.7 10.2 8.1 100.0

5. ผสงอายทอายมากๆมกเดนไมได 58.8 25.2 16.1 100.0

6. เมอผสงอายมอายมากถงระยะหนงจะตองมผดแล 86.5 7.1 6.4 100.0

ตาราง 4.2 รอยละของประชากรอาย 18-59 ปทมความรดานวงจรชวตหรอกระบวนการชรา ทง 6 ดานทถาม จ าแนกตามภาคและอาย

ภาค รวม อาย

18-29 30-39 40-49 50-59

กรงเทพมหานคร 49.1 50.9 45.7 47.6 53.4

กลาง 57.0 53.8 55.4 59.6 58.6

เหนอ 60.9 55.3 58.6 59.7 68.4

ตะวนออกเฉยงเหนอ 64.9 64.2 62.2 66.3 66.0

ใต 58.0 51.5 59.8 58.8 63.1

รวม 59.5 55.8 57.0 61.3 63.1

ขนตอนท 2 ประเมนการมความรเกยวกบการเตรยมตวเพอยามสงอาย วดจากค าตอบขอถามจ านวน 9 ขอ (ตาราง 4.3) โดยขอถามตางๆ จะสะทอนความรโดยทวไปของผตอบเกยวกบการเตรยมการเพอวยสงอาย (ขอ 8 และขอ 9) และความรเฉพาะดาน เชน ดานสขภาพ (ขอท 1-3) ดานเศรษฐกจ (ขอท 4-6) ดานการอยอาศยและสงคม (ขอท 2 และขอท 7) ส าหรบค าถามขอท 2 ขอท 5 และขอท 7-8 หากตอบวา ถก/ควร ได 1 คะแนน ตอบวาไมควรหรอไมแนใจ ได 0 คะแนน สวนค าถามขอท1 ขอท3-4 และขอท6 หากตอบวา ถก/ควร หรอไมแนใจได 0 คะแนน และตอบวาไมถก/ไมควรได 1 คะแนน สวนขอ 9 ถาตอบวาอายต ากวา 55 ป ได 1 คะแนน ตอบวาอาย 55 ปขนไปหรอไมควรเตรยม ได 0 คะแนน

44

ตาราง 4.3 แสดงการกระจายรอยละของประชากรอาย 18-59 ป ตอประเดนค าถามเกยวกบความรดานการเตรยมการเพอวยสงอาย จากขอถามทงหมด 9 ขอ มพสยคะแนนอยระหวาง 0-9 คาเฉลยเทากบ 5.7และคาเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 1.8 ก าหนดใหผทตอบถกตงแต 6 ขอขนไปเปนผมความรเกยวกบการเตรยมการเพอวยสงอายในระดบทยอมรบได ตาราง 4.3 การกระจายรอยละของประชากรอาย 18-59 ป ตอประเดนค าถามเกยวกบความรดานการ

เตรยมการเพอวยสงอาย

ประโยคค าถาม การกระจายรอยละ

ถก ไมถก ไมแนใจ รวม

1. ผสงอายรบประทานอาหารทกชนดไดตามตองการ 34.0 51.2 14.8 100.0

2. ผสงอายควรมทหรอหองนอนอยชนลางของบาน 83.2 8.7 8.1 100.0

3. ผสงอายไมจ าเปนตองออกก าลงกายเปนประจ า 39.0 49.0 12.0 100.0

4. ผสงอายควรใหบตรหลานเปนผเลยงดเทานน 47.8 39.3 12.9 100.0

5. ผสงอายควรพงตนเองใหมากทสด (พงในทกเรองเชน เรองเงน ทอยอาศย ดแลตนเอง เปนตน)

59.8 28.7 11.5 100.0

6. เมอคนสงอายขนควรหยดท างานหรออยเฉยๆ 34.8 53.0 12.2 100.0

7. ผสงอายควรเขารวมกจกรรมของชมชน/ชมรมตางๆ 69.9 12.9 17.2 100.0

8. ทานคดวาคนควรมการเตรยมการเพอวยสงอายหรอไม 87.1 6.8 6.1 100.0

9. ทานคดวาการเตรยมการเพอวยสงอายควรเรมตงแตอายกป <55ป =78.7

55ป+ หรอไมตองเตรยม= 21.3

100.0

พสยคะแนน = 0 - 9 คาเฉลย = 5.7 คาเบยงเบนมาตรฐาน = 1.8

ตาราง 4.4 แสดงรอยละของประชากรอาย 18-59 ป ทมความรดานการเตรยมการเพอวยสงอายจ าแนกตามภาคและอาย เชนเดยวกบผลการวดความรดานวงจรชวตหรอกระบวนการชรา มากกวาครงหนง(รอยละ 54.7) ของประชากรอาย 18-59 ป มความรดานการเตรยมการเพอวยสงอาย โดยภาคเหนอมรอยละของประชากรอาย 18-59 ปทมความรดานการเตรยมการเพอวยสงอายสงทสด (รอยละ 59.9) รองลงมาเปนภาคใต (รอยละ 56.1) และกรงเทพมหานคร (รอยละ 53.8) สวนภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละของประชากรอาย 18-59 ป ทมความรดานการเตรยมการเพอวยสงอายต าทสด คอประมาณรอยละ 51

เมอพจารณาความสมพนธระหวางอายกบการมความรดานการเตรยมการเพอวยสงอาย พบวามความสมพนธเปนรปโคงในทกภาค กลาวคอในกลมประชากรอาย 18-29 ป มรอยละทมความรดานการเตรยมการเพอวยสงอายต าทสดและสงสดในกลมอาย 30-39 ป และคอยกลบลดลงในกลมอาย 40-49 ป และ 50-59 ป

45

ตาราง 4.4 การกระจายรอยละของประชากรอาย 18-59 ปทมความรดานการเตรยมการเพอวยสงอาย จ าแนกตามภาคและอาย

ภาค รวม อาย

18-29 30-39 40-49 50-59

กรงเทพมหานคร 53.8 46.5 59.8 58.0 50.0 กลาง 51.4 50.2 52.9 50.0 52.7 เหนอ 59.9 53.8 63.1 60.1 61.5 ตะวนออกเฉยงเหนอ 50.7 52.8 51.2 48.1 51.9 ใต 56.1 48.7 59.1 58.3 59.1 รวม 54.7 51.6 56.7 54.5 55.4

ขนตอนท 3 ประเมนการมความรดานวงจรชวต กระบวนการชรา และการมความรดานการเตรยมการเพอวยสงอายซงเปนการวดรวมการมทงความรดานวงจรชวตกระบวนการชรา และความรดานการเตรยมการเพอวยสงอายเขาดวยกนมวธการค านวณดงน

สดสวนประชากรอาย 18 – 59 ปทมความรดานวงจรชวตกระบวนการชราและความรดานการเตรยมการเพอวยสงอาย = ผทมความรดานวงจรชวตกระบวนการชราและความรดานการเตรยมการเพอวยสงอายในประชากรอาย 18-59 ป x 100 จ านวนประชากรอาย 18-59 ปทงหมด

ตาราง 4.5 แสดงรอยละของประชากรอาย 18-59 ปทมความรดานวงจรชวต กระบวนการชราและการเตรยมตวเพอยามสงวยในปพ.ศ.2554 พบวามเพยงรอยละ 32.4 ของประชากรอาย 18-59 ป ทมความรดานวงจรชวต กระบวนการชราและการเตรยมการเพอวยสงอาย โดยภาคเหนอมรอยละของประชากรอาย 18-59 ปทมท งความรเกยวกบกระบวนการชราและการเตรยมตวเพอยามสงวยสงทสด (รอยละ 35.9) ในขณะทกรงเทพมหานครมรอยละต าทสด (รอยละ 26.2)

เมอพจารณาการมความรดานวงจรชวต กระบวนการชราและการเตรยมตวเพอยามสงวยตามกลมอาย พบวาในทกภาค ยกเวนกรงเทพมหานคร รอยละทมความรดานวงจรชวต กระบวนการชราและการเตรยมการเกยวกบการสงอายนนสงทสดในประชากรอาย 50-59 ป

อยางไรกตาม เมอพจารณาเปรยบเทยบกบเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงใหรอยละ50 ของประชากรอาย 18-59 ปมความรดานวงจรชวต กระบวนการชราและการเตรยมการเพอวยสงอายภายใน 10 ป คอ ปพ.ศ.2554 พบวา สดสวนดงกลาว (รอยละ 32.4) นนต ากวาเปาหมายคอนขางมาก โดยกรงเทพมหานครมรอยละทมความรดานวงจรชวต กระบวนการชราและการเตรยมการเพอวยสงอายต ากวาเปาหมายมากทสด

46

ตาราง 4.5 สดสวนของประชากรอาย 18-59 ปทมความรดานวงจรชวต กระบวนการชรา ความรดานการเตรยมการเพอวยสงอาย จ าแนกตามภาคและอาย

ภาค รวม อาย

18-29 30-39 40-49 50-59

กรงเทพมหานคร 26.2 24.5 26.4 28.3 26.0

กลาง 28.0 25.3 28.7 27.2 30.4

เหนอ 35.9 29.8 36.5 34.8 41.1

ตะวนออกเฉยงเหนอ 33.4 35.4 30.6 32.4 35.8

ใต 34.1 27.2 36.6 35.3 38.9

รวม 32.4 29.3 32.1 32.6 35.1

ขอสงเกต เปนทนาสงเกตวาผลจากตาราง 4.2 และ 4.4 น นคอนขางแตกตางจากความคาดหมาย ภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอเปนภาคทมสดสวนของประชากรอายระหวาง 18-59 ปทมความรเกยวกบวงจรชวตหรอกระบวนการชราสงทสด แตกลบมสดสวนของประชากรทมความรดานการเตรยมการเพอวยสงอายต าทสด ในขณะทกรงเทพมหานครมสดสวนประชากรอายระหวาง 18-59 ปทมความรเกยวกบวงจรชวตหรอกระบวนการชราในทต าทสด และต ากวาคาเฉลยของประเทศคอนขางมาก แตกลบมรอยละทมความรดานการเตรยมการเพอวยสงอายเกอบเทาคาเฉลยของประเทศ และสงกวาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ความผกผนเชนนสวนหนงอาจเกดจากขอค าถามในการวดการมความรเกยวกบวงจรชวตกระบวนการชราและความรดานการเตรยมการ ซงนาจะมการทบทวนปรบปรงใหสามารถวดความรไดดขน

47

ดชนท 5 มรายวชา หรอกจกรรมดแลสขภาพและพฤตกรรมอนามย เพอการเปนผสงอายในอนาคตในระดบประถมศกษา และมธยมศกษาตอนตนในระบบ

แหลงขอมล ทตยภม 1. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ. 2551.

หลกสตรแกนกลางการศกษาขน พนฐานป พ.ศ.2551. 2. ส านกงานคณะกรรมการการศกษานอกระบบ. 2554. รายงานผลการด าเนนงาน

แผนปฏบตการดานผสงอาย ประจ าป พ.ศ. 2554.

วธการวดและผลการประเมน ผลจากการรวบรวมขอมลทตยภม การสนทนากลม และการสมภาษณผปฏบตงานเพมเตม พบวา

ปจจบนยงไมไดมการก าหนดรายวชาดงกลาวเปนการเฉพาะเพอผสงอายในหลกสตรแกนกลางของการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2551 หลกสตรแกนกลางนใชเปนกรอบและทศทางในการพนนาหลกสตรและการจดเรยมการสอน ซงกลมสาระวชาสขศกษาและพลศกษาก าหนดใหเปนกลมสาระหนงททกสถานศกษาระดบประถมศกษาและมธยมศกษาในระบบ ตองจดการเรยนการสอนและกจกรรมในกลมสาระน โดยใหเนนการสรางเสรมสขภาพ สมรรถภาพการปองกนโรคตดตอและไมตดตอ และการออกก าลงกาย ทงนเพอใหเดกนกเรยนชนประถมศกษาและมธยมศกษาตอนตน มการเจรญเตบโตทเหมาะสมตามวย และมการเปลยนผานสวยรนโดยมพฤตกรรมสขภาพทเหมาะสม แตไมไดมการเนนการเตรยมตวเพอการเปนผสงอายในอนาคตนอกจากนการทหลกสตรแกนกลางก าหนดเพยงกรอบกวางๆ การจดการเรยนการสอนรายวชาและกจกรรมจงขนอยกบแตละสถานศกษา

จากขอมลขางตน ดชนท 5 นจงยงไมผานตามเกณฑ เนองจากยงไมมรายวชาหรอกจกรรมดแลสขภาพ และอนามยเพอการเปนผสงอายโดยเฉพาะอยางชดเจน

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ กระทรวงศกษาธการโดยส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สปฐ.) ควรบรรจรายวชา

และกจกรรมทเนนการเตรยมตวเขาสวยสงอายในหลกสตรแกนกลางขนพนฐานในระบบทงในมตสขภาพ เศรษฐกจและสงคม นอกจากนในปจจบน ส านกงานการศกษานอกระบบไดจดท าหนงสอประกอบรายวชาของการศกษานอกระบบระดบขนพนฐาน เรองคณภาพชวตผสงอาย ซงมการสอดแทรกความรเกยวกบ การวางแผนชวต การเตรยมความพรอมดานการเงน การออม สขภาพ สภาพแวดลอมและทพกอาศย และสรางคณคาในวยสงอาย ซงหนงสอและรายวชาดงกลาวนาจะน ามาปรบและบงคบใชกบหลกสตรในระบบขนพนฐานดวย

48

ดชนท 6 สดสวนประชากรอาย 30 – 59 ป ทไดปฏบตในการเตรยมตวดานตาง ๆ (เชน รายได สขภาพ ทอยอาศย)

แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจความคดเหนของประชาชนเกยวกบความรและทศนคตทมตอผสงอายปพ.ศ.2554 - ขอ 2.9 “ทานไดเคยคดและ/หรอเตรยมการในเรองตางๆตอไปนหรอไม”

วธการวดและผลการประเมน การประเมนการเตรยมตวดานตางๆ เชน รายได สขภาพ ทอยอาศย เพอยามสงวยของประชากร

อาย 30-59 ป วดจากขอค าถามถงการปฏบตการเตรยมการดานตางๆ โดยถามผใหสมภาษณวา “…(ชอ)...ไดเคยคดและ/หรอเตรยมการในเรองตางๆตอไปน(ขอ 1 ถง ขอ 10ในตาราง6.1) หรอไม” ผทตอบวา “เคยคดและไดเตรยมการ” จดวาเปนผไดปฏบตเตรยมการเพอยามสงวยในเรองนนๆแลว สวนผทตอบวา “เคยคดแตยงไมไดท าหรอเตรยม” หรอผทตอบวา “ไมเคยคด” จดวาเปนผทยงไมไดปฏบตในการเตรยมตวดานตางๆทถามโดยสดสวนประชากรอาย 30 – 59 ป ทไดปฏบตในการเตรยมตวดานตางๆ (เชน รายได สขภาพ ทอยอาศย)มวธการค านวณดงน

สดสวนประชากรอาย 30– 59 ปทไดปฏบตในการเตรยมตวดานตางๆ = ประชากรอายระหวาง 30-59 ป ทไดปฏบตในการเตรยมตวดานi x 100 ประชากรอายระหวาง 30-59 ป ทงหมด

ตาราง 6.1 แสดงการกระจายรอยละของประชากรอาย 30-59 ป ตามการเตรยมการเพอวยสงอายแตละดาน พบวารอยละ 20.5-57.3 ไดเตรยมการเพอยามสงวยในแตละดาน โดยเรองการเตรยมการเรองการเงนใหเพยงพอใชในวยสงอายเปนดานทประชากรอาย 30-59 ป มการเตรยมในสดสวนทสงทสด คอรอยละ57.3 รองลงมาคอการเตรยมตวดานสขภาพทางรางกายและการเตรยมการดานจตใจ โดยการท าตนเองใหมจตใจทด ปลอยวาง และศกษาธรรมะหรอเขารวมกจกรรมทางศาสนา รอยละ 37.9 - 41.2

ตาราง 6.1 รอยละของประชากรอาย 30-59 ป ตอประเดนค าถามการคดและ/หรอการเตรยมตวดานตางๆ

เรองทเคยคดและ/หรอเตรยมการ/เตรยมตว เคยคด

ไมเคยคด รวม ไดเตรยม ไมเตรยม

1. การจะอยอยางไรหรออยกบใครเมออยในวยสงอาย 36.2 42.1 21.7 100.0

2. การจะใหใครเปนผดแลในชวงวยสงอาย 36.3 40.5 23.2 100.0

3. การท าตวเองใหมสขภาพกายทแขงแรงกอน/และเมออยในวยสงอาย 47.1 35.7 17.2 100.0

4. การท าตนเองใหมสภาพทางจตใจทดหรอปลอยวางทงกอนและเมออยในวยสงอาย

41.2 34.7 24.1 100.0

49

ตาราง 6.1 (ตอ)

เรองทเคยคดและ/หรอเตรยมการ/เตรยมตว เคยคด

ไมเคยคด รวม ไดเตรยม ไมเตรยม

5. การศกษาธรรมะหรอเขารวมกจกรรมทางศาสนาบอยขนเมอมอายมากขน

37.9 35.5 26.8 100.0

6. การออมหรอสะสมเงนทองทรพยสนใหเพยงพอใชในวยสงอาย 57.3 33.4 9.2 100.0

7. การใชชวตเมออยในวยสงอาย 38.6 40.2 21.2 100.0

8. การท างานใหชมชนหรอเปนอาสาสมคร เมออยในวยสงอาย 27.8 34.2 38.0 100.0

9. การศกษาเกยวกบสทธทผสงอายพงไดรบตามกฎหมาย 20.5 29.9 49.7 100.0

10. การเตรยมเรองการท าศพ (เชน การอทศรางกาย การเปนสมาชกฌาปนกจ ฯลฯ) ส าหรบตนเอง

26.9 27.5 45.6 100.0

รอยละ 27.8-38.6 มการเตรยมการเรองการใชชวตเมออยในวยสงอาย และการท างานใหชมชนหรอเปนอาสาสมครเมออยในวยสงอาย การเตรยมเรองการอยอาศยและผทจะมาดแลเมอสงอายเปนดานทมรอยละทไดคดและเตรยมการเกอบเทากน คอรอยละ 36.2 และ 36.3 ตามล าดบ การเตรยมการทจะศกษาเกยวกบสทธทผสงอายพงไดรบตามกฎหมาย เปนดานทมการเตรยมต าทสด มเพยงรอยละ 20.5 ทรายงานวาไดเตรยมการเรองดงกลาวแลว ทนาสงเกต คอ สดสวนทไมเคยคดในแตละดานคอนขางสง โดยเฉพาะเรองท 9 (การศกษาเกยวกบสทธทผสงอายพงไดรบตามกฎหมาย) และ 10 (การเตรยมเรองการท าศพ เชน การอทศรางกาย การเปนสมาชกฌาปนกจ ฯลฯ ส าหรบตนเอง) ซงมประมาณครงหนงและเกอบครงของประชากรอาย 30-59 ป ไมเคยคดเรองดงกลาว

เมอพจารณาระดบการเตรยมการแตละดานตามรายภาค (ตาราง 6.2) พบวากรงเทพมหานครมรอยละทไดเตรยมการเรองการจะอยอยางไรหรออยกบใคร (รอยละ 41.5) การเตรยมการดานสขภาพรางกาย (รอยละ 58.3) และการเตรยมการดานการเงน (รอยละ 68.8) สงทสด ในขณะทภาคเหนอมรอยละทไดเตรยมการจะใหใครเปนผดแลในชวงวยสงอาย (รอยละ 41.0) การศกษาธรรมะหรอเขารวมกจกรรมทางศาสนา (รอยละ 42.0) และเรองการท าศพส าหรบตนเอง (รอยละ 38.5) สงทสด

ส าหรบการเตรยมการดานการท างานใหชมชนหรอเปนอาสาสมครเมออยในวยสงอาย พบวาภาคใตมรอยละทไดเตรยมการสงทสด (รอยละ 33.1) ในขณะทกรงเทพมหานครมรอยละทต าทสด (รอยละ 24.4) เชนเดยวกบการเตรยมการดานการท างานใหชมชน ภาคใตมรอยละของประชากรอาย 30-59 ปทไดศกษาเกยวกบสทธทผสงอายพงไดรบตามกฎหมายสงทสด (รอยละ 29.5)

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละของประชากรอาย 30-59 ปทไดเตรยมการเพอวยสงอายต าทสดในทกดาน ยกเวนการท างานใหชมชนหรอเปนอาสาสมครเมออยในวยสงอาย และการเตรยมการเรองการท าศพส าหรบตนเอง

50

ตาราง 6.2 รอยละของประชากรอาย 30-59 ปทไดเตรยมการเพอวยสงอายแตละดานจ าแนกตามภาค

เรองหรอดานทไดคดและเตรยมการ ภาค

กทม. กลาง เหนอ ตอ. เฉยงเหนอ

ใต รวม

1. การจะอยอยางไรหรออยกบใครเมออยในวยสงอาย 41.5 35.1 39.1 34.5 36.3 36.2

2. การจะใหใครเปนผดแลในชวงวยสงอาย 36.9 35.2 41.0 35.7 35.2 36.3 3. การท าตวเองใหมสขภาพกายทแขงแรงทงกอนและ เมออยในวยสงอาย

58.3 50.1 50.4 36.6 52.6 47.2

4. การท าตนเองใหมสภาพทางจตใจทดหรอปลอยวางทงกอนและเมออยในวยสงอาย

54.2 39.4 45.3 33.0 48.0 41.2

5. การศกษาธรรมะหรอเขารวมกจกรรมทางศาสนาทบอยขนเมอมอายมากขน

40.2 38.2 42.0 36.0 39.7 37.9

6. การออมหรอสะสมเงนทองทรพยสนใหเพยงพอใชในวยสงอาย

68.8 61.9 56.8 47.6 64.5 57.3

7. การใชชวตเมออยในวยสงอาย 47.2 37.1 40.7 34.5 44.3 38.5 8. การท างานใหชมชนหรอเปนอาสาสมครเมออยใน วยสงอาย

24.4 26.0 32.2 27.2 33.1 27.8

9. การศกษาเกยวกบสทธทผสงอายพงไดรบตาม กฎหมาย

26.8 19.2 18.9 17.4 29.5 20.5

10. การเตรยมเรองการท าศพ (เชน การอทศรางกาย การเปนสมาชกฌาปนกจ ฯลฯ)ส าหรบตนเอง

25.3 24.1 38.5 25.3 28.3 26.8

ตาราง 6.3 แสดงจ านวนดานการเตรยมการทไดเตรยม จ าแนกตามภาค พบวาประชากรอาย 30-59 ปสวนใหญ (รอยละ 81.3) ไดมการเตรยมการอยางนอย 1 ดาน และประมาณ 4 ใน 10 (รอยละ 39.4) ไดเตรยมการตงแต 5 ดานขนไป จ านวนดานทไดเตรยมโดยเฉลยคอ 3.9 ดานประชากรในกรงเทพมหานครเปนผทมการเตรยมตวดานตางๆมากทสด ในขณะทภาคตะวนออกเฉยงเหนอนนนอยทสด

51

ตาราง 6.3 การกระจายรอยละของประชากรอาย 30-59 ปตามจ านวนดานการเตรยมการทไดเตรยม และจ านวนเฉลยของดานเตรยมการเพอวยสงอายจ าแนกตามภาค

จ านวนดานทไดคดและเตรยมการ ภาค

กทม. กลาง เหนอ ตอ. เฉยงเหนอ

ใต รวม

0 13.3 18.7 17.2 26.6 16.9 18.7 1-2 22.2 23.4 22.2 22.9 20.5 22.3 3-4 19.6 21.6 18.7 17.6 20.7 19.6 5+ 45.0 36.3 41.9 32.8 41.9 39.4 รวม 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0

จ านวนดานเฉลยทไดเตรยม 4.2 3.7 4.0 3.3 4.1 3.9

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง คอให รอยละ 50 ของประชากรอาย 30-59 ปไดปฏบตในการเตรยมตวดานตางๆ ผลจากตาราง 6.2 แสดงใหเหนวามเพยงการเตรยมการดานการออมเงนหรอการสะสมเงนทองทรพยสนใหพอใชเมอยามสงวยเทานนทสงกวาเปาหมาย ในขณะทดานอนๆ ทส าคญ ไดแก สขภาพรางกายและจตใจ ทอยอาศย ผดแลยามสงวย การศกษาธรรมะและการท าศพนนต ากวาเปาหมาย เมอพจารณารวมกบสดสวนของประชากรอาย 30-59 ป ไมไดมการปฏบตเตรยมการหรอปฏบต(รอยละ 18.7) หรอเตรยมการเพยงหนงหรอสองดานเทานน (รอยละ 22.3) จะเหนวาโดยภาพรวมแลว ระดบการปฏบตในการเตรยมการดานตางๆ เพอการสงวยนาทจะยงต ากวาเปาหมาย

52

มาตรการ 3 การปลกจตส านกใหคนในสงคมตระหนกถงคณคาและศกดศรของผสงอาย ดชนท 7 สดสวนทศนคตทางบวกตอผสงอายในประชากรอาย 18-59 ป แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจความคดเหนของประชาชนเกยวกบความรและทศนคตท

มตอผสงอายปพ.ศ.2554 - ขอ 3.1 “ทานเหนดวยกบประโยคตอไปนหรอไม”

วธการวดและผลการประเมน การวดทศนคตทางบวกตอผสงอายในประชากรอาย 18-59 ปวดจากค าตอบเหนดวย ไมเหนดวย

และไมแนใจของค าถามยอยจ านวน 18 ขอ (ค าถามขอท 1-18) ของขอค าถามท 3.1 (ตาราง 7.1) ค าถามยอยขอท 1-9 ถาตอบวา เหนดวย ได 0 คะแนน ไมแนใจ 1 คะแนน และไมเหนดวย ได 2 คะแนน ค าถามยอยขอท 10-18 ถาตอบวา เหนดวยได 2 คะแนนไมแนใจ 1 คะแนน และไมเหนดวยได 0 คะแนน จากตาราง 7.1 แสดงการกระจายรอยละของประชากรอาย 18-59 ป ตามขอค าถามตางๆ ทเกยวกบผสงอาย พบวามพสยคะแนนระหวาง 5-36 คะแนน มคาเฉลยเทากบ 28.8 คาเบยงเบนมาตรฐาน 5.1

ตาราง 7.1 การกระจายรอยละของประชากรอาย 18-59 ป ตามขอค าถามตางๆ ทเกยวกบผสงอาย

ประโยคค าถาม การกระจายรอยละ รวม

เหนดวย ไมเหนดวย ไมแนใจ

1. ผสงอายมกเปนคนตามไมทนโลก 37.4 50.7 11.9 100.0

2. ผสงอายมกเปนคนนาเบอ 25.3 63.1 11.6 100.0

3. ผสงอายมกเปนคนขบน 52.5 36.6 10.9 100.0

4. ผสงอายควรไปอยบานพกคนชรา 7.1 86.5 6.5 100.0

5. ผสงอายควรไปอยวด 6.2 88.6 5.2 100.0

6. ผสงอายเปนคนมประโยชนนอย 14.3 76.7 9.0 100.0

7. ผสงอายชอบคดคานและเปนตวถวงคนอน 21.6 64.5 13.9 100.0

8. ผสงอายเอาใจยาก 46.5 36.3 17.2 100.0

9. ผสงอายมกเปนภาระแกบตรหลานหรอครอบครว 32.2 59.4 8.5 100.0

10. ผสงอายเปนผทมประสบการณ ถายทอดใหคนรนหลงได 86.9 8.3 4.8 100.0

11. ผสงอายสามารถเปนตวอยางทดแกรนลกหลาน 90.6 5.0 4.4 100.0

12. ผสงอายเปนบคคลทสงคมควรใหสทธประโยชนเปนพเศษ 89.4 5.1 5.4 100.0

13. ผสงอายสามารถท าประโยชนใหแกชมชนและสงคม 89.8 4.6 5.6 100.0

14. ผสงอายเปนบคคลทควรไดรบความเคารพนบถอเสมอ 90.7 4.7 4.6 100.0

53

ตาราง 7.1 (ตอ)

ประโยคค าถาม การกระจายรอยละ รวม

เหนดวย ไมเหนดวย ไมแนใจ

15. ผสงอายเปนบคคลทมคณคาแกสงคม 90.6 3.3 6.1 100.0

16. ผสงอายเปนบคคลทควรไดรบการดแลเอาใจใส 94.7 3.1 2.2 100.0

17. ผสงอายเปนผสงสอนวฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณ 89.0 4.7 6.3 100.0

18. ผสงอายสามารถมบทบาทส าคญในสงคมได 83.0 6.7 10.3 100.0

พสยคะแนน = 5-36คาเฉลย = 28.8คาเบยงเบนมาตรฐาน = 5.1

ในการประเมน ก าหนดใหผทมคะแนนตงแต 29 คะแนนขนไปเปนผทมทศนคตในทางบวกตอผสงอายและค านวณทศนคตทางบวกตอผสงอายในประชากรอาย 18-59 ป ดวยวธดงน

สดสวนทศนคตทางบวกตอผสงอายในประชากรอาย 18 – 59 ป

= จ านวนประชากรอาย 18-59 ปทมทศนคตทางบวก (คะแนนตงแต 29 ขนไป) x 100 ประชากรอาย 18-59 ป ทงหมด

ตาราง 7.2 แสดงรอยละของประชากรอาย 18-59 ปทมทศนคตทางบวกตอผสงอายพบวา รอยละ 57.2 ของประชากรอาย 18-59 ป มทศนคตในทางบวกตอผสงอาย ซงต ากวาเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง (รอยละ 70) และเมอพจารณาทศนคตทางบวกตอผสงอายตามรายภาค พบวาทกภาคมรอยละของประชากรอาย 18-59 ปทมทศนคตในทางบวกตอผสงอายต ากวาเปาหมายหรอต ากวา รอยละ 70 ประชากรในกรงเทพมหานครมทศนคตทางบวกตอผสงอายเปนสดสวนสงทสด (รอยละ 59.6) รองมาเปนภาคกลางซงมสดสวนใกลเคยงกน (รอยละ 59.0) สวนภาคทมรอยละของประชากรอาย 18-59 ป ทมทศนคตทางบวกตอผสงอายต าทสดคอภาคเหนอ (รอยละ 53.1)

ตาราง 7.2 รอยละของประชากรอาย 18-59 ปทมทศนคตทางบวกตอผสงอายจ าแนกตามภาค

ภาค รอยละ

กรงเทพมหานคร 59.6

กลาง 59.0

เหนอ 53.1

ตะวนออกเฉยงเหนอ 57.3

ใต 53.9

รวม 57.2

54

มาตรการ 1 สงเสรมความรดานการสงเสรมสขภาพ ปองกน ดแลตนเองเบองตน ดชนท 8 สดสวนประชากรสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554

- ขอ OP127 ถง OP131 “ในระหวาง 6 เดอนกอนการสมภาษณ …(ชอ)...มพฤตกรรมตอไปนเปนประจ าหรอไม”

วธการวดและผลการประเมน การประเมนสดสวนประชากรสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค วดจากขอค าถามทถาม

ถงความบอยครงของพฤตกรรมสขภาพ 5 อยางไดแก การออกก าลงกาย การรบประทานผกผลไมสด การดมน าสะอาดวนละ 8 แกวหรอมากกวา การไมดมสราหรอไมดมเครองดมทมแอลกอฮอล และการไมสบบหร โดยมระยะเวลาอางองคอ ในชวง 6 เดอนกอนวนสมภาษณ

ตาราง 8.1 แสดงขอมลความบอยครงของแตละพฤตกรรม พบวาในพฤตกรรมสขภาพ 5 อยางทถาม การออกก าลงกายเปนพฤตกรรมสขภาพทควรตองมการรณรงคสงเสรมมากทสด ประมาณ 1 ใน 4 ของผสงอายไมออกก าลงกายเลย มเพยงรอยละ 37.8 เทาน นทออกก าลงกายเปนประจ า (ทกวนหรอเกอบ ทกวน) รอยละ 8.4 ของผสงอายยงสบบหรเปนประจ า รอยละ 16.1 ดมสราหรอเครองดมทมแอลกอฮอลเปนประจ าหรอบางครง

ตาราง 8.1 การกระจายรอยละของผสงอาย ตามแตละพฤตกรรมสขภาพในชวง 6 เดอนกอนวนสมภาษณ

พฤตกรรม ไมท า ท าบางครง ท าประจ า รวม 1. ออกก าลงกาย 24.9 37.2 37.8 100.0 2. รบประทานผกสด ผลไมสด 3.0 38.3 58.7 100.0 3. ดมน าสะอาดวนละ 8 แกวหรอมากกวา 8.0 40.4 51.6 100.0 4. ดมสราหรอเครองดมทมแอลกอฮอล 83.9 12.8 3.3 100.0 5. สบบหร 86.9 4.7 8.4 100.0

ในการประเมน ก าหนดนยามใหผทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค คอผทตองออกก าลงกาย รบประทานผก ผลไมสด และดมน าสะอาดวนละ 8 แกวหรอมากกวาเปนประจ า ตองไมดมสราหรอเครองดมทมแอลกอฮอล และไมสบบหร โดยมวธการค านวณสดสวนประชากรสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคดงน

ยทธศาสตรท2: การสงเสรมและพฒนาผสงอาย

55

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง คอให รอยละ 30 ของประชากรสงอายมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค ผลจากตาราง 8.2 แสดงใหเหนวามผสงอายเพยงรอยละ 18.7 เทานน ทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค ซงต ากวาเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายคอนขางมาก นอกจากน สดสวนของผสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคนนไมแตกตางกนมากนกระหวางภาค คอมคาอยระหวางรอยละ 17-23 โดยผสงอายในกรงเทพมหานครมสดสวนทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคสงทสด (รอยละ 23.0) รองลงมาเปนภาคกลาง (รอยละ 21.2) และภาคใต (รอยละ 20.3) ในขณะทภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มสดสวนทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคต าทสดและต ากวาคาเฉลยของทงประเทศ

ตาราง 8.2 รอยละของผสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค จ าแนกตามภาค

ภาค รอยละ (ทง 5 ดาน) กรงเทพมหานคร 23.0 กลาง 21.2 เหนอ 17.2 ตะวนออกเฉยงเหนอ 17.0 ใต 20.3 รวม 18.7

สดสวนประชากรสงอายทมพฤตกรรมทพงประสงค = จ านวนผสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคทง 5 ขอ x 100 จ านวนผสงอายทงหมด

56

มาตรการ 2 สงเสรมการรวมกลมและสรางความเขมแขงขององคกรผสงอาย ดชนท 9 สดสวนชมรมผสงอายทมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมา

(อยางนอย 1 ครงทก 3 เดอน หรอ 4 ครง ตอป) แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจหมบาน/ชมชน พ.ศ. 2554

- ขอ 6 “หมบาน/ชมชนนมชมรมผสงอายหรอไม” - ขอ 7 “ในรอบปทผานมา (มกราคม ถง ธนวาคม พ.ศ.2554) ชมรมผสงอายในหมบาน/ชมชนนมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอหรอไม”

วธการวดและผลการประเมน

การค านวณหาสดสวนชมรมผสงอายทมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมา เปนการประมาณการทางออมจากการจดกจกรรมของชมรมผสงอายในหมบาน/ชมชน โดยหนวยของการวเคราะหคอหมบาน/ชมชนไมใชชมรมผสงอาย เพราะไมมการเกบรวบรวมขอมลเกยวกบการจดกจกรรมของชมรมผสงอายแตละแหง การประเมนนมสมมตฐานวาหมบาน/ชมชนแตละแหงมชมรมผสงอาย 1 ชมรม

การหาตวเลขจ านวนชมรมผสงอายทมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมา เรมตนจากการสอบถามวา หมบาน/ชมชนมชมรมผสงอายหรอไม หากมชมรมผสงอายกจะสอบถามตอไปอกวาชมรมผสงอายในหมบาน/ชมชนมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอหรอไม ทงนโดยค าจ ากดความทใชส าหรบ “การจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมา” คอ การจดกจกรรมอยางนอย 4 ครงในรอบปทผานมา เมอไดจ านวนหมบาน/ชมชนทมชมรมผสงอายและมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมา (จดกจกรรมอยางนอย 4 ครงในรอบปทผานมา) จงค านวณสดสวนชมรมผสงอายทมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมาโดยมวธการค านวณ ดงน

สดสวนชมรมผสงอายทมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมา

= จ านวนหมบาน/ชมชนทรายงานวามชมรมผสงอายในหมบานและชมรมผสงอายมการจดกจกรรมในรอบปทผานมาx 100 จ านวนหมบาน/ชมชนทมชมรมผสงอาย

การศกษาเกยวกบการมชมรมผสงอายในหมบาน/ชมชนพบวารอยละ 66.6 ของชมชนและหมบานทวประเทศรายงานวามชมรมผสงอาย*และเมอสอบถามเกยวกบ การจดกจกรรมและความสม าเสมอทชมรมผสงอายจดกจกรรมในรอบปทผานมา โดยก าหนดค านยามของค าวา “ความสม าเสมอ” วาหมายถงการทชมรมผสงอายจดกจกรรมอยางนอย 4 ครงตอป ดงสถตในตาราง 9 ซงผลการศกษาในระดบประเทศชชดวา มเพยงรอยละ 5.9 ทไมเคยจดกจกรรมใดๆเลยในรอบปทผานมา ในขณะทรอยละ 51 จดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมา โดยภาคทจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมาเปนสดสวนทสงทสด *ศกษารายละเอยดเพมเตมไดจากตาราง 10

57

คอ ภาคกลาง (รอยละ 57.6) รองลงมาคอภาคเหนอ (รอยละ 56.5) ภาคใต (รอยละ 52.0) และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 42.3) ตามล าดบ ในขณะทกรงเทพมหานครเปนพนททชมชนหรออกนยหนงคอชมรมผสงอายจดกจกรรมอยางสม าเสมอเปนสดสวนทต าทสด (รอยละ 32.8) โดยคดเปนเพยง 1 ใน 3 ของชมชนทงหมดเทานน

เมอเปรยบเทยบผลการศกษากบเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯฉบบปรบปรง พบวา ผลการด าเนนงาน (รอยละ 51) ต ากวาเปาหมายทก าหนด ทงนเพราะมการตงเปาหมายไววา “ในป พ.ศ. 2554 จะม รอยละ 70 ของชมรมผสงอายทมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมา”

เมอศกษาความสม าเสมอของการจดกจกรรมของชมรมผสงอายในชมชนเมองพบวา สดสวนของชมรมผสงอายในเขตเมองทมการจดกจกรรมอยางสม าเสมออยในระดบทสงกวาระดบประเทศเลกนอย (รอยละ 55.1 เปรยบเทยบกบรอยละ 51.1) โดยภาคทชมรมผสงอายในเขตเมองจดกจกรรมอยางสม าเสมอเปนสดสวนทสงทสดคอ ภาคเหนอ (รอยละ 65.1) รองลงมาคอภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 62.7) ภาคกลาง (รอยละ 61.4) และภาคใต (รอยละ 44.0) ตามล าดบ อยางไรกตาม เปนทนาสงเกตวา ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคกลางมสดสวนทใกลเคยงกนโดยมพสยอยระหวางรอยละ 61 ถงรอยละ 65 ในขณะทภาคใตเปนภาคทมสดสวนของชมรมผสงอายนอยกวาครงทจดกจกรรมอยางสม าเสมอ

ในเขตชนบท สดสวนของหมบานหรอชมรมผสงอายทจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมาต ากวาระดบประเทศ (รอยละ 49.4 เปรยบเทยบกบรอยละ 51.1) ภาคทมชมรมผสงอายจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมาเปนสดสวนสงทสดคอ ภาคกลาง (รอยละ 55.9) รองลงมาคอภาคใต (รอยละ 54.5) ภาคเหนอ (รอยละ 53.9) และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 37.6) ตามล าดบ เปนทนาสงเกตวา ผลการศกษาในเขตชนบทมแบบแผนตรงขามกบในเขตเมอง ทงนเพราะในเขตเมอง ภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มสดสวนของชมรมผสงอายทจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมาสงเปนล าดบตนๆ ในขณะทภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอกลบเปนภาคทชมรมผสงอายจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมาเปนล าดบทายๆ ในเขตชนบท

58

ตาราง 9 การกระจายรอยละของหมบานหรอชมชนทมชมรมผสงอายในหมบานหรอชมชนตามความถของการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมา จ าแนกตามภาคเขตเมองและเขตชนบท

ภาค กทม กลาง เหนอ ตอ. เฉยง

เหนอ ใต รวม

รวมทกชมชนทงในเมองและชนบท ไมเคยจดเลย 8.6 5.9 3.7 7.4 5.9 5.9 จดนอยกวา 4 ครงตอป 48.3 34.1 38.7 47.1 40.2 40.4 จดมากกวา 4 ครงตอป 32.8 57.6 56.5 42.3 52.0 51.1 ไมตอบ 10.3 2.4 1.1 3.3 20. 2.7 รวม 100.0

(58) 100.0 (290)

100.0 (269)

100.0 (272)

100.0 (102)

100.0 (991)

ชมชนในเมอง ไมเคยจดเลย 8.6 5.7 3.2 5.9 8.0 6.0 จดนอยกวา 4 ครงตอป 48.3 28.4 30.2 25.5 44.0 33.7 จดมากกวา 4 ครงตอป 32.8 61.4 65.1 62.7 44.0 55.1 ไมตอบ 10.3 4.5 1.6 5.9 4.0 5.3 รวม 100.0

(58) 100.0 (88)

100.0 (63)

100.0 (51)

100.0 (25)

100.0 (285)

หมบานในชนบท ไมเคยจดเลย - 5.9 3.9 7.7 5.2 5.8 จดนอยกวา 4 ครงตอป - 36.6 41.3 52.0 39.0 43.1 จดมากกวา 4 ครงตอป - 55.9 53.9 37.6 54.5 49.4 ไมตอบ - 1.5 1.0 2.7 1.3 1.7 รวม 100.0

(202) 100.0 (206)

100.0 (221)

100.0 (77)

100.0 (706)

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ ผลการศกษาส าหรบดชนท 9 ทน าเสนอเปนเพยงการประมาณทางออม (Indirect Estimation) ของ

สดสวนชมรมผสงอายทมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมา ท งนเพราะขอมลทใชในการศกษาไมไดรวบรวมจากชมรมผสงอายแตเกบรวบรวมจากชมชนในเขตกรงเทพมหานคร เขตเมองอนๆ และหมบานในเขตชนบท อยางไรกตาม หากตงสมมตฐานวาชมชนหรอหมบานแตละแหงมชมรมผสงอายเพยง 1 แหง จ านวนชมชนหรอหมบานกอาจใชเปนดชนบงชถงจ านวนชมรมผสงอายได

59

ดชนท 10 สดสวนของชมชนทมชมรมผสงอาย แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจหมบาน/ชมชน พ.ศ.2554

- ขอ 6 “หมบาน/ชมชนนมชมรมผสงอายหรอไม”

วธการวดและผลการประเมน ดชนนสามารถค านวณไดจากการหารจ านวนหมบาน/ชมชนทรายงานวามชมรมผสงอายใน

หมบานดวยจ านวนหมบาน/ชมชนทงหมด

สดสวนของชมชนทมชมรมผสงอาย = จ านวนหมบาน/ชมชนทรายงานวามชมรมผสงอายในหมบาน/ชมชน x 100 จ านวนหมบาน/ชมชนทงหมด

ขอมลจากแหลงปฐมภมทเกบรวบรวมจากการส ารวจหมบาน/ชมชนทน าเสนอในตาราง 10 แสดงวา รอยละ 66.7 ของหมบานและชมชนทวประเทศรายงานวามชมรมผสงอาย เปนทนาสงเกตวาภาคทมหมบานหรอชมชนทรายงานวามชมรมผสงอายเปนสดสวนทสงทสดคอ ภาคเหนอ (รอยละ 79.9) รองลงมาคอ ภาคกลาง (รอยละ 69.5) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 64.0) และภาคใต (รอยละ 61.7) ตามล าดบ ทงนโดยกรงเทพมหานครเปนพนททผน าชมชนรายงานวามชมรมผสงอายเปนสดสวนทนอยทสด โดยมไมถงรอยละ 40 ของชมชนทงหมด

อยางไรกตาม เมอศกษาเปรยบเทยบการมชมรมผสงอายในภาคตางๆของประเทศโดยจ าแนกตามเขตเมองและเขตชนบทพบวา เขตเมองในภาคเหนอและภาคกลางมชมรมผสงอายเปนสดสวนทสงกวาในเขตชนบท แตในทางกลบกนพบวา ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต เขตชนบทมชมรมผสงอายเปนสดสวนทสงกวาในเขตเมอง

เนองจากในป พ.ศ. 2550 วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยไดตดตามและประเมนผลการด าเนนงานดานผสงอายตามดชนทก าหนดไวในมาตรการและยทธศาสตรของแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ. 2545-2564) ในชวง 5 ปแรกของแผน (พ.ศ. 2545-2549) ซงผลการประเมนในเรองการมชมรมผสงอายเฉพาะหม บานในชนบท พบวา ในป พ.ศ. 2550 มหมบานทวประเทศทตกเปนตวอยางเพยงรอยละ 57.0 เทานนทรายงานวามชมรมผสงอายในหมบาน ซงต ากวาผลทไดจากการตดตามและประเมนผลในครงน ซงพบวามหมบานในชนบทถงรอยละ 69.2 ทรายงานวามชมรมผสงอายในหมบาน นอกจากนยงพบวาสดสวนของหมบานในชนบททง 4 ภาคของประเทศมชมรมผสงอายเปนสดสวนทสงกวาทพบในป พ.ศ. 2550 อยางชดเจน (วพรรณ ประจวบเหมาะ และ คณะ, 2551) โดยเฉลยแลวในป พ.ศ.2554 ทกภาคมสดสวนของหมบานทรายงานวามชมรมผสงอายเพมสงขนกวา 5 ปกอนไมนอยกวารอยละ 10 ซงแสดงถงพนนาการและการเตบโตอยางชดเจนของชมรมผสงอายในประเทศไทย และเมอเปรยบเทยบผลการศกษากบเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯฉบบปรบปรง ซงตงเปาหมายไววา “สดสวนของชมชน

60

ทมชมรมผสงอายเพมขนอยางตอเนอง” จงสรปผลการประเมนไดวา การด าเนนงานภายใตมาตรการสงเสรมการรวมกลมและสรางความเขมแขงขององคกรผสงอายในประเดนทเกยวกบการสงเสรมการจดตงและด าเนนงานชมรมผสงอายและเครอขายประสบความส าเรจ โดยเฉพาะชมชนชนบทซงพบวามการเพมขนในสดสวนของชมชนในชนบททมชมรมผสงอายเมอเปรยบเทยบระหวางป พ.ศ. 2549 (ชวงท 1 ของแผนฯ) กบ ป พ.ศ. 2554 (ชวงท 2 ของแผนฯ)

ตาราง 10 การกระจายรอยละของหมบานหรอชมชนทมชมรมผสงอาย จ าแนกตามภาคเขตเมอง และเขตชนบท

เขตเมองและเขตชนบท ภาค

กทม. กลาง เหนอ ตอ. เฉยงเหนอ

ใต รวม

รวมทกชมชนทงในเมองและชนบท 38.5 69.5 79.9 64.0 61.7 66.6 ชมชนในเมอง 38.5 73.7 81.6 61.5 57.1 60.7 หมบานในชนบท - 67.9 79.4 64.6 63.3 69.2

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ สถตจากตาราง 10 เปนตวชวดคราวๆส าหรบดชนท 10 เพราะ “ชมรมผสงอาย” ในความเขาใจของ

คนในชมชนอาจแตกตางจาก “ชมรมผสงอาย” ในความหมายทเปนทางการทอยภายใตสงกดของสมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทย ในทางปฏบตการตดตามและประเมนผลดชนท 10 ตองสบคนขอมลจ านวนชมรมผสงอายทมกจกรรมครงสดทายในรอบปทผานมาจ าแนกตามหมบานในเขตชนบท และชมชนในเขตเมอง แตพบวาสมาคมสภาผสงอายฯ และองคกรตางๆไมมขอมลดงกลาว อยางไรกตาม การประชมและวพากษผลการศกษาของโครงการสรางระบบตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 จดโดยวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย รวมกบส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย ส านกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส คนพการและผสงอาย กระทรวงการพนนาสงคมและความมนคงของมนษย ซงจดทโรงแรมจลดศเขาใหญ รสอรทแอนดสปา อ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางวนท 22 ถง 24 กนยายน พ.ศ.2551 ไดมขอเสนอแนะในประเดนเรองค าจ ากดความเกยวกบ “ชมรมผสงอาย” ซงมขอสรปวา “ชมรมผสงอาย” ตองชดเจนวาเปนกลม หรอชมรมของผสงอายโดยผสงอาย และเพอผสงอาย โดยตองไมมการจ ากดความวาชมรมผสงอายเปนของหนวยงานหรอองคกรใด (วพรรณ ประจวบเหมาะ และ คณะ , 2551) ดงนน ในการเกบรวบรวมขอมลในครงนจงยดถอแนวทางดงกลาวเปนขอปฏบต

61

ดชนท 11 สดสวนประชากรสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอาย และรวมกจกรรมในระยะ 3 เดอนทผานมา

แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554 - ขอ OP160 “ปจจบน…(ชอ)...เปนสมาชกของชมรมผสงอายหรอไม”

- ขอ OP166 “ในระหวาง 12 เดอนกอนวนสมภาษณ …(ชอ)...เขารวมกจกรรมของชมรมผสงอายหรอไม”

วธการวดและผลการประเมน ในการประเมนสดสวนประชากรสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอาย และรวมกจกรรมในระยะ 3

เดอนทผานมา เนองจากโครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554 ถามผสงอายถงการเปนสมาชกชมรมผสงอาย และรวมกจกรรมในระยะ 3 เดอนทผานมา แตระยะเวลาอางองทใชในขอค าถามของการเขารวมกจกรรมของชมรมผสงอาย คอ 12 เดอน มใช 3 เดอน ดงนนการสรางดชนนจงใชขอค าถามทถามถงการเปนสมาชกชมรมผสงอาย และรวมกจกรรมในระยะเวลา 12 เดอนกอนการสมภาษณ โดยมวธการค านวณหาดชนดงน

สดสวนประชากรสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอาย และรวมกจกรรมในระยะ 12 เดอนทผานมา = จ านวนผสงอายทรายงานวาเปนสมาชกชมรมผสงอายและเขารวมกจกรรมชมรมฯในระยะ 12 เดอนทผานมา x 100 จ านวนผสงอายทงหมด

ขอมลในตาราง11.1 แสดงวาประมาณ 2 ใน 3 ของผสงอายไมไดเปนสมาชกชมรมผสงอาย โดยกรงเทพมหานครมสดสวนของผสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอายต าทสด คอ รอยละ 8.4 ในขณะทภาคเหนอมสดสวนดงกลาวสงทสด คอ รอยละ 47.1

ส าหรบการเขารวมกจกรรมของชมรมผสงอาย ประมาณรอยละ 1 ของผสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอายรายงานวาในชวง 1 ปทผานมา ชมรมไมมกจกรรม โดยภาคตะวนออกเฉยงเหนอมสดสวนของสมาชกชมรมผสงอาย ทรายงานวาชมรมไมมกจกรรมสงทสด (ขอมลแสดงในตาราง 11.2)

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงคอให รอยละ 25 ของประชากรสงอายเปนสมาชกชมรมผสงอายและเขารวมกจกรรมในระยะ 3 เดอนทผานมา ผลจากตาราง 11.1 พบวาโดยรวม มเพยงรอยละ 23.7 ของผสงอายทเปนสมาชกชมรมและเขารวมกจกรรมของชมรมในระยะ 12 เดอนทผานมา ซงการใชระยะเวลาอางองทครอบคลมระยะเวลาทยาวนานกวา คอ 1 ป นาจะใหภาพรวมของสดสวนประชากรสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอาย และรวมกจกรรมทสงกวาระยะเวลาอางอง 3 เดอน ดงนน อาจกลาวไดวา แมจะใชระยะเวลาอางองถง 1 ป ผลของดชนนยงต ากวาเปาหมาย ทก าหนดไวในแผนผสงอาย ทงน ในทกภาคของประเทศ มสดสวนผสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอายและเขารวมกจกรรมชมรมต ากวาเปาหมาย ยกเวนภาคเหนอทมสดสวนดงกลาวสงกวาเปาหมายของแผนผสงอายคอนขางมาก

62

ตาราง 11.1 รอยละของผสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอาย และรอยละของผสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอายและรวมกจกรรมชมรมฯในระยะ 12 เดอนทผานมา จ าแนกตามภาค

ภาค

รอยละทเปนสมาชกชมรมผสงอาย

รอยละของผสงอายทเปนสมาชกชมรมและเขารวม

กจกรรมฯ กรงเทพมหานคร 8.4 7.2 ภาคกลาง 27.1 19.6 ภาคเหนอ 47.1 37.4 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 35.9 24.4 ภาคใต 29.3 23.3

รวม 32.2 23.7

ตาราง 11.2 รอยละของผสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอายและรายงานวาชมรมผสงอายไมมกจกรรม ในระยะ 12 เดอนทผานมา จ าแนกตามภาค

ภาค

รอยละทรายงานวาชมรมผสงอายไมมกจกรรม

กรงเทพมหานคร 0.0 ภาคกลาง 0.4 ภาคเหนอ 1.0 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 1.7 ภาคใต 0.4

รวม 0.9

63

ดชนท 12 จ านวนและมลคาของโครงการทไดรบการสนบสนนจากกองทนผสงอาย แหลงขอมล ทตยภม ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554ข. รายงานผลการด าเนนงาน

กองทนผสงอายปงบประมาณ 2550-2554.

วธการวดและผลการประเมน แผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ก าหนดตวชวดเชงผลผลตของกองทนผสงอาย ดวยจ านวนโครงการ

และมลคาหรองบประมาณของโครงการทกองทนผสงอายจดสรรใหกบองคกรเครอขายผสงอาย จากผลการด าเนนงานจดสรรทนของกองทนผสงอาย พบวาม 3 รปแบบ คอ 1) การใหทน

สนบสนนโครงการดานผสงอายซงสรางการมสวนรวมของบคคล/หนวยงาน/ประชาชน หรอเปนโครงการของหนวยงานภาครฐทเปนโครงการใหมและเรงดวนทไมไดตงงบประมาณรองรบและไมเปนโครงการตอเนอง หรอเปนโครงการองคกรเอกชนหรอสวนราชการ 2) การใหการสนบสนนผสงอายเปนรายบคคลในลกษณะของการใหกยมเงนทนเพอการประกอบอาชพ และ 3) การใหเงนกยมเงนทนประกอบอาชพรายกลม

ส าหรบการประเมนผลการด าเนนงานในครงน จะพจารณาแตเฉพาะการจดสรรทนรปแบบแรกซงเปนโครงการดานผสงอายทองคกรเครอขายดานผสงอายเสนอขอ ไมรวมการจดสรรทนรปแบบท 2 และ 3 ซงเปนการกยมเพอประกอบอาชพ เนองจากการจดสรรทนในสองรปแบบหลงไมไดมผลโดยตรงตอการสรางความเขมแขงของเครอขายผสงอาย

การวเคราะหขอมลในรายงานผลการด าเนนงานของกองทนผสงอาย ในชวงป พ.ศ.2550-2554 พบวา มจ านวนโครงการของเครอขายผสงอายทงสน 637โครงการทไดรบการสนบสนน โดยคดเปนมลคาหรองบประมาณทงสน 62,719,636 บาท และเมอพจารณาเปนรายปจะพบวา จ านวนโครงการทไดรบอนมตหรอไดรบการสนบสนนจากป พ.ศ. 2550 – 2553 มแนวโนมเพมขนเปนล าดบ ยกเวนป พ.ศ.2554 ทกลบมจ านวนลดลง (ตาราง 12) อยางไรกตามจ านวนโครงการในแตละปนบตงแตปพ.ศ.2552 เปนตนมา เกนเปาหมายทตงไว คอเกน 70 โครงการตอป จงนาจะถอวา ดชนนผานตามเกณฑทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง

64

ตาราง 12 จ านวนโครงการและงบประมาณ(มลคา) ทกองทนผสงอายใหการสนบสนนพ.ศ. 2550-2554

ประเภทการสนบสนน 2550 2551 2552 2553 2554 รวม

โครงการดานผสงอาย

จ านวนโครงการทเสนอขอ 108 109 299 533 332

จ านวนโครงการทไดรบการสนบสนน 43 69 200 208 117 637

คาเฉลยเคลอนท 3 ป 104 159 175 มลคาหรองบประมาณ (บาท) 62,719,639.00

ทมา:ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. รายงานผลการด าเนนงานกองทนผสงอายปงบประมาณ พ.ศ.2550-2554.

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ ดชนนหากพจารณาในแงของจ านวนโครงการโดยเฉลยในชวง 5 ป นาจะถอวาผานตามเกณฑท

ก าหนดคอไมต ากวา 70 โครงการตอป อยางไรกตามหากพจารณาในรายละเอยดจะเหนวา การใชเงนจากกองทนสวนใหญเปนการใหกยมเพอประกอบอาชพของผสงอายหรอกลมผสงอาย ซงมจ านวนและมลคาโครงการสงกวาการใหการสนบสนนโครงการเพอสนบสนนกจกรรมขององคกรเครอขายผสงอยางชดเจนมาก ทเปนเชนนสวนหนงนาจะเนองมาจากการขาดทกษะในการเขยนขอเสนอโครงการของเครอขายผสงอาย ท าใหการเสนอขอทนในรปแบบนมนอยกวาเงนกยมมาก กองทนจงควรมการใหค าแนะน าวธการเขยนขอเสนอโครงการ หรออาจมการประชาสมพนธใหกวางขวางขนเพอใหเครอขายทขอทนเขามาชแจงตอคณะกรรมการพจารณาใหทนโดยตรง นอกจากนการใหทนในรปแบบการกยมนอาจสงผลกระทบอยางส าคญตอความย งยนของกองทน และกองทนนาจะเนนการสนบสนนการสรางความเขมแขงขององคกรผสงอายใหมากกวาทเปนอย นอกจากนเพอใหเหนภาพทชดเจนขนควรมการก าหนดเปาหมายของจ านวนงบประมาณขนต าทจดสรรเพอการสรางความเขมแขงของเครอขายผสงอายในแตละปดวย

65

ดชนท 13 สดสวนของงบประมาณของ อปท./กทม./เมองพทยาทใชส าหรบกจกรรม ดานผสงอาย แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) : องคการบรหารสวน

จงหวด (อบจ.) เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) กรงเทพมหานคร (กทม.) และเมองพทยา

- ค าถามอบจ. ขอ 5 “ในชวง 5 ป ทผานมา (พ.ศ.2550-2554) จ านวนงบประมาณของ อบจ.ของทานทใชเพอผสงอายคดเปนกเปอรเซนตของงบประมาณทงหมด”

- ค าถามเทศบาล ขอ 12 “ในชวง 5 ป ทผานมา (พ.ศ.2550-2554) จ านวนงบประมาณของเทศบาล ของทานทใชเพอผสงอายคดเปนกเปอรเซนตของงบประมาณทงหมด”

- ค าถาม อบต. ขอ 9 “ในชวง 5 ป ทผานมา (พ.ศ.2550-2554) จ านวนงบประมาณของ อบต.ของทานทใชเพอผสงอายคดเปนกเปอรเซนตของงบประมาณทงหมด”

- ค าถาม กทม. ขอ 5 “ในชวง 5 ป ทผานมา (พ.ศ.2550-2554) จ านวนงบประมาณของ กรงเทพมหานคร ทใชเพอผสงอายคดเปนกเปอรเซนตของงบประมาณทงหมด”

- ค าถาม เมองพทยา ขอ 5 “ในชวง 5 ป ทผานมา (พ.ศ.2550-2554) จ านวนงบประมาณของ เมองพทยา ทใชเพอผสงอายคดเปนกเปอรเซนตของงบประมาณทงหมด”

วธการวดและผลการประเมน ดชนนประเมนจากงบประมาณทใชส าหรบกจกรรมดานผสงอายตองบประมาณทงหมดของ

องคกรปกครองสวนทองถนไดแก องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) กรงเทพมหานคร (กทม.) และเมองพทยา ซงมวธการค านวณดงน

รอยละของงบประมาณเฉลยทใชส าหรบกจกรรมดานผสงอาย = ผลรวมของรอยละของงบประมาณส าหรบกจกรรมดานผสงอายของอบจ.เทศบาล อบต. แตละป จ านวน อบจ. , เทศบาล , อบต. ทงหมด

อบต. เปนองคกรทจดงบประมาณทใชส าหรบกจกรรม ผสงอายมากทสดเกอบทกป (ตาราง 13) รองลงมาคอ เทศบาล และตามมาดวย กทม. สวนเมองพทยามสดสวนของงบประมาณทจดเพอการท ากจกรรมดานผสงอายหรอเพอผสงอายต าทสด ล าดบตอมาคอ อบจ.

ในดานแบบแผนของการเพมขนของสดสวนงบประมาณทใชส าหรบกจกรรมดานผสงอายของ อปท. รายปนน พบแบบแผนเดยวกนส าหรบ อปท.ทกประเภท คอ สดสวนของงบประมาณเพมขนจากป พ.ศ.2551 ถง พ.ศ.2555 และลดลงเลกนอยในป พ.ศ.2554 สวน กทม. นน สดสวนของงบประมาณเพมขนตามป พ.ศ. และมความผนแปรเลกนอยในดานสดสวนงบประมาณทจดกจกรรมดานผสงอายของเมองพทยา

การทสดสวนของงบประมาณทเทศบาล และ อบต. ใชจดกจกรรมดานผสงอาย สงกวา องคกรอน อาจเปนเพราะเทศบาล และ อบต. เปนหนวยงานในพนทๆ ตองรบผดชอบในการจายเบยยงชพใหผสงอาย

66

คนละ 500 บาท ประกอบกบมนโยบายขยายเบยยงชพใหผสงอายใหเปนสทธของผสงอายทกคน ดงนน นบจากป พ.ศ. 2550 เปนตนมา จากจ านวนเงนและจ านวนผสงอายทเพมขน ท าใหเทศบาล และ อบต. ตองจดงบประมาณเพมขนเพอรองรบผสงอาย

ในภาพรวม อบจ., เทศบาล, อบต.,กทม., เมองพทยา มสดสวนของงบประมาณทใชส าหรบกจกรรมดานผสงอาย ไมถงรอยละ 10 ในแตละป ซงต ากวาเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง (รอยละ 10) ดชนนจงไมผานการประเมน

ตาราง 13 สดสวนของงบประมาณของ อปท.ทใชส าหรบกจกรรมดานผสงอาย

หนวยงาน สดสวนงบประมาณทใชส าหรบกจกรรมเพอผสงอายในแตละป

2550 2551 2552 2553 2554

1.อบจ.* 1.37 1.14 1.77 2.60 2.10 2.เทศบาล* 5.56 7.18 7.86 8.06 7.63 3.อบต.* 5.43 7.75 8.82 9.35 8.94 4.กทม. 1.00 2.00 3.00 4.00 5.00 5.เมองพทยา 0.16 0.21 0.59 0.14 0.18

*หมายเหต สดสวนทไดค านวณจากคาเฉลย

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ การเกบรวบรวมขอมลเพอประเมนในครงตอไปควรถามวา “งบประมาณทงหมดในแตละปของ

อปท. เปนเทาไร” และ “ในแตละป จ านวนเงนทใชเพอผสงอายเปนเทาไร”

67

มาตรการ 3 สงเสรมดานการท างานและการหารายไดของผสงอาย ดชนท 14 สดสวนประชากรสงอายพพงพอใจสถานะการเงนของตนเอง แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554

- ขอ OP42 “ทานพงพอใจในภาวะการเงนของทานเพยงใด”

วธการวดและผลการประเมน

ขอมลทตองใชเพอการประเมนดชนนไดแก ความพงพอใจในสถานะการเงนของผสงอาย ณ เวลาทมการส ารวจของโครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554 โดยถามผสงอายวา ทานพงพอใจในภาวะการเงนของทานเพยงใด (ตอนท 3 ขอ 18) ค าตอบคอ พอใจมาก พอใจ ไมพอใจในการประเมนนน ผทพงพอใจในสถานะการเงนของตน คอ ผทตอบวาพอใจมาก และพอใจ โดยมวธการค านวณสดสวนประชากรสงอายทพงพอใจในสถานะการเงนของตนเอง ดงน

สดสวนประชากรสงอายพพงพอใจสถานะการเงนของตนเอง = ประชากรสงอายทพงพอใจในสถานะการเงนของตวเองx 100 ประชากรสงอายทงหมด

ตาราง 14 แสดงรอยละของประชากรสงอายทพงพอใจในสถานะการเงนของตน จ าแนกตามภาค โดยทสดมภท 1 ฐานคอ ผสงอายทงทตอบค าถามเองและมผอนตอบแทน สวนสดมภท 2 ฐานคอ ผสงอายทตอบแบบสอบถามเอง

ผลการประเมนในปพ.ศ. 2554 พบวา รอยละทพงพอใจในสถานะทางการเงนของตนเองของผสงอายทงหมด กบของผสงอายทตอบแบบสอบถามเองแตกตางกนเพยงเลกนอย โดยรอยละทพงพอใจในสถานะทางการเงนของตนของผสงอายทตอบแบบสอบถามเองต ากวาของผสงอายทงหมดเลกนอย รอยละ 75.5 ของประชากรสงอายพงพอใจในสถานะการเงนของตนเอง สงกวาเปาหมาย (รอยละ 75+) ทตงไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง แมวารอยละทพงพอใจในสถานะทางการเงนของตนจะมความแตกตางกนระหวางภาค กลาวคอภาคใตมรอยละทพงพอใจในสถานะทางการเงนของตนสงทสด (รอยละ 85.9) และภาคตะวนออกเฉยงเหนอต าทสด (รอยละ 68.9) ซงรอยละของทกภาคมคาสงกวาเปาหมายในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ยกเวน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

68

ตาราง 14 รอยละของผสงอายทรายงานวาพงพอใจในสถานะการเงนของตน จ าแนกตามภาคปพ.ศ.2554

ภาค % พงพอใจในสถานะการเงนของตน

ผสงอายทงหมด (รวมผอนตอบแทน)

ผสงอายตอบเอง

กรงเทพมหานคร 78.4 78.6 ภาคกลาง (ไมรวม กทม.) 78.8 77.9 ภาคเหนอ 77.5 76.6 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 71.7 68.9 ภาคใต 85.2 85.9

รวม 77.0 75.5

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ เนองดวยการสอบถามผสงอายถงความพงพอใจนนเปนการสอบถามโดยตรง จงอาจมความเหนวา

ความพงพอใจในรายไดเปนอตตวสยไมไดสะทอนภาวะทางเศรษฐกจของผสงอายอยางแทจรง

69

ดชนท 15 อตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไปตออตราการวางงานของประชากร อาย 40-59 ป

แหลงขอมล ทตยภม ส านกงานสถตแหงชาต. 2550-2554. รายงานการส ารวจภาวะการท างานของประชากร พ.ศ. 2550 – 2554 (ไตรมาสท 3).

วธการวดและผลการประเมน อตราการวางงานในทนค านวณจากสดสวนของผวางงานในชวงอายทสนใจเปรยบเทยบกบ

จ านวนประชากรทงหมดในชวงอายเดยวกน ดชนนสะทอนภาวะความล าบากในการหางานท าของกลมประชากรสงอายเปรยบเทยบกบกลม

ประชากรวยท างานอาย 40-45 ป วธการวดดชนท 15 ท าโดยเปรยบเทยบอตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไปตออตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป แลวน ามาคดเปนเปอรเซนต

อตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไปตออตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป

= อตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป x 100 อตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป

ผวางงานในรายงานการส ารวจภาวะการท างานฯหมายถงผทมอาย 15 ปขนไปและในระหวาง 7 วนกอนวนสมภาษณมลกษณะอยางหนงอยางใดดงตอไปน

1. ไมไดท างานหรอไมมงานประจ าและไดหางานหรอสมครงานหรอรอการบรรจในระหวาง 30 วนกอนวนสมภาษณ

2. ไมไดท างานหรอไมมงานประจ าและไมไดหางานท าในระหวาง 30 วนกอนวนสมภาษณแตพรอมทจะท างานในระหวาง 7 วนกอนวนสมภาษณ

อตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ประหวางชวงปพ.ศ.2550 ถงปพ.ศ.2554 มแนวโนมลดลงจากรอยละ 0.46 เปนรอยละ 0.10 ขณะทอตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไปในชวงเดยวกนกมแนวโนมลดลงหรอคงท กลาวคอ อตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไปในปพ.ศ.2550 เทากบรอยละ 0.20 หลงจากนนลดลงเปนรอยละ 0.10 ในป พ.ศ.2551 และอยทระดบนจนถงป พ.ศ.2554 เมอคดเทยบเปนสดสวนของอตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไปตออตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป พบวา สดสวนนลดลงจากรอยละ 43.70 ในปพ.ศ.2550 เปนรอยละ 27.97 ในปพ.ศ. 2552 และเพมขนเรอยๆเปนรอยละ 100 ในปพ.ศ.2554

อาจกลาวไดวา เมอเปรยบเทยบกบกลมประชากรอาย 40-59 ปซงสดสวนของผทตองการท างานสามารถมงานท าเพมขนเรอยๆ อตราการวางงานจงมแนวโนมลดลงเรอยๆ แตสดสวนผสงอายทตองการท างานแตไมมงานท าคอนขางคงท แสดงวา การหางานท าส าหรบผ สงอายในตลาดแรงงานมความยากล าบากมากกวาประชากรอาย 40-59 ป ซงเปาหมายของดชนตงไวทรอยละ 90 ตลอดชวงระยะเวลา ดงนนดชนนจงไมผานตามเปาหมายทตงไว

70

ตาราง 15 อตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไปตออตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป พ.ศ. 2550-2554

ป พ.ศ. 2550 2551 2552 2553 2554

1.อตราวางงานของประชากรอาย 40-59 ป 0.46 0.32 0.36 0.20 0.10 2.อตราวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไป 0.20 0.10 0.10 0.10 0.10 3.อตราวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไปตออตราวางงานของประชากรอาย 40-59 ป% หรอ 3=(2/1)*100

43.70 31.59 27.97 50.00 100.00

แหลงขอมล: รายงานการส ารวจภาวะการท างานของประชากร พ.ศ. 2550 – 2554 (ไตรมาสท 3) ส านกงานสถตแหงชาต

71

ดชนท 16 สดสวนของชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวมกจกรรม

แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจหมบาน/ชมชน พ.ศ.2554 - ขอ 8 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) หมบาน/ชมชนนมการรวมกลมกนท ากจกรรมเสรมรายไดหรอไม จ านวนกกลม” - ขอ 9 “ในบรรดากลมกจกรรมเสรมรายไดทหมบาน/ชมชนนมนนมผสงอายเขารวมกจกรรมกกลม”

วธการวดและผลการประเมน

การหาสดสวนของหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวม เรมจากการหาจ านวนหมบาน/ชมชนทมกจกรรมเสรมรายไดกอน หากหมบาน/ชมชนใดมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดกจะถามเพมเตมวากจกรรมเสรมรายไดทท านนมผสงอายเขารวมกจกรรมหรอไม เมอไดจ านวนหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมกนท ากจกรรมเสรมรายไดและมผสงอายเขารวมกจกรรมแลว กจะหารจ านวนหมบาน/ชมชนดงกลาวดวยจ านวนหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมกนท ากจกรรมเสรมรายไดเพอหาสดสวนของหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวม

สดสวนของหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวม = จ านวนหมบาน/ชมชนทมกจกรรมเสรมรายไดและมผสงอายเขารวม x 100 จ านวนหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมกนท ากจกรรมเสรมรายได

สถตจากตาราง 16 แสดงวา ในระดบประเทศ รอยละ 60.6 ของหมบาน /ชมชนทตอบแบบสอบถามมการรวมกลมกนท ากจกรรมเสรมรายไดในชวงป พ.ศ.2550 ถง 2554 ภาคทมสดสวนของหมบานทมการรวมกลมกนท ากจกรรมเสรมรายไดสงทสดคอภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 66.7)รองลงมาคอภาคเหนอ (รอยละ 65.2) ภาคกลาง (รอยละ 60.9) และภาคใต (รอยละ 59.3) ตามล าดบ ในขณะทกรงเทพมหานครมเพยงรอยละ 31.9 ของชมชนเทานนทมการรวมกลมกนท ากจกรรมเสรมรายได

โดยเฉลยแลวในระดบประเทศ หมบาน/ชมชนแตละแหงจะมจ านวนกลมทท ากจกรรมเสรมรายไดโดยเฉลยหมบาน/ชมชนละประมาณ 1.6 กลม ภาคทมจ านวนกลมทท ากจกรรมเสรมรายไดโดยเฉลยสงทสดคอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (เฉลย 1.9 กลม) รองลงมาคอภาคเหนอ (เฉลย 1.7กลม) ภาคใต (เฉลย 1.5กลม) และภาคกลาง (เฉลย 1.4 กลม) ตามล าดบ ส าหรบกรงเทพมหานครนอกจากจะเปนพนททมการรวมกลมเพอท ากจกรรมเสรมรายไดนอยทสดแลว ยงมจ านวนกลมทท ากจกรรมเสรมรายไดโดยเฉลยตอชมชนนอยทสดดวยคอมเพยงชมชนละ 0.7 กลมเทานน

เปนทนาสงเกตวา ในเขตชนบทจะมสดสวนของหมบานในเขตชนบททมการรวมกลมกนท ากจกรรมเสรมรายไดในชวงป พ.ศ.2550 ถง 2554 สงกวาชมชนในเขตเมอง (รอยละ 66.1 เปรยบเทยบกบ รอยละ 48.3)นอกจากน จ านวนกลมทท ากจกรรมเสรมรายไดโดยเฉลยในหมบานแตละแหงของเขตชนบท

72

ยงสงกวาในเขตเมองดวย เพราะในเขตชนบทมจ านวนกลมเฉลย 1.78 กลมตอหมบาน ในขณะทเขตเมองมจ านวนกลมเฉลยเพยง 1.07 กลมตอชมชนเทานน

ส าหรบการเขารวมกจกรรมของผสงอายกบกลมกจกรรมเสรมรายไดนน ในระดบประเทศมหมบาน/ชมชนรอยละ 81.7 รายงานวาผสงอายในหมบานเขารวมกจกรรมกบกลมกจกรรมเสรมรายได เมอเปรยบเทยบผลการศกษากบเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงซงตงเปาหมายไววา “ในป พ.ศ. 2554 จะตองมรอยละ 60 ของชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวมกจกรรม” ผลการศกษาแสดงวา การเขารวมกจกรรมของผสงอายกบกลมกจกรรมเสรมรายไดสงกวาเปาหมายทก าหนดถงรอยละ 20

ผลการประเมนตามภาคตางๆพบวา ภาคทมสดสวนของหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวมกจกรรมเปนสดสวนทสงทสดคอ ภาคกลาง (รอยละ 83.9) ซงใกลเ คยงกบภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 83.0) และภาคกลาง (รอยละ 81.5) ในขณะทกรงเทพมหานคร (รอยละ 77.6) และภาคใต (รอยละ 74.7) ซงถงแมจะเปนพนททมสดสวนต ากวาอก 3 ภาค แตกพบวา มากกวารอยละ 70 ของหมบาน/ชมชนมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวมกจกรรมในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554)

ส าหรบจ านวนกลมกจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวมกจกรรมมจ านวนเฉลยประมาณ 1.7 กลมตอหมบาน/ชมชน โดยภาคตะวนออกเฉยงเหนอมจ านวนกลมเฉลยตอหมบานสงทสดคอจ านวนเฉลย 1.9 กลมตอหมบาน/ชมชน รองลงมาในระดบทใกลเคยงกนคอ ภาคใต (เฉลย 1.7 กลม) ภาคกลาง (เฉลย 1.6 กลม) และภาคเหนอ (เฉลย 1.5 กลม) ในขณะทกรงเทพมหานครมจ านวนกลมเฉลยนอยทสดคอ 1.4 กลมตอชมชน

นอกจากน การศกษาเปรยบเทยบระหวางหมบานในเขตชนบทและชมชนในเขตเมอง ในประเดนส าคญ 2 ประเดนคอ 1) สดสวนของหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวมกจกรรม และ 2) จ านวนกลมกจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวมกจกรรม ยงพบวา ในทกภาค ในเขตชนบทมสดสวนของหมบานทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวมกจกรรมมากกวาในเขตเมอง นอกจากนจ านวนกลมกจกรรมเสรมรายไดเฉลยกมมากกวาในเขตเมองดวย

73

ตาราง 16 รอยละของหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมกนท ากจกรรมเสรมรายได และ คาเฉลยของจ านวนกลมกจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวมกจกรรม จ าแนกตามภาคเขตเมองและเขตชนบท

ภาค รวม กทม กลาง เหนอ ตอ. เฉยง

เหนอ ใต

รอยละของหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมกนท ากจกรรมเสรมรายได (ขอ 9) รวมทกชมชนทงในเมองและชนบท 31.9 60.9 65.2 66.7 59.3 60.6

ชมชนในเมอง 31.9 52.6 61.8 61.5 40.5 48.3 หมบานในชนบท - 64.2 66.1 67.9 65.8 66.1

จ านวนกลมโดยเฉลยทท ากจกรรมเสรมรายได (ขอ 9) รวมทกชมชนทงในเมองและชนบท 0.7 1.4 1.7 1.9 1.5 1.6 ชมชนในเมอง 0.7 1.1 1.2 1.6 1.0 1.1 หมบานในชนบท - 1.5 1.8 2.0 1.7 1.8

รอยละของหมบาน/ชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดและมผสงอายเขารวมกจกรรม(ขอ 9) รวมทกชมชนทงในเมองและชนบท 77.6 83.9 81.5 83.0 74.7 81.7

ชมชนในเมอง 77.6 79.4 78.8 77.6 66.7 77.5 หมบานในชนบท - 85.3 82.3 84.2 76.5 83.1

จ านวนกลมโดยเฉลยทท ากจกรรมเสรมรายไดและผสงอายเขารวมกจกรรม (ขอ 9) รวมทกชมชนทงในเมองและชนบท 1.4 1.6 1.5 1.9 1.7 1.7 ชมชนในเมอง 1.4 1.4 1.3 1.8 1.9 1.5 หมบานในชนบท - 1.7 1.6 1.9 1.6 1.7 หมายเหต: จ านวนกลมโดยเฉลยทท ากจกรรมเสรมรายได ค านวณจากการรวมจ านวนกลมทท ากจกรรมเสรมรายได

และหารดวยจ านวนหมบาน/ชมชนทงหมด แตจ านวนกลมโดยเฉลยทท ากจกรรมเสรมรายไดและผสงอาย เขารวมกจกรรม ค านวณจากการรวมจ านวนกลมทท ากจกรรมเสรมรายไดและผสงอายเขารวม หารดวย จ านวนหมบาน/ชมชนเฉพาะทมกลมกจกรรมเสรมรายได ซงตวตงของการค านวณทง 2 วธ มคาใกลเคยงกน เนองจากกลมกจกรรมเสรมรายไดสวนใหญจะมผสงอายเขารวม แตตวหารของการค านวณตางกนมาก เพราะ วธแรกตวหารคอหมบาน/ชมชนทงหมด ในขณะทวธท 2 ตวหารคอ หมบาน/ชมชนเฉพาะทมกลมท ากจกรรม เสรมรายไดเทานน

74

มาตรการ 4 สนบสนนผสงอายทมศกยภาพ ดชนท 17 จ านวนองคกรทมการประกาศเกยรตคณผสงอาย แหลงขอมล ทตยภม

1. ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554ก. ผลการด าเนนงานดานผสงอาย ของหนวยงานภายใตคณะกรรมการผสงอายแหงชาต 13 หนวยงาน.

2. ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554ฉ. รายงานผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตการดานผสงอาย ภายใตแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564) ฉบบปรบปรงครงท 1 พ.ศ.2552.

3. สรปมตการประชมส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ครงท 2/2552 วนพฤหสบดท 26 กมภาพนธ 2552 (bps.ops.moph.go.th/moph/mati2-sm52.doc)

วธการวดและผลการประเมน ดชนนก าหนดเปาหมายใหมจ านวนองคกรหลกทมการประกาศเกยรตคณแกผสงอาย เพมขนอยาง

ตอเนอง เรมจากปพ.ศ. 2550-2554 เมอน าขอมลจากรายงานผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตการดานผสงอาย ภายใตแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง มาวเคราะห พบวาในชวงป พ.ศ. 2550-2554 มหนวยงานหลกทงสน 9 หนวยงานทใหการสนบสนนผสงอายทมศกยภาพดวยการประกาศเกยรตคณผสงอายทเปนแบบอยางทดแกสงคม โดยมรายละเอยดปรากฏในตาราง 17 ดงน

ตาราง 17 หนวยงานหลกทมการประกาศเกยรตคณแกผสงอายในป พ.ศ.2550-2554

หนวยงาน การประกาศเกยรตคณผสงอาย 1. คณะกรรมการผสงอายแหงชาต - คดเลอกผสงอายแหงชาตประจ าป เรมตงแตป พ.ศ.2550 2.กระทรวงการพนนาสงคมและความมนคง ของมนษย

- จดงานวนผสงอายแหงชาต เรมตงแตป พ.ศ.2526 - คดเลอกผสงอายทมภมปญญาทโดดเดนจงหวดละ 3 คน และมอบโลประกาศเกยรตคณ เรมตงแตป พ.ศ.2548

3. กระทรวงสาธารณสข - โครงการถกทอสายใยเครอขายพนธมตรสงเสรมสขภาพผสงอาย (ด าเนนการมาตงแตป พ.ศ.2545 แตเปลยนมาใชชอโครงการนเมอปพ.ศ.2554) - โครงการ “สดยอดผสงอายสขภาพด 80 ปชวมสข” (คดเลอกผสงอายทมอาย 80 ปขนไปทวประเทศ โดยแยกเปนรายจงหวด จงหงวดละ 2 คน และผสงอายทมอาย 100 ปขนไป จากเขตตรวจราชการสาธารณสข 19 เขต เขตละ 1 คน และกทม. 1 คน) เรมเมอป พ.ศ.2552

4. กระทรวงวนนธรรม - โครงการศลปนแหงชาต (สรรหา สงเสรมสนบสนน และชวยเหลอศลปนผสรางสรรค ผลงาน ศลปะล าคา) เรมตงแตป พ.ศ.2528

5. กรงเทพมหานคร - โครงการ “สงวย...หวใจแกรง” (ประกวดผสงอายสขภาพกายและใจทแขงแรง) เรมป พ.ศ.2554

75

ตาราง 17 (ตอ)

หนวยงาน การประกาศเกยรตคณผสงอาย 6. เมองพทยา - จดประกวดผสงอายสขภาพด เรมป พ.ศ.2554

7. สภากาชาดไทย - กจกรรมการประกวด “ผสงวยสขภาพด” เรมตงแตป พ.ศ.2550 8.สมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทย -มอบโลเกยรตคณผสงอายดเดนประจ าป เรมตงแตป พ.ศ. 2539 -มอบโลเกยรตคณผสงอาย 100 ป (คดเลอกผสงอายทมอาย 100 ปขน

ไป โดยมอบรางวลปละ 4 ครง คอ ในวนปใหม (1 มกราคม) วนสงกรานต (13 เมษายน) วนพระราชสมภพและวนสวรรคต ของสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน (21 ตลาคมและ 18 กรกฏาคมตามล าดบ)) เรมเมอป พ.ศ.2543

จากขอมลขางตน เหนวาตงแตป พ.ศ.2550 เปนตนมา มหนวยงานทมการยกยองประกาศเกยรตคณแกผสงอายเพมขน จงถอวาผานตามเกณฑทระบไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรง

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ เพอใหการประเมนมความชดเจน ควรมการก าหนดเปนจ านวนองคกรไวในเปาหมายของดชน

ในชวงตอๆไป

76

ดชนท 18 สดสวนจงหวดทจดตงคลงปญญากลาง แหลงขอมล ทตยภม

1. ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554ฌ. สรปผลการด าเนนงานคลงปญญาอาวโส ป พ.ศ.2550-2554.

2. คลงปญญาผสงอาย (www.wisdom.go.th) 3. กรงเทพมหานคร. 2554. สรปงานชมรมคลงปญญาผสงอาย กทม. พ.ศ. 2550-

2554.

วธการวดและผลการประเมน “คลงปญญาผสงอาย” เปนคลงขอมลเกยวกบผสงอายทมความร ความสามารถ มประสบการณ ม

ภาวะสขภาพทเอออ านวย มความสมครใจและพรอมน าภมปญญา ความร ประสบการณ และความเชยวชาญอ านวยประโยชนใหแกผอน ชมชน และประเทศชาต ซงจดท าเปนระบบฐานขอมลในคอมพวเตอร หรอจดพมพเปนหนงสอ (www.opptgg.opp.go.th/wisdom/homepage/index.php) การจดตงคลงปญญานบเปนชองทางหนงในการสนบสนนใหผสงอายทมศกยภาพมโอกาสถายทอดภมปญญา ความร ทกษะและประสบการณใหแกชมชน

ขอมลคลงปญญากลางในการศกษาครงน เปนขอมลคลงปญญาผสงอายของจงหวดตางๆทส านกสงเสรมและพทกษผสงอายรวมกบส านกงานพนนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดตางๆ รวบรวมไวและจดท าเปนฐานขอมลในเวบไซต www.wisdom.go.th ผนวกกบคลงขอมลคลงปญญาผสงอายในเขตกรงเทพมหานคร ทจดท าโดยกรงเทพมหานคร

วธการค านวณดชนน คอ น าจงหวดทมการจดตงคลงปญญากลางผสงอาย หารดวยจ านวนจงหวดทงหมด

สดสวนจงหวดทจดตงคลงปญญากลาง = จ านวนจงหวดทมการจดตงคลงปญญากลางผสงอาย x 100 จ านวนจงหวดทงหมด

จากรายงานผลการด าเนนงานจดตงคลงปญญาผสงอายของส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย แสดงใหเหนวา นบตงแตป พ.ศ.2550 เปนตนมาจ านวนและสดสวนของจงหวดทมการจดตงคลงปญญากลางผสงอายเพมขนเปนล าดบ จาก 13 จงหวด หรอรอยละ 17.3 ในป พ.ศ.2550 จนครบ 76 จงหวดในปพ.ศ. 2553 หรอคดเปนรอยละ 100 ซงเกนกวาเปาหมายของดชน (รอยละ 50)

77

ตาราง 18 จ านวนจงหวดทมการจดตงคลงปญญากลางผสงอาย

ป พ.ศ. ผลการด าเนนงาน จ านวนผสงอายทขน

ทะเบยนภมปญญา (คน)

2550 13 จงหวด: เชยงราย ล าพน อตรดตถ แพร มหาสารคาม บรรมยสกลนคร สพรรณบรเพชรบร จนทบร พทลง สงขลา ตรง (รอยละ17.3)

4,175

2551 13 จงหวด: เชยงราย ล าพน อตรดตถ แพร มหาสารคาม บรรมยสกลนคร สพรรณบรเพชรบร จนทบร พทลง สงขลา ตรง(รอยละ17.3)

4,697

2552 21 จงหวด: เชยงราย ล าพน อตรดตถ แพร มหาสารคาม บรรมยสกลนคร สพรรณบรเพชรบร จนทบร พทลง สงขลา ตรง ล าปาง นาน อทยธาน ชยภม สรนทร ฉะเชงเทรา ประจวบครขนธ กระบ (รอยละ 61.9)

6,381

2553 ครบทง 76 จงหวด (รอยละ100) 16,173

2554 ครบทง 76 จงหวด (รอยละ 100)

(เปา: รอยละ 50 ของจงหวดทงหมด ภายในปพ.ศ.2554)

22,224

78

ดชนท 19 สดสวนของผสงอายทไดรบเชญใหเปนวทยากร/ทปรกษาในรอบปทผานมา แหลงขอมล ทตยภม

1. ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554จ. รายงานผลการด าเนนงานจดตงคลงปญญากลางผสงอาย (พ.ศ. 2550-2554).

2. กรงเทพมหานคร. 2554. สรปงานชมรมคลงปญญาผสงอาย กทม. พ.ศ. 2550-2554.

วธการวดและผลการประเมน แผนผสงอายฯฉบบปรบปรง ไดก าหนดใหมตวชวดเรองสดสวนผสงอายทไดรบการเชญใหเปน

วทยากรหรอทปรกษาในรอบปทผานมา ทงนเพอกระตนใหมการน าศกยภาพของผสงอายไปใชใหเกดประโยชน โดยตงเปาประสงคไววา ตองมการน าผสงอายไปเปนวทยากรหรอทปรกษาอยางนอยรอยละ 5 ตอป

หากพจารณตามดชนทก าหนด ควรจะพจารณาวาจากผสงอายท งหมดมผทไดรบเชญใหเปนวทยากรหรอเปนทปรกษาเปนสดสวนรอยละเทาใด ดงสตรการค านวณทปรากฏดานลาง

สดสวนผสงอายทไดรบเชญใหเปนวทยากรหรอทปรกษาในรอบปทผานมา = จ านวนผสงอายทไดรบเชญใหเปนวทยากรหรอทปรกษา x 100 จ านวนผสงอายทงหมด

อยางไรกตามเนองจากไมไดมการเกบขอมลสวนนในการส ารวจผสงอายในประเทศไทย พ.ศ. 2554 จงตองใชการส ารวจขอมลทางออมโดยจ ากดเฉพาะผสงอายทมอยในคลงปญญากลาง โดยการหารจ านวนผสงอายทมรายชอในคลงปญญากลางและไดรบเชญใหเปนวทยากรหรอทปรกษาในรอบปทผานมา ดวยจ านวนผสงอายทมในคลงปญญาทงหมดอยางไรกตามยงมปญหาเรองนยามของ “คลงปญญา” ผลทไดนาจะสงกวาความจรงเพราะผสงอายทอยในคลงปญญาเปนผสงอายทมศกยภาพและมโอกาสไดรบเชญไปเปนวทยากรหรอทปรกษาสงกวาผสงอายทวไป

ขอมลจากรายงานผลการด า เนนงานคลงปญญาของส านกสงเสรมพทกษผ สงอายและกรงเทพมหานคร พบวา การด าเนนงานสงเสรมใหมการน าผสงอายทมรายชอในคลงปญญาผสงอายไปใชประโยชนเปนไปตามเปาหมายทตงไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงโดยสดสวนของผสงอายทถายทอดภมปญญามสดสวนอยใกลเคยงกบรอยละ 5 ตอป ยกเวนในป พ.ศ.2553 ทมการเพมจ านวนผสงอายในคลงปญญาจาก 4,752 คน เปน 16,173 คน หรอกวา 3 เทาตว เนองจากมการพยายามขยายคลงปญญาดงกลาวจาก 21 จงหวดใหครบทกจงหวด จงเปนเหตใหรายชอผสงอายในคลงหรอทใชเปนประชากรฐานในการค านวณดชนนมเพมขนอยางมาก และประกอบกบหลายจงหวดเพงเรมตงคลงปญญาขนจงอาจจะยงไมไดมการน ารายชอเหลานไปใชในการถายทอดภมปญญา อยางไรกตามในปพ.ศ. 2554 สดสวนของผสงอายทถายทอดภมปญญาตอผสงอายทขนทะเบยนไวในคลงปญญา ไดเพมขนเปนรอยละ 5.9 ซงสงกวาเปาหมายทตง โดยภาพรวมผลการประเมนดชนนจงนาจะถอวาผานตามเกณฑทก าหนด

79

ตาราง 19 ตารางแสดงรอยละของผ สงอายท ถายทอดภมปญญาตอผ สงอายทม ชอเปนคลงปญญา ในระหวางป พ.ศ.2550-2554

ป พ.ศ. จ านวนจงหวด

ทจดตงคลงปญญา

(1)

จ านวนผสงอายทมชอเปนคลงปญญา*

(2)

จ านวนผสงอาย

ทถายทอดภมปญญา**

(3)

รอยละของผสงอายทถายทอดภมปญญาตอผสงอายทมชอเปนคลง

ปญญา

2550 13 4,175 275 6.6

2551 13 4,697 237 5.0

2252 21 4,752 240 5.1

2553 76 16,173 478 3.0

2554 76 22,224 1,321 5.9

ทมา: * จ านวนผสงอายทขนทะเบยนกบส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย และกรงเทพมหานคร

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ เพอใหสามารถประเมนตามดชนทก าหนดได การประเมนในครงตอไป ควรเพมขอค าถามในการ

ส ารวจประชากรสงอายไทย ในครงตอไปวา “ในรอบปทผานมาทาน (ผสงอายทตกเปนตวอยาง)ไดรบเชญใหไปถายทอดภมปญญาดวยการเปนวทยากร หรอทปรกษาหรอไม” และ “ถาไดรบเชญ ไดรบเชญจ านวนกครง”

80

มาตรการ 5 สงเสรมสนบสนนสอทกประเภทใหมรายการเพอผสงอายและสนบสนนใหผสงอายไดรบความรและสามารถเขาถงขาวสารและสอ

ดชนท 20 สดสวนของผสงอายทไดรบขอมลขาวสารส าหรบผสงอายผานสอในระยะ1 เดอนทผานมา

แหลงขอมล ปฐมภม โครงการการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554 - ขอOP174 ถง OP181 “ในระหวาง 1 เดอนกอนวนสมภาษณ …(ชอ)...ไดรบขอมลขาวสารดานผสงอายหรอทเปนประโยชนตอผสงอาย (เชนการปฏบตตวในวยสงอายการท าตวใหมสขภาพด การจดการเรองการเงนในชวงสงวย สทธของคนสงอายฯลฯ) จากแหลงตอไปน หรอไม”

วธการวดและผลการประเมน การไดรบขอมลขาวสารตางๆของผสงอายนอกจากจะสะทอนถงการไดรบความรของผสงอายแลว

ยงบอกถงความสามารถในการเขาถงสอประเภทตางๆของผสงอายดวย แหลงสอตางๆทถามในการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554 ม 8 แหลง ไดแก หอกระจายขาว วทย โทรทศน หนงสอพมพ/นตยสาร แผนพบ/ใบปลว ปายประกาศ/โปสเตอร อนเทอรเนต/คอมพวเตอร และบคคลตางๆ โดยมระยะเวลาอางอง คอ ในระหวาง 1 เดอนกอนวนสมภาษณ

สดสวนของผสงอายทไดรบขอมลขาวสารส าหรบผสงอายผานสอในระยะ 1 เดอนทผานมา = จ านวนผสงอายทไดรบขอมลขาวสารส าหรบผสงอายผานสอยางนอย 1 สอใน 8 สอ ในระยะ 1 เดอนทผานมา x 100 จ านวนผสงอายทงหมด

ผลในตาราง 20.1 แสดงวาสอบคคล เชน ผน าชมชน อสม. อผส. ญาต และเพอน เปนแหลงขอมลขาวสารดานผสงอาย หรอทเปนประโยชนตอผสงอายส าหรบผสงอายส าคญทสด รองลงมาคอ โทรทศน หอกระจายขาว และวทย ในขณะทสอสงพมพ เชน แผนพบ ใบปลวปายประกาศ โปสเตอรและอนเตอรเนต มสดสวนทผสงอายไดรบขาวสารผานชองทางดงกลาวคอนขางต า (รอยละ 2.5-4.8) ทงน อาจเปนเพราะสอประเภทดงกลาวลวนเกยวของกบความสามารถในการอานหรอการรหนงสอ สมรรถภาพดานสายตา และโอกาสในการเขาถงเครอขายเทคโนโลยสารสนเทศ

81

ตาราง 20.1 รอยละของผสงอายทไดรบขอมลขาวสารดานผสงอายหรอทเปนประโยชนตอผสงอายจากแหลงตางๆ

แหลงขอมลขาวสาร รอยละทไดรบ

1. หอกระจายขาว 40.2 2. วทย 24.1 3. โทรทศน 48.2 4. หนงสอพมพ นตยสาร 11.2 5. แผนพบ ใบปลว 4.8 6. ปายประกาศ โปสเตอร 4.6 7. อนเตอรเนต คอมพวเตอร 2.5 8. บคคลตางๆ เชน ผน าชมชน ญาต เพอน ฯลฯ 62.5

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงคอให รอยละ 50 ของประชากรสงอายไดรบขอมลขาวสารจากสออยางนอย 1 แหลง ในระยะ 1 เดอนทผานมา ผลจากตาราง 20.2 แสดงวารอยละ 81.8ของผสงอายไดรบขอมลขาวสารผานสออยางนอย 1 แหลงในระยะ 1 เดอนทผานมา ซงสงกวาเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายคอนขางมาก โดยผสงอายในทกภาค ยกเวนกรงเทพมหานครและภาคกลาง มรอยละทไดรบขอมลขาวสารผานสอในระยะ 1 เดอนทผานมาใกลเคยงกน และมคาใกลเคยงกบคาเฉลยของทงประเทศ

ตาราง 20.2 รอยละของผสงอายทไดรบขอมลขาวสารฯ ผานสอในระยะ 1 เดอนทผานมาจ าแนกตามภาค

ภาค รอยละทไดรบขอมลจากสออยางนอย 1 สอ กรงเทพมหานคร 74.7 ภาคกลาง (ไมรวม กทม.) 79.3 ภาคเหนอ 84.4 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 83.3 ภาคใต 83.6 รวม 81.8

82

ดชนท 21 สดสวนของรายการทออกอากาศเกยวกบผสงอายทผานสอสาธารณะ แหลงขอมล ทตยภม

1. ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554ฉ. รายงานผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตการดานผสงอาย ภายใตแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564) ฉบบปรบปรงครงท 1 พ.ศ.2552.

2. ผงรายการขององคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะแหงประเทศไทย (Thai PBS)

วธการวดและผลการประเมน “สอสาธารณะ” ตามนยามของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงหมายถง สอของรฐ เชน

วทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย สถานวทยโทรทศนแหงประเทศไทย กรมประชาสมพนธ และทวไทย (คณะกรรมการผสงอายแหงชาต, 2553)

ขอมลจากกรมประชาสมพนธพบวา ในชวงปพ.ศ.2550-2554 ยงไมไดมการก าหนดผงรายการวทยหรอโทรทศนวาตองมรายการส าหรบผสงอายโดยตรง จงท าใหไมมขอมลในภาพรวม อยางไรกตามสอเรมใหความสนใจกบประเดนดานผสงอายเพมขน เรมมรายการเฉพาะผสงอาย ซงโดยสวนใหญจะเนนในมตสขภาพ มบางรายการทน าเสนอบทบาทผสงอายในเชงบวก ไดแก รายการลยไมรโรยซงเปนรายการทเผยแพรชวตจรงของผสงอายหรอกลมผสงอาย ทยงคงมงมนท าสงทเปนประโยชนตอครอบครว ชมชน และสงคม โดยเนนใหพธกรซงเปนคนรนใหมเรยนรจากผสงอายเหลาน และถายทอดใหผชมเหนวาปจจยใดทเปนแรงผลกดนและความมงหวงใหผสงอายเหลานเปนพฤนพลง ไมรวงโรยไปตามวย ซงรายการนมการออกอากาศในชวงเชา 2 วนใน 1 สปดาห และมการบนทกเทปไวเปดซ าในชวงบายอก 2 วนในหนงสปดาห นอกจากนยงมรายการของหนวยงานอน เชน การศกษานอกโรงเรยนมรายการทมเนอหาบางสวนเกยวของกบผสงอายทเผยแพรผานโทรทศนเพอการศกษาทางสถานโทรทศน และมการกระจายเสยงผานทางวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย ไดแก FM 92 MHz และ AM 1161 KHz รายการคนสโรค ของสถานองคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะแหงประเทศไทย (Thai PBS) รายการส านกเพอผสงวย สถานวทยจฬาฯ (FM 101.5 MHz)

โดยสรปในชวง 5 ปทผานมา รายการเกยวกบผสงอายยงไมไดรบการสงเสรมหรอการผลต รวมทงยงไมไดมการก าหนดสดสวนของรายการดานผสงอาย และยงไมไดมการจดผงรายการอยางเปนระบบตามทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ดชนท 21 จงยงไมผานตามเกณฑทก าหนด

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ ควรมการก าหนดเปาหมายของดชนนใหชดเจนส าหรบการประเมนในรอบตอๆไป

83

มาตรการ 6 สงเสรมและสนบสนนใหผสงอายมทอยอาศยและสภาพแวดลอม ทเหมาะสมและปลอดภย

ดชนท 22 สดสวนของผสงอายทอาศยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม แหลงขอมล ปฐมภม โครงการการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554

- ขอ OP46 “หองนอนททานนอนอยชนบนหรอชนลาง” - ขอ OP48 “ทานใชสวมแบบใด” - ขอ OP49 “หองน า/หองสวมท…(ชอ)...ใชตงอยทใด” - ขอ H3A และ H3C “บานททานอยมราวส าหรบยดเกาะตอไปนหรอไม”

วธการวดและผลการประเมน การประเมนใชนยามทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงวา บานทมสภาพแวดลอมท

เหมาะสม หมายถงบานทมลกษณะทง 5 อยาง ดงตอไปน คอ บนไดบานมราวใหยดเกาะหองน า/หองสวมมราวใหยดเกาะหองนอนอยชนลางหรอเปนบานชนเดยว หองน า/หองสวมอยในบาน และชนดของสวมเปนแบบนงหอยเทา ผลจากตาราง 22.1 แสดงวามากกวาครงหนงของผสงอายอาศยอยในบานทบนไดบานมราวใหยดเกาะหองน า/หองสวมต งอยในตวบาน และมหองนอนอยชนลางหรอเปนบานชนเดยว ส าหรบลกษณะภายในหองน า พบวามากกวา 2 ใน 3 ของผสงอายไมไดใชสวมแบบนงหอยเทา และกวารอยละ 90ไมมราวใหยดเกาะภายในหองน า/หองสวม

เมอพจารณาลกษณะบานทผสงอายทอาศยอยจ าแนกตามภาค พบวา กรงเทพมหานครมรอยละของผสงอายอาศยอยในบานทบนไดบานมราวใหยดเกาะ ภายในหองน า/หองสวมมราวใหยดเกาะหองน า/หองสวมตงอยในตวบาน และมสวมแบบนงหอยเทาสงทสด ในขณะทผสงอายในภาคอนๆ สวนใหญมหองนอนอยชนลางหรออาศยอยในบานชนเดยว

ตาราง 22.1 รอยละของผสงอายทอาศยในบานทมสภาพแตละดานของ 5 ดาน จ าแนกตามภาค

ลกษณะ/สภาพบาน รอยละทมหรอใช

รวม กรงเทพฯ กลาง เหนอ ตอ. เฉยงเหนอ

ใต

1. บนไดบานมราวใหยดเกาะ 59.3 75.5 53.0 59.4 69.8 26.8

2. หองน า/หองสวมมราวใหยดเกาะ 7.7 18.6 8.1 7.7 5.5 5.7

3. หองนอนอยชนลางหรอเปนบานชนเดยว 71.3 50.5 74.5 67.6 71.9 86.6

4. หองน า/หองสวมอยในบาน 76.4 95.8 82.8 75.0 64.7 88.2

5. ชนดของสวมเปนแบบนงหอยเทา 32.2 75.8 45.3 31.3 14.9 27.1

84

การค านวณสดสวนของผสงอายทอาศยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสมใชวธดงน

สดสวนของผสงอายทอาศยอยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม = จ านวนผสงอายทอาศยอยในบานทมลกษณะทง 5 อยางทถามx 100 จ านวนผสงอายทงหมด

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงคอให รอยละ 5 ของประชากรสงอายอาศยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม ผลจากตาราง 22.2 แสดงวาผสงอายเกอบทงหมดอาศยอยในบานทยงไมเหมาะสม มเพยงประมาณรอยละ 2 เทานนทอาศยอยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสมซงต ากวาเปาหมายทก าหนดไว ทงน สดสวนของผสงอายทอยบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสมแตกตางกนระหวางกรงเทพมหานครกบภาคอนๆ โดยกรงเทพมหานครมสดสวนของผสงอายทอยบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสมสงทสด และสงกวาเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง (รอยละ 6.6) ในขณะทภาคอนๆ สดสวนของผสงอายทอยบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสมนนต ากวาเปาหมายของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง

ตาราง 22.2 รอยละของผสงอายทอาศยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม จ าแนกตามภาค

ภาค รอยละ กรงเทพมหานคร 6.6 กลาง 2.6 เหนอ 1.4 ตะวนออกเฉยงเหนอ 1.0 ใต 1.1 รวม 2.0

85

มาตรการ 1 คมครองดานรายได

ดชนท 23 สดสวนของผสงอายทไดรบรายไดทรฐจดใหเปนรายเดอน แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554 - ขอ OP29 “ในระหวาง 12 เดอนกอนสมภาษณ ทานมรายไดหรอทรพยสนในการ

เลยงชพตนเอง/ ครอบครวจากแหลงตอไปนหรอไม” - บ าเหนจ/บ านาญ (ค าตอบ ม ไมม ไมทราบ) - เบยยงชพจากทางราชการ (ค าตอบ ม ไมม ไมทราบ)

วธการวดและผลการประเมน การประเมนสดสวนของผสงอายทไดรบรายไดจากรฐจดใหเปนรายเดอน ในรปของบ าเหนจ บ านาญ หรอเบยยงชพ มวธการค านวณดงน

สดสวนของผสงอายทไดรบรายไดทรฐบาลจดใหเปนรายเดอน

= ผสงอายทไดรบบ าเหจ/บ านาญหรอไดรบเบยยงชพจากทางราชการในชวง 12 เดอน กอนสมภาษณ x 100

จ านวนผสงอายทงหมด

ในตาราง 23 พบวา ในปพ.ศ. 2554 สดสวนผสงอายทรบบ าเหนจ/บ านาญหรอเบยยงชพมจ านวนรอยละ 83.6 โดยสวนใหญรายไดทไดรบจากรฐเปนรายเดอนคอ เบยยงชพ อยางไรกตามสดสวนของประชากรสงอายทมหลกประกนยามชราภาพต ากวาเปาหมาย (รอยละ 85) ทตงไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง และเมอพจารณาเปนรายภาคพบวา มเฉพาะภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอทมสดสวนดงกลาวสงกวาเปาหมาย โดยทสดสวนของประชากรสงอายทมหลกประกนยามชราภาพในภาคเหนอมคาสงทสด คอ รอยละ 87.7 สวนกรงเทพมหานครมคาต าทสดคอรอยละ 67.0

ตาราง 23 สดสวนของผสงอายทไดรบรายไดทรฐจดใหเปนรายเดอนทวประเทศและจ าแนกตามภาค ตามประเภทรายไดทไดรบจากรฐ

ภาค บ าเหนจ/บ านาญ เบยยงชพ บ าเหนจ/บ านาญหรอ

เบยยงชพ

กรงเทพมหานคร 19.8 59.8 67.0

ภาคกลาง (ไมรวม กทม.) 7.6 79.8 82.5 ภาคเหนอ 5.8 86.4 87.7

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 5.3 86.7 87.7 ภาคใต 6.8 79.1 81.3 รวม 7.5 81.4 83.6

ยทธศาสตรท 3: ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย

86

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ เนองจากค าถามทเกยวกบการไดรบบ าเหนจ/บ านาญในโครงการส ารวจประชากรสงอายใน

ประเทศไทย พ.ศ.2554 มไดแยกบ าเหนจ/บ านาญออกจากกน ดงนนผลการประเมนสดสวนของผสงอายทไดรบรายไดทรฐจดใหเปนรายเดอนในสวนของบ าเหนจ/บ านาญนน จงเปนการคาดประมาณทสงเกนจรง เพราะมประชากรสงอายสวนหนงไดรบเงนบ าเหนจ

87

ดชนท 24 สดสวนของชมชนทมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอาย แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจหมบาน/ชมชน พ.ศ. 2554 - ขอ 10 “ปจจบนหมบาน/ชมชนนมกองทนทมวตถประสงคครอบคลม กลมผสงอายหรอไม

วธการวดและผลการประเมน ในการประเมนครงนก าหนดนยาม “กองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอาย” หมายถง

เงนจากทกแหลงเพอเปนทนส าหรบใชจายเกยวกบการคมครอง สงเสรม และสนบสนนประชากรในชมชนรวมกลมผสงอายดวย

ค านวณสดสวนของหมบาน/ชมชนทมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอายโดยการหารจ านวนหมบาน/ชมชนทมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอายดวยจ านวนหมบาน/ชมชนทงหมด หรอเขยนเปนสมการไดดงน

สดสวนของหมบาน/ชมชนทมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอาย = จ านวนหมบาน/ชมชนทมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอาย x 100 จ านวนหมบาน/ชมชนทงหมด

สถตจากตาราง 24 แสดงวามเพยงรอยละ 41.8 ของหมบาน/ชมชนทงประเทศทรายงานวาม“กองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอาย” โดยภาคเหนอมสดสวนของหมบาน/ชมชนทมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอายสงทสด (รอยละ 49.2) รองลงมาคอ ภาคกลาง (รอยละ 44.0) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 41.4) และภาคใต (รอยละ 38.3) ตามล าดบ กรงเทพมหานครเปนพนททมสดสวนของชมชนทมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอายต าทสด โดยมเพยง 1 ใน 5 หรอประมาณรอยละ 22.2 ของชมชนทงหมดเทานน การศกษาเปรยบเทยบสดสวนของหมบาน/ชมชนทมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอายระหวางเขตเมองกบเขตชนบทพบวา เขตชนบทสงกวาเขตเมองอยางชดเจน (รอยละ 46.8 เปรยบเทยบกบรอยละ 30.6)

เมอเปรยบเทยบผลการศกษากบเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงซงตงเปาหมายไววา “ในป พ.ศ. 2554 จะตองมรอยละ 40 ของชมชนทมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอาย” ผลการศกษาแสดงวา ดชนนผานการประเมน อยางไรกตาม ภาคใต เปนพนททมสดสวนของชมชนทมกองทนทมว ตถประสงคครอบคลมกลมผ ส งอายต ากวา เ ปาหมายเลกนอย ในขณะทกรงเทพมหานครต ากวาเปาหมายของการประเมนถงครงหนง

88

ตาราง 24 การกระจายรอยละของหมบานหรอชมชนทมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอาย จ าแนกตามภาคเขตเมองและเขตชนบท

เขตเมองและเขตชนบท ภาค

กทม. กลาง เหนอ ตอ. เฉยงเหนอ

ใต รวม

รวมทกชมชนทงในเมองและชนบท 22.2 44.0 49.2 41.4 38.3 41.8 ชมชนในเมอง 22.2 31.6 43.4 30.8 31.0 30.6 หมบานในชนบท - 48.8 51.0 43.8 40.8 46.8

หมายเหต : กองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลมผสงอาย หมายถง เงนจากทกแหลงเพอเปนทนส าหรบใชจาย เกยวกบการคมครอง สงเสรม และสนบสนนประชากรในชมชนรวมกลมผสงอายดวย

89

มาตรการ 2 หลกประกนดานสขภาพ ดชนท 25 สดสวนประชากรสงอายทใชระบบประกนสขภาพในการเจบปวยครงสดทาย แหลงขอมล ปฐมภม โครงการการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554

- ขอ OP93 “ในชวง 5 ปทแลว (พ.ศ. 2550-2554) …(ชอ)...เคยปวยจนกระทงไมสามารถท ากจวตรประจ าวนไดหรอไม”

- ขอ OP94 “ครงสดทายท…(ชอ)...ปวย ไดใชสวสดการการรกษาพยาบาลของรฐหรอไม” (เชน บตรผสงอาย/ บตรประกนสขภาพ/บตรประกนสงคม/กองทนเงนทดแทน/สวสดการขาราชการหรอขาราชการบ านาญ/สวสดการพนกงานรฐวสาหกจ)

วธการวดและผลการประเมน ไมสามารถสรปผลการประเมนได โปรดดรายละเอยดเพมเตมในภาคผนวก 1

90

ดชนท 26 สดสวนของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพทไดรบการเยยมบานอยางนอย เดอนละ 1 ครง

แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554 - ขอ OP104 ถง OP108“…(ชอ)...สามารถท ากจกรรมเหลานดวยตวเองไดหรอไม” - ขอ OP138 “ในระหวาง 12 เดอน กอนวนสมภาษณ …(ชอ)...ไดรบการเยยมเยยนโดยเจาหนาทสาธารณสขหรอไม” - ขอ OP139 “ในระหวาง 12 เดอน กอนวนสมภาษณ …(ชอ)...ไดรบการดแลโดยอาสาสมครดแลผสงอายทบาน (อผส.) หรอไม”

วธการวดและผลการประเมน การสรางดชนเพอประเมนสดสวนของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพทไดรบการเยยมบานอยาง

นอยเดอนละ 1 ครง ม 2 ขนตอนหลก ซงมรายละเอยดดงน ขนตอนท1 หาจ านวนและสดสวนของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพแผนผสงอายฯ ฉบบ

ปรบปรง ไดก าหนดนยามผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพ วาหมายถงผสงอายทเดนไมไดในระยะ 6 เดอนทผานมา เนองจากโครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554 มไดมขอค าถามทวดผสงอายทเดนไมไดในระยะ 6 เดอนทผานมา การสรางดชนนจงตองก าหนดนยามขนมาใหม ใหสามารถวดผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพไดใกลเคยงความเปนจรงมากทสด

การส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554 มขอค าถามถงความสามารถในการท ากจวตรประจ าวนดวยตนเอง 5 อยาง คอ กนอาหาร ใสเสอผา อาบน า ลางหนา แปรงฟน และการใชหองน า/หองสวม โดยมหมวดค าตอบ 3 หมวด คอ ท าเองไมไดเลย ท าเองไดบางโดยมคน/อปกรณชวย และท าไดดวยตนเอง ในแตละกจกรรม ถารวมหมวดค าตอบสองหมวดแรก (ท าเองไมไดเลย และ ท าเองไดบางโดยมคน/อปกรณชวย) เขาดวยกน จะหมายถงกลมทตองพงพาหรอท าดวยตนเองไมได หรอทพพลภาพ ซงในการประเมนไดก าหนดนยามวาผสงอายทท ากจวตรประจ าวนดวยตนเองไมได 1 ใน 5 กจกรรมขางตน วาเปนผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพ

ตาราง 26.1 แสดงวามผสงอายไทยคอนขางนอยทไมสามารถท ากจกรรมทถาม 5 อยางไดดวยตนเอง สวนใหญกวารอยละ 96 สามารถท ากจกรรมตางๆ ไดดวยตนเอง การท าความสะอาดรางกาย เชนการอาบน า แปรงฟน รวมไปถงการท าความสะอาดรางกายหลงการขบถายเปนกจกรรมทผสงอายสวนหนงไมสามารถท าไดดวยตนเองมากทสด เมอพจารณาสดสวนของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพตามรายภาค ผลจากตาราง 26.2 แสดงวากรงเทพมหานครมสดสวนผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพสงทสด (รอยละ 5.9) ในขณะทภาคตะวนออกเฉยงเหนอมสดสวนต าสด คอรอยละ 2.3

91

ตาราง 26.1 การกระจายรอยละของผสงอาย ตามความสามารถในการท ากจกรรมประเภทตางๆ ดวยตนเอง

กจกรรม

รอยละ

ท าเองไมไดเลย ท าเองไดบางโดยมคนหรออปกรณชวย

ท าดวยตนเองได

1. กนอาหาร (ขอ OP104) 1.0 1.1 97.8 2. ใสเสอผา (ขอ OP105) 1.2 1.5 97.3 3. อาบน า แปรงฟน (ขอ OP106) 1.3 1.6 97.1 4. ลางหนา(ขอ OP107) 1.2 1.2 97.6 5. การใชหองน า/หองสวม (รวมท าความสะอาดรางกายหลงการขบถาย) (ขอ OP108)

1.3 1.7 96.9

ขนตอนท2 หาจ านวนและสดสวนของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพและไดรบการเยยมบาน เชนเดยวกบการวดผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพ โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554 มไดมขอค าถามทถามผสงอายถงการไดรบการเยยมบานอยางนอยเดอนละ 1 ครง และดชนมไดก าหนดวาการเยยมบานผสงอายโดยใคร การสรางดชนนจงใชขอค าถามทถามถงการไดรบการเยยมเยยนโดยเจาหนาทสาธารณสขและอาสาสมครดแลผสงอาย ในระยะเวลา 12 เดอนกอนการสมภาษณ

การประเมนสดสวนของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพทไดรบการเยยมบาน มวธการค านวณดงน

สดสวนของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพและไดรบการเยยมบาน

= จ านวนผสงอายอยในภาวะทพพลภาพและไดรบการเยยมบาน x 100 จ านวนผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพ

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงคอให รอยละ 80 ของประชากรสงอายทอยในภาวะทพพลภาพไดรบการเยยมบานอยางนอยเดอนละครง ขอมลจากตาราง 26.2 แสดงวามเพยงรอยละ 38.7 ของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพไดรบการเยยมบานในระหวาง 12 เดอนทผานมา ระยะเวลาอางอง 1 ปสามารถบอกภาพรวมไดวาสดสวนผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพและไดรบการเยยมบานอยางนอยเดอนละครง นาทจะยงต ากวาเปาหมายทตงไวในแผนผสงอายฯมาก โดยเฉพาะอยางยงกรงเทพมหานครทมสดสวนของผสงอายททพพลภาพและไดรบการเยยมบานในรอบ 1 ปต าทสด คอรอยละ 14.2 ในขณะทภาคอนๆ สดสวนดงกลาวมคาอยระหวางรอยละ 40-46.9 และสงกวาคาเฉลยของประเทศ

92

ตาราง 26.2 รอยละของผสงอายททพพลภาพ(ท ากจวตรประจ าวนดวยตนเองไมได อยางนอย 1 ใน 5 อยาง) และรอยละของผสงอายททพพลภาพและไดรบการเยยมบานจ าแนกตามภาค

ภาค รอยละของผสงอายททพพลภาพ รอยละของผสงอายททพพลภาพและไดรบ

การเยยมบาน กรงเทพมหานคร 5.9 14.2 กลาง 4.7 40.0 เหนอ 3.3 43.7 ตะวนออกเฉยงเหนอ 2.3 46.9 ใต 3.8 42.6 รวม 3.7 38.7

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ การเยยมบานผสงอายโดยสวนใหญกระท าโดยเจาหนาทสาธารณสข หรออาสาสมครดแลผสงอาย

อยางไรกตาม เพอใหเกดความชดเจนในการประเมน ดชนควรก าหนดวาใครเปนผใหการเยยมเยยนผสงอายทบาน

93

ดชนท 27 สดสวนของผสงอายทไดรบการตรวจสขภาพประจ าป แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554

- ขอ OP95 “ในระหวาง 12 เดอน กอนวนสมภาษณ …(ชอ)...ไดรบการตรวจสขภาพทไมใชเปนการตรวจเพราะเจบปวยหรอไม”

วธการวดและผลการประเมน

การประเมนครงนก าหนดนยาม “การไดรบการตรวจสขภาพประจ าป” หมายถง ผทไดรบการตรวจสขภาพทไมใชเปนการตรวจเพราะเจบปวยในระหวาง 12 เดอน กอนสมภาษณ

การประเมนสดสวนผสงอายทไดรบการตรวจสขภาพประจ าป วดจากขอค าถามในโครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ .ศ.2554 ทถามถงไดรบการตรวจสขภาพทไมใชเปนการตรวจเพราะเจบปวยโดยสดสวนดงกลาวมวธการค านวณดงน

สดสวนของผสงอายทไดรบการตรวจสขภาพประจ าป = จ านวนผสงอายทรายงานวาไดรบการตรวจสขภาพทไมใช เปนการตรวจเพราะเจบปวยในชวง 12 เดอน กอนสมภาษณ x 100 จ านวนผสงอายทงหมด

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงคอให รอยละ 70 ของผสงอายทไดรบการตรวจสขภาพประจ าป ขอมลในตาราง 27 แสดงวามเพยงผสงอายมากกวาครงหนงเลกนอยไดรบการตรวจสขภาพทไมใชเปนการตรวจเพราะเจบปวยซงต ากวาเปาหมายทต งไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง คอนขางมาก โดยสดสวนของผสงอายทไดรบการตรวจสขภาพทไมใชเปนการตรวจเพราะเจบปวยนนต าสดในภาคกลาง (รอยละ 50.8) รองลงมาเปนภาคใต (รอยละ 52.9) ในขณะทสดสวนดงกลาวของภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอคอนขางใกลเคยงกน

ตาราง 27 รอยละของผสงอายทไดรบการตรวจสขภาพทไมใชเพราะเจบปวย จ าแนกตามภาค

ภาค รอยละของผสงอายทไดรบการตรวจสขภาพทไมใช

เพราะเจบปวย กรงเทพมหานคร 67.1 กลาง 50.8 เหนอ 57.3 ตะวนออกเฉยงเหนอ 59.2 ใต 52.9 รวม 56.7

94

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ เพอใหเกดความชดเจนในการประเมน ควรก าหนดนยามวาการตรวจสขภาพประจ าปน น

ครอบคลมการตรวจประเมนอะไรบาง

95

ดชนท 28 สดสวนของผสงอายทไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการสขภาพของรฐ แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554

- ขอ OP132 “ในระหวาง 12 เดอน กอนวนสมภาษณ …(ชอ)...ไดรบการฉดวคซนปองกนปอดบวม/ไขหวดใหญ/ไขหวดนก ฟรหรอเสยคาใชจายเพยงเลกนอยจากภาครฐหรอไม”

วธการวดและผลการประเมน การประเมนสดสวนของผสงอายทไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการสขภาพของรฐ อางอง

นยามวคซนทจ าเปนส าหรบผสงอาย ดงทไดก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงวาหมายถง วคซนปองกนไขหวดใหญและวคซนอนๆ ทจ าเปนและสมควร การประเมนสดสวนดงกลาว จะวดจากขอค าถามวาผสงอายไดรบการฉดวคซนปองกนปอดบวม ไขหวดใหญ ไขหวดนก ฟรหรอเสยคาใชจายเพยงเลกนอยจากภาครฐหรอไม โดยมระยะเวลาอางองคอในชวง 12 เดอนกอนการสมภาษณ

สดสวนของผสงอายทไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการภาครฐ

= จ านวนผสงอายทไดรบทไดรบวคซนปองกนปอดบวม/ไขหวดใหญ /ไขหวดนก ฟรหรอเสยคาใชจายเพยงเลกนอยจากภาครฐ x 100 จ านวนผสงอายทงหมด

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง คอให รอยละ 80 ของผสงอายไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการสขภาพของรฐ ขอมลในตาราง 28 แสดงวา มเพยงรอยละ 11.2 ของผสงอายไทยไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการสขภาพของรฐซงต ากวาเปาหมายทตงไวแผนผสงอาย เปนอยางมาก เมอพจารณาความแตกตางของสดสวนดงกลาวระหวางภาค พบวามความแตกตางกนเพยงเลกนอยเทานน ภาคใตมรอยละของผสงอายทไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการสขภาพของรฐสงทสด (รอยละ 12.4) และสงกวาคาเฉลยของประเทศ ในขณะท ภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละดงกลาวต าทสด (รอยละ 10.4)ทงน การทรอยละของผสงอายทไดรบวคซนจากสถานบรการสขภาพของรฐทต ามากในทกภาคของประเทศ สวนหนงอาจเปนผลมาจากพระราชบญญตวชาชพทก าหนดใหพยาบาลวชาชพเทานนทสามารถใหบรการฉดวคซนได ประกอบกบการทผสงอายสวนหนงปฏเสธไมไปรบวคซน ซงประเดนหลงนนาจะเปนประเดนส าคญทรฐบาลควรเรงสงเสรมความเขาใจใหผสงอายเหนถงประโยชนของการไปรบวคซน

96

ตาราง 28 รอยละของผสงอายทไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการสขภาพของรฐ จ าแนกตามภาค

ภาค รอยละของผสงอายทไดรบวคซนจาก

สถานบรการสขภาพของรฐ กรงเทพมหานคร 10.8 กลาง 12.1 เหนอ 12.3 ตะวนออกเฉยงเหนอ 10.4 ใต 12.4 รวม 11.2

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ ควรก าหนดนยามของวคซนใหหมายถง วคซนไขหวดใหญเพยงชนดเดยว เพราะเปนวคซนทม

ความส าคญและจ าเปนในหลมผสงอายทตองไดรบเปนประจ าทกป สวนวคซนอนๆเปนวคซนทผสงอายใชเพยงสวนนอยเทานน

97

ดชนท 29 สดสวนของผสงอายทเดนไมไดและไดรบรถเขน แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554

- ขอ OP104 ถง OP108 และ OP113 ถง OP114 “…(ชอ)...สามารถท ากจกรรมเหลานดวยตวเองไดหรอไม” (ดแหลงค าถามในดชน 26)

- ขอ OP136 “ในระหวาง 12 เดอน กอนวนสมภาษณ …(ชอ)...ไดรบรถเขน (ส าหรบนง) หรอไม”

วธการวดและผลการประเมน การประเมนก าหนดนยามใหผสงอายทเดนไมไดไว 2 แบบ คอ 1) ผสงอายทอยในภาวะทพพล

ภาพ ซงการวดผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพไดแสดงรายละเอยดไวในดชน 26 วาเปนผสงอายทท ากจวตรประจ าวนไมได 1 ใน 5 อยางซงพบวามรอยละ 3.7 ของผสงอายทงหมด และ 2) ผสงอายทไมสามารถเดนได ซงวดจากขอค าถามถงกจกรรมทเกยวของกบการเดน 2 อยางคอ การเดนระยะทาง 200-300 เมตรและการขนบนได 2-3 ขน โดยมหมวดค าตอบ 3 หมวด คอ ท าเองไมไดเลย ท าเองไดบางโดยมคน/อปกรณชวย และท าไดดวยตนเองในแตละกจกรรม ผทตอบวาท าเองไมไดเลยจะหมายถงกลมทไมสามารถเดนดวยตนเอง ผสงอายทไมสามารถท ากจกรรมทเกยวของกบการเดนทง 2 อยางได จะนยามวาเปนผสงอายทเดนไมได ส าหรบการหาสดสวนของผสงอายทเดนไมไดและไดรบรถเขนมวธการค านวณดงน

สดสวนของผสงอายทเดนไมไดและไดรบรถเขน

= จ านวนผสงอายทเดนไมไดและไดรบรถเขน x 100 จ านวนผสงอายทเดนไมได

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง คอใหรอยละ 25 ของผสงอายทเดนไมไดและไดรบรถเขนผลจากตาราง 29.1 แสดงวาตามนยามแรก รอยละ 3.7 ของผสงอายทงหมดอยในภาวะทพพลภาพ และในจ านวนผสงอายทเดนไมไดน พบวามเพยงรอยละ 7.0 เทานนทไดรบรถเขน ซงต ากวาเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงคอนขางมาก เชนเดยวกบผลจากตาราง 29.2 แสดงวารอยละ 3.8 ของผสงอายทงหมดเดนไมไดตามนยามทสอง และในจ านวนผสงอายทเดนไมไดน พบวามเพยงรอยละ 7.9 เทานนทไดรบรถเขน

เมอพจารณาความแตกตางระหวางภาคตามนยาม พบวาส าหรบนยามแรก ภาคใตมสดสวนของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพและไดรบรถเขนสงทสด (รอยละ 9.6) ในขณะท ภาคเหนอมสดสวนดงกลาวต าทสด (รอยละ 5.8) ส าหรบนยามทสอง กรงเทพมหานครจะมสดสวนของผสงอายทเดนไมไดและไดรบรถเขนสงทสด (รอยละ 13.1) ในขณะท ภาคเหนอยงคงมสดสวนดงกลาวต าทสด (รอยละ 5.3)

ในภาพรวม ไมวาจะใชนยามใดกตาม กไมผานตามเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง

98

ตาราง 29.1 รอยละของผสงอายอยในภาวะทพพลภาพ (นยามท 1) และไดรบรถเขน จ าแนกตามภาค

ภาค รอยละของผสงอายทอยในภาวะทพพล

ภาพ

รอยละของผสงอายทเดนไมได และไดรบรถเขน

กรงเทพมหานคร 5.9 9.5 กลาง 4.7 6.7 เหนอ 3.3 5.8 ตะวนออกเฉยงเหนอ 2.3 6.0 ใต 3.8 9.6 รวม 3.7 7.0

ตาราง 29.2 รอยละของผสงอายทเดนไมได (นยามท 2) และไดรบรถเขน จ าแนกตามภาค

ภาค รอยละของผสงอายทเดนไมได รอยละของผสงอายทเดนไมได

และไดรบรถเขน กรงเทพมหานคร 11.0 13.1 กลาง 11.3 7.0 เหนอ 8.8 5.3 ตะวนออกเฉยงเหนอ 8.9 7.0 ใต 10.8 10.9 รวม 3.8 7.9

99

มาตรการ 3 ดานครอบครว ผดแลและการคมครอง

ดชนท 30 สดสวนประชากรสงอายทอยกบครอบครว แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554 - ขอ OP51 ถง OP63 “…(ชอ)...อยบานนกบใครบาง”

วธการวดและผลการประเมน การประเมนสดสวนประชากรสงอายทอยกบครอบครวไดก าหนดนยามของครอบครววาคอผทม

ความสมพนธกนตามสายโลหตหรอโดยการสมรส บคคลประเภทตางๆไดแก คสมรส บตร บตรเขย/สะใภ หลานสายตรง พอแม พนอง ญาต จะถกนบวาเปนครอบครว ในขณะทเพอน ผดแล ลกจาง คนรบใช แมจะอาศยอยในครวเรอนเดยวกนจะไมถกนบวาเปนครอบครว

สดสวนประชากรสงอายทอยกบครอบครว = จ านวนผสงอายทอยกบครอบครว x 100 จ านวนผสงอายทงหมด

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง คอมากกวารอยละ 90 ของผสงอายอาศยอยกบครอบครว ผลจากตาราง 30.1 พบวามเพยงรอยละ 8.6 ของผสงอายเทานนทอยคนเดยว รอยละ 0.5 อาศยกบเพอนหรอผดแลเทานน ในขณะทผสงอายสวนใหญ (รอยละ 90.9) อาศยอยรวมกบครอบครวซงสวนใหญ คอบตร (รวมบตรเขยและสะใภ) สดสวนดงกลาวเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอาย

เมอพจารณาความแตกตางของสดสวนของผสงอายทอยกบครอบครวระหวางภาค พบวาไมมความแตกตางกนมากนก คอมคาอยระหวางรอยละ 90-92 ยกเวนภาคเหนอซงมสดสวนดงกลาวต าทสดและต ากวาคาเฉลยของประเทศ ต ากวาเปาหมายของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง เปนทนาสนใจวาภาคเหนอมรอยละของผสงอายทอยคนเดยวสงทสด (รอยละ 10.9) และรอยละทอยกบบตรต าทสด (รอยละ 50.8) ตรงกนขามกบกรงเทพมหานครทมรอยละของผสงอายทอยคนเดยวต าทสด (รอยละ 5.6) และรอยละทอยกบบตรสงทสด (รอยละ 67.6)

100

ตาราง 30 รอยละของผสงอาย อายตงแต 60 ปขนไป ทอยกบครอบครว รอยละทอยคนเดยว และรอยละทอยกบบตร (รวมบตรเขย/สะใภ) จ าแนกตามภาค

ภาค

รอยละทอยกบครอบครว

รอยละ ทอยคนเดยว

รอยละทอยกบบตร (รวมบตรเขย/สะใภ )

กรงเทพมหานคร 91.6 5.6 67.6 กลาง 90.2 9.3 58.9 เหนอ 88.8 10.9 50.8 ตะวนออกเฉยงเหนอ 92.4 7.5 56.2 ใต 90.2 9.6 57.0 รวม 90.9 8.6 56.7

101

ดชนท 31 สดสวนผดแลทมความรในการดแล (โภชนาการ การแกไขปญหาเวลาเจบปวย เฉยบพลน) ตอผดแลทงหมดของผสงอายทออกจากบานไมได

แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554 - ขอ OP104 ถง OP108 “…(ชอ)...สามารถท ากจกรรมเหลานดวยตวเองไดหรอไม”

- ขอ OP141 “(ชอ) ตองการผดแลปรนนบตในการท ากจวตรประจ าวนหรอไม” - ขอ OP142-OP151“ปจจบน (ชอ) ไดรบการดแลปรนนบตในการท ากจวตรประจ าวน

จากบคคลตอไปนหรอไม” - ขอ OP152 “ปจจบน…(ชอ)...มผดแลในการท ากจวตรประจ าวนหรอไม ถาม ใคร

เปนหลกในการดแลปรนนบตในการท ากจวตรประจ าวนมากทสด” - ขอ OP197 “ผลการสมภาษณผดแล”

- ขอ OP206 “อาการทองผกในผสงอายสามารถปองกน/บรรเทาไดดวยอาหารชนดใด” - ขอ OP207“ผสงอายควรไดดมน าสะอาด (รวมทงอาหารเหลว น าผลไม ซป วนละกแกว)” - ขอ OP208 “ถาผสงอายมไขสงเปนเวลามากวา 2 วน ทาน (ผดแล) ควรท าอยางไร”

วธการวดและผลการประเมน การสรางดชนเพอประเมนสดสวนผดแลทมความรในการดแล (โภชนาการ การแกไขปญหาเวลา

เจบปวยเฉยบพลน) ตอผดแลทงหมดของผสงอายทออกจากบานไมได ม 3 ขนตอนหลก ซงมรายละเอยดดงน

ขนตอนท 1 คอ หาจ านวนและสดสวนของผสงอายทออกจากบานไมได เพอเปนน าไปสการหาจ านวนผดแลทดแลผสงอายเหลานน การค านวณก าหนดนยามใหผสงอายทออกจากบานไมได หมายถง ผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพ และใชวธการวดผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพ ดงเชนแสดงรายละเอยดไวในดชน 26 วาเปนผสงอายทท ากจวตรประจ าวนไมได 1 ใน 5 อยาง ซงพบวามรอยละ 3.7 ของผสงอายทงหมด

ขนตอนท 2 คอ หาจ านวนผดแลทดแลผสงอายทออกจากบานไมไดซงไดจากการสอบถามผสงอายวา “ปจจบน...(ชอ)....มผดแลในการท ากจวตรประจ าวนหรอไม ถาม ใครเปนหลกในการดแลปรนนบตในการท ากจวตรประจ าวนมากทสด” (ขอ OP152)

ผลจากการส ารวจ พบวาสวนใหญ รอยละ 82.8 ของผสงอายไมมผดแลหรอดแลตนเองในการท ากจวตรประจ าวน และรอยละ 17.2 มผดแล ผดแลมจ านวนเทากบ5,632 ราย (ไมถวงน าหนก) ผดแลสวนใหญ รอยละ 66.2 เปนบตร (รวมบตรเขย/บตรสะใภ) รอยละ 18.1 เปนคสมรส รอยละ 12.5 เปนญาต และทเหลออกประมาณรอยละ 3.2 เปนผดแลรบจาง พยาบาล ผชวยพยาบาล หรอคนรบใช/ลกจาง ในจ านวน

102

ผดแล 5,632 รายน โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554 สามารถสมภาษณไดเพยง2,490 ราย (คดเปนอตราการสมภาษณได รอยละ 44.2) อตราการสมภาษณผดแลไดสงทสดในภาคเหนอ(รอยละ 55.8) และต าทสดในภาคใต (รอยละ 24.8) (ไมไดแสดงตารางขอมล)

ในกลมผสงอายทออกจากบานไมได สวนใหญ (รอยละ 82.7) มผดแลในการท ากจวตรประจ าวน ซงสดสวนดงกลาวนแทบจะไมเปลยนแปลงไปจากการส ารวจชดเดยวกนในปพ.ศ.2550 (รอยละ 82.6) เมอพจารณาแยกตามภาค พบวา ในปพ.ศ.2554 ภาคใตมสดสวนของผสงอายทออกจากบานไมไดและมผดแลสงสด (รอยละ 95.5) ตามดวยภาคกลาง (รอยละ 85.9) ภาคเหนอ (รอยละ 81.1) กรงเทพมหานคร และภาคตะวนออกเฉยงเหนอซงมสดสวนเทากน (รอยละ 76.4)

อยางไรกตาม การประเมนในครงนตองวเคราะหดวยความระมดระวง ทงนเพราะ ขอมลในปพ.ศ.2554 สามารถสมภาษณผดแลผสงอายทออกจากบานไมไดเพยง 891 ราย จากผดแลผสงอายทออกจากบานไมได 1,203 ราย (จ านวนไมถวงน าหนก) หรอคดเปนรอยละ 61.4 (สดมภท 5 ของตาราง 31) ซงมอตราการสมภาษณไดต ากวาการส ารวจในปพ.ศ.2550 มาก โดยในปนนมอตราการสมภาษณไดคดเปนรอยละ 76.4 ของผดแลผสงอายทออกจากบานไมได

ขนตอนท 3 คอ ประเมนความรในการดแลผสงอายทออกจากบานไมไดในเรองโภชนาการและเมอยามผสงอายเจบปวยเฉยบพลน ซงวดจากค าถามจ านวน 3 ขอไดแก 1) อาการทองผกในผสงอายสามารถปองกนหรอบรรเทาไดดวยอาหารชนดใด (ขอ OP206) หากผดแลตอบวากนผกและผลไมได 1 คะแนน หากตอบอยางอน ได 0 คะแนน 2) ผสงอายควรไดดมน าสะอาด (รวมทงอาหารเหลว น าผลไม ซป) วนละกแกว (ขอ OP207) หากผดแลตอบวา 8-14 แกวได 1 คะแนน หากตอบอยางอน ได 0 คะแนน 3) ถาผสงอายมไขสงเปนเวลามากกวา 2 วน ทาน (ผดแล) ควรท าอยางไร(ขอ OP208) หากผดแลตอบวาพาไปพบแพทยได 1 คะแนน หากตอบอยางอน ได 0 คะแนนการประเมนความรของผดแล ผทตอบไดครบ 3 คะแนนจากทงหมด 3 ขอ จดวาเปนผมความรในการดแลผสงอาย

ส าหรบสดสวนผดแลทมความรในการดแล (โภชนาการ การแกไขปญหาเวลาเจบปวยเฉยบพลน) ตอผดแลทงหมดของผสงอายทออกจากบานไมได มวธการค านวณดงน

สดสวนผดแลทมความรในการดแลตอผดแลทงหมดของผสงอายทออกจากบานไมได

= จ านวนผดแลผสงอายทออกจากบานไมไดทตอบค าถามวดความรถกทง 3 ขอ x 100 จ านวนผดแลผสงอายทออกจากบานไมได

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง คอรอยละ 60 ของผดแลผสงอายทออกจากบานไมไดมความรในการดแล (โภชนาการ การแกไขปญหาเวลาเจบปวยเฉยบพลน) ขอมลในตาราง 31 แสดงวา รอยละ 25.3 ของผดแลผสงอายทออกจากบานไมไดมความรในการดแล ซงต ากวาเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายคอนขางมาก โดยผดแลผสงอายทออกจากบานไมไดในกรงเทพมหานคร มความรในสดสวนทสงทสด (รอยละ 32.4) และต าทสดในภาคใต (รอยละ 17.8) เปนทนาสนใจวาสดสวนทม

103

ความรในการดแลไมแตกตางกนมากระหวางผดแลทงหมดกบผดแลผสงอายทออกจากบานไมได กลาวคอ ประมาณ 1 ใน 4 ของผดแลทงสองกลมมความรในการดแลผสงอาย และผสงอายทออกจากบานไมได

ตาราง 31 รอยละของผสงอายทงหมดทมผดแล รอยละของผดแลทมความรในการดแลทง 3 ขอ รอยละทสมภาษณผดแลผสงอายทออกจากบานไมได และรอยละของผดแลผสงอายทออกจากบานไมไดทมความรเกยวกบการดแลทง 3 ขอจ าแนกตามภาค

ภาค

ผสงอายทงหมด ผสงอายทออกจากบานไมได

รอยละทมผดแล

รอยละของผดแลทงหมดทมความร

ทง 3 ขอ

รอยละทมผดแล

รอยละทสมภาษณผดแลได

รอยละของผดแลทมความร ทง 3 ขอ

กรงเทพมหานคร 25.8 37.6 76.4 59.7 32.4 กลาง 21.8 29.1 85.9 62.7 22.3 เหนอ 10.4 29.4 81.1 66.6 24.7 ตะวนออกเฉยงเหนอ 12.5 23.0 76.4 55.4 21.8 ใต 26.4 19.1 95.2 64.8 17.8 รวม 17.2 28.8 82.7 61.4 25.3

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ อตราการสมภาษณผดแลผสงอายในการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554 นน

คอนขางต า จากผดแลทงหมด มเพยงรอยละ 44.2 (ไมถวงน าหนก) เทานนทสามารถสมภาษณได จงมความเปนไปไดทจะมผลกระทบตอการประเมนสดสวนของผดแลผสงอายทมความรครบทง 3 ขอ

104

มาตรการ 4 ระบบบรการและเครอขายการเกอหนน

ดชนท 32 สดสวนของผสงอายทพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะทกระบบ แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554 - ขอ OP186 ถง OP193 “ปจจบน…(ชอ)...พงพอใจกบระบบบรการสาธารณะของรฐ

ตอไปนมากนอยเพยงใด”

วธการวดและผลการประเมน การประเมนสดสวนของผสงอายทพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะทกระบบใชขอค าถามจาก

โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ .ศ.2554 ทสอบถามเฉพาะผสงอายทตอบแบบสอบถามดวยตนเองถงการใชหรอการไดรบบรการ และความพงพอใจตอระบบสาธารณะของรฐ 8 ระบบ ไดแก ระบบบรการดานสขภาพ ระบบการขนสงทางบก (เชน รถโดยสารประจ าทาง บ.ข.ส. รถไฟ รถไฟฟา ฯลฯ) ระบบขนสงทางน า ระบบขนสงทางอากาศระบบเตอนภยกอนเกดภยพบตการใหความชวยเหลอยามฉกเฉนระบบเบยยงชพผสงอาย และระบบเบยยงชพผพการ ซงพบวาในผสงอายท งหมด รอยละ 70.7 ตอบแบบสอบถามดวยตนเอง

ส าหรบการหาสดสวนของผสงอายทพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะทกระบบ จะวดจากผสงอายทรายงานวาพงพอใจกบระบบบรการสาธารณะของรฐทง 8 ระบบทกลาวมาขางตน ซงมวธการค านวณดงน

สดสวนของผสงอายทพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะทกระบบ

= จ านวนผสงอายทรายงานวาพงพอใจกบระบบบรการสาธารณะของรฐทง 8 ระบบ x 100 จ านวนผสงอายทงหมด

ผลในตาราง 32.1 แสดงวาผสงอายมความพงพอใจตอระบบสาธารณะตางๆ ทรฐจดให โดยระบบบรการดานสขภาพเปนระบบทผสงอายพงพอใจมากทสด (รอยละ 89.4) รองลงมาเปนระบบเบยยงชพผสงอาย (รอยละ 72.4) ระบบการขนสงทางบก (รอยละ 67.7) ระบบเบยยงชพผพการ (รอยละ 33.7) การใหความชวยเหลอยามฉกเฉน (รอยละ 24.8) ระบบขนสงทางน า (รอยละ 17.6) และระบบเตอนภยกอนเกดภยพบต และระบบการขนสงทางน า ซงมรอยละของความพงพอใจใกลเคยงกน (รอยละ 13.9 และ รอยละ 13.0 ตามล าดบ)

105

ตาราง 32.1 รอยละของผสงอายทพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะของรฐแตละระบบ (เฉพาะผสงอายทตอบแบบสอบถามเอง)

บรการสาธารณะของรฐ รอยละทพงพอใจ

ระบบบรการสขภาพ 89.4 ระบบการขนสงทางบก 67.7 ระบบขนสงทางน า 17.6 ระบบขนสงทางอากาศ 13.0 ระบบเตอนภยกอนเกดภยพบต 13.9 การใหความชวยเหลอยามฉกเฉน 24.8 ระบบเบยยงชพผสงอาย 72.4 ระบบเบยยงชพผพการ 33.7

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง คอ รอยละ 60 ของผสงอายพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะทกระบบ ผลในตาราง 32.2 แสดงวา ผสงอายเพยงรอยละ 7.2 ทมความพงพอใจตอระบบสาธารณะทกระบบทรฐจดให ซงต ากวาเปาหมายทตงไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงคอนขางมาก ผลจากตาราง 32.2 ยงแสดงวา รอยละของผสงอายทพงพอใจ มความแตกตางกนคอนขางมากระหวางภาคโดยภาคใตมรอยละของผสงอายทพงพอใจตอบรการสาธารณะของรฐทกระบบสงทสด (รอยละ 14.2) ในขณะทภาคเหนอนนต าทสด (รอยละ 4.4)

ตาราง 32.2 รอยละของผสงอาย ทรายงานวาพงพอใจกบระบบบรการสาธารณะของรฐท ง 8 ระบบ (เฉพาะผสงอายทตอบแบบสอบถามเอง) จ าแนกตามภาค

ภาค รอยละของผสงอายทเคยใชหรอไดรบบรการสาธารณะของรฐทกระบบและพงพอใจตอบรการ

กรงเทพมหานคร 10.1 กลาง 5.3 เหนอ 4.4 ตะวนออกเฉยงเหนอ 7.2 ใต 14.2 รวม 7.2

106

ดชนท 33 ก าหนดเวลาทตองมการด าเนนการประชาสมพนธใหผสงอายทราบถงอตราคาโดยสารของระบบขนสงสาธารณะ และระบบขนสงมวลชนตางๆ ทลดหยอนใหผสงอาย

แหลงขอมล ทตยภม 1. กระทรวงพนนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2553ก. ขอบงคบวาดวยการ

ก าหนดอตราคาโดยสาร วธการจดเกบคาโดยสาร และการก าหนดประเภทบคคลทไดรบการยกเวนไมตองช าระคาโดยสารรถไฟฟามหานคร สายเฉลมรชมงคล พ.ศ. 2553.

2. กระทรวงพนนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2553ข. ค าสงฝายการเดนรถ การรถไฟแหงประเทศไทยท พ.5/ดส.1/16/2553 เรอง ระเบยบปฏบตในดานการใหการชวยเหลอคนพการ ผสงอาย และสตรมครรภ.

3. กระทรวงพนนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2553ค. ประกาศกรงเทพมหานคร เรองการก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไข คมครอง การสงเสรม และการสนบสนนผสงอาย ตามพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ.2546.

4. กระทรวงพนนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2553ง. ประกาศกระทรวงคมนาคม เรอง ใหหนวยงานในสงกดกระทรวงคมนาคม ก าหนดหลกเกณฑวธการและเงอนไขการคมครอง การสงเสรมและการสนบสนนแกผสงอายในสวนทเกยวของกบการบรการทางการแพทยและการสาธารณสข รวมทงการขนสงสาธารณะ พ.ศ.2554.

5. กระทรวงพนนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2553จ. ประกาศองคการขนสงมวลชนกรงเทพ เรองก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการคมครอง การสงเสรมและสนบสนนผสงอาย.

6. กระทรวงพนนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2553ฉ. แนวทางการด าเนนงานตามพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ.2546 แกไขเพมเตม พ.ศ.2553 มาตรา 11(5) (6) ของบรษทการบนไทย จ ากด (มหาชน).

วธการวดและผลการประเมน แผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงก าหนดนยาม ระบบการขนสงสาธารณะและระบบขนสงมวลชน ให

ครอบคลมทงระบบการขนสงทางบก ทางเรอ และทางอากาศ ในดานการประชาสมพนธสทธในการลดหยอนคาโดยสารนน ในชวงปพ.ศ.2550-2554 ไดเรมม

หนวยงานทใหบรการขนสงสาธารณะและขนสงมวลชน ก าหนดใหมการด าเนนการประชาสมพนธสทธดงกลาวใหแกผสงอาย อาทเชน บรษทขนสง จ ากด ไดมการออกค าสงฝายบรหารการเดนรถท 8/2552 เรองการจดใหมเจาหนาทใหความชวยเหลออ านวยความสะดวกผพการและผสงอายภายในสถานขนสงกรงเทพ

107

โดยก าหนดใหเคานเตอรประชาสมพนธของสถานขนสงผโดยสาร เปนจดประสานใหความชวยเหลออ านวยความสะดวกในการใชบรการรถยนตโดยสารภายในสถาน ตลอดจนใหขอมลสทธการลดอตราคาโดยสารแกผพการและผสงอาย

กรงเทพมหานคร ไดออกประกาศหลกเกณฑ วธการและเงอนไข การคมครอง การสงเสรม และการสนบสนนผสงอาย ตามพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ. 2546 ณ วนท 3 สงหาคม พ.ศ. 2554 โดยก าหนดใหมการลดหยอนคาโดยสารรถประจ าทางดวนพเศษ (BTR) ครงราคาส าหรบผสงอาย และประชาสมพนธการลดหยอนคาโดยสารยานพาหนะ เชน รถเมลและเรอขามฟากและเรอโดยสารใหทราบทวถง และตดประกาศใหชดเจน รวมท งมเจาหนาทใหค าแนะน าและชวยเหลอโดยก าหนดใหส านกการจราจรและขนสงเปนผรบผดชอบ

จากทกลาวมาขางตน อาจสรปผลไดวา ในปจจบนไดเรมมการก าหนดใหมการประชาสมพนธถงสทธในการไดรบการลดหยอนคาบรการส าหรบผสงอายทราบบาง ตามทศทางทปรากฏในประกาศหลกเกณฑของบางหนวยงาน แตยงไมมรายงานผลวา แตละหนวยงานไดน าไปปฏบตหรอไม และเปาหมายของดชนคอ ใหด าเนนการภายในปพ.ศ. 2559 จงยงไมอาจประเมนได

108

ดชนท 34 สดสวนของสถานทสาธารณะทมอปกรณอ านวยความสะดวกทใชไดจรง ไดแกทางเดน บนได และหองสขา ในสถานทตอไปน (โรงพยาบาลรฐ/เอกชน, ศาลากลางจงหวด/กทม./เมองพทยา, ทวาการอ าเภอ/เขต,อปท. (อบจ./เทศบาล/อบต.), หางสรรพสนคา/ศนยการคา, สวนสาธารณะ, สถานขนสง/สนามบน/สถานรถไฟ, ศาสนสถาน, ตลาดสด)

แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจการมสงอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอายพ.ศ. 2554

วธการวดและผลการประเมน การประเมนผลการด าเนนงานดานการจดอปกรณ/สงอ านวยความสะดวกตามแผนผสงอายฯ

ฉบบปรบปรง ในชวงปพ.ศ.2550-2554 พจารณาจากสดสวนของสถานทสาธารณะทมอปกรณอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอายทใชไดจรง ซงประกอบไปดวย ทางเดน (ทางลาด) บนได และหองสขาในสถานทตอไปน ไดแก โรงพยาบาลของรฐ/เอกชน ศาลากลางจงหวด/กทม./เมองพทยา ทวาการอ าเภอ/เขต อปท.(อบจ./ เทศบาล / อบต.) หางสรรพสนคา/ศนยการคา สวนสาธารณะ สถานขนสง/สนามบน/สถานรถไฟ ศาสนสถาน และตลาดสด

สดสวนของสถานทแตละประเภททกลาวถงทมการจดอปกรณอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอาย ค านวณไดจากจ านวนการมสงอ านวยความสะดวกและใชไดครบทง 3 อยางตามเกณฑตอ จ านวนสถานททงหมดในประเภทนน คณดวยรอยซงเขยนเปนสมการไดดงน

สดสวนของสถานทแตละประเภททกลาวถงทมการจดอปกรณอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอาย = จ านวนของการมสงอ านวยความสะดวกและใชไดครบทง 3 อยางในสถานทแตละประเภท x 100 จ านวนสถานทในประเภทนนทเขาท าการส ารวจทงหมด

จากสตรการค านวณขางตน “สถานทหากทก าหนดมสงอ านวยความสะดวกครบครบทง 3 อยางและใชการไดจรงตามเกณฑ” พจารณาจาก 1) มทางลาดเปนทางเดน 2) มราวบนไดหรอบนไดเลอนหรอลฟทในกรณทตกสงกวา 1 ชน และ 3) มหองสขาเฉพาะส าหรบผสงอาย หากสถานทใดมครบทง 3 อยางจงจะไดคะแนน 1 คะแนน หากสถานทใดมสงอ านวยความสะดวกครบแตใชไดจรงไมครบทกอยาง (ช ารด หรอ ปดไมใหใช) หรอมสงอ านวยความสะดวกเพยงบางอยาง หรอไมมเลยจะใหเปน 0 คะแนน จากนนจงน ามาคดเปนรอยละของการปรากฏสงอ านวยความสะดวกในสถานทสาธารณะแตละประเภท โดยคดจากสดสวนของสถานททไดคะแนน 1 คะแนนจากสถานทในแตละประเภททเขาส ารวจทงหมด

109

ผลการประเมนจ าแนกตามสถานทมรายละเอยดดงตอไปน (ตาราง 34) 1) โรงพยาบาลของรฐ/เอกชน (เปาหมายดชน สดสวนการปรากฏการจดอปกรณอ านวย

ความสะดวกรอยละ 70) จากการส ารวจโดยการสงเกตการณโรงพยาบาลของรฐและเอกชนทตกเปนตวอยางจ านวน

46 แหงทวประเทศ พบวา รอยละ 78.3 มทางลาด มราวบนได และมหองสขาส าหรบผ สงอาย ครบทง 3 อยางตามเกณฑ เมอเปรยบเทยบระหวางกรงเทพมหานครกบเขตเมองอน พบวา รอยละ 66.7 ของโรงพยาบาลในกรงเทพมหานครมสงอ านวยความสะดวกครบทงสามอยาง ในขณะทเมองอนมรอยละ 82.4

เมอพจารณาเพมเตมเกณฑตามทก าหนดในพระราชบญญตผสงอาย คอ ชองทางพเศษใหบรการทสะดวกและรวดเรวแกผสงอายเปนกรณพเศษเขาไปดวยจากสามเกณฑแรก พบวา เหลอเพยงรอยละ 15.2 ทมสงอ านวยความสะดวกและบรการทใหความสะดวกครบตามเกณฑ

ผลจากการประเมนขางตน พบวา ในภาพรวมสดสวนการปรากฏการจดอปกรณอ านวยความสะดวกในโรงพยาบาลของรฐและเอกชน หากพจารณาจากเงอนไขเพยง 3 อยางถอวาผานตามเกณฑทก าหนดไวในแผน แตโรงพยาบาลในกทม. ยงไมผานตามเกณฑ

2) ศาลากลางจงหวด / ทท าการกทม. (เปาหมายดชน สดสวนการปรากฏการจดอปกรณอ านวยความสะดวกรอยละ 50)

จากกลมตวอยางของศาลากลางจงหวดและศาลาวาการกรงเทพมหานครทง 16 แหง พบวา สดสวนของศาลากลางจงหวดหรอศาลาวาการกรงเทพมหานครทมสงอ านวยความสะดวกครบตามเกณฑทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง คดเปนรอยละ 37.5 โดยเมอแยกพจารณาเปนกรงเทพมหานคร และเมองหลกเมองรองอนๆ ในทง 4 ภาค พบวา ศาลาวาการกรงเทพมหานครทเสาชงชามสงอ านวยความสะดวกครบตามเกณฑ แตทดนแดงมราวบนได และหองสขาส าหรบผสงอาย แตไมมทางลาด ในขณะทเมองหลกและเมองรองอนๆ สดสวนของการปรากฏสงอ านวยความสะดวกสงกวา คอรอยละ 35.7

อยางไรกตามเมอพจารณาในภาพรวมของพนททตกเปนตวอยางทงหมด ยงไมผานตามเกณฑ ซงผานเกณฑการประเมนเฉพาะในกทม. เทานน คอมสดสวนของสงอ านวยความสะดวก สงกวารอยละ 50เฉพาะทวาศาลาวาการกรงเทพมหานครเทานน สวนในศาลากลางจงหวดอนทตกเปนตวอยาง ยงไมผาน

3) ทวาการอ าเภอ / เขตในกทม. (เปาหมายดชน สดสวนการปรากฏการจดอปกรณอ านวยความสะดวกรอยละ 30)

จากการส ารวจทวาการอ าเภอ 15 แหงและส านกงานเขตในกรงเทพมหานครจ านวน 13 แหงรวม 28 แหง พบวารอยละ 57.1 ของสถานทดงกลาว มสงอ านวยความสะดวกครบทง 3 อยางตามเกณฑ โดยส านกงานเขตในกทม. มสดสวนการปรากฏสงอ านวยความสะดวกรอยละ 61.5 และในทวาการอ าเภอมสดสวนการปรากฏสงอ านวยความสะดวกรอยละ 66.7 ดงนน จงผานเกณฑการประเมนสงอ านวยความสะดวกเฉพาะส านกงานเขตในกรงเทพมหานคร

110

4) หางสรรพสนคา/ศนยการคา (เปาหมายดชน สดสวนการปรากฏการจดอปกรณอ านวยความสะดวกรอยละ 50)

จากการส ารวจหางสรรพสนคาทตกเปนตวอยาง 13 แหง (ในกทม. 11 แหง และเมองอน 2 แหง) พบวา ทงในเขตกทม. (รอยละ 23.1) ในเขตเมองอนๆ (รอยละ 16.7) ยงไมผานตามเกณฑหรอเปาหมายทก าหนดไวในเรองการปรากฏสงอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอาย

5) สวนสาธารณะ (เปาหมายดชน สดสวนการปรากฏการจดอปกรณอ านวยความสะดวก รอยละ 50)

ในการประเมนสวนสาธารณะนน พจารณาจากการมทางลาด หองน า และลานกจกรรมหรอลานกฬาส าหรบผสงอาย ซงจากการส ารวจสวนสาธารณะพนททตกเปนตวอยางในกทม. 5 แหง และในเมองอน 1 แหง พบวา ไมมสวนสาธารณะแหงใดมสงอ านวยความสะดวกครบ 3 อยางตามเกณฑ

6) สถานขนสง / สนามบน / สถานรถไฟ (เปาหมายดชน สดสวนการปรากฏ การจดอปกรณอ านวยความสะดวกรอยละ 50)

6.1 สถานขนสงจากการส ารวจสถานขนสงในกทม. 3 แหงและในเขตเมองอนอก 15 แหง พบวามสงอ านวยความสะดวกครบตามเกณฑเพยงแครอยละ 22.2 ในกรงเทพมหานครมสถานขนสงทมสงอ านวยความสะดวกใหแกผสงอายครบตามเกณฑรอยละ 66.7 และในเขตเมองอนมสถานขนสงทม สงอ านวยความสะดวกใหแกผสงอายครบตามเกณฑ รอยละ 13.3 (ตาราง 34)

6.2 ทาอากาศยานทาอากาศยานจะมสดสวนของสงอ านวยความสะดวกครบตามเกณฑและใชไดจรงสงทสด เมอเปรยบเทยบกบสถานส าหรบการคมนาคมประเภทอน กลาวคอรอยละ 71.4 ของทาอากาศยานมสงอ านวยความสะดวกครบตามเกณฑขนต าทก าหนดไว เมอแยกพจารณาเปนเขตกรงเทพมหานครกบเมองอนๆ พบวา ทาอากาศยานดอนเมองและทาอากาศยานสวรรณภมซงเปนทาอากาศยานหลกของประเทศมสดสวนการปรากฏสงอ านวยความสะดวกครบทง 3 อยาง รอยละ 100 ในขณะททาอากาศยานทตงในเขตเมองอนมสงอ านวยความสะดวก รอยละ 71.4 ซงผานตามเกณฑทก าหนดทงในเขตกรงเทพมหานครและเขตเมองอน

6.3 สถานรถไฟจากการส ารวจสถานรถไฟทตกเปนตวอยางทง 11 แหงพบวามเพยงรอยละ 27.3 ทมสงอ านวยความสะดวกแกผสงอายครบตามเกณฑ เมอแยกพจารณาระหวาง กทม. กบเมองอน พบวารอยละ 66.7 ของสถานรถไฟในกรงเทพมหานครมสงอ านวยความสะดวกครบตามเกณฑ ในขณะทสถานรถไฟในเมองอนนนมเพยงรอยละ 12.5 ทปรากฏสงอ านวยความสะดวกครบตามเกณฑ

จากขอมลขางตนพอสรปไดวา สถานบรการดานการคมนาคมในเขตกรงเทพมหานครผานตามเกณฑในการจดสงอ านวยความสะดวกใหแกผสงอาย คอเกนรอยละ 50 แตในเขตเมองอนมเฉพาะทาอากาศยานทผานตามเกณฑในการจดสงอ านวยความสะดวกใหแกผสงอาย

111

7) ทท าการองคการบรหารสวนต าบล องคการบรหารสวนต าบลเปนสถานทราชการทผสงอายนาจะมาตดตอ รบบรการ หรอเขา

รวมกจกรรมตางๆ มากทสด เมอเทยบกบสถานทราชการอน จากการเขาส ารวจสถานทท าการขององคการบรหารสวนต าบลทตกเปนตวอยางทง 29 แหง พบวามเพยงประมาณรอยละ 13.8 เทานนทมสงอ านวยความสะดวกครบตามเกณฑทก าหนด ซงต ากวาเปาทก าหนดไวมาก (รอยละ 30)

8) ศาสนสถาน เปนสถานทอกแหงหนงทผสงอายเขาไปท ากจกรรมคอนขางมาก อยางไรกตามจากการ

ส ารวจในพนททตกเปนตวอยางพบวา ไมมศาสนสถานใดเลยทผานเกณฑมาตรฐานการจดสงอ านวยความสะดวกขนพนฐานส าหรบผสงอาย

9) ตลาดสด เปนอกพนทหนงทเกยวของกบการด าเนนกจวตรประจ าวนของผสงอายคอนขางมากจากผล

การส ารวจพบวาไมมสถานทใดผานตามเกณฑ

โดยสรปดชนท 32 นในภาพรวมยงไมผานตามเกณฑ และเปนทนาสงเกตวาเกณฑทก าหนดในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ยงเปนเพยงการพจารณาวามสงอ านวยความสะดวก เพยงแค 3 ประเภทเทานน ซงมนอยกวาทก าหนดไวในกฎกระทรวง ก าหนดสงอ านวยความสะดวกในอาคารส าหรบผพการหรอทพพลภาพและคนชรา พ.ศ. 2548 และหากพจารณาในมตดานลกษณะ หรอคณภาพ หรอตามมาตรฐานของสงอ านวยความสะดวกแตละประเภททก าหนดไวในกฎกระทรวงดงกลาวเชน ความลาดชนของการเดน (ทางลาด) นาจะมสดสวนทผานตามมาตรฐานนอยไปกวาทปรากฏในการประเมนผลครงนอยางมาก

นอกจากน หากประเมนอยางเขมงวดดวยการดเฉพาะสญลกษณผสงอาย จะพบวา ในสถานทสวนใหญสญลกษณทมปรากฏเปนสญลกษณส าหรบผพการ เรองสงอ านวยความสะดวกส าหรบผสงอายยงไมไดรบความสนใจเทาทควร สงอ านวยความสะดวกตางๆทมขนในสถานทสาธารณะเปนผลพลอยไดทไดรบจากการคมครองดแลคนพการมากกวาทจะเปนของผสงอายเอง

112

ตาราง 34 สดสวนการปรากฏของการจดอปกรณอ านวยความสะดวก

สถานท รวม กทม. เมองอน เปาหมาย สรปผล

การประเมน

โรงพยาบาล (49 แหง) 77.6 66.7 81.1 70 ผานเฉพาะเมองอน

ศาลากลางจงหวด/ศาลาวาการกรงเทพมหานคร (17 แหง)

35.3 50.0 33.3 50 ผานเฉพาะกทม.

ทวาการอ าเภอ/ส านกงานเขต (28 แหง) 64.3 66.7 61.5 30 ผาน.

หางสรรพสนคา/ศนยการคา* (20 แหง) 20.0 23.1 14.3 50 ไมผาน

สวนสาธารณะ (6 แหง) 16.7 20.0 0.0 50 ไมผาน

สถานขนสง (18 แหง) 22.2 66.7 13.3 50 ผานเฉพาะกทม.

ทาอากาศยาน (7 แหง) 71.4 100.0 60.0 50 ผาน

สถานรถไฟ (11 แหง) 27.3 66.7 12.5 50 ผานเฉพาะกทม.

อปท.**(31 แหง) 12.9 - 12.9 30 ไมผาน

ศาสนสถาน (31 แหง) 0.0 0.0 0.0 30 ไมผาน

ตลาดสด (9 แหง) 0.0 0.0 0.0 30 ไมผาน

*หางสรรพสนคา/ศนยการคา (หางสรรพสนคา/ศนยการคา/ซปเปอรมารเกต/ตลาดจ าหนายสนคา) **อปท. (ทท าการอบจ./ทท าการเทศบาล/ทท าการอบต.)

113

ดชนท 35 สดสวนของสวนสาธารณะทมการจดพนทเฉพาะเพอการออกก าลงกายและพกผอนท เหมาะสม และปลอดภยส าหรบผสงอาย

แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจอ าเภอทวประเทศ พ.ศ. 2554 - ขอ 3 “ในเขตอ าเภอของทานมสวนสาธารณะกแหง”

- ขอ 4 “สวนสาธารณะมอปกรณประกอบการออกก าลงกายส าหรบผสงอายหรอไม” - ขอ 5 “มหองสขาส าหรบผสงอายในสวนสาธารณะหรอไม” - ขอ 6 “มทางเดนทเรยบใหผสงอายเดนไดสะดวกในสวนสาธารณะหรอไม” - ขอ 7 “มทางเรยบส าหรบเกาอรถเขนผสงอายภายในสวนสาธารณะหรอไม”

ทตยภม ส านกงานสวนสาธารณะ ส านกสงแวดลอม กรงเทพมหานคร

วธการวดและผลการประเมน สวนสาธารณะ เปนสถานทท รฐหรอเอกชนสรางขนเพอใหเปนทพกผอนหยอนใจส าหรบประชาชนทวไป และเปนทประกอบกจกรรมตางๆ เชน เดนเลน ออกก าลงกาย โดยมการจดแตงบรเวณอยางสวยงาม พรอมสงอ านวยความสะดวกไวบรการประชาชน สวนสาธารณะของกรงเทพมหานครทน ามาใชค านวณในดชนน ไดแก สวนหมบาน สวนชมชน สวนระดบยาน สวนระดบเมอง สวนเฉพาะทาง (รายละเอยดการแบงประเภทสวนสาธารณะในเขตกรงเทพมหานคร ดภาคผนวก 2) สวนสาธารณะทมการจดพนทเฉพาะเพอการออกก าลงกายและพกผอนทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย ตองเปนสวนสาธารณะทมองคประกอบทง 4 อยาง คอ 1. มอปกรณประกอบการออกก าลงกายส าหรบผสงอาย 2. มหองสขาส าหรบผสงอาย 3. มทางเดนทเรยบใหผสงอายเดนไดสะดวก 4. มทางเรยบส าหรบเกาอรถเขนผสงอาย

ในจ านวนแบบสอบถามทตอบกลบมา 619 อ าเภอ มสวนสาธารณะทงหมด 1,183 แหง และจากขอมลของส านกงานสวนสาธารณะ ส านกสงแวดลอม กรงเทพมหานคร ไดใหขอมลจ านวนสวนสาธารณะทงหมดในกรงเทพมหานครวามทงหมด 398 แหง โดยรวมแลวจากอ าเภอทตอบแบบสอบถามกลบมามสวนสาธารณะทงหมด 1,581 แหง

สดสวนสวนสาธารณะทมการจดพนทเฉพาะเพอการออกก าลงกายและพกผอนทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย = จ านวนสวนสาธารณะทมบรการครบทง 4 องคประกอบ x 100 จ านวนสวนสาธารณะทงหมดทวประเทศ

114

เมอแยกตามบรการส าหรบผสงอายภายในสวนสาธารณะ (ตาราง 35.1 ) พบวา รอยละ 61.0 ของสวนสาธารณะมทางเดนเรยบใหผสงอายเดนไดสะดวก รองลงมาคอ การมอปกรณประกอบการออกก าลงกายส าหรบผสงอาย (รอยละ 56.7) และมทางเรยบส าหรบเกาอรถเขนผสงอาย และมหองสขาส าหรบผสงอาย (รอยละ 51.4 และ 33.5 ตามล าดบ) ซงมเพยงรอยละ 27.1 ของสวนสาธารณะทมการจดพนททเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย

ตาราง 35.1 รอยละของสวนสาธารณะทมบรการแตละประเภทส าหรบผสงอาย

การบรการส าหรบผสงอายภายในสวนสาธารณะ รอยละ

1.อปกรณประกอบการออกก าลงกายส าหรบผสงอาย 56.7 2.หองสขาส าหรบผสงอาย 33.5 3.ทางเดนทเรยบใหผสงอายเดนไดสะดวก 61.0 4.ทางเรยบส าหรบเกาอรถเขนผสงอาย 51.4 รอยละของสวนสาธารณะทมการจดพนททเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย 27.1

ผลในตาราง 35.2 แสดงวา สดสวนของสวนสาธารณะทมการจดพนทเฉพาะเพอการออกก าลงกายและพกผอนทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย คดเปนรอยละ 27.1 ซงต ากวาเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง (รอยละ 50) โดยภาคเหนอมรอยละของสวนสาธารณะทมการจดพนทเฉพาะฯ สงทสด (รอยละ 38.6) ในขณะทกรงเทพมหานครนนต าสด (รอยละ 6.3) เพราะฉะนนโดยสรปดชนนจงไมผานการประเมน

ตาราง 35.2 รอยละของสวนสาธารณะทมการจดพนทเฉพาะเพอการออกก าลงกาย และพกผอนทเหมาะสม และปลอดภยส าหรบผสงอาย จ าแนกตามภาค

ภาค จ านวนสวนสาธารณะ

ทงหมด

จ านวนสวนสาธารณะทมการจดพนทเฉพาะฯ

รอยละ

กรงเทพมหานคร* 398 25 6.3

กลาง 348 127 36.5

เหนอ 280 108 38.6

ตะวนออกเฉยงเหนอ 254 119 33.6

ใต 201 49 24.4

รวม 1,581 428 27.1

หมายเหต: สวนสาธารณะทมการจดพนททเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย จะตองมทงขอ 1-4 ของตาราง 35.1 * แหลงขอมล: ส านกงานสวนสาธารณะ ส านกสงแวดลอม กรงเทพมหานคร

115

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ ขาดขอมลในรายละเอยดของ กทม. อยางไรกตามพบวาสวนสาธารณะในอ าเภอทตอบแบบสอบถามกลบมา มหองสขาส าหรบผสงอายในสดสวนทต าทสด จงนาจะมการสงเสรมใหจดหองสขาส าหรบผสงอายในสวนสาธารณะเพมขน

116

ดชนท 36 สดสวนของอ าเภอทมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายส าหรบผสงอาย อยางนอย 1 แหง

แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจอ าเภอทวประเทศ พ.ศ.2554 - ขอ 3 “ในเขตอ าเภอของทานมสวนสาธารณะกแหง” - ขอ 4 “สวนสาธารณะมอปกรณออกก าลงกายส าหรบผสงอายหรอไม”

วธการวดและผลการประเมน

สดสวนของอ าเภอทมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายส าหรบผสงอายอยางนอย 1 แหง =จ านวนอ าเภอทมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายฯ x 100 จ านวนอ าเภอทงหมด

จากจ านวนอ าเภอทตอบแบบสอบถามกลบมา 619 อ าเภอ มอ าเภอทมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายส าหรบผสงอาย 292 อ าเภอ (ตาราง 36) อ าเภอในภาคใตมสดสวนทมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายส าหรบผสงอายสงทสด คดเปนรอยละ 56.6 และอ าเภอในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมสดสวนต าทสด คดเปนรอยละ 43.3 โดยรวม สดสวนของอ าเภอทมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายส าหรบผสงอายอยางนอย 1 แหง คดเปนรอยละ 47.2 สงกวาเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง (รอยละ 20) ดชนนจงผานการประเมน

ตาราง 36 รอยละของอ าเภอทมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายส าหรบผสงอายอยางนอย 1 แหง จ าแนกตามภาค

ภาค จ านวนอ าเภอทงหมด จ านวนอ าเภอทม

สวนสาธารณะทมสถานท ออกก าลงกายส าหรบผสงอาย

รอยละ

ภาคกลาง 141 69 48.9 ภาคเหนอ 141 62 44.0 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 224 97 43.3 ภาคใต 113 64 56.6 รวม 619 292 47.2

หมายเหต: ในดชนน จะไมวเคราะหในสวนของกรงเทพมหานคร เนองจากกรงเทพมหานครเปนเขตการปกครองพเศษ ไมไดมสถานะเปนจงหวด จงไมมอ าเภอทอยภายใตเขตการปกครอง

117

ดชนท 37 สดสวนผสงอายททพพลภาพและไดรบการบรการชมชนในระยะเวลา 6 เดอนทผานมา

แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554 - ขอ OP104-OP108 “…(ชอ)...สามารถท ากจกรรมเหลานดวยตวเองไดหรอไม”(ด

ค าถามแหลงขอมลในดชนท 26) - ขอ OP209 “ในระหวาง 6 เดอนกอนวนสมภาษณ ผสงอายททานดแลอยไดรบความ

ชวยเหลอหรอบรการจากชมชนบางหรอไม”

วธการและผลการประเมน การประเมนใชนยามผสงอายททพพลภาพ ดงเชนทแสดงรายละเอยดในดชนท 26 วาคอผสงอายท

ท ากจวตรประจ าวนไมได 1 ใน 5อยางซงพบวามรอยละ 3.7 ของผสงอายทงหมด ในผสงอายททพพลภาพเหลานรอยละ 82.7 มผดแล การหาสดสวนผสงอายททพพลภาพ และไดรบการบรการชมชนในระยะเวลา 6 เดอนทผานมามวธการค านวณดงน

จ านวนผสงอายททพพลภาพและไดรบการบรการชมชนในระยะเวลา 6 เดอนทผานมา = ผสงอายททพพลภาพและไดรบการบรการชมชนในระยะเวลา6 เดอนทผานมา x 100 จ านวนผสงอายททพพลภาพ

เนองจากค าถามเกยวกบการไดรบความชวยเหลอ หรอบรการจากชมชน เปนขอมลทไดจากการสมภษณผดแลผสงอาย ผสงอายททพพลภาพทไมมผดแล หรอมผดแลแตสมภาษณผดแลไมได จะถกจดวา ไมไดรบความชวยเหลอหรอบรการจากชมชน การอนมานดงกลาวอาจมผลกระทบ ท าใหคาของดชน ทไดต ากวาความเปนจรงเลกนอย

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง คอ รอยละ 40 ของผสงอายททพพลภาพไดรบการบรการชมชนในระยะเวลา 6 เดอนทผานมา ตาราง 37 แสดงผลการสมภาษณผดแลวาผสงอายททานดแลอยไดรบความชวยเหลอหรอบรการจากชมชนบางหรอไมในระหวาง 6 เดอนกอนวนสมภาษณพบวา รอยละ 33.3 ของผสงอายททพพลภาพ ไดรบความชวยเหลอหรอบรการจากชมชน ซงต ากวาเปาหมายทตงไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง การไดรบความชวยเหลอหรอบรการจากชมชนของผสงอายททพพลภาพต ากวาเปาหมายของแผนผสงอายในทกภาค (อยระหวางรอยละ16.0 – 39.2) ยกเวนภาคใต (รอยละ 42.9) นอกจากนยงเปนทนาสงเกตวา กรงเทพมหานครมสดสวนผสงอายททพพลภาพ และไดรบการบรการจากชมชน ไมถง 1 ใน 5 ทงยงต ากวาภาคอนๆอยางชดเจน

118

ตาราง 37 รอยละของผสงอายททพพลภาพทไดรบความชวยเหลอหรอบรการจากชมชนในชวง 6 เดอนกอนวนสมภาษณ (ตามรายงานของผดแล) จ าแนกตามภาค

ภาค รอยละ กรงเทพมหานคร 16.0 กลาง 33.1 เหนอ 36.8 ตะวนออกเฉยงเหนอ 39.2 ใต 42.9 รวม 33.3

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ การถามเรองการไดรบความชวยเหลอหรอบรการจากชมชนควรถามผสงอายทกคน เพอจะไดเหนภาพรวมไมวาจะทพพลภาพ หรอไมทพพลภาพ

119

ดชนท 38 สดสวนของต าบลทมบรการส าหรบผสงอายตอไปน (ครอบคลมขอ 1-5) 1. สนบสนนการดแลระยะยาว 2. ระบบประคบประคอง

3. ดแลโรคเรอรงทส าคญ ไดแก ความดนโลหตสง เบาหวาน และโรคหลอดเลอด ในสมอง

4. อาสาสมครในชมชน 5. สนบสนนใหผดแลมความรความสามารถในการดแลผสงอาย

แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจองคการบรหารสวนต าบลพ.ศ.2555 - ขอ 4 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554 ) อบต. มอผส. (อาสาสมครดแลผสงอายทบาน) หรอ อสม. (อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน) หรอไม กคน” - ขอ 5 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) อบต. อผส. หรอ อสม.ไดพาผสงอายไปรบบรการสขภาพหรอรบการรกษาพยาบาลหรอไม” - ขอ 6 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) อบต.ไดจดใหมบรการเพอเยยมเยยนสอบถามทกขสขของผสงอายทบานหรอไม” - ขอ 7 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) อบต.ไดจดใหมบรการดแลสขภาพผสงอายทบานหรอไม” - ขอ 8 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) อบต.มหนวยบรการสขภาพเคลอนทส าหรบผสงอายในหมบาน/ชมชนหรอไม” - ขอ 9 “ในชวง5ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) อบต.มการดแลโรคเรอรงทส าคญของผสงอาย ตอไปนหรอไม” - ขอ 13 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) อบต.มการสงผดแลผสงอายทไมใช อผส. หรอ อสม. ไปรบการอบรมเรองการดแลผสงอายหรอไม” - ขอ 14 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) อบต.มการสงอผส. หรอ อสม. ออกไปรบการอบรมเรองการดแลผสงอายหรอไม” - ขอ 15 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) หมบานนมหนวยงาน/บคคลภายนอกเขามาใหการอบรมแกผดแลผสงอายเรองการดแลผสงอายหรอไม” - ขอ 16 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) อบต.ไดมกจกรรมหรอบรการตางๆ เพอการดแลผสงอายระยะยาวตอไปนหรอไม”

120

วธการวดและผลการประเมน 1. การมระบบสนบสนนการดแลระยะยาววดจากขอค าถามยอย 7 ขอ ของค าถามขอ 16 ในแบบส ารวจอบต. พ.ศ. 2554 (ดงแสดงในตาราง 38.1) ถาตอบวามผจดกจกรรมหรอบรการดงกลาวได 1 คะแนน สวน อบต.ทไมตอบขอค าถามน หรอตอบวาไมมผจดกจกรรมหรอบรการจะให 0 คะแนน

กจกรรมหรอบรการตางๆ ทถามในขอถามยอยทงหมด 7 ขอ พบวา ประมาณรอยละ 80 ของ อบต. มการส ารวจหาผสงอายทตองไดรบการดแลระยะยาว รอยละ 83 มการใหค าปรกษาแกคนในครอบครวทมผสงอายทตองการดแลระยะยาว การท อบต. มสดสวนของการมกจกรรมหรอบรการดงกลาวสงกวาบรการอนๆ มาก อาจเปนเพราะ อบต. เปนองคกรทรบผดชอบในการจายเบยยงชพ ค าตอบทไดจงนาจะเปนค าตอบทมงถงเบยยงชพ ท าใหสดสวนของ อบต. ทมบรการ 2 ขอขางตนจงสงกวาบรการดานอนๆ มาก ตาราง 38.1 รอยละของอบต.ทมการจดกจกรรมหรอบรการตางๆเพอดแลผสงอายระยะยาวจ าแนกตามภาค

ขอ ขอค าถาม ภาค

ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554)อบต.ไดมกจกรรมหรอบรการตางๆ เพอการดแลผสงอายระยะยาวตอไปนหรอไม

กลาง เหนอ ตอ.เฉยงเหนอ

ใต รวม

1 การส ารวจหาผสงอายทตองไดรบการดแลระยะยาว

79.5 81.6 80.6 78.1 80.1

2 ใหค าปรกษาแกคนในครอบครวทมผสงอายทตองการการดแลระยะยาว

82.1 83.4 85.1 80.5 82.9

3 จดบรการดแลชวคราวทบานใหผสงอายทตองการการดแลระยะยาว

57.7 58.6 64.8 53.5 58.9

4 จดบรการดแลกลางวนใหผสงอายทตองการการดแลระยะยาว

30.8 33.4 46.3 28.4 34.9

5 มศนยรวมอปกรณในชมชนส าหรบผสงอายทตองการดแลระยะยาว เชน รถเขน ถงออกซเจน ฯลฯ

49.2 51.5 48.3 34.0 47.0

6 มการฝกอบรมการดแลระยะยาวใหแกผดแลทเปนสมาชกในครอบครวของผสงอายทตองการการดแลระยะยาว

51.5 56.1 56.5 48.8 53.4

7 มการฝกอบรมการดแลระยะยาวใหแกผดแลทเปน อผส.(อาสาสมครดแลผสงอายทบาน) หรอ อสม. เพอดแลผสงอายทตองการการดแลระยะยาว

74.5 69.3 76.8 64.2 72.0

คาเฉลย = 4.3 คาเบยงเบนมาตรฐาน = 2.2

121

นยามของระบบสนบสนนการดแลระยะยาว หมายถง อบต. ทมกจกรรมหรอบรการตางๆ เพอการดแลผสงอายระยะยาว ตงแต 4 เรองขนไป

รอยละของ อบต.ทสนบสนนการดแลระยะยาว =จ านวน อบต.ทมกจกรรมหรอบรการตางๆ เพอการดแลผสงอายระยะยาวตงแต 4 เรองขนไป x 100 จ านวน อบต.ทงหมด

พบวาจาก อบต. ทงหมด 1,291 แหง รอยละ 65.2 มกจกรรมหรอบรการตางๆ เพอดแลผสงอายระยะยาวหรอจดวามระบบสนบสนนการดแลผสงอายระยะยาว สดสวนดงกลาวสงกวาเปาหมาย (รอยละ 50) ทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง เรองนจงผานการประเมน

ตาราง 38.2 รอยละของอบต.ทสนบสนนการดแลผสงอายระยะยาว จ าแนกตามภาค

ภาค รอยละ ภาคกลาง 65.3 ภาคเหนอ 67.5 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 68.3 ภาคใต 57.2 รวม 65.2

2. การมระบบประคบประคองใชขอมลจากค าถามขอ 6, 7 และ 8 ของการส ารวจอบต. พ.ศ. 2554 (ดงแสดงในตาราง 38.3) ถาตอบวามบรการดงกลาวได 1 คะแนน สวน อบต.ทไมตอบขอค าถามน หรอตอบวาไมมการจดบรการจะให 0 คะแนน

ขอมลจากตาราง 38.3 พบวา การจดใหมบรการเพอเยยมเยยนและสอบถามทกขสขของผสงอายทบาน เปนการบรการท รอยละ 93.3 ของ อบต. จดใหผสงอาย โดย อบต. รอยละ 78.7 มหนวยบรการสขภาพเคลอนทส าหรบผสงอายในหมบาน/ชมชน เมอพจารณาตามภาค ปรากฏวา อบต. ในภาคกลางมการจดบรการตางๆ ในสดสวนทสงกวา อบต. ในภาคอนๆ

122

ตาราง 38.3 รอยละของอบต.ทมการจดบรการตางๆเพอผสงอาย จ าแนกตามภาค ขอ ขอค าถาม ภาค

กลาง เหนอ ตอ.เฉยงเหนอ

ใต รวม

1 อบต.ไดจดใหมบรการเพอเยยมเยยนสอบถามทกขสขของผสงอายทบานหรอไม

95.6 94.2 88.9 94.0 93.3

2 อบต.ไดจดใหมบรการดแลสขภาพผสงอายทบานหรอไม

90.6 87.4 84.4 86.5 87.6

3 อบต.มหนวยบรการสขภาพเคลอนทส าหรบผสงอายในหมบาน/ชมชนหรอไม

80.2 77.6 80.3 74.9 78.7

คาเฉลย = 2.6 คาเบยงเบนมาตรฐาน = 0.8

นยาม การมระบบประคบประคอง หมายถง อบต. จดใหมบรการทง 3 อยางคอ การเยยมเยยนสอบถามผสงอายทบาน บรการดแลสขภาพผสงอายทบาน และมหนวยบรการสขภาพเคลอนทส าหรบผสงอายในหมบาน/ชมชน

อบต. ทมการมบรการตางๆ ในขอถามทงหมดครบ 3 ขอ เปนอบต. ทมระบบประคบประคอง

รอยละของ อบต.ทมระบบประคบประคอง =จ านวน อบต.ทมการจดบรการครบทง 3 ขอ x 100 จ านวนอบต.ทงหมด

ขอมลในตาราง 38.4 แสดงวา จาก อบต. ทงหมด 1,291 แหง รอยละ 74.1 เปน อบต. ทมการจดบรการตางๆ ครบทง 3 ขอ ซงถอวามระบบประคบประคอง สดสวนดงกลาวสงกวาเปาหมาย (รอยละ 50) ทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง เรองนจงผานการประเมน

ตาราง 38.4 รอยละของอบต.ทมระบบประคบประคองผสงอายจ าแนกตามภาค

ภาค รอยละ

ภาคกลาง 76.3 ภาคเหนอ 73.6 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 74.0 ภาคใต 70.2 รวม 74.1

3. การดแลโรคเรอรงทส าคญ ใชค าถามขอท 9 ของแบบส ารวจ อบต. พ.ศ. 2554 ซงมค าถามยอยการดแลโรคเรอรง 7 โรค คอ โรคความดนโลหต โรคเบาหวาน โรคหลอดเลอดในสมองตบ/แตก

123

โรคหลอดเลอดหวใจ โรคสมองเสอม ตาตอ โรคหวใจ แตในการประเมนนนยามโรคเรอรงทส าคญครอบคลม 3 โรค คอ โรคความดนโลหต โรคเบาหวาน และโรคหลอดเลอดในสมอง

ขอมลในตาราง 38.5 แสดงวา ผสงอายสวนใหญหรอเกอบทงหมดใน อบต. ตวอยางมโรคเรอรง กลาวคอรอยละ 91.6 ของ อบต. มผสงอายทเปนหลอดเลอดในสมอง และรอยละ 99 ของ อบต. มผ สงอายทเปนโรคความดนโลหตและเบาหวาน สวนสดสวนของ อบต. ทมผดแลผสงอายทเปนโรคเรอรงแตละโรค ต ากวาสดสวนของ อบต. ทมผสงอายทเปนโรคเรอรงแตละโรคโดยเฉพาะโรคหลอดเลอดในสมอง

ตาราง 38.5 รอยละของอบต. ทมผสงอายทเปนโรคเรอรงแตละโรค และรอยละของอบต. ทมผดแลผสงอายทเปนโรคเรอรงแตละโรค จ าแนกตามภาค

โรค รอยละของ อบต. ทมผสงอายเปนโรค

รอยละของ อบต. ทมผดแลผสงอายทเปนโรคเรอรงแตละโรค

รวม กลาง เหนอ ตอ.เฉยงเหนอ ใต

โรคความดนโลหต 99.5 89.3 89.9 88.6 87.9 91.5 โรคเบาหวาน 99.4 89.2 89.9 88.6 87.9 91.0 โรคหลอดเลอดในสมอง 91.6 69.6 70.2 72.6 68.2 66.0

นยาม การดแลโรคเรอรงทส าคญ หมายถงการดแลผสงอายทเปนโรคความดนโลหต โรคเบาหวาน โรคหลอดเลอดในสมองตบ/แตก ทง 3 โรค

รอยละของ อบต.ทมการดแลโรคเรอรงทส าคญ = จ านวน อบต. ทมการดแลผสงอายทเปนโรคเรอรงทง 3 โรค x 100 จ านวน อบต. ทงหมด

โดยรวม อบต. ทมการดแลโรคเรอรงทส าคญ คดเปนรอยละ 80.6 (ตาราง 38.6) สดสวนดงกลาวสงกวาเปาหมาย (รอยละ 50) ทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง เรองนจงผานการประเมน

ตาราง 38.6 รอยละของ อบต. ทมการดแลโรคเรอรงทส าคญ (โรคความดนโลหต โรคเบาหวาน และโรค หลอดเลอดในสมอง) จ าแนกตามภาค

ภาค รอยละ

ภาคกลาง 81.4 ภาคเหนอ 81.3 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 79.0 ภาคใต 80.0 รวม 80.6

124

4. การมอาสาสมครชมชน วดจากขอมลในขอ 4 และขอ 5 ไดแก การม อผส. การม อสม.และ การทอผส. หรอ อสม.ของอบต.ไดพาผสงอายไปรบบรการสขภาพหรอรกษาพยาบาลหรอไม (ดงแสดงในตาราง 38.7) ถาตอบวามได 1 คะแนน สวน อบต.ทไมตอบขอค าถามน ตอบวาไมมจะให 0 คะแนน

ขอมลในตาราง 38.7 แสดงวา โดยรวม สดสวนของการมอสม.ในอบต. มากกวาสดสวนการม อผส. มาก นอกจากน อผส. และ อสม.สวนใหญ (รอยละ 83.0) ไดพาผสงอายไปรบบรการสขภาพหรอรบการรกษาพยาบาล โดยภาคกลางมสดสวนในการใหบรการดงกลาวสงกวาภาคอน

ตาราง 38.7 รอยละของอบต.ทม อผส. อสม. และบรการพาผสงอายไปรบบรการดานสขภาพจ าแนกตามภาค

ขอ ขอค าถาม ภาค

กลาง เหนอ ตอ.เฉยงเหนอ

ใต รวม

1 อบต.ม อผส. (อาสาสมครดแลผสงอายทบาน) หรอไม

59.5 59.2 61.0 56.7 59.3

2 อบต.ม อสม. (อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน) หรอไม

82.8 77.3 75.9 77.2 78.8

3 อบต. อผส. หรอ อสม. ไดพาผสงอายไปรบบรการสขภาพหรอรบการรกษาพยาบาลหรอไม

87.4 81.6 81.9 78.1 83.0

คาเฉลย = 2.2 คาเบยงเบนมาตรฐาน = 0.8

นยาม การมอาสาสมครชมชน หมายถง การม อผส.หรอ อสม. และการท อผส. หรอ อสม. ของอบต.ไดพาผสงอายไปรบบรการสขภาพหรอรบการรกษาพยาบาล

จากขอถามทงหมด 3 ขอ ก าหนดใหอบต. ทมคะแนนตงแต 2 คะแนนขนไปจดเปนอบต.ทมอาสาสมครชมชน (ตาราง 38.8)

รอยละของ อบต. ทมอาสาสมครชมชน =จ านวน อบต.ทมคะแนนตงแต 2 คะแนนขนไปx 100 จ านวนอบต.ทงหมด

โดยรวม อบต. ทมอาสาสมครชมชนคดเปนรอยละ 82.6 (ตาราง 38.8) สดสวนดงกลาวสงกวาเปาหมาย (รอยละ 50) ทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง เรองนจงผานการประเมน

125

ตาราง 38.8 รอยละของอบต. ทมอาสาสมครชมชน จ าแนกตามภาค

ภาค รอยละ

ภาคกลาง 88.0 ภาคเหนอ 80.1 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 81.9 ภาคใต 76.7 รวม 82.6

5. สนบสนนใหผดแลมความร ความสามารถในการดแลผสงอาย ใชขอมลจากค าถามขอ 13, 14 และ15 ของแบบส ารวจอบต. พ.ศ. 2554 (ดงแสดงในตาราง 38.9) ซงถาอบต.ใดตอบวามการสนบสนนได 1 คะแนน สวน อบต.ทไมตอบขอค าถามน หรอตอบวาไมมการสนบสนนผดแลจะได 0 คะแนน

ขอมลในตาราง 38.9 แสดงวา อบต. มการสง อผส. หรอ อสม. ออกไปรบการอบรมเรองการดแลผสงอายในสดสวนทสง คอ รอยละ 73.0 และมเพยงรอยละ 43.8 ของ อบต.ทมการสงผดแลผสงอายทมใช อผส. หรอ อสม.ไปรบการอบรมเรองการดแลผสงอาย

ตาราง 38.9 รอยละของอบต. ทมการสนบสนนผดแลในเรองตางๆ จ าแนกตามภาค

ขอ ขอค าถาม ภาค

กลาง เหนอ ตอ.เฉยงเหนอ ใต รวม 1 อบต.มการสงผดแลผสงอายทไมใช อผส. หรอ

อสม. ไปรบการอบรมเรองการดแลผสงอายหรอไม

46.0 44.5 46.0 35.3 43.8

2 อบต.มการสงอผส. หรอ อสม.ออกไปรบการอบรมเรองการดแลผสงอายหรอไม

77.0 70.9 73.7 67.0 73.0

3 อบต.มหนวยงาน/บคคลภายนอกเขามาใหการอบรมแกผดแลผสงอายเรองการดแลผสงอายหรอไม

62.3 66.9 60.0 54.0 61.5

คาเฉลย = 1.8 คาเบยงเบนมาตรฐาน = 1.1

นยาม การสนบสนนใหผดแลมความร ความสามารถในการดแลผสงอาย ไดแก มการสงผดแลผสงอายทไมใช อผส. หรอ อสม. ไปรบการอบรมและหรอมการ สง อสม. หรอ อผส. ออกไปรบการอบรมเรองการดแลผสงอาย และหรอมหนวยงาน/บคคลภายนอกเขามาใหการอบรมแกผดแลผสงอายเรองการดแลผสงอาย

126

จากขอถามทงหมด 3 ขอ ก าหนดใหอบต. ทมการสนบสนนผดแลมความรความสามารถในการดแลผสงอาย ตงแต 2 เรองขนไปจดเปนอบต. ทมการสนบสนนใหผดแลมความร ความสามารถในการดแลผสงอาย

รอยละของ อบต. ทมการสนบสนนผดแลใหมความรความสามารถในการดแลผสงอาย = จ านวน อบต.ทมการสนบสนนผดแล ฯ ตงแต 2 เรองขนไป x 100 จ านวน อบต.ทงหมด

ตาราง 38.10 รอยละของอบต. ทมการสนบสนนใหผดแลมความร ความสามารถในการดแลผสงอาย

จ าแนกตามภาค

ภาค รอยละ

ภาคกลาง 64.8 ภาคเหนอ 65.0 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 60.0 ภาคใต 51.6 รวม 61.5

โดยรวม อบต. ทมการสนบสนนใหผดแลมความรความสามารถในการดแลผสงอาย คดเปนรอยละ 61.5 (ตาราง 38.10) สดสวนดงกลาวสงกวาเปาหมายทก าหนด (รอยละ 50) เรองนจงผานการประเมน

บรการตางๆ ส าหรบผ สงอาย ม 5 เ รอง คอ 1) สนบสนนการดแลระยะยาว 2) มระบบประคบประคอง 3) มการดแลโรคเรอรงทส าคญ 4) มอาสาสมครในชมชน 5) สนบสนนใหผดแลมความรความสามารถในการดแลผสงอาย

อบต. ทมบรการตางๆ ส าหรบผสงอาย 4 เรองขนไป จดเปน อบต. ทมบรการส าหรบผสงอาย

สดสวนของ อบต. ทมบรการส าหรบผสงอาย = จ านวน อบต. ทมบรการตางๆ ส าหรบผสงอายตงแต 4 เรองขนไป x 100 จ านวน อบต.ทงหมด

พบวา จาก อบต. ทงหมด 1,291 แหง รอยละ 60 ของ อบต. (ตาราง 38.11) มการบรการส าหรบผสงอาย สดสวนดงกลาวสงกวาเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง (รอยละ 50) ดชนนจงผานการประเมน

127

ตาราง 38.11 รอยละของอบต. ทมบรการส าหรบผสงอายตงแต 4 เรองขนไป จ าแนกตามภาค

ภาค รอยละ

ภาคกลาง 62.8 ภาคเหนอ 62.6 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 59.7 ภาคใต 50.7 รวม 60.0

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ ดชนน ไมไดก าหนดชดเจนวา สดสวนของ อบต. ทมบรการส าหรบผสงอาย (ครอบคลมขอ 1-5) นน หมายความวาอยางไร จะเปนการวดจากเรองหนงเรองใด เพยงเรองเดยว หรอประกอบดวยบรการกเรอง สดสวนของ อบต. ทมบรการส าหรบผสงอายหากพจารณาแตละเรอง ถอวาทกเรองผานการประเมน หากคดสดสวนของ อบต. ทมบรการครอบคลมทง 5 เรอง พบวา เพยงรอยละ 34.3 ของ อบต. ทงหมดมบรการส าหรบผสงอาย ซงหากใชเกณฑน ถอวาดชนนไมผานการประเมน

นอกจากน ในบางเรอง มปญหาความนาเชอถอไดของขอมล โดยเฉพาะค าถามยอยของค าถามขอท 16 การสนบสนนการดแลระยะยาว ในเรองของการส ารวจหาผสงอาย และการใหค าปรกษาแกคนในครอบครว ค าตอบทไดอาจเปนเพราะ อบต. รายงานโดยเชอมโยงกบการบรการผสงอายในเรองเบยยงชพ หรอใหค าปรกษาเกยวกบเบยยงชพ ท าใหสดสวนของ อบต. ทตอบขอยอย 2 เรองนสงกวาเรองอนๆ อยางผดสงเกต

128

ดชนท 39 สดสวนของ อปท. (อบจ. เทศบาล อบต. กทม. เมองพทยา) ทมการจดงบประมาณและ/หรอ กจกรรมเพอผสงอาย

แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจองคกรปกครองสวนทองถน : องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) กรงเทพมหานคร (กทม.) และเมองพทยา พ.ศ. 2554-2555 - แบบสอบถามอบจ. ขอ 2 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) อบจ.ของทานมการจดงบประมาณเพอผสงอายหรอไม” ขอ 3 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) อบจ.ของทานมการจดโครงการหรอกจกรรมเพอผสงอายหรอไม” - แบบสอบถามเทศบาล ขอ 9 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) เทศบาลของทานมการจดงบประมาณเพอผสงอายหรอไม” ขอ 10 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) เทศบาลของทานมการจดโครงการหรอกจกรรมเพอผสงอายหรอไม - แบบสอบถามอบต. ขอ 6 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) อบต.ของทานมการจดงบประมาณเพอผสงอายหรอไม”

ขอ 7“ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) อบต.ของทานมการจดโครงการหรอกจกรรมเพอผสงอายหรอไม” - แบบสอบถามกทม. ขอ 2 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) กรงเทพมหานครมการจดงบประมาณเพอผสงอายหรอไม” ขอ 3 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) กรงเทพมหานครมการจดโครงการหรอกจกรรมเพอผสงอายหรอไม” - แบบสอบถามเมองพทยา ขอ 2 “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) เมองพทยามการจดงบประมาณเพอผสงอายหรอไม” ขอ3“ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) เมองพทยา มการจดโครงการหรอกจกรรมเพอผสงอายหรอไม”

วธการวดและผลการประเมน การประเมนครงนก าหนดนยามองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) ใหหมายถง องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) กรงเทพมหานคร (กทม.) และเมองพทยา

129

เนองจาก องคกรปกครองสวนทองถนแตละองคกร ใชพระราชบญญตทแตกตางกน บทบาท อ านาจหนาท ตลอดจนลกษณะงานรวมถงฐานรายไดทแตกตางกน ประกอบกบ ดชนนวดสดสวนของ อปท. ทมการจดงบประมาณ หรอกจกรรมเพอผสงอาย การแสดงผลจงแยกกนระหวาง แตละ อปท. และแยกการจดงบประมาณกบการจดกจกรรมเพอผสงอาย โดยใชขอมลจากขอถามของแตละองคกรปกครองสวนทองถนทระบไวขางตน

สดสวนของ อปท.ทมการจดงบประมาณเพอผสงอาย

= จ านวน อปท. (อบจ. เทศบาล อบต.) ทมการจดงบประมาณเพอผสงอาย x 100 จ านวน อปท. (อบจ. เทศบาล อบต.) ทงหมด

ตาราง 39.1 รอยละขององคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล กรงเทพมหานครและเมองพทยา ทมการจดงบประมาณเพอผสงอาย จ าแนกตามภาค

ภาค

กลาง เหนอ ตอ. เฉยงเหนอ ใต รวม องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) 95.2 93.3 100.0 100.0 96.9 เทศบาล 99.2 100.0 100.0 100.0 99.7 องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) 99.3 99.4 99.4 99.2 99.4 กรงเทพมหานคร (กทม.) 100.0 เมองพทยา 100.0

ขอมลจากตาราง 39.1 แสดงวาเทศบาลและ อบต. มการจดงบประมาณเพอผสงอายในสดสวนท สงกวา อบจ. และเทศบาลในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใตทกแหงมการจดงบประมาณเพอผสงอายโดยรวม รอยละ 96 ขนไป ของ อบจ. เทศบาล อบต.กรงเทพมหานคร และเมองพทยา มการจดงบประมาณเพอผสงอาย

สดสวนของ อปท.ทมการจดกจกรรมเพอผสงอาย = จ านวน อปท. (อบจ. เทศบาล อบต.) ทมการจดกจกรรมเพอผสงอาย x 100 จ านวน อปท. (อบจ. เทศบาล อบต.) ทงหมด

130

ตาราง 39.2 รอยละขององคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล กรงเทพมหานครและเมองพทยาทมการจดกจกรรมเพอผสงอายจ าแนกตามภาค

ภาค

กลาง เหนอ ตอ. เฉยงเหนอ ใต รวม องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) 95.2 93.3 100.0 100.0 96.9 เทศบาล 99.6 100.0 100.0 100.0 99.9 องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) 99.8 99.4 100.0 98.8 99.6 กรงเทพมหานคร (กทม.) 100.0 เมองพทยา 100.0

การจดกจกรรมเพอผสงอายขององคกรปกครองสวนทองถน (ตาราง 39.2) มแบบแผนเชนเดยวกนกบการจดงบประมาณเพอผ สงอาย หากแตเทศบาลในภาคเหนอทกเทศบาล และ อบต. ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอทก อบต. มการจดกจกรรมเพอผสงอาย โดยรวม รอยละ 96 ขนไป ของ อบจ. เทศบาล และ อบต. กรงเทพมหานคร เมองพทยามการจดกจกรรมเพอผสงอาย

ในภาพรวม สดสวนของ อปท. (อบจ. เทศบาล อบต. กทม. เมองพทยา) ทมการจดงบประมาณหรอกจกรรมเพอผสงอาย คดเปนรอยละ 96 ขนไป สดสวนนสงกวาเปาหมาย (รอยละ 95) ทก าหนดไวในแผนผสงอาย ดชนนจงผานการประเมน

131

ดชนท 40 มการออกมาตรการเกอหนน ใหเอกชนและองคกรปกครองสวนทองถน จดบรการดานสขภาพและสงคมใหแกผสงอาย ทสามารถซอบรการได โดยมการดแลและก ากบมาตรฐานและคาบรการทเปนธรรมรวมดวย

แหลงขอมล ทตยภม 1. กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข. 2553. แนวทางการสงเสรม

สนบสนนการพฒนาคณภาพสถานบรการสขภาพและสถานพยาบาลของกรมสนบสนนบรการสขภาพ 2553.

2. สมภาษณเชงลก ผอ านวยการสถาบนเวชศาสตรผสงอายสมเดจพระสงฆราชญาณ-สงวรเพอผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข

วธการวดและผลการประเมน ดชนนมวตถประสงคเพอ เกอหนนใหเอกชน และองคกรปกครองสวนทองถนจดบรการดาน

สขภาพและสงคมใหแกผสงอายทสามารถซอบรการไดโดยก าหนดเปาหมายไววา ใหมการออกมาตรฐานการเกอหนนภายใน ปพ.ศ.2559

ในชวงทท าการประเมนน ยงไมมการประกาศมาตรการเกอหนนใหเอกชนและองคกรปกครองสวนทองถนจดบรการดานสขภาพและสงคมใหแกผสงอายอยางเปนรปธรรม แตอยในระหวางด าเนนการ ซงขณะนยงไมถงก าหนดเวลาทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง จงยงไมสามารถประเมนได

132

ดชนท 41 ก าหนดเวลาทตองมมาตรฐานสถานบรบาลและการบรการ

แหลงขอมล ทตยภม กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข. 2553. แนวทางการสงเสรมสนบสนนการพฒนาคณภาพสถานบรการสขภาพและสถานพยาบาลของกรมสนบสนนบรการสขภาพ 2553.

วธการวดและผลการประเมน

ดชนนมวตถประสงคใหมการดแลก ากบมาตรฐานสถานบรบาล และการบรการดานสขภาพและสงคมส าหรบผสงอาย โดยใหมการก าหนดมาตรฐานดงกลาวภายใน ปพ.ศ.2559

ในชวงการประเมนครงนยงคงไมมการประกาศกฎเพอควบคมและก ากบการท ามาตรฐานสถานบรบาลและการบรการดานสขภาพและสงคมใหแกผสงอาย ซงอยในขนตอนของการด าเนนการ อยางไรกตามยงใมถงระยะเวลาทตองมการด าเนนการใหแลวเสรจ (ปพ.ศ.2559) จงยงไมสามารถประเมนไดในรอบน ตองรอการประเมนรอบตอไป

133

ดชนท 42 มแผนปฏบตการและงบประมาณส าหรบใหความชวยเหลอผสงอายทประสบภยพบต แหลงขอมล ทตยภม

1. ส านกมาตรการปองกนสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย. 2551. หลกเกณฑและวธด าเนนการใหความชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน พ.ศ.2551.

2. คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต. 2552. แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ. 2553 – 2557.

3. ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2555ก. แผนงานสวสดการสงคมและความมนคงของมนษย โครงการเสรมสรางโครงขายการคมครองทางสงคมของผสงอาย ปงบประมาณ 2555.

4. ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2555ข. โครงการการขยายผลโครงขายภยพบต คมครองทางสงคมของผสงอาย ปงบประมาณ 2556.

วธการวดและผลการประเมน การเปลยนแปลงดานสงแวดลอมอนเปนผลจากการเรงรดพนนาทางเศรษฐกจ กอใหเกดภยพบต

ทถและรนแรงขนเปนล าดบ ประชากรสงอายเปนประชากรกลมเสยงหรอกลมเปราะบางทไดรบผลกระทบอยางมากกลมหนงทงในดานชวตและทรพยสน เพอสงเสรมและคมครองผสงอาย แผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง จงก าหนดใหรฐมแผนปฏบตการและงบประมาณส าหรบใหความชวยเหลอผสงอายทประสบภยพบต

ในชวงป พ.ศ.2550-2554 ยงไมไดมการจดระบบและแผนเพอการใหความชวยเหลอผสงอายเมอเกดภยพบตโดยเฉพาะการใหความชวยเหลอผสงอายเปนเพยงสวนหนงของแผนภยพบตแหงชาต พ.ศ.2553-2557 โดยมการกลาวถงการจดล าดบความส าคญของกลมเสยงตางๆ ซงรวมถงกลมผสงอายดวย นอกจากนยงก าหนดใหกลมผสงอายเปนกลมทตองไดรบการดแลเปนพเศษในระหวางการอพยพแตแผนฯดงกลาวยงขาดแผนปฏบตการเพอทจะน ามาปฏบตใหเปนรปธรรม

นอกจากนยงมแนวทางการด าเนนการดานการชวยเหลอ สงคมสงเคราะหและฟนฟผประสบภย ซงก าหนดไวใน “หลกเกณฑและวธการใหความชวยเหลอผประสบภยกรณฉกเฉน พ.ศ.2551” ของกระทรวงการคลง ซงปรบปรงจากหลกเกณฑทประกาศใชตงแตปพ.ศ.2546 โดยเปนการก าหนดหลกเกณฑ วธการ เงอนไขและอตราการจายเงนทดรองราชการเพอชวยเหลอบคคลทวไปทประสบภยพบตไมไดมการก าหนดเปนเกณฑใชเฉพาะผสงอาย อยางไรกตาม มเพยงขอเดยว (ขอ 5.2.1) ของหลกเกณฑดงกลาว ทก าหนดให “ด าเนนการชวยเหลอเปนเงนสงเคราะหแกผสงอายหรอผพการซงหวหนาครอบครวประสบภยพบตจนเสยชวตพการหรอบาดเจบ และไมสามารถด ารงชวตไดอยางปกตสขเพอเปนคาใชจายในการจดหาสงอ านวยความสะดวกทจ าเปนไดในกรณเรงดวน ตามความเหมาะสมและจ าเปนครอบครวละไมเกน 5,000 บาท”

134

ในปลายป พ.ศ.2554 ไดเกดมหาอทกภยขนในประเทศไทย ภาพทปรากฏตามสอตางๆ สะทอนใหเหนชดวาผสงอายไดรบผลกระทบจากภยพบตดงกลาวคอนขางรนแรง ดวยเหตนจงท าใหหนวยงานตางใหความสนใจทจะก าหนดระบบและแผนการใหความชวยเหลอผสงอายในยามเกดภยพบต เชน ส านกสงเสรมและพทกษผ สงอายไดด าเนนโครงการเสรมสรางโครงขายการคมครองผ สงอายทางสงคม ขนในปงบประมาณ 2555 เพอด าเนนการจดท าระบบเฝาระวง เตอนภย ชวยเหลอและฟนฟผประสบอทกภย และผลกดนใหชมชนและหนวยงานทเกยวของใหการสนบสนนและมสวนรวมในการจดระบบดงกลาวในพนทน ารอง และในปงบประมาณ 2556 ส านกสงเสรมและพทกษผสงอายมแผนทจะขยายผลโครงการออกไปใหครบทง 77 จงหวด ผลการประเมนดชนนจงถอวายงไมผานตามเกณฑเพราะยงไมมแผนปฏบตการอยางเปนรปธรรม และเพงเรมมการพนนาระบบขนหลงจากป พ.ศ.2554 เชน ส านกสงเสรมและพทกษผสงอายไดด าเนนโครงการเสรมสรางโครงขายการคมครองผสงอายทางสงคม

135

ดชนท 43 สดสวนของโรงพยาบาลของรฐ และเอกชนทมแพทยทางเลอก แหลงขอมล ทตยภม

1. ส านกวชาการ กรมพนนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข.2553. รายงานการสาธารณสขไทย ดานการแพทยแผนไทย การแพทยพนบานและการแพทยทางเลอก พ.ศ. 2552-2553.

2. Website ศนยขอมลการแพทยทางเลอก : สถานบรการดานการแพทยทางเลอก พ.ศ.2554

3. Website ศนยมาตรฐานรหสและขอมลสขภาพแหงชาต ส านกนโยบายและ ยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสขพ.ศ.2554

วธการวดและผลการประเมน

สดสวนของโรงพยาบาลของรฐและเอกชนทมแพทยทางเลอก = จ านวนโรงพยาบาลของรฐและเอกชนทมบรการแพทยแผนไทยหรอบรการแพทยทางเลอกอนๆ x 100 จ านวนโรงพยาบาลของรฐและเอกชนทงหมด

ในปจจบนยงไมมหนวยงานใดทท าการรวบรวมขอมลทงหมดทเกยวของกบโรงพยาบาลของรฐและเอกชนทมแพทยทางเลอก แตจากรายงานการสาธารณสขไทย ดานการแพทยแผนไทย การแพทยพนบาน และการแพทยทางเลอก พ.ศ. 2552 – 2553 ของส านกวชาการ กรมพนนาการแพทยแผนไทย กระทรวงสาธารณสข พบวามโรงพยาบาลของรฐและเอกชนทมบรการการแพทยแผนไทย ในปงบประมาณ พ.ศ. 2552 จ านวนทงสน 6,154 แหง และจากขอมลสถานบรการดานการแพทยทางเลอกใน Website ของศนยขอมลการแพทยทางเลอก พบวา มโรงพยาบาลดานการแพทยทางเลอก (ไมรวมแพทยแผนไทย) ทงหมด 879 แหง ดงนน โรงพยาบาลของรฐ และเอกชนทมแพทยทางเลอกทงหมดม 7,033 แหง จากขอมลศนยมาตรฐานรหสและขอมลสขภาพแหงชาต ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข พบวา โรงพยาบาลของรฐและเอกชนมทงหมด 11,088 แหง

ตาราง 43 รายละเอยดโรงพยาบาลรฐหรอเอกชนในสงกดกระทรวงสาธารณสขทมบรการแพทยทางเลอก

รายการ จ านวน

จ านวนโรงพยาบาลทมบรการการแพทยแผนไทยเทานน (แหง) 6,154

จ านวนโรงพยาบาลทมบรการการแพทยทางเลอกอนๆเทานน (แหง) 879

จ านวนโรงพยาบาลรฐและเอกชนทงหมด (แหง) 11,088

รอยละของโรงพยาบาลของรฐและเอกชนทมแพทยทางเลอก 63.4

สดสวนของโรงพยาบาลของรฐและเอกชนทมแพทยทางเลอกเทากบ รอยละ 63.4 ซงสงกวาเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายแหงชาต (รอยละ 50) ดงนนดชนนจงผานการประเมน

136

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ ขอมลทไดเปนขอมลของกระทรวงสาธารณสขเทาน น ขาดขอมลของโรงพยาบาลสงกดกรงเทพมหานครและกระทรวงกลาโหม

137

ดชนท 44 สดสวนของโรงพยาบาลของรฐทมจ านวนเตยงตงแต 120 เตยงขนไป ทมคลนคผสงอาย

แหลงขอมล ทตยภม ระบบขอมลตวชวด ส านกนโยบายยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข

วธการวดและผลการประเมน ในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ก าหนดเปาหมายไววา ในชวงป พ.ศ.2550-2554 รอยละ 95 ของของโรงพยาบาลของรฐทมจ านวนเตยงตงแต 120 เตยงขนไป ตองมคลนกผสงอาย จากขอมลทตยภม พบวา ในปงบประมาณ 2555 เพงเรมมการก าหนดเปาหมาย โดยทางส านกนโยบายยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข ไดมการก าหนดตวชวดระดบกรมทเกยวของกบคลนกผสงอาย ไดแก ตวชวดท 71 : รอยละของโรงพยาบาล 120 เตยงขนไป ทมการจดตงคลนกผสงอาย (โปรดดรายละเอยดเพมเตมในภาคผนวก 3)

ตวชวดระดบกรมเปนตวชวดทอยในระหวางการด าเนนงาน ดชนจงไมผานการประเมน

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ การก าหนดเปาหมายรอยละ 95 อาจไมสอดคลองกบความเปนจรง เพราะไมสามารถปฏบตได

138

มาตรการ 1 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายระดบชาต

ดชนท 45 ทกหนวยงานหลกทด าเนนงานดานผสงอาย มการรายงานความกาวหนาของการท างานตอทประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาตอยางนอย 1 ครงตอป

แหลงขอมล ทตยภม ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2555ค. รายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ครงท 2/2555 วนท 21 มถนายน 2555.

วธการวดและผลการประเมน ดชนนก าหนดขนเพอผลกดนใหหนวยงานหลกดานผสงอายทรวมเปนคณะกรรมการผสงอาย

แหงชาตน าแผนผสงอายแหงชาตไปปฏบตใหเกดผล เปาหมายของดชนคอ ทกหนวยงานหลกทด าเนนงานดานผสงอาย มการรายงานความกาวหนาของการท างานตอทประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาตอยางนอย 1 ครงตอป

“หนวยงานหลกทด าเนนงานดานผสงอาย” คอ หนวยงานทรวมเปนคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ซงมอย 13 หนวยงานดวยกน ไดแก คณะกรรมการผสงอายแหงชาต กระทรวงการพนนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงสาธารณสข กระทรวงมหาดไทย กรงเทพมหานคร/เมองพทยา กระทรวงศกษาธการ กระทรวงการคลง กระทรวงแรงงาน กระทรวงวนนธรรม กระทรวงคมนาคม กระทรวงการทองเทยวและการกฬา สมาคมสภาผอายแหงประเทศไทยฯ และ ส านกงานคณะกรรมการพนนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

จากรายงานการประชมของคณะกรรมการผสงอายแหงชาต พบวา หลงจากทคณะรฐมนตรมมตอนมต ใหใชแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงในป พ.ศ.2553 คณะกรรมการผสงอายไดก าหนดใหหนวยงานทเปนองคประกอบในคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ทง 13 หนวยงาน จดท ารายงานผลการด าเนนงานในรอบปงบประมาณ 2554 และไดมการน าผลงานดงกลาวตอคณะกรรมการผสงอายแหงชาตเพอทราบ

หากพจารณาในรายละเอยดของผลการด าเนนการจะเหนวาการด าเนนงานทเกดขน สวนหนงเปนไปตามทก าหนดไวในพระราชบญญตผสงอายแหงชาต และอกสวนหนงเปนการด าเนนงานตามแผนผส งอายฯ ฉบบปรบปรง มจ านวนโครงการท ง สน 91 โครงการ เ ปนเ งนงบประมาณท ง สน 78,430,824,451.23 บาท แมวาการด าเนนงานสวนหนงจะเนองมาจากพระราชบญญต แตกท าใหหนวยงานหลกทงหมด มการด าเนนงานดานผสงอายอยางเปนรปธรรมมากขนกวาในอดต ดงนนจงถอวาดชนนผานตามเปาหมายทก าหนดไว

ยทธศาสตรท 4: ยทธศาสตรการบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอาย อยางบรณาการระดบชาต และการพฒนาบคลากรดานผสงอาย

ระดบชาต และการพฒนาบคลากรดานผสงอาย

139

ดชนท 46 สดสวนของอปท. (อบจ. เทศบาล อบต. กทม. เมองพทยา)ทมแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอาย

แหลงขอมล ปฐมภม การส ารวจองคกรปกครองสวนทองถน : องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) กรงเทพมหานคร (กทม.) และเมองพทยา

- แบบสอบถามอบจ. ขอ 1 “ในชวง 5 ป ทผานมา (พ.ศ.2550-2554) อบจ. ของทาน มแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอายหรอไม”

- แบบสอบถามเทศบาล ขอ 8 “ในชวง 5 ป ทผานมา (พ.ศ.2550-2554) เทศบาล ของทานมแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอายหรอไม”

- แบบสอบถามอบต. ขอ 5 “ในชวง 5 ป ทผานมา (พ.ศ.2550-2554) อบต.ของทานมแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอายหรอไม” - แบบสอบถามกทม. ขอ 1 “ในชวง 5 ป ทผานมา (พ.ศ.2550-2554) กรงเทพมหานครมแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอายหรอไม”

- แบบสอบถามเมองพทยา ขอ 3 “ในชวง 5 ป ทผานมา (พ.ศ.2550-2554) เมองพทยา มแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอายหรอไม”

วธการวดและผลการประเมน เนองจาก องคกรปกครองสวนทองถนแตละองคกร ใชพระราชบญญตทแตกตางกน บทบาท อ านาจหนาท ตลอดจนลกษณะงานรวมถงฐานรายไดกแตกตางกน การวดดชนน จงแยกไปตามประเภทขององคกร

สดสวนของ อปท.(อบจ. เทศบาล อบต. กทม. เมองพทยา) ทมแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอาย = จ านวน (อบจ. เทศบาล อบต.)ทมแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอาย x 100 จ านวน อปท. (อบจ. เทศบาล อบต.) ทงหมด

ตาราง 46 สดสวนของอปท. ทมแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอาย

ภาค กลาง เหนอ ตะวนออก เฉยงเหนอ

ใต รวม

อบจ. 95.2 93.3 100 100 96.9 เทศบาล 97.7 95.6 94.6 92.1 95.4 อบต. 97.7 94.0 95.0 87.3 93.0 กทม. - - - - 100.0 เมองพทยา - - - - 100.0

140

รอยละ 96.9 ของ อบจ. มแผนการด าเนนงานประจ าปดานผ สงอาย ทก อบต. ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต มแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอาย ในขณะท อบจ.ในภาคกลางและภาคเหนอมแผนฯ ดงกลาว รอยละ 95.2 และ 93.3 ตามล าดบ (ตาราง 46) ส าหรบเทศบาล โดยรวมรอยละ 95.4 มแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอายเมอจ าแนกเปนรายภาค พบวา เทศบาลในภาคกลางมสดสวนของการมแผนฯ สงทสด คอรอยละ 97.7 และเทศบาลในภาคใตมสดสวนของการมแผนฯ ต าทสด คอ รอยละ 92.1 สวน อบต. โดยรวมมสดสวนทมแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอายต าทสด เมอเปรยบเทยบกบ อบจ. และเทศบาล คอ รอยละ 93.0 เมอจ าแนกเปนรายภาค พบวา อบต. ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมการจดแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอายในสดสวนทสงทสด คอ รอยละ 95.0 และ อบต. ในภาคใตมสดสวนของการมแผนฯ ต าทสด คอ รอยละ 87.3 กทม. และเมองพทยา มการจดแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอาย ขอมลทไดแสดงวากวารอยละ 90 ของ อปท. มแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอาย สดสวนดงกลาวสงกวาเปาหมาย (รอยละ 30) ทก าหนดไวในแผนผสงอายอยางมากดชนนจงผานการประเมน

141

ดชนท 47 คณะอนกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมดานผสงอายจงหวดในคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมจงหวดสงรายงานการด าเนนงานดานผสงอาย มายงคณะกรรมการผสงอายแหงชาตอยางนอย ปละ 1 ครง

แหลงขอมล ทตยภม ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต. 2554.รายงานผลการด าเนนงานโครงการและกจกรรมทเกยวกบผสงอายปงบประมาณ 2554.

วธการวดและผลการประเมน

สดสวนของจงหวดทรายงานผลการด าเนนงานดานผสงอายประจ าป = จ านวนจงหวดทรายงานผลการด าเนนงานดานผสงอายประจ าป x 100 จ านวนจงหวดทงหมด

ในการด าเนนงานดานผสงอายนน นอกจากจะมคณะกรรมการผสงอายแหงชาตเปนแกนหลกในการบรหารจดการดานผสงอายของประเทศแลว ยงมการกระจายการบรหารจดการไปในระดบจงหวดในรปของคณะอนกรรมการสงเสรมและจดสวสดการสงคมดานผสงอายระดบจงหวด โดยมผวาราชการจงหวดเปนประธาน ทงนเพอใหมองคกรในระดบภมภาคท าหนาทคลายคลงกบองคกรในระดบประเทศ และเพอใหเกดการเชอมโยงกน รวมทงเกดการขบเคลอนงานดานผสงอายในระดบภมภาค แผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง จงไดก าหนดให คณะอนกรรมการสงเสรม การจดสวสดการสงคมดานผสงอายจงหวดในคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมจงหวดสงรายงานการด าเนนงานดานผสงอาย มายงคณะกรรมการผสงอายอยางนอยปละครง โดยก าหนดเปาหมายใหรอยละ 80 ของคณะอนกรรมการสงรายงานผลการด าเนนงาน

จากการตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ในระหวางป พ.ศ. 2550-2554 พบวา หลงจากคณะรฐมนตรมมตอนมตใหใชแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ในวนท 27 เมษายน พ.ศ. 2553 แลว จงไดเรมมการรวบรวมขอมลผลการด าเนนงานดานผสงอายของคณะอนกรรมการสงเสรมจดสวสดการสงคมระดบจงหวด ประจ าปงบประมาณ 2554 ซงการรายงานผลนไมไดเปนการรายงานจากคณะอนกรรมการโดยตรง แตเปนคณะกรรมการผสงอายแหงชาตไดเปนผขอความรวมมอใหรายงาน เนองจากโครงสรางการบรหารจดการคณะอนกรรมการชดดงกลาวมไดอยใตคณะกรรมการผสงอายแหงชาต แตอยภายใตคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการแหงชาต ซงคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการแหงชาตไดใหความรวมมออยางด

จากผลการด าเนนงานของคณะอนกรรมการสงเสรมการจดสวสดการระดบจงหวด พบวา ม 70จงหวด (ไมรวมกรงเทพมหานคร) ทไดด าเนนการจดตงคณะกรรมการชดดงกลาว โดยในชวงทท าการประเมนยงขาดจงหวดอางทอง กระบ เพชรบรณ ปตตาน และอ านาจเจรญทยงไมไดจดตง โดยทง 70 จงหวด

142

ไดมการรายงานผลการด าเนนงานในภาพรวม กลาวคอ มการด าเนนการจดกจกรรมดานผสงอายทงในระดบชาตและระดบจงหวด ไดแก การจดกจกรรมวนผสงอายแหงชาตโดยรวมมอกบท งภาครฐและภาคเอกชน การคดเลอกอาสาสมครดแลผสงอายทบานดเดน และอาสาสมครทปฏบตงานดมาก การจดตงคลงปญญาผสงอาย การจดท าทะเบยนภมปญญาผ สงอายโดยรวมมอกบองคกรปกครองสวนทองถนและหนวยงานตางๆใหเสนอรายชอผสงอายเพอขนทะเบยน การส ารวจขอมลสถานการณทางสงคมของจงหวดซงรวมถงปญหาของผสงอาย เชน สทธในการรบเบยยงชพ ผสงอายทยากจน ผสงอายทชวยเหลอตนเองไมได เปนตน

จากขอมลขางตน จะเหนไดวา 70 จงหวดทมการจดตงคณะอนกรรมการจดสวสดการสงคมดานผสงอายจงหวดไดมการด าเนนงานดานผสงอายและจดสงรายงานในภาพรวมมายงคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ยงขาดอกเพยง 5 จงหวด สดสวนจงหวดทไดมการแตงตงอนกรรมการและรายงานผลการด าเนนงานประจ าปแลวจงคดเปนรอยละ 93.3 ของจงหวดทงหมด ถอไดวาดชนนมผลการด าเนนงานสงกวาเปาหมายทก าหนดไวคอรอยละ 80

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ 1.ควรเนนใหจงหวดทเหลออก 5 จงหวด เรงตงคณะอนกรรมการจดสวสดการสงคมดานผสงอาย

จงหวด 2.ควรเนนใหคณะอนกรรมการชดดงกลาว ปฏบตงานในเชงนโยบาย โดยใชแผนผสงอายแหงชาต

เปนกรอบ และควรมการก าหนดประเดนหลกดานผสงอายทแตละจงหวดจะใหความส าคญเปนล าดบตนในแตละชวงเวลา เพอก าหนดเปนโครงการและกจกรรม รวมทงก าหนดใหมการตดตามประเมนผลดวย

ในการประเมนครงหนา ควรเปลยนชอดชนนเปน “คณะกรรมการผสงอายแหงชาตไดมการประสานขอรายงานการด าเนนงานดานผสงอายจากคณะอนกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมดานผสงอายในคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคม” เนองจากคณะกรรมการทง 2 คณะเปนกลไกรองรบกฎหมายคนละฉบบ กลาวคอ คณะกรรมการผสงอายแหงชาตเปนกลไกรองรบ พรบ.ผสงอาย พ.ศ. 2546 ในขณะทคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคม เปนกลไกรองรบ พรบ.สงเสรมการจดสวสดการสงคม พ.ศ.2546 ซงกลไกทง 2 มความเปนอสระในการด าเนนงานโดยเอกเทศ ดงนน กผส. จงไมมอ านาจสงการใหคณะอนกรรมการฯ สงรายงาน กผส. มบทบาทเพยงการขอความรวมมอ หรอการประสานงานเทานน

143

ดชนท 48 มกจกรรมสงเสรมพฒนาศกยภาพของเครอขายในระดบจงหวด และทองถนทกจงหวดอยางนอย ปละ 1 ครง

แหลงขอมล ทตยภม 1. ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554ง. รายงานผลการด าเนนงานของชมรม

ผสงอายและองคกรปกครองสวนทองถนทมกจกรรมดเดนดานการจดสวสดการส าหรบผสงอาย ประจ าป 2554.

2. ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554ซ. สรปผลการเนนงานคลงปญญาผสงอาย ป 2550-2553

3. ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต. 2554.รายงานผลการด าเนนงานโครงการและกจกรรมทเกยวกบผสงอายปงบประมาณ 2554

วธการวดและผลการประเมน การพนนาเครอขายในระดบจงหวดและทองถน สามารถพจารณาไดจากการมกจกรรมสงเสรม

ศกยภาพของเครอขาย ซงจากการทบทวนจากขอมลทตยภม พบวามการพยายามสรางเครอขายในรปหลากหลายรปแบบ ไดแก

1) การสงเสรมชมรมผสงอายและองคกรปกครองสวนทองถนทมกจกรรมดเดนดานผสงอาย โดยส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย กระทรวงการพนนาสงคมและความมนคงของมนษยประสานขอความรวมมอกบส านกงานพนนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดทกจงหวดรวมทงกรงเทพมหานคร เพอรวบรวมขอมลและเผยแพรผลงานของหนวยงานและองคกรทกระท าคณงามความด เหนคณคา และความส าคญของผสงอายใหเปนแบบอยางและแนวทางแกหนวยงานและองคกรอนไดตระหนกและด าเนนการพนนางานดานผสงอายตอไป

2) โครงการคลงปญญาผสงอายเปนอกโครงการหนงททางกระทรวงการพนนาสงคมและความมนคงของมนษย ประสานกบส านกงานพนนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด เพอกระตนเครอขายทงบคคล กลม องคกรใหจดกจกรรมถายทอดภมปญญาผสงอายในพนท รวมทงสบคนคดเลอกผสงอายเพอขนทะเบยนภมปญญาอยางตอเนอง

3) การประชมเครอขาย แกนน าผสงอายในการเขยนโครงการขอรบเงนกองทนผสงอายเพอท ากจกรรมถายทอดภมปญญารวมถงประชมสรางความเขาใจเกยวกบแผนปฏบตการ

144

4) คณะอนกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมจงหวด ไดมสวนรวมในการจดกจกรรมผสงอายทงในระดบชาตและระดบจงหวด ไดแก การจดกจกรรมวนผสงอาย การคดเลอกอาสาสมครดแลผสงอายทบานดเดนและอาสาสมครดแลผสงอายทบานทปฏบตงานดมาก โดยมการลงพนทตดตามผลการปฏบตงานของอาสาสมคร จดตงชมรมคลงปญญาผสงอาย และการจดท าทะเบยนภมปญญาผสงอายโดยใหองคกรปกครองสวนทองถนและหนวยงานตางๆเสนอรายชอผสงอายเพอขนทะเบยน และมการส ารวจขอมลสถานการณทางสงคมของจงหวด เพอใหทราบขอมลปญหาของผสงอาย

ดชนนจงถอวาผานตามเกณฑทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงทก าหนดเปาหมายไววา ใหมกจกรรมสงเสรมศกยภาพของเครอขายระดบจงหวดและทองถนทกจงหวดอยางนอยปละ 1 ครง

145

ดชนท 49 แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 ไดรบการปรบ และแปลงไปสการปฏบตตามก าหนดเวลา

แหลงขอมล ทตยภม 1. วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ. 2553. รายงานการศกษาโครงการปรบแผน

ผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564). 2. ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554ช. รายงานผลการด าเนนงานประจ าปของ

หนวยงานดานผสงอาย ป พ.ศ.2550-2554.

วธการวดและผลการประเมน ดชนนก าหนดขนเพอใชในการตดตามประเมนวา คณะกรรมการผสงอายแหงชาตกผส. (กสผ.

เดม) ไดด าเนนการใหมการพนนาและปรบปรงแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงทเหมาะสมกบสถานการณเปนระยะอยางตอเนอง ซงตามเปาหมายของแผนฯ คอ ใหมการปรบแผนผสงอายเปนระยะๆ ไมเกนทก 5 ป จากนนใหมการแปลงแผนไปสการปฏบตดวย

ในป พ.ศ.2552 ไดมการปรบแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง เปนครงท 1 โดยการปรบแผนนนใชขอมลจากการตดตามและประเมนผลแผนในระยะ 5 ปแรก (พ.ศ. 2545-2549) รวมทงการระดมความคดจากทกภาคสวน และแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ไดรบการอนมตจากคณะรฐมนตรใหประกาศใชเมอวนท 27 เมษายน พ.ศ. 2553

จากน นไดมการพยายามแปลงแผนไปสการปฏบตโดยการจดท าเปนโครงการเพอศกษากระบวนการแปลงแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ไปสการปฏบตเพอเปนแนวทางในการขบเคลอนการด าเนนงานดานผสงอายของหนวยงานหลกใหบรรลผลตามทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง

แมวาจะมกระบวนการปรบแผนและแปลงแผนเกดขนในชวงป พ.ศ.2550-2554 แตกระบวนการคอนขางลาชา ดงจะเหนไดจากกระบวนการแปลงแผนเกดขนในชวงทายของระยะ 5 ปของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง จงท าใหไมสามารถผลกใหเกดการด าเนนงานไดอยางเตมทในชวง 5 ปทผานมา อยางไรกตามดชนถอวาผานตามเกณฑวาใหมการปรบและแปลงแผนไปสการปฏบตตามก าหนดเวลา

146

มาตรการ 2 สงเสรมและสนบสนนการพฒนาบคลากรดานผสงอาย ดชนท 50 จ านวนของบคลากรดานผสงอาย ทไดรบการผลต หรอฝกอบรม แหลงขอมล ทตยภม

1. ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554ช.รายงานผลการด าเนนงานประจ าปของ หนวยงานดานผสงอาย ป พ.ศ.2550-2554.

2. สภาการพยาบาล. 2554.ขอมลจ านวนบคลากรดานผสงอายทไดรบการผลต ในป พ.ศ. 2550-2554.

วธการวดและผลการประเมน ดชนท 50 นใชในการตดตามวาไดมการด าเนนการสงเสรมและสนบสนนใหมการผลตหรอ

ฝกอบรมบคลากรดานผสงอายทงในระดบวชาชพ และผเชยวชาญ อยางมประสทธภาพและไดมาตรฐานอยางตอเนองหรอไม ดงนนเปาหมายของดชนนคอใหมการผลตหรอฝกอบรมบคลากรเพมขนอยางตอเนองในแตละป

ในการรวบรวมขอมลเพอมาสรางดชน จะพจารณาขอมลการผลตและอบรมบคลากรในระดบวชาชพ/ผเชยวชาญ ซงหมายถง ผประกอบวชาชพดานผสงอาย ไดแก แพทย พยาบาล และผบรหารหรอผปฏบตงานดานผสงอาย

เพอจ ากดขอบเขตการรวบรวมขอมลส าหรบใชในการวดใหชดเจน ไดนยาม “การผลตบคลากรระดบวชาชพ” ใหหมายถง การผลตบณฑตตามหลกสตรปรญญาตร โท หรอ เอก ในสาขาวชาเฉพาะดานผสงอายในสถานศกษาของรฐ เชน เวชศาสตรผสงอาย หรอ การพยาบาลผสงอาย

สวน “การฝกอบรม” ใหหมายถงการอบรมและประชมเชงปฏบตการ (workshop) ทจดขนโดยหนวยงานภาครฐ และตองไดรบการฝกอบรมมากกวา 2 สปดาห โดยไมนบรวมการประชมทวๆ ไป หรอประชมเพอเสนอผลงานทางวชาการ ทงนเพราะ การอบรม หรอการประชมเชงปฏบตการ จะมการก าหนดหลกสตร มการวางแผน มการลงทน ซงแสดงถงความตอเนองไมใชการจดประชมทจดขนเปนครงคราวหรอเฉพาะกจ

ในการเกบรวบรวมขอมลจากหนวยงานทท างานหลกดานผสงอาย รวมทงสถาบนการศกษาตางๆ ในสวนของการผลตบคลากรระดบวชาชพนนไดขอขอมลจากสภาการพยาบาล ซงเปนหนวยงานทรวบรวมขอมลเกยวกบหลกสตรพยาบาลศาสตรทวประเทศ รวมทงสถาบนการศกษาทมการผลตแพทยหรอพยาบาลวา มการผลตบณฑตในสาขาวชาเฉพาะดานเวชศาสตรผสงอาย หรอ การพยาบาลผสงอายหรอไม จากขอมลพบวา ในระหวางป พ.ศ.2550- 2554 ไมมสถาบนการศกษาใดทผลตแพทยดานผสงอายโดยตรง และมเพยง 7 สถาบนทมการผลตพยาบาลดานผสงอาย (ตาราง 50.1)

147

ตาราง 50.1 การผลตบคลากรในหลกสตรการแพทยและการพยาบาลผสงอายในระหวางป พ.ศ. 2550-2554

สถาบนการศกษา หลกสตรดานการแพทย

ผสงอาย

หลกสตรการพยาบาลผสงอาย

ม ไมม

1. จฬาลงกรณมหาวทยาลย(ปรญญาโท และเอก) ไมม

2. มหาวทยาลยธรรมศาสตร ไมม

3. มหาวทยาลยมหดล ไมม

4. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ไมม

5. มหาวทยาลยบรพา ไมม

6. มหาวทยาลยมหาสารคาม ไมม

7. มหาวทยาลยขอนแกน ไมม

8. มหาวทยาลยสงขลานครนทร ไมม

9. มหาวทยาลยนเรศวร ไมม

10. มหาวทยาลยอบลราชธาน ไมม

11. มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร ไมม

12. มหาวทยาลยเชยงใหม ไมม

13. มหาวทยาลยแมโจ ไมม

14. มหาวทยาลยทกษณ ไมม

15. มหาวทยาลยแมฟาหลวง ไมม

16. วทยาลยพยาบาลเกอการณย ไมม

17. วทยาลยพยาบาลสภากาชาดไทย

(ปรญญาตร) ไมม

18. วทยาลยพยาบาลกองทพบก ไมม

19. วทยาลยพยาบาลในสงกด สถาบนพระบรมราชนก 38 สถาบน

ไมม

20. วทยาลยพยาบาลในสงกด สถาบนพระบรมราชชนน 39 สถาบน

ไมม

ทมา: สภาการพยาบาล2554.

148

ตาราง 50.2 จ านวนบคลากรดานผสงอายในระดบวชาชพ ทไดรบการผลตในระหวางป พ.ศ.2545-2549

บคลากรดานผสงอาย จ านวนบคลากรทไดรบการอบรม (คน)

2550 2551 2552 2553 2554

1. วทยาลยพยาบาลสภากาชาดไทย

การผลตบคลากรดานการพยาบาลหลกสตร การพยาบาลเฉพาะทางสาขาผสงอาย - ประกาศนยบตร

27

28

34

31

27

2. วทยาลยพยาบาลกองทพบก

การผลตบคลากรดานการพยาบาลเฉพาะทาง

สาขาผปวยวกฤต (ผใหญและผสงอาย) - ประกาศนยบตร - - - 33 -

3. จฬาลงกรณมหาวทยาลย

การผลตบคลากรดานการพยาบาลหลกสตร การพยาบาลเฉพาะทางสาขาผสงอาย - ปรญญาโท 8 13 12 19 3 4. มหาวทยาลยบรพา

การผลตบคลากรดานการพยาบาลหลกสตร การพยาบาลเฉพาะทางสาขาผสงอาย - ปรญญาโท

7 - - 3 33

- ประกาศนยบตร - - - 33 -

5. มหาวทยาลยขอนแกน

การผลตบคลากรดานการพยาบาลหลกสตร การพยาบาลเฉพาะทางสาขาผสงอาย - ปรญญาโท 2 16 14 21 4

6. มหาวทยาลยเชยงใหม

การผลตบคลากรดานการพยาบาลหลกสตร การพยาบาลเฉพาะทางสาขาผสงอาย - ปรญญาโท 5 16 9 18 20

- ประกาศนยบตร - - - - 24

7. มหาวทยาลยมหดล

การผลตบคลากรดานการพยาบาลหลกสตร การพยาบาลเฉพาะทางสาขาผสงอาย

- ประกาศนยบตร - - - 67 28

149

ตาราง 50.2 (ตอ)

บคลากรดานผสงอาย จ านวนบคลากรทไดรบการอบรม (คน)

2550 2551 2552 2553 2554

8. โรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล

การผลตบคลากรดานการพยาบาลเฉพาะทาง

สาขาผปวยวกฤต (ผใหญและผสงอาย) - ประกาศนยบตร 61 53 80 26 22

รวมบคลากรในระดบวชาชพ 110 126 149 251 161

ทมา: สภาการพยาบาล2554.

จากขอมลการผลตหรอฝกอบรมเมอพจารณาในภาพรวม (ตาราง 50.3) พบวา จ านวนบคลากรดานผสงอายในระดบวชาชพ มแนวโนมเพมขนอยางตอเนองยกเวนป พ.ศ. 2554 อยางไรกดเมอน ามาคดคาเฉลยเคลอนไหวทก 3 ป พบวาจ านวนบคลากรสายวชาชพโดยรวมเพมขนอยางตอเนอง ในสวนของการอบรมเชงปฏบตการนน พบวา ไมมหนวยงานใด ทจดอบรมบคลากรทางการแพทยและพยาบาลมากกวา 2 สปดาห ซงโดยปกตจะจดอบรมเพยง 1-2 วนเทานน

ตาราง 50.3 สรปการผลตบคลากรดานผสงอายในระหวางป พ.ศ.2545-2554

บคลากรดานผสงอาย จ านวนบคลากรทไดรบการผลต (คน)

2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554

บณฑตสาขาพยาบาลผสงอาย (ประกาศนยบตร ปรญญาตร โท และเอก)

72 71 68 51 88 110 259 279 251 161

คาเฉลยเคลอนไหว

(3-year moving average)

70.3

(45-47)

63.3

(46-48)

69.0

(47-49)

83.0

(48-50)

108.0

(49-51)

128.3

(50-52)

175.3

(51-53)

187.0

(52-54)

150

ดชนท 51 สดสวนของผดแลผสงอายทไดรบการฝกอบรมการดแลผสงอาย แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554

- ขอ OP152 “ปจจบน…(ชอ)...มผดแลในการท ากจวตรประจ าวนหรอไม ถาม ใครเปนหลกในการดแลปรนนบตในการท ากจวตรประจ าวนมากทสด”

วธการวดและผลการประเมน สดสวนของผดแลทไดรบการฝกอบรมดานผสงอาย ค านวณไดจากจ านวนผดแลทไดรบการอบรม

ดานการดแลผสงอายอยางนอยเปนเวลา 3 วน (ตามนยามทก าหนดในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง) หารดวยผดแลทงหมด

สดสวนของผดแลทไดรบการอบรมดานผสงอาย = จ านวนของผดแลทไดรบการอบรมอยางนอย 3 วน x 100 ผดแลทงหมด

อยางไรกตาม เนองจาก โครงการส ารวจประชากรสงอาย พ.ศ.2554 ไมไดมการเกบขอมลเกยวกบการอบรมของผดแล การศกษาครงนจงใชขอมลทค านวณมาไดทางออมโดยคดจากจ านวนผดแลทางการของผสงอายหารดวยจ านวนผดแลผสงอายทงหมดคณดวย 100 ผดแลทเปนทางการเหลานไดแก พยาบาลวชาชพ ผชวยพยาบาล และดแลรบจาง กลมผดแลทเปนทางการนนาจะไดรบการฝกอบรมดานการดแลผสงอายอยางนอย 3 วนตามเกณฑ

ขอมลในตาราง 51 พบวา มสดสวนของผดแลผสงอายทไดรบการฝกอบรมการดแลผสงอาย เพยง รอยละ 1.1 เทานน เมอแยกพจารณาตามภาคพบวา กรงเทพมหานครมสดสวนของผดแลผสงอายทไดรบการฝกอบรมผดแลมากกวาภาคอนๆ อยางชดเจน ทงนนาจะเนองมาจาก กรงเทพมหานครนาจะมอปทานของผ ดแลทไดรบการอบรม หรอผ ดแลอาชพมากกวา ประกอบกบบตรหลานของผ ส งอายในกรงเทพมหานคร สวนใหญนาจะท างานในเศรษฐกจภาคในระบบ จงตองอาศยผดแลทไดรบการฝกอบรม มาดแลแทน

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง คอ สดสวนของผดแลผสงอายทไดรบการฝกอบรมการดแลผสงอายเพมขนอยางตอเนอง แตเนองจากยงไมมฐานเปรยบเทยบ จงไมสามารถประเมนดชนนได

151

ตาราง 51 สดสวนของผดแลผสงอายทไดรบการฝกอบรมการดแลผสงอาย จ าแนกตามภาค

ภาค จ านวนผดแล

(คดจากผสงอายทมผดแล)* (คน)

จ านวนผดแลทเปนทางการ* (คน)

สดสวนของผดแลผสงอายทไดรบการฝกอบรมการดแลผสงอาย (%)

เปาหมาย

กรงเทพมหานคร 209,817 7,166 3.4

เพมขน

อยางตอเนอง

กลาง 416,669 4,579 1.1 เหนอ 174,581 1,737 1.0 ตะวนออกเฉยงเหนอ 352,554 1,108 0.3 ใต 274,319 1,376 0.5 รวม 1,420,456 15,385 1.1

ทมา: ค านวณจากขอมลการส ารวจประชากรสงอายไทย ปพ.ศ.2554 หมายเหต: *เปนจ านวนทถวงน าหนกเพอใหเปนตวแทนของประเทศ

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ

ในการส ารวจประชากรสงอายรอบตอไปควรมการเพมขอค าถามวา “ผดแลเคยไดรบการฝกอบรมการดแลดานผสงอายหรอไม จากทใด และมระยะเวลาการอบรมนานเทาใด”

152

ดชนท 52 มการด าเนนการของคณะกรรมการผสงอายแหงชาต อยางเปนรปธรรม แหลงขอมล ทตยภม ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554ค. รายงานผลการด าเนนงานของ

คณะกรรมการผสงอายแหงชาต พ.ศ.2550-2554

วธการวดและผลการประเมน ยงไมมการด าเนนงานทเปนรปธรรม ในเรองการก าหนดแผนการผลตบคลากรดานผสงอายให

เหมาะสมและเพยงพอตอความตองการของประเทศและด าเนนการตดตามอยางตอเนอง

โดยสรปในชวงป พ.ศ.2550-2554 ดชนนจงไมบรรลผลตามเปาหมายทก าหนดไว

153

มาตรการ 1 การสนบสนนและสงเสรมใหหนวยงานวจยด าเนนการประมวลและพฒนาองคความรดานผสงอายทจ าเปนส าหรบการก าหนดนโยบายและการพฒนาการบรการหรอการด าเนนการทเปนประโยชนผสงอาย

ดชนท 53 จ านวนโครงการและ/หรองบประมาณของการศกษาวจยดานผสงอายของส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต และส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

แหลงขอมล ทตยภม 1. ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.). รายชอโครงการวจยทไดรบทน

สนบสนนจากส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต พ.ศ.2550-2554 2. ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.). รายชอโครงการวจยท

ไดรบทนสนบสนนจากส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ พ.ศ.2550-2554

3. มลนธสถาบนวจยและพนนาผสงอายไทย (มส.ผส.). งานวจยดานผสงอายของ มส.ผส. ทไดรบการสนบสนนจาก สสส. 2550-2554

วธการวดและผลการประเมน ดชนนเปนเครองวดและประเมนผลการด าเนนงานในการสนบสนนและสงเสรมใหหนวยงานวจยด าเนนการประมวลและพนนาองคความรดานผสงอายทจ าเปนส าหรบการก าหนดนโยบายและการพนนาการบรการหรอการด าเนนการทเปนประโยชนแกผสงอาย และสนบสนนและสงเสรมการศกษาวจยดานผสงอาย โดยมเปาหมายใหมจ านวนและหรองบประมาณของการศกษาวจยดานผสงอายเพมขนอยางตอเนอง

ในการประเมนครงนไดท าการรวบรวมขอมลจากแหลงทนทใหการสนบสนนงานวจยดานผสงอาย โดยจ ากดขอบเขตแตเฉพาะแหลงทนทเปนของรฐหรอองคกรทเกยวของกบรฐเทานน ซงมอย 2 แหลงหลก ไดแก ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตและส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพตามทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง

ยทธศาสตรท 5: การประมวล พฒนา และเผยแพรองคความรดานผสงอาย และการตดตาม ประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต

154

ขอมลทได แสดงใหเหนวารฐไดสงเสรมการวจยดานผสงอายมากขน โดยจ านวนโครงการวจยดานผสงอายเพมขนจาก 10 โครงการในป พ.ศ.2550 เปน 23โครงการในป พ.ศ.2554 และมงบประมาณเพมขนเชนกน จากประมาณ 6.3 ลานบาทในป พ.ศ.2550 เปน 21.6 ลานบาทในป พ.ศ.2554 (ตาราง 53.3) จากขอมลแมวาจะมจ านวนโครงการและจ านวนงบประมาณผนแปรเพมขนหรอลดลงไปบางเมอเทยบเปนรายปแตเมอปรบคาดวยการค านวณหาคาเฉลยเคลอนททละ 3 ป (3-year moving average) จะเหนวาทงจ านวนโครงการวจยและงบประมาณการวจยมแนวโนมเพมขนโดยตลอด นอกจากน หากพจารณาหวขอการวจยเปนทนาสงเกตวาโครงการวจยสวนใหญในชวงป พ.ศ.2550-2554 เปนโครงการวจยดานการสขภาพเปนสวนใหญ ตามดวยการวจยทางสงคมและเศรษฐกจ

โดยสรปดชนนถอวาผานตามเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง คอ มการเพมขนอยางตอเนองของโครงการวจยและงบประมาณ

ตาราง 53.1 จ านวนและงบประมาณโครงการวจยดานผสงอาย ของส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต(วช.) ทด าเนนการระหวางปงบประมาณ ป พ.ศ.2550-2554

ปงบประมาณ ประเภทงานวจย จ านวนโครงการ งบประมาณ (บาท)

แตละดาน รวม แตละดาน รวม

2550

ดานสงคม 2

8

1,050,000

3,650,000 ดานเศรษฐกจ 0 0

ดานสขภาพ 6 2,600,000

2551

ดานสงคม 0

3

0

1,178,230 ดานเศรษฐกจ 0 0

ดานสขภาพ 3 1,178,230

2552

ดานสงคม 3

9

5,390,000

12,935,900 ดานเศรษฐกจ 0 0

ดานสขภาพ 6 7,545,900

2553

ดานสงคม 0

7

0

13,156,700 ดานเศรษฐกจ 1 505,100

ดานสขภาพ 6 12,651,600

2554

ดานสงคม 4

14

4,285,000

18,015,000 ดานเศรษฐกจ 1 998,000

ดานสขภาพ 9 12,732,000

รวมทงหมด 41 48,935,830

155

ตาราง 53.2 จ านวนและงบประมาณโครงการวจยดานผสงอาย ของส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ทด าเนนการระหวางปงบประมาณ ป พ.ศ.2550-2554

ปงบประมาณ ประเภทงานวจย จ านวนโครงการ งบประมาณ (บาท)

แตละดาน รวม แตละดาน รวม

2550

ดานสงคม 1

2

207,600

2,671,600 ดานเศรษฐกจ 1 2,464,000

ดานสขภาพ 0 0

2551

ดานสงคม 2 9

18,698,000 23,396,150 ดานเศรษฐกจ 5 3,795,750

ดานสขภาพ 2 902,400

2552

ดานสงคม 2 8

2,182,700 4,494,350 ดานเศรษฐกจ 2 849,700

ดานสขภาพ 4 1,461,950

2553

ดานสงคม 2

5

1,119,900

3,878,300 ดานเศรษฐกจ 0 0 ดานสขภาพ 3 2,758,400

2554

ดานสงคม 7

9

3,469,998

3,609,998 ดานเศรษฐกจ 1 40,000 ดานสขภาพ 1 100,000

รวมทงหมด 33 38,050,398

156

ตาราง 53.3 จ านวนและงบประมาณโครงการวจยดานผสงอาย ของส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ทด าเนนการระหวางปงบประมาณ ป พ.ศ.2550-2554

ปงบประมาณ ประเภทงานวจย

จ านวนโครงการ งบประมาณ (บาท) คาเฉลยเคลอนท (3ป) 3-yaermoving average

แตละดาน รวม แตละดาน รวม จ านวนโครงการ

งบประมาณ (บาท)

2550

ดานสงคม 3

10

1,257,600

6,321,600

ดานเศรษฐกจ 1 2,464,000

ดานสขภาพ 6 2,600,000

2551

ดานสงคม 2

12

18,698,000

24,574,380

13 16,108,743 ดานเศรษฐกจ 5 3,795,750

ดานสขภาพ 5 2,080,630

2552

ดานสงคม 5

17

7,572,700

17,430,250

14 19,679,877 ดานเศรษฐกจ 2 849,700

ดานสขภาพ 10 9,007,850

2553

ดานสงคม 2

12

1,119,900 13,477,700 17 18,696,749 ดานเศรษฐกจ 1 505,100

ดานสขภาพ 9 15,410,000

2554

ดานสงคม 11

23

7,754,998

21,624,998 ดานเศรษฐกจ 2 1,038,000

ดานสขภาพ 10 12,832,000

รวมทงหมด 74 86,986,228

157

มาตรการ 2 สนบสนนและสงเสรมการศกษาวจยดานผสงอายเฉพาะทเปนประโยชนตอการก าหนดนโยบาย การพฒนาการบรการ และการสงเสรมใหผสงอายสามารถด ารงชวตอยในสงคมอยางเหมาะสม

ดชนท 54 แผนผสงอายแหงชาตได รบการตดตาม และ ประเมนผลอยางไดมาตรฐาน อยางนอย 5 ปครง

แหลงขอมล ทตยภม 1. วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ 2551ก. คมอการสรางดชนเพอตดตามและ

ประเมนผลการการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545- 2564)

2. วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ 2551ข. ระบบกลไกตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564)

3. วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ 2551ค. รายงานการศกษาโครงการวจยโครงการ สรางระบบตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545- 2564)

วธการวดและผลการประเมน

ดชนนใชเปนตวชวดวาไดมการตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาตทมมาตรฐานอยางตอเนองหรอไม โดยเปาหมายของดชนนคอใหมการจดท ามาตรฐานของกระบวนการประเมนโดยเรมตนทนทและท าตอเนองทกป

ในป พ.ศ.2550-2551 ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย ไดมอบหมายใหวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ด าเนนการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 ในชวงระยะ 5 ปแรกของแผน และสรางระบบการตดตามและประเมนผลดงกลาว โดยมการจดท าเปนรายงานผลการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 รวมทงมการจดท าคมอระบบกลไกการตดตามประเมนผลและคมอของดชนของแผนฯดวย

ตอมาในปพ.ศ.2554-2555 ส านกสงเสรมและพทกษผ สงอาย ไดมอบหมายใหวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ด าเนนการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ซงเปนระยะท 2 ของแผน คอ ปพ.ศ.2550-2554

จากขอมลขางตนสะทอนใหเหนวา ไดมการจดท ามาตรฐานและตดตามประเมนผลการด าเนนงานอยางตอเนอง

158

มาตรการ 3 ด าเนนการใหมการตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาตทมมาตรฐานอยางตอเนอง

ดชนท 55 มฐานขอมลดานผสงอายทส าคญทกป ดชนท 56 ปรบปรงฐานขอมลอยางนอยปละครง แหลงขอมล ทตยภม Website ของหนวยงานหลกดานผสงอาย

วธการวดและผลการประเมน ดชนนใชในการตดตามการด าเนนงานพนนาระบบขอมลทางดานผสงอายใหเปนระบบและ

ทนสมยตลอดเวลา โดยเปาหมายของดชนนคอใหมการจดท าระบบฐานขอมลดานผสงอายทนททเรมแผนฯและใหมการจดท าอยางตอเนองทกป

การจดท าฐานขอมลใหเปนระบบททนสมย เปนหวใจทส าคญตอการตดตามแนวโนมและปญหาดานผสงอาย ท งยงสามารถใชเปนแนวทางในการก าหนดนโยบาย ปรบแผนงาน และกลยทธในการด าเนนงาน ตลอดจนใชเปนขอมลในการตดตามประเมนแผนงาน

หนวยงานใหความส าคญในการท าฐานขอมลผสงอายในมตตางๆ เพมขนมการเพมเตมทส าคญทกป และมการปรบปรงขอมลเปนประจ า (ดงปรากฏในตาราง 56) ซงสอดคลองกบเปาทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ทใหมการปรบปรงฐานขอมลอยางนอยปละ 1 ครง

159

ตาราง 56 ระบบฐานขอมลสารสนเทศทางดานผสงอายของหนวยงานตางๆ

กลมของขอมล หนวยงาน ระบบเชอมโยง

1. แนะน าหนวยงานและพนธกจหลก ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย http://www.oppo.opp.go.th/

- คณะกรรมการผสงอายแหงชาต ส านกงานสงเสรมสวสดภาพ และพทกษเดก เยาวชน ผดวยโอกาส และผสงอาย - ส านกสงเสรมและพทกษเดก

มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย http://www.thaitgri.org/

- สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข

คณะกรรมการผสงอายแหงชาต http://www.oppo.opp.go.th/

- ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย

2. นโยบายและแผนดานผสงอาย ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย http://www.oppo.opp.go.th/

- กองทนผสงอาย - กรมพนนาสงคมและสวสดการ

3. ขอมลดานกฎหมาย และสทธประโยชนส าหรบผสงอาย

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย http://www.oppo.opp.go.th/

- โครงการคลงปญญา

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย http://www.m-society.go.th/

- หนวยงานในกระทรวง

4. สถตขอมลผสงอาย ส านกสงเสรมและพทกษผสงอายhttp://www.oppo.opp.go.th/

- ส านกสงเสรมและพทกษเยาวชน - ส านกสงเสรมและพทกษผดอยโอกาส - กองสงเสรมและพนนาเครอขาย

- กลมพนนาระบบบรหาร กองกลาง

สถาบนเวชศาสตร สมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย http://www.agingthai.org/

- เวชศาสตรผสงอาย คณะแพทยศาสตร ศรราชพยาบาล

ส านกงานสถตแหงชาต http://www.nso.go.th

- หนวยราชการอสระ - หนวยรฐวสาหกจ - หนวยงานอน - องคกรตางประเทศ - หนวยสถตในประเทศ - หนวยสถตตางประเทศ

160

ตาราง 56 (ตอ)

กลมของขอมล หนวยงาน ระบบเชอมโยง

4. สถตขอมลผสงอาย (ตอ)

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) http://www.nesdb.go.th/

- ส านกเลขาธการคณะรฐมนตร

- ส านกงานเศรษฐกจการคลง

- ธนาคารแหงประเทศไทย

- สภาทปรกษาเศรษฐกจ สถาบนวจยประชากรและสงคมมหดล http://www.ipsr.mahidol.ac.th/ipsr-th/

- Thai Demographic Links - International Demographic Links

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย http://www.m-society.go.th/

กรมการปกครอง ส านกทะเบยนราษฎร http://www.dopa.go.th/

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอายhttp://www.oppo.opp.go.th/

- สถาบนเวชศาสตรผสงอาย

- ชมรมพนนาชมชน อปท. แหงประเทศไทย

5. เอกสารวชาการ บทความ งานวจยดานผสงอาย

กรมพฒนาสงคมและสวสดการ http://www.dsdw.go.th/

- โครงการปาฏหารยแหงชวต

สถาบนเวชศาสตร สมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย http://www.agingthai.org/

- Foundation for older person development, Thailand

สถาบนเวชศาสตร สมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย http://www.agingthai.org/

- ส านกงานสถตแหงชาต - ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ - ชมรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนตเพอผสงวย - วยทอง.คอม - สถาบนวจยระบบสาธารณสข

มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย http://www.thaitgri.org/

- มลนธสาธารณสขแหงชาต - ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ - สถาบนวจยระบบสาธารณส - ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย

161

ตาราง 56 (ตอ)

กลมของขอมล หนวยงาน ระบบเชอมโยง

5. เอกสารวชาการ บทความ งานวจยดานผสงอาย (ตอ)

- สมาคมพฤนาวทยา และเวชศาสตรผสงอายไทย - สถาบนสรางเสรมสขภาพคนพการ

ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) http://www.trf.or.th/

- โครงการวจยของ สกว. - ยววจย สกว. - Area-Based Collaborative Research สกว. - โครงการ สกว. - เอกสารการประชมวชาการ สกว. - หนวยงานวชาการ - หนวยงานราชการ

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) http://www.nesdb.go.th/

- ฐานขอมลหนวยงานของรฐ - กระทรวงแรงงาน

ส านกงานกองทนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.) http://www.thaihealth.or.th

- สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม

สถาบนวจยระบบสาธารณสข http://www.hsri.or.th/

- ส านกงานกลางสารสนเทศบรการดานสขภาพ - สถาบนการคมครองการวจยในมนษย - สถาบนสรางเสรมสขภาพคนพการ - ส านกพนนาระบบตรวจสอบการรกษาพยาบาล - ศนยพนนากลมโรครวมไทย - สถาบนวจยและพนนาระบบสขภาพชมชน - ส านกงานวจยสงคมและสขภาพ

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (TDRI) http://www.tdri.or.th/

162

ตาราง 56 (ตอ)

กลมของขอมล หนวยงาน ระบบเชอมโยง

5. เอกสารวชาการ บทความ งานวจยดานผสงอาย (ตอ)

วทยาลยประชากรศาสตรจฬาฯ http://www.cps.chula.ac.th/

- Asian Population Association - Asian MataCentre, Partners in Population and Developtment

สถาบนวจยประชากรและสงคมมหดล http://www.ipsr.mahidol.ac.th/ipsr-th/

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย http://www.m-society.go.th/

6. ขาวสารและบรการส าหรบผสงอาย กรมพฒนาสงคมและสวสดการ http://www.dsdw.go.th/

- โครงการสายใยรกแหงครอบครว

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) http://www.nesdb.go.th/

- หนวยงานราชการไทย

ส านกงานกองทนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.) http://www.thaihealth.or.th

- ส านกงานเครอขายลดอบตเหต

กรงเทพมหานคร http://www.bangkok.go.th/

- Old is Young http://www.oldisyounginbkk.com - ศนยบรการผสงอาย

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย http://www.m-society.go.th/

- หนวยงานนอกกระทรวง

กระทรวงสาธารณสข http://www.moph.go.th/

7. เกรดความร/นานาสาระส าหรบผสงอาย

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอายhttp://www.oppo.opp.go.th/

- มลนธสถาบนวจยและพนนาผสงอายไทย

สถาบนเวชศาสตร สมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย http://www.agingthai.org/

- ศนยสมเดจพระสงฆราชญาณสงวร

เพอผสงอาย

ส านกงานกองทนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.) http://www.thaihealth.or.th

- สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล - มลนธสาธารณสขแหงชาต

163

ตาราง 56 (ตอ)

กลมของขอมล หนวยงาน ระบบเชอมโยง

7. เกรดความร/นานาสาระส าหรบผสงอาย (ตอ)

ส านกงานกองทนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.) http://www.thaihealth.or.th

- เครอขายจตอาสา - มลนธเครอขายครอบครว - เครอขายเยาวชนสบสานภมปญญา, - แผนงานสขภาวะองคกรเอกชน

วทยาลยประชากรศาสตรจฬาฯ http://www.cps.chula.ac.th/

- สมาคมนกประชากรไทย

กระทรวงสาธารณสข http://www.moph.go.th/

- หนวยงานในกระทรวง - หนวยงานนอกกระทรวง

หมายเหต: ขอมล Update ทกวน ไดแก กรมพนนาสงคมและสวสดการ, สถาบนวจยเพอการพนนาประเทศไทย

(TDRI) , กรงเทพมหานคร, วทยาลยประชากรศาสตรจฬาฯ, สถาบนวจยประชากรและสงคมมหดล, กระทรวงการพนนาสงคมและความมนคงของมนษย, กระทรวงสาธารณสข, กรมการปกครอง ส านกทะเบยนราษฎร

ขอมล Update ทกเดอน ไดแก ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย, สถาบนเวชศาสตร สมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย, มลนธสถาบนวจยและพนนาผสงอายไทย, ส านกงานสถตแหงชาต, ส านกงานคณะกรรมการพนนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.), ส านกงานกองทนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) , สถาบนวจยระบบสาธารณสข, คณะกรรมการผสงอายแหงชาต

ขอจ ากดหรอขอเสนอแนะ แมวาจะมฐานขอมลเพมขนและมการปรบปรงอยางสม าเสมอ แตควรมการเชอมโยงฐานขอมลจาก ระดบทองถนสระดบชาตดวย

164

ดชนท 57 อายคาดหวงทยงดแลตนเองได (Active Life Expectancy, ALE) แหลงขอมล ปฐมภม 1. โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2550

- ขอ 13 “…(ชอ)...สามารถท ากจกรรมเหลานดวยตนเองหรอไม” 2. โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554

- ขอ OP104 ถง OP108“…(ชอ)...สามารถท ากจกรรมเหลานดวยตวเองไดหรอไม” ทตยภม

1. United Nations .2011. World Population Prospects: The 2010 Revision. New York, United Nations.

2. Ansley J. Coal and Paul Demenywith Barbara Vaughan. 1983. Regional Model Life Tables and Stable Populations 2nd Edition New York: Academic Press.

วธการวดและผลการประเมน อายคาดหวงทยงดแลตนเองได (Active Life Expectancy, ALE) หมายถงจ านวนปเฉลยของ

ประชากรทคาดหวงวาจะอยในสถานะทท ากจวตรประจ าวนพนฐานทเกยวของกบการรบประทานอาหารและการดแลสขลกษณะสวนตว ซงประกอบไปดวย การท าความสะอาดใบหนา การเขาใชหองสขา การสวมใสเสอผา และการอาบน า (วพรรณ ประจวบเหมาะและคณะ, 2551ค) อายคาดหวงทยงดแลตนเองไดเปนดชนสขภาพทใชพจารณาความจ าเปนในการพงพาของผสงอาย โดยสามารถใหภาพรวมของสถานะทางสขภาพของประชากรเมอเปรยบเทยบกบอายคาดหวงรวม การค านวณหาอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดสามารถท าไดหลายวธ ไดแก 1) วธ Sullivan (Sullivan’s method) 2) การค านวณตารางชพแบบหลายสถานะ (Multistate life table) และ 3) การค านวณตารางชพแบบลดลงสองทาง ซงการเลอกใชวธใดนนสวนใหญขนอยกบลกษณะขอมลสถานะทางสขภาพทมอย (Khoman and Weale 2006)

ในการประเมนครงน ใชวธของ Sullivan ซงพนนาวธวดสขภาพองครวมดวยอายคาดเฉลยทปลอดทพพลภาพ (Disability-free Life Expectancy: DFLE) โดยน าขอมลความชกของภาวะทพพลภาพในดานตางๆกบจ านวนปทมชวต (Lx) จากตารางชพมาค านวณ (Sullivan 1971) การวดความชกของภาวะทพพลภาพในทนวดจากความสามารถในการท ากจกรรมตางๆทเปนกจวตรประจ าวน 5 อยางดวยตนเอง ไดแก กนอาหาร ใสเสอผา อาบน า ลางหนาและแปรงฟน และการใชหองน า/หองสวม

เนองจากเปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง คอ การเพมขนอยางตอเนองของอายคาดหวงทยงดแลตนเองได กลาวคอ อายคาดหวงทยงดแลตนเองไดในป พ.ศ. 2554 จะตองเพมขนจากอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดในป พ.ศ. 2550 ทงน การเปรยบเทยบขอมลใน 2 ชวงเวลา จ าเปนตองใชขอมล

ดชนรวมยทธศาสตรของแผน

165

ภาวะทพพลภาพของผสงอายทเหมอนกน ซงพบวาในการส ารวจประชากรสงอายในป พ .ศ.2550โดยส านกงานสถตแหงชาต มค าถามถงความสามารถในการท ากจวตรประวนของกจกรรมทเหมอนกบการส ารวจประชากรสงอายในป พ.ศ.2554 แตการจดประเภทของกจกรรมมความแตกตางกนเลกนอย กลาวคอ ขอค าถามของการส ารวจประชากรสงอายในป พ.ศ.2550 ไดรวมกจวตรประจ าวน ไดแก อาบน า ลางหนาและแปรงฟน เขาหองสขา (รวมท าความสะอาดรางกายหลงการขบถาย) เขาดวยกน ซงตางจากการส ารวจประชากรสงอายในป พ.ศ.2554 ทแยกกจวตรประจ าวนดงกลาวออกเปนขอยอย 3 ขอ ตามค าแนะน าของผทรงวน และเพอใหสอดคลองกบมาตรฐานสากลแมวาลกษณะขอค าถามของกจกรรมมความแตกตางกน แตนยามของผสงอายทมภาวะทพพลภาพทใชในการประเมนครงนก าหนดให คอ ผสงอายทท ากจวตรประจ าวนดวยตนเองไมได 1 ใน 3 หรอ 5 กจกรรมดงกลาวขางตนอยางไรกตาม การปรบขอค าถามนอาจสงผลกระทบตอผลการศกษาเปรยบเทยบระหวาง 2 ชวงเวลาบางเลกนอย

ขอมลในตาราง 57.1 แสดงถงความชกของภาวะทพพลภาพในผสงอายทในภาพรวม พบวาแทบไมมความแตกตางกนในระหวางป พ.ศ.2545-2550 กลาวคอ สดสวนของผสงอายทท ากจวตรประวนไมได 1 ใน 3 หรอ 5 กจกรรมมคาประมาณรอยละ 3.8 ในป 2550และรอยละ 3.7 ในปพ.ศ.2554 อยางไรกตาม เมอพจารณาความชกของภาวะทพพลภาพตามกลมอาย พบวาภาวะทพพลภาพในผสงอายทมอายตงแต 75 ปขนไป ทงในเพศชายและเพศหญง ในป พ.ศ. 2554 เพมสงขน จากป พ.ศ. 2550 อยางเหนไดชด

ตาราง 57.1 รอยละของผสงอายทท ากจวตรประจ าวนไมไดจ าแนกตามอายและเพศป พ.ศ. 2550 และ 2554

อาย 2550 2554

รวม ชาย หญง รวม ชาย หญง

60-64 1.4 1.6 1.2 1.4 1.2 1.6 65-69 2.4 2.5 2.2 2.0 2.2 1.8 70-74 3.7 3.5 3.8 2.6 2.7 2.6 75-79 4.6 3.7 5.3 4.8 5.0 4.7 80 ปขนไป 14.9 10.8 17.5 15.4 11.1 17.9

รวม 3.8 3.2 4.2 3.7 3.0 4.1

ส าหรบการค านวณอายคาดหวงทยงดแลตนเอง นอกจากขอมลความชกของภาวะทพพลภาพแลว ยงตองใชตารางชพทสะทอนระดบและแบบแผนการตายของเพศชายและเพศหญงส าหรบป พ .ศ.2550 และปพ.ศ.2554 เพอใหไดตารางชพของสองชวงเวลาทมวธการค านวณและจากแหลงเดยวกน ผวจยไดเลอกใชตารางชพแบบจ าลอง Regional Model Life Tables, Model West ของAnsley J. Coal and Paul Demeny (1983) และใชสมมตฐานอายคาดหมายคงชพเมอแรกเกดของเพศชายและเพศหญงของประเทศไทยทประมาณโดยองคการสหประชาชาตในป พ .ศ.2553 (ดงแสดงรายละเอยดในตาราง 57.2) ส าหรบการเลอกระดบของแบบจ าลองตารางชพ

166

ตาราง 57.2 อายคาดเฉลยเมอแรกเกดของเพศชายและเพศหญงของประเทศไทย ป พ.ศ. 2548-2553 และป พ.ศ. 2553-2558

ป พ.ศ. อายคาดเฉลยเมอแรกเกด

ชาย หญง

2548-2553 70.2 77.1 2553-2558 71.1 77.8

ทมา: United Nations. 2011. World Population Prospects: The 2010 Revision. New York.

ตาราง 57.3 สดมภท 3 และ 5 แสดงผลการค านวณอายคาดหวงทยงดแลตนเองได (ALE) ทระดบอายตางๆ ของเพศชายและเพศหญงส าหรบป พ.ศ.2550 และ พ.ศ. 2554 ตามล าดบ พบวาในระหวางป พ.ศ.2550 -2554 อายคาดหวงทยงดแลตนเองไดเพมขนเพยงเลกนอยเทานนในทกกลมอายและทงในเพศชายและเพศหญงจงอาจสรปไดวาเปนไปตามเปาหมายทตงไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง

ตาราง 57.3 อายคาดหวง (LE) อายคาดหวงทยงดแลตนเองได (ALE) และรอยละของอายคาดหวงทยงดแลตนเองได (ALE/LE) จ าแนกตามอายและเพศป พ.ศ. 2550 และ 2554

อาย

ชาย หญง

LE ALE ALE/LE LE ALE ALE/LE

ป พ.ศ. 2550 60 17.04 16.42 96.4 20.02 18.96 94.7 65 13.56 12.96 95.5 15.96 14.90 93.3 70 10.49 9.91 94.5 12.31 11.25 91.4 75 7.88 7.33 93.0 9.19 8.12 88.4 80 ปขนไป 5.76 5.14 89.2 6.70 5.53 82.5 ป พ.ศ. 2554 60 17.26 16.65 96.5 20.58 19.48 94.7 65 13.74 13.13 95.6 16.44 15.37 93.5 70 10.63 10.03 94.4 12.71 11.63 91.5 75 7.98 7.35 92.2 9.50 8.38 88.2 80 ปขนไป 5.84 5.19 88.9 6.94 5.70 82.1

167

ดชนท 58 สดสวนอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดตออายคาดหวง (ALE/LE) แหลงขอมล ปฐมภม

1. การส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2550 - ขอ 13 “…(ชอ)...สามารถท ากจกรรมเหลานดวยตนเองหรอไม”

2. การส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554 - ขอ OP104 ถง OP108 “…(ชอ)...สามารถท ากจกรรมเหลานดวยตวเองไดหรอไม”

ทตยภม 1. United Nations (UN). 2011. World Population Prospects: The 2010 Revision.

New York, United Nations. 2. Ansley J. Coal and Paul Demenywith Barbara Vaughan. 1983. Regional Model Life

Tables and Stable Populations 2nd Edition New York: Academic Press.

วธการวดและผลการประเมน อายคาดหวงทยงดแลตนเองไดตออายคาดหวง (ALE/LE) ค านวณไดจากการน าอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดหารดวยอายคาดหวงผลจากตาราง 57.3 สดมภท 4 และ 6 แสดงวาในทงสองป พ.ศ. และทงสองเพศ สดสวนอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดตออายคาดหวง (ALE/LE) ลดลงเมออายเพมขน เชน ในป พ.ศ.2554 สดสวนอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดตออายคาดหวง(ALE/LE) ลดลงจากรอยละ 96.5 ทอาย 60 ป เปนรอยละ 88.9 ของผทอายตงแต 80 ปขนไป ส าหรบเพศชาย และจากรอยละ 94.7 ทอาย 60 ป เปนรอยละ 82.1 ทอายตงแต 80 ปขนไปส าหรบเพศหญงในป พ.ศ. 2550 สดสวนอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดตออายคาดหวง(ALE/LE) ลดลงจากรอยละ 96.4 ทอาย 60 ป เปนรอยละ 89.2 ของผทอายตงแต 80 ปขนไป ส าหรบเพศชาย และจากรอยละ 94.7 ทอาย 60 ป เปนรอยละ 82.5 ทอายตงแต 80 ปขนไปส าหรบเพศหญง เมอพจารณาความแตกตางของอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดตออายคาดหวง(ALE/LE) ระหวางเพศ พบวาสดสวนดงกลาวของเพศหญงนนต ากวาเพศชายในทกกลมอายและในทงสองป พ.ศ. ซงสะทอนใหเหนวา แมเพศหญงจะมอายคาดหมายคงชพเมอแรกเกดสงกวาเพศชายแตดวยความชกของภาวะทพพลภาพทสงกวา ท าใหอายคาดอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดนนคอนขางแตกตางจากอายคาดหวง สงผลใหสดสวนอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดตออายคาดหวง (ALE/LE) ต ากวาเมอเปรยบเทยบกบเพศชาย

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง คออายคาดหวงทยงดแลตนเองไดตออายคาดหวง (ALE/LE) มสดสวนไมลดลงเมอเปรยบเทยบระหวาง 2 ชวงเวลา คอระหวาง ป พ.ศ.2545 และ 2550 ผลจากตาราง 57.3 พบวาในระหวางสองป พ.ศ. สดสวนอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดตออายคาดหวง (ALE/LE) แทบไมแตกตางกนเลยในทกกลมอาย และทงเพศชายและเพศหญงสะทอนวาสดสวนอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดตออายคาดหวงยงคงไมดขนตามเวลาทผานไป จงไมผานตามเปาหมายทตงไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง

168

ดชนท 59 ดชนวดความสขของผสงอาย แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554

- ขอ OP125 “ผสมภาษณขอให…(ชอ)...ประเมนวา ในชวง 3 เดอนทผานมา ตนเองมความสขในระดบใด”จากระดบคะแนนความสข 0-10 โดย 0 หมายถงไมมความสขเลย และ 10 หมายถงมความสขมากทสด

วธการวดและผลการประเมน การประเมนความสขของผสงอาย วดจากขอค าถามทถามผสงอายถงระดบความสขในชวง 3 เดอนท

ผานมา เปนระดบคะแนน 0-10 โดย 0 หมายถงไมมความสขเลย และ 10 หมายถงมความสขมากทสด เชนเดยวกบการส ารวจความพงพอใจ การสอบถามถงระดบความสขของจะสอบถามเฉพาะผสงอายทตอบแบบสอบถามเองซงพบวาในผสงอายทงหมด รอยละ 70.7 ตอบแบบสอบถามดวยตนเอง

ผลในตาราง 59แสดงวาระดบคะแนนเฉลยความสขของผสงอายไทยอยท 7.4 คะแนน (คะแนนต าสด 0 และคะแนนสงทสด 10 คาเบยงเบนมาตรฐาน1.4 (ขอมลไมไดแสดงในตาราง) ความแตกตางของคะแนนเฉลยความสขของผสงอายไทยมความแตกตางกนนอยมากระหวางภาคตางๆ

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง คอ การเพมขนอยางตอเนองของระดบความสขของผสงอาย แตเนองจากยงไมมฐานเปรยบเทยบ ระดบความสขของผสงอายทประเมนไดจากการส ารวจในครงนนาจะใชเปนฐานส าหรบการประเมนครงถดไป

ตาราง 59 คะแนนเฉลยระดบความสขของผสงอายทตอบแบบสอบถามเอง จ าแนกตามภาค

ภาค คะแนนเฉลย

กรงเทพมหานคร 7.5 กลาง 7.4 เหนอ 7.4 ตะวนออกเฉยงเหนอ 7.3 ใต 7.5 รวม 7.4

169

ดชนท 60 ดชนคณภาพภาวะประชากรสงอาย (Population Ageing Quality Index; PAQ Index) แตมการเปลยนแปลงจ านวนตวชวด โดยเหลอเพยง 10 ดชน

วธการวดและผลการประเมน ตามนยามทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ดชนคณภาพภาวะประชากรสงอาย

ประกอบดวยดชนจ านวน 10 ดชน ดงแสดงรายละเอยดดชนในตาราง 60 เนองจากดชนท 25 สดสวนประชากรสงอายทใชระบบประกนสขภาพในการเจบปวยครงสดทาย ไมสามารถสรปผลไดวาผานการประเมนหรอไม การสรางดชนวดคณภาพภาวะประชากรสงอายจงประเมนจากดชนเพยง 9 ดชนเทานน ซงพบวาจากจ านวนดชนทงหมด 9ดชน ผานผลการประเมนเพยง 2ดชนเทานน หากก าหนดใหคะแนนและน าหนกของแตละดชนทเทากน คอ ถาผานผลการประเมน ไดคะแนน = 1 ถาไมผานผลการประเมนไดคะแนน = 0 พบวา คดเปนรอยละ 22.2 เทานนทผานการประเมน

เปาหมายทก าหนดไวในแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง คอ การเพมขนอยางตอเนองของดชนคณภาพภาวะประชากรสงอาย กลาวคอ ดชนคณภาพภาวะประชากรสงอายในป พ.ศ.2554 จะตองเพมขนจากดชนคณภาพภาวะประชากรสงอายในป พ.ศ.2550 การเปรยบเทยบขอมลระหวาง 2 ชวงเวลาตองใชดชนประกอบทเหมอนกน เนองจากการประเมนดชนท 22 (สดสวนของผสงอายทอาศยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม) ในป พ.ศ. 2550 ไมสามารถสรปผลไดวาผานการประเมนหรอไม การสรางดชนคณภาพภาวะประชากรสงอายเพอใชในการเปรยบเทยบ จงไมนบรวมดชนดงกลาวเขาดวย ซงพบวาในป พ.ศ.2550 จากทงหมด 8 ดชน มดชนทผานการประเมน 4 ดชน คดเปนรอยละ 50.0 ในขณะท ปพ.ศ. 2554 มดชนทผานการประเมนเพยง 3 ดชนเทานน คดเปนรอยละ 37.5 จงอาจสรปไดในภาพรวมวา ดชนคณภาพประชากรสงอายไมไดเพมขนอยางตอเนองตามเปาหมายทก าหนดไวในแผนฯ

ตาราง 60 ดชน 10 ดชนทใชประกอบการพจารณาดชนคณภาพภาวะประชากรสงอาย และคะแนนการผานหรอไมผานผลการประเมน ป พ.ศ. 2550 และ พ.ศ. 2554

ล าดบ เนอหา /ขอบเขต

ป พ.ศ. 2550 ป พ.ศ. 2554

ผานหรอไมผานการประเมน

คะแนน ผานหรอไมผานการประเมน

คะแนน

1 อตราครอบคลมการประกนยามชราภาพอยางเปนทางการในประชากรอาย30 – 59 ป (ดชนท 1)

ไมผาน 0 ไมผาน 0

2 สดสวนประชากรอาย 30 – 59 ป ทไดปฏบตในการเตรยมตวดานตาง ๆ (รายได สขภาพ ทอยอาศย) (ดชนท 6)

ไมผาน 0 ไมผาน 0

3 สดสวนทศนคตทางบวกตอผสงอายในประชากรอาย 18 – 59 ป (ดชนท 7)

ไมผาน 0 ไมผาน 0

170

ตาราง 60 (ตอ)

ดชน เนอหา /ขอบเขต

ป พ.ศ. 2550 ป พ.ศ. 2554

ผานหรอไมผานการประเมน

คะแนน ผานหรอไมผานการประเมน

คะแนน

4 สดสวนประชากรสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค(ดชนท 8)

ไมผาน 0 ไมผาน 0

5 สดสวนประชากรสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอาย และรวมกจกรรมในระยะ 12 เดอนทผานมา (ดชนท 11)

ผาน 1 ไมผาน 0

6 สดสวนประชากรสงอายพพงพอใจสถานะการเงนของตนเอง (ดชนท 14)

ผาน 1 ผาน 1

7* สดสวนของผสงอายทอาศยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม (ดชนท 22)

สรปผลไมได ไมผาน 0

8* สดสวนประชากรสงอายทใชระบบประกนสขภาพในการเจบปวยครงสดทาย (ดชนท 25)

ผาน 1 สรปผลไมได

9 สดสวนประชากรสงอายทอยกบครอบครว (ดชนท 30) ผาน 1 ผาน 1 10 สดสวนขององคการบรหารสวนต าบลทมการจด

งบประมาณและหรอกจกรรมเพอผสงอาย (ดชนท 38) ผาน 1 ผาน 1

หมายเหต: * ดชนท 7 และ 8 ไมไดน ามาประกอบการประเมนเปรยบเทยบระหวางปพ.ศ.2550 กบ ปพ.ศ.2554

171

สรปผลการประเมนดชนตาม 5 ยทธศาสตรของ แผนผสงอายฯฉบบปรบปรง ในภาพรวมการตดตามประเมนดชนตามยทธศาสตร ทง 5 ยทธศาสตรของแผน พบวา จากทงหมด 56 ดชน จ านวนดชนทไดรบการประเมนผาน (ไมนบทประเมนไมได) คดเปนรอยละ 51.0 ซงเปนการผานในระดบคอนขางต าและควรตองเรงปรบปรง ยทธศาสตรทผานการประเมนในสดสวนทต าทสดคอ ยทธศาสตรท 1 (การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ) โดยมดชนทผานทงหมด 2 ดชนจาก 7 ดชน หรอคดเปนรอยละ 28.6 ยทธศาสตรท 3 (ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย) เปนอกยทธศาสตรหนงทไมผานการประเมน โดยม 6 ดชนทผานการประเมนจากดชนทสามารถประเมนได 18 ดชน หรอคดเปนรอยละ 33.3 ซงประมาณครงหนงของดชนในมาตรการดานการคมครองรายได ดานครอบครว ผดแล และการคมครอง ยงไมผานการประเมน และดชนเกอบทงหมดของมาตรการหลกประกนดานสขภาพยงไมบรรลเปาหมายตามเกณฑทก าหนด สวนยทธศาสตรทมจ านวนดชนทไดรบการประเมนผานในสดสวนทสงทสด ไดแกยทธศาสตรท 5 (การประมวลพนนา และเผยแพรองคความรดานผสงอายและการตดตาม ประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต) ตามดวยยทธศาสตรท 4 (การบรหารจดการเพอการพนนางานดานผสงอายระดบชาต และการพนนาบคลากรดานผสงอาย) และยทธศาสตรท 2 (การสงเสรมและพนนาผสงอาย) ผลการประเมนคดเปนรอยละ 100 รอยละ 85.7 และรอยละ 53.3 ตามล าดบ (รายละเอยดปรากฏในตาราง 61 - 63) ตาราง 61 สรปผลการประเมนดชนตาม 5 ยทธศาสตรของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง

ล าดบทยทธศาสตร จ านวนดชน

จ านวนดชน

% ผาน

% ผาน (ไมนบทประเมนไมได)

ผาน ไมผาน ไมสามารถประเมนได /ไมประเมน

1. การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ (ดชนท 1 – 7)

7 2 5 0 28.6% 28.6%

2. การสงเสรมและพนนาผสงอาย (ดชนท 8 – 22)

15 8 7 0 53.3% 53.3%

3. ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย(ดชนท 23 – 44)

22 6 12 4 27.3% 33.3%

4. การบรการจดการเพอการพนนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาต และการพนนาบคลากรดานผสงอาย (ดชนท 45 - 52)

8 6 1 1 75.0% 85.7%

5. การประมวลพนนา และเผยแพรองคความรดานผสงอายและการตดตาม ประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต (ดชนท 53 - 56)

4 4 0 0 100% 100%

รวม 56 26 25 5 46.4 51.0%

172

ตาราง 62 สรปผลการประเมนดชนชวดของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง ตามยทธศาสตร

ดชน จ านวนดชน (รอยละ)

ผลการประเมน

ผานการประเมน ไมผานการประเมน ประเมนไมได

จ านวน (รอยละ)

เลขทดชน จ านวน (รอยละ)

เลขทดชน จ านวน (รอยละ)

เลขทดชน

1. ดชนของแตละยทธศาสตร 1.1 การเตรยมความพรอมของ

ประชากรเพอวยผสงอายทมคณภาพ

7 (100.0%)

2 (28.6%)

2,3 5 (71.4%)

1. อตราครอบคลมการประกนยามชราภาพอยางเปนทางการในประชากรอาย 30-59 ป

0 (0.00%)

-

4. สดสวนประชากรอาย 18 – 59 ป ทมความรดานวงจรชวต กระบวนการชราและความรดานการเตรยมการเพอวยผสงอาย 5. มรายวชา หรอกจกรรมดแลสขภาพและพฤตกรรมอนามย เพอการเปนผสงอายในอนาคตในระดบประถมศกษา และมธยมศกษาตอนตนในระบบ 6. สดสวนประชากรอาย 30 – 59 ป ทไดปฏบตในการเตรยมตวดานตาง ๆ (เชน รายได สขภาพ ทอยอาศย) 7. สดสวนทศนคตทางบวกตอผสงอายในประชากรอาย 18-59 ป

1.2 การสงเสรมและพนนาผสงอาย

15 (100.0%)

8 (53.3%)

10,12,14, 16,17,18,

19,20

7 (46.7%)

8. สดสวนประชากรสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค 0 (0.0%)

- 9. สดสวนชมรมผสงอายทมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมา (อยางนอย 1 ครงทก 3 เดอน หรอ 4 ครง ตอป) 11. สดสวนประชากรสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอาย และรวมกจกรรมในระยะ 3 เดอนทผานมา 13. สดสวนของงบประมาณของ อปท./กทม./เมองพทยาทใชส าหรบกจกรรมดานผสงอาย

173

ตาราง 62 (ตอ)

ดชน จ านวนดชน (รอยละ)

ผลการประเมน

ผานการประเมน ไมผานการประเมน ประเมนไมได

จ านวน (รอยละ)

เลขทดชน จ านวน (รอยละ)

เลขทดชน จ านวน (รอยละ)

เลขทดชน

15. อตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไปตออตราการวางงานของประชากรอาย 40-59 ป

21. สดสวนของรายการทออกอากาศเกยวกบผสงอายทผานสอสาธารณะ

22. สดสวนของผสงอายทอาศยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม

1.3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย

22 (100.0%)

6 (27.3%)

24,30,36, 38,39,43

12 (54.5%)

23. สดสวนของผสงอายทไดรบรายไดทรฐจดใหเปนรายเดอน 4 (18.2%)

25,33, 40,41 26. สดสวนของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพทไดรบการ

เยยมบานอยางนอยเดอนละ 1 ครง 27. สดสวนของผสงอายทไดรบการตรวจสขภาพประจ าป 28. สดสวนของผสงอายทไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการสขภาพของรฐ 29. สดสวนของผสงอายทเดนไมไดและไดรบรถเขน 31. สดสวนผดแลทมความรในการดแล (โภชนาการ การแกไขปญหาเวลาเจบปวยเฉยบพลน) ตอผดแลทงหมดของผสงอายทออกจากบานไมได 32. สดสวนของผสงอายทพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะทกระบบ

174

ตาราง 62 (ตอ)

ดชน จ านวนดชน (รอยละ)

ผลการประเมน

ผานการประเมน ไมผานการประเมน ประเมนไมได

จ านวน (รอยละ)

เลขทดชน จ านวน (รอยละ)

เลขทดชน จ านวน (รอยละ)

เลขทดชน

34. สดสวนการปรากฏของการจดอปกรณอ านวยความสะดวกไดแกทางเดนบนไดและหองสขาใน สถานทตอไปนโรงพยาบาลรฐ/เอกชน, ศาลากลางจงหวด/กทม./เมองพทยา, ทวาการอ าเภอ/เขต,อปท. (อบจ./เทศบาล/อบต.), หางสรรพสนคา/ศนยการคา, สวนสาธารณะ, สถานขนสง/สนามบน/สถานรถไฟ, ศาสนสถาน, ตลาดสด

35. สดสวนของสวนสาธารณะทมการจดพนทเฉพาะเพอการออกก าลงกายและพกผอนทเหมาะสม และปลอดภยส าหรบผสงอาย 37. สดสวนผสงอายททพพลภาพ และไดรบการบรการชมชนในระยะเวลา 6 เดอนทผานมา 42. มแผนปฏบตการและงบประมาณส าหรบใหความชวยเหลอผสงอายทประสบภยพบต 44. สดสวนของโรงพยาบาลของรฐทมจ านวนเตยงตงแต 120 เตยงขนไป ทมคลนคผสงอาย

175

ตาราง 62 (ตอ)

ดชน จ านวนดชน (รอยละ)

ผลการประเมน

ผานการประเมน ไมผานการประเมน ประเมนไมได

จ านวน (รอยละ)

เลขทดชน จ านวน (รอยละ)

เลขทดชน จ านวน (รอยละ)

เลขทดชน

1.4 การบรหารจดการเพอการพนนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาต และการพนนาบคลากรดานผสงอาย

8 (100.0%)

6 (75.0%)

45,46,47, 48,49,50

1 (12.5%)

52. มการด าเนนการของคณะกรรมการผสงอายแหงชาต อยางเปนรปธรรม

1 (12.5%)

51

1.5 การประมวลพนนา แลเผยแพรองคความรดานผสงอาย และการตดตามประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอาย

4 (100.0%)

4 (100.0%)

53,54,55, 56

0 (100.0%)

- 0 (0.0%)

0

2. ดชนรวมของยทธศาสตร 4 (100.00%)

1 (25.0%)

57 2 (50.0%)

58. สดสวนอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดตออายคาดหวง 1 (25.0%)

59 60. ดชนคณภาพภาวะประชากรสงอาย (Population Ageing Quality Index; PAQ Index) แตมการเปลยนแปลงจ านวนตวชวด โดยเหลอเพยง 10 ดชน

176

ตาราง 63 สรปผลการประเมนดชนชวดมาตรการตางๆของแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรงตามรายดชน

เนอหา /ขอบเขต เปาหมายป 2554 ผล

ดชนของแตละยทธศาสตร

ยทธศาสตรท 1 การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ

มาตรการ 1 หลกประกนดานรายไดเพอวยสงอาย ดชนท 1 อตราครอบคลมการประกนยามชราภาพอยางเปนทางการใน

ประชากรอาย 30 – 59 ป 50% 26.3% ไมผาน

ดชนท 2 อตราเงนออมภาคครวเรอน เพมขนอยางตอเนอง

เพมขน ผาน

ดชนท 3 จ านวนสมาชกของกองทนส ารองเลยงชพและจ านวนเงนทงหมดในกองทนส ารองเลยงชพตอสมาชก (แตไมรวมกองทนหมบาน)รวมกองทนทมระบบก าหนดการจายเงนเขากองทน (defined contribution)

เพมขนอยางตอเนอง

เพมขน ผาน

มาตรการ 2 การใหการศกษาและการเรยนรตลอดชวต ดชนท 4 สดสวนประชากรอาย 18 – 59 ป ทมความรดานวงจรชวต

กระบวนการชรา และความรดานการเตรยมการเพอวยผสงอาย 50% 32.4% ไมผาน

ดชนท 5 มรายวชา หรอกจกรรมดแลสขภาพและพฤตกรรมอนามยเพอการเปนผสงอายในอนาคตในระดบประถมศกษา และมธยมศกษาตอนตนในระบบ

ภายในป 2554 ไมมรายวชา หรอกจกรรมอยาง

ชดเจน ไมผาน

ดชนท 6 สดสวนประชากรอาย 30 – 59 ปทไดปฏบตในการเตรยมตวดานตาง ๆ (รายไดสขภาพทอยอาศย) 50%

20.5%-57.3% (ผานเพยงดาน

เดยว) ไมผาน

มาตรการ 3 การปลกจตส านกใหคนในสงคมตระหนกถงคณคาและศกดศรของผสงอาย

ดชนท 7 สดสวนทศนคตทางบวกตอผสงอายในประชากรอาย 18-59 ป 70% 57.2% ไมผาน ยทธศาสตรท 2 การสงเสรมและพฒนาผสงอาย มาตรการ 1 สงเสรมสขภาพ ปองกนการเจบปวย และดแล

ตนเองเบองตน

ดชนท 8 สดสวนประชากรสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงค 30% 18.7% ไมผาน มาตรการ 2 สงเสรมการรวมกลมและสรางความเขมแขงของ

องคกรผสงอาย

ดชนท 9 สดสวนชมรมผสงอายทมการจดกจกรรมอยางสม าเสมอในรอบปทผานมา (อยางนอย 1 ครงทก 3 เดอน หรอ 4 ครงตอป)

70% 51.1% ไมผาน

ดชนท 10 สดสวนของชมชนทมชมรมผสงอาย เพมขนอยางตอเนอง

เพมขน ผาน

177

ตาราง 63 (ตอ)

เนอหา /ขอบเขต เปาหมายป 2554 ผล ดชนท 11 สดสวนประชากรสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอายและรวม

กจกรรมในระยะ 3 เดอนทผานมา 25% 23.7% ไมผาน

ดชนท 12 จ านวนและมลคาของโครงการทไดรบการสนบสนนจากกองทนผสงอาย

70 โครงการตอป มากกวา

70 โครงการตอป ผาน

ดชนท 13 สดสวนของงบประมาณของอปท./กทม./เมองพทยาทใชส าหรบกจกรรมดานผสงอาย หรอเพอผสงอาย

10% 0.2 –9.4% ไมผาน

มาตรการ 3 สงเสรมดานการท างานและการหารายไดของผสงอาย

ดชนท 14 สดสวนประชากรสงอายพพงพอใจสถานะการเงนของตนเอง 75% 75.5% ผาน ดชนท 15 อตราการวางงานของประชากรอาย 60 ปขนไปตออตราการ

วางงานของประชากรอาย 40-59 ป ไมนอยกวา 90% 43.7-100.0 ไมผาน

ดชนท 16 สดสวนชมชนทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายไดทมผสงอายเขารวมกจกรรม

60% 81.7% ผาน

มาตรการ 4 สนบสนนผสงอายทมศกยภาพ ดชนท 17 จ านวนองคกรทมการประกาศเกยรตคณผสงอาย เพมขนอยาง

ตอเนอง มจ านวนองคกร

เพมขน ผาน

ดชนท 18 สดสวนจงหวดทจดตงคลงปญญากลาง 50% 100% ผาน ดชนท 19 สดสวนของผสงอายทไดรบเชญใหเปนวทยากร/ทปรกษาใน

รอบปทผานมา 5%

เฉลยประมาณ 5% ตอป

ผาน

มาตรการ 5 สงเสรมสนบสนนสอทกประเภทใหมรายการเพอผสงอายและสนบสนนใหผสงอายไดรบความรและสามารถเขาถงขาวสารและสอ

ดชนท 20 สดสวนของผสงอายทไดรบขอมลขาวสารส าหรบผสงอายผานสอในระยะ 1 เดอนทผานมา

50% 81.8% ผาน

ดชนท 21 สดสวนของรายการทออกอากาศเกยวกบผสงอายทผานสอสาธารณะ เพมขนอยาง

ตอเนอง

ยงไมมการจดผงรายการทออกอากาศ ดานผสงอาย

ไมผาน

มาตรการ 6 สงเสรมและสนบสนนใหผสงอายมทอยอาศยและสภาพแวดลอมทเหมาะสม

ดชนท 22 สดสวนของผสงอายทอาศยในบานทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม

5% 2.0% ไมผาน

178

ตาราง 63 (ตอ)

เนอหา /ขอบเขต เปาหมายป 2554 ผล

ยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย

มาตรการ 1 คมครองดานรายได ดชนท 23 สดสวนของผสงอายทไดรบรายไดทรฐจดใหเปนรายเดอน 85% 83.6% ไมผาน ดชนท 24 สดสวนของชมชนทมกองทนทมวตถประสงคครอบคลมกลม

ผสงอาย 40% 41.8% ผาน

มาตรการ 2 หลกประกนดานสขภาพ ดชนท 25 สดสวนประชากรสงอายทใชระบบประกนสขภาพในการ

เจบปวยครงสดทาย ไมนอยกวา 85% 81.4% ประเมนไมได

ดชนท 26 สดสวนของผสงอายทอยในภาวะทพพลภาพทไดรบการเยยมบานอยางนอยเดอนละ 1 ครง

80% 38.7% ไมผาน

ดชนท 27 สดสวนของผสงอายทไดรบการตรวจสขภาพประจ าป 70% 56.7% ไมผาน ดชนท 28 สดสวนของผสงอายทไดรบวคซนทจ าเปนจากสถานบรการ

สขภาพของรฐ 80% 11.2% ไมผาน

ดชนท 29 สดสวนของผสงอายทเดนไมไดและไดรบรถเขน 25% 7.0%, 7.9% ไมผาน มาตรการ 3 ดานครอบครว ผดแลและการคมครอง ดชนท 30 สดสวนประชากรสงอายทอยกบครอบครว มากกวา 90% 90.9% ผาน ดชนท 31 สดสวนผดแลทมความรในการดแล (โภชนาการการแกไข

ปญหาเวลาเจบปวยเฉยบพลน)ตอผดแลทงหมดของผสงอายทออกจากบานไมได

60% 25.3% ไมผาน

มาตรการ 4 ระบบบรการและเครอขายการเกอหนน ดชนท 32 สดสวนของผสงอายทพงพอใจตอระบบบรการสาธารณะทก

ระบบ 60% 7.2% ไมผาน

ดชนท 33 ก าหนดเวลาทตองมการด าเนนการ ภายในป 2559 ก าลงด าเนนการ ประเมนไมได ดชนท 34 สดสวนการปรากฏของสถานทสาธารณะทมอปกรณอ านวย

ความสะดวกไดแกทางเดนบนไดและหองสขาในสถานทตอไปน

ไมผาน

- โรงพยาบาลรฐ/ เอกชน 70% 77.6% ผาน - ศาลากลางจงหวด / กทม./เมองพทยา 50% 35.3% ไมผาน - ทวาการอ าเภอ / เขต 30% 64.3% ผาน - อปท. (อบจ./เทศบาล/อบต.) 30% 12.9% ไมผาน - หางสรรพสนคา / ศนยการคา 50% 20.0% ไมผาน - สวนสาธารณะ 50% 16.7% ไมผาน

179

ตาราง 63 (ตอ)

เนอหา /ขอบเขต เปาหมายป 2554 ผล - สถานขนสง/สนามบน/สถานรถไฟ 50% 22.2% ไมผาน - สนามบน 50% 71.1% ผาน - สถานรถไฟ 50% 27.3% ไมผาน -ศาสนสถาน 30% 0.0% ไมผาน -ตลาดสด 30% 0.0% ไมผาน ดชนท 35 สดสวนของสวนสาธารณะทมการจดพนทเฉพาะเพอการออก

ก าลงกายและพกผอนทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย 50% 27.1% ไมผาน

ดชนท 36 สดสวนของอ าเภอทมสวนสาธารณะทมสถานทออกก าลงกายส าหรบผสงอายอยางนอย 1 แหง

20% 47.2% ผาน

ดชนท 37 สดสวนผสงอายททพพลภาพ และไดรบการบรการชมชนในระยะเวลา 6 เดอนทผานมา

40% 33.3% ไมผาน

ดชนท 38 สดสวนของต าบลทมบรการส าหรบผสงอายตอไปน (ครอบคลมขอ 1-5)

50% 60.0% ผาน

1.สนบสนนการดแลระยะยาว 2.ระบบประคบประคอง 3.ดแลโรคเรอรงทส าคญ ไดแก ความดนโลหตสง เบาหวานและ

โรคหลอดเลอดในสมอง

4.อาสาสมครในชมชน 5.สนบสนนใหผดแลมความรความสามารถในการดแลผสงอาย ดชนท 39 สดสวนของอปท. (อบจ./เทศบาล/อบต./กทม./เมองพทยา)ทม

การจดงบประมาณและ/หรอกจกรรมเพอผสงอาย 95% 96.9-100% ผาน

ดชนท 40 มการออกมาตรการเกอหนน ภายในป 2559 ก าลงด าเนนการ ประเมนไมได

ดชนท 41 ก าหนดเวลาทตองมมาตรฐานสถานบรบาลและการบรการ ภายในป 2559 ก าลงด าเนนการ ประเมนไมได

ดชนท 42 มแผนปฏบตการและงบประมาณส าหรบใหความชวยเหลอผสงอายทประสบภยพบต ภายในป 2554

เรมมการด าเนนการ

หลงจากป 2554 ไมผาน

ดชนท 43 สดสวนของโรงพยาบาลของรฐ และเอกชนทมแพทยทางเลอก 50% 63.4% ผาน ดชนท 44 สดสวนของโรงพยาบาลรฐทมจ านวนเตยงตงแต 120 เตยงขน

ไปทมคลนกผสงอาย 95% ก าลงด าเนนการ ไมผาน

ยทธศาสตรท 4 การบรการจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยาง บรณาการระดบชาตและการพฒนาบคลากรดานผสงอาย

มาตรการ 1 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายอยางบรณาการระดบชาต

180

ตาราง 63 (ตอ)

เนอหา /ขอบเขต เปาหมายป 2554 ผล ดชนท 45 ทกหนวยงานหลกทด าเนนงานดานผสงอายมการรายงาน

ความกาวหนาของการท างานตอทประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาตอยางนอย 1 ครงตอป

1 ครงตอป มการด าเนนการ

ทกป ผาน

ดชนท 46 สดสวนของ อปท. (อบจ. เทศบาล อบต. กทม. เมองพทยา)ทมแผนการด าเนนงานประจ าปดานผสงอาย

30% 87.3-100.0% ผาน

ดชนท 47 คณะอนกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมดานผสงอายจงหวดในคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมจงหวดสงรายงานการด าเนนงานดานผสงอายมายงคณะกรรมการผสงอายแหงชาตอยางนอย ปละ 1 ครง

80% 93.3% ผาน

ดชนท 48 มกจกรรมสงเสรมพนนาศกยภาพของเครอขายในระดบจงหวดและทองถนทกจงหวดอยางนอยปละ 1 ครง

80% มกจกรรมในเกอบทกจงหวด

ผาน

ดชนท 49 แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 ไดรบการปรบและแปลงไปสการปฏบตตามก าหนดเวลา

ทก 5 ป มการปฏบต ทก 5 ป

ผาน

มาตรการ 2 สงเสรมและสนบสนนการพฒนาบคลากรดานผสงอาย

ดชนท 50 จ านวนของบคลากรดานผสงอาย ทไดรบการผลต หรอฝกอบรม เพมขนอยางตอเนอง

มการผลตบคลากรเพมอยางตอเนอง

ทกป ผาน

ดชนท 51 สดสวนของผดแลผสงอายทไดรบการฝกอบรมการดแลผสงอาย เพมขนอยางตอเนอง

1.1% ประเมนไมได

ดชนท 52 มการด าเนนการของคณะกรรมการผสงอายแหงชาต อยางเปนรปธรรม

ด าเนนการภายใน5 ปและตอเนอง

ยงไมมการด าเนนการ

ไมผาน

ยทธศาสตรท 5 ยทธศาสตรการประมวลพฒนา และเผยแพรองคความรดานผสงอายและการตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต

มาตรการ 1 สนบสนนและสงเสรมการวจย และพฒนาองคความรดานผสงอายส าหรบการก าหนดนโยบายและการพฒนาการบรการหรอการด าเนนการทเปนประโยชนผสงอาย

ดชนท 53 จ านวนโครงการและ/หรองบประมาณของการศกษาวจยดานผสงอายของส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตและส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

เพมขนอยางตอเนอง

เพมขน ผาน

181

ตาราง 63 (ตอ)

เนอหา /ขอบเขต เปาหมายป 2554 ผล

มาตรการ 2 ด าเนนการใหมการตดตามประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาตทมมาตรฐานอยางตอเนอง

ดชนท 54 แผนผสงอายแหงชาตไดรบการตดตาม และประเมนผลอยางไดมาตรฐานอยางนอย 5 ปครง

ท าตอเนองทก 5 ป

มการท าตอเนองทก 5 ป

ผาน

มาตรการ 3 พฒนาระบบขอมลทางดานผสงอายใหถกตองและทนสมย โดยมระบบฐานขอมลทส าคญดานผสงอายทงายตอการเขาถงและสบคน

ดชนท 55 มฐานขอมลดานผสงอายทส าคญทกป ท าตอเนองทกป มการท าตอเนอง ผาน ดชนท 56 ปรบปรงฐานขอมลอยางนอยปละครง ท าตอเนองทกป มการท าตอเนอง ผาน

ดชนรวมของยทธศาสตร ดชนท 57 อายคาดหวงทยงดแลตนเองได ( Active Life Expectancy; ALE) เพมขนอยาง

ตอเนอง เพมขนเลกนอย ผาน

ดชนท 58 สดสวนอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดตออายคาดหวง สดสวนไมลดลง ลดลง ไมผาน ดชนท 59 ดชนวดความสขของผสงอาย เพมขนอยาง

ตอเนอง 7.4/10 คะแนน ประเมนไมได

ดชนท 60 ดชนคณภาพภาวะประชากรสงอาย (Population Ageing Quality Index; PAQ Index) มการเปลยนแปลงจ านวนตวชวด โดยเหลอเพยง 8ดชน

เพมขนอยางตอเนอง

ลดลง ไมผาน

บทท 3 การวจยเชงคณภาพ

185

บทท 3 การวจยเชงคณภาพ

การประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายฯ ฉบบปรบปรง นอกจากจะมการวเคราะหผลการด าเนนงานเชงปรมาณตามเปาประสงคของดชนทก าหนดไวในแตละยทธศาสตรและมาตรการแลวยงใชการวจยเชงคณภาพเพอวเคราะหเพมเตมเกยวกบการด าเนนงานทเกยวของกบการสงเสรมและคมครองผสงอายในชวงปพ.ศ. 2550-2554 การประเมนกระบวนการบรหารจดการครงน จะครอบคลม 7 ประเดนหลก ไดแก 1) ความสนใจดานผสงอายจากภาครฐ 2) หนวยงานหรอองคกรทเปนแกนส าคใในการผลกดนดานผสงอาย 3) ประเดนดานผสงอายทไดรบการผลกดน 4) ประเดนทยงไมไดรบการผลกดน 5) ความส าเรจของการด าเนนงานดานผสงอาย 6) ขอเสนอแนะส าหรบแนวทางแกไขปรบปรงงานดานผสงอาย และ 7) ประเดนทแผนผสงอายแหงชาตควรใหความส าคใในชวง 5 ปขางหนา

1. ความสนใจดานผสงอายจากภาครฐ ขอมลจากการสนทนากลมทกกลมและสมภาษณเชงลกผก าหนดนโยบายและผปฏบตงานดาน

ผสงอายในหนวยงานสวนกลางทกหนวย ใหขอคดเหนทตรงกนวา ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2550-2554) ประเดนดานผสงอายไดรบความสนใจจากภาครฐมากขน ทงนเนองจากขอมลการเปลยนผานทางประชากรชใหเหนถงการเขาสสงคมสงวยของประเทศไทยและท าใหเกด“กระแสและความตนตว”ในเรองนจากทงหนวยงานภายในประเทศและองคกรระหวางประเทศ นอกจากความสนใจแลว ยงมการด าเนนงานดานผสงอายทเปนรปธรรมมากขนกวาในอดต ซงเปนผลจากการมแผนแมบทหรอแผนยทธศาสตรดานผสงอายทเนนการมองประเดนดานผสงอายแบบองครวมไมแยกสวนอยางทเปนในอดตประกอบกบการทรฐบาลชดกอนใหความส าคใกบนโยบายดานผสงอาย รวมทงความเขมแขงในการผลกดนนโยบายและแผนดานผสงอายของคณะกรรมการผสงอายแหงชาต (กผส.) และหนวยงานหลกดานผสงอาย

“กระแสเรองผสงอายสงขนทงในประเทศและตางประเทศ เชน World Health Organization -South-East Asia Regional Office (WHO SEARO), ศนยวจยพฒนารวมกบองคการอนามยโลกดานการเจรญพนธในมนษย (WHO CCR)”

(สนทนากลมผปฏบตงานดานสขภาพ)

186

“มการ ตนตวอย าง เ หนไ ด ชด อง คกรระหวางประ เทศเ ชน ILO (International Labour Organization)ชวา ประเทศไทยสงวยเตมตวตงแต ป 48 ป 49 เกนกวา 10% มอาย 60 ปขนไป...รฐบาลและแผนพฒนาเศรษฐกจ 2 ฉบบ เนนสงคมผสงอายพอสมควร ”

(สนทนากลมผปฏบตงานดานการสรางหลกประกนทางการเงน)

“การจดท าแผนการปฏบตงานเรองผสงอายเพมมาก 2-3 ปทผานมา รวมทงนโยบายระดบชาต และกระแสสงคม”

(สนทนากลมผปฏบตงานดานการสงเสรมการท างานและการสรางรายไดของผสงอาย)

“มแผนแมบทเยอะกวาในอดตทผานมา มบรณาการมากขน มแผนยทธศาสตรผสงอาย”

(สนทนากลมผปฏบตงานดานสขภาพ)

“กระทรวง พม. มหาดไทย สาธารณสข ภาคเอกชน มการเผยแพรประชาสมพนธอยางตอเนอง...พอมองเหนวาเกดขนจรงไมใชแคตวเลข...เดยวนไมเหนเดก มแตคนแก”

(สนทนากลมนกวชาการ)

“บางเรองเหนเปนรปธรรม...กรรมการผสงอายแหงชาตมสวนผลกดนมากพอสมควร มการท างานขามกระทรวงกนบาง แตถงกระนนกไมใชงายนกขนกบตวรฐบาล วาอยในนโยบายเรงดวนหรอเปลา…”

(สนทนากลมนกวชาการ)

2. หนวยงานหรอองคกรทเปนแกนส าคญในการผลกดนดานผสงอาย เมอสอบถามวา “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2550-2554) พวกทานคดวามหนวยงานหรอองคการ

ใดบางทเปนแกนส าคใในการผลกดนงานดานผสงอาย” หนวยงานทไดรบการกลาวถงในการสนทนากลมเปนสวนใหใ ไดแก คณะกรรมการผสงอายแหงชาต กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงสาธารณสข กระทรวงมหาดไทย กระทรวงแรงงาน มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย

187

ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต สวนกระทรวงทกลาวกนวาควรมบทบาทส าคใ แตยงมบทบาทไมมากนก คอ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ

“เทาทท ากนมา ศธ. แสดงบทบาทนอยมาก เทาทประเมนด มงานดานผสงอายนอย มโดยเฉพาะหนวยงาน เชน กศน. เปนหนวยงานทมบทบาทในงานดานผ ส งอาย แตขาดการบรณาการกบหนวยงานอนๆในกระทรวง”

(สนทนากลมนกวชาการ)

หนวยงานทรบผดชอบและด าเนนงานดานผสงอายใหความส าคใและเขามาใหการดแลผสงอายมากขน ไดแก

2.1 กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (พม.) เปนแมขายหลกในการก าหนดเนองานดานผสงอาย และพยายายามแปลงแผนผสงอายแหงชาตไปสการปฏบต ทงในระดบชาตและในระดบทองถน ส าหรบระดบทองถนไดมการลงตรวจเยยมชมรมผสงอายพรอมใหค าแนะน าและความชวยเหลอโดยด าเนนงานผานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด (พมจ.) ใหการสนบสนนการฝกอาชพผสงอาย เชน ปลกพชผกสวนครว หรอจดใหมสวสดการเงนกปลอดดอกเบยส าหรบการลงทนในอาชพ สวสดการสงเคราะหคาจดงานศพ (รายละ 2,000 บาท) และการสงเสรมการด าเนนงานชมรมผสงอายโดยการใหค าแนะน าและใหความรเพมเตม

2.2 กระทรวงสาธารณสข เขามาดแลผสงอาย ทงในมตการสงเสรม การปองกน การบ าบดรกษา การฟนฟ รวมทงมการสงเสรมความรในการสรางเสรมสขภาพ

2.3 องคกรปกครองสวนทองถน ไดแก อบจ. เทศบาล และอบต. ใหความสนใจและเหนความส าคใเรองผสงอายมากขน โดย อบต. ทวประเทศ ไดจดท าประกาศรบรองสทธผสงอาย มการสงเสรมการจดกจกรรมในวนส าคใๆ เชน วนสงกรานต จะรดน าด าหวผสงอาย หรอสนบสนนงบประมาณใหกบชมรมผสงอายเพอไปทศนศกษาดงานนอกพนท รวมถงมการพบปะพดคยกบชมรมผสงอายมากขน มการใหความรเกยวกบการเขยนแผนงานหรอโครงการ และสนบสนนงบประมาณใหชมรม ท าใหชมรมสามารถด าเนนงานและจดกจกรรมไดตอเนอง

2.4 สมาคมสภาผสงอายแหงประเทศไทย ใหการสงเสรมการรวมกลมของผสงอายในรปของชมรมโดยการจดสรรงบประมาณแกชมรมผสงอายในการด าเนนโครงการหรอกจกรรมตางๆ ท าใหจ านวนชมรมผสงอายเพมขนมาก อยางไรกตามกลมผสงอายมความคดเหนวาการขอสนบสนนงบประมาณจากสมาคมสภาผสงอายยงมขนตอนคอนขางยงยาก โดยเฉพาะตองมการเขยนโครงการเพอของบประมาณสนบสนน ท าใหชมรมผสงอายทมศกยภาพเทานนทสามารถเขยนโครงการของบประมาณสนบสนนจากสภาฯได

188

2.5 ภาคเอกชนใหความสนใจเรองผสงอายมากขนในชวง 5 ปทผานมา ดงจะเหนไดใน 2 ลกษณะคอ ความสนใจทจะมสวนรวมดแล สงเสรมผ สงอาย อนเกดจากความตองการรบผดชอบตอสงคม(Corporate Social Responsibility: CSR)และความสนใจผสงอายในฐานะของกลมเปาหมายใหมดานการตลาด การด าเนนงานดานผสงอายของภาคเอกชนทมการกลาวถง ไดแก การปรบปรงสภาพแวดลอมและสงอ านวยความสะดวกซงภาคเอกชนเรมใหความสนใจและท าไดคอนขางดกวาภาครฐ

“ภาคเอกชนเขาไว เขารวาตรงนมตลาดใหญ เขาด trend แลว ท า product มา service ลกคาเขา มอยางนงทอยากกระตนภาคเอกชนตองท า CSR”

(สนทนากลมนกวชาการ#4)

“ภาคเอกชน ตอนนลกคาอาจยงไมชดเจนเลยยงไมเกด แตภาครฐมนชดเจน เชน อทยาน พพธภณฑ ควรมใหเชา wheel chair เลย มนมชองทางทธรกจท าได”

(สนทนากลมนกวชาการ#2)

2.6 หนวยงานภาครฐเขามาสงเสรมสนบสนนดานชวตความเปนอยของผสงอายมากขน เชน การศกษานอกโรงเรยน มโครงการจดอบรมใหความรเกยวกบการด าเนนชวต และการเพมพนรายได ใหแกผสงอาย เชน การอบรมการท าผลตภณฑส าหรบใชในครวเรอน (เชน มนหอม น ายาลางจาน) ซงชวยลดคาใชจายในครวเรอนของผสงอายลงได นอกจากนยงมการจดรายวชาส าหรบผทเรยนในภาคการศกษานอกโรงเรยนใหมความรความเขาใจเกยวกบกระบวนการสงวยและเตรยมตวเพอเขาสวยดงกลาวในอนาคต

แมวาจะมการกลาวถงหนวยงานตางๆ วามการเขามามสวนในการผลกดนงานดานผสงอายมากขนกวาในอดต แตจากการสงเคราะหผลการสนทนากลมตางๆ สวนใหใเหนสอดคลองกนวา การด าเนนงานในภาพรวม “ยงขาดเจาภาพทชดเจน” การดแลเรองผสงอายยงเปนไปอยางกระจดกระจาย ขาดผดแลนโยบายและผลกดนใหเกดการขบเคลอนอยางเปนระบบ และบรณาการ

“กตอบยาก ขนกบวากระทรวงไหนม core business เกยวกบผสงอาย กระทรวงมหาดไทย อปท.เอง กกลาๆกลวๆ ทจะดงานระดบสถาบนและชมชน. ในระดบกระทรวงปฏบตงานกมความเหนไมลงตว ยงไมตกผลกวาจะไปทางไหน ทงเนองาน งบประมาณ และนโยบาย”

(สนทนากลมนกวชาการ)

189

3. ประเดนเดนดานผสงอายทไดรบการผลกดน ในชวงปพ.ศ. 2550-2554: ประเดนทไดรบการผลกดน ปจจยเออ ปญหาอปสรรค และแนวทางแกไข

จากการสนทนากลมและสมภาษณเชงลก พบวาประเดนส าคใทไดรบการผลกดนในชวง 5 ปทผานมาไดแก เบยยงชพ การดแลระยะยาว การออมเพอยามสงอาย สงอ านวยความสะดวกในสถานททองเทยว การสงเสรมและสนบสนนงานดานการวจย

3.1 เบยยงชพ ในมมมองของผเขารวมสนทนากลมไมวาจะเปนกลมงานในสวนกลาง สวนทองถนหรอ

กลมผสงอาย ตางใหความเหนสอดคลองกนคอ การสงเสรมและสนบสนนงานไดอยางเปนรปธรรมมากทสดในชวงป พ.ศ. 2550-2554 ไดแก การใหเบยยงชพแกผสงอายเปนงานดานผสงอายทมการผลกดนและด าเนนการอยางเปนรปธรรมชดเจน โดยในปพ.ศ.2552 ไดเปลยนแนวคดจากการสงเคราะหผมสทธตามเกณฑทก าหนด เปนสวสดการขนพนฐานหรอเปนหลกประกนรายไดใหแกผสงอายทกคนทยงไมไดรบรายไดหรอสวสดการอนจากรฐและมาขอขนทะเบยน ท าใหจ านวนผสงอายไดรบเบยยงชพเพมขนอยางมาก ตอมาในปพ.ศ.2554 ไดมการปรบเปลยนอตราการจายเบยยงชพใหเพมสงขนและเปนแบบขนบนไดตามอายทเพมขน

ปจจยดานการเมองเปนแรงผลกดนส าคใทชวยใหการด าเนนงานเรองนประสบความส าเรจ ดงจะเหนไดจากนโยบายหลกของรฐบาล 2 รฐบาลในชวง 5 ปทผานมาอยางไรกตามเบยยงชพถกมองทงในเชงบวกและเชงลบ ในเชงบวกกลมผปฏบตงานในระดบทองถน ใหความเหนวานอกจากจะเปนการเกอหนนดานการเงนแกผสงอายโดยตรง และท าใหเกดความมนคงทางดานรายไดแกผสงอายแลว ผสงอายหลายรายไดใชเบยยงชพทไดรบไปเพอการเกอหนนสมาชกในครวเรอนและคาใชจายในครวเรอนดวย อาทเชน ชวยจายคาน า คาไฟ คาขนมของเดกเลก เปนตนนอกจากจะเกดผลดทางดานเศรษฐกจแลว พบวา การทผสงอายทกคนไดรบเบยยงชพยงกอใหมผลดทางดานสงคมดวย เพราะการด าเนนงานในอดต ซงการชวยเหลออยในรปของการสงเคราะหนนผลทตามมาคอกอใหเกดการแบงชนชน มการจ าแนกผสงอายเปนกลมผสงอายทดอยโอกาส หรอมสถานภาพต ากวา ซงเปนการแสดงใหเหนถงความแตกตางของสถานภาพทางสงคมของผสงอาย การทใหเบยยงชพแกผสงอายทกคน นาจะท าใหมการแบงชนชนทางสงคมของผสงอายนอยลง

กลมผ สงอายในการสนทนากลมรสกวากลมตนไดรบความเอาใจใสดแลจากรฐ มหลกประกนดานรายไดเปนรายเดอนรสกวากลมตนเปนบคคลทมคณคาเพมมากขน มขวใและก าลงใจดขนทงนเพราะผสงอายสวนใหใไมตองการเปนภาระของลก “ไมอยากเอยปากขอเงนจากลกหลาน”

ในมมมองของกลมผบรหารและปฏบตงานในระดบทองถน การทผสงอายสวนใหใไดรบเบยยงชพ เปนการลดภาระงานของบคลากรในทองถน ไมตองมการจดท าประชาคมหมบานเพอจะเลอกวาผสงอายคนใดควรไดรบเบยยงชพ ลดภาระงานดานการจดล าดบความส าคใของผทเขาขายสมควรไดรบเบยยงชพ และการทจะตองชแจงใหผสงอายและคนในชมชนทราบเหตผลของการคดเลอกผไดรบเบยยงชพ

190

นอกจากน การทผสงอายทกคนไดรบเบยยงชพยงเปนการยตความขดแยงระหวางผสงอายในชมชน และระหวางคนในชมชนดวยกน “เปนการลดปใหาในสงคม ลดความแตกแยก”

ในเชงลบ จากการสนทนากลมพบวา นโยบายทก าหนดใหมการจายเบยยงชพแบบขนบนได กอใหเกดปใหาอยางยงส าหรบผปฏบตในระดบทองถนซงปใหาทมการกลาวถง ไดแก ก) การสอสารในยคปจจบนท าใหผสงอายไดรบขอมลรวดเรวจงเขาใจวานโยบายลาสดทประกาศไปนน ผสงอายสามารถจะไดรบเบยยงชพตามเงอนไขใหมทก าหนด แตในทางปฏบตยงไมสามารถด าเนนการได เพราะถงแมจะมนโยบายแลวแตยงปฏบตงานไมไดเพราะยงไมไดรบการอนมตงบประมาณ “เมดเงนยงไมมา”ทาง อบต.จงไดรบการต าหนวาท างานลาชา ดงนน รฐบาลจงยงไมควรประกาศนโยบาย หากยงไมมงบประมาณสงใหเพราะอบต.ไมสามารถปฏบตงานได และกอใหเกดปใหาเพมขน ทงนเพราะเมอผสงอายหรอประชาชนในพนททราบวาภาครฐมนโยบายแลวกจะคาดหวงวาจะไดรบการชวยเหลอโดยทนท ซงเปนปใหาททองถนตองตอบผสงอายและประชาชน เปนการเพมภาระใหทองถน และท าใหประชาชนมทศนคตทไมดตอหนวยงานทองถน หรอถาประกาศเปนนโยบาย ควรระบวน เวลาทผไดรบประโยชนจะขอรบตามสทธ ข) การค านวณเพอใหเบยยงชพแบบขนบนได พบวา ผสงอายทมอายใกลจดเรมตนของแตละกลม เชน อาย 69 ป อาย 79 ป และอาย 89 ป ซงเปนอายทจะตองเปลยนผานไปสกลมอายใหมทจะตองไดรบเบยยงชพเพมขนนน ผสงอายทเกดปเดยวกนไมจ าเปนตองไดรบเบยยงชพเทากน ทงนเพราะการค านวณอายเพอการรบเบยยงชพเพมจะใชวธค านวณโดยค านวณอายจากเดอนเกดและปเกด ท าใหผสงอายหลายรายทเกดปเดยวกน แตตางเดอนกนมความคลางแคลงใจเจาหนาทวาท างานผด บกพรอง หรอล าเอยง ซงกอใหเกดปใหาแกเจาหนาทในทางปฏบตมาก เพราะตองใชเวลามากในการอธบาย และพบวาผสงอายจ านวนมากไมเขาใจวธค านวณอาย หรออกสวนหนงไมยอมเขาใจ เพราะรสกวาเสยประโยชน “เราอธบายเปนรอยรอบแลวกยงไมเขาใจ” ค) การใหเบยยงชพแบบขนบนได เปนการเพมงานใหแก อบต. ในการจดท าขอมลวาผสงอายคนใดอยกลมใด และเปนการเพมภาระงานใหแกองคกรทเกยวของ เชน ธนาคาร เพราะท าใหตองแลกธนบตรยอย หรอ “แบงคปลก” หรอเงนทอนเพอเตรยมไวใหผสงอายแตละกลม ง) การจายเบยยงชพแบบขนบนได สวนหนงสะทอนความไมจรงใจของภาครฐ เพราะวธนเปนแนวทางการด าเนนงานแบบ “ประชานยม” เพอแสดงใหเหนวารฐบาลใหความสนใจเรองผสงอาย และพยายามเพมเงนให ซงในทางปฏบตผสงอายทกคนควรไดรบเบยยงชพเทากน และควรไดรบรายละ 1,000 บาท

191

“การทรฐสรางหลกเกณฑการใหแบบขนบนได ท าใหตความไดวารฐพยายามเพมเงนใหแกผ สงอาย เพอใหประชาชนประทบใจ ซงในความเปนจรงแลว วธนเปนวธทรฐพยายามประหยดงบประมาณ แตเพราะแทนทผ สงอายแตละคนจะไดรบเบยยงชพ 1,000 บาท กลบใหไมถง เพราะมจ านวนผสงอายจ านวนไมมากทจะมอายยนยาวถง 90 ป ซงเปนอายทจะไดรบเงน 1,000 บาท”

(สนทนากลมผบรหารสวนทองถน)

“คอให 500-600 ใชไหม จรงๆนาจะใหสก 1,000 เพราะวาอาหารกแพง ทกอยางมนแพงหมด ในหนงวนนมนตองกน 3 มอ อยางนอยมอละ 10 บาท ตกวนละ 30 บาท เทานนเอง ต าสดนาจะให 1,000 บาท…จรงๆ 70 แลวนาจะให 1,000 ไปเลย กวาจะได 1,000 กเตมรอย ใครจะอย ตายพอดแลวอยางนอยกใหผ ดอยโอกาสจรงๆ ใหเขาด ารงชพอย ได …ซงตามนโยบายของรฐทจะดตงแตรากหญาขนไป ถาจะดใหถงรากหญาจรงๆ กขอใหดผสงอายตามไปดวย”

(สนทนากลมผสงอาย)

จ) ปจจบน “การใหเปนการใหแบบปพรม” การจายเบยยงชพใหผทอาย 60 ปขนไปทกคนจงเปรยบเหมอนเปน “การถมไมถกท” หรอเปนการจายเบยฯทไมกอใหเกดประโยชนกบผสงอายอยางแทจรง การใหความชวยเหลอเรองเบยยงชพ ควรพจารณาเพมจ านวนเบยยงชพใหแกผสงอายทมปใหาและดอยโอกาส หรอกลมทขาดแคลน และกลมทไมมคนดแลหรอตองการความชวยเหลอเปนพเศษมากกวาผสงอายกลมอน ควรใหการสนบสนนเบยยงชพแกผสงอายทยากไรจรงๆ หรอกลมผสงอายทมความตองการดานการเงนเปนพเศษเพมขนใหมากกวาผสงอายกลมอน

“บางครงอยากใหมากกวา 600 แตท าไมท าไมได คนมกนมใชกไดรบ 600 คนทตองขอเขากนขอเขาใชก 600”

(สนทนากลมผบรหารสวนทองถน)

192

“การทรฐดแลตรงนมนไมมความเสมอภาค คนรวยกได 600 คนไมมจะกนก 600 ไดเทากน มนไมเปนธรรม คนรวยเงน 600 บาทส าหรบเขามนไมมความหมาย ควรจะส ารวจวาคนรากหญาจรงๆ ควรจะตองไดเทาไร บางทเถาแกเนยกได 600 บาทเทากน นงยมแปนอย เฉยๆกไดเทากน เขาไมไดใชหรอก เพราะเขาไมมความจ าเปน”

(สนทนากลมผสงอาย)

“ถามวายาย 700 บาท เนยถอนออกมาหรอยง เขาบอกตงแตเรมเบกไดเขายงไมไดถอนออกมาเลย เพระเขาไมมความจ าเปนตองใช แตมาดคนทอยในไร ในกระตอบขางทางเนย นบวนวาเมอไหรจะถอนได เงยหฟงวาเมอไหรเทศบาลจะประชาสมพนธวาเงนออกหรอยง”

(สนทนากลมผสงอาย)

ถงแมการใหเบยยงชพแกผสงอายทกคนเทากนจะสะทอนใหเหนถงความเสมอภาค แตไมไดสะทอนใหเหนถงความยตธรรม ทงนเพราะผสงอายมความแตกตางในเรองของความตองการ ผสงอายคนใดทมความจ าเปนมากกวา หรอมความตองการมากกวากควรจะไดรบการพจารณาใหความชวยเหลอมากกวา ทงนโดยมแนวทางทควรด าเนนงานดงน

- การใหการชวยเหลอผสงอายในเรองของเบยยงชพ ถงแมปจจบนผสงอายทกคนไดเบยยงชพ แตยงมผสงอายบางคนทไมมเงนจรงๆ ไมมบานอยอาศยจรงๆ เดอดรอนจรงๆ ควรเปนกลมทนาจะไดรบการชวยเหลอเปนพเศษและแตกตางจากกลมผสงอายอนๆ ซงควรเปนหนาทของภาครฐ จะให อบต.ท าเรองนไมได เพราะ “เกนก าลงของ อบต.” การใหความชวยเหลอดานการเงนแกผสงอาย ถงแมจะใหแกผสงอายทกคนแลว รฐควรพจารณาหรอมเงอนไขทควรจะใหการสนบสนนดานการเงนหรอชวยเหลอดานการเงนแกผสงอายเฉพาะกลมใหมากกวาผสงอายทวๆไป โดยเฉพาะผสงอายทดอยโอกาส มปใหาดานการเงน หรอ ผสงอายทไรผดแลหรอถกทอดทง ผสงอายทพการหรอทพพลภาพ เพราะผสงอายกลมนมปใหาและความตองการแตกตางจากผสงอายโดยทวไป

- ส าหรบแนวทางในเรองการจายเบยยงชพนน อบต. ไดเสนอแนะไวในการสนทนากลมวา ควรจายเบยยงชพใหผสงอายทกคนดวยอตราเดยวกนคอ 1,000 บาท เพราะถงแมอายจะตางกน แตในแงของคาใชจายแลว ไมวาจะมอายตางกนอยางไร คาใชจายกใกลเคยงกน ทงเรองการยงชพ หรอเพอการรกษาพยาบาล และผสงอายกไมไดอยสบาย เพราะเบยยงชพทไดมา ดวยวถชวตของคนไทยกยงตองใหการเกอกลแกสมาชกในบานอย

- ในการสนทนากลม อบต. ไดมการเสนอแนะไววา หากใหเบยยงชพแกผสงอายตามวธการแบบขนบนได การค านวณอายเพอการรบเบยยงชพควรใชวธค านวณอายตามปปฏทน ไมใช

193

ปงบประมาณ เพอใหสอดคลองกบความเขาใจและวธการค านวณอายทผสงอายใชอย ทงนเพราะแมแตการลงทะเบยนเพอขอรบเบยยงชพกยงลงทะเบยนตามปปฏทนไมไดใชปงบประมาณ

3.2 การดแลระยะยาว เปนอกประเดนหนงทไดรบการกลาวถงในการสนทนากลมและการสมภาษณเชงลกผท างาน

ในหนวยงานหลกดานผสงอายในสวนกลาง การดแลระยะยาว เรมมการพฒนาแนวคดและรปแบบการดแลเนนการดแลแบบองครวมทงในมตสขภาพและสงคม ผสงอายกลมทไมสามารถชวยเหลอตวเองได สามารถอยกบครอบครวและชมชนไดอยางดและนานทสด การด าเนนงานทประสบความส าเรจมาจากหลายปจจยประกอบกน โดยกรอบใหใมาจากการผลกดนดวยมตสมชชาผสงอายและสมชชาสขภาพในปพ.ศ.2552 และคณะกรรมการผสงอายแหงชาตไดมการจดต งคณะอนกรรมการขบเคลอนดานการดแลระยะยาว นอกจากนกระทรวงสาธารณสขยงมการแปลงแผนผสงอายแหงชาตเปนแผนยทธศาสตรดานผสงอายของกระทรวงและมการก าหนดแผนปฏบตการซงการพฒนาระบบดแลระยะยาวเปนประเดนหนงทรวมอย

เปนทนาสงเกตวา การสนทนากลมหนวยงานหลกในสวนทองถนมไดมการกลาวถงประเดนน ทงนนาจะเนองจากระบบการดแลระยะยาวยงอยในขนตอนทเปนโครงการน ารองหรออยระหวางการทดลองเพอหารปแบบทเหมาะสม ยงไมไดมการเผยแพรแนวคดและระบบไปสทองถนตางๆอยางทวถง

3.3 การออมเพอยามสงอาย การประชมระดมความคดผปฏบตงานดานผสงอายในสวนกลางและกลมนกวชาการมการ

กลาวถง การด าเนนงานดานการออมเพอยามสงอาย โดยเฉพาะอยางยงเรองกองทนการออมแหงชาตซงมการผลกดนใหออกมาเปนรปธรรมในชวง 2-3 ปทผานมา กองทนการออมแหงชาตนมวตถประสงคเพอสงเสรมการออมและสรางหลกประกนยามสงวยใหกบแรงงานภาคนอกระบบ โดยการใหแตละคนมสวนรวมในการรบผดชอบตนเองดวยการออมกบกองทนและรฐชวยเพมสมทบใหเพอเปนแรงจงใจ ซงไดมการด าเนนงานจนมการประกาศใชพระราชบใใต และมการจดตงหนวยงานขนเรยบรอยแลว แตในปจจบนกลบหยดชะงกงน เนองจากการเปลยนแนวนโยบายของรฐบาล ซงตองการใหมการปรบแกพระราชบใใตกอนเรมด าเนนงาน

ในสวนของทองถนนน มการกลาวถง การออมเพอยามสงอายในรปของ“กองทนสวสดการชมชน” ใชวธการออมวนละบาท โดยรฐบาลสมทบ 1 บาท และ อบต.สมทบ 1 บาท ท าใหผสงอายไดรบการดแลยามเจบปวย เพราะปจจบนหากผสงอายเจบปวยจนตองนอนพกรกษาตวในโรงพยาบาล กองทนฯจะจายเงนใหคนเฝาไขผสงอายดวย ไมวาคนเฝาจะเปนใครทงทเปนใาตและไมใชใาต ดงนน ลกหลานทรบผดชอบเฝาไขผสงอายกจะไดรบเงนดวย ซงเปนการกระตนใหลกหลานท าหนาทดแลผสงอาย

194

4. ประเดนทควรด าเนนการแตยงไมไดด าเนนการ จากการสนทนากลมผก าหนดนโยบายและผปฏบตงานดานผสงอายในสวนกลาง ผปฏบตงานใน

ทองถน และผสงอาย เกอบทกกลมใหความเหนตรงกนใน 2 ประเดนใหใ คอ ประเดนดานการสงเสรมการท างานของผสงอาย และประเดนดานการเตรยมความพรอมทงคนและสงคมเพอรองรบสงคมสงวย ซงเปนประเดนก าหนดอยภายใตยทธศาสตรของแผนผสงอายแหงชาตฉบบปรบปรง ทควรไดรบการผลกดนและเรงด าเนนการแตยงไมไดด าเนนการ

4.1 การสงเสรมการท างานของผสงอาย การสงเสรมการท างานเพอสรางหลกประกนรายไดแกผสงอายนน ผรวมสนทนากลมจาก

หนวยงานสวนกลาง เหนพองตองกนวายงไมมการแปลงแผนไปสการปฏบตใหเปนรปธรรมชดเจน ทผานมายงอยเพยงขนตอนของการศกษาวจยเพอทบทวนองคความรและเพอพฒนารปแบบการท างานทเหมาะสมกบผสงอายในบรบทของสงคมและวฒนธรรมไทย เหตผลหรอปจจยทเปนอปสรรคตอการด าเนนงานสงเสรมการท างานใหแกผสงอาย ไดแก ลกษณะการท างานของผสงอายมความซบซอน และตองเหมาะสมกบวย ผประกอบการไมเหนดวยกบการจางงานผสงอายดวยมองวา “ไมคมทน” หรอ “มผลตภาพต า” เมอเทยบกบการจางคนในวยแรงงาน ทงคนสวนใหใยงมองวา “วยสงอายเปนวยทควรพกผอน” ควรหยดท างานเชงเศรษฐกจ และในภาพรวมของประเทศ หลายคนมองวา “วยท างานยงมจ านวนมากอย ไมมความจ าเปนทจะดงผสงอายเขาสตลาดแรงงาน” นอกจากนกลมผสงอายกขาดความเขมแขง ไมสามารถตอรองในเรองสทธของการท างานหารายได ปจจยทเปนอปสรรคส าคใอกประการหนงทมการกลาวถง คอ อปสรรคทางดานงบประมาณ เนองจากเปนแผนงาน โครงการหรอกจกรรมสงเสรมการท างานดานผ สงอาย หนวยงานทไมไดมพนธกจโดยตรงแมจะพยายามสงเสรมในเรองนกมกถกตดทอนงบประมาณ ในสวนของผน าและผปฏบตงานระดบทองถนนน มความคดเหนวาในการสงเสรมการท างานเพอสรางหลกประกนรายไดใหแกผสงอายนน เหมอนทองถนท างานอยฝายเดยว ไมมหนวยงานใดมาชวยตอยอดใหการด าเนนงานเปนไปอยางตอเนองและย งยนโดยเฉพาะอยางยงงานฝกอาชพ งานเสรมรายได อบต. ท ากจกรรมแลว มการฝกอบรม มการท าอาชพแลว แตการตอยอดเรองตลาดทจะรบซอผลผลตยงไมไดรบการสนบสนนหรอชวยเหลอไมวาจะเปนจากระดบจงหวด เชน หอการคา หรอหนวย อนทเกยวของ

4.2 การเตรยมความพรอมของคนและสงคมเพอยามสงวย เปนอกประเดนหนงทมการกลาวถงจากกลมตางๆ การเตรยมตวในระดบบคคลนน ยงมการตนตวกนนอย ยงเหนเปนเรองไกลตว รวมทงยงไมมการสอดแทรกในหลกสตรหรอกจกรรมในระบบการศกษาอยางชดเจน แมวาจะมการด าเนนการไปบางแลวในการศกษานอกระบบโรงเรยน นอกจากนสอยงไมใหความสนใจกบประเดนนเทาทควร ประกอบกบสงคมกมการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวมาก เยาวชนรนใหมตดอปกรณการสอสารและเทคโนโลยสมยใหมอยในโลกของตนเอง “กดแตเครอง อยในโลกของ

195

ตนเอง ไมสนใจรอบตว” ซงนาจะเปนอกปจจยหนงทท าใหขาดความสนใจทจะเตรยมตวเพอยามสงอาย รวมทงนาจะท าใหมทศนคตในเชงลบตอผสงอายเพมขนดวย

“ไมเหนโลงศพ ไมหลงน าตา” (สนทนากลมสงคมและวฒนธรรม)

นอกจากประเดนทกลาวขางตน ยงมประเดนดานอนๆทไดรบการกลาวถงจากบางกลมดวย เชนการขาดการสนบสนนจากสอสาธารณะเรองผสงอาย อปสรรคทส าคใของการทสอสาธารณะไมคอยมการรายงาน หรอใหขอมล ความรเกยวกบเรองผสงอาย อาจเนองจากเรองเกยวกบผสงอายไมใชประเดนทเปนเชงพาณชย ยากทจะหารายไดจากการโฆษณาการขาดระบบการชวยเหลอผสงอายเมอเกดภยพบตหรอภยธรรมชาตทงในระดบชาตและระดบทองถนเปนอกหนงประเดนทมการกลาวถงปใหาหลกทสงผลกระทบตอการจดระบบปองกนชวยเหลอแกผสงอายยามเกดภยพบต คอ การขาดฐานขอมลของผสงอายทลงลกในแตละชมชน และขาดหนวยงานทเปนเจาภาพหลกโดยเฉพาะในสวนของการฟนฟ

“ใน 5 ปทผานมา การชวยเหลอผ สงอายมนอยมาก มนมหลายเรอง เชน การรบตรงชายแดนทตองอพยพผสงอาย การใหยาตางๆ เรายงไมมเลย”

(สนทนากลมนกวชาการ)

“เอา model ของคนพการมาปรบดมาก ตอนน าทวมดแลดมาก คนพการในพนทเขมแขงกวาผ สงอาย ผ สงอายนไมรกนเลยเสนอวา copy model และให สทส.ดแล”

(สนทนากลมนกวชาการ) 5. ความส าเรจของการด าเนนงานดานผสงอาย

การศกษาความส าเรจของการด าเนนงานดานผสงอายของประเทศไทยในมมมองของผก าหนดนโยบายและผปฏบตงานทงในสวนกลางและสวนทองถนรวบรวมไดจากการสนทนากลม การประชมระดมความคดและการสมภาษณเชงลกโดยใชค าถามวา “พวกทานประเมนวางานดานผสงอายในมตงานของทานทรบผดชอบในประเทศไทย ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) ประสบความส าเรจมากนอยเพยงใด จาก 0-10 คะแนน เพราะเหตใด” และ “ในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550-2554) โดยภาพรวม การด าเนนงานดานผสงอายของประเทศไทยประสบความส าเรจมากนอยเพยงใดถาใหคะแนนจาก 0-10 คะแนน พวกทานใหคะแนนเทาไหร เพราะเหตใด” แมวาคะแนนการประเมนทไดจากการวจยเชงคณภาพนจะไมสามารถน ามาใชสรปวเคราะหในเชงสถตไดแตพอทจะสะทอนใหเหนภาพคราวๆถงระดบความส าเรจ และความคดเหนเกยวกบประเดนดงกลาวเปนทนาสงเกตวาการประเมนผลการท างานของกลมตนจะไดคะแนนสง

196

กวาการประเมนผลการด าเนนงานผสงอายในภาพรวมกลาวคอ สวนใหใแตละกลมใหคะแนนกลมของตนเองในชวง 7-8 คะแนน แตกลบใหคะแนนการด าเนนงานในภาพรวมอยระหวาง 5-7 คะแนน ความแตกตางดงกลาวนนาจะสะทอนถง สภาพการท างานดานผสงอายของไทยยงคงขาดบรณาการ ตางฝายตางคดตางฝายตางท า การท างานมงความส าเรจเฉพาะดานหรอเฉพาะงานของกลมตน ไมไดพจารณาวาสวนใดขาด สวนใดยงตองเรงท า หรอสวนใดท าซ าซอนกน ผลลพธจากการด าเนนงานจงไมดนกในภาพรวม

ผลจากการวจยเชงคณภาพ แสดงใหเหนทงมมความส าเรจ และไมส าเรจของการด าเนนงานดานผสงอายไวหลายประการ พอสรปไดดงน

5.1 ความส าเรจของการด าเนนงาน ก) หนวยงานภาครฐมความชดเจนในการท างานมากขน โดยเฉพาะงานทใหการสนบสนนพนทและงานการสงเสรมสขภาพผสงอายมหลายหนวยงานใหการสนบสนนอยางชดเจนทง กระทรวงสาธารณสข สปสช. สสส. ข) การมนโยบายใหบรการดานสขภาพแกผสงอายสชมชนทองถนมการด าเนนงานทไดผลอยางชดเจน ไมวาจะเปนการสงเสรมสขภาพ การคดกรองผสงอายทมปใหาสขภาพการด าเนนงานของ รพ .สต. โรงพยาบาล และกองทนสขภาพชมชน ในเรองของสขภาพอนามย การดแลผสงอายทบานกด าเนนการไดด ค) โครงการของ สปสช. ใหความส าคใกบงานดานการดแลสขภาพของผสงอาย และสงผลในทางปฏบตอยางแทจรงการใหการดแลสขภาพแกผสงอาย ท าใหผสงอายไดรบความรเพมมากขน และผสงอายในปจจบนใหความสนใจเรองสขภาพเพมมากขน ง) การด าเนนงานผสงอายระดบทองถนไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภาครฐและหนวยงานอนๆเพมขน และการด าเนนงานไดสงเสรมใหสมาชกของชมชน (เชน อสม.) เขาไปมสวนรวมในการด าเนนงานอยางจรงจงมากขน

จ) การทผสงอายมอายยนขนนาจะเปนดชนหนงทสะทอนความส าเรจของการด าเนนงานดานงานสขภาพอนามยของผสงอายไดวาอยางนอยการดแลผสงอายนาจะด เพราะมจ านวนผสงอายมากขน สวนหนงเพราะผสงอายมอายยนขน ซงนาจะแสดงวางานดานสาธารณสขดขน ฉ) การด าเนนงานของกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (พม.) สามารถชวยสนบสนนการด าเนนงานของพนทได ช) มความพยายามในการสงเสรมศกยภาพ และใหความส าคใกบการสงเสรมบทบาทผสงอาย โดยเฉพาะในเรองของการเปดโอกาสใหผสงอายมสวนรวมในกจการของสวนรวม หรอเขาเปนกรรมการและมความพยายามจะใหผสงอายไดรวมกลม และใหความชวยเหลอเกอกลกน

197

“ถา อบต.เปนผสงอายเอง เขาจะ active มาก หลายพนทไมไดมโครงการลง เขากท าเอง เขากสนใจ”

(สนทนากลมนกวชาการ)

5.2 ความไมส าเรจ ประเดนทสะทอนถงความไมส าเรจของการด าเนนงานดานผสงอายในประเทศไทย ทไดจาก

การวจยเชงคณภาพ ไดแก ก) ปใหาการขาดการบรณาการงานดานผสงอายถงแมภาครฐจะมนโยบายเรองการท างานใน

รปของการบรณาการความรวมมอแตในทางปฏบต การด าเนนงานเพอใหเกดภาคหรอเกดเครอขายความรวมมอระหวางองคกรตางๆยงไมเกด ขาดการเชอมโยงระหวางผทเกยวของทกดาน ไมวาจะเปนฝายบรหาร ฝายปฏบตการ หรอฝายวชาการแนวทางการท างานไมชดเจน ขาดเจาภาพหลกทชดเจน

ขาดการประสานงานในทกระดบ โดยเฉพาะอยางยงขาดการเชอมโยงระหวางสวนกลางกบสวนทองถน การด าเนนงานของทองถนเปนเพยงการท าตามหนงสอสงการจากสวนกลาง เปนเพยง “รปแบบ” แตองคกรทเกยวของยงตโจทยไมออก หรอยงขาดความเขาใจทแทจรงในเรองของการด าเนนงานแบบบรณาการ เพราะยงด าเนนงานในรปของตางฝายตางท างานของตน โดยไมมการคดรวมกน หรอท ารวมกนอยางแทจรง

ข) การขาดการเตรยมการรองรบระยะยาวส าหรบสงคมสงวย ทงๆทในอก 15 ปขางหนา ผสงอายจะเพมจ านวนขนอยางมาก แตยงไมมนโยบายทตอเนองและแผนรองรบระยะยาวเกยวกบการด าเนนงานดานผสงอาย นโยบายทออกมามกเปนรปแบบประชานยม เปนเพยงแผนงานและด าเนนงานเฉพาะกจ ด าเนนการเปนปๆไป ไมตอเนองไปสการด าเนนงานระยะยาว ทงระดบนโยบายและการปฏบต นอกจากนการด าเนนงานยงเปนไปอยางคอนขางลาชา เมอเปรยบเทยบกบความเรวของการเปลยนแปลงดานการสงอายทางประชากรของประเทศไทย

“เราตองเรมเดนแลว แตเรายงมองไมเหนเลย” (สนทนากลมผปฏบตงานระดบทองถน)

“การท างานดานผสงอายในภาพรวมยงลาชากวาความเรวของการเปลยนเปนสงคมสงวย”

(สนทนากลมนกวชาการ)

“ถารฐบาลยงเฉอยจะไมทน ตองรบท า ตองกระตนใหประเทศรบท า ถาไมรบท าจะไปไมรอด”

(สนทนากลมนกวชาการ)

198

“เรองผสงอาย เปนปญหาระยะยาว สงคมสงวย ไมเหนวนน เหนอก 10 ปขางหนา ซงไปตงตนอก 10 ปขางหนาไมทนแน…ไมมใครลงมาดนโยบายในภาพรวม ไมมใครมาขบเคลอนอาจสายเกนไปแลว การเปนสงคมสงวยเรวมาก...การท าวนนอาจไมทนเสยดวยซ าไป...”

(สนทนากลมผปฏบตงานดานการสรางหลกประกนทางการเงน)

“ในแผนฯ ท าไวดครอบคลมแตการขบเคลอนไปสการปฏบตยงชาไป การบรณาการงานยงท าไมได หนวยงานใครมงบท าไป ท าเฉพาะหนวยงานตน การขบเคลอนชา เรอง Aging รนแรง รวดเรวขน บคลากรดานผสงอายมนอย ท าไปตามหนาททม การท างานขาดระบบการตดตาม ท าไป พอท าเสรจทงเฉย”

(สนทนากลมผปฏบตงานดานการสรางหลกประกนทางการเงน)

ค) ปใหาของการด าเนนงานดานผสงอายเปนเรองการเมองในทกระดบ ตงแตระดบชาตลงไปถงระดบทองถน งานจะประสบความส าเรจหรอกาวหนาหรอไมเพยงใด ขนอยกบวสยทศนผบรหาร “หวไมใหความส าคใ หางกไมเดน” หรอ “ถาไมไดการตดสนใจทางการเมอง กไมเกด” นอกจากนการทมการเปลยนแปลงผน าหรอผบรหารบอยครง สงผลใหแนวนโยบายเปลยนไปเนองจากตางคนตางยดมนในนโยบายของตน ไมอยากสานตอนโยบายของคนอน หรอเกรงวาแผนท างานถาท าเหมอนคนเกา จะถกมองวา “ลอก” ดงนนท าใหงานดานผสงอายตองท าใหมตลอด หลายงานเกดการหยดชะงก ไมตอเนอง

“ถารฐบาลเอาดวย ดงทกคนเขารวม เพราะรฐบาลจะมงบประมาณ รฐบาลสงการ ถารฐบาลเหนวาเราตองท าเรองสงคมผสงอาย ใหตลอด…ถารฐบาลสงเกดแนนอน ท าอยางไรจะใหภาคการเมองเหนความส าคญและมนโยบายท าในเรองนดวย..”

(สนทนากลมนกวชาการ)

ง) การก าหนดนโยบายและการด าเนนงานดานผสงอาย ยงอยในรปของ “การให” แตไมไดตอบสนองความตองการของผสงอายอยางแทจรงและไมทวถงผสงอายทดอยโอกาสยงไมไดรบการชวยเหลออยางจรงจง ยงขาดหนวยงานหลกทเปนเจาภาพ ยงไมไดด าเนนงานทเปนการพฒนาผสงอายอยางแทจรง สงทรฐด าเนนการอยเปนเพยงนโยบายและการตอสทางดานการเมอง หรอเปนการด าเนนงานใหสอดคลองกบทไดหาเสยงไวในชวงสมครรบเลอกตง กจกรรมทตามมาจงเปนการใหอยางเดยวแตไมไดสรางความเขมแขงใหผสงอายสามารถพงพาตนเองไดไมใหความส าคใในเรองของ “การสราง” เพอทจะเสรมสรางใหผสงอายไดมบทบาท มความสามารถและมศกยภาพทจะชวยเหลอตนเอง ชวยเหลอผสงอายคนอน และชวยเหลอสงคมไดผสงอายจงเคยชนกบการรบ ไมชวยเหลอตนเองและกลายเปนภาระของทองถน

199

จ) การมแผนงานหรอโครงการตางๆ ในหนวยงานสวนใหใเปนเพยงเพอใหมแผนเทานน การด าเนนการตามตวชวดตางๆ กเปนเพยงการท าเพอใหไดคะแนนเทานนการด าเนนงานจรงๆ ยงไมมคณภาพ ยงไมลงถงผสงอายจรงๆ แมแตในสวนทองถนกประสบปใหาในลกษณะเดยวกน กลาวคอทองถนตองท าตามตวชวด แตมตวชวดหลายตวททางจงหวดจะตองตดตามผล ทองถนจงตองจดสรรงบประมาณและเกลยงบประมาณเพอน าไปสการท ากจกรรมทจะตองใหตวชวดแตละตวบรรลผลตามทไดถกก าหนดไว การด าเนนงานจงเปนเพยงการท าเพอใหผานเกณฑตามตวชวดทก าหนด แตยงไมสามารถตอบสนองปใหาและความตองการทแทจรงของผสงอาย

“ขาราชการไทยท างานตามตวชวด เพอใหเคามาตรวจ เพอใหไดคะแนน จรงๆแลวไมไดผลในเชงผลสมฤทธ เหมอนหลอกๆกน การด าเนนงานทองถนเพอใหคนมาตรวจ ใหคะแนน และไดโบนส ซงการด าเนนงานกรๆกนอยวายงไมถงชาวบานเทาไร ท างานเพอใหไดคะแนน”

(กลมผปฏบตงานในระดบทองถน)

“ท าตามตวชวดในแผน เนนเชงปรมาณ แตคณภาพยง question งานเชงรกนาจะคดไดมากกวาน”

(กลมนกวชาการ) ฉ) การด าเนนงานของทองถนเปนไปตามนโยบายทสวนกลางก าหนดมาใหไมไดมอสระใน

การด าเนนงานอยางแทจรง ปจจบนการท างานขององคกรปกครองสวนทองถน คอ “สงใหท ากท ากนไปจบกนไป ไมเคยมาถาม” หรอ “กระจายงานแตไมกระจายเงน” หรอ “กระจายแตความคดแตไมกระจายอ านาจในการปฏบต”สวนกลางท าหนาทเพยงแคสงตามสายงานและจดสรรงบประมาณบางสวนใหเทานนไมไดค านงถงความแตกตางกนของบรบททางสงคม วถชวต หรอเงอนไขตางๆทางสงคมของแตละพนทไมไดก าหนดแนวทางปฏบตไวใหชดเจนหรอถามแนวทางปฏบตให ในหลายกรณกไมสามารถปฏบตได

“ใครสงอะไรมากท า อบต. ใครสงอะไรมากท า ไมลงลก ขาดคนทมความรความเชยวชาญดานผสงอายมนอย ไมมใครไปกระตน เชน สถานสงเคราะหทถายโอน กขาดบคลากรสนบสนน”

(สนทนากลมผปฏบตงานดานกลมสวสดการและคมครองทางสงคม)

อปสรรคทส าคใประการหนง คอ ระเบยบขอบงคบทไมเออตอการปฏบตงานสงผลใหทองถนไมสามารถด าเนนงานดานผสงอายไดเนองจากขดกบระเบยบ โดยเฉพาะในดานการเงน เพราะเทาทปรากฏในปจจบนกคอ มงานและกจกรรมหลายกจกรรมในพนทท อบต. ใหการสนบสนนหนวยงานของภาครฐ เชน งานเกบขอมล จปฐ. ของกรมพฒนาชมชน งานอาสาสมครดแลผสงอายทบาน (อผส.) ฯลฯ ซง

200

ไดด าเนนการมาเปนระยะเวลานานพอสมควร แตปรากฏวาเมอใหการสนบสนนไปแลวพบวาเปนการขดระเบยบของ สตง. ในเรองการเบกจาย ท าให อบต.ขาดความมนใจวางานลกษณะใดทอบต.จะด าเนนการไดหรอไมได “เราท าไปกเสยงไป”และในบางกรณกตองแปลงใหเปนเรองอนแทนเพอเลยงกฎหมาย“ท าตรงๆ ท าดๆ ไมได ถาท าชว ท าได”

ช) การจดสรรงบประมาณไมพอเพยงและเปนไปอยางลาชา สงผลกระทบตอการด าเนนงานดานผสงอายในทกระดบ หนวยงานทงในสวนกลางและสวนทองถนไดรบการจดสรรงบประมาณดานผสงอายคอนขางนอย ไมครบจ านวน และมกถกตดทอนสงผลกระทบอยางมากตอการแปลงแผนผสงอายไปสการปฏบต

ในสวนของทองถนนน ไดมการแสดงทศนะวา รฐก าหนดนโยบายและกจกรรมมาใหแตการจดสรรและสงงบประมาณมาสนบสนนยงไมเพยงพอเพราะงบประมาณมไมเพยงพอ “เพราะเราตองดแลหลายอยาง” หลายทองถนทผน า อบต. มวสยทศนและตองการพฒนางานผสงอายอยางจรงจง แตตดขดเรองปใหาของงบประมาณทไมสามารถน าไปใชในการด าเนนงานได เพราะตองเกลยไปใหกบงานอน โดยเฉพาะอยางยงในพนททหางไกล ไมไดอยในเขตเมองยงคงตองการงบประมาณเพอการพฒนาโครงสรางพนฐานเปนจ านวนมาก การจดสรรงบประมาณจงมปใหามาโดยตลอด

“ปรมาณผ สงอาย มเกอบ 12% ของประชากร คนพการมแค 2% งบประมาณดานผสงอายควรมากกวาคนพการ6 เทา แตในความเปนจรงกลบไดงบใกลๆ กน”

(กลมนกวชาการ)

“มแตงานไมมเมดเงน มแตนโยบายแตปฏบตไมได เงนยงไมมา แตตวเลขคาใชจายมาแลว”

(กลมผปฏบตงานในระดบทองถน)

“แผนฯนะดอยแลวขบเคลอนแลว ผลการปฏบตยงตดขด แตพอมองไปมองมากเรองงบประมาณ ควรจดสรรมาใหตรงตามระยะเวลา ตนปเรากหวนใจกนแลว หนงคอจะมาทนไหม สองคอจะมาไดตามจ านวนหรอเปลา มนคอความไมมนคงของผปฏบต”

(กลมผปฏบตงานในระดบทองถน)

201

“งบประมาณทไดรบกบกจกรรมทตองท าในทกภาคสวนไมเพยงพอทจะตอบสนองปญหาและความตองการของทกภาคสวนได … เขาใหแตนโยบายกบทองถน แตไมให เมดเ งน ทอง ถนกตองมากระเบยด กระเสยน”

(กลมผปฏบตงานในระดบทองถน)

ซ) บคลากรทท างานดานผสงอายในระดบทองถน ยงมขอจ ากดในเรองของจ านวนและคณภาพ เพราะบคลากรจ านวนมากไมไดมความรความสามารถเฉพาะดานเกยวกบงานดานผสงอาย

“เจาหนาทนอย แตตองท า ตองรบทกเรอง ทกเรองตองท าหมด ไมวาจะเปนงานนโยบายของรฐบาล หรองานนโยบายของผบรหารหรองานของกรมทตองท าตามตวชวด งานมนเยอะเกน หนวยงานอนเขาเปนตนเรอง แตเราตองรบมาท า ซงเรากมโครงการของเรา แตพอจงหวดมหนงสอสงการมาเรากตองท ากอน งานของเรากเลยไมไดท า”

(กลมผปฏบตงานในระดบทองถน)

ฌ) ไมมฐานขอมลดานผสงอาย หรอถามขอมลกมกเปนขอมลทลาหลง ไมครบถวนสมบรณ หรอไมสะทอนสถานการณผสงอายในปจจบน ท าใหการก าหนดแผนหรอโครงการไมตรงกบความตองการหรอไมถงกลมเปาหมายทแทจรง

“ตวเลขสถต ยงไมมการแยกในรายละเอยด มแตภาพรวม”

(กลมผปฏบตงานดานการสงเสรมการท างานและการสรางรายไดของผสงอาย)

“ขอมลมแตไมมการเชอมโยงกนถอเปนความลบของเจาของขอมล นอกจากนตวเลขยงไมละเอยดเทาทควร”

(กลมผปฏบตงานในระดบทองถน) 6. ขอเสนอแนะส าหรบแนวทางการแกไขปรบปรงงานดานผสงอาย จากการประชมระดมความคดกลมผปฏบตงานหลกดานผสงอายในสวนกลาง การสมภาษณเชงลกผบรหารในสวนกลาง การสนทนากลมและสมภาษณเชงลกผปฏบตงานในระดบทองถน และการสนทนากลมผสงอาย ไดสอบถามความเหนเกยวกบแนวทางในการแกไข ปรบปรงงานดานผสงอาย งานทเกยวกบผสงอาย เพอทจะพฒนางานดานผสงอายใหมความกาวหนาและประสบความส าเรจในอนาคต ทงน

202

โดยถามค าถามในการสนทนากลมวา “ในอนาคต อก 5 ปขางหนา (พ.ศ.2555-2559) ถาจะใหงานดานผสงอายของประเทศไทยมความกาวหนาและประสบความส าเรจ พวกทานคดวา ควรแกไข ปรบปรงเรองอะไร และอยางไร” ผลการศกษามสาระส าคใพอสรปไดดงน

6.1 นโยบายและแผนงานดานผสงอายควรมความตอเนอง ชดเจนและปฏบตไดจรงจงควรก าหนดใหเรองผสงอายเปนวาระแหงชาต เพอใหไดรบความสนใจและด าเนนการอยางตอเนองไมเปลยนแปลงหรอผนแปรไปตามรฐบาล และในการก าหนดสาระส าคใของนโยบายดานผสงอายนน รฐบาลควรด าเนนนโยบายประชานยมอยางสมเหตสมผล การก าหนดนโยบายไมควรเปนเพยงการตอสกนทางการเมอง ทผานมาการก าหนดนโยบาย “เปนเพยงเรองทนกการเมองเอามาลอ” สงทรฐบาลควรท าคอ “ไมใชการให แตเปนการสราง” ตองมนโยบายและกจกรรมทจะสรางคน สรางผสงอายใหอยอยางมศกดศร ตองมการคนหาและใชประโยชนจากผสงอายทเปนปราชใชาวบาน ตองใหความร ใหการอบรมใหผสงอายมความสามารถ และชวยเหลอตนเองไดทางเศรษฐกจ เปนผรกษา จรรโลง และสบทอดวฒนธรรมไปยงคนรนถดไป

นอกจากนรฐบาลและหนวยงานทเกยวของตองมการแปลงนโยบายและแผนผสงอายไปสการปฏบตใหเปนรปธรรมอยางจรงจง โดยก าหนดใหมหนวยงานหลกรบผดชอบ และมการก าหนดแหลงงบประมาณทค านงถงความมนคงในระยะยาวเพอใหสามารถรองรบจ านวนผสงอายทจะมมากขน เพราะผสงอายจะมอายยนขน หรออยนานขน และผสงอายทมปใหาดานเศรษฐกจและสขภาพกจะมจ านวนเพมขนในอนาคต

6.2 หากรฐตองการเพมบทบาทและการมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถนในการท างานดานผสงอาย รฐตองจรงใจและใหอสระแกทองถนในการด าเนนงานอยางแทจรงทงในรปของการบรหารการเงน และกระบวนการในการท างาน รวมทงลดความเขมงวดในเรองของระเบยบ เพราะสถานการณปจจบนคอ “เงนไมมา ระเบยบลาหลง” ดงนนจงตองมการปรบปรงแกไขระเบยบให อบต.สามารถท างานได โดยเฉพาะระเบยบในดานการเงน การเบกจายตองมความชดเจนพอทจะใหทองถนสามารถใชเปนหลกหรอแนวทางการปฏบตไดจรง และองคกรปกครองสวนทองถนนาจะมผแทนในการก าหนดระเบยบดวยในฐานะทเปนผปฏบตในพนทและรปใหาในพนท นอกจากนรฐควรใหความส าคใกบการประเมนผลการด าเนนงานในรปของการประเมนผลสมฤทธของงานทงในดานผลผลต (output) ผลลพธ (outcome) หรอ ผลกระทบ (impact) มากกวาทจะตดตาม หรอประเมนเพยงแคกระบวนการวาถกตองตามระเบยบหรอไม

6.3 รฐควรจดสรรงบประมาณจากสวนกลางใหการสนบสนนแกทองถน โดยควรมการก าหนดวางบประมาณทจะน าไปด าเนนงานดานผสงอายคดเปนสดสวนเทาใด ใหพอเพยง และตรงตามเวลาทก าหนด โดยเฉพาะอยางยงในสวนของ อบต. ควรใหงบประมาณอดหนนใหไดครบ 35% ของงบประมาณแผนดน เพอททองถนจะไดมเงนมากขนในการบรหารและจดกจกรรมตางๆไดอยางทวถง ปจจบนไดรบ

203

เพยง 25% ของงบประมาณแผนดน และควรแยกใหชดเจนจากงบประมาณเรองอน เพราะในทางปฏบตในปจจบน เมอไมมงบประมาณสนบสนนจากสวนกลาง และไมมการก าหนดสดสวนของงบประมาณทจะน าไปใชในการด าเนนงานดานผสงอายอยางชดเจน งานตางๆในระดบทองถนจงมกเนนเพยงงานดานโครงสรางพนฐาน และมมมมองวางานดานผสงอาย “เปนเรองไมเรงดวน รอได” ทงนเพราะมแนวคดวา เรองการดแลผสงอายเปนความรบผดชอบของครอบครวของผสงอาย ซงขดแยงกบความเปนจรงในปจจบนทพบวา หลายครอบครว สมาชกในครอบครวไมมศกยภาพเพยงพอในการดแลหรอใหบรการทเปนการสงเสรมคณภาพชวตของผสงอาย

6.4 การด าเนนงานของภาครฐควรด าเนนงานอยางบรณาการจากทกระดบตงแตทองถน อ าเภอ จงหวด และสวนกลาง “ใหด าเนนการตอเนองเปนทอดๆกนไป” เนนการรวมคดรวมท า ใหทกระดบมสวนรวม และสรางความเขาใจเกยวกบความส าคใของนโยบายและแผนผสงอายแหงชาตใหทกภาคสวนทเกยวของมความเขาใจตรงกน และใหมองงานดานผสงอายแบบเปนองครวม

6.5 การด าเนนงานเรองผสงอาย ไมวาจะเปนการก าหนดนโยบาย การก าหนดโครงการ การตดตามผลการด าเนนงาน ตองอยบนพนฐานของขอมลทเทยงตรงและทนสมย

6.6 การขาดงานวจยระยะยาว ซงจะโยงไปถงยทธศาสตรผสงอายโดยตรงในอนาคต

“เราขาดงานวจยระยะยาว พยายามตามดงานวจยจากทกแหลง ขอจ ากดคอ เรามงานวจย Microเยอะ ไมมคนมาตอ Jigsaw” (สนทนากลมผปฏบตงานดานการสงเสรมการวจยและการจดระบบฐานขอมลดานผสงอาย)

“งานวจยตองเหมอนงานผสงอายทเปนงานระยะยาว เหมอนแผนผสงอาย อยากใหม Evidence ตางๆ มากระตนผเชยวชาญ” (สนทนากลมผปฏบตงานดานการสงเสรมการวจยและการจดระบบฐานขอมลดานผสงอาย)

7. ประเดนเกยวกบการพฒนาคณภาพผสงอายทแผนผสงอายแหงชาต ควรใหความส าคญในชวง 5 ปขางหนา

7.1 การเสรมสรางคณคาของผสงอาย เปนประเดนทเนนในแผนฯ ปจจบน ทศนคตตอผสงอายดเหมอนจะเปนลบมากยงขน การสงเสรมคณคาไมใชแคท าตามประเพณ ตองมกระบวนทจะสรางความเขาใจวาสงคมหรอครอบครวประกอบดวยการอยรวมกนของคนหลายวย การเปลยนมมมองผสงอายวาเปน “พลง” ไมใชเปน “ภาระ” ของสงคม ซงการทจะเสรมสรางคณคาของผสงอาย และสรางความเขาใจและรณรงคใหสมาชกของสงคมในวยอน มทศนคตทดตอผสงอายกตองอาศยกระบวนการขดเกลาทางสงคมโดยอาศยระบบการศกษาและสอสาธารณะ ทผานมาแมจะมความตนตวเรองสงคมสงวยมากขน ระบบ

204

การศกษานอกโรงเรยนใหความส าคใกบประเดนนและเรมด าเนนงานอยางเปนรปธรรม แตการศกษาขนพนฐานในระบบยงไมตอบสนองตอการเตรยมความพรอมเพอเขาสสงคมสงวย ดงนนจงควรเรงด าเนนการตามทก าหนดไวในแผนดวยการปรบหลกสตรของระบบการศกษาขนพนฐาน เพอใหมรายวชาและกจกรรมดานผสงอาย ซงจะชวยใหเดกและเยาวชนเขาใจภาวะของผสงอายดขน ท าใหผสงอายในอนาคตอยดมสข และชวยลดภาระตางๆในระยะยาวนอกจากการศกษาแลว สอสาธารณะสามารถมบทบาทอยางส าคใในการเผยแพรความร ขอมลขาวสารทเปนประโยชนตอผสงอาย ทงยงสามารถใชเปนชองทางในการสงเสรมใหสงคมตระหนกในคณคาผสงอายและสงเสรมความสมพนธระหวางวย

“ไมใชการเอาผ สงอายไปนง เปนต กตา เ พอไปรดน าขอพรในวนสงกรานตเทานน แตตองสรางคณคาผสงอายขนมาในสงคม”

(สนทนากลมนกวชาการ) “...ไมอยากใหมองผสงอายเปน passive unit เพยงอยางเดยว อยากใหมองแบบ active unit…”

(สนทนากลมนกวชาการ)

“…เรองทศนคต มองวาเราตองดแลผสงอายแบบ passive ตองเปลยนมมวา เอามมของพลงของผ ทมอายมากกวา 60 ป เอาทกษะความช านาญองคความรมาใชในการพฒนาและท าประโยชนตอ”

(สนทนากลมผปฏบตงานสวสดการและคมครองทางสงคม)

“การสรางเสรมความเขาใจในการอย รวมกน สงคมประกอบไปดวยหลายวย ตองอยกนอยางเขาใจ”

(สนทนากลมนกวชาการ)

“ระบบการศกษาตองสงเสรมใหตระหนกถงสงคมสงอาย สงเสรมใหคนเตรยมความพรอมเพอเขาสวยสงอาย ซงจะชวยลดภาระในระยะยาวได”

(สนทนากลมนกวชาการ)

“เพมบทบาทของสอในการทจะใหสงคมเขาใจในการอยรวมกน” (สนทนากลมนกวชาการ)

205

“ระบบการศกษาตองสงเสรมใหสงคมตระหนกถงสงคมสงอาย สงเสรมใหคนเตรยมความพรอมเพอเขาสวยสงอาย ซงจะชวยลดภาระในระยะยาวได เชน การดแลระยะยาว”

(สนทนากลมผปฏบตงานดานสขภาพ)

7.2 การสงเสรมศกยภาพผสงอายดวยการสงเสรมใหท างานตามความตองการและตามศกยภาพโดยเนนงานทเหมาะสมกบวยและการถายทอดภมปใใาใหกบคนรนหลง

7.3 การสงเสรมการออม โดยเฉพาะเรงด าเนนงานใหส านกงานกองทนการออมแหงชาตสามารถปฏบตงานไดอยางเปนรปธรรมขนตามทก าหนดไวในพระราชบใใต และเรงประชาสมพนธประชากรวยท างานใหเขาเปนสมาชกของกองทนน

7.4 การเพมศกยภาพของชมรมผสงอาย ดวยการประชาสมพนธใหชมรมผสงอายตางๆ มาจดทะเบยนกบสมาคมสภาผสงอาย หรอจดทะเบยนกบหนวยงานทเกยวของอยางเปนทางการ และรฐควรมการจดสรรงบประมาณประจ าปใหกบชมรมผสงอายทจดทะเบยนเพอใหชมรมมความเขมแขง สามารถเปนก าลงส าคใของการดแลผสงอายดวยกน รฐควรใหการสนบสนนงบประมาณแกชมรมผสงอายโดยตรงดวย เพอกลมผสงอายจะไดด าเนนงานไดอยางเปนอสระ ไมตองรอใหหนวยงานอนมาสง หรอมาก าหนดกจกรรมให

“ตอง empower ชมรมผสงอาย ทหารแกไมมวนตาย ทยงมความหวง คอ ชมรมจดใหมโครงการมาตรฐานเลย ไมตองมาขอปตอป คดเลอกชมรมดๆ active ควรเปนชมรมทเปนทางการ ท register กบหนวยงานราชการ”

(สนทนากลมนกวชาการ)

7.5 รฐควรด าเนนงานในเรองการสรางหลกประกนรายได โดยไมเปนภาระระยะยาวแกรฐ ประเทศไทยยงไมสามารถด าเนนงานในรปของรฐสวสดการได เพราะประเทศไทยไมใชประเทศทร ารวย ตองใหประชาชน หรอผทจะเขาสวยสงอายมสวนรบผดชอบ ไมวาจะเปนในรปการเสยภาษหรอเรองของการออมเพออนาคต ตองสอนใหประชาชนมส านกตอสงคม ตอสวนรวมและประเทศชาต

7.6 พฒนาการประชมผสงอายประจ าปใหเปนกระบวนการสมชชา ซงสะทอนเสยงของผสงอายอยางแทจรง สมชชาผสงอายหากพฒนาเปนไปในรปแบบทคลายกบสมชชาสขภาพได กจะเปนเวททสะทอนถงความตองการและเปนกระบอกเสยงใหกบผสงอายอยางแทจรงและเปนระบบ รวมทงจะมสวนชวยในการผลกดนใหการด าเนนงานดานผสงอายเปนไปอยางมประสทธผลยงขน

“การจะใหผสงอายอยในสงคม ตองมกระบวนการ voicing ใหเขา” (สนทนากลมนกวชาการ)

206

7.7 การผลกดนใหทองถนมบทบาทในงานดานผสงอายมากยงขน ทองถนเปนหนวยงานทใกลชดกบผสงอาย และเปนหนวยงานทมงบประมาณของตนเองดวย ดงนนรฐจงควรผลกดนใหทองถนสนใจงานดานการพฒนาคณภาพชวตประชากรสงอาย นอกเหนอจากการพฒนาโครงสรางพนฐานของชมชน และควรจดสรรงบประมาณใหทองถนอยางเพยงพอ รวมทงหนวยงานของรฐทเกยวของควรดงใหทองถนเขามามสวนรวมในการคดในการท า ไมใชเพยงแตรบค าสง และควรท าหนาทในการเปนทปรกษาหรอพเลยงใหแกทองถน

7.8 การปรบปรงโครงสรางพนฐาน และสงอ านวยความสะดวกในสถานทสาธารณะใหกบผสงอาย และการสงเสรมนวตกรรมเพอผสงอายในดานอนๆ นอกเหนอจากอปกรณทางการแพทย

“หนวยงานอะไรกไดของสวนกลางขอใหเขามาใหการดแลและใหความรแกประชาชนในเรองของรปแบบของการปลกสรางทพกอาศยทเหมาะสมส าหรบผ สงอาย เพราะปจจบนคนรนใหมจะสรางบานแบบตก พนทใตถนบานทเคยเปดโลงกปดท าเปนหองมดชด อากาศรอน ผ สงอายอย ในบานล าบาก ไมมพนทในตวอาคารใหพกผอนเหมอนเดม หลายรายตองออกมานงใน “เทบ” (เพงเลกๆ)นอกบาน ท าใหตองอยในสภาพแวดลอมทไมเหมาะสม ในอนาคตอก 2-3 ป ประเทศไทยจะมผ สงอายมากขน ผสงอายจะลน ตองเตรยมเรองนแลว”

(กลมผปฏบตงานในระดบทองถน)

7.9 การพฒนาระบบฐานขอมลเกยวกบผสงอาย หนวยงานตางๆทท างานดานผสงอายในทกระดบ สวนใหใยงไมมฐานขอมลผสงอายอยางเปนระบบ ควรมการพฒนาฐานขอมลระบบการจดการ และจดเกบขอมลผสงอายอยางมระบบ ขาดเชอมโยงการจดการขอมลหรอการไดมาซงขอมลอยางมระบบกบหนวยงานอนๆทเกยวของกบขอมล ไมวาจะเปนส านกงานสถตจงหวด พฒนาชมชน หรอหนวยงานอน สถานะของการจดการขอมลทเปนอยคอ พมจ. จะเรยกขอขอมลจาก อบต. อยตลอดเวลา นกพฒนาชมชนตองท างานหนกเพอหาขอมลให แตกไมไดรบการตอบกลบมาวาน าขอมลไปใชอะไรทเปนประโยชนกบงานของทองถน

“เราไมรเรองขอมลของเขาหรอก แตระบบขอมลของ พมจ.ไมคอยด ขอแลว ขออก ขอบอย เรามองวาการบรณาการงานของหนวยงานน มนสามารถมหนวยงานทบรณาการงานขอมลกนไดอยางส านกงานสถต หรอพฒนาชมชนนนาจะเชอมโยงขอมลกนได …แลวนกพฒนฯเรากตองวงตลอดเวลา…เรองระบบขอมลของเขาน เขานาจะมฐานขอมลทสามารถเชอมโยงกบหนวยอนได” (สนทนากลมผปฏบตงานดานการสงเสรมการวจยและการจดระบบฐานขอมลดานผสงอาย)

207

“ขอมลไมเชอมโยงทเปนปญหาของประเทศไทย” (สนทนากลมผปฏบตงานดานการสงเสรมการวจยและการจดระบบฐานขอมลดานผสงอาย)

7.10 สอ ควรมบทบาทในการกระตนเรองสงคมสงวยใหสาธารณชนใหความส าคใ และเหนวาเปนเรองทจะเกดขนจรง และส าคใกบชวตของคน

“สอควรจะชวย ใหทกภาคสวนเหนวา ผสงอายเปนเรองใกลตว” (สนทนากลมนกวชาการ)

“สอมกมองวา (เรองผ สงอาย) ไมคอยมมลคาทางเศรษฐกจ เลยใหความส าคญนอย สอมอทธพล ถาท าใหเขาเอาเรองผสงอายเขามาเลกนอย มนนาจะมผลมาก”

(สนทนากลมผปฏบตงานดานการเสรมการศกษาดานผสงอาย) “ผมมองวา ไมใชจดสอใหผ สงอาย แตสงเสรมใหผ สงอาย up ขนมาในสงคม เชน พธกรอาย 60-70 แสดงใหเหนวาสงคมเรายงมผ สงอายทมบทบาท”

(สนทนากลมผปฏบตงานดานการเสรมการศกษาดานผสงอาย)

7.11 องคกรทางศาสนา นาจะมบทบาทในการสงเสรมคณภาพชวตของผสงอายใหมากขน

“อสลามยะลามโครงการส าหรบผสงอาย หลงถอศลอด มามสยดท ายงไง มโครงการธนาคารมสลม เขาไปใหความรผสงอาย”

(สนทนากลมผปฏบตงานดานการเสรมการศกษาดานผสงอาย)

“ธรรมชาตสงคมไทย ผสงอายกบวดใกลชดกน กลมเปาหมายคอผสงอาย แตอาจไมมวดลกขนมาจดกจกรรมตอบสนองผสงอาย กจกรรมนนสอดแทรกอยแลวในตวของมน”

(สนทนากลมผปฏบตงานดานการเสรมการศกษาดานผสงอาย)

“วดท าอยแลวโดยปกต คอใหธรรมะ ท าใหคนมสขภาพจตทดขน สถานมวทยพระพทธศาสนา เอาค าบรรยายธรรมทเปนคตการดแลตวเอง เทาทฟงจะไดคตการดแลตนเอง ถอวาเปนสวนหนงทถอเปนธรรมปกตอยแลว”

(สนทนากลมผปฏบตงานดานการเสรมการศกษาดานผสงอาย)

209

บรรณานกรม

ภาษาไทย

กรงเทพมหานคร. 2554. สรปงานชมรมคลงปญญาผสงอาย กทม. พ.ศ. 2550-2554. ม.ป.พ.

กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข. 2553. แนวทางการสงเสรมสนบสนนการพฒนาคณภาพสถานบรการสขภาพและสถานพยาบาลของกรมสนบสนนบรการสขภาพ 2553. ม.ป.พ.

คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต. 2552. แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ. 2553 – 2557. กรงเทพฯ: กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย.

กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2553ก. ขอบงคบวาดวยการก าหนดอตราคาโดยสาร วธการจดเกบคาโดยสาร และการก าหนดประเภทบคคลทไดรบการยกเวนไมตองช าระคาโดยสารรถไฟฟามหานคร สายเฉลมรชมงคล พ.ศ. 2553 ใน รวมกฎหมาย/ประกาศ/ระเบยบ ทออกตามความในพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ.2556 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2553 ระดบกระทรวง กรม และรฐวสาหกจ. กรงเทพฯ: กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย.

กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2553ข. ค าสงฝายการเดนรถ การรถไฟแหงประเทศไทยท พ.5/ดส.1/16/2553 เรอง ระเบยบปฏบตในดานการใหการชวยเหลอคนพการ ผสงอาย และสตร มครรภ ใน รวมกฎหมาย/ประกาศ/ระเบยบ ทออกตามความในพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ.2556 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2553 ระดบกระทรวง กรม และรฐวสาหกจ. กรงเทพฯ: กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย.

กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2553ค. ประกาศกรงเทพมหานคร เรองการก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไข คมครอง การสงเสรม และการสนบสนนผสงอาย ตามพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ.2546 ใน รวมกฎหมาย/ประกาศ/ระเบยบ ทออกตามความในพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ.2556 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2553 ระดบกระทรวง กรม และรฐวสาหกจ. กรงเทพฯ: กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย.

กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2553ง. ประกาศกระทรวงคมนาคม เรอง ใหหนวยงานในสงกดกระทรวงคมนาคม ก าหนดหลกเกณฑวธการและเงอนไขการคมครอง การสงเสรมและการสนบสนนแกผสงอายในสวนทเกยวของกบการบรการทางการแพทยและการสาธารณสข รวมทงการขนสงสาธารณะ พ.ศ.2554 ใน รวมกฎหมาย/ประกาศ/ระเบยบ ทออกตามความในพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ.2556 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2553 ระดบกระทรวง กรม และรฐวสาหกจ. กรงเทพฯ: กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย.

210

กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2553จ. ประกาศองคการขนสงมวลชนกรงเทพ เรองก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการคมครอง การสงเสรมและสนบสนนผสงอาย ใน รวมกฎหมาย/ประกาศ/ระเบยบ ทออกตามความในพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ.2556 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2553 ระดบกระทรวง กรม และรฐวสาหกจ. กรงเทพฯ: กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย.

กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2553ฉ. แนวทางการด าเนนงานตามพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ.2546 แกไขเพมเตม พ.ศ.2553 มาตรา 11(5) (6) ของบรษทการบนไทย จ ากด (มหาชน) ใน รวมกฎหมาย/ประกาศ/ระเบยบ ทออกตามความในพระราชบญญตผสงอาย พ.ศ.2556 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2553 ระดบกระทรวง กรม และรฐวสาหกจ. กรงเทพฯ: กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย.

กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ. 2551. รายงานประจ าปจ านวนสมาชกและมลคาสนทรพยสทธของกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการป 2550.

(http://www.gpf.or.th/web/GPF_Update.asp)

กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ. 2552. รายงานประจ าปจ านวนสมาชกและมลคาสนทรพยสทธของกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการป 2551.

(http://www.gpf.or.th/web/GPF_Update.asp)

กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ. 2553. รายงานประจ าปจ านวนสมาชกและมลคาสนทรพยสทธของกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการป 2552.

(http://www.gpf.or.th/web/GPF_Update.asp)

กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ. 2554. รายงานประจ าปจ านวนสมาชกและมลคาสนทรพยสทธของกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการป 2553.

(http://www.gpf.or.th/web/GPF_Update.asp)

กองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการ. 2555. รายงานประจ าปจ านวนสมาชกและมลคาสนทรพยสทธของกองทนบ าเหนจบ านาญขาราชการป 2554.

(http://www.gpf.or.th/web/GPF_Update.asp)

จอหน โนเดล และ นภาพร ชโยวรรณ. 2552. การสงอายทางประชากรและการอยดมสขของผสงอายในประเทศไทย แนวโนมในอดต สถานการณปจจบนและความทาทายในอนาคต. กองทนประชากรแหงสหประชาชาตประจ าประเทศไทยและส านกงานภาคพนเอเชยและแปซฟค.

211

มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย (มส.ผส.). 2554. งานวจยดานผสงอายของ มส.ผส. ทไดรบการสนบสนนจาก สสส. 2550-2554. ม.ป.พ.

วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ. 2551ก. คมอการสรางดชนเพอตดตามและประเมนผลการการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564). วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ. 2551ข. ระบบกลไกตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564). วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ. 2551ค. รายงานการศกษาโครงการวจยโครงการสรางระบบตดตามและประเมนผลแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564). วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วพรรณ ประจวบเหมาะ และคณะ. 2553. รายงานการศกษาโครงการปรบแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564). วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สภาการพยาบาล. 2554. ขอมลจ านวนบคลากรดานผสงอายทไดรบการผลตในป 2550-2554. ม.ป.พ.

สมาคมบรษทจดการลงทน. 2554ก. สถตการเจรญเตบโตของธรกจการจดการกองทนรวมทเปนกองทนหน ระยะยาว 2547-2554. (http://www.aimc.or.th/21_infostats_rmfltffif.php?fund=ltf)

สมาคมบรษทจดการลงทน. 2554ข. สถตการเจรญเตบโตของธรกจการจดการกองทนรวมเพอการเลยงชพ 2545-2554. (http://www.aimc.or.th/21_infostats_rmfltffif.php?fund=rmf)

ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ. 2554. รายชอโครงการวจยทไดรบทนสนบสนนจากส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ 2550-2554. ม.ป.พ.

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ. 2551. หลกสตรแกนกลางการศกษาขน พนฐานป พ.ศ.2551. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด. (http://www.curriculum51.net/upload/cur-51.pdf)

ส านกงานคณะกรรมการการศกษานอกระบบ. 2554. รายงานผลการด าเนนงานแผนปฏบตการดานผสงอาย ประจ าป พ.ศ. 2554. ม.ป.พ.

212

ส านกงานคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย. 2555ก. การเตบโตของจ านวนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพ ขอมลไตรมาสท 2 ป 2555. (http://capital.sec.or.th/webapp/thaipvd/apps/pvdreports2/stat12.php)

ส านกงานคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย. 2555ข. การเตบโตของมลคาสนทรพยสทธ กองทนส ารองเลยงชพ ขอมลไตรมาสท 2 ป 2555. (http://www.thaipvd.com/content_th.php?content_id=00100)

ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. 2554. รายชอโครงการวจยทไดรบทนสนบสนนจากส านกงาน คณะกรรมการวจยแหงชาต 2550-2554. ม.ป.พ.

ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต. 2554. หนงสอรายงานผลการด าเนนงานโครงการและกจกรรมทเกยวกบผสงอายปงบประมาณ 2554. ม.ป.พ.

ส านกงานประกนสงคม ส านกเสรมสรางความมนคงแรงงานนอกระบบ. 2553ก. รายงานประจ าปส านกงานประกนสงคมป 2550 - 2553. กรงเทพฯ: ส านกงานประกนสงคม. (http://www.sso.go.th/wpr/category.jsp?lang=th&cat=598)

ส านกงานประกนสงคม ส านกเสรมสรางความมนคงแรงงานนอกระบบ. 2553ข. สถตส านกงานประกนสงคมป 2550 - 2553. กรงเทพฯ: ส านกงานประกนสงคม. (http://www.sso.go.th/wpr/category.jsp?lang=th&cat=598)

ส านกงานสถตแหงชาต กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย และวทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2554. รายงานโครงการส ารวจความคดเหนของประชาชนเกยวกบความรและทศนคต ทมตอผสงอาย พ.ศ.2554. กรงเทพฯ : ส านกงานสถตแหงชาต.

(http://service.nso.go.th/nso/nsopublish/servopin/files/olderOPRep54.pdf)

ส านกงานสถตแหงชาต. 2550. รายงานการส ารวจภาวะการท างานของประชากรไตรมาสท 3 (กรกฎาคม - กนยายน 2550). กรงเทพฯ: ส านกงานสถตแหงชาต.

ส านกงานสถตแหงชาต. 2551. รายงานการส ารวจภาวะการท างานของประชากรไตรมาสท 3 (กรกฎาคม - กนยายน 2551). กรงเทพฯ: ส านกงานสถตแหงชาต.

ส านกงานสถตแหงชาต. 2553ก. รายงานการส ารวจภาวะการท างานของประชากรไตรมาสท 3 (กรกฎาคม - กนยายน 2552). กรงเทพฯ: ส านกงานสถตแหงชาต.

213

ส านกงานสถตแหงชาต. 2553ข. รายงานการส ารวจภาวะการท างานของประชากรไตรมาสท 3 (กรกฎาคม - กนยายน 2553). กรงเทพฯ: ส านกงานสถตแหงชาต.

ส านกงานสถตแหงชาต. 2554. รายงานการส ารวจภาวะการท างานของประชากรไตรมาสท 3 (กรกฎาคม - กนยายน 2554). กรงเทพฯ: ส านกงานสถตแหงชาต.

ส านกงานสถตแหงชาต. ป. 2555. ส ามะโนประชากรและเคหะ 2553 (ทวราชอาณาจกร) . กรงเทพฯ : ส านกงานสถตแหงชาต.

(http://popcensus.nso.go.th/file/popcensus-10-01-56-T.pdf)

ส านกงานสถตแหงชาต. 2555. รายงานโครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554. กรงเทพฯ: ส านกงานสถตแหงชาต. (อยระหวางการตพมพ)

ส านกบญชประชาชาต ส านกคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2555. รายไดประชาชาตของประเทศไทย 2553. กรงเทพฯ: ส านกบญชประชาชาต.

ส านกมาตรการปองกนสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย. 2551. หลกเกณฑและวธด าเนนการใหความชวยเหลอผประสบภยพบตกรณฉกเฉน พ.ศ.2551. กรงเทพฯ: ส านกมาตรการปองกนสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย.

ส านกวชาการ กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข. 2553. รายงานการสาธารณสขไทย ดานการแพทยแผนไทย การแพทยพนบานและการแพทยทางเลอก พ.ศ. 2552-2553. กรงเทพฯ: ส านกวชาการ กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข.

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554ก. ผลการด าเนนงานดานผสงอาย ของหนวยงานภายใตคณะกรรมการผสงอายแหงชาต 13 หนวยงาน. ม.ป.พ.

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554ข. รายงานผลการด าเนนงานกองทนผสงอายปงบประมาณ 2550-2554. ม.ป.พ.

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554ค. รายงานผลการด าเนนงานของคณะกรรมการผสงอายแหงชาต พ.ศ.2550-2554. กรงเทพฯ: ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย.

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554ง. รายงานผลการด าเนนงานของชมรมผสงอายและองคกรปกครองสวนทองถนทมกจกรรมดเดนดานการจดสวสดการส าหรบผสงอาย ประจ าป 2554. ม.ป.พ.

214

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554จ. รายงานผลการด าเนนงานจดตงคลงปญญากลางผสงอาย (พ.ศ. 2550-2554). ม.ป.พ.

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554ฉ. รายงานผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตการดานผสงอาย ภายใตแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564) ฉบบปรบปรงครงท 1 พ.ศ.2552. ม.ป.พ.

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554ช. รายงานผลการด าเนนงานประจ าปของหนวยงานดานผสงอาย ป พ.ศ.2550-2554. ม.ป.พ.

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554ซ. สรปผลการด าเนนงานคลงปญญาผสงอาย ป 2550-2553. ม.ป.พ

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2554ฌ. สรปผลการด าเนนงานคลงปญญาอาวโส ป พ.ศ.2550-2554. ม.ป.พ.

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2555ก. แผนงานสวสดการสงคมและความมนคงของมนษย โครงการเสรมสรางโครงขายการคมครองทางสงคมของผสงอาย ปงบประมาณ 2555. ม.ป.พ.

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2555ข. โครงการการขยายผลโครงขายภยพบต คมครองทางสงคมของผสงอาย ปงบประมาณ 2556. ม.ป.พ.

ส านกสงเสรมและพทกษผสงอาย. 2555ค. รายงานการประชมคณะกรรมการผสงอายแหงชาต ครงท 2/2555 วนท 21 มถนายน 2555. ม.ป.พ.

(http://www.oppo.opp.go.th/korporsor/info/report_kps2-55.pdf)

ส านกเสรมสรางความมนคงแรงงานนอกระบบ ส านกงานประกนสงคม. 2554ก. จ านวนผประกนตนภาคบงคบของกองทนประกนสงคม (มาตรา 33) ป 2545-2554. (http://www.sso.go.th/sites/default/files/R&D122009/statisticsmid3.html)

ส านกเสรมสรางความมนคงแรงงานนอกระบบ ส านกงานประกนสงคม. 2554ข. จ านวนผประกนตนภาคสมครใจของกองทนประกนสงคม (มาตรา 39) ป 2545-2554. (http://www.sso.go.th/sites/default/files/R&D122009/statisticsmid39.html)

ส านกเสรมสรางความมนคงแรงงานนอกระบบ ส านกงานประกนสงคม. 2554ค. จ านวนผประกนตนภาคสมครใจของกองทนประกนสงคม (มาตรา 40) ป 2545-2554. (http://www.sso.go.th/sites/default/files/R&D122009/statisticsmid40.html)

215

ภาษาองกฤษ

United Nations. 2011. World Population Prospects: The 2010 Revision. New York, United Nations.

Ansley J. Coal and Paul Demeny with Barbara Vaughan. 1983. Regional Model Life Tables and Stable Populations 2nd Edition New York: Academic Press

216

ขอมลเทคโนโลยสารสนเทศ

http://www.wisdom.go.th

http://thaicamdb.info/show_place.php

http://thcc.or.th/index55.php

http://www.oppo.opp.go.th/

http://www.dsdw.go.th/

http://www.agingthai.org/

http://www.thaitgri.org/

http://www.nso.go.th

http://www.trf.or.th/

http://www.nesdb.go.th/

http://www.thaihealth.or.th

http://www.hsri.or.th/

http://www.tdri.or.th/

http://www.bangkok.go.th/

http://www.cps.chula.ac.th/

http://www.ipsr.mahidol.ac.th/ipsr-th/

http://www.m-society.go.th/

http://www.moph.go.th/

http://www.dopa.go.th

217

ภาคผนวก 1

218

ดชนท 25 สดสวนประชากรสงอายทใชระบบประกนสขภาพในการเจบปวยครงสดทาย แหลงขอมล ปฐมภม โครงการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2554

- ขอ OP93 “ในชวง 5 ปทแลว (พ.ศ. 2550-2554) …(ชอ)...เคยปวยจนกระทงไมสามารถท ากจวตรประจ าวนไดหรอไม” - ขอ OP94 “ครงสดทายท…(ชอ)...ปวย ไดใชสวสดการการรกษาพยาบาลของรฐหรอไม” (เชน บตรผสงอาย/ บตรประกนสขภาพ/บตรประกนสงคม/กองทนเงนทดแทน/สวสดการขาราชการหรอขาราชการบ านาญ/สวสดการพนกงานรฐวสาหกจ)

วธการวดและผลการประเมน การประเมนสดสวนประชากรสงอายทใชระบบประกนสขภาพในการเจบปวยครงสดทายวดจากขอ

ค าถาม 2 ขอทถามถงการเจบปวยในระยะเวลา 5 ปทผานมา (พ.ศ. 2550-2554) และการใชสวสดการการรกษาพยาบาลจากภาครฐ เมอเจบปวยครงสดทาย และมวธการค านวณดงน

สดสวนประชากรสงอายทใชระบบประกนสขภาพในการเจบปวยครงสดทาย = จ านวนผสงอายทใชระบบประกนสขภาพในการเจบปวยครงสดทาย x 100 จ านวนผสงอายทปวย ในระหวาง 5 ปทผานมา

ตาราง 25.1 แสดงวา รอยละ 28.1 ของประชากรสงอายมการปวยอยางนอย 1 ครงในชวง 5 ปกอนการส ารวจ โดยสดสวนทปวยในชวง 5 ปทผานมาในภาคตางๆ มความแตกตางกนไมมากนก คอ อยระหวางรอยละ 26-32 ยกเวนภาคใต ซงมรอยละของผสงอายทปวยต าทสด คอ รอยละ 24.1 เมอพจารณาถงการใชสวสดการในการรกษาจากภาครฐ พบวาผสงอายทปวยสวนใหญ (รอยละ 81.4) ใชสวสดการการรกษาพยาบาลของรฐในการปวยครงสดทาย โดยผสงอายในภาคใตมการใชสวสดการการรกษาพยาบาลของรฐในสดสวนทสงทสด รองลงมาไดแก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง ภาคเหนอ และกรงเทพมหานคร

ตาราง 25.1 รอยละของผสงอาย อายตงแต 60 ปขนไป ทปวยในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550 -2554) และรอยละทใชสวสดการการรกษาพยาบาลของรฐในการปวยครงสดทายของผสงอายทปวยในชวง 5 ปทผานมา จ าแนกตามภาค

ภาค

รอยละของผสงอายทปวยในชวง 5 ปทผานมา

รอยละทใชสวสดการการรกษาพยาบาลของรฐในการปวยครงสดทายของผสงอายทปวย

กรงเทพมหานคร 27.3 74.9 กลาง 32.7 81.8 เหนอ 28.1 81.6 ตะวนออกเฉยงเหนอ 26.6 82.2 ใต 24.1 83.3

รวม 28.1 81.4

219

เปนทนาสงเกตวา ผสงอาย อายตงแต 60 ปขนไป ทรายงานวาปวยในชวง 5 ปทผานมา (พ.ศ.2550 -2554) มสดสวนต ากวาสดสวนทไดจากการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2550 คอนขางมาก (ตาราง 25.2) มความเปนไปไดวาในการส ารวจครงลาสด ผสงอายมความเขาใจวาการเจบปวยทสอบถามเปนการเจบปวยทเกดขนเฉพาะระยะเวลา 1 ปทผานมา

ตาราง 25.2 รอยละของผสงอาย อายตงแต 60 ปขนไป ทปวยในชวง 5 ปทผานมา ป พ.ศ. 2550 และป พ.ศ. 2554

ภาค รอยละของผสงอายทปวยในชวง 5 ปทผานมา

ป 2550 ป 2554 กรงเทพมหานคร 55.4 27.3 กลาง 65.8 32.7 เหนอ 65.1 28.1 ตะวนออกเฉยงเหนอ 62.3 26.6 ใต 65.3 24.1

รวม 63.5 28.1

ดงนน ในการประเมนสดสวนประชากรสงอายทใชระบบประกนสขภาพในการเจบปวยครงสดทาย จงไมนาจะสามารถประเมนและสรปผลไดจากขอมลดงกลาว

221

ภาคผนวก 2

222

พนทสเขยวหมายถงสวนสาธารณะของกรงเทพมหานครจ าแนกออกเปน 7 ประเภทคอ ประเภทท 1 สวนหยอมขนาดเลก (Pocket Park, Mini Park, Tot lots) ลกษณะของสวน - มขนาดพนทไมเกน 2 ไร -รศมบรการเปนวงรอบประมาณ 1 กโลเมตร -การใหบรการระยะเดนถงใชเวลา 5.10 นาท - การกระจายตวของสวนควรอยในระยะเดนเทามการเขาถงโดยสะดวกและไมควรตองขามถนน - อาจอยระหวางอาคารหรอกลมอาคาร - มแนวทางการพฒนาโดยอาศยทเวนวางขนาดเลกททงราง - เหมาะส าหรบยานทมครอบครวมาก - ใชเปนทส าหรบเดกเลนทออกก าลงกายและสงสรรคพกผอนหยอนใจของประชาชนวยตางๆ

ประเภทท 2 สวนหมบาน (Neighbourhood Park) ลกษณะของสวน - มขนาดพนทมากกวา 2 ไรแตไมเกน 25 ไร - รศมบรการเปนวงรอบประมาณ 1 - 3 กโลเมตร - เปนสวนส าหรบประชาชนผอยอาศยในละแวกบานนน - มสงอ านวยความสะดวกเพมมากกวาสวนระดบท 1

ประเภทท 3 สวนชมชน (Community Park) ลกษณะของสวน - มขนาดพนทมากกวา 25 ไรแตไมเกน 125 ไร - รศมบรการเปนวงรอบประมาณ 3 - 8 กโลเมตร - มสงอ านวยความสะดวกเพมมากกวาสวนระดบท 1 และระดบท 2 มทเลนกฬา - มพนทส าหรบการพกผอนแบบเพลดเพลนกบสงสวยงามเชนไมดอกไมประดบ

ประเภทท 4 สวนระดบยาน (District Park) ลกษณะของสวน - ขนาดพนทมากกวา 125 ไรแตไมเกน 500 ไร - รศมบรการเปนวงรอบมากกวา 8 กโลเมตรขนไป - การใหบรการผอยใกลมาดวยการเดนผทอยไกลเดนทางดวยระบบขนสงมวลชนรถยนต - มสงอ านวยความสะดวกบางอยางทไมมในสวนระดบท 1, 2 และ 3 เชนบรเวณปกนกทจอดรถลานอเนกประสงคบรเวณทมลกษณะเฉพาะ (Special Feature) เชนสวนดอกไมขนาดใหญสระแลนเรอจกรยานบงตกปลาล าธาร

223

ประเภทท 5 สวนระดบเมอง (City Park) ลกษณะของสวน - มขนาดพนทมากกวา 500 ไรขนไป - รศมบรการเปนวงรอบแกคนทงเมองและพนทใกลเคยงในเขตอทธพลของเมอง - มลานกวางส าหรบการจดงานประเพณ - ผมาใชบรการเดนทางมาจากทวกรงเทพมหานครและใชเวลาพกผอนนานกวาครงวน - มกจกรรมในสวนทหลากหลายและเนนหนกไปทางดาน Active Recreation นอกเหนอจากกจกรรมตางๆทมอยในสวนระดบลางเปนกจกรรมทสนกสนานตนเตนดงดดใจ

ประเภทท 6 สวนถนน (Street Park) ลกษณะของสวน - ความกวางของพนทไมนอยกวา 5 เมตรความยาวไมจ ากดแบงเปน 3 ประเภทไดแก 1.สวนไหลทางหรอทางจกรยาน (Linear Park หรอ Greenway) 2. สวนเกาะกลาง (Island Park) 3. สวนทางแยก (Junction Park)

ประเภทท 7 สวนเฉพาะทาง (Special Purpose Park) ลกษณะของสวน - ไมจ ากดขนาดเชนสวนอนสาวรยลานอเนกประสงคสวนประวตศาสตรสวนวฒนธรรมเชนสวนอนสาวรยชยสมรภมสวนหยอมลานพลบพลามหาเจษฎาบดนทรฯลฯ

225

ภาคผนวก 3

226

รายละเอยดตวชวดส าคญระดบกรมทเกยวของกบคลนกผสงอาย ตาราง 44 ตวชวดส าคญระดบกรม ปงบประมาณ 2555

หวขอ รายละเอยด

ตวชวดท 71 รอยละของโรงพยาบาล 120 เตยงขนไป ทมการจดตงคลนกผสงอาย ค านยาม ผสงอาย หมายถง บคคลซงมอายเกนหกสบปบรบรณขนไป และมสญชาตไทย

โรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสข หมายถง โรงพยาบาลในสงกดส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ไดแก - โรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป หรอ โรงพยาบาลชมชน ทมขนาด 120 เตยง ขนไป รวม 114 แหง - โรงพยาบาลในสงกดกรมการแพทยทเปนโรงพยาบาลเปาหมาย 4 แหง - โรงพยาบาลในสงกดกรมสขภาพจตทเปนกลมเปาหมาย 12 แหง คลนกผสงอาย หมายถง หนวยบรการทมกจกรรมตอไปน 1. มบคลากรทางการแพทยซงมหนาทหลกในการด าเนนการคลนกผสงอาย 2. มปาย “คลนกผสงอายหรอหนวย/ศนยบรการสขภาพผสงอาย” มสถานทเพอด าเนนการ คลนกผสงอายชดเจน และประชาสมพนธใหผสงอายรบทราบ 3. จ านวนวนทใหบรการอยางนอย 1 วน/สปดาห 4. จดใหมการบรการทางการแพทย ดงตอไปน 4.1 การตรวจรางกายพนฐาน เชน อณหภมรางกาย ความดนโลหต ชพจร น าหนก สวนสง และ BMI 4.2 ประเมนสขภาพตมปญหาทตรวจพบ - ADL - Geriatric syndrome เชน Fall, Incontinence, - Demetia, Depression, Nutritional status เปนตน 4.3 ใหบรการตอไปนอยางนอย 1 ขอ - ใหค าปรกษาปญหาสขภาพ ผสงอาย - การสงเสรมสขภาพ และการปองกน - การบ าบดรกษา / ฟนฟสขภาพ 5. มการรวบรวมขอมลของผสงอายในดานตอไปน อยางนอย 2 ดาน และน าเสนอในรายงาน ของโรงพยาบาล เชน - โรคหรอภาวะทพบบอยในผสงอาย - สาเหตการเสยชวต 5 อนดบแรก - จ านวนวนทเขารบการรกษาตวในโรงพยาบาล - จ านวนผสงอายทเขารบการรกษาในแผนกผปวยนอก - จ านวนผสงอายทเขารบการรกษาในแผนกผปวยใน - จ านวนผสงอายทเขารบการรกษาในแผนกทนตกรรม - ความพงพอใจของผสงอายในการรบบรการดานสาธารณสข

227

ตาราง 44 (ตอ)

หวขอ รายละเอยด ค านยาม (ตอ) 6. มคลนกพเศษ ส าหรบผสงอายตามทแตละ รพ.มผเชยวชาญ เชน

- Getiatric Dental Clinic เชน ฟนเทยม รากฟนเทยม - Memory Clinic - Orthopedics Geriatric Clinic - Urology Geriatric Clinic - Geriatric Rehabilitation Clinic

เกณฑเปาหมาย ผานเกณฑ : โรงพยาบาลขนาด 120 เตยงขนไป จดตงคลนกผสงอายไดตามเกณฑ เปนจ านวน รอยละ 10 ของโรงพยาบาลขนาด 120 เตยงขนไปทงหมด

ประชากรกลมเปาหมาย โรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสขขนาด 120 เตยงขนไป วธการจดเกบขอมล โรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสขขนาด 120 เตยงขนไป แหลงขอมล โรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสขขนาด 120 เตยงขนไป รายการขอมล 1 A = โรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสขขนาด 120 เตยงขนไป ทมการจดตงคลนก

ผสงอายตามเกณฑทก าหนด รายการขอมล 2 B = จ านวนโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสขขนาด 120 เตยงขนไป ทงหมด สตรค านวณตวชวด (A/B) x 100 หนวยงานจดเกบขอมล ส านกงานสาธารณสขจงหวด วธการรายงาน/ความถในการรายงาน

นเทศตดตามการจดตงคลนกผสงอาย ตามเกณฑทก าหนด

หนวยงานทรายงาน ส านกงานสาธารณสขจงหวด

หนวยงานทรบผดชอบตวชวด สถาบนเวชศาสตรสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย กรมการแพทย

ผประสานงาน/ผใหขอมลทางวชาการ จดท ารายงานตวชวด

นายแพทยนนทศกด ธรรมานวตร โทร. 0-2590 6255 นางสาวจตนภา วาณชวโรตม นกวชาการสาธารณสขช านาญการ โทร. 0 2590 6234 นางสาวปยะนช ชยสวสด นกวชาการสาธารณสขปฏบตการ โทร. 0 2590 6233

หนวยงานน าเขาขอมล ส านกงานสาธารณสขจงหวด

การน าขอมลไปใชประโยชน ภายใตแผนยทธศาสตรของสถาบนเวชศาสตรสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรเพอผสงอาย เพอรบรองแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564)

229

ภาคผนวก 4

230

ตาราง A ตารางเปรยบเทยบผลการประเมนดชนชวดมาตรการตางๆของแผนผสงอายฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564) รอบท 1 และ รอบท 2 ตามรายดชน

เนอหา /ขอบเขต 2549 2554

ยทธศาสตรท 1 การเตรยมความพรอมของประชากรเพอวยสงอายทมคณภาพ มาตรการ 1 หลกประกนดานรายไดเพอวยสงอาย ดชนท 1 อตราครอบคลมการประกนยามชราภาพในประชากรอาย 30 – 59 ป 27.8% 26.3% ดชนท 2 อตรารายไดทดแทนเฉลยเมอเกษยณอายในกลมประชากรทมหลกประกน 23.8% -46.0% 20.0-70.0% ดชนท 3 เงนออมตอรายไดตอหว เพมขน เพมขน ดชนท 4 เงนออมทงระบบตอ GDP เพมขน เพมขน ดชนท 5 จ านวนบคคลและเงนออมทงหมดของ Provident Fund เพมขน เพมขน ดชนท 6 ก าหนดเวลาทตองมการด าเนนการใหมการลดหยอนภาษ เพอสงเสรมการ

ออมส าหรบวยผสงอาย มการลดหยอนภาษเพอสงเสรมการออมหลายรปแบบตงแตป

2546

ม และด าเนนการอยางตอเนอง

มาตรการ 2 การใหการศกษาและการเรยนรตลอดชวต ดชนท 7 ก าหนดเวลาทตองมการบรรจหลกสตรวชาการดแลสขภาพและพฤตกรรม

อนามยในชนประถมและมธยมศกษาตอนตน ไมม ไมม

ดชนท 8 สดสวนประชากรอาย 30 – 59 ป ทมความรดานวงจรชวต กระบวนการชรา และความรดานการเตรยมตว (ทก าหนด)

31.2% 32.4%

ดชนท 9 สดสวนประชากรอาย 30 – 59 ป ทไดปฏบตในการเตรยมตวดานตาง ๆ (รายได สขภาพ ทอยอาศย)

29-60% 20.5-57.3%

มาตรการ 3 การปลกจตส านกใหคนในสงคมตระหนกถงคณคาและศกดศรของผสงอาย

ดชนท 10 สดสวนทศนคตทางบวกตอผสงอายในประชากรอาย 18 – 59 ป 62.4% 57.2% ยทธศาสตรท 2 การสงเสรมผสงอาย มาตรการ 1 สงเสรมความรดานการสงเสรมสขภาพ ปองกน ดแลตนเอง

เบองตน

ดชนท 11 สดสวนประชากรสงอายทมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคในขณะนน 19.3% 18.7% มาตรการ 2 สงเสรมการอยรวมกนและสรางความเขมแขงขององคกร

ผสงอาย

ดชนท 12 สดสวนชมรมผสงอายทมกจกรรมครงสดทายในรอบปทผานมา 65.2% 51.1% ดชนท 13 สดสวนประชากรสงอายทเปนสมาชกชมรมผสงอาย และรวมกจกรรมใน

ระยะ 3 เดอนทผานมา 20.3% 23.7%

231

ตาราง A (ตอ)

เนอหา /ขอบเขต 2549 2554 มาตรการ 3 สงเสรมดานการท างานและการหารายไดของผสงอาย ดชนท 14 สดสวนผสงอายทตองการท างานแตไมมงานท าตอผสงอายทตองการท างาน

(ผสงอายทตองการท างานแตไมมงานท า และผสงอายทท างานอย) (อตราวางงานในผสงอาย)

86.0% 96.5%

ดชนท 15 สดสวนหมบานทมการรวมกลมท ากจกรรมเสรมรายได ทมผสงอายเขารวมกจกรรมในขณะนน

58.6% 81.7%

ดชนท 16 สดสวนประชากรสงอายพพงพอใจสถานะการเงนของตนเอง 71.1% 75.5% มาตรการ 4 สนบสนนผสงอายทมศกยภาพ ดชนท 17 สดสวนผสงอายทเขารวมกจกรรมในชมชนในระยะ 1 ปทผานมา 72.0% 68.9% มาตรการ 5 สงเสรมสนบสนนสอทกประเภทใหมรายการเพอผสงอายและ

สนบสนนใหผสงอายไดรบความรและสามารถเขาถงขาวสารและสอ

ดชนท 18 สดสวนของผสงอายทไดรบขอมลขาวสารส าหรบผสงอายผานสอในระยะ 1 เดอนทผานมา

81% 81.8%

มาตรการ 6 สงเสรมและสนบสนนใหผสงอายมทอยอาศยและสภาพแวดลอมทเหมาะสมและปลอดภย

ดชนท 19 ก าหนดเวลาทจะตองมมาตรฐาน (มาตรฐานขนต าส าหรบสถานสงเคราะหคนชรา ฯลฯ)

ป พ.ศ.2547 แตยงไมมผลบงคบใชตามกฎหมาย

ยงไมมการบงคบใชตามกฎหมาย

ดชนท 20 สดสวนของผสงอายทอาศยในบานทมสภาพไดมาตรฐาน 0.9% 2.0% ยทธศาสตรท 3 ระบบคมครองทางสงคมส าหรบผสงอาย มาตรการ 1 คมครองดานรายได ดชนท 21 สดสวนของผสงอายทยากจนและไมมแหลงพงพงทเพยงพอและไมไดรบ

สวสดการรายไดตอผสงอายทยากจนและไมมแหลงพงพงทเพยงพอ 1. กลมรายได <10,000 บาท สดสวนทไมไดรบสวสดการรายได = 61.9% 2. กลมรายได <20,000 บาท สดสวนทไมไดรบสวสดการรายได = 66.7% 3. กลมไมมแหลงพงพง สดสวนทไมไดรบสวสดการรายได = 76.7% 4. กลมไมมแหลงพงพง สดสวนทไมไดรบสวสดการรายได = 66.0%

50% -63%

7.3-18.3%

ดชนท 22 สดสวนครอบคลมประชากรสงอายของหลกประกนยามชราภาพ 13.8% 19.3% ดชนท 23 สดสวนของหมบานทมกองทนในชมชนทมวตถประสงคเพอผสงอายตอ

จ านวนหมบานทงหมด 35.7% 41.8%

232

ตารางA (ตอ)

เนอหา /ขอบเขต 2549 2554 มาตรการ 2 หลกประกนดานสขภาพ ดชนท 24 สดสวนประชากรสงอายทใชระบบประกนสขภาพในการเจบปวยครงสดทาย 86.6% 81.4% มาตรการ 3 ดานครอบครว ผดแลและการคมครอง ดชนท 25 ก าหนดเวลาทตองมการด าเนนการลดหยอนภาษรายไดใหแกบตรซงเปน

ผ อปการะเลยงดผ สงอายทเปนบพการและไมมเงนไดรวมท งไมไดรบผลประโยชนอนใดมากอน

ป พ.ศ.2549 ป พ.ศ.2549

ดชนท 26 ก าหนดเวลาทตองมกฎหมายและแนวปฏบตในการคมครองและพทกษสทธของผสงอาย

ป พ.ศ.2546 ป พ.ศ.2546

ดชนท 27 สดสวนประชากรสงอายทอยกบครอบครว 92.2% 90.9% ดชนท 28 สดสวนผดแลทมความรในการดแล (โภชนาการ การแกไขปญหาเวลา

เจบปวยเฉยบพลน) ตอผดแลทงหมดของผสงอายทออกจากบานไมได 35.2% 25.3%

มาตรการ 4 ระบบบรการและเครอขายการเกอหนน ดชนท 29 ก าหนดเวลาทตองมการด าเนนการลดคาโดยสารระบบขนสงสาธารณะ

และระบบขนสงมวลชนแกผสงอาย ป พ.ศ.2549 ก าลงด าเนนการ

ดชนท 30 ก าหนดเวลาทตองมการด าเนนการปรบปรงบรการระบบขนสงสาธารณะ ใหสะดวกเหมาะสมกบผสงอาย

ไมมการด าเนนการ

มการประกาศกฎกระทรวง ในป พ.ศ.2554

ดชนท 31 ก าหนดเวลาทตองมการด าเนนการจดท ามาตรฐานสถานทสาธารณะ แกผสงอายเชน ถนนทางเดนอาคารหองชด

ป พ.ศ.2548 ป พ.ศ.2548

ดชนท 32 สดสวนการปรากฏของการจดอปกรณอ านวยความสะดวกไดแกทางเดนบนไดและหองสขาในสถานทตอไปนโรงพยาบาลรฐ/เอกชน, ศาลากลางจงหวด/กทม., ทวาการอ าเภอ,ส านกงานเขต/หางสรรพสนคา/ศนยการคา, สวนสาธารณะ, สถานขนสง/สนามบน/สถานรถไฟ

- โรงพยาบาลรฐ/ เอกชน 54.9% 77.6% - ศาลากลางจงหวด / กทม. 47.1% 35.3% - ทวาการอ าเภอ / เขต 18.5% 64.2% - หางสรรพสนคา / ศนยการคา 44.1% 20.0% - สวนสาธารณะ 44.0% 16.7% - สถานขนสง/สนามบน/สถานรถไฟ 25.0% 22.2%/71.1%/27.3%

ดชนท 33 ก าหนดเวลาทตองมการด าเนนการจดท ามาตรฐานสวนสาธารณะและสนามกฬาส าหรบการออกก าลงกายและพกผอนทเหมาะสมและปลอดภยส าหรบผสงอาย

ไมมการด าเนนการ

ไมมการด าเนนการ

233

ตาราง A (ตอ)

เนอหา /ขอบเขต 2549 2554 ดชนท 34 จ านวนสวนสาธารณะ / สนามกฬาตอประชากร 1 แสนคนในเขตเมอง

ทวประเทศ ไมระบ เปาหมาย

7.1%

ดชนท 35

สดสวนของหมบานทมการจดตงและพฒนาโครงการบรการทางสขภาพเพอผสงอายตอจ านวนหมบานทงหมด

- ศนยเอนกประสงคส าหรบผสงอาย 14.2 36.7 - ศนยดแลผสงอายเวลากลางวน 6.0 10.2 - บรการเยยมผสงอายทบาน 51.5 88.8 - บรการดแลสขภาพผสงอายทบาน 60.0 86.6 - หนวยบรการเคลอนทส าหรบผสงอาย 52.7 80.6 - สงเสรมการจดระบบดแลผสงอาย 46.2 - มอาสาสมครดแลผสงอาย 30.6 21.7 - มการสงผดแลหรออาสาสมครออกไปรบการอบรมเรองการดแลผสงอาย 28.9 75.2 - มหนวยงาน/บคคลภายนอกเขามาใหการอบรมแกผดแล/อาสาสมครเรอง การดแลสงอาย

29.2 49.1

ดชนท 36 อตราครอบคลมต าบลทมโครงการบรการเพอผสงอาย - ศนยเอนกประสงคส าหรบผสงอาย 14.4 30.8 - ศนยดแลผสงอายเวลากลางวน 6.2 8.8 - บรการเยยมผสงอายทบาน 51.8 93.3 - บรการดแลสขภาพผสงอายทบาน 60.7 87.6 - หนวยบรการเคลอนทส าหรบผสงอาย 53.1 78.7 - สงเสรมการจดระบบดแลผสงอาย 46.5 - มอาสาสมครดแลผสงอาย 31.1 59.3 - มการสงผดแลหรออาสาสมครออกไปรบการอบรมเรองการดแลผสงอาย 29.3 73.0 - มหนวยงาน/บคคลภายนอกเขามาใหการอบรมแกผดแล/อาสาสมครเรอง การดแลผสงอาย

29.5 61.5

ดชนท 37 สดสวนผสงอายทเคลอนทภายในหองไมไดและไดรบการบรการชมชนในระยะเวลา 6 เดอน ตอผสงอายทเคลอนทไมไดทงหมด

28.9% 42.7%

ดชนท 38 สดสวนขององคการบรหารสวนต าบลทมการจดงบประมาณและ/หรอ กจกรรมเพอผสงอาย

92.0%,

97.0%

99.4%,

99.6% ดชนท 39 สดสวนขององคกรทางศาสนาทมการจดงบประมาณและ/หรอ

กจกรรมเพอผสงอาย 4.3% 10.3% 19.7% 28.8%

234

ตารางA (ตอ)

เนอหา /ขอบเขต 2549 2554 ดชนท 40 สดสวนขององคกรเอกชนและองคกรสาธารณประโยชนทมการจด

งบประมาณและ/หรอกจกรรมเพอผสงอาย 37.4% 68.2% 15.4% 83.7%

ดชนท 41 ก าหนดมาตรการเกอหนนใหเอกชนจดบรการดานสขภาพและสงคมใหแกผสงอายทสามารถซอบรการไดโดยมการดแลและก ากบมาตรฐานและคาบรการทเปนธรรมรวมดวย

ไมมการด าเนนการ

ก าลงด าเนนการ

ดชนท 42 ก าหนดมาตรฐานการบรการ (ดานสขภาพและสงคมของเอกชน) ป พ.ศ.2545 ป พ.ศ.2545 ดชนท 43 ก าหนดเวลาทจะตองมกฎเพอการควบคมก ากบและการท ามาตรฐาน

สถานบรการดานสขภาพและสงคมของเอกชน ไมมการด าเนนการ

ไมมการด าเนนการ

ดชนท 44 ก าหนดเวลาทตองมการด าเนนการจดบรการแพทยทางเลอก ป พ.ศ.2545 ป พ.ศ.2545 ดชนท 45 สดสวนการมคลนกผสงอายในโรงพยาบาลของรฐทมจ านวนเตยงตงแต

60 เตยงขนไป มไมทก

โรงพยาบาล ก าลงด าเนนการ

ดชนท 46 สดสวนการมหอผปวยสงอายในโรงพยาบาลของรฐทมจ านวนเตยงตงแต 240 เตยงขนไป

ไมมการด าเนนการ

ไมมการด าเนนการ

ยทธศาสตรท 4

ยทธศาสตรการบรการจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายระดบชาต และการพฒนาบคลากรดานผสงอาย

มาตรการ 1 การบรหารจดการเพอการพฒนางานดานผสงอายระดบชาต ดชนท 47 คณะกรรมการสงเสรมและประสานงานผสงอายแหงชาต (กสผ.) ม

หนวยงานทมศกยภาพรองรบการด าเนนการโดยมบคลากรและงบประมาณทเพยงพอ

มหนวยงานรองรบ

มหนวยงานรองรบ

ดชนท 48 ด าเนนการใหมการพฒนาปรบปรงแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 เคยพยายามปรบปรงแผนใหสอดคลองกบ

พรบ.

มการปฏบตทก 5 ป

ดชนท 49 จดใหมจ านวนองคกรทมเครอขายการบรหารและพฒนางานผสงอายขนในระดบต าบลและหมบานเชอมโยงกบคณะกรรมการระดบชาต

เรมมการสรางเครอขาย

มการสรางเครอขาย

มาตรการ 2 สงเสรมและสนบสนนการพฒนาบคลากรดานผสงอาย ดชนท 50 จ านวนบคลากรดานผสงอายทไดรบการผลตหรอการฝกอบรมในแตละป ม มการผลตบคลากร

เพมอยางตอเนอง ดชนท 51 มการตดตามและก าหนดแผนการผลตบคลากรดานผสงอาย ม ม

235

ตาราง A (ตอ)

เนอหา /ขอบเขต 2549 2554

ยทธศาสตรท 5

ยทธศาสตรการประมวลและพฒนาองคความรดานผสงอายและการตดตาม ประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาต

มาตรการ 1 การสนบสนนและสงเสรมใหหนวยงานวจยด าเนนการประมวลและพฒนาองคความรดานผสงอายทจ าเปนส าหรบการก าหนดนโยบายและการพฒนาการบรการหรอการด าเนนการทเปนประโยชนผสงอาย

มาตรการ 2 สนบสนนและสงเสรมการศกษาวจยดานผสงอายเฉพาะทเปนประโยชนตอการก าหนดนโยบาย การพฒนาการบรการ และการสงเสรมใหผสงอายสามารถด ารงชวตอยในสงคมอยางเหมาะสม

ดชนท 52 จ านวนและ/หรองบประมาณของการศกษาวจยดานผสงอาย เพมขนแตไมตอเนอง

เพมขนอยางตอเนอง

มาตรการ 3 ด าเนนการใหมการตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาตทมมาตรฐานอยางตอเนอง

ดชนท 53 จดท ามาตรฐานของกระบวนการประเมนเพอการตดตามผลการด าเนนการตามแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 อยางตอเนอง

มการท าแตไมตอเนองทกป

มการด าเนนการตอเนองทก 5 ป

ดชนท 54 มการด าเนนการใหมการตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผน ผสงอายแหงชาตฉบบท 2 ทงในระดบชาตและระดบหนวยงาน

มการตดตามผลทกปและก าลงประเมนผลการด าเนนงานแผนฯ

มการตดตามและประเมนผลแลว

มาตรการ 4 พฒนาระบบขอมลทางดานผสงอายใหเปนระบบและทนสมยตลอดเวลา

ดชนท 55 มรายงานขอมลดานผสงอายทส าคญทกป ป พ.ศ.2546 มการท าตอเนอง ดชนท 56 มการจดท าระบบฐานขอมลซงรวมทงเทคโนโลยสารสนเทศ เพองายตอการ

สบหาเครอขายแหลงขอมลและขอมลทส าคญ มการท าwebsiteฐานขอมล

มการท าwebsiteฐานขอมล

ดชนท 57 มระบบเชอมโยงขอมลจากแหลงขอมลตาง ๆ ไมมการด าเนนการ

มการท าตอเนอง

236

ตาราง B ดชนรวมของยทธศาสตร

เนอหา /ขอบเขต 2549 2554

ดชนท 58 อายคาดหวงทยงดแลตนเองได (Active Life Expectancy, ALE) ระหวางป 2545-2550 เพมเลกนอย

เพมขนเลกนอย

ดชนท 59 สดสวนอายคาดหวงทยงดแลตนเองไดตออายคาดหวง ลดลง ลดลง ดชนท 60 ดชนคณภาพภาวะประชากรสงอาย (Population Aging Quality Index: PAQ

Index) พจารณาจากผลรวมของดชนรายมาตรการทคดเลอกจ านวน 12 ดชน 37.5% 30.0%

รายชอคณะท างาน โครงการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545 - 2564)

ระยะท 2 (พ.ศ.2550 - 2554)

1. ทปรกษาโครงการ:

ศาสตราจารย นายแพทย สทธชย จตะพนธกล คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย รองศาสตราจารย ดร.นพนธ เทพวลย วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

2. หวหนาโครงการ: รองศาสตราจารย ดร วพรรณ ประจวบเหมาะ วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 3. นกวจยหลก:

รองศาสตราจารย ดร.นภาพร ชโยวรรณ วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย รองศาสตราจารยมาลน วงษสทธ วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย รองศาสตราจารย ดร.วรเวศม สวรรณระดา วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย อาจารยศรวรรณ ศรบญ วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย อาจารย ดร.วราภรณ โพธศร วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

4. นกวจยรวม: นางสาวบศรน บางแกว วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย นางสาวชเนตต มลนทางกร วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

5. ผชวยนกวจย: นางสาวชลธชา อศวนรนดร วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย นางสาวหฤทศย ไวปญญา วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย นางสาวบษบา รนเจรญ วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย นางสาวนนทวน กจประยร วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย