รายงานการศกษาวจยเรอง

กระบวนการกำาหนดนโยบายการศกษาของสำานกงานคณะกรรมการ

การศกษาแหงชาต

เสนอผชวยศาสตราจารย ดร. จมพล พลภทรชวน

โดยนายจระ ประทป 458 46022 27นางสาวกรภค จายประยร 458 46016 27นางสาวหทยรตน ทบพร 458 46510 27นางสาวประไพ ศวะลราวลาศ 458 46177 27นางสาวเฟ องอรณ ปรดดลก 458 46257 27นางสาวปวณา ชะลย 458 46183 27

รายงานนเปนสวนหนงของวชา 2701722 นโยบายการศกษากบการพฒนา

ประจำาภาคปลาย ปการศกษา 2545

คำานำา

การศกษาวจยเรองการกำาหนดนโยบายการศกษาของชาตโดยคณะกรรมการการศกษาแหงชาต มวตถประสงคเพอศกษากระบวนการและขนตอนการกำาหนดนโยบายการศกษาของชาต ศกษาผมบทบาทสำาคญหรอบคคลทเกยวของในการกำาหนดนโยบายการศกษาของชาต ขอบเขตการศกษาวจยมงเนนการศกษาเกยวกบกระบวนการกำาหนดนโยบายการศกษาของคณะกรรมการศกษาแหงชาต

การศกษาวจยครงนจดทำาขนเพอเปนสวนหนงของการศกษาวชา นโยบายการศกษากบการพฒนา เปนการศกษาตวแบบกระบวนการการกำาหนดนโยบายการศกษาของชาตอยางลกซง เพอเปนประโยชนนำาไปประยกตใชในการกำาหนดนโยบายดานตางๆ เพอการพฒนาสงคมและการศกษาตอไป

สารบญ

หนาทบทท 1 บทนำา 1บทท 2 แนวคด หลกการ และทฤษฎทเกยวของกบการกำาหนดนโยบาย

3

บทท 3 วธการดำาเนนการวจย 21บทท 4 ผลการวจยและการวเคราะหขอมล 23บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ 50บรรณานกรม

บทท 1บทนำา

1.ความเปนมาและความสำาคญของการวจยการศกษามบทบาทสำาคญตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคม

ของประเทศในทก ๆ ดาน การพฒนาการศกษาโดยการบรณาการเชอมโยงทงดานเศรษฐกจสงคม การเมอง และสงแวดลอม เพอการอยดมสขของคนไทยทงปวง จงเปนเรองทมความสำาคญ โดยเฉพาะอยางยงกระบวนการในการกำาหนดนโยบายการศกษาในระดบชาตซงจะเปนกรอบการพฒนาดานการศกษาของทกหนวยงานทเกยวของ

นโยบายและแผนการศกษาแหงชาต (พ.ศ. 2545 – 2559) ไดมการกำาหนดขนแทนบทบญญตในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ 2542 และใหมความเหมาะสมสอดคลองกบวสยทศนการพฒนาระยะยาว 20 ป ของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 1 (พ.ศ. 2545-2549) เพอใหบรรลวสยทศนการพฒนาประเทศในอนาคต โดยการยดหลก ปรชญา“เศรษฐกจพอเพยง ใหการพฒนาอยบนพนฐานของความสมดล”พอดและความพอประมาณอยางมเหตผล นำาไปสสงคมทมคณภาพทงทางเศรษฐกจ สงคม และการเมองสามารถพงตนเองมภมคมกนและรเทาทนโลก ใหคนโดยสวนใหญมการศกษา รจกเรยนรตอเนองตลอดชวต เปนคนด มคณธรรม ซอสตยสจรต อย

ในสงคมภมปญญาและการเรยนร สามารถรกษาภมปญญาทองงถน ควบคไปกบการสบสานวฒนธรรมประเพณทดงาม ดำารงไวซงคณธรรมและคณคาของสงคมไทย ทมความสมานฉนท และเอออาทรตอกน อนจะเปนรากฐานของการพฒนาประเทศอยางสมดล มคณภาพและยงยน

การพฒนาประเทศใหไปสสงคมทพงประสงคดงกลาวจะตองมการพฒนาคณภาพของคนในสงคมดวยพทธศาสตรการปฏรปการศกษาและการเรยนรตลอดชวต โดยการกำาหนดนโยบายการศกษาของชาตใหสอดคลองกบวสยทศนในการพฒนาประเทศ ซงในการกำาหนดนโยบายการศกษาดงกลาวมบคคลและหนวยงานทเกยวของหลายฝายรวมกนกำาหนดนโยบายการศกษาของชาตโดยมองคกรกลางทรบผดชอบในการกำาหนดนโยบาย ไดแก คณะกรรมการสถานศกษาแหงชาตและมสำานกงานคณะกรรมการสถานศกษาแหงชาตทำาหนาทประสานงานในการกำาหนดนโยบายการศกษา จากการทมบคคลและหนวยงานหลายฝายเขามามสวนรวมในการกำาหนดนโยบายการศกษาของชาต จงเปนเรองทนาสนใจวากระบวนการกำาหนดนโยบายการศกษาของชาตมขนตอนในการกำาหนดนโยบายอยางไร การดำาเนนการกำาหนดนโยบายเปนไปตามกระบวนการและขนตอนทกำาหนดไวหรอไมเพยงใด บคคลหรอหนวยงานใดเปนผมอทธพลในการผลกดนหรอกำาหนดนโยบายการศกษาของชาตมากนอยเพยงใด

2.วตถประสงคของการวจยการวจยครงนมวตถประสงคดงน(1) เพอใหทราบวาการกำาหนดนโยบายการศกษาของชาตม

กระบวนการและขนตอนอยางไร และการดำาเนนการกำาหนดนโยบายการศกษาเปนไปตามกระบวนการและขนตอนทกำาหนดไวหรอไมเพยงใด

(2) เพอใหทราบวากระบวนการกำาหนดนโยบายการศกษาของชาตมบคคลหรอหนวยงานใดทมบทบาทสำาคญในการกำาหนดนโยบายการศกษาของชาต

(3) เพอเปนขอมลสำาหรบการศกษาวจยเกยวกบการกำาหนดนโยบายการศกษา การนำานโยบายการศกษาไปปฏบตและการประเมนผลนโยบายการศกษาในโอกาสตอไป

3.ขอบเขตของการวจยการวจยครงนมงเนนการศกษาเกยวกบกระบวนการกำาหนด

นโยบายการศกษาของชาตโดยคณะกรรมการศกษาแหงชาตและบคคล หรอหนวยงานอนทเกยวของกบกระบวนการกำาหนดนโยบายการศกษาแหงชาต

4.วธการวจยการวจยครงนคณะผวจยใชวธวจยเชงคณภาพโดยมการ

เกบรวบรวมขอมล ดงน(1) การศกษาเอกสาร ไดแก นโยบายการศกษาของรฐบาล

แผนการศกษาแหงชาต คมอการปฏบตงานของ สกศ กระบวนการพฒนานโยบายสาธารณะดานการศกษา ศาสนา ศลปะและวฒนธรรม

(2) การสมภาษณ เปนการสมภาษณบคคลทมสวนเกยวของในการกำาหนดนโยบายการศกษาของชาต ไดแก ผบรหารระดบสง โดยเปนการสมภาษณแบบหยงลก (Indepth Interviews) เพอใหไดขอมลเกยวกบกระบวนการกำาหนดนโยบายการศกษาของชาตโดยละเอยด

5.ประโยชนทคาดวาจะไดรบผลจากการศกษาวจยในครงนจะทำาใหทราบถง

กระบวนการกำาหนดนโยบายการศกษาของชาตตามทเปน

จรง และทำาใหทราบวาผทมบทบาทสำาคญในการกำาหนดนโยบายการศกษาของชาตคอบคคล หรอ หนวยงานใด เพราะเหตใด และขอมลจากการศกษาวจยดงกลาวจะเปนพนฐานในการวจยเกยวกบกระบวนการกำาหนดนโยบายการศกษา การนำานโยบายการศกษาไปปฏบต และการประเมนผลนโยบายการศกษาในโอกาสตอไป

บทท 2แนวคด หลกการ และทฤษฎทเกยวของกบการกำาหนด

นโยบาย

การศกษาวจย เรอง กระบวนการกำาหนดนโยบายการศกษาของสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ครงน ไดศกษาแนวคดหลก 2 เรอง เพอวางเปนกรอบในการวจย คอ แนวคดเกยวกบนโยบายการศกษา แนวคดเกยวกบกระบวนการนโยบาย และไดศกษาขอมลองคกรคอสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ดงมรายละเอยด ดงน

1.แนวคดเกยวกบนโยบายการศกษา นโยบาย เปนแนวบรหาร เปนการกำาหนดวธกระบวนการ

การวางแผนและการกำาหนดโครงการ เพอใหสำาเรจตามความมงหมาย การกำาหนดนโยบายเปนการวางวธการเพอใหไดเปนไปตามวตถประสงคทไดตงไว หรอเปนหลกและวธปฏบตซงถอเปนแนวดำาเนนการ

สวนคำาวา “การศกษา คารเตอร ว กด ไดใหความหมายไว ”4 ประการ คอ1. การศกษา หมายถง การดำาเนนการดวยกระบวนการใดๆ กตามท

เปนผลใหบคคลพฒนาความสามารถ เจตคต และมพฤตกรรมทด มคณคา และมคณธรรม เปนทยอมรบนบถอของสงคม

2. การศกษาเปนกระบวนการทางสงคมทเปนผลทำาใหบคคลซงไดรบอทธพลจากสงแวดลอมทสงคมจดขนหรอควบคมอย โดยเฉพาะในรปของโรงเรยน เปนผมประสทธภาพทางสงคม หรอมการพฒนาดยงขน

3. การศกษา หมายถง วชาชพครหรอวชาทสอนในวทยาลยหรอมหาวทยาลยเพอเตรยมบคคลใหเปนคร ซงประกอบดวยจตวทยา

การศกษา ปรชญา ประวตการศกษา หลกสตร วธสอนทวไป วธสอนวชาเฉพาะ การบรหารการศกษา การนเทศการศกษา และวชาอนๆ ซงจะชวยพฒนาวชาชพคร

4. การศกษา หมายถง ศลปะในการถายทอดวชาความรตาง ทไดรวบรวมไวสำาหรบคนรนใหมไดศกษา

นโยบายการศกษาจงหมายถงแนวบรหาร กำาหนดวธกระบวนการ การวางแผน

และการกำาหนดโครงการ เพอใหสำาเรจตามความมงหมายในการจดการศกษา การกำาหนดนโยบายเปนการวางวธการเพอใหการไดเปนไปตามวตถประสงคทไดตงไว ซงถอเปนแนวดำาเนนการหลกและวธปฏบตในการจดการศกษา

นโยบายการศกษาของไทยจะปรากฏเปนแผนหลกในการจดการศกษาและอยในประกาศแถลงนโยบายของรฐบาลแตละชด ไดแก

1. แผนการศกษาแหงชาต2. แผนพฒนาการศกษาแหงชาต3. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต4. ประกาศแถลงนโยบายของรฐบาล

แผนการศกษาแหงชาตเปนแผนแมบทหลกในการจดการศกษาโดยกำาหนดความมง

หมาย แนวการจดระบบการศกษา และแนวทางหลกการตางๆ สาระทปรากฏในแผนการศกษาแหงชาตจะสะทอนใหเหนถงปรชญาหรอ

อดมการณสงคม การเปลยนแปลงของสภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง ความเจรญกาวหนาในศลปวทยาแขนงตางๆ และการยอมรบหรอรเรมอดมการณ ปรชญา แนวคดทางการศกษาในแตละยคสมย

แผนพฒนาการศกษาแหงชาตเปนแผนพฒนาในระยะสน โดยมการรางแผนพฒนาทกระยะ 5

ป ตางกบแผนการศกษาแหงชาตซงไมมการกำาหนดระยะเวลาการใชแผนไวอยางแนนอน แผนพฒนาการศกษาแหงชาตเปนทกำาหนดนโยบาย มาตรการ และแนวทางการจดการศกษา ตลอดจนโครงการตางๆ ใหสอดคลองกบแผนการศกษาแหงชาตในชวงเวลานนๆ

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตเปนแผนพฒนาทมการประกาศใชทกๆ ระยะ 5 ป แผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาตจะมการกลาวถงแผนการศกษาเปนสวนหนง แตในระยะแรกยงไมเปนระบบนก การพฒนาการศกษาไดมการวางแผนพฒนาอยางเปนระบบเปนครงแรกในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 3 (2515-2519)

ประกาศแถลงนโยบายดานการศกษาของรฐบาลรฐบาลตองทำาการแถลงนโยบายตอรฐสภาเมอเขารบตำาแหนง

แตในบางรฐบาลอาจไมไดแถลงนโยบายดานการศกษาใหม โดยยดหลกนโยบายตามแผนการศกษาชาต

นโยบายการศกษาเปนนโยบายสาธารณะอยางหนง ซงมความสำาคญทงตอผกำาหนดนโยบายและตอประชาชน กลาวคอ

ประการแรก ความสำาคญตอผกำาหนดนโยบาย สวนใหญผทตองรบผดชอบตอการกำาหนดนโยบายบรหารประเทศกคอ รฐบาล หากรฐบาลกำาหนดนโยบายทสอดคลองกบความตองการของประชาชน ทงในดานคานยมของสงคมและการดำารงชวตอยางม

คณภาพของประชาชน จะทำาใหรฐบาลไดรบความศรทธาเชอถอจากประชาชน โดยเฉพาะอยางยงถารฐบาลสามารถนำานโยบายไปปฏบตใหประสบความสำาเรจอยางมประสทธผล (effectiveness) และประสทธภาพ (efficiency) จะยงทำาใหรฐบาลไดรบการยอมรบและความนยมจากประชาชนอยางกวางขวาง ผลดงกลาวจะสงเสรมใหรฐบาลมโอกาสดำารงอำานาจในการบรหารประเทศยาวนานขน โดยอาจไดรบความไววางใจจากการเลอกตงใหทำาหนาทรฐบาลบรหารประเทศตอไปอก ในทางตรงกนขาม หากรฐบาลกำาหนดนโยบายทไมสอดคลองกบคานยมหรอความตองการของประชาชน ประชาชนอาจรวมตวกนคดคานเพอกดดนใหรฐบาลเปลยนแปลงนโยบาย หรออาจมผลรนแรงถงขนทำาใหรฐบาลตองหมดอำานาจไป หรอในบางกรณ ถงแมวารฐบาลจะไดกำาหนดนโยบายทสอดคลองกบคานยมและความตองการของประชาชน แตรฐบาลไมสามารถจะนำานโยบายไปปฏบตใหบรรลเปาหมาย ปรากฏการณเชนนจะทำาใหประชาชนเสอมศรทธาตอการบรหารงานของรฐบาล และอาจสงผลใหรฐบาลหมดโอกาสทจะบรหารประเทศตอไป ดงนน จงกลาวไดวานโยบายสาธารณะมผลตอการดำารงอยของรฐบาลอยางสำาคญ

ประการทสอง ความสำาคญตอประชาชน เนองจากนโยบายสาธารณะเปนผลผลตทางการเมอง เพอตอบสนองความตองการของประชาชน ดงนน ประชาชนจงสามารถแสดงออกซงความตองการของตน ผานกลไกตาง ๆ ทางการเมอง อาทเชน ผานพรรคการเมอง ผานกลมอทธพลและผลประโยชน ผานระบบราชการ ผานนกการเมอง ผานฝายบรหารและฝายนตบญญต เปนตน ความตองการ (demands) และการสนบสนน (supports) ของประชาชนจะถกนำาเขาสระบบการเมอง (political system) ไปเปนนโยบายสาธารณะ เมอนโยบายสาธารณะถกนำาไปปฏบตและปรากฏผลลพธตามเปาประสงคทพงปรารถนาจะทำาใหประชาชนไดรบความพอใจ และสงผลตอการมคณภาพชวตทดของประชาชน (feed

back) จะทำาใหประชาชนเชอมนและศรทธาตอการบรหารงานของรฐบาลมากยงขน ในทางตรงกนขาม หากผลลพธและคณภาพของการนำานโยบายไปปฏบตไมเปนไปตามเปาประสงคทพงปรารถนาของประชาชน จะสงผลใหวถชวตของประชาชนตกตำาปรากฏการณเชนนจะทำาใหประชาชนขาดความเชอมนและศรทธาตอรฐบาล รฐบาลจะตองพยายามปรบเปลยนนโยบายหรอปรบปรงการนำานโยบายไปปฏบตใหมประสทธภาพมากยงขน เพอเรยกศรทธาคนจากประชาชน มฉะนนประชาชนอาจไมใหการสนบสนนรฐบาลอกตอไป ความสมพนธระหวางระบบการเมองกบประชาชนจงเปนความสมพนธแบบพลวตร (dynamic system) ดงนน นโยบายสาธารณะในฐานะทเปนผลผลตของระบบการเมอง จงสงผลอยางสำาคญตอวถและคณภาพชวตของประชาชน (Easton, 1965)

กลาวโดยสรป นโยบายสาธารณะทด หรอนโยบายการศกษาทด ตองสอดคลองกบคานยมและความตองการของประชาชน เมอถกนำาไปปฏบตอยางมประสทธภาพและประสทธผล จะทำาใหประชาชนมคณภาพชวตทดอยางเสมอภาคทวหนา หากนโยบายสาธารณะมลกษณะในทางตรงกนขาม จะสงผลใหประชาชนไดรบความเดอดรอน ยากจน ดอยการศกษา และคณภาพชวตตำา

อยางไรกตาม ถงแมวานโยบายสาธารณะหรอนโยบายการศกษาจะมความสำาคญกวางขวางตอการพฒนาประเทศดงไดกลาวแลว แตความสำาเรจของนโยบายสาธารณะกขนอยกบปจจยสำาคญหลายประการ ไดแก

ประการแรก การมเปาประสงคหรอวตถประสงคทชดเจน นโยบายสาธารณะทจะนำาไปสความสำาเรจจะตองระบเปาประสงคใหชดเจน เพอปองกนมใหเกดความคลาดเคลอนในการนำานโยบายไปปฏบต นโยบายสาธารณะใดกตามทมเปาประสงคไมชดเจน มโอกาสทจะประสบความลมเหลวในการนำาไปปฏบตสง

ประการทสอง ตองมหนวยงานรบผดชอบการนำานโยบายไปปฏบตอยางมประสทธภาพ กลาวคอ นโยบายทสำาคญจะตองมหนวยงานทมความรความสามารถเปนผรบผดชอบโดยตรงและการนำานโยบายไปปฏบตจะตองมระบบหรอกลไกการควบคม กำากบ และตรวจสอบอยางใกลชด เพอใหมนใจวาการนำานโยบายไปปฏบตจะบรรลเปาประสงคอยางมประสทธภาพและประสทธผล

ประการทสาม ตองมงบประมาณสนบสนนการนำานโยบายไปปฏบตอยางเหมาะสม นโยบายใดทไมมงบประมาณสนบสนน นโยบายนนจะไมมโอกาสปรากฏเปนจรง จะเปนไดแตเพยงการแสดงความตงใจหรอการพดทไมมการกระทำา กรณเชนนไมเรยกวาเปนนโยบายสาธารณะเพราะนโยบายสาธารณะในสวนทรฐบาลเลอกจะกระทำา ตองกระทำาใหเปนรปธรรมและปรากฏเปนจรง ซงจะเกดขนไดกตอเมอมงบประมาณสนบสนนอยางเหมาะสมเทานน

ประการสดทาย ตองไดรบการสนบสนนจากประชาชน การทประชาชนใหการสนบสนนนโยบายใด แสดงวานโยบายนนสอดคลองกบคานยมและความตองการของประชาชน การสนบสนนจากประชาชนจะเปนพลงสำาคญในการผลกดนใหการนำานโยบายสาธารณะไปปฏบตใหบรรลเปาหมาย

2.แนวคดเกยวกบกระบวนการนโยบาย นโยบายการศกษาจดเปนนโยบายสาธารณะอยางหนง ซงมนก

วชาการไดใหคำานยามหรอความหมายไวตาง ๆ กน สรปไดวานโยบายสาธารณะหมายถง โครงการทรฐบาลบญญตขนเปนแนวทางสำาหรบการปฏบตในการจดสรรคณคาตาง ๆ ใหแกสงคม สามารถจำาแนกลกษณะออกเปน 2 ประการ คอ 1) นโยบายสาธารณะ คอ แนวทางการปฏบตของรฐบาล และ 2) นโยบายสาธารณะ คอ

โครงการสำาคญ ๆ ทรฐบาลจะตองจดใหมขนดวยการกำาหนดเปาหมาย และวธปฏบตเพอใหบรรลถงสงทกลาวมาแลวขางตน

นโยบายการศกษาเปนนโยบายสาธารณะยอมมจดเรมตนและจดสนสดเชนเดยวกบกจกรรมรปแบบอนๆ ซงเรยกวากระบวนการนโยบายสาธารณะหรอขนตอนนโยบาย มนกวชาการเปนจำานวนมากไดเสนอวธในการจดแบง กระบวนการนโยบายสาธารณะหรอขนตอนนโยบาย ซงโดยทวไป มขนตอนและกจกรรมคลายกน ในรายงานนจะขอเสนอขนตอนหลกของกระบวนการนโยบายสาธารณะ 3 ขนตอน คอ

1)การกำาหนดนโยบาย (policy formulation)2)การนำานโยบายไปปฏบต (policy implementation)3)การประเมนผลนโยบาย (policy evaluation)

ในขนการกำาหนดนโยบายนนจะหมายรวมถงการระบประเดนปญหา การจดทำาขอเสนอทางเลอกนโยบาย และการตดสนใจนโยบาย สวนในขนการนำานโยบายไปปฏบต จะรวมการแปลงนโยบายใหอยในรปทวางแผนปฏบตได การรวบรวมทรพยากร การวางแผน การจดองคกร และการดำาเนนงาน ในขนการประเมนผลนโยบาย จะหมายรวมถงการนำาผลการประเมนไปใช ซงอาจสงผลไปสการยกเลกหรอปรบเปลยนนโยบายในทสด

ความสมพนธของกระบวนการนโยบายสาธารณะดงกลาวขางตนสามารถแสดงใหเหนไดดงแผนภาพดงน

1. การกำาหนดนโยบาย (policy formulation)

- การระบประเดนปญหา - การจดทำาขอเสนอทางเลอกนโยบาย- การตดสนใจนโยบาย

2. การนำานโยบายไปปฏบต - การแปลงนโยบาย- การรวบรวมทรพยากร - การปฏบต : การวางแผน, การจดองคกร และการดำาเนนงาน

3. การประเมนผลนโยบาย- การยกเลก / ปรบเปลยนนโยบาย

การกำาหนดนโยบายสาธารณะ ( Policy Formulation)การกำาหนดนโยบายสาธารณะ เปนขนตอนแรกของ

กระบวนการนโยบายสาธารณะ โดยมจดเรมตนดวยการระบประเดนปญหานโยบายสาธารณะใหชดเจน เพอใหมนใจวาปญหาเหลานเปนปญหาของใคร ถาไมแกไขจะเกดผลอะไรบาง และถารฐเขาไปแกไขใครจะไดประโยชนและใครจะเสยประโยชน ผลกระทบทจะเกดจากการแกไขปญหาจะเปนไปตามทคาดหวงหรอไม และใครจะเปนผรบผดชอบในการนำานโยบายไปปฏบตใหปรากฏผล และการดำาเนนการดง

กลาวจะตองใชทรพยากรอะไรบาง โดยผกำาหนดนโยบายจะตองมนใจวาการแกไขปญหาจะกอใหเกดผลประโยชนทางสงคม เศรษฐกจ การเมอง คมตอการลงทน ในเบองตนจะขอกลาวถงองคกรทเกยวของในการกำาหนดนโยบายสาธารณะ และจะนำาเสนอขนตอนในการกำาหนดนโยบายสาธารณะ คอ การระบประเดนปญหานโยบายสาธารณะ การจดทำาขอเสนอทางเลอก และการตดสนใจนโยบาย ตามลำาดบ

องคกรทเกยวของในการกำาหนดนโยบายสาธารณะ องคกรทเกยวของในการกำาหนดนโยบายสาธารณะ มดงน คอ1. ฝายบรหาร หรอ คณะรฐมนตร ทำาการกำาหนดนโยบาย และ

มอำานาจสงสดในการใหความเหนชอบตอขอเสนอทางเลอกนโยบายตางๆ

2. ฝายนตบญญต 3. หนวยงานของระบบราชการในระดบตางๆเปนผจดทำาและ

เสนอขนมาตามลำาดบขน จนถงผมอำานาจหนาทในการกำาหนดนโยบายพจารณาตดสน

4. หนวยชำานาญการพเศษทถกตงขนทำาหนาทในการจดทำาขอเสนอนโยบายเพอการตดสนใจ คอ สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต จดทำาขอเสนอนโยบายใหรฐบาลตดสนใจ

ขนตอนในการกำาหนดนโยบายสาธารณะ ขนตอนในการกำาหนดนโยบายสาธารณะ แบงออกเปนขน

ตอนหลกๆได 3 ขนตอนคอ (1) การระบประเดนปญหานโยบายสาธารณะ (2) การจดทำาขอเสนอทางเลอกนโยบาย และ (3) การตดสนใจนโยบาย

(1) การระบประเดนปญหานโยบายสาธารณะ

โดยทวไป ปญหานโยบายมกเปนปญหาทคอนขางสลบซบซอน และยากแกการระบใหชดเจนวาปมปญหาอยทใด การระบประเดนปญหานโยบายสาธารณะ เปนสงททำาไดไมงายนก โดยเฉพาะอยางยงเมอตระหนกวา ขนตอนนอาจเปนหวใจของการแกปญหานโยบาย โดยทวไปยงไมปรากฏวามวธการทแนนอนในการระบประเดนปญหา แตหลกการทยอมรบทวไปกคอ การจะระบประเดนปญหาไดถกตองนนตองอาศยความคดสรางสรรค (creativity) ซงเปนคณลกษณะทไมสามารถสรางใหเกดขนโดยงาย

ในขนตอนของการระบปญหานน ผมหนาทระบปญหาจะตองศกษาปญหาจนสามารถกำาหนดขอบเขตและหวขอของปญหาทจะนำาไปแกไขโดยกำาหนดเปนนโยบายตอไป และกำาหนดสภาพทคาดหวงใหเกดขนหลงจากแกปญหาเหลานนไดแลว หวขอดงกลาวจะเปนขอมลสำาคญทจะกำาหนดทศทางสำาหรบผกำาหนดนโยบายจะดำาเนนการในขนตอไป

อยางไรกตามปญหาทจะเกดขนในการระบปญหา ไมไดอยทความสามารถของผระบปญหาแตอยางเดยว เพราะมกจะปรากฏเสมอวาปญหาบางปญหาถกมองขามไป คอ สภาพการณบางอยางทเปนปญหาอยในสงคมไมไดถกนำามาระบวาเปนปญหา กทำาใหไมมการพยายามหาทางแกไข หรอบางครงกมการสรางสถานการณใหเปนปญหาขน ทงนอาจเนองมาจากปจจยสงแวดลอมทสำาคญ เชน (1) ชองทางการตดตอสอสารและการเขาถงรฐบาล (2) ความเอาใจใสของประชาชน (3) การใชกลวธทางการเมองซงผทมอทธพลทางการเมอง กลมผลประโยชน สอมวลชน และขาราชการ นยมใชเพอสนองเจตนารมณ เชน เรยกรองความสนใจจากรฐบาล เพอปกปองผลประโยชนของตนเอง

การระบประเดนปญหานโยบาย เปนกระบวนการทางการเมองทใหผลลพธในการแสวงหามาตรการและแนวทางการแกไขทควรจะเปน

เพอตอบสนองความตองการของประชาชน เพอใหประชาชนสวนใหญทกำาลงเผชญปญหาอยไดรบการแกไข หรอผอนคลายความเดอดรอนใหนอยลง ซงเปนภารกจทรฐบาลตองทำาเพอความอยรอดทางการเมอง

(2) การจดทำาขอเสนอทางเลอกนโยบาย เมอสามารถระบไดแลววาอะไรคอปญหานโยบาย และปญหา

นโยบายนนอยในความรบผดชอบของสถาบนหรอองคกรใด ผกำาหนดนโยบายจะตองสงการใหสถาบนหรอองคกรทเกยวของทำาการสำารวจสถานการณ รวบรวมขอมลปญหานโยบายทงหมด พรอมทงจดทำาทางเลอกนโยบายซงอาจจะกำาหนดนโยบายขนมาใหม หรอการปรบปรงนโยบายเดม เพอใหผกำาหนดนโยบายสามารถตดสนใจไดวาจะใชทางเลอกใดเปนแนวทางในการแกปญหา

การจดทำาทางเลอกนโยบาย จะตองคำานงถงคณลกษณะทสำาคญ 3 ประการ คอ การมจนตนาการ การสรางสรรค และนวตกรรม ทางเลอกนโยบายทดควรเรมจากการมจนตนาการในการแกปญหาสาธารณะเพอใหเกดสงคมทด และนำาไปสการสรางสรรค โดยการคดคนทางเลอกใหมๆ ใหปรากฏเปนจรง แลวนำาทางเลอกทสรางสรรคขนใหมไปใชประโยชน โดยทำาใหการแกไขปญหาประสบผลสำาเรจ ทงนจะตองคำานงอยเสมอวาทางเลอกนโยบายทมลกษณะสรางสรรค ดงกลาวจะตองมความเปนไปไดทงทางการเมองและการนำาไปปฏบตใหปรากฏเปนจรง ซงคณลกษณะของทางเลอกนโยบายทด ควรประกอบดวย (1) ความครอบคลมประเดนปญหานโยบาย (2) ความสอดคลองกบคานยมทางสงคม (3) ความชดเจนและความเปนไปไดในทางปฏบต (4) ความสมเหตสมผล (5) ความสอดคลองกบทรพยากรทจำาเปนตองใช (6) ความสอดคลองทางการเมอง และ (7) การกำาหนดกรอบเวลาท

เหมาะสม ซงคณสมบตดงกลาวจะสงเสรมใหการพฒนานโยบาย และการนำาเอานโยบายไปปฏบตบรรลเปาประสงคอยางมประสทธภาพและประสทธผล

(3) การตดสนใจนโยบาย การกำาหนดนโยบายสาธารณะกคอการตดสนใจอยางหนง

นนเอง เพอกำาหนดหรอตงเปาหมายหรอวตถประสงคอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางกตาม หรอเพอการวางแผนการกระทำาตางๆของรฐ การกำาหนดนโยบายสาธารณะเปนกระบวนการทางการเมอง เปนการตอสกนของกลมผมความคดขดแยง ในบางกรณเปนเรองของการตอรองและหาทางประนประนอมของกลมตางๆ

สวนปจจยทมอทธพลในการตดสนใจเลอกนโยบายทสำาคญ ไดแก คานยม ความสมพนธกบพรรคการเมอง ผลประโยชนของเขตการเลอกตง มตมหาชน และผลประโยชนของสาธารณชน

หากผกำาหนดนโยบายตดสนใจถก จะทำาใหการนำานโยบายไปปฏบตสามารถแกปญหาได บรรลความสำาเรจตามเปาประสงค ในทางตรงกนขาม หากทางเลอกในการแกปญหาไมเหมาะสม ผกำาหนดนโยบายตดสนใจผดพลาด นอกจากจะไมสามารถนำาไปปฏบตใหไดรบผลสำาเรจแลว ยงอาจกอใหเกดปญหาทบถมหรอทวความรนแรงยงขนไปอก ดงนนจงเปนหนาทของสถาบนหรอองคการทเกยวของทจะตองทำาการวเคราะหนโยบายสาธารณะเพอหาขอมลเพอใชในการตดสนใจนโยบาย เพอเปนหลกประกนวาเมอนำานโยบายไปปฏบตแลวจะประสบความสำาเรจตามเปาประสงค

กลาวโดยสรปการกำาหนดนโยบายสาธารณะ จะประสบผลสำาเรจมากนอยเพยงใดขนอยกบความเปนไปไดทางการเมอง และความเปนไปไดในการนำานโยบายไปปฏบต อนงการผลกดนการประกาศใช

นโยบายกเปนกระบวนการทเกยวของกบกลยทธการตอรองและการประนประนอมระหวางกลมการเมอง เพอใหมนใจวาขอเสนอนโยบายจะไดรบเสยงสนบสนนอยางพอเพยงในการประกาศใชเปนกฎหมายหรอมตคณะรฐมนตร หรอกฎระเบยบตางๆแลวแตกรณ

3. ขอมลเกยวกบสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ( สกศ .)

กำาเนดสภาการศกษาแหงชาต“สภาการศกษาแหงชาต ถอกำาเนดขนอยางเปนทางการ”

ตงแตวนท 14 กมภาพนธ พ.ศ. 2502 โดยรฐบาลจอมพลสฤษด ธนะรชต ไดประกาศยกฐานะมหาวทยาลยแหงชาต ขนเปน สภาการ“ศกษาแหงชาต เนองจากปรารถนาทจะใหสภาแหงนทำาหนาทกำาหนด”ทศทางการศกษาของชาต เพอพฒนาคนใหพรอมทจะเปนกำาลงสำาคญของการพฒนาประเทศในอนาคต

สภาการศกษาแหงชาต ไดมการปรบเปลยนบทบาทหนาทและองคประกอบหลายครงเพอใหสอดคลองกบสถานการณทเปลยนไป ครงแรกใน พ.ศ. 2512 ไดมการขยายขอบเขตความรบผดชอบเพมมากขน โดยเนนในเรองการวางแผนพฒนาการศกษา การกยมเงนเพอการศกษา การวจยการศกษา การบรหารงานบคคลในมหาวทยาลย และการสงเสรมการดำาเนนงานของวทยาลยเอกชน

ในป พ.ศ. 2515 ไดมการจดตงทบวงมหาวทยาลยและสำานกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชนขน จงมการกำาหนดหนาทของสภาการศกษาแหงชาตใหม และเปลยนมาเปนสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต รบผดชอบงานดานนโยบายและแผนการศกษาของชาตทกระดบ

การเปลยนแปลงองคประกอบของสภาการศกษาแหงชาตครงสำาคญเกดขนใน พ.ศ. 2521 โดยเปลยนจากทมกรรมการสภาการศกษาแหงชาต 70 คน และคณะกรรมการบรหาร 10 คน มาเปน คณะกรรมการการศกษาแหงชาต“ ” คณะเดยวเพยง 17 คน และ

จากทเคยมนายกรฐมนตรเปนประธาน กเปลยนเปนใหรองนายกรฐมนตรซงนายกรฐมนตรมอบหมายเปนประธาน

องคประกอบของคณะกรรมการการศกษาแหงชาตมการปรบปรงเปลยนแปลงอกครง ในพ.ศ. 2535 โดยมนายกรฐมนตรหรอรองนายกรฐมนตร ซงนายกรฐมนตรมอบหมายเปนเปนประธานกรรมการ รฐมนตรประจำาสำานกนายกรฐมนตร ซงนายกรฐมนตรมอบหมายเปนรองประธาน กรรมการประกอบดวย รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ รฐมนตรวาการทบวงมหาวทยาลย ปลดสำานกนายกรฐมนตร ปลดกระทรวงกลาโหม ปลดกระทรวงมหาดไทย ปลดกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ปลดกระทรวงศกษาธการ ปลดกระทรวงสาธารณสข ปลดทบวงมหาวทยาลย ผอำานวยการสำานกงบประมาณ เลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และผทรงคณวฒ 12 คน ซงแตงตงจากผทรงคณวฒภาคเอกชนอยางนอย 5 คน โดยมเลขาธการคณะกรรมการการศกษาแหงชาต เปนกรรมการและเลขานการ และรองเลขาธการคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ซงเลขาธการคณะกรรมการการศกษาแหงชาตมอบหมาย เปนผชวยเลขานการ

ตลอดระยะเวลาทผานมา สภาการศกษาแหงชาต หรอ สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต เปนหนวยงานทมบทบาทสำาคญในการกำาหนดนโยบายและแผนการศกษาของชาตใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงทงดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง และการปกครอง โดยทำาหนาทประสานเชอมโยงกบกระทรวง ทบวง กรม และ หนวยงานอนๆ ทเกยวของ

ดวยบทบาททมความสำาคญยงตออนาคตของชาต คณะกรรมการการศกษาแหงชาต จงประกอบไปดวยผทรงคณวฒและผทรงปญญาสงยงจากหลากหลายสาขาและจากหลายหนวยงานทมารวมเปนคณะกรรมการ ซงเปรยบเสมอน สมองของชาตดานการศกษา สมดงเจตนารมยของจอมพลสฤษด ธนะรชต ผรเรมกอตงสภาการศกษาแหงชาต เมอ 5 ทศวรรษทผานมา

ในป 2546 องคกรททำาหนาทดงสมองของชาตดานการศกษาน ไดมาถงจดเปลยนครงสำาคญอกวาระหนง อนเนองมาจากการปฏรปการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และการปฏรประบบราชการตามพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท 5) พ.ศ. 2545 และพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545

จากการปฏรปครงน สงผลใหคณะกรรมการการศกษาแหงชาตตองปรบเปลยนองคประกอบและบทบาทความรบผดชอบใหมเปน สภาการศกษา เพอกาวไปสการเปน สภา ทระดมสมองและรบ“ ” “ ”

ฟงความคดเหนดานการศกษาจากประชาชนทกกลมอยางกวางขวาง

การเปลยนแปลงอำานาจหนาทของสภาการศกษา

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 มาตรา 14 และ 18 และรางพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. …. ไดกำาหนดหนาทของสภาการศกษา ดงน (สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2546)

1)พจารณาเสนอแผนการศกษาแหงชาตทบรณาการศาสนา ศลปะ วฒนธรรมและกฬากบการศกษาทกระดบ

2) พจารณาเสนอนโยบาย แผน และมาตรฐานการศกษาเพอดำาเนนการใหเปนไปตามแผนตาม 1)

3)พจารณาเสนอนโยบายและแผนในการสนบสนนทรพยากรเพอการศกษา

4)ดำาเนนการประเมนผลการจดการศกษาตาม 1)5) ใหความเหนหรอคำาแนะนำาเกยวกบกฎหมายและกฎกระทรวง

ทเกยวกบการศกษา6) ใหความเหนหรอคำาแนะนำาแกรฐมนตรวาการกระทรวง

ศกษาธการหรอคณะรฐมนตรและมอำานาจหนาทตามทกฎหมายกำาหนด หรอตามทรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการมอบหมาย

7)แตงตงคณะอนกรรมการหรอคณะทำางานเพอพจารณาเสนอความเหนในเรองหนงเรองใดอนอยในอำานาจหนาทของสภาการศกษา

การเสนอนโยบาย แผนการศกษาแหงชาต และมาตรฐานการศกษา ใหเสนอตอคณะรฐมนตร

กลาวโดยสรป สภาการศกษามหนาทสำาคญ 6 ดาน คอ ดานนโยบาย ดานแผน ดานมาตร-ฐาน ดานการสนบสนนทรพยากรเพอการศกษาในเชงนโยบายและแผน ดานการประเมนผล และดานการเปนทปรกษาเกยวกบกฎหมาย

ตลอดระยะเวลาทผานมา สภาการศกษาแหงชาตในอดต หรอคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ในปจจบน และกำาลงกาวสการเปน สภาการศกษา“ ” ตามโครงสรางการบรหารใหม เปนกลไกทมบทบาท

ชดเจนในการพจารณาเสนอนโยบายและแผนการศกษาของชาต ซงการเปลยนแปลงตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ครงน ไดมการเปลยนแปลงบทบาทหนาทใหมเพอใหสอดคลองกบหลกการและเหมาะสมกบกระบวนการกำาหนดนโยบาย ตามกระบวนทศนการจดการศกษาทแตกตางไปจากเดม ไดแก

1) การบรณาการศาสนา ศลปะ วฒนธรรมและกฬากบการศกษา ในการพจารณาเสนอนโยบายและแผนการศกษาของชาตโดยตอไปน สภาการศกษาตองคำานงถงการบรณาการในมตของการศกษา ศาสนา วฒนธรรมและการกฬา ใหมความเชอมโยงและเกอกลซงกนและกน

2) การมเอกภาพดานนโยบาย สภาการศกษามภารกจในการพจารณาเสนอแนะทงในสวนนโยบาย แผน มาตรฐาน การสนบสนนทรพยากร และดานกฎหมายในภาพรวม ทมงเนนใหเกดความเชอมโยงการศกษาทกระดบและประเภทการศกษา

3) การประกนคณภาพทางการศกษา สภาการศกษามหนาทในการพฒนามาตรฐานการศกษาของชาต เพอใหมการกำาหนดเปาหมาย หลกเกณฑและเงอนไขทนำาไปใชในการกำากบและควบคมคณภาพการจดการศกษาทหลากหลายใหมมาตรฐานเดยวกน รวมทงเพอสงเสรมสนบสนนการประกนโอกาสดานคณภาพการศกษาของคนไทย

4) ความตอเนองในการพฒนาการศกษา ภารกจดานกฎหมายทเกยวกบการศกษา โดยเฉพาะอยางยงกฎหมายทออกตามความในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต ทำาใหนโยบายการศกษามผลบงคบใช อนชวยใหเกดความเชอมนและประกนความตอเนองในการดำาเนนการตามนโยบายการศกษาของชาต

5) ความสมพนธของภารกจทเปนระบบครบวงจร ภารกจของสภาการศกษามความสมพนธในลกษณะทเปนระบบครบวงจร คอ มาตรฐานการศกษาเปนเปาหมายทางการศกษาในภาพรวมของประเทศ ทจะนำาไปสการกำาหนดนโยบาย อนเปนกรอบแนวทางปฏบตของรฐ ซงนโยบายบางประการจะตองมการบญญตเปนกฎหมายเพอใหมผลใชบงคบ และนำาไปจดทำาเปนแผนรองรบ เพอนำาไปสการปฏบตจรง และมการพจารณาสนบสนนดานทรพยากร เพอใหการดำาเนนงานบรรลตามนโยบาย แผน และเปาหมายทกำาหนดไว

กระบวนการทสำาคญอกขนตอนหนงคอการประเมนและการวจยเพอใหไดขอมลยอนกลบและองคความรซงจะนำาไปสการพฒนาและกำาหนดนโยบาย เปาหมายหรอมาตรฐานของชาตตอไป

มตใหมในการเปลยนแปลงองคประกอบของสภาการศกษา

ดวยบทบาทหนาทดงกลาวขางตน สภาการศกษาจงเปนองคกรหลกทรบผดชอบนโยบายดานการศกษาของชาต และจะตองพฒนานโยบายและประสานการนำานโยบายไปสการปฏบตใหสอดคลองกบแผนการศกษาแหงชาต นโยบาย แผน และมาตรฐานการศกษา รวมทงประเมนผลการจดการศกษา นอกจากนนยงเปนองคกรทใหคำาปรกษาแนะนำาดานกฎหมายแกองคกรอนๆ ดงนน องคประกอบของสภาการศกษาใหมจงตองมความหลากหลายและครอบคลมทกสวนของสงคมทเกยวของ

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ และแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ จงกำาหนดใหกรรมการสภาการศกษา ประกอบดวย รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการเปนประธาน กรรมการโดยตำาแหนงจากหนวยงานทเกยวของ ผแทนองคกรเอกชน ผแทนองคกรปกครองสวนทองถน ผแทนองคกรวชาชพ พระภกษซงเปนผแทนคณะสงฆ ผแทนคณะกรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทย ผแทน องคกรศาสนาอน และกรรมการผทรงคณวฒ

นโยบาย

กฎหมาย

แผน

ทรพยากร

ประเมนและวจย

มาตรฐาน

ซงมจำานวนไมนอยกวาจำานวนกรรมการประเภทอนรวมกน และใหเลขาธการสภาการศกษาเปนกรรมการและเลขานการ

โดยสรป องคประกอบของสภาการศกษาประกอบดวยบคคล 3 กลม คอ โดยตำาแหนง โดยการเปนผแทนองคกรทเกยวของ และผทรงคณวฒ ซงมการเปลยนแปลงในมตตางๆ ดงน

1) การมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการตดสนใจดานการศกษา สภาการศกษาเปนองคกรททำาหนาทตดสนใจสงสดดานการศกษา โดยคำานงถงความคดเหนของประชาชน ซงเปนทงผมสทธรบบรการการศกษา มเสรภาพทางวชาการและเปนผมหนาทดานการศกษา จงยอมมสทธมสวนรวมในกระบวนการพจารณาของรฐในการปฏบตราชการทางการปกครอง อนมผลหรออาจมผลกระทบตอสทธและเสรภาพดานการศกษา จงไดมการกำาหนดใหองคประกอบกรรมการสภาการศกษาสวนหนงมาจากผแทนของกลมบคคลตางๆ ทหลากหลายและครอบคลมทกสวนของสงคม เพอใหสภาการศกษาเปนชองทางหนงทเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจดานการศกษา นอกจากน การกำาหนดใหกรรมการผทรงคณวฒ ซงสรรหามาจากบคคลทไมไดมาจากภาครฐ ใหมจำานวนไมนอยกวาจำานวนกรรมการประเภทอนรวมกน ยงถอไดวาเนนการมสวนรวมของประชาชนสงเพราะไดใหสดสวนภาคเอกชนทมากกวาภาครฐ

2) องคกรทมความเชยวชาญเฉพาะดานทหลากหลาย การใหมกรรมการผทรงคณวฒ ทมความร ประสบการณเฉพาะในดานตางๆ ทำาใหสภาการศกษาเปนทรวมมนสมองของชาตจากสาขาวชาและจากสวนตาง ๆ ของสงคม ความเชยวชาญเฉพาะดานทหลากหลาย ความแตกตางในประสบการณ ความสนใจ และเจตคตของบรรดากรรมการ ยอมกอใหเกดความหลากหลาย และความครอบคลมทางความคด ทำาใหมความชดเจนและลกซงในการพจารณาสถานการณทางการศกษารอบดาน เกดความคดเหนใหม ๆ

ในการแกปญหา รวมทงยงสงผลใหไดขอเสนอแนวทางในการดำาเนนภารกจเชงลกเฉพาะเรองทมคณภาพดและมประสทธภาพสง

3) ความเชอมโยงความตองการของประชาชนกบการตดสนใจนโยบาย ผแทนของกลมบคคลตาง ๆ ทหลากหลายและ ครอบคลมทกสวนของสงคม จะมการตดตอกบสมาชกของกลมและพจารณากลนกรองขอเสนอจำานวนมากจากกลม มานำาเสนอเปนความตองการและขอเสนอการจดการศกษาเขามายงสภา ดงนน การตดสนใจเชงนโยบายในลกษณะดงกลาวจงมพนฐานอยบนความตองการของกลมบคคลตาง ๆ ผนวกกบความชดเจนและลกซงในการจดทำาขอเสนอทางเลอกของกรรมการผทรงคณวฒ จงเออประโยชนใหนโยบายและแผนการศกษาทจะเกดขนสอดคลองกบความตองการของประชาชน

4) ความเชอมโยงนโยบายสการปฏบต การมหนวยงานและ องคกรภาครฐและเอกชนทเกยวของกบการจดการศกษาจำานวนมาก โดยหนวยงานและองคกรเหลานจะตองพฒนานโยบายเฉพาะระดบและประเภทการศกษา และนำานโยบายและแผนการศกษาแหงชาตสการปฏบตใหไดตามมาตรฐานการศกษาทกำาหนด รวมทงใหความรวมมอในการประเมนผลการจดการศกษา จงมความจำาเปนทองคประกอบของสภาการศกษาตองมความหลากหลายและครอบคลมทกสวนของสงคมทเกยวของ โดยเฉพาะอยางกรรมการโดยตำาแหนงทเปนตวแทนทงในและนอกกระทรวงศกษา-ธการ ทจะชวยใหมการประสานสมพนธในเชงนโยบายอยางมเอกภาพ และนำานโยบายไปปฏบตอยางหลากหลาย รวมทงมความรวมมอในการประเมนผลการจดการศกษาของสภาการศกษา

5) ประสทธภาพในการจดการทรพยากรเพอการศกษา องคประกอบทประกอบดวยบคคล 3 กลม คอ กรรมการโดยตำาแหนง กรรมการทเปนผแทนองคกรทเกยวของ และผทรงคณวฒ ทสรรหามาอยางหลากหลายและครอบคลมทกสวนของสงคม ซงเปนตวแทน

ทงภาครฐและเอกชน ทงในและนอกกระทรวงศกษาธการ นอกจากเปนการระดมทรพยากรบคคลทเปนระดบมนสมองของชาตแลว การทกรรมการเปนตวแทนของหนวยงาน องคกรและกลมบคคลในลกษณะเชนน ยง เปนการสรางแนวรวมเชงอดมการณ มความตระหนกและเหนความสำาคญดานการศกษา และแนวรวมเชงพนธมตรในการจดการศกษา ซงหมายถงการระดมทรพยากรความร สอและเทคโนโลยของหนวยงานและของกลมบคคลมาใชเพอการศกษา โดยมเปาหมายและแนวทางทไดตดสนใจรวมกนแลว จงเปนการจดสรรบทบาทและพนธกจทางการศกษาของแตละหนวยงานและกลมบคคลทชดเจน ลดความซำาซอน อกทงยงไดรวมแลกเปลยนเรยนรประสบการณ ยอมทำาใหเกดประสทธภาพสงดานทรพยากรเพอการศกษา

โครงสรางและอำานาจหนาทของสำานกงานเลขาธการสภาการศกษา

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และรางพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. …. ไดกำาหนดใหสำานกงานเลขาธการสภาการศกษา เปนนตบคคลปฏบตหนาทในภารกจของสภาการศกษา โดยใหสำานกงานเลขาธการสภาการศกษามอำานาจหนาท ดงน

1)จดทำาและประสานการจดทำานโยบาย แผน และมาตรฐานการศกษาของชาตกบหนวยงานภายในและภายนอกกระทรวงศกษาธการ รวมทงกบตางประเทศ

2)จดทำาแผนการศกษาแหงชาตทบรณาการศาสนา ศลปะ วฒนธรรมและกฬากบการศกษาทกระดบ เพอเปนแนวทางในการจดการศกษาของชาต

3)จดทำานโยบายและแผนในการสนบสนนทรพยากรดานการศกษาของชาต

4)สงเสรมและพฒนาเครอขายการเรยนรและภมปญญาของชาตเพอการจดการศกษา

5)ประเมนผลการจดการศกษาตามนโยบายและมาตรฐานการศกษาของชาต

6)วจย และประสาน สงเสรม สนบสนนการวจยและพฒนาการศกษาของชาต

7)รวบรวมขอมลสารสนเทศ ตลอดจนการพฒนาระบบและเครอขายขอมลสารสนเทศเพอการพฒนานโยบายและแผนการศกษาของชาต

8)ประเมนผลเพอพฒนากฎหมายและใหความเหนหรอคำาแนะนำาเกยวกบกฎหมายและกฎกระทรวงทกยวกบการศกษา

9)ประสานกบหนวยงานและสวนราชการทเกยวของกบการจดการศกษาและการนำานโยบายสการปฏบต

10) ปฏบตงานอนใดตามทกฎหมายกำาหนดใหเปนอำานาจหนาทของสภาการศกษาและสำานกงานเลขาธการสภาการศกษา

ทงน ไดกำาหนดใหแบงสวนราชการของสำานกงานเลขาธการสภาการศกษาออกเปน 6 สำานก ไดแก สำานกอำานวยการ สำานกนโยบายและแผนการศกษา สำานกพฒนาการเรยนรและมาตรฐานการศกษา สำานกวจยและพฒนาการศกษา สำานกพฒนากฎหมายการศกษา และสำานกประเมนผลการจดการศกษา ซง สกศ. ไดทดลองปฏบตหนาทตาม โครงสรางใหมนตงแตปงบประมาณ 2545 เปนตนมา ดงแผนผงโครงสรางสำานกงานเลขาธการสภาการศกษา ทจะนำาเสนอตอไปน

โครงสรางสำานกงานเลขาธการสภาการศกษา

จากประสบการณ 47 ปของการเปลยนแปลงอำานาจหนาทและองคประกอบของสภาการศกษา ผบรหารและบคลากรของ สกศ. ทก ๆ คนจะตองทมเทพลงสมอง พลงกาย และพลงใจในการปฏบตงานใหมากยงขนเพอใหสามารถรองรบภารกจและพนธกจใหมของสภาการศกษา โดยในการปฏบตงานของสำานกงานเลขาธการสภาการศกษา จะเนนการใชยทธศาสตรสำาคญในการดำาเนนงานใหประสบ

สำานกประเมนผลการจดการ

สำานกอำานวยการ

กลมงานพฒนาองคกร กลมงานเลขานการสภาการ

ศกษา กลมงานประชาสมพนธการ

ศกษาแหงชาต

กลมงานวเทศสมพนธ กลมงานบรหารงานบคคล กลมงานการคลง

สำานกวจยและพฒนา

การศกษา

สำานกนโยบาย และแผนการศกษา สำานกพฒนาการ

เรยนรและมาตรฐานการศกษา

ทปรกษาดานระบบการศกษา ทปรกษาดานนโยบายและแผนการศกษา ทปรกษาดานวจยและประเมนผล

เลขาธการฯ

ฝายบรหารงานทวไป กลมงานนโยบายการ

ศกษาชาต กลมงานศาสนา ศลปะ

และวฒนธรรมศกษา

กลมงานแผน บรหาร

ฝายบรหารงานทวไป

กลมงานนโยบายการเรยนร

กลมงานมาตรฐานการศกษา

กลมงานนโยบาย

ฝายบรหารงานทวไป กลมงานวจยและ พฒนาการศกษา กลมงานสงเสรมการ

วจย กลมงานขอมลและ

ฝายบรหารงานทวไป กลมงานประเมนผล

การศกษามหภาค กลมงานประเมน ประสทธภาพและผล กระทบของการจดการ ศกษา

สำานกพฒนากฎหมายการศกษา

ฝายบรหารงานทวไป กลมงานประเมนการ

บงคบใชกฎหมายการศกษา

กลมงานวจยและพฒนา

เจาหนาทตรวจสอบ

ความสำาเรจ ดงกลาวขางตน เพอใหบรรลวสยทศนของสภาการศกษา ทกำาหนดไววา

“สภาการศกษา เปนสภานโยบายและแผนการศกษาของชาตทบรณาการการศาสนา ศลปะ วฒนธรรม และการกฬากบ การศกษา เพอใหคนไทยทกคนไดเรยนรและพฒนาตนเองตลอดชวต ทำาใหสงคมไทยเปนสงคมแหงการเรยนร มคณภาพ มความสามารถในการแขงขน กาวลำานำาหนานานาประเทศ”

ผลงานสำาคญดานการศกษาทผานมาของนกวชาการศกษา1) ดานนโยบายและแผน อาท- แผนการศกษาแหงชาต 2503, 2520, 2535- แผนพฒนาการศกษาแหงชาต ฉบบท 3-8- การวางพนฐานเพอการปฏรปการศกษา และจดทำาขอ

เสนอการปฏรปการศกษา ป พ.ศ. 2517 และ 2521- นโยบายดานตาง ๆ เชน แนวนโยบายการพฒนาการ

ศกษาพเศษ นโยบายและแผนการศกษาสำาหรบเดกปฐมวย ฯลฯ

- พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542

2) ดานงานวจยและการประเมนผล อาท- การประเมนผลแผนพฒนาการศกษาแหงชาต- การประเมนผลการขยายโอกาสทางการศกษาระดบ

มธยมศกษาตอนตน- การประเมนผลการผลตกำาลงคนดานวทยาศาสตร

และเทคโนโลย- การประเมนผลการปฏรปการศกษารอบ 2 ป

นอกจากน สำานกงานฯ ยงไดจดทำา Web site เพอเผยแพรขอมลขาวสาร อาท www.onec.go.th, www.thailearn.org, www.thaigifted.org, เปนตน

บทท 3วธดำาเนนการวจย

การศกษาวจยเรอง กระบวนการกำาหนดนโยบายการศกษาของสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (สกศ.) มวตถประสงคเพอใหทราบวากระบวนการกำาหนดนโยบายการศกษาของสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต มกระบวนการและขนตอนอยางไร , มแนวคดในการกำาหนดนโยบายการศกษาอยางไร , มปจจยอะไรบางทมผลตอการกำาหนดนโยบายการศกษา และ มปญหาอปสรรคในการกำาหนดนโยบายการศกษาอยางไรบาง

การศกษาวจยเรอง กระบวนการกำาหนดนโยบายการศกษาของสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาตน เปนการวจยเชงคณภาพ ใชวธการศกษาโดยการวเคราะหเอกสาร และทำาการสมภาษณเชงลก ผเกยวของในการกำาหนดนโยบาย โดยมแนวคำาถามประกอบการสมภาษณ และจะทำาการวเคราะหขอมลในลกษณะวเคราะหเนอหา (Content Analysis) โดยมขนตอนรายละเอยด ดงน

การเกบรวบรวมขอมล

1.การศกษาเอกสาร

ในการศกษาเอกสารมจดมงหมายเพอเขาใจชดเจนเกยวกบปญหาวจย เพอศกษากระบวนการกำาหนดนโยบายการศกษาของ สกศ. ซงไดทำาการศกษารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 , พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 เอกสารทเกยวของกบการกำาหนดนโยบายสาธารณะ / นโยบายการศกษา และ เอกสารเกยวกบการดำาเนนงานและการกำาหนดนโยบายการศกษาของ สกศ.

2.การสมภาษณ ใชการสมภาษณเชงลก (Indept Interview) เพอให

ไดขอมลทมความละเอยด สามารถซกถามรายละเอยดเพมเตมในบางประเดนทตองการไดอยางลกซง เพอใหผสมภาษณ และผใหขอมลเขาใจตรงกน

วธการสมภาษณ คณะผวจยจะเปนผสมภาษณ โดยขออนญาตใชเครองบนทกเสยงขณะสมภาษณ พรอมทงจดประเดนสำาคญดวย โดยมคำาถามประกอบการสมภาษณ ดงน

1. ความเปนมาของ สกศ. มมาอยางไร รเรมโดยใคร / หนวยงานใด มวตถ-ประสงคอยางไร

2. สกศ. มบทบาทในการกำาหนดนโยบายการศกษาของไทยอยางไร

3. สกศ. ใชปรชญา หรอ กรอบแนวคดใดในการกำาหนดนโยบายการศกษา

4. สกศ. มขนตอนในการกำาหนดนโยบายการศกษาอยางไร

5. การกำาหนดนโยบายการศกษาของสกศ. เกยวของกบหนวยงานอนหรอไม อยางไร

6. วธการในการกำาหนดนโยบายการศกษาของสกศ.มกดาน ยดหลกในการแบงอยางไร

7. ผลงานชนเยยมของ สกศ. ตงแตกอตงจนถงปจจบนไดแกอะไรบาง

8. ปญหาและอปสรรคในการกำาหนดนโยบายการศกษาของสกศ. คออะไร

กลมประชากร

คณะผวจยใชวธการเลอกแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) โดยเลอกสมภาษณผทมสวนเกยวของกบการกำาหนดนโยบายการศกษาของสกศ. ไดแก

1. รองเลขาธการสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (ดร. สรพร บญญานนท)

2. ทปรกษาดานนโยบายและแผนการศกษา สกศ. (ดร. นงราม เศรษฐพานช)

3. ผเชยวชาญระดบ 9 (ดร. จรพรรณ ปณเกษม)

การวเคราะหขอมล โดยใชวธ วเคราะหเนอหา (Content Analysis) 1. วเคราะหเอกสาร2. วเคราะหบทสมภาษณ

บทท 4ผลการวจยและการวเคราะหขอมล

สวนท 1 สรปบทสมภาษณ 1. บทสมภาษณ ทปรกษาดานนโยบายและแผนการศกษา สกศ (ดร. นงราม เศรษฐพานช)ถาม

กระบวนการกำาหนดนโยบายการศกษาของคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (สกศ.)ตอบ

แผนชาตแสดงใหเหนนโยบายทางการศกษาระยะยาว จะมลกษณะเปนแผนในเชงรก คอเปนแผนทมองไปขางหนา คอระยะเวลาขางหนาจะมสภาพเศรษฐกจ เปนอยางไร สงคมไทย กระแสโลกจะมการเปลยนแปลงมากนอยแคไหน จะมปญหาตางๆ ทจะเกดจากการเปลยนแปลงอะไรบาง ดวาถาเราจะปองกนไมใหเกดปญหาดงกลาวนน คนของเราควรจะเปนอยางไร การศกษาของเราควรจะพฒนาคนใหมคณลกษณะอยางไร ควรจะมยทธ-ศาสตรในการพฒนาการศกษาในดานตางๆ อะไรบาง คอเปนลกษณะตองมองไปขางหนา จากนนกมาพจารณาสภาพปจจบนวามนยงหางไกลจากขางหนามากนอยแคไหน แลวจะทำาจากปจจบนไปสขางหนา จะทำาไดอยางไร จะตองพฒนาปรบปรงในเรองอะไรบาง จะตองเนนในเรองอะไรบาง โดยในการพฒนานโยบายการศกษาของ สกศ. จะตองอาศย 4 หลก คอ

1. หลกคด2. หลกวชา3. หลกปฏบต4. หลกการมสวนรวม

หลกคด คอ การมองไปขางหนา หลกคดกบหลกวชา บางทเชอมโยงกนเพราะตองอาศยการวจย การหาขอมลตางๆ มนจงจะเกดแนวคด และตองดประเทศตางๆ ดวยวา การศกษาของประเทศตางๆ เปนอยางไร สงคมของประเทศตางๆ เปนอยางไร

แลวกมาเปรยบเทยบกบของเรา พยายามวาง Design ของการศกษาวาในระยะตอไปขางหนาควรจะเปนอยางไร โดยใชหลกคด หลกวชา ดตวอยางจากตางประเทศ ดแนวคดทฤษฎตางๆ ทเกยวของกบเรองนนๆ เพอใหหลกคดกบหลกวชาเชอมโยงกน และมสงสนบสนนแนวคดใหมนำาหนกมากยงขน เพราะถาคดอยางเดยวโดยไมมสงสนบสนน กเหมอนกบเอาความคดของคนทพฒนานโยบายมาพฒนานโยบายโดยทไมมขอมล ไมมผลงานวจยขอคนพบตางๆ มาสนบสนน

กระบวนการพฒนานโยบาย คงไมไดหยดแคพฒนานโยบายแลวกแลวกน แตตองทำาเปนกระบวนการ P D C A คอจะพฒนาจากนโยบายตางๆ นน กตองมแผนงาน / โครงการตางๆ มา รองรบนโยบายบางเรองเปนเรองทคอนขางจะกวางมาก และไมมแนวปฏบตชดเจน ดงนนจงตองมโครงการวจยนำารองตางๆ เชน พ.ร.บ.การศกษา การปฏรปการศกษา ปฏรปการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญตองทำาอยางไร? สวนหนงไดจากเอกสาร ตำารา ทฤษฎตางๆ เชน ทฤษฎการเรยนรททำาใหผเรยนมความสข ทฤษฎการเรยนรทผเรยนมสวนรวม ทฤษฎการเรยนรทสงเสรมใหเดกมความคดวเคราะห เดกมนนทนาการศลปะ แตในสวนปฏบตจะทำาอยางไร กตองมการนำารอง โดยท สกศ. ไปคนหาครทด ทมการจดการเรยนการสอนแบบนอยแลว สงเสรมครเหลาน และใหครเหลานไดไปแนะนำา อบรมครอนๆ ตอไป เชน โครงการครตนแบบ ครแหงชาต เพราะเราเชอวาผปฏบตจะรดทสดวาทำาอยางไร แลวกมคนทำาเรองนอยแลว เพยงแตหนวยงานไปคนหาคนเหลานใหเจอ และไปเรยนรจากเขาวาทำาอยางไร และในขณะเดยวกน กใหเขาไปฝกอบรมคนอนๆ ดวย ไปขยายผล มนถงไดเกดการฝกอบรมทใชโรงเรยนเปนฐาน คอเปนการฝกอบรมทคนทเปนคนใหการฝกอบรมเปนคนทมประสบการณจรง ทำาจรงในดานนน ลกษณะการฝกอบรม กจะเปนการดำาเนนงานในลกษณะเครอขาย พอคร

ตนแบบ/ครแหงชาต เลาประสบการณ บรรยายใหความร ครทเปนครเครอขายทไดรบการฝกอบรมกนำาไปปฏบตในหองเรยนของตวเอง นำาไปจดการเรยนการสอนจรง ซงลกษณะนจะแตกตางออกไปจากการฝกอบรมแบบเดมทเปนวทยากรจากมหาวทยาลยหรอจากสวนกลาง ซงจะมความรทางทฤษฎดมาก แตไมไดปฏบตจรง ลกษณะการฝกอบรมกเปนการบรรยาย บรรยายเสรจแลวตางคนตางกแยกยายกนไป เดนคนละเสนทาง ไมไดนำาไปทดลองใช แตการฝกอบรมแบบเครอขายน คนทไดรบการฝกอบรมจะนำาความรไปใชกบการสอนจรง ซงในระหวางนคนทเปนครตนแบบ/ครแหงชาตกจะไปดแลและใหคำานเทศ ใหคำาปรกษา ขณะเดยวกนกไดเรยนรกบครเครอขายดวย เพราะวานกเรยนเปลยน สภาพแวดลอมของโรงเรยนเปลยน บรบทตางๆ กเปลยนไป การทำางานในลกษณะนเปนการเรยนรรวมกน การทำางานในลกษณะนทำาใหมเพอนรวมทาง เปนกลยาณมตรในการทำางาน ชวยกนแกปญหา เกดความอบอน นเปนตวอยางของโครงการนำารองเพอใหเหนผลในทางปฏบตจรง

สงทเขยนในนโยบาย ไมวาจะเปนแผนชาตหรอใน พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต ไมใชเรองทเลอนลอย แตมนเปนสงทปฏบตไดจรง และความรจากครตนแบบ/ครแหงชาต กไดนำามาจดทำาเปนเอกสารเผยแพรใหผอน นคอ หลกปฏบต

ไมวาจะเปนหลกคด หลกวชา หลกปฏบตกตองอาศย หลกการมสวนรวม จากคนทเกยวของดวย เชน ทำางานวจยเสรจไดขอคนพบ ขอเสนอแนะ กตองใหผทมสวนเกยวของเขามาแสดงความคดเหนดวยวาขอมลมนเปนอยางนจรง หรอไมจรง ถาไมจรงสภาพจรงจากประสบการณของเขาเปนอยางไร? และถาจะนำาผลการวจยมาใชเปนขอเสนอแนะเชงนโยบาย จะใหขอเสนอแนะเชงนโยบายอะไรบาง?

ในเรองของการทำาวจย กใหผทเกยวของมาทำาดวย บางเรองกใชผเชยวชาญในสาขาตางๆ เชน ถาเปนเรองนโยบายเกยว

กบทรพยากร กใหอาจารยเศรษฐศาสตรมาทำา ถาเปนเรองการเงน บญช กตองใหคนทมความรทางดานนนๆ มาทำา แตถาเปนเรองของสงคม เรองในการปฏบต กใหคนจากสถานศกษา คร ผบรหารสถานศกษา มาทำาวจย และเวลาทพฒนานโยบายมาแลว กมการปรกษาหารอคนทเกยวของ ลกษณะของการปรกษาหารอ กอาจจะแตกตางกนไปแลวแตประเดน บางเรองใชวธทำาประชาพจารณ บางเรองทยงยากซบซอน ทตองมการใหขอมลกอนกตองมการนำาเสนอขอมลใหทราบกอน เชน ขอมลจากผลการวจย ขอมลจากตางประเทศ แลวคอยถามคนทมารวมประชมวามความคดเหนอยางไร? หรออาจมขอคดเหนทแตกตางกนไปเลยกได บางเรองทเปนประเดนงายๆ ทคนตอบแสดงความคดเหนได โดยไมจำาเปนตองรขอมลกอน กจะใชวธทำาโพล เชน ในเรองของหลกสตรการผลตครแบบใหม 6 ป มนมแนวคด เบองหลงมากมาย ถาไปถามประชาชนวา ควรใชหลกสตร 4 ป 5 ป หรอ 6 ป คนทไมรขอมลเบองหลงกจะตอบไมได คนทไมมขอมลเบองหลง กจะตอบวา 4 ป ดทสด จบเรวด แตไมรเบองหลงวาเหตผลทเสนอเปน 6 ปเพราะจะยกระดบฐานะวชาชพใหเปนแบบเดยวกบวชาชพชนสงอนๆ เชน วชาชพแพทย ซงตองเรยนแบบเขม ทงทางดานวชาการ วชาชพ ดานจรรยาบรรณ และการฝกปฏบต ทนถาจะปรบเงนเดอนใหสงเทากบวชาชพแพทย กตองมเวลาเรยนเทากน การเรยนตองเขมขน ถาจะใหคนเกง คนดเขามาเรยนคร เงนเดอนกตองขยบขน การทคนด คนเกง ทเขามาเรยนแลวดยงขนไปอก เวลาเรยน 4 ป เพยงพอหรอไม? กยงเปนประเดนทยงตองถกเถยงกน ทกอยางเปนประเดนเชอมโยงซงกนและกน ทยกตวอยางมานเปนประเดนสลบซบซอนซงการทำาโพลทำาไมได ซงจะตองใชวธประชาพจารณ หรอการประชมระดมความคด คอใหขอมลแลว เหนดวย/ไมเหนดวย มจดโหวตรงไหน จะไดเตม ปะจดโหวนน

ประเดนวชาชพครน ศ.ดร.วจตร ศรสอาน ทานบอกวา …อยางในประเทศฝรงเศสเมอ 10 กวาปกอน ไดยกเลกสถาบนผลตครทงหมดเลย แลวรบคนทจบปรญญาตรในสาขาตางๆ มาฝกใหมความรในดานวชาชพคร 1 ป แลวกปฏบต 1 ป อนนกเปนทมาสวนหนง ซงประเทศไทยเราเมอสมยกอนกใชแบบนน แตพอตอนหลงไทยเกดขาดแคลนครขน เพราะมนโยบายใหจดการศกษาอยางเสมอภาค การขยายการศกษาภาคบงคบจาก ป.4 เปน ป.6 กทำาใหขาดแคลนคร กเลยเลกแบบนน แลวกผลตครปรญญาตร 4 ปขนมา พอตอนนเกดปญหาครทออกมาคณภาพไมด และความตองการครไมไดมากเหมอนสมยกอน ดงนนทวาผลตครหลกสตร 6 ป กอาจจะเอาคนทจบปรญญาตรจากสาขาอนๆ มาเรยนอก 2 ป หรอคนทเรยนครตงแตแรกกใหมความเชยวชาญในเนอหาสาระนนๆ เชน เอกวทยาศาสตร คณตศาสตร แลวอกปหนงกเรยนวชาชพคร อกปหนงกเนนปฏบตสอนจรง ใหมความรทงทางดานวชาการ วชาชพ และมความสามารถทางปฏบตคอ จดการเรยนการสอนได และเรองของจรรยาบรรณกตองปลกฝงตงแตตน

หลกการมสวนรวม กผสมผสานทงชวยกนคด ชวยกนทำา ชวยกนศกษาหาขอมล กแลวแตกลมไหนจะมสวนรวมในเรองใด นโยบายนนกเปนแบบ PDCA ตดตาม ประเมนผลการดำาเนนงาน วามอะไรตองปรบปรง กตองมหนวยงานทจะทำาหนาทเหมอน Watchdog คอยตดตามประเมนผล รายงานขอมล เพอการแกไขปรบปรง ปรบแผน เอาขอมลจากการตดตามประเมนผลมาปรบ ใหแผนเปนไปไดในทางปฏบตมากยงขน โดยในทางปฏบตกตองประสานกลมตางๆ ใหมสวนรวมดวย

ถาม

การตงโจทยวจย คำาถามวจย มหลกการอยางไร ใครเปนผรบผดชอบ

ตอบ

กดวาประเดนนโยบายอนนน มประเดนอะไรบาง ซงกตองมขอมลมาพอสมควร และในขณะน เรองไหนทเปนจดวกฤต? เรองไหนทเปนเรองสำาคญ ควรจะตองมการกำาหนดนโยบายในเรองนนใหชดเจน และกจากนโยบายในเรองนนเราจะตองศกษาขอมลในเรองนนๆ มนมหวขออะไรบางทตองศกษา

หนวยงานทรบผดชอบ กตองทำาไปดวยกน ไมใชแคฝายแผนและนโยบายอยางเดยว เพราะขอมลกตองไดมาจาหนวยปฏบตดวย

ในเรองของการวจย มเรองไหนทยงไมชด จะตองหาขอมลใหชดๆ ไดอยางไร กใชวธวจยหาขอมลใหชดเจนยงขน การทำาวจยคอ การตอบคำาถาม โดยศกษาหาขอมลอยางเปนระบบ บางทกอาจจะมาจากนโยบายทมอยในแผนตางๆ ซงนโยบายกจะเปนนโยบายแบบกวางๆ และนโยบายในเรองนนๆ จะมนโยบายในเรองอะไรบาง เชน นโยบายในเรองของคร กจะมเรองของการผลตคร ครแนวใหม การพฒนาคร การประเมนเพอใหไดใบประกอบวชาชพคร การยกยองใหรางวลครด การบำารงรกษาครด ถาแนวทางเหลานยงไมชดเจน กตองศกษาวจยขนมาวา ในการผลตคร ประเทศตางๆ ทำาอยางไร ของเราทผานมาทำาอยางไร ไดผลเปนอยางไร ในเรองของใบอนญาตประกอบวชาชพครกเชนเดยวกน เปนเรองใหมสำาหรบเรา คอ เราอาจมแนวคดหลกๆ แตไมเหนทางทชดเจน กตองไปศกษาดวา วชาชพแพทยใหใบอนญาตประกอบวชาชพอยางไร ในตางประเทศใหใบประกอบวชาชพครอยางไร? ศกษาวจยมาจะไดมองเหนแนวทางในการปฏบต และในขณะเดยวกนกเปนการกำาหนดนโยบายในเรองนใหมความชดเจนมากยงขนตอไป คออะไรทรขอมลสมบรณแบบอยแลว กไมตองทำาวจยเพมเตม แตอะไรทยงเปนปญหา ยงมองไมเหนแนวทางอยางชดเจน กตองทำางานวจยขนมา แตทำางานวจยมาแลว กตองถามความคดเหนของผอน วาเหนดวย ไมเหนดวย อะไรตางๆ เหลาน

ถามความเชอมโยงของหนวยงานทมหนาทกำาหนดนโยบายทางการ

ศกษา เชน สกศ. กระทรวงศกษาธการ ทบวงมหาวทยาลย และรฐมนตร มความเชอมโยงกนอยางไรตอบ

สำานกงานคณะกรรมการการศกษากจะเปลยนชอเปน สภาการศกษา กมรฐมนตรเปนประธาน และมผบรหารระดบสงของหนวยงานทเกยวของ เชน เลขาธการสำานกงานการศกษาพนฐาน, ชนอาชวะ และชนอดมศกษา และกระทรวงวฒนธรรมกอยดวยเปนสภาใหญ และในขณะเดยวกนคณะกรรมการตางๆ กมเลขาธการสภาการศกษาเขาไปอยในคณะกรรมการดวย ดงนน สงทสภาพการศกษาตองทำาคอ กำาหนดนโยบายและวางแผนในภาพรวม ทเชอมโยงกรศกษาทกระดบ และเปนนโยบายทบรณาการศกษา ศาสนา วฒนธรรม เขาไปดวยกน รวมทงตองสอดคลองกบนโยบายของรฐบาล และบรบททางเศรษฐกจและสงคม และแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตดวย กเหมอนกบเปนแผนนโยบายหรอแผนแมบทถาม

นโยบายการศกษาของชาตทจะออกไป จะตองผานการอนมต โดยคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ใชมย?ตอบ

อะไรกตามทมการเชอมโยง และกระทบไปในระดบอนๆ กตองผานสภาการศกษา โดยหลกการตองเปนแบบนน แตในทางปฏบตบางยคบางสมย กไมผานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต เชน บางยคบางสมยทรฐมนตรกระทรวงศกษาธการแขงมาก และรฐมนตรสำานกนายก ซงดแลสภาการศกษา ไมคอยสนใจการศกษา ปญหานกการเมองสงกดคนละพรรค ทางหนวยปฏบตซงมกระทรวงหรอทบวง กใชวธเสนอนโยบาย หรอแผนของตนเขา ครม.

เลย โดยทรฐมนตรประจำาสำานกนายกกไมไดทวงตงในเรองน แตตอนหลงๆ รฐมนตรกบอกวา เรองทเกยวของกบการศกษาใหผานสภาการศกษากอน แตถาผานแลวผานยากผานเยน คนกไมอยากจะผาน

ดงนนในทางปฏบต บางยคบางสมยกมเรองของการเมอง เรากตองยอมรบวาหนวยงานตางๆ มลกษณะแขงด แขงเดน ซงกนและกน และกไมมหนวยงานไหนทอยากจะใหคนอนมายงเกยวกบการตดสนใจของหนวยงานมากนก นเปนสงทเราตองยอมรบ และในตางประเทศกเชนเดยวกน แตเมองไทยอาจจะมมากกวา อะไรทสามารถจะทำาขามหวไปไดกทำา แตตอไปจะอยภายใตกระทรวงเดยวกน ปญหานาจะลดลง แตกตองรอดตอไปวาจะเปนอยางไร? ในขณะนนหรอแมแตการเปลยนแปลง อยางปฏรประบบราชการ กจะไมดเฉพาะการศกษาแตเพยงอยางเดยว เชน การศกษากจะไปดรวมกบ กระทรวงวฒนธรรม และกระทรวงพฒนาสงคม ฯลฯ คอจะดวานโยบายทเกยวของกบสงคมจะไปเกยวของกบกระทรวงไหนบาง คอจะไปดในภาพรวม ไมไดดแยกเปนกระทรวงถาม

การนบเวลาการศกษาขนพนฐาน 12 ป วาจะเปนอนบาล ม– . 3 หรอ ป.1-ม.6 ททานรองนายก ซงกำากบดแลการศกษา มความเหนอยางหนง สวนรฐมนตรวาการกระทรวงศกษา มความคดเหนอกอยางหนง การกำาหนดนโยบายจะเปนเชนไร?ตอบ

ทง 2 ฝายตองมาคยตกลงกน เพราะมขอมลสนบสนนทง 2 ขาง สดทายกตองเขากระบวนการตดสนใจ แตกไมรนะ เพราะการเมองมนกสง ไมรวาผทตดสนใจคอใครกนแน ดไมดทานนายกรฐมนตรกเปนคนตดสนใจ คนทเหนดวยกบการศกษาปฐมวยกบอกวา การศกษาขนปฐมวยเปนการศกษาทมความสำาคญมากในการวางรากฐานใหกบเดก เพราะเดกจะเรยนประถมไดดหรอไมดขนอยกบ

การศกษาปฐมวยดวย วาเดกไดรบการเตรยมความพรอม และมพฒนาการทเหมาะสมมากนอยเพยงใด ถากอนประถมไมด กจะมผลกระทบไปถงประถมและมธยมดวย สวนคนทไมเหนดวย กบอกวาการศกษากอนประถมไมนาจะใหเดกไปเขาโรงเรยน นาจะใหเดกไปเขาศนยการเรยน หรออยในความดแลของชมชน และพอแมมากกวา เพราะเดกจะไดรบความอบอนมากกวา พอไปเขาโรงเรยนอนบาลแลวกปรากฏวาโรงเรยนจะไปสอนหนงสอเดก หรอไมกเคยวเขญใหเดกเรยนหนงสอ ทงๆ ทกลามเนอของเดกยงไมมความพรอมทจะเขยน ในทสดเดกกจะเกลยดการเขยนหนงสอ เกลยดการเรยน และในประเทศไทยของเรา กเปนแบบทวาบาหนงสอมากๆ แลวกบาสอบดวย เพราะแมแตจะเขาอนบาลกตองสอบ ซงไมมประเทศไหนเปนอยางประเทศไทย พอ-แม กตองสอบดวย โดนสอบหมด โดนสมภาษณหมด มนกเปนขอเสย

บางคนกบอกวา อตราการเขาเรยนกอนประถมมสง เกอบ 90% มเพยง 10% เทานนทไมไดเรยน ปลาสด ป 2544 อตราเรยนของเดกกอนประถมมสงถง 95% แตกมหลายรปแบบ ทงศนยการเรยนตางๆ ดวย แตอตราการเขาเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายม 60% เดกอก 40% ไมไดเขาเรยน ทนถาขยายไปถง ม.ปลาย คาใชจายกจะสง แลวกจะมประเดนทวาทำาไมเดกรวยในโรงเรยนเอกชน ทำาไมรฐตองไปอดหนน

จรงๆ แลวใน พ.ร.บ. ทใหการอดหนน ไมไดใหการอดหนนโรงเรยน แตใหการอดหนนกบเดก เดกมสทธทจะไดรบการศกษา โดยทไมเกบคาใชจายสำาหรบทกคน กเลยมการประกนโอกาสในการใชสทธดงกลาว โดยอดหนนคาเลาเรยนให ซงกเหมอนกบโครงการ 30 บาท รกษาทกโรค เปนการประกบสขภาพดถวนหนาสำาหรบทกคน แตอนนนไมมคนถาม แตทำาไมถงไดมาถามโครงการการศกษากนนกหนา กไมเขาใจเหมอนกน เพราะถามนไมด มนกไมดทง 2

อยาง คอคนทไมเหนดวย กบอกวานาจะไปเกบคาเลาเรยนจากคนรวยๆ แลวเอาเงนมาสนบสนนใหคนยากจน

และถงแมจะใหสทธแลว แตการใชสทธการรบการศกษา ม.ปลาย คนยากจนกเสยเปรยบคนรวยอยด เพราะคนยากจน คาเสยโอกาสในการเขาไปเรยนจะสง คอถาไมเรยนแลวไปทำางาน กจะมรายได แตถาไปใหเฉพาะคาเลาเรยน คนกลมนซงคาเสยโอกาสสงนกจะไมไดเรยนอยด ไปๆ มาๆ อยทรฐไมมเงนมากกวา จงใชวธนน

เพราะใน พ.ร.บ. ถงแมเดกยากจน กใหคาเครองแบบ คาอาหาร คาหนงสอ คนทยากจนจะใหเงนเพมอก 3,000 บาท คอถา 3,000 บาท แลวไปคดกบเงนเดอนเดกทไปทำางานกนาจะพอๆ กน เพราะคนทจบปรญญาตร เงนเดอนก 6,000 กวาบาท แลวจบ ม.ตน กไมรวาจะไปหางานทำาไดหรอเปลา แตมนไมเพมรายได แตเพมเงนทตองใชสำาหรบการศกษา นถาคนอยากไปทำางาน กไมแนใจวาจะมงานทำาหรอเปลา กตองชวยครอบครวทำานา ทำาไร มากกวา มนกคงยงยดเยอกนไป เพราะทางกระทรวงกเหนวาเรองนกลวงเลยมาถงขนทวาปฏบตไปแลวผปกครองกรบรไปแลว จะมการมากลบลำาใหม ผลกระทบกจะสรางความสบสนใหประชาชนคอนขางมากลาสด กใหกระทรวงศกษาธการไปศกษาหาขอมลในเรองน แลวใหนำาเสนอคณะกรรมการการศกษาแหงชาต แตทำาจรงๆ ไมรจะวาอยางไร คดวาจะทำาอะไรกตองดผลกระทบหลายๆ ดานดวย แตกตองมขอมลใหเหนวาเปนอยางไรถาม

นอกจาก สกศ. แลว สภาพฒนฯ กดในภาพรวมทงหมด ซงกรวมนโยบายการศกษาไปดวย ความเชอมโยงตรงนเปนอยางไร?ตอบ

สภาพฒนฯ แผน 9 กเนนเรองของการพฒนาคน พฒนาสงคม และพฒนาสงแวดลอม ปรชญาพนฐาน กเปนปรชญา

เดยวกน กบแผนชาตของเรา ไมม conflict กบสภาพฒนฯ อาจจะเปนเพราะวาประธานกรรมการสภาพฒนฯ กบประธานกรรมการททำาแผน สกศ. เปนคนคนเดยวกน คอ ทานสปปนนท ซงกทำามาตลอด ไมวาแผน 8 หรอแผน 9 กไปในทศทางเดยวกน เนนการพฒนาคน ใหคนเปนศนยกลางของการพฒนา แตสภาพฒนฯ มนโยบายดานอนๆ เขามาดวย แตอกหนอยสภาพฒนฯ กจะเปนเสอกระดาษ เพราะเมอกอนสภาพฒนฯ เปนผอนมตงบประมาณ แตตอนหลงเปลยนไปแลว ปฏรประบบราชการจะไมใหขาราชการเปนคนกำาหนดนโยบาย แตจะใหรฐมนตรเปนผกำาหนดนโยบายมากกวา แตนโยบายของรฐมนตรกตองมาจากหนวยงานวชาการสวนหนง แตไมทงหมด เพราะนโยบายรฐบาลกตองขนอยกบวาพรรคไหนมเสยงขางมาก แลวตอนรณรงคหาเสยง ไดสญญาวาอะไรกบประชาชนไว กจะชนโยบายนนเปนเรองหลก

ทางดานการศกษา กทำาทาเหมอนจะใหความสำาคญ แตกไมสำาคญ สวนหนงกเปนเพราะตอนหาเสยงถามคนจากชมชน ชาวบานกไมไดพดถงปญหาการศกษาเลย ชาวบานกพดวา 30 บาท รกษาทกโรค พดถงเรองเศรษฐกจ เพราะเปนเรองทเกดขนกบชาวบานในปจจบนทนท เพราะถาเจบไขไดปวยกทกขทรมาน กอยากใหมคนมารกษา พดเรองเศรษฐกจ เพราะถาเคาไมมกน กอยไมได กอยากใหทองอม แตการศกษามองไมเหนผลในเดยวนน ลกไมไดเรยนกยงอยได แตถาไมมกนอยไมไดจะตายเอา โดยทไมไดคดถงผลระยะยาวของการศกษา ถาลกหลานไมไดเรยน จะทำาใหลกหลานเจบปวด ไมมงานทำา การทลกไมมโอกาสเงยหนาอาปาก ชาวบานกไมไดคดวาเปนเพราะการศกษาของลกไมด ลกไมไดรบการศกษา แตกลบไปคดวามนเกดจากความเหลอมลำา ตำาสงของสงคม เกดจากความเอารดเอาเปรยบของสงคมมากกวา แตไมไดคดวาสาเหตทแทจรงมาจากการศกษา เพราะฉะนนเวลาทไปถามชาวบาน กจะพดเรองเศรษฐกจ เรองโรคภยไขเจบ เรองการศกษาชาวบานจะไมพด

ถง จะมองแตปญหาเฉพาะหนา แตจะไปโทษชาวบานไมได ตองเรงประชาสมพนธ สรางความตระหนกใหเกดขนเสยกอนถาม

กระบวนการกำาหนดนโยบาย มความเชอมโยงกบสถานศกษาอยางไรตอบ

ถาเปนมหาวทยาลย กจะเชอมโยงโดยตรงกบทบวงมหาวทยาลย แลวไดอะไรในสวนทเปนนโยบาย แลวถงมาเชอมโยงกบ สกศ. แตคนทจะไมสนใจการปฏรปการศกษามากทสดคอ คนในมหาวทยาลย และกเปนเชนน ในการปฏรปการศกษาของทกประเทศ การปฏรปการศกษาขนพนฐานทำาไดงายกวาขนอดมศกษาถาม

เทาทสงเกต จะเหนวา หนวยงานทกำาหนดนโยบายกำาหนดอยางนง แตทางสถาบนการศกษา เชน มหาวทยาลย หรอหนวยปฏบตกจะวพากษวจารณ เหมอนกบอยคนละฝงกน ไดมการเชอมโยงกนบางหรอไม?ตอบ

เปนเรองของทบวงมหาวทยาลยทจะตองไป deal กบมหาวทยาลย เพอใหเกดดลยภาพ คอรกษาผลประโยชนของคนในสถาบนนน และผลประโยชนของประชาชนโดยสวนรวม คนสวนใหญกพยายามรกษาสวนไดของตวเอง และพยายามไมใหเสยอะไรเลย อาจารยมหาวทยาลยเรยกรองอยากใหตวเองเปนอสระ บรหารจดการอยางเปนอสระ ในขณะเดยวกนกยงคงเปนขาราชการอย คอใหเปนอสระในการดำาเนนงาน แตประเมนไมได จรงๆ การทมหาวทยาลยออกนอกระบบ และการทสำานกงบประมาณไมใหบรรจเปนขาราชการตอไป

อตราเกษยณ กใหแค 20% นน สวนหนงกคงเปนนโยบายใหคนเปนขาราชการนอยลง เพราะขณะนคนทเปนอสระในการทำางานมากทสดกคอ ขาราชการ จะทำางานหรอไมทำากได เงนเดอนกไดไปเรอยๆ คนททำาดหนอยกได 2 ขน คนทไมทำากไปไลออกไมได เปนอสระมาก จะไปทำางานขางนอกกได ไมมใครอยากสญเสยความเปนอสระอนน การออกนอกระบบของมหาวทยาลยกคอการมอสระในการบรหารจดการภายใน ในขณะนผบรหารทำาอะไรไมไดเลย ไมมใครอยากเปนหวหนาภาควชา หรอคณบด เพราะไปกำากบดแลอะไรไมได บางท course หนง มอาจารยสอน 2 คน มนกศกษาเรยนไมกคน ลองไปเทยบกบการศกษาขนพนฐานซ สอนกนแทบตาย อาจารยมหาวทยาลยชวโมงสอนกนอยมาก ไปรบเปนทปรกษาตางๆ พอจะออกนอกระบบ สำานกงบประมาณกไมยอมใหเงนเดอนอาจารย ทตองใหเงนเดอนอาจารยสงๆ กเพอแลกกบความเปนอสระของขาราชการมหาวทยาลย เพอใหเขาระบบการทำางานทมประสทธภาพตอไป แลวการจางงานกใชระบบสญญา เหมอนกบการศกษาพนฐานขณะน ถาครไมด ไลออกไดมย? กไมได กตองใหอยเปนขาราชการตอไป การศกษาพนฐานตอนน ถาเกษยณ กไดอตราจาง แตในระยะยาว กคงคอยๆ หายไป ถาม 2 ระบบอยดวยกนกไมนาจะไดผลถาม

การเปลยนโครงสรางใหม เปนสภาการศกษา จะมการเพมการมสวนรวมของภาคประชาชนในการกำาหนดโยบายการศกษาหรอไม อยางไร?ตอบ

ในสภาการศกษาจะมผแทนขององคกรตางๆ 57 คน มผแทนหนวยงานทเกยวของ 14 คน นอกนนเปนผทรงคณวฒในดานสาขาตางๆ และผแทนองคกรเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน

องคกรวชาการ องคกรวชาชพ ผแทนของพระ ผแทนของศาสนาอนๆ ดวย ซงไมเคยมมากอน คณะกรรมการการศกษาแหงชาตจะมเฉพาะผทรงคณวฒ และกรรมการโดยตำาแหนง ขณะนกเปนทนากลมใจอยวา 57 คนเนยจะเรยกประชมกนอยางไร สภาการศกษากเปนสวนหนงทจะใหขอคดเหน กำากบดแลในการกำาหนดนโยบาย และอกสวนหนงกคอ ในกระบวนการดำาเนนงานของสำานกงานเลขาธการสภาการศกษา กตองใหคนทเกยวของ เขามารวมคด รวมทำา รวมปฏบตดวย หรอวาทำางานในลกษณะทเปนเครอขาย ในขณะนกมเครอขายพอ-แม เครอขายคร เครอขายเดก และเครอขายพระสงฆอย ขอสำาคญเวลาเลอกผแทนมา เลอกคนดๆ กแลวกน เพราะถาเลอกคนไมดมากไมมประโยชน แลวผแทนกจะทำาหนาทผแทนจรงๆ คอรกษาผลประโยชนขององคกรของตวเอง ไมไดดภาพรวม อยางเชน ผแทนครกมวแตรกษาผลประโยชนของคร ไมคอยรกษาผลประโยชนของเดก คอถาทกฝายมองในภาพรวม และมองผลประโยชนของเดกเปนหลกจะไมเกดปญหา แตถามองแตผลประโยชนของหนวยงานของตวเองกจะเกดปญหา การมสวนรวมกมไดหลายลกษณะถาม

ปญหาหรออปสรรคในการกำาหนดนโยบายการศกษามอะไรบาง?ตอบ

1. อตตาของคน ความแขงด แขงเดนระหวางหนวยงาน การไมยอมรบซงกนและกน ความด หรอไมดของนโยบายไมไดขนอยทนโยบายนนเปนเรองอะไร สมเหตสมผลหรอเปลา แตมนขนอยทวานโยบายนน หนวยงานไหนทำา ถาหนวยงานอนทำากไมยอมรบ แตกไมไดวาทกหนวยงานจะเปนเชนนนะ แตแบบนกมอย ในเรองการแขงดระหวางหนวยงาน ถออตตาของหนวยงานแทนทจะมองความเปนเหตเปนผล และประโยชนของสวนรวมไมม ทบอกกนวา

นโยบายยอมอยเหนอเหตผล คอบางทมหลกวชาการ หลกการ“ ”ตางๆ ด แตบางทจะไมเอาซะอยาง กทำายาก

2. การเมอง พอการเมองเปลยน นโยบายกเปลยน ขนาดปฏรปการศกษาม พ.ร.บ. แลว ไมวาใครจะมาเปนรฐบาล กตองทำาตามกฎหมาย แตของประเทศไทยแปลกมากเลย รฐบงคบใหประชาชนทำาตามกฎหมาย แตผนำาของรฐเองไมทำาตามกฎหมายกได เปนลกษณะขดแยงกนเอง

3. ขอมล ขอมลของเราแยมากๆ ลาสมย ไมถกตอง เชอถอไมได ขอมลแตละหนวยงานกไมตรงกน แลวกมขอมลอยหลายชด โกหกกนแมกระทงขอมล เชน จะไปถามจำานวนนกเรยน กบอกวาถามาจากสภาการศกษา มนกเรยน 200 คน ถามาจากกระทรวงศกษา มขอมล 400 คน เพราะตำาแหนงของอาจารยใหญในตอนนน ขนอยกบจำานวนนกเรยน ซงจะเหนวาโกหกกนมาตงแตระดบโรงเรยน ในระดบกระทรวงกมขอมลอยหลายชด ถาจะของบประมาณกใชชดน ถาเปนเรองอนกใชอกชดหนง เลยไมรวาประเทศไทยมนกเรยนจรงๆ เทาไหรกนแน ปญหาเรองขอมลเปนเรองลำาบาก เวลาทคดคาใชจายตอหวจงลำาบาก เกดปญหา เพราะไมมขอมลทถกตองจรง เคยทำาวจยขอมลนกศกษาระดบอดมศกษา หา Rate of Return ไปถามบางมหาวทยาลย เคาบอกวาใหตดขอมลมหาวทยาลยออกไปเลย อยาใสเขาไป เพราะถางบประมาณมามากจะโดนตด ตอนนนเปนชวงกอนจะม พ.ร.บ. ขาวสารขอมล เรากตองใชวธอนในการหาขอมลมา พอไปเกบมหาวทยาลยเอกชน กตองประชมกนกอนวาจะใหขอมลหรอไมใหขอมล ในทสดกให แตกไมรวาทใหมาจะถกหรอไมถกกไมร ระบบขอมลของเราแยมาก ไมมความโปรงใสในการทำางาน

4. ความจำากดของงบประมาณ โดยเฉพาะอยางยงชวงน เพราะฉะนน จะทำาอะไรกเลยลำาบาก

5. สถานภาพทางสงคมและวฒนธรรมของเรา กตองยอมรบวา สงคมไทยยงเปนวฒนธรรมอำานาจนยม และระบบอปถมภ มากกวาระบบคณธรรม ดงนนเวลาเราทำาอะไรกตองนกถงประโยชนของพวกพองไวกอน แทนทจะนกถงประโยชนของสวนรวม และความทเปนระบบอำานาจนยม มความสมพนธในเชงอำานาจสง คนทเปนใหญ กจะมเสยงใหญตามไปดวย ดงนนการทจะใหคนระดบลางเขามามสวนรวมกยงเปนอปสรรคอย ถาตองการใหคนเขามามสวนรวมมากๆ ตองขจดระบบอำานาจนยม ระบบอปถมภออกไปกอน ตราบใดทงมระบบอยางนอย มความสมพนธเชงอำานาจอย กยาก คอจะมประชาชนไมกคนทจะกลาพดอะไรตางๆ แตครทอยในโรงเรยนตางๆ หรอวาประชาชนสวนใหญกทำาตามผใหญมากกวา อนนเปนรากเหงาของสงคมเรา เพราะลกษณะระบบอำานาจนยม ลกษณะการกำาหนดนโยบายจงคอนขางจะเปน Top-Down มากกวา Bottom-up จรงๆ แลวคนขางบนนาจะฟงเสยงจากขางลาง กอยางททานกรรษมา บอกวา ตองประสานและสงเคราะหความคดเหนทแตกตางของคน แตลองดผใหญบานเรา ทรบฟงความคดเหนของคนระดบลางมมากแคไหน และตองสงเกตพฤตกรรมดวยวา รบฟงโดยคำาพดอยางเดยว หรอรบฟงโดยการกระทำามากกวา

เหมอนอยางการประชมสมมนา แสดงความคดเหน กตองดวาการประชมนนไปตามกระแสหรอเปลา การประชมบางอยาง คนทพดเกงเพยงคนเดยว คนอนเหนคลอยตามไปหมดเลย ไมไดมความคดทหลากหลาย และเวลารบฟง กตองรบฟงจากหลายๆ กลมดวย ไมใชกลมเดยว

ถาเปรยบเทยบเวลา สกศ. ประชมรบฟงความคดเหน เชญกลมคนทหลากหลายมาก แลวกไมไดเจาะจงวาตองเปนคนโนนคนนดวย เวลาททำาการประชมระดมความคดในพนทกใหสาบนราชภฏฯ หนวยงานในพนท จดประชมรบฟงความคดเหนให โดยท สกศ. ไมไดเขาไปยงเลย เพยงแตกำาหนดกรอบวาในเรองนน เกยวของกบคนกลม

ไหนบาง เวลาไปเชญคนมาเขารวมประชมให cover คนในกลมตางๆ ทกำาหนด แตเคาจะไปเรยกใครมากแลวแต ขอใหเปนคนทกลาพดในทประชม ไมใชมาประชมแลวนงเฉยๆ แลวเรากทำาแบบนมาตงนาน ประชมรบฟงความคดเหน ทำาหลายครงกวาจะสรปไดถาม

สกศ. เปนทงหนวยกำาหนดนโยบาย และหนวยปฏบตใชหรอไม?ตอบ

สกศ. ไมใชหนวยปฏบต แตเปนหนวยพฒนานโยบาย ถาปฏบตกคอการนำารอง และนำาผลทไดจากการนำารองนมากำาหนดนโยบาย เราจะนำารองระยะเวลาหนง พอเหนวาไดผลแลวกนำาเสนอหนวยปฏบต บางทนำารองยงไมทนเสรจ กระทรวงกนำาไปดำาเนนการแลว เปนบางสวน เชน โครงการครตนแบบ / ครแหงชาต กระทรวงศกษากรบไปเลยวาจะทำาตอ จะพฒนาครแกนนำา แลวจะพฒนาตอไปเปนครตนแบบ / ครแหงชาต เหลานตางๆ บางทมนกผดเพยนไป ซงไปกำาหนดวาทกโรงเรยนตองมครแกนนำากคนๆ ถาโรงเรยนนนไมมครแกนนำา จะไปกำาหนดไดอยางไร? เพราะครตนแบบ/ครแหงชาตคอครททำาดอยแลว เราไปหา เราไปเจอ ยกยองใหรางวลและไปอบรมขยายผลใหคนอน แตถายงไมม กไมม กระทรวงไปทำาแบบแพรกระจายแบบนนทำาไมไดเพราะบางแหงครตนแบบยงมาถามในทประชมวา การจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสำาคญทำาอยางไร เรากถามวา แลวเปนครตนแบบมาไดอยางไร กตอบวาไมร ซ จงหวดสงชอมากเลยไดเปน กยงดทแรกนกวาเปนครตนแบบของ สกศ. แตไมใช เปนครตนแบบของหนวยงานอน ครตนแบบคอ ตนแบบปฏรปการเรยนรดานการเรยนการสอน ซงรวมถงการประกนคณภาพภายในดวย ซงกคอประกนการทำางานของครนงเอง แตในขณะนเราคดแบบแยกสวนวา การประกนคณภาพภายในกทำาเรองหนง การเรยนการสอนกทำาอกเรองหนง หลกสตรกอกเรองหนง ครกเลยบอกวางานเยอะแยะ จรงๆ แลวในเรองของหลกสตร

การเรยนการสอน การประกนคณภาพไปดวยกน แลวรวมในเรองการบรหารจดการทใชโรงเรยนเปนฐาน และชมชนมสวนรวม โรงเรยนกทำาการวเคราะหสภาพการณของตวเอง กำาหนดเปาหมายของตวเองถาม

ปญหาการศกษาในภาพรวมของประเทศคออะไร?ตอบ

ตอนนปฏรปการศกษาในเรองใด นนแหละคอปญหาทเกดขน ปญหามทงเรองคณภาพของคร คณภาพของการจดการเรยนการสอน คณภาพของการประเมนผล ปฏรปการเรยนรทเนนผเรยนเปนสำาคญ แลวจะบอกวาจะเนนใหเดกมจรยธรรม คณธรรมไมไดกเพราะในการประเมนผล การสอบเขาเรยนตอ สอบแบบทองจำา ไมไดดลกษณะทพงประสงค แลวจะปฏรปการเรยนรไดอยางไร? ปญหามนกพนกนทงระบบ แลวโครงสรางกเปนแบบรวมอำานาจ ไมใชกระจายอำานาจ ทกอยางกสงการหมด เดกไมคอยมความสำาคญ ผบรหารในสวนกลางมความสำาคญมากกวา

เวลาจดอบรมสมมนา พออธบดไปเปดงานกมผบรหารนงอยดวย พออธบดพดเสรจ ผบรหารกเดนออกไปพรอมอธบด ไมมอะไรเกดขน ไมไดสนใจสาระจากการประชมสมมนา แตสนใจวาจะไปตามผใหญไดมากแคไหน มากกวา เดกไมมความสำาคญ เพราะเดกไมไดเปนผใหความดความชอบ หรอใหตำาแหนง คนทใหตำาแหนงความดความชอบคออธบด รองอธบด เพราะวาการประเมนผลงานของครหรอ Promotion ทางวชาการของคร ไมไดขนอยกบ Performance ททำากบเดก แตขนอยกบ Performance ททำากบคนอนมากกวา

2. บทสมภาษณ รองเลขาธการสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต

(ดร. สรพร บญญานนท ) และผเชยวชาญระดบ 9 (ดร.จราพรรณ ปณเกษม)

หนาทของคณะกรรมการการศกษาแหงชาต เปนการกำาหนดนโยบายในลกษณะคลมหมดเปนรมใหญ เนองจากไมใชหนวยปฏบต หนวยทรบนโยบายไปปฏบตคอกระทรวงและทบวง คณะกรรมการการศกษาแหงชาตกำาหนดนโยบายและแผน อาจมแนวทางตวอยางให แตกระทรวงกบทบวงเมอรบนโยบายใหญทเปนระดบชาตไปแลว จะตองนำาไปแปลงใหเปนนโยบาย หรอแผนในเชงปฏบต กระทรวง ทบวงอาจมนโยบายยอยของหนวยงานแตกจะตองอยภายใตนโยบายใหญ

การกำาหนดนโยบาย

ตามหลกการกคอสำารวจ ศกษา วจยเกบขอมลกอน วาขณะนมปญหา มประเดนหรอแนวทางทจะปฏบตอยางไรกอนทจะมาชวยกนวเคราะหเพอกำาหนดนโยบาย เพอใหนโยบายนนสามารถนำาไปปฏบตไดจรง การสำารวจวจยทำาไดหลายอยาง คอการลงไปเกบขอมลจรง หรอทำาในรปของการประชาพจารณเพอรบฟงขอมลตางๆ เมอไดขอมลมาแลวกจะมคณะกรรมการมาวเคราะหยกราง ตอจากนนกจะมคณะกรรมการใหญคอคณะกรรมการการศกษาแหงชาตทจะพจารณาอกครงหนงกอนเสนอคณะรฐมนตร คณะกรรมการการศกษาแหงชาต จะประกอบไปดวยผทรงคณวฒตางๆ ทงทดำารงตำาแหนงดแลเรองการศกษา และผทรงคณวฒทมความรความสามารถอาจไมใชผดำารงตำาแหนงการบรหาร แตมความรความสามารถกเชญมารวมประชม

สำาหรบนโยบายอกประเภทหนงคอ การทรฐบาลแตละคณะทเขามาบรหารประเทศ จะประกาศไวกอนทจะเขามาบรหารประเทศ กจะมนโยบายทเกดขนจากทมวชาการของรฐบาลเหลานน

สำาหรบรฐบาลปจจบนไดประสานกบสำานกงานคณะกรรมการการศกษามาตงแตตน ตงแตเรมสรางพรรค ยงไมเปนรฐบาล คอทานรฐมนตรชวย ศรกรณ มณรนทร ทำางานวจยนโยบายใหแกพรรคมาตงแตตน เรยกไดวารฐบาลชดนมการทำาวจยดานการศกษามากอนทจะเปนรฐบาลถง 2-3 ป เพราะฉะนนพอมาเปนรฐบาลเขาจะมนโยบายของเขา ซงทมจะนำาไปใชหรอไมกได ซงกระบวนการกำาหนดนโยบายของพรรคกมการทำาวจย ซงเหลานเปนการกำาหนดนโยบายแบบกวางๆ

ดร. จระพรรณ ปณเกษม ผมประสบการณดานการทำานโยบายมาหลายดาน ไดใหขอมลเพมเตมเกยวกบการกำาหนดนโยบายของสำานกงานคณะกรรมการการศกษาวา

กระบวนการกำาหนดนโยบายสามารถแบงเปนยค ๆ ไดตามผบรหาร และบรบท-แวดลอม กอนหนานการกำาหนดนโยบายจะใชการวจยเปนฐาน งานวจยจะตงเปนคณะอำานวยการ และคณะดำาเนนการยอยๆ เชน การทำาแผนการศกษาแหงชาต ป พ.ศ. 2535 แบงเปนคณะอนกรรมการ 6 ชด

พอมารางรฐธรรมนญป 2540 เงอนไขในการรางรฐธรรมนญคอจะตองคำานงถงความเหนของประชาชนเปนสำาคญ หมายถงในกรณทตองกำาหนดนโยบายทเกยวของกบประชาชนโดยสวนรวม การศกษากเปนเรองหนงทเรยกวานโยบายสาธารณะ กจะตองมการรบฟงความคดเหนของประชาชนมาประกอบการจดตง เพราะฉะนนในยคนประชาชนจะตนตวในการมสวนรวม นนคอบรบทภายนอก

สำาหรบบรบทภายในของสำานกงานการศกษาแหงชาต คอมการเปลยนแปลงผบรหาร ทานเหนวาการจะทำาใหนโยบายมความเปนไปไดในทางปฏบต ตองมกระแสหลายๆ อยาง เชน หนวยงานปฏบตตองคอนขางเหนดวยกบนโยบายนนๆ นนกคอการจะตองดง

การมสวนรวมของหนวยงานปฏบตเขามาดวย ประการทสอง หากหนวยปฏบตมความรสกวาเสยผลประโยชน สงหนงทจะเปนตวผลกดนใหนโยบายนนประสบความสำาเรจกคอประชาชน ตวผปกครอง ตวผเรยนเอง เพราะฉะนนตงแตยคป 2540 เปนตนมากระบวนการกำาหนดนโยบายเปลยนไป เพราะตวบรบทเอออำานวยทงภายนอกและภายใน คอนอกจากการใชความรดานวจยเปนพนฐานแลว กจะตองมการระดมความคดเหนของประชาชน และผมสวนเกยวของตางๆ

กรณ พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต จะเปนนโยบายในภาพกวางๆ แตมรายละเอยดครอบคลมรอบดาน กมการพจารณาวากรณทำาในเชงลกจะทำาอยางไร มการคดกนวานาจะมแผนระยะยาว คอแผนการศกษาแหงชาต เปนแผน 15 ป อยางไรกตาม แผนระยะยาว 15 ป หากมองในแงของผปฏบต กอาจจะไมมความชดเจนถงเปาหมายในแตละชวงเวลา เพราะฉะนนเรามการทำาแผนอกฉบบหนงซงเรยกวาแผนระยะปานกลาง หรอเรยกวาแผนพฒนา เดมมแผนพฒนาแหงชาต แบงระยะเวลาตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต คอ 5 ป หนวยงานตางๆ กจะมแผนพฒนาระยะ 5 ป ของแตละระดบ

ในสวนของสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต หรอหนวยงานทมฐานะดานนโยบาย เมอมนโยบายและแผนแลว สงหนงทเปนกระบวนการดานการบรหารจดการทจะตองครบวงจรกคอ PDCA (Plan / Do / Check / Action) เมอมการทำาแผนแลว หนวยปฏบตกจะเปนผดำาเนนการ (Do) สวนการ Check กคอขนตอนของการประเมนผลนนเอง

ขนตอนการประเมนผล มประโยชน 2 ประการคอ

ประการแรก จะทำาใหเราทราบวา สงทเรากำาหนดเปนนโยบายและแผนไดมการดำาเนนการไปแลว ประสบผลสำาเรจหรอลมเหลว

ประการใด สงใดตองเรงดำาเนนการ สงใดมปญหาอปสรรคตองเรงแกไข

ประการทสอง การประเมนผลจะเปนขอมลกำาหนดนโยบายและแผนอกครงหนง เพราะฉะนนกระบวนการในการกำาหนดนโยบาย ตองมการประเมนและตดตามดวย จงจะเรยกวาครบวงจร

การประเมนผลในยคปจจบนกเชนเดยวกบการกำาหนดนโยบายทเป นระบบเปด การประเมนผลกจะเปนการรายงานสสาธารณชน จะเหนไดวาระบบประกนคณภาพทอยใน พ.ร.บ. จะมระบบการประเมนผล และรายงานผลในทกระดบ กรณโรงเรยนกจะตองรายงานใหสาธารณะชนรบรทกปๆ

สำาหรบสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต จะมสำานกประเมนผล ซงเราสามารถประเมนหนวยปฏบตได ซงในขณะนมการประเมนผลในเรองของการประเมนการปฏรปการเรยนร ซงดำาเนนการในทกจงหวด สำาหรบการประเมนผลในอกสวนหนงคอการประกนคณภาพภายใน นนเปนหนาทของตนสงกดการกำาหนดนโยบายกบการประชาพจารณ ซงเปนขอดทเราจะไดขอมลทเปนจรงและรอบดานมากขน เปนการพบกนระหวางอดมคตกบขอเทจจรง ทำาใหนโยบายนำาไปปฏบตไดใกลกบขอเทจจรงมากขน เพราะการศกษาเปนเรองของสาธารณะการกำาหนดประเภทของนโยบาย

การกำาหนดนโยบายการศกษาดานตาง ๆ ปจจบนยดหมวดตาง ๆ ในพ.ร.บ.เปนหลก อยางไรกแลวแตการจะกำาหนดนโยบายดานไหนบาง กขนอยกบสถานการณของแตละชวงเวลานนและการจดลำาดบความสำาคญของนโยบายในขณะนนปจจยทจะทำาใหการกำาหนดนโยบายประสบผลสำาเรจ คอฟงเสยงสวนใหญผสมกบหลกการทฤษฎ มเครอขายตาง ๆ เขารวมใหขอมลสำาหรบกำาหนดนโยบาย เชน เครอขายสมาคมคร ผปกครอง นกเรยน นกศกษา

และกไมใชทำาตามเสยงสวนใหญแตผดหลกการทไดทำาการศกษาวจยมาแลวแตกอยทการทำาความเขาใจกนรปแบบการกำาหนดนโยบาย การกำาหนดนโยบายมหลายรปแบบ สำาหรบรปแบบทใชปจจบนเราใชรปแบบการมสวนรวมในความเปนจรงกจะมประเภท Top – Down เนองจากนกการเมองไปสญญาเอาไว แตในความเปนจรงกผสมกนระหวาง Top – Down และ Bttom - Up

การกำาหนดนโยบายกบความสมพนธทางการเมองการเมอง/รฐบาลเขาถอวาเปนผรบผดชอบ เพราะฉะนนเขาจะ

ตองดใหดเขาจงเปนคนสดทายทจะบอกวาจะเอกหรอไมเอานโยบายน และหลกการสำาคญทจะเปนหลกใหการเมองยอมรบนโยบายหรอฟงกคอ การมประชาชนใหการสนบสนน ถงแมจะมการวจยโดยผเชยวชาญแตการสนบสนนของประชาชนเปนปจจยสำาคญจะทำาใหการเมอง/รฐบาลยอมรบได ผมสวนเกยวของหรอมอทธพลตอการกำาหนดนโยบาย จะมผทรงคณวฒ มความเชยวชาญมความหวงด เราตองอาศยกลมบคคลนคอยเปนผชแนะใหคำาแนะนำา ซงทานเหลานจะมหลกการมปรชญาใหขอคดทด

ผลงานชนสำาคญของ สกศ. ในเรองการกำาหนดนโยบายการศกษา คอ พระราชบญญตการศกษาแหงชาต ฉบบปจจบน ซงเปนการเคลอนไหวทกระตนใหทกสวนทเกยวของไดปฏรปการศกษาทงประเทศ ตรงนปฏเสธไมไดวาผกระตนคอสภาการศกษา สภาการศกษาททนไมไดหมายถงเฉพาะคนในน ในตกน แตหมายรวมถงคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ซงมผแทนฯ มรฐมนตรจากกระทรวง จากทบวง มปลดกระทรวง 7-8 คน มผทรงคณวฒ เพราะฉะนน กระทรวง ทบวง มสวนเกยวของหมด นคอผลงานชนโบวแดงในยคปจจบน

หากมองยอนไปในอดตตงแตเรมตง สกศ.ขนมา ชนแรกคอแผน คอแผนการศกษาแหงชาต และแผนพฒนา ซงถอวาเปนโบวแดงในชวงนน เพราะวาเดมเราไมมการบรหารจดการโดยแผน และการทำาแผนครงนนมวตถประสงคเพอใหคนไทยทกคนไดรบการศกษาอยางเสมอภาค

ชวงตอมาคอป 2520 มการสงเสรมเรองการศกษานอกระบบในแผนป 2520 รวมทงขยายการศกษาภาคบงคบจาก 4 ป เปน 6 ป และเปนครงแรกทมเรองอาชพเขามาในหลกสตรประถม เพราะเดกบางคนกเรยนแคประถม

ปญหาอปสรรคของการกำาหนดนโยบาย

สวนใหญกเปนปญหาทางเทคนค เชน งานวจยเสรจไมทน และกมเหตสดวสย เชน ประเทศเกดวกฤต ทำาใหแผน / นโยบายตางๆ ทตงไวไมไดทำา และอกประเดนคอการสอสารระหวางผทำานโยบาย ทำาหลกสตร และผปฏบต ปจจบนเลยแกไขโดยใหโรงเรยนเปนเครอขายกน ไปดกนเอง คดกนเอง ไมใชเรยกมาประชมตามโรงแรมเหมอนแตกอน เรองการสอสารระหวางหนวยนโยบายและหนวยปฏบต เปนปญหาทเกดขนมาตลอด อยกระทรวงเดยวกนกยงเปนปญหา สกศ. กบกระทรวงกมปญหา จงพยายามแกไขใหโรงเรยนคยกนเอง ใชโรงเรยนเปนฐานในการพดคย

สำาหรบความขดแยงทางความคด สวนใหญเปนเรองของผลประโยชน และความมนคงในอาชพ เชน กลวเสยผลประโยชน หรอเปนความเคยชนทไมอยากเปลยนแปลง

สวนความขดแยงทางความคด มองวาเปนเรองของการสอสารกนมากกวา เพราะจรงๆ แลวทกคนหวงดตอเดกทงนน จงควรมการสอสารและพดกนใหชดวาอะไรด หรอไมด อะไรเหมาะกบใครอยางไร จรงๆ แลวเปนความเขาใจทไมตรงกนมากกวา คนไทยควรเปลยนวฒนธรรมของเราเองดวย ทจะรจกถกเถยงกน แลว

ยอมรบความเหนของคนอนโดยไมร สกวาเสยหนา จ ำาเปนตองเปลยนวธคด อยามองวาเปนปญหา เปนเรองทจะตองทำาไปปรบไป

สวนท 2 บทวเคราะห 1. กระบวนการกำาหนดนโนบายการศกษา

กระบวนการกำาหนดนโยบายการศกษาของไทยโดยทวไปจะมคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ซงประกอบดวยผทรงคณวฒจากหลากหลายสาขาและจากหลายหนวยงานมารวมเปนคณะกรรมการ ซงทำาหนาทในการพจารณากำาหนดนโยบายการศกษาเพอนำาเสนอคณะรฐมนตรพจารณาใหความเหนชอบและกำาหนดเปนนโยบายการศกษาของชาตตอไป อยางไรกตามจากการสมภาษณผบรหารระดบสงของคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ไดรบทราบขอมลวา แมวาการกำาหนดนโยบายการศกษาจะมคณะกรรมการการศกษาแหงชาตซงมรฐมนตรวการกระทรวงศกษาธการเปนประธานเปนผพจารณา

กำาหนดนโยบายการศกษากอนนำาเสนอคณะรฐมนตรตามแผนภมดงน

แตในทางปฏบตการกำาหนดนโยบายการศกษาในบางกรณมไดมการเสนอใหคณะกรรมการศกษาแหงชาตเปนผพจารณากอนนำาเสนอคณะรฐมนตร แตรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการจะนำานโยบายการศกษาเสนอใหคณะรฐมนตรพจารณาโดยตรงโดยไมผานการพจารณาของคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ซงการดำาเนนการดงกลาวไมเปนไปตามขนตอนการกำาหนดนโยบายการศกษาทเปนแนวปฏบตโดยทวไป

สำาหรบการกำาหนดนโยบายการศกษาทกำาลงเปนประเดนถกเถยงกนในระดบฝายการเมองในปจจบนคอ การจดการศกษาขนพนฐาน 12 ป โดยไมเกบคาใชจายตามทกำาหนดไวในรฐธรรมนญแหง

กระบวนการปรกษาหารอ

ประชาพจารณ

ประชม/สมมนา

ประชมคณะกรรมการ

ขอเสนอนโยบาย

เสนอรางนโยบายตอสำานกงานคณะกรรมการ

เสนอคณะรฐมนตรพจารณาใหความ

นโยบายการศกษา

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 43 รองนายกรฐมนตรทกำากบดแลดานการศกษา (นายจาตรนต ฉายแสง) มแนวคดทจะจดการศกษาดงกลาว 12 ป โดยใหมการนบระยะเวลาตงแตชนปฐมวยหรอชนอนบาลถงชนมธยมปท 3 (รวม 12 ป) ซงจะเปนการแกปญหาขอจำากดดานงบประมาณ ในขณะทรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ (นายปองพล อดเรกสาร) ยนยนวาการจดการศกษาแบบใหเปลา 12 ป จะเปนการจดการศกษาโดยใหนบตงแตชนประถมศกษาปท 1 ถงชนมธยมปท 6 (12 ป) ซงประเดนนโยบายจดการศกษาดงกลาวนนาจะไดมการดำาเนนนโยบายตามกระบวนการกำาหนดการโดยผานการพจารณาของสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาตแลวจงนำาเสนอคณะรฐมนตรพจารณาใหความเหนชอบตามกระบวนการตอไป

2. การกำาหนดนโยบายการศกษาในเชงตวแบบการกำาหนดนโยบายการศกษาโดยเฉพาะอยางยงในชวงตงแต

การจดทำารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบ พ.ศ. 2540 การเมองมาจนถงชวงของการจดทำา พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 อาจกลาวไดวาเปนการกำาหนดนโยบายทมลกษณะของตวแบบหลายตวแบบผสมผสานกนซงสามารถวเคราะหการกำาหนดนโยบายการศกษาในเชงตวแบบไดดงน

(1) การกำาหนดนโยบายการศกษาทมลกษณะของตวแบบเชงระบบ (System model) นโยบายการศกษาในชวงของการจดทำารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2540 เปนผลเนองมาจากการทกลมบคคล กลมสถาบน หลายฝายทงฝายการเมองโดยตรง และฝายทอยนอกระบบการเมอง ไดแก ภาคประชาชนเขามามสวนรวมในการกำาหนดนโยบายการศกษาทแสดงออกในรปของแนวนโยบายแหงรฐ ไดแก บทบญญตแหงรฐธรรมนญในราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2540 มาตรา 81 ไดกำาหนดไววา

“ รฐตองจดการศกษาอบรม และสนบสนนใหเอกชนจดการศกษาอบรม เกดความรคคณธรรม จดใหมกฎหมายเกยวกบการศกษาแหงชาต ปรบปรงการศกษาใหสอดคลองกบการเปลยนทางเศรษฐกจ และสงคม สรางเสรมความรและปลกฝงจตสำานกทถกตองเกยวกบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข สนบสนนการคนควาวจยในศลปวทยการตางๆ เรงรดพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอการพฒนาประเทศ พฒนาวชาชพคร และสงเสรมภมปญญาทองถน ศลปะและวฒนธรรมของชาต ”

บทบญญตมาตรา 63 กำาหนดไววา “ บคคลยอมมสทธเสมอภาคกนในการรบการศกษาขนพนฐานไมนอยกวา 12 ป ทรฐจะตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพโดยไมตองเสยคาใชจาย”

ซงผลจากบทบญญตดงกลาวไดมการจดทำา พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 ขน เพอเปนกฎหมายแมบทและเปนหลกในการกำาหนดนโยบายดานการศกษาของรฐ พ.ร.บ. แหงชาตฉบบดงกลาวกเชอไดวาเปนผลมาจดระบบซง กลมสถาบน กลมกจกรรม และกลมบคคลตางๆ ไดเขามาทำาหนาทนำารปแบบความตองการจากสงแวดลอมภายนอกเขามากำาหนดแนวนโยบายในการจดการศกษาซงอาจแสดงในรปแบบนโยบายการศกษาในเชงตวแบบดงแผนภาพตอไปน

ผลจากการมปฏสมพนธของระบบการเมองและฝายทอยนอกระบบการเมองผานกระบวนการจดทำา พ.ร.บ.การศกษาไดนำาไปสการตดสนใจกำาหนดนโยบายการศกษาทสำาคญ ไดแก การกระจายอำานาจทางการศกษา โดยการจดใหมเขตพนทการศกษา

(2) การกำาหนดนโยบายการศกษาทมลกษณะของตวแบบผนำา (Elite model)

นโยบายการจดการศกษาในสวนทเกยวกบการขยายโอกาสการศกษาทจะนำาไปสการกำาหนดเปนการศกษาภาคบงคบ อดตทผานมาเปนการกำาหนดนโยบายการศกษาทกำาหนดโดยผนำา โดยเฉพาะนกการเมอง ไดแก นโยบายการจดการศกษาของรฐบาลทมพรรคประชาธปตยเปนแกนนำา ทมการกำาหนดใหขยายโอกาสการศกษาจากเดมภาคบงคบ 6 ป เปนขยายโอกาสการศกษาเปน 9 ป ซงเมอมการเปลยนรฐบาลเปนรฐบาลภายใตการนำาของพรรคชาตไทยไดกำาหนดนโยบายการศกษาใหมเปนการกำาหนดใหขยายโอกาสการศกษาเปน 12 ป โดยมไดดำาเนนการตามกระบวนการกำาหนดนโยบายการศกษาตามขนตอนปกต และกลมสถาบนและกลมประชาชนมไดมสวนรวมในการกำาหนดนโยบายดงกลาว แตเปนการกำาหนดโดยกลมการเมองหรอผนำาทางการเมองเพอหวงผลทางดานคะแนนนยมตอพรรคการเมองจงอาจกลาวไดวาเปนการใชภาวะผนำาในการกำาหนดนโยบายการศกษา

ปจจยนำาเขา(ความตองการของฝายตางๆ ไดแก กลมสถาบน กลมกจกรรม และภาคประชาชน

ระบบการเมอง

นโยบายการศกษา

ผลสะทอน

3. การเมองกบการกำาหนดนโยบายการศกษาในเรองการกำาหนดนโยบายการศกษา ทจดทำาโดยคณะ

กรรมการการศกษาแหงชาต จากการสมภาษณ ดร.สรพร บญญานนต (รองเลขาธการ สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต) พบวา การกำาหนดนโยบายการศกษาของชาตสวนใหญ คณะกรรมการการศกษาแหงชาต ทมนายกรฐมนตร หรอรองนายกรฐมนตรทไดรบมอบหมายจะเปนประธานในการยกรางนโยบาย และนำาเสนอคณะรฐมนตรเพอพจารณาอนมตเปนขนตอนสดทาย จงปฏเสธไมไดวาในการกำาหนดนโยบายการศกษาของชาต ฝายการเมอง โดยเฉพาะฝายรฐบาล จะตองเขามามบทบาทหรอมสวนรวมในการกำาหนดนโยบาย นอกจากนแลว จากการสมภาษณ ดร.นงราม เศรษฐพานช (ทปรกษาดานนโยบายและแผนการศกษา) ยงพบวา การเมองเขามามอทธพลตอการกำาหนดนโยบายการศกษา อยางมาก นนหมายความวาแทบจะทกครงทมการเปลยนรฐบาลนโยบายการศกษากจะมการเปลยนตามไปดวยเสมอ

ประเดนทนาสนใจเกยวกบอทธพลของการเมองทเขามาเกยวของกบการกำาหนดนโยบายการศกษา ทเหนไดชด ไดแกเรอง การกำาหนดนบ การศกษาขนพนฐานทรฐตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพโดยไมเกบคาใชจายกคอ การศกษากอนอดมศกษา ไมนอยกวา 12 ป ซงขณะนมความขดแยงกนอยวา ควรจะนบอยางไร และยงหาขอสรปไมได โดยแตเดมบคคลทวไปเขาใจวา การศกษาขนพนฐานไมนอยกวา 12 ป นาจะเรมนบจากชนประถมศกษาปท 1 ถงชนมธยมศกษาปท 6 แตขณะนผมอำานาจทางการเมอง โดยเฉพาะรองนายกรฐมนตร ทกำากบดแลดานนโยบายการศกษาของชาต กำาลงพยายามใหมการตความวา การศกษาขนพนฐาน 12 ป นาจะเรมนบตงแต ระดบชนอนบาล ถงชนมธยมศกษาปท 3 โดยใหเหตผลวาเพราะขาดงบประมาณทจะมาชวยสนบสนนทเพยงพอ

สำาหรบเรองน สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต กยงไมสามารถใหขอสรปได และบอกวาคงตองรอการประชมพจารณา ซงกคงตองปฏบตตามนโยบายของรฐบาล

จากทกลาวมาทงหมดจะเหนไดวา การเมองเขามามบทบาทในการกำาหนดนโยบายทงในทางตรงและทางออม และทสำาคญกคอการเมองมบทบาทสำาคญอยางมากในการทจะขบเคลอนนโยบายการศกษาใหไปสขนตอนการปฏบต จรงได ถาจะพดงายๆกคอการศกษาของไทยทผานมา การเมองนำาการศกษา มากกวา การศกษานำาการเมอง

4. สถาบนการศกษากบการกำาหนดนโยบายในการกำาหนดนโยบายการศกษาซงถอเปนนโยบายสาธารณะ

อยางหนงนน มองคกรทเกยวของในการกำาหนดนโยบายหลายฝายดวยกน คอ

1. ฝายบรหาร หรอ คณะรฐมนตร ทำาการกำาหนดนโยบาย และมอำานาจสงสดในการใหความเหนชอบตอขอเสนอทางเลอกนโยบายตางๆ

2. หนวยงานของระบบราชการในระดบตางๆ เปนผจดทำาและเสนอขนมาตามลำาดบขน จนถงผมอำานาจหนาทในการกำาหนดนโยบายตดสนพจารณา

3. หนวยชำานาญพเศษทถกตงขนทำาหนาทในการจดทำาขอเสนอนโยบายเพอการตดสนใจ เชน สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และ สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต

สถาบนการศกษาซงถอเปนหนวยปฏบตกอาจมสวนรวมในการกำาหนดนโยบายไดในลกษณะขอท 2 คอถอเปนหนวยงานของระบบราชการในระดบตางๆ เปนผจดทำาและเสนอขนมาตามลำาดบขน จนถงผมอำานาจหนาทในการกำาหนดนโยบายตดสนพจารณา ซงเรา

มกจะไดยนคำาพดอยเสมอวา คนเขยนไมไดทำา คนทำาไมไดเขยน “ ”คอบคคลทกำาหนดนโยบายการศกษาสวนใหญ ไมใชเปนผทจะนำาเอานโยบายนนไปแปลงเปนวธปฏบต สวนสถาบนการศกษาซงเปนฝายปฏบต ซงรปญหาและใกลชดกบนกเรยน ใกลชดกบชมชนมากกวากลบมสวนในการกำาหนดนโยบายการศกษานอยมาก

แตอยางไรกตาม สถาบนการศกษากสามารถมสวนรวมในการกำาหนดนโยบายได 4 ทางดวยกน คอ

1. สถาบนการศกษาเสนอประเดนนโยบายขนมาตามลำาดบขน จนถงผมอำานาจในการกำาหนดนโยบายพจารณาตดสน

2. สถาบนการศกษาสามารถมสวนรวมในการกำาหนดนโยบายได ในขนตอนกระบวนการปรกษาหารอ / กระบวนการรบฟงความคดเหน ในรปแบบ ประชาพจารณ สำารวจประชามต ประชม/สมมนา หรอนำาเสนอโดยตรงตอกลมผตดสนใจ

3. สถาบนการศกษาสามารถมสวนรวมในการกำาหนดนโยบาย ในทางออม โดยอาศยสอมวลชน

4. สถาบนการศกษาสามารถมสวนรวมในการกำาหนดนโยบายได โดยบคลากรของสถาบนการศกษาในฐานะผมสทธเลอกตง ไมนอยกวา หาหมนคน มสทธเขาชอรองขอตอประธานรฐสภาใหพจารณาราง พรบ. ทกลมเสนอมาได (มาตรา 170)

แตอยางไรกตาม แมวาสถาบนการศกษามสทธทจะเสนอประเดนนโยบาย/มสวนรวมในการกำาหนดนโยบายโดยผานชองทางตางๆ ดงทกลาวมาแลว แตอำานาจการตดสนใจกำาหนดนโยบาย คอ

ฝายการเมองซงกคอฝายบรหาร/คณะรฐมนตร เปนผมอำานาจสงสดในการใหความเหนชอบตอขอเสนอทางเลอกนโยบายตางๆ

5. การกำาหนดนโยบายไมไดเปนไปในแนวทางเดยวกน เปนไปไดยาก เพราะผมสวนเกยวของมความเปนอตตาสง

ดงทกลาวแลววา ในการกำาหนดนโยบายการศกษาซงถอเปนนโยบายสาธารณะอยางหนงนน มองคกรทเกยวของในการกำาหนดนโยบายหลายฝายดวยกน คอ

1. ฝายบรหาร หรอ คณะรฐมนตร ทำาการกำาหนดนโยบาย และมอำานาจสงสดในการใหความเหนชอบตอขอเสนอทางเลอกนโยบายตางๆ

2. หนวยงานของระบบราชการในระดบตางๆ เปนผจดทำาและเสนอขนมาตามลำาดบขน จนถงผมอำานาจหนาทในการกำาหนดนโยบายตดสนพจารณา

3. หนวยชำานาญพเศษทถกตงขนทำาหนาทในการจดทำาขอเสนอนโยบายเพอการตดสนใจ เชน สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และ สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต

ถาจะพจารณา ฝายบรหาร หรอ คณะรฐมนตร ทำาการกำาหนดนโยบาย ในบางสมยคณะรฐมนตรกมาจากหลายพรรคการเมองซงมแนวนโยบายตางกน

ถาจะพจารณาหนวยงานของระบบราชการในระดบตางๆ เปนผจดทำาทางเลอกนโยบาย และเสนอขนมาตามลำาดบนน จะเหนไดวายงมความหลากหลายไมเปนไปในทศทางเดยวกน เพราะตางหนวยงานกน มความเปนอตตาสง แขงดแขงเดนกน ไมยอมรบซงกนและกน และรกษาผลประโยชนของหนวยงานตนอยางเหนยวแนน

ถาจะพจารณาหนวยชำานาญพเศษทถกตงขนทำาหนาทในการจดทำาขอเสนอนโยบายเพอการตดสนใจ เชน สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต กถกวพากษวจารณจากหนวยปฏบต ดงมคำากลาวทเราจะไดยนเสมอวา นโยบายยอมอยเหนอเหตผล “ ”หมายความวาบางทนโยบายด มหลกวชาการ มหลกการตางๆ ด แตบางทจะไมเอาซะอยาง ความดของนโยบายไมไดขนอยทนโยบายนนเปนเรองอะไร สมเหตสมผลหรอเปลา แตมนขนอยทวานโยบายนน หนวยงานไหนทำา ถาหนวยงานอนทำากไมยอมรบ

ดงนนการกำาหนดนโยบายทางการศกษาของประเทศ จะไปกนคนละทศคนละทาง และกจะไมเกดการตกผลกทางความคดคอเกดความคดทชดเจนเหนพองตองกนในการกำาหนดนโยบายการศกษาเพอแกปญหาของชาต ตราบเทาทคนเรายงนกถงผลประโยชนสวนตวมากกวาผลประโยชนสวนรวมและ ผลประโยชนของชาต

6. ปจจยทมผลตอการกำาหนดนโยบายเศรษฐกจ

เศรษฐกจนบเปนปจจยสำาคญทมผลตอการกำาหนดนโยบายการศกษา โดยเฉพาะอยางยงนโยบายทรฐสนบสนนใหประชาชนเขาเรยนฟรโดยไมเสยคาใชจาย ไมวาจะสนบสนนเฉพาะคาเลาเรยน หรอสนบสนนคาใชจายอนๆ เชน คาหนงสอเรยน และคาเครองแบบนกเรยนเปนตน ตางกตองใชงบประมาณเปนจำานวน สำาหรบประเทศทมฐานะทางเศรษฐกจสวนใหญจะสนบสนนการศกษาใหประชาชนอยางเตมทดวยมองเหนวาคนเปนทรพยากรสำาคญของประเทศ หากประชาชนมความรกดำารงชวตโดยไมเปนภาระของสงคม รวมทงสามารถนำาความรมาพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนาตอไป สำาหรบประเทศไทยแมวาขณะนเศรษฐกจมแนวโนมดขนกตาม แตฐานะทางเศรษฐกจของประเทศกยงไมดพอทจะมงบประมาณสนบสนนการศกษาไดตามทรฐตองการ เชน การใหการศกษาขนพนฐาน 12 ป ทรฐพยายามจะจดใหกบประชาชน อปสรรคทสำาคญคองบประมาณทมไมเพยงพอ การเมอง นบเปนอกปจจยทสำาคญทมผลตอการกำาหนดนโยบาย ในแตละประเทศตางกมหนวยงานทกำาหนดนโยบายการศกษา ทงในรปขององคกรหรอคณะกรรมการ แตอยางไรกตามนโยบายตางๆ รฐจะเปนผตดสนใจวาจะดำาเนนการนโยบายนนๆ หรอไม ในประเทศไทยองคกรทรบผดชอบการศกษาอาจเสนอนโยบายใหรฐบาลเปนผตดสนใจวาจะดำาเนนการหรอไมรวมทงใหงบประมาณสนบสนนซงตองนำาไปเปรยบเทยบกบโครงการในดานอนๆ เชน โครงการ 30 บาทรกษาทกโรค และโครงการบานเอออาทร เปนตน วาโครงการใดมสำาคญตอรฐบาลมากกวาโครงการนนกจะไดรบการสนบสนนหรอไดรบการสนบสนนมากกวา นอกจากน ถารฐบาลใหความสำาคญกบการศกษาในเรองใดกอาจยกเรองนนขนมาเปนประเดนและใหการสนบสนน โดยขอความเหนจากหนวยงานทเกยวของกบการศกษาแลวดำาเนนนโยบายนนกได นอกจากประเดนทไดกลาวมาแลว การเมองอาจมอทธพลในการกำาหนดนโยบายในขอปลกยอย ทเหนไดชดคอเรองของการแบงเขตพนทการศกษา จาก

การทสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาตไดศกษาวจยแลวกำาหนดเขตพนทจำานวนหนงแตเมอเสนอรฐบาลกลบใหแบงเขตพนทการศกษาเปนอกจำานวนหนง ซงเชอกนวาการแบงเขตแบบหลงเกยวของกบพนทหาเสยงของนกการเมองและการจดสรรงบประมาณ สงคม นอกจากปจจย 2 ประการทไดกลาวไปแลว ความตองการของสงคมหรอของประชาชนกมสวนสำาคญในการกำาหนดนโยบาย เชน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต ฉบบ พ.ศ. 2542 ซงใชอยในปจจบน เกดจากความตองการของประชาชน และเปนกฎหมายการศกษาฉบบแรกทประชาชนมสวนรวมในการคดและจดทำามากทสด ปจจบนสงคมไทย ประชาชนตองการมสวนรวมในทกๆ นโยบาย เนองจากมองเหนวานโยบายตางๆ ทรฐดำาเนนการมผลกระทบตอการดำาเนนชวตของตน คอ ตนเปนผมสวนเสยสวนได นอกจากน โลกปจจบนไมเฉพาะสงคมไทยยงเปนสงคมทเปดกวางมากขน คนไดรบรมลขาวสารมากขนและงายขน เขาใจถงผลกระทบของนโยบายทมตอสงคมมากขน หากเหนวานโยบายใดมผลเสยกจะมการคดคาในวงกวางอยางรวดเรว หากนโยบายใดมผลดกจะไดรบการสนบสนนในวงกวางอยางรวดเรวเชนกน ความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ประเดนสดทาย ความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนปจจยทมความสำาคญตอการกำาหนดนโยบายเชนกน เชน การใชเทคโนโลย GIS ในการแบงเขตพนทการศกษา การศกษาคนควาขอมลกอนการกำาหนดนโยบายโดยใชการวจย การศกษาจากอนเตอรเนต และการสอบถามความคดเหนทาง e-mail เปนตน ซงเหลานชวยใหการกำาหนดนโยบายไดแมนยำามากขน และประหยดเวลามากขน รวมทงสามารถหยงเชงความคดเหนของประชาชน รบฟงผลสะทอนกลบของนโยบายไดมากขน

7. กฎหมายกบการกำาหนดนโยบายการศกษา ในการกำาหนดนโยบายการศกษาของคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ท ดร.นงราม

เศรษฐพานช (ทปรกษาดานนโยบายและแผน) กลาววา ไดมการดำาเนนการกำาหนดนโยบายตามทรฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 กำาหนด และคณะกรรมการการศกษาแหงชาตไดดำาเนนการตราพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ในการกำาหนดนโยบายการศกษาใหสอดคลองกบกฎหมายรฐธรรมนญ กลาวคอ รฐธรรมนญ ฉบบปจจบน กำาหนดขอบงคบเกยวกบนโยบายการศกษาไววา มาตรา 43 บคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบการศกษาขนพนฐาน ไมนอยกวา 12 ป ทรฐจะตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพ โดยไมเกบคาใชจาย พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 กำาหนดไววา มาตรา 10 การจดการศกษา ตองจดใหบคคลมสทธและโอกาสเสมอกน ในการรบการศกษาขนพนฐานไมนอยกวา 12 ปทรฐตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพ โดยไมเกบคาใชจาย จะเหนไดวานโยบายการศกษาตามรฐธรรมนญ และพระราชบญญตการศกษาแหงชาต มนโยบายและขอกำาหนดเปนไปในแนวทางเดยวกน ซงถาในขนตอนการปฏบต สามารถปฎบตตามนโยบายทกำาหนดไวได การศกษาของเดกไทยกคงจะมความเสมอภาคเทาเทยมกน และการศกษาของชาตกคงจะพฒนากาวหนา และมประสทธภาพมากยงขนอยางแนนอน ในเรองของการดำาเนนการนโยบาย ตามรฐธรรมนญ และพระราชบญญตการศกษาแหงชาต ในสวนของการจดการศกษาขนพนฐานไมนอยกวา 12 ป ทรฐตองจดใหทวถงและมคณภาพโดยไมเกบคาใชจาย มประเดนทนาจะพจารณา ดงน

1. การตความเรอง การศกษาขนพนฐานตามความในมาตรา 4 และมาตรา 16 ของ พระราชบญญตการศกษาแหงชาต จะตความตามมาตราใด

มาตรา 4 การศกษาขนพนฐาน หมายความวา การศกษา กอนระดบอดมศกษามาตรา 16 การศกษาในระบบม 2 ระดบ คอ การศกษาขนพนฐาน และการศกษาระดบอดมศกษา การศกษาขนพนฐานประกอบดวย การศกษาซงจดไมนอยกวา 12 ปกอนระดบอดมศกษา การแบงระดบและประเภทของการศกษาขนพนฐาน ใหเปนไปตามทกำาหนดในกฎกระทรวง

2. การนบวา ไมนอยกวา “ 12 ป จะเรมนบอยางไร นบจากชน”ประถมศกษาปท 1 ถงชนมธยมศกษาปท 6 หรอ จะเรมนบตงแตชนอนบาล ถงชนมธยมศกษาปท 3

สำาหรบขอสรปในเรองน จากการสมภาษณ สำานกงานคณะกรรมการการศกษาเองขณะนกยงไมสามารถใหคำาตอบไดวาจะดำาเนนการอยางไร คงตองรอการประชมพจารณาตอไป

8. ผมสวนเสยสวนไดในการกำาหนดนโยบายการศกษาจะกระทบกบผมสวนเสยสวน

ไดอยางกวางขวาง ไดแก ประชาชน นกการเมอง รฐบาล ครอาจารย บคลากรทางการศกษา ผบรหารทางการศกษา และนกธรกจทเกยวของ เปนตน ซงการกำาหนดนโยบายจะตองพยายามสรางความสมดลของการมสวนไดสวนเสย มฉะนนนโยบายจะไมประสบผลสำาเรจ อยางไรกตาม สงทสำาคญทสดคอผลประโยชนของประชาชนสวนใหญและประเทศชาต มใชกลมใดกลมหนง แตทกกลมตางกตองการรกษาประโยชนของกลมตน เชน การเรยกรองเรองบญชเงนเดอนของคร การแบงเขตพนทการศกษา หรอผลประโยชนทางการเมอง โดยปกตผนำาทางการเมองหรอนกการเมองพยยามเขามาอทธพลตอกระบวนการกำาหนดนโยบาย รวมทงพยายมเผยแพรใหประชาชนทราบวามความตงใจและมแนวทางในการแกไขปญหาอยางไร ทงนเพราะถอวาเปนการเสรมสรางชอเสยงและบารมทางการเมอง ซงจะผลตอการเลอกตงตอไปอยางมาก สำาหรบประชาชนเองถอวาเปนก

ลมผมสวนเสยสวนไดทสำาคญ ซงสามารถแบงออกไดเปนหลายกลมตามฐานะทางเศรษฐกจ คอ มฐานะยากจน ฐานะปานกลาง และฐานะรำารวย การกำาหนดนโยบายการศกษาถายดความเสมอภาค ประชาชนจากทกชนชนตองไดรบสทธทางการศกษาเทากน แตถาคนทมฐานะรำารวยกลาวตนเสยภาษมากกวานาจะมสทธมากกวาคนจนทเสยภาษนอยหรอไมไดเสยภาษเลย แตไดรบสทธทางการศกษาเทากน กเปนประเดนหนงทนาคด คงไมมผมสวนเสยสวนไดกลมใดพอใจหรอเหนดวยกบนโยบายการศกษาอยางเหนพองตองกนหมด ดงนน การชงนำาหนกคดพจารณารอบคอบและทสำาคญคอขนตอนของการกำาหนดนโยบายอยางโปรงใส เปนธรรม และทกกลมทมสวนเสยสวนไดเขามามสวนรวมไดมาก

บทท 5สรปและขอเสนอแนะ

การศกษาวจยเรอง กระบวนการกำาหนดนโยบายการศกษาของสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (สกศ.) ไดพบวา สกศ.ไดมการดำาเนนขนตอนในการกำาหนดนโยบายดงน คอ การระบประเดนปญหานโยบายโดยทำาการศกษาวจย สภาพทคาดหวง สภาพปจจบน และทำาการศกษาวจยของตางประเทศดวย จากนนไดวเคราะห/สงเคราะหขอมล จดทำาเปนรางนโยบายและนำาเขาสกระบวนการปรกษาหารอ/การรบฟงความคดเหนโดยใชวธประชาพจารณ สำารวจประชามต ประชม/สมมนา จากผทเกยวของ ผ

เชยวชาญดานการศกษา และประชาชน หลงจากไดขอเสนอ จงทำาการปรบนโยบาย และเสนอคณะอนกรรมการ/คณะกรรมการพจารณา เมอผานการพจารณาแลวไดเสนอรางนโยบาย ตอสภาการศกษา เมอสภาการศกษาพจารณาเหนชอบ จงนำารางนโยบายดงกลาว เสนอคณะรฐมนตรเพอพจารณาตอไป

จะเหนวาการกำาหนดนโยบายของสกศ. ไดดำาเนนการโดยยดหลก 4 ดานคอ หลกคด หลกวชาการ หลกปฏบต และหลกการมสวนรวม

จากการศกษาพบวายงมประเดนปญหาอปสรรคในการกำาหนดนโยบายของสกศ. ไดแก

1. ปญหาอตตา การไมยอมรบซงกนและกน การแขงดแขงเดนระหวางหนวยงาน

2. ปญหาจากการแทรกแซงทางการเมอง และการเปลยนรฐบาล

3. ปญหาขอมลไมทนสมย และไมถกตองตามความเปนจรง4. ปญหาความจำากดของงบประมาณ5. สภาพสงคม-วฒนธรรม เปนแบบอำานาจนยมและระบบ

อปถมภ6. ปญหาจากการกำาหนดนโยบายจากบนลงลาง (Top-down

process)

โดยสรป สกศ. เปนหนวยงานราชการหนงททำาหนาทเสนอรางนโยบายการศกษาโดยผานกระบวนการกำาหนดนโยบายดงทกลาวมาขางตน เพอใหคณะรฐมนตรพจารณาตดสนใจนโยบายในทายสด

ขอเสนอแนะ1. การปฏรประบบราชการมผลทำาใหเกดการ

เปลยนแปลงใน สกศ. โดยจะเปลยนเปนสภาการศกษา ซงขนกบกระทรวงศกษาธการ ทำาใหการกำาหนดนโยบายการศกษาเปลยนแปลงไปจากเดม จงควรทำาการศกษาวจยเกยวกระบวนการกำาหนดนโยบาบการศกษาหลงการปฏรประบบราชการ

2. ควรทำาการวจยในเรองเกยวกบ การนำานโยบายไปปฏบต และการประเมนผลนโยบาย เพอใหเหนภาพรวมของกระบวนการนโยบาย

บรรณานกรม

กลธน ธนาพงศธร. 2522. นโยบายของรฐ : อะไร ทำาไม และอยางไร . กรงเทพฯ :โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร

ประชม รอดประเสรฐ. 2539. นโยบายและการวางแผน. กรงเทพฯ :โรงพมพเนตกลการพมพ ถวลยรฐ วรเทพพฒพงษ . 2540. การกำาหนดและวเคราะห

นโยบายสาธารณะ:ทฤษฎและการประยกตใช. กรงเทพฯ : สำานกพมพเสมาธรรม

ศภชย เยาวะประภาษ. 2544 . นโยบายสาธารณะ. กรงเทพฯ : สำานกพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย สถาบนพระปกเกลา. 2540. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2540. กรงเทพฯ : สำานกพมพสถาบนพระปกเกลา

สโขทยธรรมาธราช, มหาวทยาลย. 2539. นโยบายสาธารณะและการวางแผน หนวยท 1-7.

กรงเทพฯ : โรงพมพมหาวทยาลยธรรมาธราช สโขทยธรรมาธราช, มหาวทยาลย. 2539. นโยบายสาธารณะและการวางแผน หนวยท

8-15. กรงเทพฯ :โรงพมพมหาวทยาลยธรรมาธราช สมบต ธำารงธญวงศ . 2544 . นโยบายสาธารณะ: แนวคด

การวเคราะห และกระบวนการ. กรงเทพฯ : สำานกพมพเสมาธรรม

สมพร เฟ องจนทร . 2539. นโยบายสาธารณะ : ทฤษฎและการปฏบต. กรงเทพฯ : สำานกพมพโอเดยน สโตร

สำานกเลขาธการนายกรฐมนตร. 2544. นโยบายและภารกจของรฐบาล พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร . กรงเทพฯ : โรงพมพสหมตรพรนตง