รายงานการวจย

เรอง

การศกษาสญญะทางศลปะและงานออกแบบตกแตงภายใน พระรามราชนเวศน จงหวด เพรชบร

เพอสรางมลคาเพมใหกบอตสาหกรรมการทองเทยวในประเทศไทย

โดย

อาจารยปต มณเนตร

ไดรบทนอดหนนจากมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ปงบประมาณ 2555

http://www.ssru.ac.th

ก

กตตกรรมประกาศ

โครงการวจยเพอศกษามรดกทางการออกแบบตกแตงภายใน พระรามราชนเวศน จงหวดเพชรบร

ครงนไดรบทนสนบสนนการวจยจากมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ความรวมมอจากพระรามราชนเวศน

หรอพระราชวงบานปน จงหวดเพชรบร และผ มพระคณทกทานทไดการอนเคราะหขอมลทเปนประโยชนกบ

โครงการวจย ตลอดจนผ เชยวชาญทกทานทใหความกรณาในการสอบถามขอมลส าคญหลายสวน

กราบส านกในพระคณของ หลวงพอวรยงค สรนธโร ทเมตตาใหโอกาสทางการศกษาแกขาพเจา

ขอขอบคณครอบครวทอบอน และคณอารวรรณ บญเกอ และความชวยเหลอจากกลญาณมตร ขอบคณ

สถาบนออกแบบนานาชาตชนาพฒน และทานอนๆ ทมไดเอยนาม ขอขอบพระคณมา ณ โอกาสน

http://www.ssru.ac.th

ข

บทคดยอ

ประเทศไทยในชวงเวลาหนงเผชญกบสถานการณจากการลาอาณานคมจากหลายประเทศ

มหาอ านาจตะวนตก การปรบตวเพอใหประเทศอยรอดเปนสงทองคพระมหากษตรยของสยามเปนสง

ส าคญ การแลกเปลยน เรยนร มการยอมรบวทยาการตะวนตกแขนงตางๆ ไมวาจะเปนศาสนา การคา

การทหาร รวมถงวทยาการทางศลปะและการออกแบบแขนงตาง จงเปรยบไดวาเปนทงวกฤตและโอกาสท

พระมหากษตรยในสมยนนทรงใชชวงเวลาแหงความยากล าบากน พฒนาประเทศ จนมความเจรญรงเรอง

ทดเทยมกบนานาอารยประเทศ

การวจยในคร ง น ศกษาถงอทธพลทางศลปะและการออกแบบของชางตะวนตกทมใน

ราชอาณาจกรสยาม บทบาท และการสรางผลงานสถาปตยกรรมของเหลาสถาปนกชาวเยอรมน ทไดมสวน

รวมในการออกแบบและกอสราง พระรามราชนเวศน หรอพระราชวงบานปน “พระราชานสรณใน

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว” ททรงคณคาทงในทางโบราณสถานและสญลกษณทางการ

ออกแบบ

ผลการวจย พบวา การส ารวจภาพรวมของพระราชวงทงหมด แนวคดการออกแบบตกแตงภายในม

ความสมพนธ แสดงออกถงรปทรง และภาพลกษณทเกยวของกบทองทะเลและธรรมชาต สภาพแวดลอม

ของพระรามราชนเวศนในปจจบนมการเปลยนแปลงไปหลายๆ ดาน การสรางระบบการจดการทเหมาะสม

จะชวยใหพระราชวงมมาตรฐานทดขน การเปลยนแปลงทางบรหารจดการพระรามราชนเวศนในอดตจนถง

ปจจบนไดสรางความเปลยนแปลงในสวนของเครองเรอนภายในพระราชวงทงหมด มการเคลอนยาย

เปลยนสถานทเดม จนไมสามารถน ามาเปนหลกในการวเคราะหขอมลทางการออกแบบตกแตงภายในได

สวนทน ามาใชในการวเคราะหขอมลจงเปนสวนของการออกแบบสถาปตยกรรมภายใน จากหลกฐานท

ปรากฏนนยงคงสภาพสมบรณทสามารถน ามาเปนหลกในการวเคราะหขอมลได และเปนแหลงศกษาหา

ความรดานการออกแบบทส าคญแหงหนงของประเทศไทย

http://www.ssru.ac.th

ค

ABSTRACT

Thailand or Siam, In the Past, We’re facing to the huge trouble that’s the Colonization

from Westerner who need to conquer the land in Southeast Asia. Solving all the Problem are

important that’s challenge Siam, the country who never contact Western. Siam accepted many

of knowledge as religious, trading, military or Art, design and architecture. All Crisis and

Change that denote the Genius’s King of Thailand who develop Thailand to the civilization in

present day.

This research’s studied about the influenced of Western Art Design and cultural in Siam.

Their character and architectural design of the German design group who participated to

working in Phraramrajanivej Palace Project. The Place of King Rama the 5, The Great monument

The place for Thailand historical learning center and design study for all.

The most of design concept in the palace where’s represent the image and forms of the

sea and natural. From many decorative item’s interior architecture design has influenced from

Art Nouveau. Today, The Phraramrajanivej Palace has change in many details. Researcher’s

Analyzing data that working in the part of Interior Architecture that the one still plentiful for

studied the historical for the classical design in the country.

http://www.ssru.ac.th

ง

สารบญเรอง

หนา

กตตกรรมประกาศ…………………………………………………………………………………………..ก บทคดยอภาษาไทย………………………………………………………………………………………….ข บทคดยอภาษาองกฤษ………..…………………………………………………………………………….ค สารบญเรอง……….…………………………………………………………………………………………ง สารบญภาพ………………………………………………………………………………………………....ช สารบญตาราง………………………………...………………………………….………………………....ฌ บทท

1 บทน า ความเปนมาและความส าคญของปญหา…………………………………………………1 วตถประสงคในการวจย………………………………………………………………......4 ขอบเขตการวจย…………………………………………………………………………..4

ระเบยบวธการวจย………………………………………………………………………..5

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ…………………………………………………………….....6

นยามศพทปฏบตการ………………………………………………………………….....7

แผนการด าเนนการตลอดโครงการวจย………………………………………………......7

2 ทฤษฎและวรรณกรรมทเกยวของ

ทฤษฎสญวทยา……………………………………………………………………………8

อตลกษณกบการใหความหมาย…………………………………………………………13

การออกแบบ…………………………………………………………………………..…16

การออกแบบตกแตง…………...………………………………………………………...17

แนวคดการจดโครงส………………………………………………………………….….19

แนวความคดสถาปตยกรรมพนถนในแงของเวลา พนท และประวตศาสตร...........................................................................................25 แนวความคดสถาปตยกรรมรวมสมย........................................................................26 แนวคดสถาปตยกรรมไทยรวมสมย...........................................................................26

http://www.ssru.ac.th

จ

บทท หนา

วรรณกรรม/สารสนเทศทเกยวของ............................................................................27 3 วธด าเนนการวจย

ขอบเขตของโครงการวจย………………………………………………………………..33

วธการรวบรวมขอมล………………………………………………………………….....34

การจ าแนกขอมล…………………………………………………………………………35

การวเคราะหและสงเคราะหขอมล…………………………………………………….…35

การสรปผลการวจย……………………………………………………………………...35

4 พระรามราชนเวศน พระราชานสรณแหงพระพทธเจาหลวง

ประวตและความเปนมาของพระรามราชนเวศน…………………………………...……36

พระราชประสงคในการกอสรางพระราชวงบานปน……………………………...………37

การด าเนนการกอสรางพระราชวงบานปน……………………………………………….38

พระรามราชนเวศน

ในรชสมยของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท ๖…………..………..39

พระรามราชนเวศน

ในรชสมยของพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว รชกาลท ๗…….…………………40

พระรามราชนเวศน

ในรชสมยของพระบาทสมเดจพระอานนทมหดล รชกาลท ๘…………………………...41

พระรามราชนเวศน

ในรชสมยของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช รชกาลท ๙……………...41

สถาปตยกรรมภายนอกของพระรามราชนเวศน…………………………………………43

การออกแบบตกแตงภายในของพระรามราชนเวศน………………………………….....45

5 บทวเคราะห

การลาอาณานคม การปฏรปประเทศ การเปลยนสความเปนอารยประเทศ……………54

ชาวตะวนตกกบผลงานออกแบบในประเทศไทย……………………………………..….57

การออกแบบภายในพระรามราชนเวศน…………………………………………………57

http://www.ssru.ac.th

ฉ

บทท หนา 6 สรป อภปรายผล ขอเสนอแนะ

บทสรป………………………………………………………………………………………….…65

ขอเสนอแนะ…………………………………………………………………………………….…65

บรรณานกรม…………..…………………………………………….……………………………………..67

ภาคผนวก..…………………………………………………………..……………………………………..68

http://www.ssru.ac.th

ช

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1 พระบรมฉายาลกษณรชกาลท ๕ คกบพระรามราชนเวศน เพรชบร…………………………...…36

2 พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว…………………………………………………..…….39

3 พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว…………………………………………………...……….40

4 พระบาทสมเดจพระอานนทมหดล……………………………………………………….……….41

5 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช……………………………………..…………….41

6 ทศนยภาพดานหนาพระรามราชนเวศน…………………………………………………….…….43

7 ทศนยภาพทงสดานและรายละเอยดตางๆของสถาปตยกรรมพระรามราชนเวศน………….……44

8 รายละเอยดลวดลายปนปนในสวนตางๆ ของสถาปตยกรรมภายนอก……………………..……45

9 บรเวณโถงทางเขา…………………………………………………………………………..…….46

10 โถงทางเดนปกซายและขวา……………………………………………………………………….47

11 หองโถงใหญและบรเวณทางเชอม…………………………………………………………..…….47

12 หองเสวยพระกระยาหาร………………………………………………………….……………….48

13 โถงบนไดชนลางและทางขนบนไดวน………………………………………………….………….49

14 โถงชนบน………………………………………………………………………………………….50

15 หองทรงพระอกษร……………………………………………………………………..………….51

16 หองบรรทมพระเจาอยหว………………………………………………………………………….52

17 หองบรรทมพระราชนและหองบรรทมพระโอรส พระธดา…………………………..…………….53

18 พระทนงอนนตสมาคม, ต าหนกจตรลดา วงปารสกวน……………………………………….…..55

19 โรงเรยนวชราวธวทยาลย………………………………………………………………………….55

20 พระราชนเวศน มฤคทายวน ชะอ า…………………………………………………………….….56

21 วงบางขนพรหม………..………………………………………………………………………….57

22 ลายเหลกดดรปทรงธรรมชาต…………………………………………………………….……….58

23 ลายเหลกดดรปทรงเรขาคณต…………………………………………………………………….59

24 หองโถงชนบนและลาง…………………………………………………………………………….60

25 บนไดวนและโถงชนบน…………………………………………………………………...……….60

http://www.ssru.ac.th

ซ

สารบญภาพ

ภาพท หนา

26 หองเสวยและกระเบองรปนกบญ………………………………………………………...……….61

27 รปปนเทพเจาโพไซดอน………………………………………………………………...……...….61

28 การตกแตงผนงดวยไม…………………………………………………………………...……….62

29 โคมไฟระยา โลหะ………………………………………………...……………………...……….63

30 หองบรรทมพระเจาอยหวและภาพเขยนแจกนดอกไม…………….……………………..……….63

http://www.ssru.ac.th

ฌ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 ตารางเวลาด าเนนการวจย…………………………………………………………………………7

2 ตารางแสดงความหมายของสตางๆ……………………………………………………………....23

3 แผนผงแสดงขนตอนการท าวจย…………………………………………………………............33

http://www.ssru.ac.th

1

บทท 1 บทน ำ

1.1 ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ

ศลปวฒนธรรมของประเทศไทยมเอกลกษณทางความงาม เปนมรดกตกทอดมาอยางยาวนานตงแตกาลอดต สะทอนถงบคลกการแสดงออกทางศลปะ สภาวะทางอารมณของคนในชาตทมความออนชอย นมนวล จากผลงานศลปะแขนงตางๆ พบไดในทกๆ พนทภายในประเทศ อนจะมลกษณะเฉพาะทมความแตกตางกนออกไปตามอทธพลทางวฒนธรรม ความเชอ ศาสนา ตามทแตละพนทนนๆ การออกแบบของประเทศไทยในอดตนนมอทธพลจากปจจยตางๆ ทสงผลถงงานศลปะและงานออกแบบอยางมากมาย มการรบอทธพลทางความคดของศลปวฒนธรรมตางชาตตงแตสมยโบราณ สมยสโขทย เรอยมาถงสมยอยธยา ธนบร และเรมมความเดนชดขนในสมยรตนโกสนทร

พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช ชวงตนแหงการสรางกรงรตนโกสนทร ประเทศสยามไดสรางราชธานใหมโดยยายจากฝงธนบร มากอตงอยในดานตรงกนขามฝงแมน าเจาพระยาดวยความเหมาะสมทางสภาพภมศาสตร ความมนคงในการศกสงครามและการขยายตวของราชธานในภายภาคหนา “กรงเทพมหานคร” คอ รปแบบผลงานการออกแบบทแสดงถงภมปญญาชนสงของสกลชางสมยกรงศรอยธยา ทไดน ากลบมาสรางราชธานใหมใหรงเรองเหมอนดงทกรงศรอยธยาในครงอดต ตามพระราชด ารขององคกษตรยในสมยนน รปแบบของงานศลปกรรมในยครตนโกสนทรตอนตนจะเปนการยดแนวทางอยางกรงศรอยธยามาเปนแบบอยาง ตอเนองถงรชกาลท ๒ เรมมอทธพลของงานศลปะจนเขามาเกยวของในรชกาลท ๓ ซงเกดจากการทต และคาขายโดยส าเภากบประเทศจน มการเขามาของศลปะแบบจน ซงผลงานตางๆนนปรากฏอยในวดวาอารามตางๆ บานเรอน สถานทราชการ มการใชปนปน ตกตาจน และวสดแบบจน เชน กระเบองเคลอบ ฯ เขาไปเปนองคประกอบ ทดแทนวสดเดมทเปน ไม ดวยเหตผลทตองการเพมความคงทนในการใชงานใหกบตวสถาปตยกรรมและงานออกแบบ จนมาถงในรชสมยของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 4 นน ประเทศในแถบภมภาคเอเชยไดประสบปญหาจากถกรกรานจากอ านาจฝงตะวนตก โดยชาตตะวนตกมองวาเปนดนแดนทลาหลงและตองการทจะยดครอง สงผลใหมการหลงไหลของศลปะ วฒนธรรมและวทยาการใหมๆ เชน การแตงกาย งานสถาปตยกรรม งานศลปะแขนงตางๆ มการแตงตงเอกอครราชทตของสยามในการเจรญสมพนธไมตรตอประเทศมหาอ านาจตะวนตก เชน องกฤษ ฝรงเศส โปรตเกส ฯ

ในงานสถาปตยกรรมและงานมณฑนศลปนน ผลงานทปรากฏสวนใหญนนเปนไปตามพระราชกระแสรบสงตามพระราชนยมขององคพระมหากษตรยและชนชนปกครองชนสง การเปดประเทศและยอมรบวฒนธรรมตะวนตกอยางเตมทนนไดมภาพทเดนชดทสดในสมยของพระบาทสมเดจพระจลจอม

http://www.ssru.ac.th

2

เกลาเจาอยหวเสดจ การเสดจประภาสยโรปถงสองครงใน พ.ศ. ๒๔๔๐ และ ๒๔๕๐ ไดน ามาซง สถาปนก วศวกร ศลปน ชางแขนงตางๆ มาจากประเทศตะวนตก ตามพระราชประสงคของพระองคทจะพฒนาใหประเทศสยามทดเทยมกบเหลาอารยะประเทศ ลกษณะของงานสถาปตยกรรมและงานออกแบบตกแตงในยคนเปนการน ารปแบบของสถาปตยกรรมตะวนตกทสวยงาม น ามาเปนตนแบบในการกอสราง ซงในสมยรชกาลท 5 เปนสมยทสรางถาวรวตถมากทสด การประยกตรปแบบใหเขากบสภาพแวดลอมของประเทศในสมยพระบาทสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหว การพฒนาแนวความคดเรองความเปนไทยไดถกน าเสนอผานผลงานสถาปตยกรรมและการออกแบบทมความชดเจน มการประยกตรปแบบสถาปตยกรรมและการออกแบบตะวนตกใหมความเหมาะสมกบประเทศไทยมากขน โดยทรปแบบของผลงานในชวงเวลานไดมการใสใจกบเอกลกษณความเปนไทย ประยกตกบรปแบบของตะวนตก เชน โรงเรยนวชราวธราชวทยาลย มการเอาใจใสกบสภาพแวดลอมของไทยทแตกตางกบประเทศแถบตะวนตกทเปนเมองหนาว เชน พระราชนเวศนมฤคทายวน จงหวดเพรชบร ทมการลดทอน รายละเอยด โครงสรางและการตกแตงใหมความเหมาะสมตอประเทศไทยจนกลายเปนรปแบบเฉพาะสบมาทอดมาจนถงกาลปจจบน จากผลงานออกแบบ ตงแตสมยรชกาลท 4 จนถง รชกาลท 6 นน ถอไดวามคณปการตอวงการศลปะการออกแบบของประเทศไทยอยางมาก ซงขณะนนศลปะการออกแบบไทยไดเรมเขาสกระบวนการเรยนร และพฒนาจากรปแบบดงเดมสการประยกตสภาพไปเปนอกรปแบบหนงทดขนไป ผลลพธโดยตรงจากการรบอทธพลของชาตตะวนตกทเขามามบทบาทมากในชวงเวลานน ทงในดาน ศลปะ สถาปตยกรรม รวมถงงานตกแตงภายใน ไดมการสรางสรรคขนหลายแหงทวประเทศภายใน พระราชวง พระทนง สถานทราชการ ตลอดจนสถานทสาธารณะตางๆ

พระรามราชนเวศน หรอ พระราชวงบานปน ตงอยทเขตบานปน รมแมน าเพชรบร จงหวดเพชรบร เปนพระราชวงทพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวมพระราชด าร โปรดเกลาฯ ใหสรางขนเมอเสดจประพาสจงหวดเพชรบร ดวยเหตทพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทรง มพระราชประสงคทจะมพระราชวงนอกพระนครเพอประทบคางแรมไดโดยสะดวก จงหวดเพชรบรทพระองคทรงมพระประสงคจะใหเปนพระราชวงทใชประทบ ยามหนาฝน พระองคจงมพระราชโองการใหซอทดนจากชาวบานทเขตบานปน รมแมน าเพชรบร โดยมสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาด ารงราชานภาพ และสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟาบรพตรสขมพนธ กรมพระนครสวรรควรพนต เปนแมงานควบคมการกอสราง โดยมนายคารล ดอหรง (Carl Dohring) สถาปนกชาวเยอรมนเปนผควบคมงานออกแบบและท างานคขนานกบนายชางใหญหลายคนของไทย

รปแบบของงานสถาปตยกรรมและงานออกแบบตกแตงภายในของพระราชวงนนไดใชลกษณะเดนของศลปะแบบบาโรค (Baroque) และอารต นโว (Art Nouveau) ทแสดงถงความออนชอย และสงางาม องคพระราชวงเนนความทนสมยโดยจะลดทอนรายละเอยดทมมากเหมอนครงอดต เนนในเรองของความสงของหนาตางและเพดานกวางกวาปกต เพอใหเขากบสภาพแวดลอมของประเทศไทย ท าใหพระราชวง

http://www.ssru.ac.th

3

แลดสงางาม สมพระเกรยรตยศของพระองค แผนผงของตวอาคารสรางเปนสเหลยมผนผาลอมสวนหยอม มสระน าพตงอยตรงกลาง สวนทประทบเปนตกสองชนขนาดใหญ หลงคาทรงสงรปโดม ภายในเปนโถงสงมบนไดโคงขนสชนสองซงมจดเดนของพระราชวง เชน เสาทประดบดวยกระเบองเคลอบและ ตกแตงดวยโลหะ ขดเงา ชนสองและประดบดวยกระเบองเขยวเขา กนกบบรเวณโดยรอบโถงบนได ทหวเสาตาม ราวบนไดโคงมตกตากระเบองรปเดกในอรยาบถตาง ๆ ประดบไว ซงมนยยะทนาสนใจ และรอบบรเวณโถงบนไดชนบน กรอบลกไมกระเบองเคลอบประดบโดยรอบบรเวณ

การออกแบบตกแตงภายในแตละหองไดมการวางรปแบบทแตกตางกนทงในเรองของโครงสและวสดทใช เชน บรเวณโถงบนไดใชโทนสเขยว หอง เสวยใชโทนสเหลอง ตกแตงชองประตดวยเหลกดดแบบอารต นโว (Art Nouveau) และประดบผนงดวยแผนกระเบองเคลอบสเหลองสด ตดกรอบดวยกระเบองเขยวเปนชอง ๆ ตามแนวยน โดยกระเบองประดบผนงมลวด ลายนนเปนรปสตวและพรรณพชตาง ๆ แทรกอยเปนระยะ ๆ หองพระบรรทมใชโทนสทอง โดยตกแตงเสาในหองดวยแผนโลหะสทองขดเงาดนลาย หวเสาเปนภาพเขยนแจกนดอกไมหลากส บนพนครงวงกลมสทอง ดสงางาม การกอสรางและการตกแตงไดเสรจสมบรณ ในรชสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เมอ พ.ศ. 2461 และทรงโปรดเกลาพระราชทานนามวา “พระทนงศรเพชรปราสาท” และทรงเปลยนพระนามเปน "พระราชวงบานปน" โดยพระราชทานนามพระราชวงใหมวา “พระรามราชนเวศน” ในภายหลงและยดใชสบมาจนถงปจจบน นอกจากน พระองคยงทรงโปรดเกลาฯ ใหพระเจาบรมวงศเธอ กรมหลวงชมพรเขตอดมศกด ทรงด าเนนการหลอรปปนพระนารายณทรงปนเพอน ามาประดษฐานไวยงหนาพระทนง (ปจจบน รปปนนยายมาไวยงหนาพระทนงพทไธสวรรย พพธภณฑสถานแหงชาต พระนคร) แตคนทวไปจะเรยกตดปากวาพระราชวงบานปนตามชอของภมล าเนาทตงอย

ในรชกาลของพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว ทรงโปรดฯ ใหแปรรปพระราชวงนเปนสถานศกษาของเหลาครในแขนงวชาชพตาง ๆ มาจนกระทงวชาชพมประสทธภาพทสงขนจงยายออกไปตงอยสถานทอน จงเปนใหพระราชวงถกปลอยใหโทรมลง ภายหลงนน พระองคโปรดเกลาฯ ใหใชพระราชวงแหงนเปนโรงเรยนวงพระรามราชนเวศน โรงเรยนฝกหดครกสกรรม โรงเรยนฝกหดครผก ากบลกเสอในพระบรมราชปถมภ และโรงเรยนประถมวสามญหญง จนกระทง โรงเรยนเหลานยายออกไป พระราชวงบานปนจงถกทงใหทรดโทรมอกครง ในรชสมยพระบาทสมเดจพระเจาอยหวอนนทมหดล โปรดเกลาฯ พระราชทานใหเปนทตงของจงหวดทหารบกเพชรบรและตอมาไดเปลยนเปนมณฑลทหารบกท15 และไดจดเปนพพธภณฑประวตศาสตรและศลปะของจงหวดเพชรบร โดยพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงโปรดเกลาใหใชพระราชวงบานปนนเปนหนวยบญชาการของ ทหารบก และเปนพพธภณฑประวตศาสตรศลปะของจงหวดเพชรบร

ศลปะและการออกแบบตกแตงภายใน ( Interior Design ) จงเปนอกหนงปจจยหลกทส าคญใน

การบงบอกถงวถชวต แนวความคด อารยธรรมของผคนในแตละยคสมย พระราชวง “พระรามราชนเวศน”

http://www.ssru.ac.th

4

จากอดตจนถงปจจบนไดถกแปรสภาพไปดวยเหตปจจยหลายประการ จากการใชงานแบบหนงไปสอกแบบ

หนงนน ยอมเกดผลกระทบ การเปลยนแปลงประโยชนใชสอยจากจดประสงคเดม เพอการอยอาศยเปน

การใชงานอกแบบหนง ยอมท าใหคณคาของงานศลปะและงานออกแบบซงถอวาเปนสมบตของชาตนน

ถกแปรสภาพ และเลอนหายไปตามโอกาส กาลเวลา ผ วจยมความตระหนกอยางยงและเลงเหนถง

ความส าคญของปญหาและคณคาของงานออกแบบตกแตงภายในของ พระรามราชนเวศน ซงถอไดวาเปน

ผลงานในยคของงานออกแบบของไทยรวมสมยในยคตนๆ จงมความสนใจทจะศกษาวจยในเรอง

พฒนาการของศลปะและงานออกแบบตกแตงภายในผานการบวนการทางสญวทยา ในบรบทตางๆ ท

เกยวของกบงานออกแบบตกแตงภายใน เพอน ามาเปรยบเทยบ วเคราะห และคนหากระบวนทศนของ

ศลปะและงานออกแบบตกแตงภายในของประเทศไทยในยคสมยทมการเปลยนศลปะวฒนธรรมทเดดชด

ทสดยคหนง เพอน ามาสรางองคความรใหเกดแกประเทศชาต อนจะเปนประโยชนตอชมชน เยาวชน

ผสนใจงานศลปะและการออกแบบ สรางมลคาเพมใหกบสถานททองเทยวใหยงสงคายงขนไป

1.2 วตถประสงคของโครงกำรวจย การวจยเรอง “การศกษาสญญะทางศลปะและงานออกแบบตกแตงภายใน พระรามราชนเวศน

จงหวด เพรชบร เพอสรางมลคาเพมใหกบอตสาหกรรมการทองเทยวในประเทศไทยผ วจยมวตถประสงค ดงตอไปน

1.2.1 เพอศกษาคณคาในงานออกแบบตกแตงภายในของพระรามราชนเวศนทเปนมรดกทาง วฒนธรรมของสถาปตยกรรมและงานออกแบบตกแตงภายในของประเทศไทย 1.2.2 เพอวเคราะหถงอทธพลและแนวคดการออกแบบของชาตตะวนตกทสงผลถงแนวคดในการ สรางสรรคงานออกแบบตกแตงภายในของประเทศไทย 1.2.3 เพอการอนรกษคณคาในงานออกแบบตกแตงภายในของพระรามราชนเวศน ใหเปนทรจก และเปนมรดกทางการเรยนรของเยาวชนและผ ทสนใจ

1.3 ขอบเขตของโครงกำรวจย

1.3.1 ขอบเขตดานเนอหา การวจยนเปนการศกษาถงอทธพลศลปะตะวนตก การออกแบบตกแตงภายใน และนกออกแบบตางชาตทเขามามบทบาทในประเทศไทยตงแตชวงรอยตอของการพฒนาประเทศในสมยรชกาลท 5 จนถงปจจบน การวจยจะมงเนนการศกษาแนวความคด อดมคต ความเชอทมตอการออกแบบตกแตงภายใน ในบรบทอนๆทเกยวของ เชน พระราชนยม เศรษฐกจ การเมอง การเมอง ฯ อธบายถงปญหาท

http://www.ssru.ac.th

5

สงผลตอการเปลยนแปลงสภาพของพระรามราชนเวศนในชวงเวลาตางๆ งานวจยจะด าเนนศกษาเอกสาร ภาพถายทมความเกยวของกบการออกแบบ การกอสราง และการพฒนาการของงานออกแบบภายในของพระรามราชนเวศน การสมภาษณ แบบเดยวหรอกลม กบผอาวโสในพนทหรอบคคลทเกยวของ พรอมทงวเคราะหขอมลประกอบกบการศกษาพนทจรง 1.3.2 ขอบเขตของพนทกรณศกษา

1.3.2.1 ท าการศกษาเฉพาะงานออกแบบตกแตงภายในของพระรามราชนเวศน ( วงบานปน ) จงหวดเพรชบร 1.3.2.2 รายละเอยดของงานออกแบบตกแตงภายในของพระรามราชนเวศน ประกอบดวย

- แบบแปลน ผงพน - รปปน ปนปน การตกแตง และการประดบตกแตง - การเลอกใชส - สดสวนในงานออกแบบ - วสดทใชในการออกแบบ 1.4 ระเบยบวธกำรวจย 1.4.1 ขนตอนและวธการด าเนนการวจย

เนองจากการศกษาเรองนเปนการศกษาทเกยวของกบศลปะและงานออกแบบตกแตงภายใน พระรามราชนเวศน ซงเนนการศกษาเกยวกบอทธพลทางการออกแบบของชาตตะวนตกทมการผสมผสานกบแนวความคดและสภาพแวดลอมของประเทศไทย ผนวกกบตวแปรทางสงคมและวฒนธรรมทองถนทสงผลมายงงานออกแบบตกแตงภายใน ขอมลทจ าเปนคอ การส ารวจสภาพปจจบนทางกายภาพของพระรามราชนเวศน และการส ารวจงานออกแบบตกแตงภายในขององคพระราชวง ดงนนขอมลในการวจยจะแบงเปนกลมดงน

1.4.1.1 ขอมลเอกสาร ศกษาประวตศาสตรทมาของของแนวคดในการออกแบบพระราชวง และงานออกแบบตกแตงภายในเชงลก หลกฐานทางประวตศาสตร ตลอดจนลกษณะทางวฒนธรรม และตวแปรของสภาพสงคม เศรษฐกจ ทมผลตอการก าหนดทศทางงานออกแบบในชวงเวลานน

1.4.1.2 ขอมลจากการสมภาษณ สบเนองจากการใชงานพระรามราชนเวศน มการแปรสภาพการใชงานในชวงเวลาอยหลายลกษณะ ตงแต การใชงานเพออยอาศย การแปรสภาพเปนโรงแรมเพอใชตอนรบ การใชงานในลกษณะสถานศกษา และ ปจจบนเปนเอกสทธของฝายทหารเพรชบร โดยแบงออกแบบเปนชวงเวลาดงกลาว เพอใหทราบถงการออกแบบในแตละยคสมย

http://www.ssru.ac.th

6

1.4.1.3 ขอมลจากการส ารวจสภาพทางกายภาพดวยภาพถาย ขอมลจากการส ารวจรงวดโดยโดยสงเขปเพอใหไดรายละเอยดของผงพน รปดาน รปตด และรายละเอยดทางสถาปตยกรรมภายในและการออกแบบตกแตงภายใน เพอน าไปท าการจดท าแบบจ าลองสถาปตยกรรมภายใน และงานออกแบบตกแตงภายใน ในขนตอนการวเคราะหตอไป

1.4.2 ขนตอนและวธการในการวเคราะหขอมล 1.4.2.1 รวบรวมขอมลอทธพลของศลปะการออกแบบ นกออกแบบ แนวคดของชาตตะวนตก และความเชอตาง ๆ ทสงผลมายงงานออกแบบตกแตงภายใน ในพระรามราชนเวศน จากขอมลภาคเอกสาร ภาคสนาม และการสมภาษณจากหนวยงาน บคคล หรอผ เชยวชาญทเกยวของ 1.4.2.2 วเคราะหลกษณะทางกายภาพของงานออกแบบตกแตงภายในของพระรามราชนเวศน โดยจ าแนกในแตละชวงเวลา และยคสมย ผานการใชทฤษฎสญวทยา และทฤษฎการออกแบบ เพอชวยในการวเคราะหขอมล ในการคนหาแนวความคดของไทยภายใตอทธผลแนวความคดแบบตะวนตก

1.4.2.3 รวบรวมการวจยตงแตกระบวนการแรกถงสดทาย วเคราะหขอมลการทดลอง พรอมทงสงเคราะหงานวจยออกมาในภาคเอกสาร และสอการเรยนร

1.5 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

1.5.1 เพอทราบถงคณคาทางประวตศาสตร วฒนธรรม ศลปะ และการออกแบบในสมยรชกาลท 5 และ รชกาลท 6 อนถอวาเปนจดเรมตนของการออกแบบสมยใหมในประเทศไทย 1.5.2 เพอกระตนใหเกดการอนรกษงานศลปะสถาน และงานออกแบบตกแตงภายในของพระราม นเวศน หนงในตวอยางทสงดวยคณคา และสถานทอนๆ ทก าลงจะจางหายตามกาลเวลา

1.5.3 ความรทไดจากงานวจยนนคอองคความรทมประโยชนตอการศกษาศลปะและการออกแบบ ตกแตงภายใน สงเสรมการเรยนรใหเยาวชน ผสนใจไดเขาถงและเขาใจรวมถงตระหนกใน คณคาของมรดกของชาตทมความส าคญควรคาแกการศกษาและหวงแหน การสราง มลคาเพมใหกบสถานทวจยทมคณคาอยแลวยงสงคาขนไป สงผลไปถงการเจรญเตบโตใน อตสาหกรรมทองเทยว และยงสงเสรมภาพลกษณทดของ ชมชน จงหวด และประเทศชาต

http://www.ssru.ac.th

7

1.6 นยำมศพทปฏบตกำร การออกแบบ (Design) การออกแบบตกแตงภายใน (Interior Design) สญศาสตร (Semiology) สญวทยา (Semiotic) ศลปะการออกแบบ พระราชสถาน (Monarchical Art and Design) ชางฝรง (Western Technician)

1.7 ระยะเวลำท ำกำรวจย และแผนกำรด ำเนนงำนตลอดโครงกำรวจย

เดอน รำยกำร

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1. รวบรวมเอกสารและขอมลทเกยวของ 2. ส ารวจขอมลภาคสนาม 2. สมภาษณหนวยงาน บคคล และผ เชยวชาญ 3. วเคราะหขอมล 4. ด าเนนการทดลองตามแนวคดงานวจย 5. สงเกตการณพรอมเกบขอมลประกอบ 6. เขยนรายงานการสงเคราะหขอมลงานวจย

ตำรำงท 1 ตารางเวลาด าเนนการวจย

http://www.ssru.ac.th

8

บทท 2 ทฤษฎและวรรณกรรมทเกยวของ

1. สญวทยำ

“สญศาสตร หรอ สญวทยา มาจากค าวา Semiotics และ Semiology ตามล าดบ ทงสองค ามาจากค าภาษากรกทมรากศพทค าเดยวกน คอ Semeion หรอ Sign สญญะนนเอง Semiotics เปนค าทนกปราชญชาวอเมรกนCharles S. Peirce ( ค.ศ. 1839-1914 ) ใชและท าใหเปนทแพรหลายในวงการวชาการอเมรกน สวน Semiology เปนค าทนกภาษาศาสตรชาวสวสผ มชอเสยง Ferdinan de Saussure ( ค.ศ. 1857-1913 ) ตงขนและนยมใชในหมนกวชาการชาวยโรป ( สรณ วงเบยสจจ , 2544 ) ส าหรบความของสญวทยานนไดมผใหค าอธบายไวดงน

1.1 Ferdinan de Saussure

Saussure ไดใหค าอธบายถงสญวทยาวาเปนศาสตรทศกษาถงวถชวตภายในของสงคมทสญญะนนถอก าเนดขนมา เมอขยายความค าวา ว ถชวต ของสญญะใหกวางออกไป กจะหมายถงการศกษาการก าเนด การเจรญ การแปรเปลยน การสญสลายของสญญะตวหนงๆ รวมทงวเคราะหกฎทอยเบองหลงวถชวตดงกลาว ศาสตรนจงสอนเราใหรวา สญญะประกอบขนมาจากอะไรและกฎเกณฑใดทควบคมมน ( Saussure , 1974 )

ตามแนวคดของ Saussure สญญะ ( Sign ) ประกอบขนมาจากองคประกอบสองสวน คอ รปสญญะ ( Signifier ) ทเราสามารถรบรไดผานทางระบบประสาทสมผส เชน เสยง ( Acoustic Image ) ของค าพดทเปลงออกมาและผ รบสารไดยนกบ “ความหมายสญญะ” (Signified ) ทเกดขนภายในใจของผ รบสาร

ความสมพนธระหวางสญญะตวหนงกบสญญะตวอนๆ เกดขนโดยตรรกะวาดวยความแตกตาง ( The Logic Of Difference ) นนคอสญญะแตละตวจะมความหมายไดเกดจากการเปรยบเทยบวาตวมนแตกตางไปจากสญญะตวอนๆ ในระบบเดยวกน หากปราศจากความแตกตาง ความหมายไมอาจเกดขนได ความแตกตางทท าใหคาความหมายเดนชดทสดคอความแตกตางแบบตรงกนขาม ( Opposition ) เชน บนกบลาง ขาวกบด า รอนกบหนาว ซงตางกสรางความหมายใหแกกนและกน ในแงนความหมายของสญญะหนงเกดจากความไมม หรอไมเปนของสญญะอนๆ ( สรณ วงเบยสจจ , 2544 )

การรวมตวระหวางรปสญญะและความหมายสญญะเปนเรองของขนบทางวฒนธรรม ( Cultural Convention ) เปนความสมพนธทไมเปนไปตามธรรมชาต/อธบายไมไดตามตรรกะ แตเปนเพยงการสมมตขนลอยๆ ( Arbitary ) จงไมมเหตผลสากลทลอยอยโดด เหนอความเขาใจ (

http://www.ssru.ac.th

9

Transcendent ) ทก าหนดใหรปสญญะหนงๆ ตองใชความหมายกบสญญะหนงๆ ซงกฎเกณฑ กตกาตางๆ ทสรางขนอยางเปนระบบ อนซอนอยเบองหลงการจบคกนของรปสญญะและความหมายสญญะนน เราเรยกวา รหส ( Code )

Saussure กลาวถง การจดระบบระเบยบระบบสญญะหรอรหสสญญธวาม 2 ระนาบ คอความสมพนธแนวดงหรอกระบวนทศน (Paradigimatic Relation ) และความสมพนธแนวระนาบหรอวากยสมพนธ ( Syntagmaitcs Relation )

กระบวนทศนหรอ Paradigm คอ ชดสญญะซงประกอบดวยสญญะทมความเหมอนมากพอทจะอยในชดเดยวกน ( Set of signs ) แตกมความแตกตางกนมากพอทจะแยกออกจากกนไดออกอยางชดเจน ตวอยางเชน ชดกระบวนทศนทพกแรมประกอบดวย โรงแรม รสอรท โฮมสเตย บงกะโล เกตสเฮาส การวเคราะหความหมายในกระบวนทศนนเปนการหาแบบแผนทซอนเ รนของคตรงขามและสรางความหมายขน ( Hidden Pattern of Opposition ) ทงนเนองมาจากขอเทจจรงเกยวกบความหมายทไดกลาวมาแลววาหากปราศจากความแตกตาง ความหมายกกลายเปนสงทไมมความหมาย ( กาญจนา แกวเทพ , 2542 )

ความสมพนธแบบกระบวนทศนของสญญะนเปนความสมพนธแบบเปรยบเทยบความแตกตางบนความเหมอน ความแตกตางท าใหเลอกได แยกได แทนคาไดแตความหมายท าใหเกดการโยง ( Association ) ระหวางหนวยทถกแยกหรอถกเลอกใชกบหนวยทไมถกเลอก เกดเปนความสมพนธแบบโยง ( Association Relation ) ซงเปนวธการสรางความหมายอกแบบหนง

ในสวนวากยสมพนธเปนความสมพนธแบบเรยงล าดบกอนและหลง ( ในกรณทเปนประโยคเรองเลา ) หรอแบบจดรวม ( กรณทเปนอวจนภาษา ) เราสามารถน าสญญะทเลอกออกมาจากกระบวนทศนชดใดชดหนงมาจดรวมกบตวอนๆ เกดเปนความหมาย หลกการวเคราะหแบบนจะใหความส าคญกบองคประกอบในระบบความหมายโดยจะเนนการล าดบขนหรอชวงระยะเวลาของเหตการณหรอการปรากฏของสญญะ (สรณ วงเบยสจจ , 2544 และกาญจนา แกวเทพ , 2542 )

ตวอยางของการสรางความหมายผานความสมพนธแบบเรยงล าดบกอนหลง จากประโยค หมากดแมว ถามการสลบต าแหนงระหวางประธานและกรรมเปน แมวกดหมา ความหมายกจะเปลยนไป หรอเมอเราเหนภาพหองสชมพ เครองนอนเปนลายการตน มตกตาตงวางเรยงรายอยบนเตยงกสามารถคดไปไดวาหองนเปนของเดกผหญง ทงนเกดจากการน าเอาองคประกอบตางๆทเหนมาประกอบสรางแบบจดรวมเกดขน

อาจพอสรปไดคราวๆ วาการสรางและสอความหมายแบบ Saussure คอการใชรหสหรอการเลอกและรวม สญญะอยางมระบบตามขนบหรอกตกาทสงคมก าหนดไวเกดเปนความสมพนธทมความหมาย ความหมายสญญะทถกเลอกเกดจากความหมายของสญญะอนๆทไมถกเลอก

http://www.ssru.ac.th

10

และความหมายของสญญะทถกจดรวมเกดจากความสมพนธของสญญะหนง ๆ กบสญญะอนๆ ทมากอน หลง หรอทปรากฏรวมอยในโครงสรางเดยวกน การเลอก ไมเลอก และการจดรวมจงเปนการประกอบสรางความหมาย

1.2 Charles Sanders Peirce

Peirce มความเหนแตกตางจาก Saussure อยเลกนอยในเรององคประกอบของสญญะส าหรบ Peirce แลวสญญะเปนรปแบบความสมพนธทเกดขนจาก 3 สวน ( Gottdiener, 1995 ) คอ

1. สอกลางหรอพาหนะทเปนตวน าความคดไปสจตใจของผ รบ เรยกวา Representaman 2. ความคดทแปลไดจากสญญะ เรยกวา Interpretant หรอสวนของความหมายนนเอง 3. วตถอางอง ( Object , Referent ) ท Presentaman สอถงในฐานะเปนภาพตวแทนซง

อาจเปนสงของหรอสถานการณทมความเกยวโยงสบเ นองมาจากการรบร Representamen นนๆ

จะเหนวา Representamen เทยบไดกบ รปสญญะ ( Signifier ) และ Interpretant จะ

ใกลเคยงกบ ความหมายสญญะ ( Signified ) ของ Saussure แตไมเหมอนกนเสยทเดยวเพราะ Interpretant จะรวมความหมายทเกดจากสญญะและเกดจากตวผสมผสสญญะนนๆ ดวย Interpretant ไมใชตวผแปลสญญะแตเปน ผล ของการทสญญะสมผสผใชจงรวมเอาประสบการณของผใชทมตอ “ของจรง” ( Object ) เอาไวในความหมายดวย (สรณ วงเบยสจจ , 2544)

กระบวนการสรางความหมาย ( Signification ) จงเปนผลรวมจากประสบการณในโลกแหงวตถและกระบวนการทางสมองทท างานรวมกน องคประกอบทงสามสวนนสรางความสมพนธระหวางกน องคประกอบตวหนงสามารถเปลยนไปอยในฐานะขององคประกอบตวอนๆไดโดยอสระโดยขนอยกบสถานการณ ( circumstance ) สญญะหนงแปรรปเปนอกสญญะหนง และกระตนใหเกดสญญะอนๆ ตามมากลายเปนกระแสของเครองหมายทไหลตอเนองกนไปอยางไมจบสน

Peirce ไดจดแบงสญญะออกเปน 3 ประเภทตามความสมพนธของสญญะกบของจรงทถกแทนทกน ไดแก

1. Icon หรอ รปเหมอน เปนเครองหมายทมรปรางลกษณะเหมอน ( resemblance ) หรอคลายกบของจรง หรอสงทบงถง และเปนทเขาใจไดงาย ตวอยาง เชน ภาพถาย แผนท ภาพวาด ภาพบนปายจราจรทเปนรปจ าลองในลกษณะตางๆ หรอค าพดบางค าทเปนการเลยนเสยงธรรมชาต

http://www.ssru.ac.th

11

2. Index/Indices หรอ ดชน เปนเครองหมายทเชอมโยงของจรงแบบเปนเหตเปนผลกน ( casual connection ) เปนเครองบงชถงสงใดสงหนง เชน ควนไฟเปนเครองบงชวามไฟไหม

3. Symbol หรอสญลกษณ เปนเครองหมายทแสดงถงบางสงบางอยาง แตมนไมไดคลายคลงกบสงทบงช ความเชอมโยงระหวางสญลกษณกบของจรงทอางถงนนไมใชการเชอมโยงกนตามธรรมชาตแตเปนผลมาจากขอตกลงทเกดขนในสงคม ( social convention ) และอาศยการเรยนร ตวอยางเชน ภาษา เครองหมายจราจร และเครองหมายทางคณตศาสตร

ในบางครง สญญะทเราพบเหนเพยงสญญะเดยวอาจมรปแบบความสมพนธกบของจรง

ไดหลายรปแบบ เชน ในกรณของปายจราจร ดงตวอยางทไดยกมาแลววารปจ าลองของรถยนตหรอจกรยานยนตรจดอยในความสมพนธแบบ Icon แตลกษณะของเสนวงกลมสแดงขดทแยงบนพนขาวนนจดเปนสญลกษณ ซงเกดจากการตกลงและการเรยนรวยามนหมายถง การหามกระท าบางอยาง เปนตน

1.3 Roland Barthes

Roland Barthes เปนนกสญวทยาชาวฝรงเศสทมอทธพลอยางมากในชวงหลงสงครามโลกครงท 2 และเปนนกคดทเรมน าเอาการวเคราะหแบบสญวทยาไปใชกบวฒนธรรมศกษา แนวคดส าคญของ Barthes เกยวของกบความหมายของสญญะ โดยใหความเหนวาความหมายของสญญะมอย 2 ระดบ ไดแก

1. Denotation เปนระดบความหมายตรง ทถกสรางขนมาอยางเปนภวนสย ( objective ) เปนความหมายทผ ใชเขาใจตามตวอกษร เปนทยอมรบโดยทวไปตามขอตกลงทก าหนดขนมาจดอยในลกษณะของการอธบายหรอพรรณนา ( descriptive level )

2. Connotation เปนระดบความหมายแฝง ทเกดขนจากการตความโดยอตวสย ( Subjective ) ขนอยกบตวบคคล จากประสบการณตางๆ ทไดประสบมาในชวตหรอบรบทางสงคมวฒนธรรมหนงๆ

ผลงานทชอ มายาคต ( Mythologies ) ความคดของบารตยงไดน าไปสความคดเรอง

มายาคต ( Myth ) ซงในชนตนนน สามารถนยามไดวา หมายถงการสอความหมายดวยคตความเชอทางวฒนธรรมซงถกกลบเลอนใหเปนทรบรเสมอนวาเปนธรรมชาต Barthes เหนวาสงตางๆ ท

http://www.ssru.ac.th

12

อยลอมรอบสงคมลวนแลวแตเปนสญญะทงสน มระบบวฒนธรรมเปนรหสหรอกฏเกณฑในการสรางความหมายของสญญะ แตดวยความเคยชนหรอการอ าพรางทางวฒนธรรมท าใหมนษยมองขามหรอมองไมเหนความหมายในระดบทสรรพสงตางๆ มฐานะเปนสญญะหรอถกท าใหกลายเปนสญญะและมบทบาทหนาทในเชงสญญะ ( sign-function )มองเหนความหมายของสรรพสงนนเปนเรองของธรรมชาตนนเปนเรองของธรรมชาตธรรมดาหรอเปนเพยงสงของเพอการใชสอยเทานน

Barthes เรยกกระบวนการในการเปลยนแปลง ลดทอน ปกปด อ าพราง บดเบอนฐานะการเปนสญญะของสรรพสงในสงคมใหกลายเปนเรองธรรมชาต เปนสงปกตธรรมดา หรอเปนสงทมบทบาทหนาทใชสอยในเชงแคบๆ ในสงคมวา กระบวนการสรางมายาคต เรยกสงทเปน ผลผลตของกระบวนการนวา มายาคต (myth/alibi/doxa) หรอความคด ความเชอทคนสวนใหญในสงคมยอมรบโดยไมตงค าถามและเปนความคดความเชอทสอดรบกบระบบอ านาจทด ารงอยในสงคมขณะนน (ไชยรฐน สนเจรญโอฬาร, 2545 )

ในระดบของภาษา ความหมายจะเกดขนจากการมองคประกอบครบ 3 สวน คอ 1. รปสญญะ 2. ความหมายสญญะ 3. สญญะ

แตในระดบของประสบการณการรบรในชวตประจ าวนเรามองเหนเพยงสองสวน คอ รปสญญะกบความหมายสญญะเทานนแตมองไม เหนสญญะ ซงเปนผลรวมของรปและความหมายในระดบของมายาคต มลกษณะการท างานทเปนสามมตเหมอนกน โดยทสญญะในระดบของภาษาไดกลายไปเปนรปสญญะของมายาคต ซงหมายถงมนสามารถสอความหมายไดเลยไมจ าเปนตองอาศยการรวมตวกนของรปสญญะกบความหมายสญญะอยางในระดบของภาษา ดงท Barthes ไดใหอรรถธบายทางวชาการเกยวกบกระบวนการดงกลาวไวดงน

“ มายาคตเปนระบบสอความหมาย ซงมลกษณะพเศษตรงทมนกอตวขนบนกระแสการ

สอความหมายทมอยกอนแลว จงถอไดวา มายาคตเปนระบบสญญะในระดบทสอง สงทเปนหนวยสญญะ ( ผลลพธจากการประกบของรปสญญะกบความหมาย ) ในระบบแรกกลายมาเปนเพยงรปสญญะในระบบทสอง วสดส าหรบสรางวาทะแหงมายาคต ( เชน ภาษา ภาพถาย ภาพวาด โปสเตอร พธกรรม วตถฯ ) ไมวาในเบองตนนนจะมความแตกตางหลากหลายเพยงใดกตาม แตครนเมอถกจบยดโดยมายาคตแลว กจะถกทอดใหเหลอเพยงรปสญญะเพอสอถงสงอนเสมอ ” (วรรณพมล องคสรสรรพ , 2544 )

http://www.ssru.ac.th

13

Mark Gottdiener (1995) ไดนยามสญวทยาวา คอรปแบบหนงของความรในการท าความเขาใจโลก ในฐานะระบบของความสมพนธซงม “สญญะ” เปนหนวยพนฐาน หรอกคอ สญศาสตรศกษาธรรมชาตของสงทเปนตวแทน ( The Nature of Representation ) นนเอง

Umberto Eco นกวชาการชาวอตาเลยนไดพดถงของเขตการศกษาวาสญวทยาเกยวของ กบทกสงทสามารถใชเปนเครองหมายได สญญะ คอ ทกๆอยางทสามารถใชเปนตวแทนทมความหมายถงอกสงหนงได แมวาจะมกฎขอบงคบแตความหมายของสญญะกไมไดหยดนงอยกบทหรอมความหมายอยเพยงระดบเดยวแตมการลนไหลของความหมายไปตามบรบทตางๆ ดวย จงท าใหสญญะหนงๆ อาจมความหมายไดหลากระดบหลายแงมม และเมอวเคราะหในระดบทลกลงไปกจะพบกบ มายาคต ทถกสรางขนมาเพอสอความหมายหรอปลกฝงอดมการณบางอยางโดยท าใหดเปนธรรมชาต อยางแนบเนยน เพราะความเคยชนจงท าใหคนในสงคมไมทนสงเกตวามนเปนสงประกอบสรางทางวฒนธรรมและไมมการตงค าถามหรอขอสงสยถงทมาทไปของมน ซงแนวความคดสญวทยาน เองทไดน าเราไปสประเดนของการสรางความหมาย ( signification ) หรอการท าหนาทเปนตวแทน ( representation ) โลกของความจรงอนเปนประเดนความสนใจหลกอยางหนงในยคหลงสมยน

2. อตลกษณกบกำรใหควำมหมำย

อตลกษณนนในแงหนงเปนกระบวนการสอความหมายในสงคมมนษยหรอกลาวอกนยหนง อตลกษณ เปน “ความหมายรวม” (Shared Meaning) รปแบบหนง เมอเปนเชนนการเขาใจอตลกษณ จงจ าเปนตองเขาไปสประเดนปญหาในเรอง “ตวแทนของความหมาย” หรอทใชในภาษาองกฤษวา “Representation” อยางแยกไมออก

แนวคดทางสงคมวทยาและมานษยวทยาในเรองน มศนยกลางค าอธบายอยท“วฒนธรรม”ในทางมานษยวทยานน การวเคราะหตวแทนความหมายเปนวธการทสบทอดมาจาก Ferdinand de Saussure (1857-1913) และ Bronislaw Malinowski ในทศนะของ Saussure เราจะสามารถท าความเขาใจความหมายรวมในสงคมมนษย จากการวเคราะหภาษา ซงเปนวฒนธรรม หรอเครองมอทมนษยสรางขนมาเพอตดตอสอสารกนโดยตรงในภาษาทเราใชสอสารกนนน บรรจความหมาย ซงเปนตวแทนของสงทเราตองสอ (ภาษาจงเปนสอ หรอ Media เปนตวกลาง) Saussure มองวา เสยงทเราเปลงออกมา (ภาษาพด) หรอตวอกษรเปนเครองหมาย (Signifier) ซงโดยตวของมนเองแลวไมมความหมายอะไร หากไมน าเอาไปเกยวของกบ “ตวจรง” ทเครองหมายนน ใชแทน (Signifier) เชน ถาเราเปลงเสยง “ไก” หรอเขยนตวอกษร ไก ยอมเกยวของกบสตวชนดหนง และเมอเปลงเสยงหรอเขยนค าน เราเขาใจตรงกนวาคอ ไก นนเอง

http://www.ssru.ac.th

14

สวน Claude Levi-Strauss นน วธการวเคราะหของเขา เรยกวา Structural Anthropology ในทางมานษวทยา “ภาษา” กคอ วฒนธรรมทมนษยสรางขน และท าใหมนษยมความคดหรอจนตนาการ แตการคด หรอ จนตนาการนน เปน “ผลผลต” จากการปฏสมพนธ ระหวางมนษย (ภายในวงขอบเขตของวฒนธรรม) และสงแวดลอม (ภายในวงขอบเขตของธรรมชาต) หรออาจกลาวไดวา ธรรมชาตเปนวตถ (Object) การคดของมนษยในสงคมชนเผา เชน Totem (สงทชาวอนเดยแดง สมมตขนเปนสญลกษณแหงเผา เชน สตวชนดใดชนดหนง) ทมนษยสรางขนมาจงเปนตวแทนของความหมาย ซงเกดจากการคดของมนษย และ Totem เปนสญลกษณตวแทน ทมนษยพยามยามจ าแนกความแตกตางในลกษณะคตรงขาม (Binary Opposition) เชน วฒนธรรม-ธรรมชาต ความด-ความเลว ซงสงเหลานเปน Representation ทมนษยใชในการสอความหมาย (Richard Appignanesi & Chris Garratt, 1998)

จากแนวคดดงกลาวท าใหเกดความสนใจในการศกษาเชงสญวทยา(Semiology) ขน ในยคโครงสรางนยม นกทฤษฎในกลมนไดแบงองคประกอบของการสอสารความหมายในทกๆ ระบบสญลกษณออกเปนตวสอความหมาย(Signifier) กบตวความหมาย (Signified) เชน อกขระ โ-ต-ะ เปนตวสอความ ซงในภาษาไทยหมายถง วตถแบบราบมขาเอาไวใชสอย

ในกรณนกลมโครงสรางนยม มองตวสอความชดดงกลาวเปนโครงสรางทแนนอนตายตวส าหรบความหมายทตองการ กอใหเกดความหมายแกมนษยในแบบวฒนธรรมหนงๆไดกลมนกทฤษฎโครงสรางนยม จงสนใจศกษาตวความหมายตางๆภายใตบงการของตวสอความทเปนสจจะ แตกระแสแนวคดหลงทนสมยนยม (Postmodernism) ใหความสนใจศกษาตวสอความซงผนแปรไมคงท ไมถาวรตายตว และกระท าซงกนและกน ไมมตวสอความทลกลบและคงทมแตสอความหลากหลายทสมพนธเกยวโยงกน และเครอขายของตวสอความหลากหลายนนเองทบงการหรอสรางมนษยขน (ธงชย วนจจะกล, 2534:14)

อตลกษณในแนวคดหลงทนสมยนยม จงเปนกระแสความคดทถกปรบเปลยนจากแนวคดของกลมโครงสรางนยมดงทกลาวมา ในปจจบนการศกษาทางสงคมวทยาและมานษวทยาไดเรมหนเหจากการใหความหมายตอสงตางๆ หรอการใหความหมายตอปรากฏการณตางๆ ในลกษณะของสารตถะนยม (Essentialism) ทหยดนงตายตว และเนนความเปนสากล มาใหความส าคญกบการศกษาเกยวกบกระบวนการในการใหความหมายทางสงคมกระแสความคดใหมนเรยกวา การศกษาการสรางความหมาย (Constructionism) ซงจะเนนบทบาทของผคนในฐานะผสรางวาทกรรม ไมใชเพยงผยอมรบความหมายอยางไรความรสกนกคดอยางเชนในแนวความคดแบบสารตถะนยมอกตอไป

การหนมาใหความสนใจกบผคนในฐานะทมบทบาทในการสรางความหมายในทางวชาการปจจบนเรยกวา Agency หรอผคนทมความรสกนกคดกเพราะการขยายตวของประชาชนสงคม (Civil Society) ออกไปอยางกวางขวาง ท าใหเกดการรวมกลมชนใหมขนมาในสงคม ทไมยอมรบความหมายเดมๆอนเปนความหมายทมกจะถกนยามหรอสรางขนมาจากประสบการณของชนชนน าแตฝายเดยว (อานนท กาญจนพนธ, [ม.ป.ป.]:183)

http://www.ssru.ac.th

15

Jacques Derrida (1981 อางถงใน อภญญา เฟองฟสกล, 2634:4) ใหความส าคญกบการสอความหมายทมการเลอนไหล ซงเปนการมองตางออกไปของนกทฤษฎโครงสรางนยมทเหนวาความหมายของสงตางๆ ทแตกตางกนออกไปเพราะ ถกเปรยบเทยบจากสงทตรงขามกบมนเชน ขาวกบด า ความดกบความชว จะเหนวา ด าอาจไมเปนขาว และ ขาวไมอาจเปนด าได เพราะมนถกใหความหมาย ทอยบนฐานคตรงขามเสมอ แตในทศนะของ Derrida ความหมายของสงหนงๆ มกจะมความหมายรวมถงสงทไมใชตวมนไปดวย นนคอ สงหนงทสามารถเปนตวมน และในขณะเดยวกนกเปนสงทไมใชตวมนดวย ภาษาส าหรบ Derrida จงมการไหลเลอน อสระจากตวหมายหนง ไปสอกตวหมายหนงอยางไมมสนสด (Disseminatation) ดงนนความหมายใดใดในโลกไมมความแนนอน แตมการเลอนไหลปรบเปลยนไป ขนอยกบวาคนเราจะใหความหมายอยางไร อตลกษณในแงคดของ Derrida จงเหมอนกบวา อตลกษณของสงๆหนง ไดรวมเอาคณสมบตทไมใชตวมนเขาไวดวย การปฏวตความหมายเชนน มผลตอการท าความเขาใจอตลกษณและการเปลยนแปลงวธการมองโลกแบบใหมดวย

Michel Foucault (อางถงใน ธงชย วนจจะกล, 2534) เสนอวา การแสดงออกหรอการสอสารกน เปนสอกลางในการสรางความสมพนธของมนษย โดยมบทบาทส าคญและครอบคลมกจกรรมทกประเภทของมนษย การสอสารกนอาจมทงรปถอยค า ทงค าพด และการเขยนซงอาจมาในรปการปฏบต พฤตกรรม อากปกรยาตางๆ Foucault ชวา มนษยอยกนเปนสงคมไดดวยการสอความกนดวยวาทกรรม (Discourse) ทเขาใจกนไดรเรอง และอาจจะดวยความไมเขาใจกน เขาใจกนผด กเปนเรองของการสอความหมายเชนกน มนษยสามารถส านกรบรวาตนเปนมนษยอยได เพราะมนษยรจกใชภาษาสอความกน ซงถอเปนคณลกษณะพเศษทยงใหญของความเปนมนษย คอมนษยเปนผสรางภาษา แตภาษาและการสอความคอ ปจจยก าหนดความเปนมนษย

อยางไรกตาม Foucault มทศนะคลายนกคดโครงสรางนยมอนๆ ทวามนษยมไดเปนผก าหนดหรอบงการก าเนดของภาษา ตรงขามมนษยแตละคนก าเนดมาทามกลางภาษาภาษาและการสอความหรอ Discourse ทด ารงอยในขณะนน เพอจะสามารถมตวตนเปนมนษยได โดยทมนษยตองยอมรบความหมายหรอกฎเกณฑของมนเพอจะสอความกนไดเขาใจแตสงท Foucault มองตางจากกลมโครงสรางนยมกคอ สงทก าหนดความรของมนษยและก าหนด “รภาษา” ของมนษยมไดซอนอยลกลบ แตมนเปดเผยตวเองอยในชวตทางสงคมตามปกตนนเอง

ในกรณของสงคมนน จะเหนไดอยางชดเจนวา แตเดมนนแทบจะเรยกไดวาเปนสงคม ขาราชการ (Bureaucratic Society) เพราะภาครฐนนมขนาดใหญ และมอ านาจครอบง าภาคสงคมอนๆ แตในภายหลง ภาคธรกจเอกชนไดขยายตวมากขน จากผลของการเรงรดพฒนาดานเศรษฐกจ และขณะเดยวกนสงคมในภาคประชาชนอนๆกเกดการขยายตวของกลมชนใหมๆ เพมขน ซงกลมชนใหมๆ เหลาน ตองการสรางความหมายตางๆของตนเองทตางจากความหมายทเคยเชอกนมา เพราะมกเปนความหมายทกลม

http://www.ssru.ac.th

16

ผปกครองเปนผก าหนดจงท าใหความหมายเดมนนไมสามารถทจะสะทอนความรสกนกคดของกลมชนเหลานนไดอกตอไป (อานนท กาญจนพนธ, [ม.ป.ป.]:184)

3. กำรออกแบบ ( Design )

Design มาจากรากศพทภาษาละตน ค าวา Designare หมายถง ก าหนดออกมา กะ หรอขดหมายไว เปาหมายทจะแสดงออกซงหมายถงสงทอยในอ านาจความคด (Conscious) อนอาจเปนโครงการ รปแบบ หรอแผนผงทนกออกแบบก าหนดขนดวยการจด ทาทาง ถอยค า เสน ส เสยง รปแบบ โครงสราง และวสดตางๆ โดยใชหลกเกณฑทางความงาม หรอสนทรยภาพ ( Aesthetic Principle ) ขอคนพบวา ทกสงทมนษยประดษฐขน นบจากสงทงายจนถงยาก และสลบซบซอนทสดลวนมกระบวนการทางการออกแบบทงสน การออกแบบจ าเปนตองค านงถงความจรงของมนษย มนษยตองปจจยส าคญ 4 ประการ คอ อาหาร ทอยอาศย เครองนงหม ยารกษาโรค เพอการด ารงชวต ในการออกแบบจะตองค านงถงสงส าคญ 4 ประการ คอ

1. ประโยชนใชสอย ( Useful of Function ) เปนขอเทจจรงทนกออกแบบควรพจารณาเปนล าดบ

ตนๆ ในการจะออกแบบใดๆ กตาม เพอใหผลงานออกแบบนนๆ มประโยชนใชสอยทเหมาะสม

ตอกลมเปาหมาย

2. ความงามทางศลปะ ( Sense of Beauty ) การรบรทางความงาม เมอนกออกแบบสนองความ

ตองการในดานประโยชนใชสอยแลว ความงามเปนอกหนงปจจยรองทควรน ามาเปน

สวนประกอบส าคญในการออกแบบ นกออกแบบตองยดถอเปฯแนวคดเสมอ

3. วสดและความคมคา ( Material and Economic ) การออกแบบควรเลอกสรรวสดใหมความ

เหมาะสมตอชนงานออกแบบทงในดานของคณภาพและราคา ซงจะมผลโดยตรงตองาน

ออกแบบชนนน ในการประเมนราคา ความเหมาะสมในการผลต ตลอดจนภาวะทางเศรษฐกจ

ในสงคมนนๆ

4. รปแบบและวฒนธรรม ( Style & Culture ) นกออกแบบควรมความเขาใจเรองรปแบบ ( Style)

แตละชนดและศกษามาอยางด จงจะสามารถออกแบบไดอยางเหมาะสมกบสถานการณ

สอดคลองกบการมจตส านกเรองวฒนธรรม ( Culture ) ของนกออกแบบ ทองถน หรอประเทศ

นนๆ

http://www.ssru.ac.th

17

3.1 กำรออกแบบตกแตง ( Decorative Art ) ศาสตรทางการออกแบบตกแตงหลายๆ แขนงมองคประกอบส าคญทตองน ามาเปนหลกพจารณา ดงน

3.1.1 เสน ( Line ) เปนสวนประกอบพนฐานทส าคญในการออกแบบ เสนจะเปนองคประกอบทท า

ใหเกดรปทรง รปราง เพอใชในการออกแบบตกแตง ลกษณะของเสนแตละชนดมความส าคญและใหความรสกทแตกตางกนออกไป ดงน

- เสนตรง ใหความรสกแขงแรง ตรงไปตรงมา

- เสนโคง ใหความรสกออนไหว ออนโยน

- เสนซกแซก ใหความรสกยอกยอน รนแรง

- เสนดง ใหความรสกสง เดน สงางาม

- เสนระดบ ใหความรสกทางกวาง ยาว

- เสนโคงเปนแนวคลน ใหความรสกเคลอนไหว

- เสนตดกนกากบาท ใหความรสกขดแยง

- เสนกนหอย ใหความรสกวน หมนเวยน

- เสนแยง ใหความรสกกระดาง หรอการแตกแยก

3.1.2 รปทรง ( Form ) รปทรงตางๆ เกดจากการน าเสนมาตอกนเปนรปทรงตางๆ มากมาย และให

ความรสกตางกนออกไป นอกจากนการน ารปทรงจากธรรมชาต เชน รปทรงของคน สตว ดอกไม ตนไม ฯลฯ รปทรงทไดจากการน าเสนหลายๆ เสนมาตอกนจนเกดเปนรปทรงใหม เรยกวา เรขาคณต ( Geometrical Form ) ปจจบนนยมน ามาใชในการออกแบบเครองเรอน เครองประดบตกแตง ปละสถาปตยกรรม รปทรงเรขาคณต ไดแก

- รปสเหลยมดานเทา ใหความรสกแขงแรง ไมเอนเอยง

- รปสเหลยมผนผา ใหความรสกกวางขวาง สงางาม

- รปสเหลยมผนผาแนวตง ใหความรสกสงเดน ไมปลอดภย

- รปสเหลยมคางหม ใหความรสกมนคง ปลอดภย

- รปสามเหลยม ใหความรสกเดน สงา รนแรง

- รปทรงกลม ใหความรสกกลมกลน นมนวล

- รปทรงอสระ ( Free Form ) ใหความรสกเคลอนไหว ไมแนนอน

http://www.ssru.ac.th

18

3.1.3 คณคาของแสงและเงา ( Chiaroscuro ) เมอการออกแบบไดลกษณะของรปทรงท

ตองการแลว นกออกแบบจ าเปนตองค านงถงผลทจะไดรบจากแสงสวางไมวาจะเปนแสงจาก

ธรรมชาตหรอแสงจากหลอดไฟฟา ซงจะท าใหเกดเงาตกทอด เปนผลตอแสงสวางภายใน

อาคาร และการก าหนดโครงสภายใน ภายนอกอาคาร เพอใหเกดความสมพนธกน คณคาของ

แสงและเงาจะชวยสรางบรรยากาศความงาม และความรสกอนๆ ไดมากมาย ตองค านงถง

หลกแหงความพอด เพอความเหมาะสมของพนทนนๆ

3.1.4 ส ( Colour ) สเปนองคประกอบส าคญในการตกแตง การก าหนดโครงสตองสมพนธกบ

เสน รปทรง และคณสมบตของแสงเงาเสมอ สตางมอทธพลอยางมากตอจตใจมนษย ในทาง

การออกแบบ

3.1.5 เนอทและพนทวาง ( Area and Space ) ในการตกแตงอาคารสถานทดวยองคประกอบ

ตางๆ เชน เครองเรอน สสน ลวดลาย และสงของประดบตกแตง ควรค านงถงเนอท และพนท

วาง เพอใหสมพนธกบขนาดของหอง เพอใหเกดความเหมาะสมทางดานประโยชนใชสอยพนท

ไมกวาง หรอคบแคบเกนไป และมการจดวางทเหมาะสม

3.1.6 ผวสมผส ( Texture ) มความส าคญตอความงาม ความเหมาะสมของรปทรง ผวสมผส

ชวยใหเกดคณคาทางความงาม และประโยชนใชสอยทางการออกแบบตกแตง ดงน

- ผวสมผสจะชวยลดความเรยบงายเกนไปของรปทรง ตามความรสกของสายตา

สถาปตยกรรมทมขนาดใหญ ควรมผวสมผสหยาบ และลกษณะแสดงถงความมนคง

แขงแรง

- การคงสภาพผวสมผสตามคณสมบตของวสดเอง ไดแก ผวของพนทขรขระ ผวของไม

ทแสดงคณคาในลวดลายและสสนอยางเตมท จะใหคณคาทางความงามตาม

ธรรมชาต ไมเบองาย

- การเพมผวสมผส เพอประโยชนใชสอยอยางอน เชน ชวยปองกนแสงสะทอนภายใน

หองทไมตองการแสงมากเกนไป ชวยท าใหลดการสะทอนเสยงไดมากยงขน ท าใหม

เสยงทนมนวลขน

3.1.7 ขนาดและสดสวน ( Size and Proportion ) ขนาดเปนสงก าหนดความเหมาะสมตาม

หนาทใชสอย สดสวนเปนสงทก าหนดความสมพนธระหวางผ ใชกบเครองเรอน นกออกแบบจง

ตองมความเขาใจเรองกายวภาคมนษยตามเพศและวย การออกแบบตองค านงถงขนาด และ

http://www.ssru.ac.th

19

สดสวนทจะน าไปใชสอย การออกแบบทเขาใจเรองขนาด และสดสวน จะชวยใหเกดความ

สวยงามและประโยชนใชสอยไดเตมท

3.2 ประเภทของกำรออกแบบตกแตง ปจจบนลกษณะการตกแตงออกแบบเปน 3 ประเภท ดงน

3.2.1 การออกแบบตกแตงภายใน ( Interior Design ) หมายถง การออกแบบเครองเรอน

(Furniture) การออกแบบและการจดวางเครองเรอนใหเหมาะสม กบเนอทภายในหอง โดย

ก าหนดโครงส และจดวางสงประดบตกแตง เพอประโยชนใชสอยและความงามอยางสมบรณ

รวมทงการตกแตงดวยงานศลปกรรมตางๆ ศลปประยกต เชน พรม เครองเคลอบ เหลกดด

โคมไฟ หรอพนธไมในการประดบตกแตงภายใน

3.2.2 การออกแบบตกแตงภายนอก ( Exterior Design ) หมายถง การออกแบบก าหนดวสด

ผวสมผส ส ภายนอกอาคาร ใหสมพนธกบสงแวดลอม และรปทรงของอาคาร รวมทงการ

ออกแบบหนารานและการออกแบบราน ในงานตางๆ

3.2.3 การออกแบบตกแตงสวนและบรเวณ ( Garden and Landscape Design ) หมายถง

การออกแบบวางผงตางๆ ภายใน บรเวณทตองการ เชน การวางผงปลกตนไม ไมประดบ การ

ตกแตงสระ น าพ ดวยงานประตมากรรม การเลอกใชวสดตางๆ ตามคณสมบต ส และรปทรง

ใหประสาน กลมกลน ( Harmony ) อยางด

4. แนวคดควำมสมพนธในกำรจดโครงส

การจดโครงส (color scheme) เปนวธการเลอกสหรอกลมสเพอน าไปใชในงานศลปะหรองานออกแบบ(วรณ ตงเจรญ, 2545, น. 49 – 54) หลกเกณฑการเลอกโครงสตามทฤษฎส เปนวธทคนสวนใหญยอมรบ และน าไปใชไดผลด โดยการศกษานแบงโครงสออกเปน 7 โครง ดงน

1. ชดโครงสเอกรงค (monochrome) คอ สเพยงสเดยวทมความหลากหลายในเรองของน าหนก ท าใหเกดเปนน าหนกออนแกไปจากเดม เหมาะส าหรบงานตกแตงทตองการความกลมกลน

2. ชดโครงสขางเคยง (analogous) คอ สทมล าดบการเรยงในรปวงจรสอยตดกน 2 หรอ 3 ส ซงจะเปนสขางเคยงทเปนโทนรอนดวยกน หรอจะผสมทงสโทนรอนและโทนเยนกได สขางเคยงเปนสทคลอยตามกน จงเหมาะส าหรบงานทตองการความกลมกลนในลกษณะใดลกษณะหนง 3. ชดโครงสคตรงขาม (complimentary) คอ คสทมต าแหนงตรงขามกนในวงจรส การเลนคสตรงขามควรค านงถงเรองโทนของคสดวย เพอท าใหคสตรงขามกนนาสนใจยงขน คสตรงขามท าใหเกดความเดนชด เกดความเคลอนไหวและสะดดตา

http://www.ssru.ac.th

20

4. ชดโครงส 3 ส ชวงหางเทากน (triads 1) คอ ส 3 สภายในวงจรสมาตรฐานทมระยะหางเทากนทก ๆ 3 ส ซงเมอลากจากจดเชอมตอกนจะท าใหเกดเปนสามเหลยมดานเทา 5. ชดโครงสคสแยกตรงขาม (split complement) คอ ส 3 สทมการเรยงชวงหาง 2 ชวงเทากน สวนอกชวงสนกวา เมอลากเสนโยงสทงสามจะท าใหเกดเปน สามเหลยมหนาจว มลกษณะเปนรปตว Y การน าไปใชจะมลกษณะใกลเคยงกบการใชคสตรงขาม แตจะใหความหลากหลายของสเพมขน 6. ชดโครงส 4 ส ชวงหางเทากน (tetrads 1) คอส 4 สเรยงชวงหางเทากน 4 ชวงเทา ๆ กน ถาโยงเสนจะเกดเปนรปสเหลยมจตรส อาจเรยกไดอกชอวา คสตรงขาม 2 ค (double complement) สทเกดขนคอนขางหลากหลาย เหมาะกบงานทตองการสมาก ๆ เชน งานออกแบบส าหรบเดก หรอ งานทตองการสสน 7. ชดโครงส 4 สชวงหางไมเทากน (tetrads 2) คอ ส 4 สเรยงชวงหาง 2 ชวงสนอก 2 ชวงยาว เมอลากเสนจะท าใหเกดเปนรปสเหลยมผนผา ดดโดยรวมแลวเกดความสมพนธในลกษณะสตรงขามของสใกลเคยง ลกษณะการน าไปใชกคลายกบการใชสตรงขาม แตมใหเลอกหลากหลายกวา

4.1 แนวคดควำมขดแยงกนของส ความขดแยงกนจะเกดเมอมการเปรยบเทยบ หากสมความแตกตางกนมากเทาไรความขดแยงกจะยงชดเจนมากขน เชน ด า – ขาว สวาง – มด รอน – เยน ความขดแยงถอเปนหลกใหญในการสรางองคประกอบของส เพราะหากสทกสคลอยตามกนหมด สออนกดออนดวยกนทงหมด สสดกสดดวยกนทงหมด ความสวยงาม และการกอใหเกดจดสนใจกจะดอยลงไป ความขดแยงท าใหเกดการถวงดล เพอใหเรองราวของสทเกดขนนาสนใจ โยฮานเนส อทเทน (Johanness Itten) จตกรชาวสวส ท าการศกษา และสรปหลกเกณฑของสขดแยงหรอสตดกนไวดงน (ปยานนต ประสารราชกจ, 2535, น. 31- 37)

1. การตดกนของส (contrast of hue) 2. การตดกนของคาน าหนกความสวางและมด (light-dark contrast) 3. การตดกนของสโทนรอน – เยน (cold-warm contrast) 4. การตดกนของคสตรงขาม (complementary contrast) 5. การตดกนแบบซอนผสาน (simultaneous contrast) 6. การตดกนของความอมตว (contrast of saturation) 7. การตดกนดานเนอทหรอปรมาณ (contrast of extension)

http://www.ssru.ac.th

21

4.2 แนวคดกำรใชสตกแตงภำยนอกอำคำร ในการก าหนดโครงสในการตกแตงภายนอกอาคาร มไดมขอก าหนดแนนอนลงไปวาควรใชสอะไรบาง แตพอมแนวทางเพอประกอบการพจารณาสรปไดดงน (วรพงศ วรชาตอดมพงศ, 2535, น. 45 – 48) 1. การก าหนดโครงสใหมความสมพนธกบลกษณะอาคารของแตละสถานท ตวอยางเชนสถานทท าการคา หรอหางสรรพสนคา ควรใชสสะดดตา นาสนใจ เหมาะสมกบลกษณะของอาคาร วสดทตกแตงอาจใชสสดใสกได อาคารทอยอาศย จดไดวาเปนสถานทสวนบคคล การใชสควรค านงถงความพอใจของผอยอาศย และใหความสมพนธกบลกษณะตวอาคารดวย 2. การก าหนดโครงสใหมความสมพนธกบสงขางเคยง สงทใกลเคยงกบตวอาคารยอมมบทบาทมากพอสมควร เพราะสภาพของอาคารยอมตองการลกษณะสสวนรวมอยดวยเสมอ โดยเฉพาะอาคารพาณชย ถาใชสเพยงตามความพอใจ หรอตองการใหแปลกโดยไมสนใจบรเวณใกลเคยงเลย บางครงอาจท าใหอาคารดรสกมสสนเยอะเกนไป ดแลวเบอ ดงนนควรใชกลมสทกลมกลนกบสของบรเวณขางเคยงดวย 3. ก าหนดใหมความสมพนธกบคณคาของสตามธรรมชาต คณลกษณะของสตามธรรมชาต ไดแก หน อฐ ไม เปนตน สามารถน ามาใชกบการกอสรางอาคารไดเปนอยางด เมอน ามาใชกควรรกษาคณคาของสดวย หรอพยายามสงเสรมใหเหนคณคาของวสดนนยงขน ไมควรท าลายคณคาของวสดนนดวยการเปลยนสใหม เชน การเปลยนสอฐใหเปนสหน หรอการเอาไมไปทาสเปนสปน เปนตน บางครงอาจยกเวนกรณทไมมวสดนนแลวท าเลยนแบบของจรงตามธรรมชาตกได 4. ก าหนดสใหสมพนธกบขนาดของตวอาคาร โดยปกตอาคารตาง ๆ ยอมมหนาทการใชสอยตางกนออกไป การใชสจงตองใหเหมาะสมกบลกษณะ และขนาดของอาคารนน ๆ ถาอาคารมขนาดเลกควรใชสกลางทออนลง ใชสออนดสะอาดตา เพราะชวยใหอาคารดมขนาดใหญขน และดไมอดอด การใชสเขมกบอาคารเลกยอมท าใหรสกถกจ ากดขอบเขต อาคารใหญไมควรใชสเขมเกนไปเพราะอาจท าใหดทบ และดเปนกอนวตถขนาดใหญ ท าใหดนากลว 5. การใชสทมคณคาของสหนกกบอาคาร อาจใชสเขมกบอาคารบางลกษณะได เชนใชสด า สน าเงนเขม สเทาเขม เปนตน ใชประกอบบางบางสวน แตตองใหมสดสวนสทมคาของสออนมากกวา ใชประกอบในปรมาณสวนนอยได 6. การก าหนดจ านวนสกบผวอาคาร ปรกตไมนยมใชหลายส าท าการตกแตงภายนอกอาคาร โดยเฉพาะอาคารทมขนาดใหญ การใชสหลายสอาจใชไดอยางดกบลกษณะโครงสแบบเอกณรงค 7. สภาพของสภายนอกอาคาร การก าหนดสตองค านงถงสภาพดนฟาอากาศของแตละทองถนดวย ส าหรบประเทศไทยเรานนเปนประเทศทมแสงแดดจด สามารถใชสสดไดอยางด สงเกตจาก

http://www.ssru.ac.th

22

การใชสกระเบองหลงคาของโบสถ วด วหาร พระราชวง สทใชเปนสแก เขม ชดเจน แตกดไมฉดฉาดบาดตา ทงนเพราะแสดงแดดเปนตวประสานความกลมกลนของสกบสภาพแวดลอมเปนอยางด 4.3 จตวทยำกำรใชส สเปนสงทใชเราความสนใจไดรวดเรวทสด สามารถน าใหเกดบรรยากาศทราเรง สงบ หรอสงางามได การใชสแตละสถานทส าหรบแตละบคคล ผ ออกแบบจะตองมความรพนฐานเกยวกบความเหมาะสมทแตกตางกนออกไป สใดจะเหมาะสมกบสถานทใด มกจะมเหตผลทางกายภาพสนบสนนทางจตวทยาอยเสมอ เชน สโทนรอนเหมาะส าหรบเดก เนองจากเดกเปนวยซกซน คลองแคลววองไว หรอสโทนเยนเหมาะส าหรบการท างานทตองใชสมาธ เปนตน นกจตวทยาเกยวกบส เฟเบอร เบอรเรน (Faber Birren) ไดพยายามคนหาสทเหมาะสมส าหรบแตละสถานท โดยค านงถงพฤตกรรม และกจกรรมทคนหลากหลายเขาใชสถานทนน ๆ แตละคนอาจมความรสกหรอความคดเหนเกยวกบสในสถานทแตกตางกนไปบาง ซงในกรณนกถอเปนเรองปรกต เพราะการทดลอง และสรปผลค านงถงบคคลสวนใหญเปนเกณฑ และไมอาจครอบคลมความคดเหนของทก ๆ บคคลได แตเพอการออกแบบใหไดตามความตองการของลกคา จงมการศกษาเกยวกบผลของการใชสซงมผลทางกายภาพ และทางจตใจซงเปนทยอมรบ และนยมใชในการออกแบบ ซงสามารถสรปเปนตารางได ดงน สกบอำรมณควำมรสก (Emotional and Colour Tempature) ส ควำมรสกดำนบวก ควำมรสกดำนลบ อทธพลในกำรใชส แดง passion, love, excitement,

fire, strength, courage

anger, war, danger เพมกระบวนการหายใจ เพมแรงดนเลอด ความอยากอาหาร เรงการเผาผลาญ

สม happiness, endurance, stimulation, enthusiasm, determination, attraction

Heat เพมกจกรรมทางกายภาพ เจรญอาหาร และพลงงาน

เหลอง cheerfulness, sunshine, energy, joy, intelligence, honor

deception, cowardice, caution

เพมกจกรรมทางกายภาพ ความรสก และพลงงาน

ฟา tranquility, loyalty, truth, depth, confidence, honor

Depression, solemnity, coldness

เพมความสงบ และความพงพอใจ

http://www.ssru.ac.th

23

ส ควำมรสกดำนบวก ควำมรสกดำนลบ อทธพลในกำรใชส เขยว safety, nature, restfulness,

growth, fertility, harmony, newness, security, money

greed, envy, jealousy, ignorance

การรกษา และการผอนคลาย

มวง power, wealth, dignity, royalty, luxury, magic, wisdom, drama, mystery, ambition, creativity, femininity

snobbery, gloominess เพมความคดรเรม และความสรางสรรค

ทมา : Birren, 1978 ตำรำงท 2 ตารางแสดงความหมายของสตางๆ

เรองจตวทยาของสตอสถานทนไดรวบรวมทฤษฎ และความเหนของ เฟเบอร เบอรเรน (Faber Birren) นกจตวทยาสผ มชอเสยงเกยวกบการทดลองปฏกรยาของมนษยทมตอส โดยล าดบสถานทตาง ๆ ดงน (The elements of color, 1970, pp. 125 – 147) 1. โรงพยาบาล การใชสในโรงพยาบาลเปนสงทตองระมดระวงอยางมาก เพราะเปนทๆ สมผลกระทบตอความรสกไดงาย จะตองค านงถงความเหมาะสมตอการใชงานเปนล าดบแรก หลกการใชสทวไปในหองผ ปวยมกจะค านงถงการผอนคลาย สทใชจะตองค านงถงผลกระทบทงรางกายและจตใจ เชน สทสวาง และจาเกนไป จะมผลตอการท างานของความดนโลหต หวใจ และความถของการหายใจ อวยวะตาง ๆ จะถกกระตนใหท างานเรวขน แตสขรม และนมนวลจะใหผลในทางตรงกนขาม 2. โรงเรยน การใชสในโรงเรยนจะตองค านงถงสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร และพฤตกรรมซงเปนปญหาตาง ๆ การเรยนรสวนใหญเกดขนภายในชนเรยน สภาพแสงสวาง และการใชสภายในหองนจงเปนเรองส าคญมาก หากกอใหเกดปญหาดวงตาเมอยลาหรอพรามว กจะท าใหการเรยนด าเนนไปไมไดประสทธภาพเทาทควร 3. โรงแรม การใชสในโรงแรมสามารถใชไดหลากหลาย ขนอยกบลกษณะของโรงแรม หรอความตองการทางดานบรรยากาศ การใชสหลากหลายจะตองค านงถงความกลมกลนทวทงบรเวณดวย โดยใหสโดยรวมออกมาสวยงาม การใชสทชดเจนรนแรงจะเสยงตอความชอบ และไมชอบของแขกผมาพกในทนททเหนการตกแตง ในหองโถงของโรงแรม การใชสหลากหลายโดยค านงถงการเปลยนแปลงน าหนกและความสดใสแตละบรเวณ จะท าใหเนอทกวางใหญไมหยดนง เกดการเคลอนไหวของมมมองและน าสายตาไปสจดตาง ๆ ไดอยางนาสนใจ แตถาตองการบรรยากาศทสงบ และอบอน อาจใชสเรยบ น าหนกสกลาง โดยใหแสงในสวนทตองการเนนสวางกวาบรเวณอน เพอไมใหมดหายไปในบรเวณโดยรอบ

http://www.ssru.ac.th

24

4. ส านกงาน สงทตองค านงถง คอ สทกอใหเกดประสทธภาพในการท างาน ไมรบกวนสายตาใหเมอยลา ในส านกงานเรองของความสวางเปนเรองทส าคญยงกวาเรองของส การใชสจาเกนไป เชน สขาว จะท าใหสายตาออนเพลยไมสามารถมสมาธอยไดนาน และในทางตรงกนขามสทมด ท าใหตองเพงสายตามากเกนไป และกลามเนอตาไมไดผอนคลาย สทเหมาะส าหรบการท างานโดยทวไป มกจะเปนสนม ถาเปนสโทนรอนมกจะใชสเหลองออน สมหมน สทราย สน าตาลออน ถาใชสโทนเยนมกใชสขาวนวล เขยวออน และฟาออน การใชสสดมกใชแตบรเวณเลก ๆ เชน บนผาบเกาอ รปภาพบนฝาผนง แตจะตองระวงไมใหรบกวนสายตามากเกนไป 5. รานอาหาร สสนในรานอาหารเกยวพนกนหลายประการ ไมเพยงแตสของงานตกแตงภายในเทานน เรมดวยสของอาคารเอง สของภาชนะ สของอปกรณเครองประดบบนโตะอาหาร ตงแตผาเชดปาก ดอกไม เชงเทยน เปนตน เรอยไปจนถงสสนของเครองเรอน และหองทรบประทานอาหาร ผออกแบบตองเขาจตวทยาการใชส ในการตกแตงรานอาหารทก ๆ จดทกลาวมา เพราะสหองอยางเดยวไมสามารถสรางบรรยากาศได สพนฐานทเหมาะสมกบหองอาหารคอสโทนอน เชน สแดง สสม สเหลอง และสทพบวาเหมาะสมรองลงมาคอสโทนเยน เชน สเขยว และสฟาอมเขยว สเจอขาวเปนสออน เชน สเหลองออน เขยวออน และสสด เชน แดงอมสม ชมพ และเหลองสด ฟาอมเขยว สฟาใส เหลานเหมาะทจะใชเปนสพนในการจดแสดงอาหารใหดนารบประทาน สทควรหลกเลยงคอ สมวงแดง มวง เหลองอมเขยว เหลองอมสม เขยวมะกอก และเทาโทนตางๆ ในสถานบรการขายอาหารและเครองดมเชน ภตตาคาร คอฟฟชอพ เปนตน พบวาสชมพอมสม และเหลองฟกทองเหมาะเปนสบนผนง ชวยใหสดชนกระฉบกระเฉง สขาว สแดงอมสม สน าทะเล และสน าเงนสดเหมาะสมทจะใชเปนสแตงแตมใหดโดดเดน สสมออนจะท าใหเจรญอาหารดทสด 6. รานคา สสนของสนคาเปนเรองส าคญในการเรยกความสนใจจากลกคา การใชสในรานคาจงตองค านงถงการสงเสรมดานสนคาใหดนาใช และเดนขนมาจากแทนวางหรอชนแสดงสนคา การใหแสงถอเปนเรองส าคญยง สของแสดงทเหมาะสมจะพจารณาใชบนสนคาแตละประเภท โดยทวไปถาเปนบรเวณทไมตองการแสงสวางมาก มกนยมใชแสงสอน แสงอนนเหมาะส าหรบการแสดงสนคาประเภทเครองใชในบาน เสอผาสตร เครองส าอาง การใชแสงจะตองรจกการเลนแสงและเงาดวย เพอใหสนคาดมมตนาสนใจกวาการวางแสดงใหดเปนวตถแบน ๆ ตอเนองกนไปตลอดพนทแสดงสนคา แสงของสในรานขายอาหารกจะแตกตางออกไป ไฟแสง “daylights” เหมาะส าหรบสองอาหารประเภทผก และไฟแสงออกสชมพเหมาะส าหรบ เนอ สน าเงน แดง เขยว ใหเปนสของปาย ผนง และสทแสดงสนคาทเดนชด สวนในบรเวณทตองการแสดงสของสนคาเอง ผนงควรจะใชสขาวหมน ระมดระวงการใชสจนลายตา ในจดขายเลก ๆ ทตองการเรยกลกคาควรจะใชสทตดกนอยางรนแรง อาจจะใชแสงสขาวเขามาชวยบาง ในบรเวณสนคาแฟชน สรอบ ๆ ไมควรใชสเทา ควรใชสทลดความสดลง เปนสระหวางสทสดทสดกบสเทากลาง เชน

http://www.ssru.ac.th

25

สทองซด สเขยวเฟรน สฟาอมเทา ตลอดจนสออนไปถงขาว หรอไมกใชสรนแรงไปเลย ตองดแบบ และแนวทางของสนคาทแสดงวาตองการบรรยากาศอยางไร

5. แนวควำมคดสถำปตยกรรมพนถนในแงของเวลำ พนท และประวตศำสตร

เวลา พนท และอตลกษณ คอประวตศาสตรชมชนทองถน ชาวบานในแตละชมชนมประวตศาสตรของตวเอง แตชาวบานถกท าใหลมประวตศาสตรของตนเองไป และการหลงลมทางประวตศาสตรท าใหชาวบานหลงลมความเปนตวตนและศกยภาพของตนเองไปดวย ถาชาวบาน 1 คน คอ 1 หนวยยอยในชมชนทขาดศกยภาพในตวตนแลวกเปนเรองงายมากในการทชมชนซงเปนหนวยใหญจะยอมรบการก าหนดความเปนตวตนของเขาจากพลงทมาจากภายนอก ไมวาจะเปนจากระบบราชการ หรอระบบทนทเขาไปมอ านาจเหนอชวตพวกเขา การหลงลมประวตศาสตรของชาวบานนเองทสงผลใหชาวบานขาดพลงในการปรบตวหรอตอสกบความเปลยนแปลงนานบประการทท าลายชมชนของพวกเขา

ความส านกทางประวตศาสตรเปนความส านกของผคนทจะท าใหสามารถวางตนเองอยในกระแสของความเปลยนแปลงทเกดขนไดอยางมพลงเพราะความส านกทางประวตศาสตรคอส านกทบงบอกกบตนเองวาเราคอใคร เรามาอยางไร และเราก าลงจะเดนไปไหน การรอฟนประวตศาสตรของชาวบานจงเปนเรองจ าเปนอยางยงในปจจบน เพราะหากหวงทจะสรางความเขมแขงของสงคมตองเรมสรางกนทพนฐานของสงคมทเปนคนสวนใหญกอน การรอฟนประวตศาสตรของชาวบานจะเปนเงอนไขทชาวบานรอฟนภมปญญาของบรรพบรษของเขาขนมาเพอสบตอรากฐานทางประวตศาสตรของตนเองอกทางหนงดวย

การน าไปสความเขาใจประวตศาสตรของชาวบานทส าคญอกประการหนง กคอ ความเขาใจเรองพนท เพราะความเปลยนแปลงจากมมมองของชาวบานนนจะสมพนธอยกบพนทของชาวบานเอง พนทของชาวบานซงเปนพนททมความเปลยนแปลงนนจะเปนพนททชาวบานทงหลายมความผกพนธอยางแนบแนนไมวาจะเปนแมน าล าธาน ทนา ทสาธารณะอน ๆ ซงเปนพนททสายใยของชมชนคลอบคลมไปถงความเปลยนแปลงทเกดขนในสมบตของชมชน

การเปลยนแปลงทสมพนธอยกบการมองเหนพนทของความเปลยนแปลงในประวตศาสตรของชาวบาน จะมผลส าคญตอการเปลยนการรบรตนเองของชาวบานดวย กลาวคอ ชาวบานจะเรมมองเหนรากเหงาของตนเองเดนชดขน และเรมสรางอตลกษณของตนเองจากความเปนมาของประวตศาสตร อตลกษณของชาวบานทเปลยนแปลงจากเดมจะเปนอตลกษณทเกดขนภายในกลมของชาวบานเอง ความเปลยนแปลงของเวลาและพนทอนน าไปสการเปลยนแปลงในอตลกษณนจะท าใหชาวบานสามารถรอฟนและสรางพลงของชมชนขนมาเพอทจะสามารถอยไดในสงคมปจจบนอยางมศกดศร และมพลงในการสรางสรรคสงคมตอไป

http://www.ssru.ac.th

26

6. แนวควำมคดสถำปตยกรรมรวมสมย (Contemporary Architecture)

สถาปตยกรรมรวมสมยเปนสถาปตยกรรมทมมากกวารปแบบ หมายถง มความงามทมาจากภายใน คอ การใชงานคณคาของตวอาคารสามารถรองรบฐานของชวตของคนจากรนหนงสงตอมาอกรนหนง อยรวมไดในชวงตาง ๆ ของเวลา คอ อดต ปจจบน และอนาคต มขอบเขตของความชดเจนในความรวมสมยทแตกตางกนไป ทงนขนอยกบปจจยของกาลเวลา เปนเสมอนเรองราวทเลาเรองผานกาลเวลา โดยทสถาปตยกรรมนยงเปนสวนเชอมตอยคสมยไดโดยไมรสกขดแยงกบความเปนไปในเวลาทเปลยนไป ซงหมายความวามนมความรวมสมยอยในตว ความเขาใจจากพนฐานทมาจากรากลกและคณคาทพอจะใหความหมายของสถาปตยกรรมรวมสมยในอาคารนน ๆ ได ตองมคณสมบตทเดนชดและควรคาในการกลาวถง เมอเหนสงใดสงหนงในสถาปตยกรรมนนสามารถทจะรบรไดวามนสามารถขามผานกาลเวลาตาง ๆ มาไดลกษณะรวมสมยไมไดจ ากดวาตองแสดงถงยคสมย แตการแสดงถงยคสมยกไมไดหมายความวาไมสามารถรวมสมยได รวมถงความงามในแตละยคสมยกอใหเกดความปรารถนาถงมนตลอดเวลาทผานมาและอาจจะมตอไปในอนาคต

7. แนวคดสถำปตยกรรมไทยรวมสมย (Contemporary Thai Architecture)

มมมองในค าจ ากดความของสถาปตยกรรมไทยรวมสมยอางองสงทไมตองยดตดกบภาพลกษณในเชงรปแบบหนาตาอาคารเพยงอยางเดยว แตวางรปแบบโดยก าหนดใหอยในลกษณะการคดและกลยทธในการคลคลายการออกแบบอาคารเปนประเดนหลกใชเทยบเคยงกบลกษณะดงเดมและในสงทสามารถขามผานไปยงอนาคตไดอยางสมบรณ มมมองทควรพจารณามดงน 1. เหตแหงความเปนไทยแตไมไดมาซงความเปนไทย หมายถง วฒนธรรมการเทยบคาจากภาพลกษณสบตอมาจากเกากอนดวยศลปะและชนชนในไทย ความพอใจในความวจตรศลปบนรากฐานของความอดมสมบรณของแผนดนทเคยมและยงมอยในบางชนชนในปจจบน เหตส าคญคอสงทสะทอนใหเหนถงการทเรามองแตองคประกอบพน ๆ ทมองอยางตรงไปตรงมาจากสงทเปนเปลอกเทานน โดยไมไดเขาใจและมองเหนคณคาถงแกนแทในความเปนไทยเลย 2. กายภาพทเคลอนไหว หมายถง กายภาพในวนกอนมสงเปลยนแปลงไปแตไมทงหมด กายภาพไมใชแค แดด ลม ฝน สภาพธรรมชาตเทานน แตรวมไดถงสะสารตาง ๆ ทกอใหเปนอาคาร และทเปนสงแวดลอม ขณะทกายภาพไมวาจะเปน พนทการใชสอยและเทคนคการกอสราง สภาพพนททค านงถงเปลยนไป ดวยความเปนสมยใหม ไดมการคดค านงถงการท าใหสอดคลองกบสภาพแวดลอม ดวยการพจารณาการวางตวอาคารและการเลอกใชวสดไดอยางเหมาะสมซงเปนสญชาตญาณของการสรางทอยอาศยทมในสถาปตยกรรมไทย และมความชดเจนในลลาขององคประกอบสถาปตยกรรมโดยการมองทกลวธการสรางสรรคภมปญญา แสดงทมาในองคประกอบสถาปตยกรรม โดยยดเปนหลกการของการสรางสรรคสงใหมใหสมพนธกบสงทก าลงเปนอย

http://www.ssru.ac.th

27

3. ไมค านงถงหรอยดตดเพอใหเหนอดตมากจนเกนไป หมายถง ไมควรละทงรปแบบความเปนไทยทมมาแตดงเดม แตเปดใจสการสรางสรรคอกหนงความเปนไทยทอยบนภมความคดใหม ซงไมใชการแสดงออกถงความเปนไทยเพยงแคเปลอกอาคารเทานน แตควรไดมองจากสงทสะทอนออกมาซงความเปนไทยโดยสวนลกในตวของเราเอง 4. สรางสรรคความคดตอเนองไปยงสมยตอไปได สถาปตยกรรมทไมไดสนใจยคสมย ลกษณะรวมสมยไมไดจ ากดวาตองแสดงถงยคสมย แตการแสดงถงยคสมยกไมไดหมายความวาไมสามารถรวมสมยได ยงความงามและคณคาในองคประกอบสถาปตยกรรมทงในเชงแนวคดจะเปนตวเชอมโยงยคสมย กอใหเกดความปรารถนาถงมนตลอดเวลาทผานมาและอาจจะมตอไปในอนาคต คอสงทกอใหเกดความรวมสมย

8. วรรณกรรม/สำรสนเทศทเกยวของ

ชำตร ประกตนนทกำร ( 2551 ) การสรางความศวไล ในสงคมไทย เปรยบไดกบการสรางอดมคตรวมในสงคมสยาม วฒนธรรมตะวนตกไดกลายสภาพเปนสญลกษณของความทนสมยในบรบทสยาม การเสดจประภาสยโรปของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวมนยยะทส าคญยง โดยหวงทจะยกระดบสงคมสยามใหทดเทยมกบนานาชาตตะวนตก การออกแบบสถาปตยกรรมไดถกใชเปนสญลกษณหนงในทางพระราชอ านาจ โดยการน าเขาชาง ผ เชยวชาญมาท างานโดยการท าใหเหมอนและถกตองตามแบบฉบบเดม เหตการณดงกลาวก าลงลดทอนรปแบบดงเดมของศลปะแบบสยาม และไดกลายเปนสงลาสมย

ชำตร ประกตนนทกำร ( 2551 ) สยามใหม สไทยใหม, ในสมยรชกาลท 6 นน ปญหาการสรางความทดเทยมกบชาตตะวนตกสงปญหาใหสยามขาดเสถยรภาพในดานอตลกษณเชงวฒนธรรม กลายเปน ปม ของคนในสยามประเทศ คานยมในชาตตะวนตกทมมากเกนไป ผลจากความตองการทจะตามแบบอยางนนๆ การละเลยรากเหงาทางสงคมและวฒนธรรมไดถกลดคาลงไปเรอยๆ ประเดนเรองของ “ชาต” ในรชกาลทผานมานนเปนเรองนามธรรมทยากแกการเขาใจ รปธรรมและสญลกษณของสยามเปนสงทพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว พยายามสรางขนในสมยของพระองค สถาปตยกรรมยงคงเปนสญลกษณในการใสภาพลกษณดงกลาว โดยไดมการน าเสนอรปแบบอนๆทตางไปจากเดม การผสมผสานการออกแบบผงอาคารแบบใหมๆ เนนประโยชนใชสอยแบบตะวนตก กบรปลกษณ หนาตา รปแบบศลปะไทยทวจตรบรรจงมาผสมเขากนนน ไดสรางเอกลกษณทเดนชดขนโดยมไดละทงรากเหงาทางวฒนธรรมของชาตและยงคงความทนสมยไว ซงเปนเหมอนภาพลกษณแทนความหมายของ “ไทยใหม” ทชดเจนและอธบายไดมากขน.

http://www.ssru.ac.th

28

ฐตวฒน นงนช (2550) , ศกษาเกยวกบสญญะแหงสถานท : ชมชนชาวจนยานตลาดนอย กรงเทพมหานครพบวาสมผสการรบรสถานทเกดจากองคประกอบทางกายภาพทส าคญหาประการ ไดแก หนงรองรอยทางประวตศาสตรทยงคงอย, วถชวตในแบบพทธของชาวจน, การซอนทบของกจกรรมในสถานทเดยวกนอยางแยกไมออก, ผคนเชอสายจน และสญลกษณทางพธกรรมความเชอ อาคาร สถาปตยกรรม ตลอดจนภาษาทใชในการสอสารระหวางกน การวเคราะหเพอจดกลมขององคประกอบทางกายภาพในฐานะทเปนระบบสญลกษณนนน าไปสความเชอมโยงกบรากฐานทางวฒนธรรมของชาวจน ไดแก กลมของสญลกษณทางดานฮวงจยมรากฐานมาจากวฒนธรรมทางดานการตงถนฐานในแบบชาวจน กลมของสญลกษณทางดานการเคารพบชามรากฐานมาจากวฒนธรรมการเคารพบชาบรรพบ รษและเทพเจาของชาวจน กลมของสญลกษณดานการประกอบพธกรรมมรากฐานมาจากลทธเตาและวฒนธรรมดานการบรโภค กลมของระบบสญลกษณทางดานปรชญาในการด ารงชวตมความเกยวเนองกบทศนะทางดานจรยธรรมของชาวจน ซงเกดจากการผสมผสานทางความเชอในแบบพทธมหายาน แนวคดของขงจอและเลาจอรวมทงแนวคดในการปฏบตของลทธเตา จากการวเคราะหกรณศกษายานชมชน ผงอาคารและทวางในยานตลาดนอยพบวาสมผสการรบรสถานทนนเกดจากสญญะทส าคญสประการ กลาวคอ ผคนทอยอาศย ระบบทวางทมความหมายทางระบบสญลกษณ พธกรรมทมการสบทอดมาจากความเชอดงเดม และรปแบบกจกรรมทางเศรษฐกจสงคม สญญะทงสประการนน าไปสการตความและสรางความหมายใหเกดขนในผงชมชน ทโลงวาง อาคารและสถาปตยกรรมซงมความสมพนธแนบแนนกบผอยอาศยในยานตลาดนอยมาอยางยาวนาน และมความเกยวเนองไปถงวฒนธรรมหลกหาประการดงน

๑. ระบบสญลกษณทางดานฮวงจยมรากฐานเชอมโยงมาจากวฒนธรรมดานความเชอเรองพลงท

เกยวของกบการตงถนฐานของชาวจนในสมยโบราณ และเปนศาสตรทยงไดรบความเชอถอจาก

ชาวจนเปนจ านวนมากในปจจบน

๒. ระบบสญลกษณทางดานการบชาเทพเจาและบรรพบรษมความเชอมโยงมาจากวฒนธรรมการเคารพบชาเทวดาฟาดน และชวตหลงความตาย จากลทธเตาในอดต ๓. ระบบสญลกษณของศาลเจาเพอประกอบพธกรรมทางดานความเชอซงเปนผลมาจากวฒนธรรมการสรางระบบเครอขายทางสงคมของคนจน(Chinese Social Network) ๔. ระบบสญลกษณทางดานการประกอบพธกรรมพบวามความเชอมโยงกบหลกการเปนหนงเดยวกบธรรมชาตตามแนวคดทส าคญของ”เลาจอ” (ปราชญทส าคญตอรากฐานทางความคดของชาวจนมาตงแตสมยโบราณ) และมความเกยวเนองไปยงวฒนธรรมดานการบรโภคอกดวย ๕. ระบบสญลกษณทางดานปรชญาในการด ารงชวตมความเกยวเนองกบวฒนธรรมเรองความดงามและสนทรยภาพในทศนะของชาวจน รวมทงแนวคดทางลทธความเชอและศาสนาไดแก แนวคดของขงจอและเลาจอ แนวคดทางศาสนาพทธนกายมหายานและแนวคดตามลทธเตา

http://www.ssru.ac.th

29

สนตรกษ ประเสรฐสข ( 2549 ), สถาปตยกรรมแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวางสญลกษณและวตถทมนษยสรางขน การพฒนาทฤษฎทางดานภาษาศาสตรโดยเฉพาะทางดานสญวทยา ไดเกดสกลทางความคดแบบใหมในโลกตะวนตก เชน โครงสรางนยม หลงโครงสรางนยม และสงผลตอศาสตรแขนงอนๆ อทธพลทางภาษาศาสตรไดแผขยายไปสวงการศกษาทางดานสถาปตยกรรมและอนๆ การศกษาและการออกแบบสถาปตยกรรมไดรบแนวคดในเชงภาษาศาสตร (สญวทยา) เขามาใช ท าใหสถาปตยกรรมถกพจารณาในสถานะใหม คอสถานะของภาษาอนประกอบดวยชดหนวยยอยพนฐาน ซงรวมกนอยภายใตความสมพนธเชงโครงสราง และกอใหเกดความหมาย สกลทางความคดแบบโครงสรางนยมนนมความสอดคลองกบงานศลปะแบบนามธรรมและสถาปตยกรรมแบบโมเดรน ทมงแสวงหาความเปนสากลและความหมายทตองการแสดงออก อทธพลของสกลทางความคดแบบโครงสรางนยมไดแทรกซมเขาไปในระบบของสถาปตยกรรมในทศวรรษท 1960 เกดการคนหาระบบการสอสารทางรหสความหมายของสถาปตยกรรมอกครง ความพยามยามในการแปลสถาปตยกรรมและองคประกอบของเมองเหมอนโครงสรางทางภาษาไดน าไปสทศทางในการพฒนาอนหลากหลาย

ธำดำ สทธธรรม ( 2549 ) ทศนคตของประชาชนในสงคมปจจบนมองวาสถาปตยกรรมในอดตเปนสงลาสมยกบการด าเนนชวตในปจจบน สถาปตยกรรมในอดตจงถกละเลก เมอขาดการดแลรกษาจงเสอมสภาพและถกรอถอนลงไป เพอแปรสภาพพนทนนๆ ใชสอยประโยชนในธรกจ การคา อาคารตางๆ เพอแสดงถงความเจรญทางวตถ แมกระทงพทธสถานเอง การสนไปซงสถาปตยกรรมในอดตจะเกดผลอยางไร

1. หากสถาปตยกรรมในอดตของแตละชาตนนถกท าลายยอมขาดพนฐานทางศลปะและ

วทยาการทจะสบทอดและพฒนาทางสถาปตยกรรมของแตละชาตนน

2. ความเปนทาสทางความคดหากสถาปตยกรรมทเกดขนใหมเปนการลอกเลยนสถาปตยกรรม

ตางประเทศ

3. ความถดถอยและหยาบกระดางทางดานจตวญญาณและวฒนธรรมของประชาชน

4. การสรางทกขภาวะใหกบสงคมและวฒนธรรม เพราะสถาปตยกรรมมสวนก าหนดพฤตกรรม

การด าเนนชวตของมนษย

การอนรกษสถาปตยกรรมมความตนตวมากขน เมอเผชญกบปญหาการท าลายลงอยางรวดเรว จากการพฒนาในสมยใหม จงกอใหเกดการระดมสมองจากทวโลก หาแนวทางเพอการอนรกษสถาปตยกรรมในอดต การอนรกษทมประวตความเปนมาตงแตอดตในทกสายอารยธรรม จะตองเปลยนแนวคดในการอนรกษสถาปตยกรรมในปจจบน ไดถกพฒนาขนโดยการระดมสมองจากผคนทวโลก ( รายละเอยดจาก

http://www.ssru.ac.th

30

ทฤษฎและหลกการอนรกษอนสรณสถาน กรมศลปากร ๒๕๓๓ ) โดยอาจสรปไดวารฐควรมบทบาทในการบงคบหรอสนนสนนใหเกดการอนรกษมากขน โดยมนานาประเทศสงเสรมการอนรกษอาคารเกาตามสภาพตามประวตศาสตร หรอน าอาคารเกามาใชใหม หากพจารณาแลววาเหมาะสม ไดมการน ากลวธในการอนรกษสถาปตยกรรมอยางมากมายในประเทศไทยอาจสรปไดตอไปน

1. รฐใหการสนบสนนโครงการอนรกษสถาปตยกรรมโดยเปนผชดเชยการขาดผลตอบแทนทาง

เศรษฐกจ เพอรกษาไวซงศลปะและวฒนธรรมของชาต โครงการเหลาน ไดแก การด าเนนการ

ของกรมศลปากร การอดหนนโครงการอนรกษสถาปตยกรรมและการจดตงอทยาน

ประวตศาสตรตางๆ ทเปนของรฐ

2. รฐบงคบใหมการมการอนรกษโดยผลกระทบดานเศรษฐกจทมตอประชาชนในพนทอนรกษจะ

มออกมาในแงใด ประชาชนจะรบผลโยตรงไมมชดเชย เชน การก าหนดพนทเขตอนรกษ การ

ควบคมการกอสรางอาคาร ทงนเพอผลประโยชนแกสวนรวมทางดานการรกษาศลปวฒนธรรม

ของชาต ประชาชนทอาศยอยในละแวกนน ไมสามารถน าทดนของตวเองมาปลกสรางเปน

อาคารพาณชยทใหผลตอบแทนสงกวา ในตางประเทศเพอชดเชยการสญเสยทางเศรษฐกจตอ

ประชาชนทตกอยในพนทอนรกษน รฐไดใหผลตอบแทนทางภาษหรอสงเสรมการลงทนในการ

น าอาคารเกามาหาประโยชนในการทองเทยว

ปต มณเนตร (2553) จากการศกษาพบวาปจจยส าคญในดานองคประกอบทสงผลตอการเลอกสถานททองเทยว คอ ชอเสยงและความนาสนใจของสถานททองเทยว มากทสด รองลงมาคอ ประสบการณและความประทบใจ การจดกจกรรมประเพณตามฤดกาล กจกรรมตอเนอง และอน ๆ และมกจะใหความส าคญกบองคประกอบดานสถานททมความส าคญในการตดสนใจเลอกสถานททองเทยว คอ ความเปนระเบยบเรยบรอยมากทสด รองลงมาคอ สถานทจอดรถ หองน า และอน ๆ ตามล าดบ

ปรำนอม ตนสขำนนท (2547) สถาปตยกรรมมสวนในการก าหนดชวตและสงคม เพราะมนษยใชงานสถาปตยกรรมในชวตประจ าวน ( Everyday Social Life ) ตวอยางทดทสดของมนษย ไดแก ทอยอาศยของพวกมองโกล ( Mongolian’s Yurts) รปแบบเปนเตนททเรยบงาย สะทอนสภาพชวตและกฎเกณฑทางสงคม รปเคารพอยบรเวณทลกทสดตรงขามกบทางเขา ทศของผชาย คอ ทศตะวนตก สวนของผหญงเปนทศตะวนออก เตาไฟอยตรงกลาง พนทสวนขอบจะเปนทวางของตางๆ ตามบาน การจดพนทใชสอย ภายในแบงออกเปนสวนตางๆ เปนเครองบงชสถานะและเพศ จะเหนไดวารปทรงทางกายภาพเปนสงทแสดงออกถงวฒนธรรมชมชนไดอยางด ขณะเดยวกนรปทรงทางกายภาพนนยงชวยใหชาวมองโกลสบทอดความเชอและความสมพนธระหวางสมาชกในสงคม นบเปนความสมพนธสองทาง ( Dual

http://www.ssru.ac.th

31

Interaction ) ระหวางพนททางกายภาพกบชวตสงคม ส าหรบสถาปตยกรรมของไทย วดไทย ไดแสดงถงล าดบความส าคญของสถานะของสมาชกกลมตางๆ ของสงคม เชนเดยวกบ จากสงทสดไปหาทต าทสด จากพระพทธเจา สเพศชาย หญง ตามล าดบทงน สงเกตไดจาก พระพทธรปวางอยในต าแหนงทลกและสงทสด เมอเทยบกบองคประกอบตางๆ ในวด การออกแบบพนททางกายภาพทตายตวเชนน เปนผลมาจากสงคมใหความส าคญเรองล าดบขน ( Hierachy ) ขณะเดยวกนพนททางกายภาพดงกลาวกเปนตวก าหนดชวตและสงคม

กฤตยำภรณ ไชยธวช (2533) ศกษาพบวา ผลกระทบของการทองเทยวทมตอ การเปลยนแปลงดานวฒนธรรม คอ การแตงกายของคนทองถน โดยรบเอาการแตงกายของสงคมเมอง หรอแบบสากลทวไปแทนการแตงกายแบบพนเมองการเปลยนแปลงพฤตกรรมการปฏบตตนตอเพอตางเพศ โดยการคบหาสมาคมของชายและหญงจะแสดงออกโดยเปดเผยมากขนความมน าใจคอยๆหมดไปจากสงคม การเคารพเชอฟงผอาวโสในสงคมลดนอยลง

เยำวลกษณ ศรสกใส (2545) พบวา วฒนธรรมในดานประเพณไดเปลยนแปลงไป เนองจากการเขามาในดานเศรษฐกจ ท าใหชาวเลนนมคานยมทางวตถมากขน คอ ท าใหคานยม ดานประเพณ ลดนอยลงไป เชน ในอดตประเพณลอยเรอของชาวเลนน ชาวเลทกครอบครวจะไมมใครอยบานเลย ในระยะทประกอบพธลอยเรอเปนเวลา 3 วน และจะไมกลบบานจนกวาพธจะเสรจสน แตในปจจบนเนองจากชาวเลมขาวของเครองใชภายในบานมากกวาในอดตซงเปนของทมคาและมราคา เชน ต เยน เครองยนตเรอ เรอหางยาว เปนตน ท าใหชาวเลนนกงวลเกยวกบขางของเครองใชภายในบานมากขน เพราะกลววาจะมคนมาลกขโมย

พจนำ (2539) ไดท าการศกษาในเรองของการจดการทองเทยวโดยการมสวนรวมของประชาชนและไดกลาวถงลกษณะของนกทองเทยวทเขามาทองเทยวในชมชนทองเทยววาสวนใหญจะมลกษณะดงน

1. เปนบคคลทใหความสนใจ ใสใจ เรองสงแวดลอม และการใหคณคาความเปนมนษยซงพรอมทจะเรยนรยอมรบและเขาใจสงตางๆ ทเกดขนระหวางการเดนทางทองเทยว

2. นกทองเทยวทเขาไปทองเทยวมกไมไดคาดหวงทางดานการบรการจากชาวบานแบบ นกทองเทยวทวไป

3. นกทองเทยวจะคาดหวงในเรองของการใหขอมลและมนษยสมพนธมากกวาการบรการ

กลวรำ (2541) ไดศกษาถงความตองการความคดเหนและขอเสนอแนะของนกทองเทยวชาวไทยตอแหลงทองเทยว จ านวนวนทพก โรงแรมทพกและการบรการของบรษททองเทยวในจงหวดภเกต พบวานกทองเทยวสวนใหญมความตองการทองเทยวในแหลงทองเทยว ทางธรรมชาตมากทสด รองลงมาคอ แหลงจ าหนายสนคาพนเมองและของทระลก โดยมระยะเวลาทองเทยวประมาณ 5-6 วน ทงๆ ทมความ

http://www.ssru.ac.th

32

ตองการใชเวลาทองเทยวประมาณ 7-8 วน และพบวาปจจยดานภมหลงของนกทองเทยวมความสมพนธกบการเลอกระดบและประเภททพกแรม และบรษทน าเทยว

http://www.ssru.ac.th

33

บทท 3 วธด ำเนนกำรวจย

การวจยเรอง “การศกษาสญญะทางศลปะและงานออกแบบตกแตงภายใน พระรามราชนเวศน จงหวด เพรชบร เพอสรางมลคาเพมใหกบอตสาหกรรมการทองเทยวในประเทศไทย” เปนงานวจยเชงคณภาพ ผวจยสรางกรอบแนวความคดเพอด าเนนการตามระเบยบวธวจย ดงตอไปน 3.1 ขอบเขตกำรวจย

ตำรำงท 3 แผนผงแสดงล าดบขนตอนด าเนนการวจย

ขอมลภำคเอกสำร

ประวตการกอสรางพระราชวง

เอกสาร, แบบกอสราง, ภาพถาย ทเกยวของในการกอสรางพระราชวง

อทธพลตะวนตกทสงผลตอศลปะและ

งานออกแบบของสยาม

วฒนธรรม, สงคม, เศรษฐกจ, ภมศาสตร, ความเชอ

รวมรวมขอมล

ขอมลทำงกำยภำพ

สถาปตยกรรมภายนอก, ใน

รปแบบการตกแตงภายใน

เครองเรอน และเครองประดบ

ส, วสดทใชในงานตกแตงภายใน

การสมภาษณบคคลทเกยวของ

วเครำะห และสงเครำะหขอมล

สรปผลกำรวจย / ขอเสนอแนะ

กำรศกษำสญญะทำงศลปะและงำนออกแบบตกแตงภำยใน พระรำมรำชนเวศน

http://www.ssru.ac.th

34

กรอบแนวคดในงานวจย เรอง “การศกษาสญญะทางศลปะและงานออกแบบตกแตงภายใน พระรามราชนเวศน จงหวด เพรชบร เพอสรางมลคาเพมใหกบอตสาหกรรมการทองเทยวในประเทศไทย” มเนอหาทเกยวขององคประกอบดงน

1. อทธพลจากชาตตะวนตกทสงผลตองานออกแบบตกแตง 2. สถาปนกผออกแบบพระราชวงกบราชอาณาจกรสยาม 3. ประวตศาสตรและการเปลยนแปลงของพระรามราชนเวศน (วงบานปน) 4. งานออกแบบตกแตงภายในของพระรามราชนเวศน 5. การสอความหมายผานผลงานออกแบบตกแตงภายใน เครองเรอน และเครองประดบ

3.2 วธกำรรวบรวมขอมล ผวจยไดท าการแบงประเภทของขอมลไว 2 ประเภท คอ ขอมลดานเอกสารและขอมลทางกายภาพ โดยท าการศกษาแบบคขนาน ตามรายละเอยดดงน

3.2.1 ขอมลดานเอกสาร สงพมพ ภาพถาย ขอมลการกอสราง ขอมลการออกแบบ และอนๆ ทเกยวกบประวตศาสตรของพระรามราชนเวศน พระราชวงในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทไดรบอทธพลจากชาตตะวนตกผานงานออกแบบตกแตงภายใน โดยน าปจจยทเกยวของ เชน การเมอง สงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม ฯ ศกษาแบบคขนานเพอใหเหนถงพฒนาการของพระราชวงในชวงเวลาทแตกตางกน โดยจ าแนกขอมลในลกษณะของเสนบอกเวลา (Timeline) แสดงการใชสอยพนทในลกษณะตางๆ ตามยคสมย 3.2.2 ขอมลทางกายภาพ ลงพนทกรณศกษา ท าการส ารวจลกษณะทางกายภาพ ถายภาพ เกบขอมลเชงลกของพระรามราชนเวศนและพนทโดยรอบจากสภาพปจจบน ตามหวขอดงน

3.2.2.1 อทธพลและรปแบบทใชในการออกแบบสถาปตยกรรมภายนอกและภายในของ พระรามราชนเวศน การใชสอยและความสมพนธระหวางพนทภายนอกและภายใน 3.2.2.2 รปแบบทใชในการออกแบบตกแตงภายใน รวมทงเครองเรอนและเครองประดบตางๆทเกยวของ ในพนทสวนตางๆ โดยน ามาเปรยบเทยบกบรปแบบดงเดม 3.2.2.3 การเลอกใชวสด การใชสในการตกแตงสวนตางๆของพระรามราชนเวศน 3.2.2.4 การสมภาษณบคคลทเกยวของ เชน นกประวตศาสตร เจาหนาทหรอบคลากรทเกยวของกบพฒนาการของพระรามราชนเวศนในชวงเวลาตางๆ เพออธบายถงปรากฎการณ การเปลยนแปลงทเกดขน การใชสอยพนทในปจจบน

http://www.ssru.ac.th

35

3.3 กำรจ ำแนกขอมล ขอมลทไดจากการส ารวจจากขอมลภาคเอกสารและขอมลภาคสนาม แบงประเภทขอมลตามหองหรอพนทส าคญตามรายละเอยดทางการออกแบบทปรากฏ ดงน 1. แนวคดในการออกแบบตกแตงภายใน

2. การเลอกใชเครองเรอน 3. การใชวสดตกแตง 4. การเลอกใชส

3.4 กำรวเครำะห/สงเครำะหขอมล วเคราะหขอมลทางการออกแบบตกแตงภายในชนลางจนถงชนบนของพระราชวงตามพนททมความส าคญทางการออกแบบ โดยมขอมลทางการออกแบบสถาปตยกรรมภายนอก การเปลยนแปลงทางการเมอง อทธพลทางศลปะการออกแบบ วเคราะหและสงเคราะหขอมลแบบคขนาน เพอใหไดขอมลทางการออกแบบตกแตงภายในทแสดงถงการเปลยนแปลงในมตอนๆ 3.5 กำรสรปผลกำรวจย การสรปผลทางการออกแบบตกแตงภายในพระรามราชนเวศน แสดงถงการใชงานพระรามราชนเวศนในสภาพปจจบน โดยแบงการสรปผลทางการวจยออกเปน 2 ดาน ดงน

3.6.1 การสงเสรมประชาสมพนธการทองเทยว 3.6.2 การเปนศนยกลางทางการเรยนรทางการออกแบบ จงหวดเพชรบร 3.6.3 การสงเสรมกจกจรรมภายในพนทพระรามราชนเวศน

http://www.ssru.ac.th

36

บทท 4 พระรำมรำชนเวศน พระรำชำนสรณแหงพระพทธเจำหลวง

4.1 ประวตและควำมเปนมำของพระรำมรำชนเวศน

ภำพท 1 พระบรมฉายาลกษณรชกาลท ๕ คกบพระรามราชนเวศน เพรชบร

พระรามราชนเวศน หรอนามเดม เรยกวา พระราชวงวงบานปน ตงอยทางทศตะวนตกของแมน าเพชรบร ต าบลบานหมอ อ าเภอเมอง จงหวดเพชรบร มเนอททงหมด 349 ไร 1 งาน 17 ตารางวา ถกสรางขนโดยพระราชประสงคของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวในชวงตอนปลายของรชกาล ใชในการเสดจประทบเพอรกษาอาการประชวรของพระองค พระราชวงบานปนไดเรมสรางและวางรากฐานในเดอน มกราคม พ.ศ. ๒๔๕๓ และพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวเสดจพระราชด าเนนวางศลาพระฤกษดวยพระองคเองในวนท ๑๙ สงหาคม พ.ศ. ๒๔๕๓ ณ เวลาเชา ๙ นาฬกา ๗ นาท ๑๑ วนาท อาณาบรเวณโดยรอบของพระราชวงแตเดมนนเปนทดนของชาวบาน ทรงโปรดเกลาใหซอทดนจากราษฎรเพอน ามากอสรางพระราชวง เปนเงนทงสน ๒๒,๓๙๔,.๔๙ บาท กบบรเวณทเปนทดนของวดอกสองแหง คอ วดสงห (อยทางดานใตของพระราชวง) และทดนวดราง คอ วดชปะขาว (อยในเขตพระราชวงดานเหนอ) ไดท าผาตกรรมดวยเงน ๒๐ ชง หรอ ๑,๒๐๐ บาท

http://www.ssru.ac.th

37

4.2 พระรำชประสงคในกำรกอสรำงพระรำชวงบำนปน ๑. เพอเปนพระราชานสรณเสดจตามรอยเบองยคลบาท สมเดจพระบรมชนกนาถ พระบาท

สมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔ ซงในรชกาลของพระองคไดเสดจประภาสเมอง

เพชรบร ทรงสรางพระราชวงขนบนพระนครคร (เขาวง) เพอใชในการเสดจแปรพระราชฐานซง

แตละครงใชเวลานาน ปละครงถงสองครง

๒. เนองดวยสภาพทางภมศาสตรของเมองเพชรบรมความอดมสมบรณทางธรรมชาตท

หลากหลาย ทงถ า แมน า น าตก ภเขา ทะเล อาหารการกนทอดมสมบรณ อกทงยงเปนแหลง

ของงานศลปกรรมชนสงหลากหลายแขนง อกทงสกลชางทมฝมอชนคร

๓. พระราชวงตงอยใกลกบแมน าเพชรบร ซงเปนแมน าศกดสทธเปนน าทน ามาใชในพระราชพธ

ส าคญและใชเพอการเสวยซงอยใตวดไชยศรลงมาเลกนอย ท าเลทตงนนยงอยใกลกบแหลงท

อยอาศยของราษฎร ชมชน และตลาด

๔. ในรชสมยของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวไดเรมเปดทางรถไฟผานไปยงเมอง

เพชรบรแลว จงสะดวกสบายส าหรบการคมนาคมมากกวาการเดนทางดวยเรอเมอในอดต

๕. ภมอากาศของเมองเพชรบรมความเหมาะสมกบองคพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา

เจาอยหว ส าหรบรกษาพระอาการประชวรของพระองค มอากาศทเหมาะสมไมรอนหรอหนาว

จนเกนไป เหมาะส าหรบเปนทพกฟน

๖. เมองเพชรบรเหมาะสมทจะเปนทตอนรบพระราชอาคนตกะ มสถานททสวยงามมากมาย

เหมาะแกการทองเทยว

๗. ประชาชนเมองเพชรบรมความจงรกภกดตอสถาบนพระมหากษตรยและพระราชวงศอยาง

มาก นบแตอดตกาลจวบจนถงปจจบน

๘. พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทรงมความคนเคยกบเจาเมองและขาราชการชน

ผใหญของเมองเพชรบรเปนอยางด

๙. ทรงมขาบาทบรจารกาตระกลเมองเพชรบรในตระกลบนนาคถง ๘ ตน

๑๐. พระองคทรงมพระราชปรารภแกขาราชการผ ใกลชด ประสงคทจะเสดจประทบเปนการถาวร

ณ พระราชวงบานปนตลอดไป โดยจะทรงมอบราชการบานเมองใหสมเดจพระบรมโอรสาธ

ราช และพระองคจะทรงด ารงต าแหนงอยในพระราชอสรยยศอยในฐานะ “พระเจาหลวง”

http://www.ssru.ac.th

38

4.3 กำรด ำเนนกำรกอสรำงพระรำชวงบำนปน พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาโปรดเกลาฯ ใหแบงหนาทการกอสรางพระราชวงบานปนออกเปน ๒ ฝายรบผดชอบ ดงน

๑. สมเดจพระเจาลกยาเธอเจาฟากรมขนนครสวรรควรพนต ทรงรบผดชอบเกยวกบแบบของพระ

ทนง ตดตงเครองไฟฟาและเครองสบน าทใชในพระทนง

๒. สมเดจพระกรมพระยาด ารงราชานภาพ ทรงรบหนาทจดการกอสรางพระทนงตามแบบแปลน

ทพระราชทาน โดยมพระยาศรสหเทพเปนผชวยทางกรงเทพมหานคร พระยาสรนทรฤาไชย

เปนผชวยทางเมองเพชรบร

กองชางในการกอสรางทรงโปรดเกลาให มสเตอร คารล ดอหรง (Carl Dohring) สถาปนกชาว เยอรมนเปนผออกแบบพระราชวง ดอกเตอร ดวด ไบเยอร ชาวเยอรมนเปนวศวกร และมชางเขยนแบบผชวยอก ๓ คน คอ มสเตอรดนเชอร มสเตอรซสแมน และมสเตอรโปเช การกอสรางนนไดแบงงานและงบประมาณออกเปนสวนๆ เชน สวนฐานราก สวนพระทนงองคใหญ สวนทองพระโรง และสวนของพระฉนวนตอพระทนงหลงใหญกบทองพระโรง ซงกลมชางกอสรางไดลงมอท าฐานรากพระราชวงตงแตวนท ๑๕ มกราคม พ.ศ. ๒๔๕๓ การกอสรางพระต าหนกยงคงด าเนนการกอสรางสวนตางๆไปอยางตอเนองไปไดไมมากนกในรชสมยของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว และพระองคไดเสดจสวรรคตลงในวนท ๒๓ ตลาคม พ.ศ. ๒๔๕๓ ในปเดยวกนนนเอง ภายหลงการกอสรางไดด าเนนการตอเนองมาถงรชสมยของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท ๖ ไดโปรดเกลาฯ ใหด าเนนการกอสรางตอจนเสรจสมบรณในป พ.ศ. ๒๔๕๙ รวมใชเวลาในการกอสรางทงสน ๗ ป

http://www.ssru.ac.th

39

4.4 พระรำมรำชนเวศนในรชสมยของพระบำทสมเดจพระมงกฎเกลำเจำอยหว รชกำลท ๖

ภำพท 2 พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว

พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงมส าเนาพระบรมราชโองการลงวนท ๗ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๖๑ ใหพระราชทานนามนามพระราชวงบานปนใหมวา “พระรามราชนเวศน” และพระราชทานนามพระทนงวา “ศรเพรชปราสาท” ไดกระท าพธขนพระต าหนกใหมในวนท ๑๓ มถนายน พ.ศ. ๒๔๖๑ ซงในสมยของพระองคนนไดเสดจมาประทบ ๙ ครง ในป พ.ศ. ๒๔๕๘ ทรงมพระราชด ารพระราชทานพระรามราชนเวศนใหเปนทวาการเมองเพชรบร โดยไดมการสรปคาใชจายในการกอสรางเพอใชเปนขอมลเงนชดใชพระคลงขางทหอรษฎากรพพฒน ดงน ๑. คากอสรางพระต าหนก ๕๕๙,๖๗๗.๐๙ บาท ๒. คาเครองแตงเครองประดบ ๗๒๙,๘๒๙.๒๙ บาท ๓. คาทดน ๒๓,๓๙๔.๔๙ บาท รวมทงสน ๑,๓๑๑,๙๐๐.๘๗ บาท การด าเนนการพระราชทานพระรามราชนเวศนใหเปนทวาการเมองเพชรบรนนด าเนนการไปไดอยางไรนน ไมมรายละเอยดและหลกฐานใดๆ บนทกไวอยางแนชด เพราะปจจบนพบหลกฐานตางๆยงคงขดแยงในเรองความเปนอย โดยมแนวคดปฏบตเปน ๓ ประการ คอ ใหเปนทวาการเมอง ใหรกษาเปนพระราชวงเดมเหนควรใหจ าหนายทดนในรอบเขตพระราชวงบางบางสวน ซงแนวคดดงกลาวปจจบนยงคงหาหลกฐานไมพบวาการถอปฏบตจากแนวคดทงสามทไดกลาวมานน แนวคดใดคอเจตนาทแทจรงของพระองค เปนเหตใหพระรามราชนเวศนหรอพระราชวงบานปนถกทอดทง ขาดการบ ารงรกษาและทรดโทรมลงเปนล าดบ

http://www.ssru.ac.th

40

4.5 พระรำมรำชนเวศนในรชสมยของพระบำทสมเดจพระปกเกลำเจำอยหว รชกำลท ๗

ภำพท 3 พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว

ในรชสมยของพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวนน พระรามราชนเวศนไดกลบคนสสภาพการใชงานอกครง โดยมพระราชประสงคโปรดเกลาใหกระทรวงศกษาธการน ามาใชประโยชนเพอการศกษาของชาต ดงน

๑. แปลงสภาพเปนโรงเรยนประถมศกษา โดยใชชอวาโรงเรยนวงรามราชนเวศน มนายเมอน

แจมกระจาย เปนครใหญ ภายหลงไดยายโรงเรยนประถมแหงนเปนโรงเรยนวดดอนไกเตย

๒. โรงเรยนฝกหดครกสกรรมประกาศนยบตรมลเฑยรราชบร โดยยบรวมมาเปดใหมทพระราม

ราชนเวศนราว พ.ศ.๒๔๖๙ ตอมา พ.ศ.๒๔๘๐ ไดยายมาอยทวดเกษซงอยฝงตรงขาม

๓. โรงเรยนฝกอบรมผก ากบลกเสอในพระบรมราชปถมภ พ.ศ.๒๔๗๔

๔. โรงเรยนปฐมวสามญหญง พ.ศ.๒๔๗๗ ตอมาไดยายไปเปนโรงเรยนการชางสตร ปจจบนคอ

วทยาลยอาชวศกษาเพชรบร ซงภายหลงนนพระรามราชนเวศนไดถกทงใหรกรางอกครง

http://www.ssru.ac.th

41

4.6 พระรำมรำชนเวศนในรชสมยของพระบำทสมเดจพระอำนนทมหดล รชกำลท ๘

ภำพท 4 พระบาทสมเดจพระอานนทมหดล

ในรชสมยของพระองคนนเคยเสดจมาประทบเปนการชวคราวเมอเสดจแปรพระราชฐานไปยงพระราชวงไกลกงวล กอนเสดจเขากรงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๔๘๘ ในชวงของเหตการณสงครามโลกครงท ๒ กระทรวงกลาโหมไดท าหนงสอกราบบงคมทลขอพระราชทานบรมราชานญาตเขาใชพระรามราชนเวศนและสงปลกสรางทงหมดเพอใชในการ ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานพระบรมราชานญาตเมอวนท ๒๘ สงหาคม พ.ศ.๒๔๘๕ ขอบเขตทดนทไดรบครงแรก ๑๙๔ ไร ๑ งาน ๕๒ ตารางวา ครงท ๒ วนท ๒๙ มกราคม พ.ศ.๒๔๘๕ จ านวน ๑๕๔ ไร ๓ งาน ๖๔ ตารางวา ด าเนนการเปนทตงของหนวยมณฑลทหารบกท ๕ กองพน ๔๕ กรมทหารราบท ๔๕ และหนวยงานทางการทหารทเกยวของอกหลายหนวย 4.7 พระรำมรำชนเวศนในรชสมยของพระบำทสมเดจพระเจำอยหวภมพลอดลยเดช รชกำลท ๙

ภำพท 5 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช

ในสมยรชกาลท ๙ นน พระรามราชนเวศนยงคงใชถกใชงานในราชการทางทหาร ภายหลงไดมการปรบปรง บรณะสงปลกสราง รวมถงสาธารณปโภคตางๆ สรางทพก อาคารตางๆ รว รวมถงตกแตงภมทศน

http://www.ssru.ac.th

42

ใหกลบมาสวยงาม ในชวงรชสมยของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว พระองคและพระบรมวงศานวงศหลายพระองคไดเสดจมาเยยมเยอนพระรามราชนเวศนตามเวลาและวโรกาสทแตกตางกนสามารถแจกไดตามรายละเอยด ดงน

๑. พระบาทสมเดจพระ เ จาอย หว เสดจพระราชด า เนนพ รอมสมเดจพระนาง เ จาฯ

พระบรมราชนนาถ สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร สมเดจพระเจาลกเธอ

เจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ อครราชกมาร เสดจงานพระราชทานธงลกเสอแกชาวบานของ

จงหวดเพชรบร จ านวน ๖๒ รน ในวนท ๑๒ มถนายน พ.ศ. ๒๕๒๐

๒. สมเดจพระบรมโอรสาธราช เจาฟามหาวชราลงกรณ สยามมงกฎราชกมาร เสดจพระราช

ด าเนนมาปฎบตพระราชภารกจแทนพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ถวายบงคมพระบรมรป

รชกาลท ๕ ในวนท ๑๕ ธนวาคม พ.ศ.๒๕๑๙ และ เสดจพระราชด าเนนมาเพอประกอบพธ

เปดพระบรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา ในหลวงรชกาลท ๕ ในวนท ๒๐

กนยายน พ.ศ.๒๕๓๗

๓. สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เสดจพระราชด าเนนมาปฎบตภารกจใน

จงหวดเพชรบร และประทบเพอเสวยพระกระยาหารกลางวนทพระรามราชนเวศน ในวนท ๖

มถนายน พ.ศ.๒๕๓๗ และในชวงเวลาทตางกนไดเสดจมาเพอปฎบตภารกจในวนอนรกษ

แมน าเพชรบร ในวนท ๗ สงหาคม พ.ศ.๒๕๔๑

๔. พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาโสมสวล เสดจพระราชด าเนนเพอทอดพระเนตรองคพระราม

ราชนเวศนเปนการสวนพระองค ในวนท ๑๓ สงหาคม พ.ศ.๒๕๔๕

๕. พระเจาหลานเธอ พระองคเจาสรวณณวรนารรตน เสดจเยยมชมพระรามราชนเวศนพรอม

คณาจารยและนกเรยนโรงเรยนจตรลดา ในวนท ๑๓ มนาคม ๒๕๔๘

จากการล าดบชวงเวลาส าคญตางๆ ท าใหทราบถงรปแบบการใชงานพระรามราชนเวศนหรอ พระราชวงบานปนนน แตเดมสรางขนมาเพอเปนทส าหรบแปรพระราชฐานประทบเพอรกษาอาการประชวรของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ลวงมาถงในรชสมยของพระบาทพระมงกฎเกลาเจาอยหวนนยงคงใชงานเพอการประทบอาศย มาถงชวงปลายรชกาลของพระองคจนเวลาปจจบนนนพระรามราชนเวศนไดถกเปลยนแปลงรปแบบการใชงานไปเปนอาคารเพอการใชงานในเชงสาธารณะ เชน ทวาราชการของเมองเพชรบร โรงเรยนประเภทตางๆ และเปนสถานทท างานของกองทพบก จงหวดเพชรบร จากการเปลยนแปลงทกลาวมานนไดสงผลโดยตรงตองานออกแบบตกแตงภายในขององคพระราชวงฯ แปรสภาพการใชงานแบบเดมไปในหลายสวน

http://www.ssru.ac.th

43

4.8 สถำปตยกรรมภำยนอกของพระรำมรำชนเวศน

ภำพท 6 ทศนยภาพดานหนาพระรามราชนเวศน

พระรามราชนเวศนเปนพระราชวงขนาดกลาง หนหนาไปทางทศใต ยาวจากทศเหนอจรดทศใตยาว ๑ เสน ๑๐ วา ยาวจากทศตะวนออกจรดทศตะวนตก ๑ เสน ๑๒ วา มประตทางเขาออกทางทศใต ๑ ประต ทศตะวนตกเฉยงใต ๑ ประต ทศตะวนออก ๑ ประต ทศเหนอ ๑ ประต ตงอยทางทศตะวนตกของแมน าเพรชบร ไดอทธพลทางการออกแบบทเรยกวา จงเกนสตล (Jugendstil) หรอ ศลปะแบบอารตนโว (Art Nouveau) เปนปรชญาทางศลปะและการออกแบบทนยมอยางมากในประเทศแถบยโรปชวงป ค.ศ.1890-1910 ซงเปนวทยาการทางศลปะการออกแบบสมยใหม (Modern) ทนยมน าเอาแรงบนดาลใจจากรปทรงทางธรรมชาตมาใช เชน เถาวลย ดอกไม เสนสายโคงนมนวลแบบรปทรงทางธรรมชาต มาใชในการออกแบบ

http://www.ssru.ac.th

44

ภำพท 7 ทศนยภาพทงสดานและรายละเอยดตางๆของสถาปตยกรรมพระรามราชนเวศน

พระรามราชนเวศนออกแบบโดยสถาปนกชาวเยอรมนทไดเขามารบใชพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวออกแบบพระต าหนกมากมาย เชน วงบางขนพรหม ฯ นามวา นายคารล ดอหรง (Karl Dohring) แนวคดในการออกแบบพระรามราชนเวศนไดน ารปแบบของพระราชวงของพระเจาไกเซอร แหงเยอรมน จ าลองยอขนาดมาใช เพอก าหนดรปแบบทางสถาปตยกรรม ลกษณะการออกแบบสถาปตยกรรมภายนอกเปนอาคารกออฐปน จดวางองคประกอบทางสถาปตยกรรมดานแตละดานไมเทากน (Asymmetry) มจวหลงคาทรงสง แตเดมใชโครงหลงคาเปนไมแตภายหลงจากทมการบรณะพระราชวงไดเปลยนจากโครงหลงคาไมเปนเหลกแทน เพอความคงทนแขงแรง มงหลงคาดวยกระเบองเคลอบดนเผาสน าตาลเขม การออกแบบชองแสง หนาตาง ซมประต ใชทงแบบซมโคง และแบบสเหลยมทรงสง สลบกบไปในต าแหนงตางๆ ท าใหอาคารแลดสงสงา โปรงโลง มสดสวนทสวยงาม

http://www.ssru.ac.th

45

ภำพท 8 รายละเอยดลวดลายปนปนในสวนตางๆ ของสถาปตยกรรมภายนอก

ลกษณะการประดบตกแตงอาคารภายนอกพบมากเปนการตกแตงจ าพวก ลวดลายปนปนใชรปทรงทางธรรมชาต เชน เถาวลยไม ดอกไม ตราสญลกษณ ปนปนรปสตวใหญประดบประดาอยในต าแหนงทส าคญโดยรอบของพระราชวง จากการส ารวจนนการออกแบบตกแตงสวนของสถาปตยกรรมภายนอกเนนรปแบบการตกแตงทเรยบงายทงดานรปทรงประต หนาตาง ชองแสง รวมถงการใชส สของพระราชวงใชสครมขาวเปนสหลกตดสลบกบสน าตาลเขมของกระเบองหลงคา

4.9 กำรออกแบบตกแตงภำยในของพระรำมรำชนเวศน

กำรออกแบบตกแตงภำยในชนลำง พนทโดยรวมของพระราชวงชนลางสวนใหญเปนพนทสาธารณะ มลกษณะทางการออกแบบทโอโถง สงางาม และออนโยน โดยใชวสดประดบตกแตงจ าพวกปนทาส ไม และหนออน โทนสสวาง (ขาวครม) สลบกบกระเบองเคลอบสสนสดใสในหองทสถาปนกผ ออกแบบตองการเนนความส าคญ สอดแทรกสน าตาลเมดมะขามเพอเพมความโดดเดนของประต หนาตาง ชองแสงในบางหอง จากการส ารวจสภาพพระราชวงปจจบนทแปรรปเปนพพธภณฑนน การรายงานมงเนนการบรรยายถงสภาพแวดลอมการใชงานพนทในสภาวะปจจบน ตามเสนทางทพพธภณฑไดก าหนดขน ใหม รวมถงการเปลยนแปลงทเกดขนกบพนทส าคญภายในอาคารตามล าดบ ดงน

http://www.ssru.ac.th

46

ภำพท 9 บรเวณโถงทางเขา

ทมา : http://www.oknation.net/blog/print.php?id=295170

4.9.1 โถงทำงเขำ/โถงรอเขำเฝำ พนทตอนรบสวนแรกทผ เขาชมพระราชวงตองผานจดนเปนอนดบแรก เดมพนทสวนนใชเพอเปนทเทยบรถยนตดานขางส าหรบเขาพระราชวง ปจจบนทางพพธภณฑไดเปลยนแปลงเปนโถงทางเขาหลกส าหรบผ เขาชมพระรามราชนเวศน ภายในหองทาสขาวครม ออกแบบอยางเรยบงาย มเคาเตอรส าหรบพนกงานบรการขอมลการทองเทยวอยทางดานขวาของทางเขา พรอมกบนทรรศการเฉลมพระเกยรตและแบบจ าลองพระรามราชนเวศนยอสวน การประดบตกแตง พบลวดลายประดบเรขาคณตตางๆ ตามฝาผนงและชองแสง เพดานตดโคมไฟระยาขนาดยอมเพอสรางความโดดเดนใหกบพนท

http://www.ssru.ac.th

47

ภำพท 10 โถงทางเดนปกซายและขวา ทมา : http://prangsita.wordpress.com

4.9.2 โถงทำงเดนปกซำยและขวำ

พนทเชอมตอระหวางโถงทางเขากบหองโถงใหญ โดดเดนดวยซมประตสขาวสงสงา วางเรยงกนอยางเปนจงหวะ ประดบดวยกระจกลายน า พบวากระจกบางแหงไดช ารดและมการเปลยนใหมเปนกระจกลวดลายดอกพกล พนปดวยหนออนสงาชาง สภาพปจจบนใชเปนสวนประกอบของพนทจดนทรรศการในพระราชวง

ภำพท 11 หองโถงใหญและบรเวณทางเชอม

ทมา : http://prangsita.wordpress.com

4.9.3 หองโถงใหญ / ทำงเดนเชอมระหวำงหองโถงใหญกบโถงบนได โถงโลงขนาดใหญทเชอมตอกบทางเดมทงสามสวน ออกแบบอยางเรยบงาย เนนความสงโปรง สงางาม มการตกแตงซมประตแบบโคง แบบดอกจกและแบบสเหลยมลบมม ปพนดวยหนออนสลบลาย

http://www.ssru.ac.th

48

บรเวณฝาเพดานตกแตงดวยไมตางระดบดวยรปแบบทนสมย ประตและหนาตางในหองโถงใหญใชสน าตาลเมดมะขาม แลดโดดเดนตดสลบกบสขาวครมของก าแพง เพดาน

ภำพท 12 หองเสวยพระกระยาหาร ทมา : http://www.sadoodta.com

4.9.4 หองเสวยพระกระยำหำร หองเสวยเปนหนงในหองทไดรบการออกแบบทมเอกลกษณโดดเดนทสดหองหนงในพระรามราชนเวศน สถาปนกผออกแบบจดวางใหหองเสวยตงอยในพนทเสมอนเปนศนยกลางส าหรบการพกผอน เหตเพราะพนทของหองตดอยกบโถงทางเดนโดยรอบกบสนามแบดมนตน บรเวณตรงการของพระราชวง (Court) ท าใหหองนแลดโลง โปรง อากาศถายเทสะดวก การออกแบบใชกระเบองเคลอบดนเผาสเหลองเขม สเขยวและสชมพบานเยนประดบประดา สรางจดเดนบรเวณผนง และตนเสาโดยรอบ มมหองทงสองมตกระจกหกเหลยมเขามมตดตายไวเพอใชเกบอปกรณทใชส าหรบหองเสวย พบกระเบองดนเผารปสตวทะเล ตนไม เทวดา ง ก ง หอย และอนๆ ประดบโดยรอบสลบกนกบการะเบองดนเผาสเหลองในบรเวณหองเสวย พรอมชองแสงรปครงวงกลม แบงออกเปนชองเลกๆ ภายในประดบดวยเหลกดดรปตนไมเลอย เครองเรอนส าหรบเสวยใชโตะและเกาอไมสเหลองใกลเคยงกบผนงหอง

http://www.ssru.ac.th

49

ภำพท 13 โถงบนไดชนลางและทางขนบนไดวน

ทมา : http://www.sadoodta.com

4.9.5 โถงบนไดชนลำง โถงบนไดทรงกลมขนาดใหญ ดานซายและขวาเปนบนไดขนสชนบน บรเวณโถงประดบดวยกระเบองเคลอบสเขยวคราม รดหวเสาดวยทองแดงดนลาย พนปดวยหนออนสงาชาง สลบตรงกลางเปนหนออนสแดงและเขยวและดลกษณะคลายเกลดปลาวางเรยงซอนกนไลล าดบจากเลกไปหาใหญ ดานขางมประตทรงสงขนาดใหญสามารถเชอมตอไปยงบรเวณสนามหญาดานขางพระราชวง สถาปนกออกแบบใหเชอมตอกบพนทชนบน ทและดคลายกบลกษณะของอฒจนทรมองดานบนสามารถเหนการเคลอนไหวของดานลางได บรเวณบนไดวนทางขนรปดอกจกประดบดวยตกตารปเดกในอรยาบถทแตกตางกนตามหวเสาไลระดบจากทางขนบนไดไปจนถงชนบน เชน เดกถอผลไม ดอกไม เดกกบวานร หรอเดกก าลงเลนดนตร (พณ, หบเพลง) ดานหลงของตกตากระเบองมชอปรากฏวา A.Viegelmann สนณฐานวาเปนชอของผสรางตกตากระเบองเคลอบชดน กำรออกแบบตกแตงภำยในชนบน จาการส ารวจชนบนของพระรามราชนเวศนมรายละเอยดการตกแตงภายในของหองตางๆ มากกวาชนลาง เนองจากเปนพนทสวนใหญเปนพนทใชงานสวนพระองค ใชส าหรบการประทบของพระเจาอยหว การประดบตกแตงแตละหองจงมความแตกตางและมบคลกเฉพาะตามพระองคนนๆ การรายงานมงเนนการบรรยายถงสภาพแวดลอมการใชงานพนทในสภาวะปจจบน ตามเสนทางทพพธภณฑไดก าหนดขน รวมถงการเปลยนแปลงทเกดขนกบพนทส าคญภายในอาคารตามล าดบ ดงน

http://www.ssru.ac.th

50

ภำพท 14 โถงชนบน

ทมา : http://www.sadoodta.com, http://www.oknation.net/blog/print.php?id=295170

4.9.6 โถงชนบน

หองโถงสงสเขยวคราม ประดบดวยกระเบองเคลอบ หวเสารดดวยทองแดงดนลายสวยงาม ตรงการของหองโถงเปนชองโลงทสามารถมองลงไปยงหองโถงดานลางได มราวกนตกเหลกสด าเขม ดคลายกบลวดลายเถาไมธรรมชาต พนปดวยหนออนสงาชางสลบสแดงและเขยว จดวางเปนรปแบบรศมออกมาจากพนทตรงการของหองโถง บนฝาเพดานตดโคมไฟระยาโลหะดดศลปะแบบอารตนโว บรเวณทอยตดกบทางเดนประดบดวยลวดลายปนปนคลายมานเชอกรปดอกกหลาบ หวเสาดานบนประดบดวยกระเบองเคลอบรปแจกนดอกไมทดเรยบงายแตสวยงามดวยสดสวนและองคประกอบทางการออกแบบ

http://www.ssru.ac.th

51

ภำพท 15 หองทรงพระอกษร

ทมา : http://www.sadoodta.com

4.9.7 หองทรงพระอกษร

การออกแบบหองทรงพระอกษรมการเลนระดบของฝาเพดานและรปแบบทแตกตางกน เชนฝาเรยบสง ฝาเรยบต า และฝาโคง แสดงถงตองการเนนจดส าคญของพนทใชสอยสวนตางๆ ในหองทรงพระอกษร พนไม ภายในหองโดยรอบมการตกแตงดวยเฟอรนเจอรไมสกท าสลกษณะตดตาย (Built-in) ความสงประมาณ ๒ เมตร ประกอบดวยการตกแตงผนงดวยลวดลายเรขาคณตทเรยบงาย ชนและตตดผนงมการประดบลวดลายดวยไมแกะสลกลวดลายวจตร หนาตางมการใชกระจกส (Stain glass) รปดอกไมประดบบรเวณดานบนของชองหนาตาง รอบหองมประตเชอมไปยงหองตางๆ ดานบนประดบดวยเหลกหลอลวดลายตางๆ พนทสวนประทบนงพกผอนใชเกาอสแดง ผนงดานบนตกแตงดวยตกตาเทวดาเลนดนตรในรปวงรบนผนงทงสองดาน สทใชในหองทรงพระอกษรใชสทเรยบงาย เชน สขาว สน าตาลเมดมะขาม แมสหลก (Primary Color) แดง และน าเงน

http://www.ssru.ac.th

52

ภำพท 16 หองบรรทมพระเจาอยหว ทมา : http://www.sadoodta.com

4.9.7 หองบรรทมพระเจำอยหว ภายในหองบรรทมพระเจาอยหวมความโดดเดนดวยการตกแตงเสาโดยรอบหองดวยแผนทองแดงกร ดนลาย หวเสามภาพเขยนสน ามนแบบอมเพรชชนนสตประดบอยตามผนงดานบน มกระจกบานใหญตงอยในหองท าใหรสกวาหองดกวางขน พนทสวนระเบยงหองในปจจบนใชเปนทประดษฐานพระบรมรปของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวและพระบาทสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหว ดานหลงตกแตงดวยผามานสชมพลายดอกกหลาบ

http://www.ssru.ac.th

53

ภำพท 17 หองบรรทมพระราชนและหองบรรทมพระโอรส พระธดา

ทมา : http://prangsita.wordpress.com

4.9.8 หองบรรทมพระรำชนและหองบรรทมพระโอรส พระธดำ รายละเอยดการตกแตงภายในของหองทงสามใกลเคยงกน โดยมการตกแตงในสวนของผนงไมสงประมาณ ๒ เมตร ลายประดบใชรปทรงเรขาคณตอยางงาย แตกตางกนทหองของพระโอรสและพระธดาจะมสวนของพนยกระดบใกลกบหนาตาง เพอใหสามารถทอดพระเนตรไปยงภายนอกหนาตางได และสวนของลวดลายปนปนประดบบนเพดานและก าแพง เพมความสวยงามใหแกหองทมการตกแตงทเรยบงายไดอยางด

http://www.ssru.ac.th

54

บทท 5 บทวเครำะห

5.1 กำรลำอำณำนคม กำรปฏรปประเทศ กำรเปลยนสควำมเปนอำรยประเทศ

ประเทศไทยในชวงเวลาแหงการลาอาณานคมเปนทงวกฤตและโอกาสในสงคม ในดานวทยาการออกแบบ สถาปตยกรรมและศลปะนนเสมอนจดเปลยนครงส าคญของประเทศทพระเจาอยหว ประมขของประเทศไดมพระราชด ารใหศกษา เรยนรความเปนตะวนตก ควบคกบการคงไวซงพระราชอ านาจ และเอกราชของประเทศ ในรชสมยของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวทรงรเรมน าศลปะวทยาการของชาตตะวนตกมาใชในการออกแบบ และกอสรางพระราชสถาน พระนครคร เปนหนงในสถานททมการใชศลปะแบบลาอาณานคมมาสรางพระราชวงบนเนนเขาเปนศลปะแบบลาอาณานคม (Colonialism) ทมรปแบบคลายคลงกบประเทศเพอนบานใกลเคยงทลทธลาอาณานคมไดแผขยายเขาไปในประเทศนนๆ แตในพระนครครนนมการผสมผสานระวงสถาปตยกรรมแบบตะวนตก และสถาปตยกรรมแบบไทยประเพณเขาไวดวยกน จงถอไดวาการออกแบบในชวงเวลาน เปนเพยงการเรยนรและการสรางสญลกษณแหงการเปนอารยประเทศทมเจรญ มความทนสมย ในชวงเวลาดงกลาวเพอโตแยงขอครหาของชาตตะวนตกในการจะเขามายดครองประเทศสยาม การสบทอดเจตนารมณของพระเจาอยหวรชกาลท ๔ สบทอดมายงรชสมยของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว พระราชกรณยกจของพระองคทส าคญยง การสรางชาตใหมใหทนสมย ทามกลางการรกรานของมหาอ านาจตะวนตกทเพมบทบาทมากขนในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต มชาวตะวนตกเดนทางเขามามากขน ตามวตถประสงคดานการคา ดานการทต หรอดานการเมอง การเสดจพระเสดจประภาสทวปยโรปในครงแรกของพระองค ใน พ.ศ.๒๔๔๐ นนไดสรางภาพลกษณทดตอประเทศไทยเปนอยางมากโดยเฉพาะในแงของการการเมองการปกครอง และสมพนธทางการทตทส าคญกบหลายชาต ซงไดน ามาสการแลกเปลยนวทยาการในดานตางๆ สรางความเชอมนและสรางพระราชศรทธาใหเกดขนแกพระบรมวงศานวงศระหวางหลายๆ ประเทศตะวนตกกบประเทศสยาม บทบาทมากขนในเวทโลก และมจดสนใจหลกอยทองคพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท ๕ ทไมวาพระองคจะปฏบตพระราชกรณยกจใดกเปนทสนใจตอนานาอารยประเทศ การเสดจประภาพยโรปในครงท ๒ พ.ศ.๒๔๕๐ เปนการเสดจพระราชด าเนนทมความหมายส าคญอยางยงตอวงการศลปะและการออกแบบของประเทศไทย ดวยความทพระองคมทรงสนพระทยและโปรดงานศลปะและสถาปตยกรรมอยเปนทน การพระราชด าเนนในครงนจงเสดจเพอแสวงหาความเจรญทางดานศลปะ การออกแบบ และการพฒนาโดยแท ทรงประทบอยทประเทศทมอทธพลในดานศลปะและสถาปตยกรรมของยโรปอยางประเทศอตาลเปนเวลานาน ทรงประทบทเมองตรน (Torino) เพอหาสถาปนกทมฝมอจากสถาบนศลปะ และสถาปตยกรรมทมชอเสยงไปเพอสรางงานสถาปตยกรรมทส าคญๆ หลาย

http://www.ssru.ac.th

55

แหงในประเทศไทย เชน ต าหนกจตรลดา วงปารสกวน พระทนงอนนตสมาคม บานนรสงห ฯ และทรงประทบทเมองฟลอเรนซ เพอหาผ เชยวชาญในศลปะแขนงตางๆ ในเมองน เมองตนก าเนดของศลปะแบบฟนฟวทยาการ (Italian Renaissance) ทมคณคาและอทธพลทางศลปะตอชาตอนๆทวโลก ทรงพระราชทานวโรกาสใหชางเขยนชาวอตาเลยนเขยนพระบรมฉายาลกษณพระองคถวาย (รปภาพสน ามน) และน าพาจตรกร ประตมากร มากฝมอเขามาท างานรบใชพระองคและพระบรมวงศานวงศภายในประเทศไทย เชน นายรโกล นายกาลเลโอ คน นายเฟโรซ หรอทานศาสตราจารยศลป พระศร ฯ ในรชสมยนเปนชวงหนงทไดมการกอสรางพระราชวง พระราชสถาน ศาสนสถานและสถานทราชการเปนจ านวนมาก มชางชาวตะวนตกหลายชาตทไดเขามามบทบาทส าคญในแวดวงสถาปตยกรรมและการออกแบบของสยาม

ภำพท 18 พระทนงอนนตสมาคม, ต าหนกจตรลดา วงปารสกวน

ในรชสมยของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ทรงมพระราชด ารทตอเนองจากองคพระบรมราชชนกนาถ คอ การพฒนาประเทศใหมความทนสมย แตดวยพนฐานและประสบการณของพระองคทไดรบการศกษาจากประเทศตะวนตกมาตงแตวยเยาวท าใหไดเหนขอด และขอดอย ความเหมาะสม และความไมเหมาะสมของการน าเอาวทยาการมาใช รวมถงดานสถาปตยกรรม ทรงมพระราชด ารใหน าความเปนไทยเขามาประยกตใชในการสรางอาคาร สถาปตยกรรมตางๆ บรณาการระหวางศลปะแบบไทยประเพณและการออกแบบของชาตตะวนตกท าใหไดผลงานรปแบบใหม แสดงถงอดมคตของความเปนไทยแบบประเพณ ทเรยกวา ไทยประยกต เชน การออกแบบสถาปตยกรรมในโรงเรยนวชราวธวทยาลย

ภาพท 19 โรงเรยนวชราวธวทยาลย

http://www.ssru.ac.th

56

เรมมการใหความส าคญกบการออกแบบสถาปตยกรรมใหสอดคลองกบสภาพภมอากาศในประเทศไทยทรอนชน มฝนตกชก เชน การออกแบบสถาปตยกรรม พระราชนเวศน มฤคทายวน ชะอ า ซงพระองคทรงไดออกแบบโดยนายเอโคเล มนเฟรด (Ercole Manfredi) ชางออกแบบชาวอตาเลยนเปนผชวย ซงพระราชนเวศน มฤคทายวน เปนอาคารไมสกทองขนาดใหญทไดรบการออกแบบโดยค านงถง สภาพภมอากาศแบบชายทะเล ตองการลมถายเท และแสงสวางจากภมอากาศ การออกแบบจงเนนประโยชนใชสอยและลดทอนรายละเอยดการตกแตงภายนอกลงอยางชดเจน เมอเปรยบเทยบกบชวงเวลาทผานมาจากผลจากการสรางพระราชวงแหงน ไดกลายมาเปนแบบอยางของบานแบบไทยประยกตในปจจบน เนองดวยความเหมาะสมทางการออกแบบกบประเทศไทย

ภำพท 20 พระราชนเวศน มฤคทายวน จงหวดเพชรบร

http://www.ssru.ac.th

57

5.2 ชำวตะวนตกกบผลงำนออกแบบในประเทศไทย

ภำพท 21 วงบางขนพรหม

ชาวตะวนตกทเขามาท างานสถาปตยกรรมและศลปะออกแบบ ในกรงรตนโกสนทรในขณะนนมมากมายหลากหลายเชอชาต เชน องกฤษ ฝรงเศส เยอรมน อตาล แตจากวเคราะหจากผลงานทปรากฏประกอบกบหลกฐานทางประวตศาสตร การเลอกใชชางชาวตะวนตกของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เพอท างานสนองพระองคในการกอสรางพระต าหนก พระราชวง ทส าคญในการใชเพอประทบนนมเพยง ๒ ชาต คอเยอรมน และอตาล ดวยเหตททงสองชาตทกลาวมานนไดมความสมพนธกบประเทศไทยในเชงสรางสรรค ไมมสวนเกยวของกบการลาอาณานคมอยางเชนประเทศทกลาวมา จงไมเปนทนาแปลกใจทจะไดรบความไววางพระราชหฤทยใหด าเนนการออกแบบและกอสรางพระราชวงทส าคญหลายแหง ในทนจะกลาวถงชาวเยอรมนทเขามาท างานรบใชรางวงศจกร ทมบทบาทมากทสด คอ นายคารล ดอหรง ทไดออกแบบวงบางขนพรหม ทไดน าสถาปตยกรรมแบบบาโรค และการตกแตงแบบโรโคโคของเยอรมนมาใชในการออกแบบพระต าหนกตางๆ โดยภายในไดมชางชาวอตาเลยนจ านวนหนงท าการออกแบบและเขยนรปจตรกรรมฝาผนงดวยศลปะแบบอารตนโว (Art Nouveau) ซงเปนรปแบบของศลปะทไดรบความนยมในชาตตะวนตก และการสรางพระราชวงพระรามราชนเวศน จงหวดเพชรบร ยงคงน ารปแบบของศลปะแบบอารต นโว มาใชในการออกแบบพระราชวงทงดานสถาปตยกรรมภายนอกและภายใน 5.3 กำรออกแบบภำยในพระรำมรำชนเวศน จากการส ารวจภาพรวมของพระราชวงทงหมด แนวคดการออกแบบตกแตงภายในมความสมพนธและแสดงออกถงภาพลกษณทเกยวของกบทองทะเลและธรรมชาต โดยวเคราะหจากสถานทตงของพระราชวงอยใกลชายทะเล เหมาะสมกบการเปนทสรางพระราชวงส าหรบแปรพระราชฐาน และจงหวดเพชรบรเปนสถานททไดรบความนยมในการสรางพระราชสถานเพอประทบพกผอนส าหรบพระเจาแผนดนมาตงแตสมยรชกาลท ๔ การสรางพระนครคร เขาวง, พระราชนเวศนมฤคทายวน ชะอ า (รชกาลท ๖) ตอเนองมาจนถงพระราชวงไกลกงวล หวหน (รชกาลท ๙) แมกระทงประชาชนทวไปกนยมมาพกตากอากาศกนทจงหวดเพชรบรเปนจ านวนมาก เนองจากอยใกลเมองหลวง การคมนาคมทสะดวกสบาย ผวจย

http://www.ssru.ac.th

58

ไดน าองคประกอบทกลาวมาขางตนมาเปนขอมลส าคญในวเคราะหขอมลทางการออกแบบคขนานกบการเลอกใชวสด อปกรณ รวมถงสทใชในการตกแตงสวนตางๆ เพอสงเคราะหหาความหมายและนยยะทางการออกแบบตกแตงภายในพระรามราชนเวศน ผวจยไดท าการส ารวจกรณศกษาและจดกลมขอมลเพอท าการวเคราะหตามหมวดหม ดงน 5.3.1 กำรตกแตงประต หนำตำง และชองแสง

การตกแตงประต หนาตาง ภายในพระรามราชนเวศน มความเรยบงาย วงกบประตรวมถงการตกแตงวงกบใชไมท าสน าตาลเขม สวนของชองลมสวนใหญใชเหลกดดออกแบบเปนรปทรงเรขาคณตและลวดลายธรรมชาตทตดทอนรายละเอยดของรปทรงเหลอเพยงรปทรงบรสทธ (Pure form) ของสงนน แตยงคงไวซงความออนชอย สวยงาม ตามแบบศลปะแบบอารต นโว (Art Nouveau) หรอ จงเกนสตล (Jugendstil) เคลอบดวยสด า มทงรปเถาวลยไมเลอย รปมานดอกไม รปใบไม รปสญลกษณ พบวามบางลายเหลกดดถกใชประดบอาคารภายนอก

ภาพท 22 ลายเหลกดดรปทรงธรรมชาต

http://www.ssru.ac.th

59

ภำพท 23 ลายเหลกดดรปทรงเรขาคณต

5.3.2 กำรตกแตงผนง และพน หองโถงแหงทองทะเล คอ ลกษณะการตกแตงผนงในหองโถงกลมชนลางทประดบดวยกระเบอ งเคลอบสเขยวเหลอบฟาครามดคลายกบสเขยวของใตมหาสมทรประกอบกบหนออนรปเกลดขนาดปลาขนาดใหญตรงกลางหองโถงนนสอถงความหมายของหองนทเชอมโยงกน การออกแบบมความตอเนองขนไปถงหองโถงชนบน เมอเดนขนบนไดวนขนโถงชนบนจะมตกตาเทวดาจดวางเรยงรายตามหวเสาทอยในอรยาบถตางๆ เชน ถอผลไมและดอกไม ถอนก ถอลง หรอเลนดนตร ประดบอยโดยรอบท าใหรสกเหมอนกบเดนขนไปบนสวรรคในมมมองแบบชาตตะวนตก ประตทรงสงท าใหพนทภายในสวาง โลง และดสงสง สนบสนนความรสกของการเปนพนทศกดสทธของพระเจาแผนดน ซงเปรยบเสมอนสมมตเทพในคตความเชอของประเทศไทย บรเวณระเบยงทางเดนวงกลมมมานทท าดวยกระเบองเคลอบประดบประดาดวยรปชอดอกไม และดอกกหลาบ ดอกไมทรงโปรดของสมเดจพระพทธเจาหลวง การประดบตกตายงพบอกในหองทรงพระอกษรมมนงเลนบรเวณกลางหอง ตดอยในก าแพงดานบนภายในรปวงร ซงแสดงถงความหมายของพนทศกดสทธบนสรวงสวรรคเชนกน

http://www.ssru.ac.th

60

ภำพท 24 หองโถงชนบนและลาง

ทมา : http://prangsita.wordpress.com, http://www.sadoodta.com

ภำพท 25 บนไดวนและโถงชนบน ทมา : http://www.sadoodta.com

การประดบตกแตงหองเสวยมการใชกระเบองเคลอบสเหลอง สลบเขยวและชมพ (Warm Tone) ประดบโดยรอบหองใชเปนสหลกของหองนนสงผลโดยตรงตอความตองการเสวยพระกระยาหาร ซงทางจตวทยาของสโทนรอนจะสงเสรมชวยใหเจรญอาหาร รายละเอยดของกระเบองเคลอบบางชนนนมรปสตวทะเลบางประเภท เชน หอยเชลล หอยสงข ก ง ปลา หอยแอมโมไนต สตวอนๆ เชน ง หน ซาลาแมนเดอร สตวเลอยคลาน พชและดอกไมบางชนด เชน ดอกฝน และรปนกบวช แสดงถงความอดมสมบรณทองทะเลและสรรพสง

http://www.ssru.ac.th

61

ภำพท 26 หองเสวยและกระเบองรปนกบญ

ทมา : http://www.sadoodta.com

ดานซายและดานขวาของหองมชองลมรปครงวงกลม แบงออกเปนชองละเทาๆกน 7 ชอง ประกอบตดกบเหลกดดสด าเมดมะขามรปเถาวลยไม ดานประตทางเขามเหลกดดขนาดใหญเปนรปมานเถาวลยไม ดอกไม ดยงใหญและสวยงามมาก เมอเปดออกไปจะเหนรปหลอบรอนซของเทพโพเซดอน (Poseidon) เทพเจาผปกครองทองทะเลขนาดใหญประดบอยดานนอกบรเวณโถงทางเดน สงเสรมภาพลกษณใหหองเสวยดยง และสงางาม ในทางจตวทยาการตงรปปนเทพเจาไวดานหลงแสดงถงพระราชอ านาจขององคพระเจาอยหว เปรยบเสมอนเปนราชาของทองทะเลและสรรพสง

ภำพท 27 รปปนเทพเจาโพไซดอน ทมา : http://www.sadoodta.com

http://www.ssru.ac.th

62

ภำพท 28 การตกแตงผนงดวยไม

ทมา : http://prangsita.wordpress.com, http://www.sadoodta.com

การตกแตงผนงดวยไมในหองทรงพระอกษร หองบรรทมพระราชนและพระโอรส พระธดา ตกแตงดวยไมจ าหลก มลกษณะการตกแตงทคลายคลงกน นอกจากความสวยงาม ความรสกหรหรา และอบอน ความรสกผกผนกบไมของชาวตะวนออก อาคารปนปกตจะคายความรอนในตอนกลางคน การใชไมประดบรอบผนงหองในดานประโยชนการใชสอยจะชวยลดความรอนจากปนทคายความรอนออกมาจากผนงหองในตอนกลางคน ชวยใหอณหภมภายในหองและภายในพระราชวงสบายขนในยามค าคน เปนความสามารถในการออกแบบของสถาปนกทค านงถงสภาพภมอากาศแบบรอนชนในประเทศไทยและการใชไมสเขมนนยงชวยใหหองดแคบลง สงบและเงยบขรม

5.3.3 กำรตกแตงในสวนอนๆ

การใชวสดประดบตกแตงประเภทโลหะ (ทองแดง) มาประดบเสา และหวเสา หรอการเลอกใชโคมไฟระยาโลหะทมการประดบตกแตงทนอย ทนสมย แสดงถงการเปดกวาง ตอบรบความทนสมยของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวกบรปแบบแนวความคดใหมๆ ในชวงเวลาขณะนน สถาปนกผออกแบบใชความโดดเดนของวสดประเภทโลหะสรางความสวยงามใหแกหองบรรทมพระเจาอยหว ซงถอวาเปนหองส าคญของพระราชวงอกหองไดอยางสมบรณ การหมเสาดวยทองแดงดนลายดเห มอนการเคลอบเสาดวยวสดทมคา ความเงางามและการสะทอนแสงของวสด สงผลใหหองดหรหราและมความเรยบงายอยในท

http://www.ssru.ac.th

63

ภำพท 29 โคมไฟระยา โลหะ ทมา : http://www.oknation.net

ภำพท 30 หองบรรทมพระเจาอยหวและภาพเขยนแจกนดอกไม

ทมา : http://www.sadoodta.com

การประดบตกแตงหองดวยภาพวาดพบเพยงแหงเดยวในหองบรรทมพระเจาอยหว เนอหาของ

ภาพวาดเปนภาพโถดอกไมหลากสใชเทคนคทางศลปะทเรยบงายดวยสแบบพาสเทล (Pastel) ตดตงประดบอยบรเวณซมโคง เหนอเสาหมทองแดงดนลาย มทงแบบครงวงกลมและแบบวงร การตกแตงภายในพระรามราชนเวศนโดยรวมนนยงคงใชแนวคด แบบอารตนโว คอ การใชลกษณะเดนจากเสนสายธรรมชาตมาสรางงานออกแบบ มการผสมผสานวสดทหลากหลาย เชน เหลกดด กระจกส ไม และโลหะ มความแตกตางกบตนก าเนดของงานแบบอารตนโวจากเมองบรสเซล (Brussel) ประเทศเบลเยยม (Belgium)

http://www.ssru.ac.th

64

หรอแบบอตาเลยน (Stile Liberty) อยมาก มการตดทอนรายละเอยด ความซบซอนของรปทรงลงมาก อยางเหนไดชดจากลวดลายเหลกดด งานโลหะและงานไม

http://www.ssru.ac.th

65

บทท 6 บทสรป ขอเสนอแนะ

6.1 บทสรป สภาพแวดลอมของพระรามราชนเวศนในปจจบนมการเปลยนแปลงไปในหลายๆ ดาน การสรางระบบการจดการทเหมาะสมจะชวยใหสถานทมมาตรฐานทดขน พบวา การเปลยนแปลงทางบรหารจดการพระรามราชนเวศนในอดตจนถงปจจบนไดสรางความเปลยนแปลงในสวนของเครองเรอนภายในพระราชวงทงหมด มการเคลอนยายเปลยนสถานทเดม จนไมสามารถน ามาเปนหลกในการวเคราะหขอมลทางการออกแบบตกแตงภายในได สวนทน ามาใชในการวเคราะหขอมลจงเปนสวนของการออกแบบสถาปตยกรรมภายใน ซงมจากหลกฐานทปรากฏนนยงคงสภาพสมบรณทสามารถน ามาเปนหลกในการวเคราะหขอมลได 6.2 ขอเสนอแนะ

1) กำรพฒนำดำนกำรทองเทยว การเดนทางทองเทยวพระรามราชนเวศนสามารถเดนทางมาไดดวยยานพาหนะสวนตว เชน รถบส รถยนต มอเตอรไซด ฯ ประกอบการตงอยในคายทหารของพระราชวงท าใหพนทม ขอจ ากดในการเขาถง เมอเปรยบเทยบกบพนทใกลเคยงหรอสถานททองเทยวประเภท เดยวกน ดวยพนทตงของพระราชวงเปนทางผานระหวางกรงเทพและหาดชะอ า ท าให นกทองเทยวสวนใหญมองขามและเลอกทจะทองเทยวสถานทอนๆ ในบรเวณใกลเคยงท สะดวกตอการคมนาคมมากกวา เชน พระนครคร เขาวง ซงเปนแหลงโบราณสถานทมบคลก ทางการทองเทยวทใกลเคยงกน และพระนครครนนตงอยตดบรเวณถนนสายหลก ทองเทยว ไดโดยงาย การเชอมโยงสถานททงสองเขาไวดวยกนดวยบรการยานพาหนะเสรม รบ-สง ระหวางสองสถานท ตวทองเทยวพระราชวงทงสองแบบคแบบราคาประหยด หรอการสราง ขอมลทางการทองเทยวทเชอมโยงกน 2) ศนยกลำงทำงกำรเรยนรทำงกำรออกแบบ

การสรางกลมบคคลทมความรทางการออกแบบของพระรามราชนเวศนเปนสงจ าเปน เนองจากการเขาถงขอมลดานตางๆ ของพระรามราชนเวศนสามารถท าไดจากการโดยการศกษาแผนปายหรอหนงสอเทานน การผอนปรนเรองการถายภาพจะชวยสงเสรมใหสถานทพฒนาและสงเสรมการประชาสมพนธไป ดวยขอจ ากดดงกลาว การสรางบคลากรในการบรการขอมลทางการออกแบบ ควบคมการบนทกภาพ และเปนมคคเทศกทมความรในดานการออกแบบสวนนจงมความจ าเปน อกทงการใชเทคโนโลยมาประกอบในการเยยมชมพระราชวง

http://www.ssru.ac.th

66

จะชวยใหการบรหารจดการขอมลทดขน เพอทนกทองเทยวทเขามาถงพนท สามารถศกษาขอมลไดดวยตนเองไดรบขอมลเชงลกทถกตองไปในทศทางเดยวกน

3) กำรสงเสรมกจกรรมในพนทของพระรำมรำชนเวศน เนองดวยสถานทภายในพระรามราชนเวศนหลายสวนเปนสถานทโลง พนทหลายสวนม ศกยภาพในการจดงาน กจกรรมตางๆ ทไมสรางผลกระทบตองานออกแบบส าคญในองค พระราชวง การคดกรองและรเรมเปนหนทางพงทดลอง ซงจะสามารถสรางรายไดใหกบ หนวยงานและประชาสมพนธพระราชวงผานสอ ในประชาชนโดยทวไปไดรบรถงความ เคลอนไหวและสภาพแวดลอมของพระราชวงโดยตลอดผานกจกรรมหรองานตางๆ ทไดจดขน การสรางพนทในการจ าหนายของทระลกจะชวยใหมรายไดเขามาอกทาง

http://www.ssru.ac.th

67

บรรณำนกรม

เอกชาต จนอไรรตน. “STYLE INTERIOR DESIGN”. โอ เอส พรนตง เฮาส. กรงเทพ, 2551

สนตรกษ ประเสรฐสข “กำรสอและกำรสรำงควำมหมำยในสถำปตยกรรม : จำกโครงสรำงนยมถง หลงโครงสรำงนยม”. Journal of Architectural/Planning Research and Studies Volume 3. 2005, Thammasat University. กรงเทพ, 2549

วฒนะ จฑะวภาต. “ศลปะ กำรออกแบบตกแตงภำยใน”. พมพด. กรงเทพ, 2544

เสาวนตย แสงวเชยร. “ออกแบบตกแตง”. โอเดยนสโตร. กรงเทพ, 2546.

วรพงษ วรชาตอดมพงษ. “ออกแบบตกแตง Decorative Design”. บรพาสาสน. กรงเทพ, 2542

มนตร ยอดบางเตย. “ออกแบบผลตภณฑ”. โอ เอส พรนตง เฮาส. กรงเทพ, 2538

กตต วฒนะมหาตม. “วงเจา วงเดม ๑-๓”. ส านกพมพประพนธสาสน. กรงเทพ , 2537

แนงนอย ศกดศร. “มรดกสถาปตยกรรม กรงรตนโกสนทร ๒” โรงพมพกรงเทพ. กรงเทพ , 2537

Richard Appignanesi & Chris Garratt. Introducing Postmodernism. 2 nd ed. New York : Totem Books, 1985.

Hillier ,Bill .The Space is Machine .UK: Cambridge University Press, 1996

Poper ,Karl . Objective Knowledge : An Evolutionary Approach. Oxford, UK : Clarendon Press, 1979

Hillier ,Bill & Hanson, Julienne. The Social Logic of Space. UK Cambridge Press, 1984

http://www.ssru.ac.th

68

ภำคผนวก

http://www.ssru.ac.th

ขอมลจงหวดเพชรบร 1. สภาพทวไป

เพชรบร เปนเมองทเคยรงเรองมาตงแตสมยโบราณและเปนเมองหนาดานทสาคญของไทยในกลมหวเมอง ฝายตะวนตก มชอเรยกปรากฏในหนงสอชาวตางประเทศ เชน ชาววลนดา เรยกวา“พพรย” ชาวฝรงเศสเรยกวา “พพพล” และ “ฟฟร” จงสนนษฐานกนวาชอ “เมองพรบพร” คงเปนชอเดมของเมองเพชรบร

ชอ “เพชรบร” มปรากฏเปนหลกฐานมาตงแตสมยพระเจาชยวรมนท ๗ ทมาของชอมทมาได ๒ ทาง ทางแรกเปนการเรยกตามชอแมนาเพชรบร สวนอกทางหนงเปนการเรยกตาม ตานานทเลาสบกนมาวาในสมยโบราณเคยมแสงระยบระยบในเวลากลางคนทเขาแดน ทาใหคนเขาใจวามเพชรพลอยบนเขานน เมองเพชรบร มศลปะวตถมากมาย เปนหลกฐานทแสดงวาเพชรบรเคยเปนบานเมองทมผคนอาศยอยเปนชมชนถาวรมาตงแต สมยทวารวด เพชรบรในสมยสโขทย อาณาจกรสโขทยสมยพอขนรามคาแหง แมจะมอานาจครอบคลมเพชรบร แตเพชรบรกยงมอสระอยมาก สามารถสงทตไปจนได ตนวงศของกษตรยเพชรบรในชวงสมยสโขทยคอ พระพนมทะเลศร ผ เปนเชอสายของพระเจาพรหมแหงเวยงไชยปราการ ราชวงศนไดครองเมองเพชรบรมาจนถงสมยพระเจาอทอง จงไดเสดจไปสถาปนากรงศรอยธยาเปนราชธาน

เพชรบรในสมยอยธยา ในสมยอยธยาตอนตนเพชรบรขนตอกรงศรอยธยาในแบบศกดนา-สวามภกด มขนนางควบคมเปนชนๆ ขนไป แตหลงจากการเปลยนแปลงการปกครองในสมยพระบรมไตรโลกนาถ อานาจในสวนกลางมมากขน เพชรบรยงมความสมพนธใกลชดกบกรงศรอยธยา ดงนน อานาจจากสวนกลางจงมามสวนในการปกครองเพชรบรมากกวาเดม ในสมยพระมหาธรรมราชา ทางเขมรไดใหพระยาจนจนตยกทพมาตเมองเพชรบร แตชาวเพชรบรปองกนเมองไวได ตอมาพระยาละแวกไดยกทพมาเองมกาลงประมาณ ๗,๐๐๐ คน เมองเพชรบรจงตกเปนของเขมรจนถงสมยสมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงตเขมรชนะ เพชรบรจงเปนอสระและเนองจากทรงโปรดปรานเมอง เพชรบรเปนพเศษจงไดเสดจมาประทบทเมองเพชรบรเปนเวลาถง ๕ ป กอนจะทรงยกทพใหญไปปราบพมาและสวรรคตทเมองหาง เจาเมองเพชรบรและชาวเมองเพชรบรไดรวมเปนกาลงสาคญในการตอสกบขาศกหลายครง นบตงแตสมยสมเดจพระนเรศวรมหาราช สมเดจพระเชษฐาธราช และสมยพระเจาเอกทศน โดยเฉพาะในสมยพระเทพราชานน การปราบปรามเจาเมองนครศรธรรมราชซงแขงเมอง พระยาเพชรบร ไดเปนกาลงสาคญในการสงเสบยงใหแกกองทพฝายราชสานกอยธยา อยางไรกด เมองเพชรบรถกตแตกอกครง เมอพมาโดยมงมหานรธราไดยกมาตไทย จนไทยตองเสยกรงศรอยธยาแกพมาเปนครงท ๒ นนเอง เพชรบรในสมยกรงธนบรและกรงรตนโกสนทร ตงแตสมยพระเจาตากสนจนถงแผนดนพระพทธเลศหลานภาลย ไทยยงคงทาสงครามกบพมามาโดยตลอด ซงเจาเมองและชาวเมองเพชรบรกยงคงมสวนในการทาสงครามดงกลาว จนเมอพมาตกเปนขององกฤษ บทบาทของเมองเพชรบรทมตอเมองหลวงและราชสานก จงคอยๆ เปลยนไป พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ทรงโปรดปรานเมองเพชรบรตงแตครงยงทรงผนวช

http://www.ssru.ac.th

อย เมอขนครองราชยแลวโปรดใหสราง พระราชวงวดและพระเจดยใหญขนบนเขาเตยๆใกลกบตวเมองและพระราชทานนามวา “พระนครคร” ตอมาในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ไดทรงโปรดใหสรางพระราชวงอกแหงหนงในตวเมองเพชรบร คอ “พระรามราชนเวศน” หรอ “วงบานปน” และดวยความเชอทวาอากาศชายทะเลและนาทะเล อาจบรรเทาอาการเจบปวยได พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว จงโปรดเกลาฯ ใหสรางพระราชวง “พระราชนเวศนมฤคทายวน” ขนทชายหาดชะอาเพอใชเปนทประทบรกษาพระองค 1.1 ขนาด ทตงและอาณาเขต จงหวดเพชรบร มเนอทประมาณ ๖,๒๒๐.๘ ตารางกโลเมตร หรอ ๓,๘๘๘,๐๐๐ ไร

(ทมา : สานกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดเพชรบร) ตงอยทางตอนใตของภาคกลางมอาณาเขต ตดตอจงหวดใกลเคยงและประเทศเพอนบาน ดงน

ทศเหนอ ตดกบอาเภอปากทอ จงหวดราชบรและอาเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม ทศใต ตดกบอาเภอหวหน จงหวดประจวบครขนธ ทศตะวนออก ตดกบอาวไทย ทศตะวนตก ตดกบสาธารณรฐสงคมนยมแหงสหภาพเมยนมาร (พมา)

1.2 ลกษณะภมประเทศ ทางดานทศตะวนตก ในเขตอาเภอแกงกระจานและอาเภอหนองหญาปลอง มลกษณะเปนทราบสง

และภเขาสงชนแลวคอย ๆ ลาดตามาทางทศตะวนออกเกดเปนสนปนนา แบงนาสวนหนงใหไหลลงสประเทศพมาและอกสวนหนงไหลมาทางทศตะวนออกเปนตนนาของแมนาเพชรบรและแมนาปราณบร สภาพเชนนทาใหทางทศตะวนตกของจงหวดเพชรบรอดมสมบรณไปดวยทรพยากรธรรมชาต ปาไม และแรธาต แตมประชากรอาศยอยนอยเนองจากเปนแดนกนดาร จะมเพยงชาวกะเหรยงและชาวกะหรางทอพยพขามแดนมาจากสหภาพเมยนมาร(พมา) เขามาอาศยเทานน

2. ขอมลพนฐานส าคญดานการทองเทยวของจงหวดเพชรบร 2.1 โครงการอนเนองมาจากพระราชดาร ในจงหวดเพชรบร ๒๒ โครงการ ประกอบดวย ๑. โครงการตามพระราชประสงคหบกะพง ๒. โครงการตามพระราชประสงคดอนขนหวย ๓. โครงการจดพฒนาทดนฯ ตามพระราชประสงคหนองพลบ - กลดหลวง ๔. โครงการหมบานสหกรณหวยสตวใหญ ปาเดง - ปาละอ ๕. โครงการดแลรกษาปาไมบรเวณปาละอบนและเขาพระเนนทงอนเนองมาจากพระราชดาร ๖. โครงการพฒนาหวยแมเพรยงตามพระราชดาร ๗. โครงการศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชดาร ๘. โครงการสวนสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน มลนธชยพฒนา

http://www.ssru.ac.th

๙. โครงการศกษาวจยและพฒนาสงแวดลอมแหลมผกเบยอนเนองมาจากพระราชดาร ๑๐. โครงการดแลทดนและปลกปาในทดนของมลนธสงเสรมศลปาชพในสมเดจพระนางเจา สรกต พระบรมราชนนาถ บานทากระทม ๑๑. โครงการศนยสาธตพชไรและพชสวนอนเนองมาจากพระราชดาร

๑๒. โครงการอนรกษและฟนฟสภาพพนทบรเวณเขานางพนธรต (เขาเจาลายใหญ) อน เนองมาจากพระราชดาร

๑๓. โครงการอางเกบนาหวยแมประจนตอนเนองมาจากพระราชดาร ๑๔. โครงการอางเกบนาหวยผากอนเนองมาจากพระราชดาร ๑๕. โครงการเครอขายอางเกบนา (อางพวง) อนเนองมาจากพระราชดาร ๑๖. พฒนาแหลงนาบรเวณมหาวทยาลยศลปากรวทยาเขตสารสนเทศเพชรบร

(ขดลอกอางเกบนาหนองจก) ๑๗. โครงการขดลอกอางเกบนาหวยสงสยอนเนองมาจากพระราชดาร ๑๘. โครงการปองกนแกไขปญหานาทวมพนทจงหวดเพชรบรอนเนองพระราชดาร ๑๙. โครงการอางเกบนาผานาหยดอนเนองมาจากพระราชดาร ๒๐. โครงการพฒนาคณภาพชวตประชาชน อทยานแหงชาตแกงกระจาน บานบางกลอย และบานโปงลก ตาบลหวยแมเพรยง อาเภอแกงกระจาน จงหวดเพชรบร ๒๑. โครงการฟารมทะเลตวอยางแบบผสมผสานตามพระราชดาร ๒๒. โครงการชงหวมนตามพระราชดาร 2.2 หนวยพพธภณฑ ๑. พพธภณฑสถานแหงชาตพระนครคร ตงอยบนพระนครคร ๒. พพธภณฑสถานแหงชาตรามราชนเวศน ตงอยบรเวณภายในมณฑลทหารบกท๑๕ 2.3 แหลงเรยนรทางดานวฒนธรรมและพพธภณฑพนบาน ๑. ศนยการเรยนรวฒนธรรม สานกงานวฒนธรรมจงหวดเพชรบร ๒. ศนยการเรยนรวฒนธรรมอาเภอบานลาด โรงเรยนบานลาดวทยา อาเภอบานลาด ๓. พพธภณฑวดมหาธาตวรวหาร อาเภอเมองเพชรบร

๔. พพธภณฑวดเพชรพล อาเภอเมองเพชรบร ๕. พพธภณฑวดเกาะ อาเภอเมองเพชรบร ๖. เรอนกฤษณา บรเวณจวนผวาราชการจงหวดเพชรบร อาเภอเมองเพชรบร ๗. พพธภณฑกลยาณวฒกร วดเขากระจว อาเภอทายาง ๘. พพธภณฑไทยพวน วดมาบปลาเคา อาเภอทายาง

http://www.ssru.ac.th

๙. พพธภณฑไทยทรงดา โรงเรยนเขายอยวทยา อาเภอเขายอย ๑๐. พพธภณฑปานถนอม อาเภอเขายอย ๑๑. ศนยอนรกษศลปวฒนธรรมพนบาน บานสามเรอน อาเภอหนองหญาปลอง ๑๒. แหลงเรยนรภมปญญาทองถน โรงเรยนหนองหญาปลองวทยา ๑๓. ศนยวฒนธรรมไทยทรงดา บานหนองจก อาเภอเขายอย ๑๔. พพธภณฑหนงใหญ วดพลบพลาชย อาเภอเมองเพชรบร ๑๕. ศนยการเรยนรวดมวงงาม อาเภอบานลาด ๑๖. ศนยวฒนธรรมไทยทรงดาเทศบาลเขายอย บานวง อาเภอเขายอย ๑๗. ศนยวฒนธรรมวดนาพรม อาเภอเมองเพชรบร ๑๘. ศนยเรยนรวดชองมวง อาเภอบานลาด 2.4 เขตแหลงโบราณคด (โบราณสถาน – โบราณวตถ)

อาเภอเมองเพชรบร ๑. ปราสาทหนวดกาแพงแลง ตาบลทาราบ ๒. เสาชงชาหนาวดเพชรพล ตาบลทาราบ ๓. วดเพชรพล ตาบลทาราบ ๔. หลกเมอง (ศาลเจาหลกเมอง) ตาบลทาราบ ๕. วดปากนา (โบราณสถาน) ตาบลทาราบ ๖. วดใหญสวรรณาราม ตาบลทาราบ ๗. วดไผลอม (โบราณสถาน) ตาบลทาราบ ๘. วดโพธาราม ตาบลทาราบ ๙. วดอทย ตาบลทาราบ ๑๐. วดพระทรง ตาบลทาราบ ๑๑. วดธอเจรญธรรม ตาบลทาราบ ๑๒. วดแรก ตาบลทาราบ ๑๓. วดลาด ตาบลทาราบ ๑๔. วดสนามพราหมณ ตาบลทาราบ ๑๕. วดชประเสรฐ ตาบลทาราบ ๑๖. วดเกาะ ตาบลทาราบ ๑๗. วดมหาธาตวรวหาร ตาบลทาราบ ๑๘. วดคงคาราม ตาบลทาราบ ๑๙. วดมหาสมณารามราชวรวหาร ตาบลคลองกระแซง

http://www.ssru.ac.th

๒๐. วดสระบว ตาบลคลองกระแซง ๒๑. วดพระพทธไสยาสน(วดพระนอน) ตาบลคลองกระแซง ๒๒. วดดอนไกเตย (โบราณสถาน) ตาบลคลองกระแซง ๒๓. วดโคก ตาบลคลองกระแซง ๒๔. พระนครคร ตาบลคลองกระแซง ๒๕. สานกงานทดนจงหวดเพชรบร(หลงเกา) ตาบลคลองกระแซง ๒๖. วดจนทราวาส ตาบลตนมะมวง ๒๗. วดเลา (โบราณสถาน) ตาบลตนมะมวง ๒๘. วดเกต (โบราณสถาน) ตาบลตนมะมวง ๒๙. ทพกสงฆดอนบานใหม ตาบลหาดเจาสาราญ ๓๐. วดดอนแตง (โบราณสถาน) ตาบลหาดเจาสาราญ ๓๑. วดหนองหวา ตาบลหนองขนาน ๓๒. วดโคกหมอ (โบราณสถาน) ตาบลชองสะแก ๓๓. วดวหารนอย (โบราณสถาน) ตาบลชองสะแก ๓๔. วดปบ (โบราณสถาน) ตาบลชองสะแก ๓๕. วดนาค ตาบลชองสะแก ๓๖. วดพระรป ตาบลชองสะแก ๓๗. วดนก-วดยาง (โบราณสถาน) ตาบลชองสะแก ๓๘. วดนาพรม ตาบลนาพนสาม ๓๙. วดใหญเจรญธรรม ตาบลบางจาน ๔๐. วดถาแกลบ (บญทว) ตาบลธงชย ๔๑. ถาเขาหลวง ตาบลธงชย ๔๒. เขาพนมขวด ตาบลธงชย ๔๓. แหลงโบราณคดโคกแครง ตาบลบานกม ๔๔. เจดยแดง ตาบลบานหมอ ๔๕. พระตาหนกศรเพชรปราสาท(พระรามราชนเวศน) ตาบลบานหมอ ๔๖. วดทงลม (โบราณสถาน) ตาบลโพไรหวาน ๔๗. วดเพรยง ตาบลโพไรหวาน ๔๘. วดบนไดทอง ตาบลบานกม ๔๙. วดอนทรคร (วดถาหวา) ตาบลไรสม ๕๐. วดเขาบนไดอฐ ตาบลไรสม ๕๑. วดโรงเข ตาบลไรสม

http://www.ssru.ac.th

๕๒. วดทานา (โบราณสถาน) ตาบลหนองโสน ๕๓. วดชมพพน ตาบลหนองโสน ๕๔. วดหนองควง ตาบลตนมะพราว

เขตอาเภอเขายอย

๑. ถาเขายอย ตาบลเขายอย ๒. วดทายตลาด ตาบลเขายอย ๓. วดหวยหลวง ตาบลเขายอย ๔. บานสระพง ตาบลสระพง ๕. แหลงผลตรปเคารพหนหนองปรง ตาบลหนองปลง ๖. แหลงโบราณคดเขาพระ ตาบลหวยโรง ๗. วดหนองปรง ตาบลทบคาง ๘. วดกาจบศรทธาธรรม ตาบลหวยโรง ๙. วดหวยโรง ตาบลหวยโรง ๑๐. วดกฏ ตาบลบางเคม ๑๑. วดโพธ (บางเคม) ตาบลบางเคม ๑๒. ตลาดบานนอย ตาบลเขายอย

เขตอาเภอชะอา

๑. แหลงโบราณคดบานหนองงเหลอม(บานไร) ตาบลนายาง ๒. ถาพระเขานาขวาง ตาบลนายาง ๓. โบราณสถานทงเศรษฐ ตาบลนายาง ๔. เขาตาจน ตาบลนายาง ๕. บานนายาง ตาบลนายาง ๖. นาเตาอฐ ตาบลนายาง ๗. บานดอน ตาบลนายาง ๘. วดโตนดหลวง ตาบลบางเกา ๙. บานเพชรบรณ ตาบลหนองศาลา ๑๐. บานพกชายทะเลชะอา ตาบลชะอา ๑๑. พระราชนเวศนมฤคทายวน ตาบลหวยทรายเหนอ ๑๒. บานบอปะโคน ตาบลชะอา

http://www.ssru.ac.th

เขตอาเภอทายาง ๑. วดทาคอย ตาบลทาคอย ๒. บานหนองแฟบ ตาบลทายาง ๓. บานเขากระจว ตาบลทายาง ๔. บานมาบปลาเคา ตาบลมาบปลาเคา ๕. วดกระจว (โบราณสถาน) ตาบลมาบปลาเคา ๖. ถาบานวงขาวสาร ตาบลกลดหลวง ๗. ถาเขาพประคา (พมะคา) ตาบลกลดหลวง ๘. เขากระปก ตาบลเขากระปก ๙. พระพทธบาทเขาลกชาง ตาบลทาไมรวก ๑๐. บานหนองเตยน ตาบลทาไมรวก ๑๑. วงหมกมอญ ตาบลทาไมรวก ๑๒. บานไรหลวง ตาบลทาไมรวก ๑๓. บานดอนเตาอฐ ตาบลปกเตยน

เขตอาเภอแกงกระจาน

๑. บานหวยสตวใหญ ตาบลปาเดง ๒. บานหวยสตวใหญ (ไรนายอ คงสบาย) ตาบลปาเดง ๓. บานหมเฮา ตาบลปาเดง ๔. ถาบานหนองมะคา ๑ ตาบลสองพนอง ๕. ถาบานหนองมะคา ๒ ตาบลสองพนอง ๖. ถาบานหนองมะคา ๓ ตาบลสองพนอง ๗. ถาบานหนองมะคา ๔ ตาบลสองพนอง ๘. บานหนองมะคา ตาบลสองพนอง ๙. ถาบานหวยสาโหรง ตาบลสองพนอง ๑๐. วงฆอง ตาบลสองพนอง

เขตอาเภอบานลาด

๑. เนนโพธใหญ ตาบลบานลาด ๒. เนนดนแดง ตาบลบานลาด ๓. หนาวดปาแปน ตาบลบานลาด ๔. วดปาแปน ตาบลบานลาด

http://www.ssru.ac.th

๕. วดลาดศรทธาธรรม ตาบลบานลาด ๖. วดทาชาง (โบราณสถาน) ตาบลทาชาง ๗. วดโพธกร ตาบลทาชาง ๘. วดเขาทะโมน ตาบลทาเสน ๙. วดทาศาลา ตาบลทาเสน ๑๐. วดทาไชยศร ตาบลสมอพลอ ๑๑. วดกลาง (โบราณสถาน) ตาบลสมอพลอ ๑๒. วดเหนอ (โบราณสถาน) ตาบลสมอพลอ ๑๓. โบราณสถานถาวว ตาบลถารงค ๑๔. โบราณสถานถาเขายอย ตาบลถารงค ๑๕. โบราณสถานบนเขานอย(ลานลนทม) ตาบลถารงค ๑๖. โบราณสถานไรนายสทน หวานหน ตาบลถารงค ๑๗. โบราณสถานไรนายทรพย ขาวปลง ตาบลถารงค ๑๘. โบราณสถานถารงค ตาบลถารงค ๑๙. โบราณสถานถาพระขาว ตาบลถารงค ๒๐. โบราณสถานถาพระพมพ ตาบลถารงค ๒๑. โบราณสถานบนเขาถารงค ๑ ตาบลถารงค ๒๒. โบราณสถานบนเขาถารงค ๒ ตาบลถารงค ๒๓. วดโพธเรยง ตาบลบานทาน ๒๔. เขาพระนอก ตาบลบานทาน ๒๕. หนองพระ ตาบลบานทาน ๒๖. บานไรหวย ตาบลไรโคก ๒๗. วดเขานอย ตาบลบานหาด ๒๘. วดดอนกอก ตาบลโรงเข ๒๙. วดดอนหวา ตาบลสะพานไกร ๓๐. วดจนทาราม ตาบลบานทาน ๓๑. วดวงบว ตาบลลาดโพธ

เขตอาเภอบานแหลม ๑. วดในกลาง ตาบลบานแหลม ๒. วดศรษะคาม ตาบลบานแหลม ๓. วดกฏ (ทาแรง) ตาบลทาแรง

http://www.ssru.ac.th

๔. วดสมทรธาราม ตาบลแหลมผกเบย ๕. วดสมทรโคดม ตาบลแหลมผกเบย ๖. วดปากคลอง ตาบลบางครก ๗. วดนอกปากทะเล ตาบลปากทะเล ๘. โคกบานเกา ตาบลบางครก

2.5 ขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรม และเอกลกษณทองถน จงหวดเพชรบร มขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรม และการละเลนพนบานทนยมปฏบตสบ

ทอดกนมาแตโบราณจนถงปจจบน รวมทงเอกลกษณทองถน ทสาคญ ดงน ขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรม และการละเลนพนบาน

๑. งานพระนครครเมองเพชร จดขนเปนประจาทกป ในวนท ๑ – ๑๐ เมษายน รวม ๑๐ วน ๑๐ คน เพอราลกถงความสาคญของประวตศาสตรเมองเพชร ตลอดจนเพอเผยแพรสงทดงามในทกดาน ใหเปนทรจกกนอยางแพรหลาย มกจกรรมทนาสนใจ เชน การแสดงและสาธตงานศลปวฒนธรรมพนบาน การแขงขนววเทยมเกวยน เปนตน ในชวงของจดงานจะมการประดบไฟบนเขาวง สวยงามเปนอยางมาก

๒.ประเพณววลานหรอววระดอก การเลนววลานมววฒนาการมาจากการใชววนวดขาวเพราะลกษณะลานนวดขาวเปนวงกลม วธการนวดขาวนน ววทอยใกลจดศนยกลางไมตองใชกาลงและฝเทามากเพราะอยในชวงหมนรอบสน แตววตวทอยนอกสดอยหางจากจดศนยกลางมาก ระยะทางทตองหมนจะยาวกวาจงตองเลอกววตวทมกาลงและฝเทาด ดวยเหตนเกษตรกรจงคดการเลนววลานขนมาเพอความสนกสนานประกวดวาววของใครจะมฝเทาและกาลงดกวากนและยงมผลตอการคาขายววใชงานอกดวยเพราะววทชนะการเลนววลานจะมผสนใจซอในราคาสง

๓. ววเทยมเกวยน เมองเพชรบรไดจดใหมการประกวดววเทยมเกวยนขนทก ๆ ป ในชวงของการจดงานพระนครคร–เมองเพชร เพออนรกษการละเลนพนบานและสบทอดประเพณ ชาวบานนยมนาววมาประกวด เพราะมความหมายวา ววทมความสมบรณจะเปนเครองบงบอกถงฐานะความเปนอยของผ เปนเจาของ ลกษณะการประกวดววเทยมเกวยนจะประกวดครงละ ๑ ค กลาวคอ วว จานวน ๒ ตวตอเกวยน ๑ เลม หรออาจจะประกวดทงสองคกมขนอยกบความเหมาะสมการเดนของววในระหวางทเดนประกวดจะมเสาหลกปกไวเปนค ๆ ววเทยมเกวยนจะตองเดนใหครบ ๓ รอบ และหามววเดนชนเสาหลก ในระหวางทเดนอาจจะมดนตรบรรเลงเพอความสนกสนานดวย

๔ .ละครชาตร เปนละครราทเกาแกทสด ไดรบวฒนธรรมจากละครของอนเดย เขามาสเมองเพชรบร ตงแตเมอใดไมปรากฏหลกฐาน มเพยงประวตวา หมอมเมองซงเปนหมอมในรชกาลท ๕ เปนคนเพชรบร ดวยเปนผ มความสามารถในการละเลนละครชาตร จงมกเลนถวายหนาพระทนงทกครงทเสดจมาจนไดรบพระราชทานบรเวณ “หนาพระลาน” เพอเปนทแสดงละครเปนประจา ตอมาในสมยรชกาลท ๖ มผ นาละครนอกมาประสมกบละครชาตร เรยกวา ละครเขาเครอง หรอละครชาตรเครองใหญ เปน

http://www.ssru.ac.th

ละครทรวมศลปะการรอง และการราเขาดวยกน และไดแพรหลายมาจนถงปจจบน ๕. ไทยทรงดา หรอไทยดา หรอ ไทยโซง หรอ ลาวโซง เปนชอกลมชนเผาไทยกลมหนงใน

ทองถนจงหวดเพชรบร สวนใหญอาศยอยในอาเภอเขายอย อาชพหลกของชาวไทยทรงดา คอ ทานาทาไร หาของปา และจบสตวปา นอกจากนยงมความสามารถเปนพเศษในการจบปลาตามหวยหนองลาคลอง สวนอาชพรอง คอ อาชพจกสาน โดยเฉพาะการจกสานหลก หรอเขง ภาษาของชาวไทยทรงดามลกษณะคลายกบภาษาไทยอนๆ ทวไป แตมลกษณะเฉพาะในการออกเสยงและศพทเฉพาะบางคาและมอกษรเขยนของตนเองซงปจจบนมผ อานไดนอยลง ทรงผมเปนเอกลกษณ อกอยางหนงทนาสนใจโดยเฉพาะทรงผมของผหญงมถง ๘ แบบ แตละแบบจะบงบอกถงสถานภาพของสตรผนน

๖. การแขงเรอยาว ประเพณการแขงขนเรอยาวของจงหวดเพชรบร นยมเลนกนตามวดตาง ๆ ทตงอยรมแมนาเพชรบร ตงแตกลางเดอน ๑๑ ถงกลางเดอน ๑๒ ซงในวนแขงเรอยาวจะเปนวนเดยวกบทเจาภาพนาผากฐนทอด ณ วดนน การแขงเรอจะมขนในเวลาประมาณเทยง แขงขนเปนค ๆ เรอยไป เรอยาวลาใดชนะกจะไดรางวล สมยกอนรางวลไมกาหนดแนนอน สวนมากจะเปนผาแถบ ผาแพรสตาง ๆ โดยจะใชผกหวเรอหรอมอบกบฝพายหญงทนงพายคอยสวนหวเรอ ซงจะม ๔ ค ๕ ค หรอมากกวานน หรออาจเปนผาขาวมา ซงนยมมอบใหกบฝพายผชาย ซงอาจม ๘ ค ๑๐ ค นงอยสวนทายเรอ

๗. เหเรอบก เปนการดดแปลงจากการเหเรอนาซงเปนประเพณดงเดมของชาวเพชรบร การเหเรอบกเรมมากวา ๒๐ ป ตอมาภายหลงจากสรางเขอนเพชรปดกนแมนาเพชรบรทอาเภอทายางเปนผลใหแมนาเพชรบรแหงขอดลง และสวนตอนกลางแมนากตนเขน ไมเหมาะแกการเหเรอนาเหมอนในอดต ผเคยเลนเรอนาจงคดดดแปลงลกษณะของการเหเรอนามาเลนบนบก โดยเอาเนอรองและทานองมาประยกตใหเหมาะสมกบทาทางของฝพายขณะเดนเห ผ เลนมทงหญงและชายซงเปนทงฝพายและลกค สวนเรอทจาลองจะประดบประดาสวยงามมาก เนอความทใชเหเรอบกจะเรมดวย บทไหวคร บทเกรน บทเกยวพาราส บทชมนกชมไม มขอสงเกตวาไมมบทวาโตตอบกน ตนเสยงจะเหบทเพลงไปเรอยๆ เมอเหนวาสมควรแกเวลากจะเหบทอาลาและอวยพรใหผชม

๘. การละเลนหนงตะลง ไดรบอทธพลจากภาคใตแถบจงหวดพทลง เมอประมาณ ๑๐๐ กวาปมาแลว การแสดงหนงตะลงของจงหวดเพชรบร ยงคงรกษาแบบแผนการแสดงหนงตะลงเหมอนทกคณะกอนแสดงจะมโหมโรงจบลงหวคา (แสดงเรองสนกอนไหวคร) ออกรปฤาษ แลวจงแสดงเรองใหญ เรองทใชแสดงสวนมาก เปนเรองรามเกยรต มโนรา เปนตน เวลาทใชแสดงเรมตงแตเวลา ๓ ทม เดมการแสดงหนงตะลงมกนยมแสดงในงานสมโภช งานทตองการความสนกสนานครกครนเปนพเศษ หรอจดเปนมหกรรมการแสดงหนงตะลง แตปจจบนมกใชแสดงในการแกบนเปนสวนใหญ

๙. ประเพณสลากภต เปนประเพณการถวายขาวสาร อาหารแหง แดพระภกษสงฆ ทเปนเอกลกษณของจงหวดเพชรบร ในพนทระหวางอาเภอเมองเพชรบร และอาเภอบานลาด การถวายสลากภตมกจะจดในระหวางเดอน ๘ เดอน ๑๐ ซงเปนฤดฝนพระภกษสงฆจาพรรษาเปนเวลา ๓ เดอน

http://www.ssru.ac.th

บางครงไมสามารถออกไปบณฑบาตได ประชาชนจงนาของแหง เชน ขาวสาร นาปลา ขนม นม เนย ทสามารถเกบไวไดนาน จดใสหาบไปถวายแตการถวายนนเปนไปตามศรทธา บางคนจดดมของมาก บางคนกจดนอยไมเสมอกน จงใชวธให พระสงฆจบสลาก (ฉลาก) เมอจบฉลากตรงกบหมายเลขใด เจาของหาบฉลากกหาบไปถวายแดพระภกษรปนน ปจจบนวดทยงคงรกษาขนมธรรมเนยมนไวไดแก วดโพธกร วดเขานอย วดหนองกาทอง วดหนองแก วดบอบญ วดโพธลอย วดโพธเรยง วดจนทาราม วดดอนหวา วดดอนกอก วดหวนา วดวงบว วดหนองจอก เปนตน

๑๐. ประเพณเวยนศาลา เปนประเพณของชาวกระเหรยงแถบอาเภอหนองหญาปลอง และ แกงกระจานทปฏบตมานานในปหนงๆ จะเวยนศาลา ๒ ครง คอ วนแรม ๘ คา เดอน ๕ ของทกๆ ป โดยจะนาดอกไมสดมารอยดวยมอเปนมาลยซงมลกษณะคลายการเวยนเทยนของชาวไทย จะประกอบไปดวย ธปเทยน ดอกไมและนดกนมาเวยนศาลาในเวลากลางคน จะทากนทศาลาวดเกาครงโบราณประจาหมบาน เปนความเชอวาเมอเวยนศาลาแลวจะมความสขความเจรญ เปนการบชาและทาความเคารพดวงวญญาณของผ ทตายไปแลวททมาสงสถตอย ณ ศาลา (ในหมบานของชาวกระเหรยงตองมศาลาทกหมบาน)

๑๑. ประเพณขาวกระเหรยง เปนประเพณทแสดงออกถงวฒนธรรมและวถชวตความเปนอย ของชาวกระเหรยงอาเภอหนองหญาปลอง และอาเภอแกงกระจาน เปนพธกรรมทจดขนเพอใหลกหลาน ญาตๆ กลบมาอยพรอมหนากนในครอบครว โดยมการผกแขนเรยกขวญ และกนขาวหอกระเหรยง โดยกาหนดพธกรรมในวนพระขน ๑๕ คาเดอน ๙ ของทกป การกาหนดวนประเพณขนอยแตละหมบานกาหนดกนเอง ชวงเวลาททาพธกรรมม ๒ วน

๑๒. ประเพณการแหเรอองคคอประเพณการทอดกฐนหรอทอดผาปาทางนาทพทธศาสนกชนชาวเมองเพชรไดปฏบตสบทอดกนมาซงจะจดในชวงเทศกาลกฐน ประมาณเดอน ๑๑ และเดอน ๑๒อนเปนระยะเวลาทนาหลาก และมกมการแขงเรอยาวประเพรควบคกนไปดวย

๑๓. ประเพณงานปผมด เปนประเพณพนบานของชาวเมองเพชร เพอเซนไหวผบรรพบรษผ บานผเรอนและพระภมเจาท เปนความเชอทสบเนองมาจากความเชอในเรองผบรรพบรษ ซงเชอกนวาถาผ ใดประกอบพธแลว จะทาใหความเปนอยดขน ครอบครวจะอยเยนเปนสข ไมเจบปวย มความเจรญกาวหนา ทามาคาขน แตถาไมทาแลวจะสงผลใหคนในครอบครวเจบปวย หรอทามาหากนไมขน ประเพณนกระทากนในเดอน ๔-๗ ยกเวนเดอน ๕ และในระหวางเขาพรรษา ระยะเวลาทจะกระทาแตละครงนน ตองแลวแตเจาของงานปผมดทมารบการเซนไหว คอเจาพอโหราม และเจาพอหงสทอง จะกาหนดใหโดยผานคนทรง วาครอบครวนนๆ ควรจะจดงานเมอไหร เชน ๓ ป,๕ ป,๗ ป หรอ ๙ ปตอครง ทงน ขนอยกบฐานะของเจาภาพดวย และในชวชวตเจาภาพคนหนงจะจดงานปผมดเพยง ๓ ครงเทานน เมอครบแลวไมตองจดอกตลอดชวต แตจะใหผ สบสนดานรบชวงปฏบตตอไป โดยมความเชอวา ถาบคคลใดรบชวงงานปผมดไปแลวละเลยไมปฏบตจะทาใหเจบปวยอยางหนก หรอถาบคคลใดยงไมพรอมทจะจดงานเมอถงกาหนดกจะตองไปขอผดผอนตอเจาโหราม และเจาหงสทองโดยผานคนทรง

http://www.ssru.ac.th

๑๔. การละเลนเพลงปรบไก เปนการละเลนทสบทอดกนมา ราว ๑๕๐ ป โดยเรมแรกมการเลนในกรงเกา ครนเสยกรงครงท ๒ แลว เมอวางจากการทานาทาไร กยงคงมการเลนเพลงปรบไก และเพลงตางๆ กนอย ตามงานเทศกาลประเพณ เพลงปรบไกน เปนเพลงพนเมองของเพชรบร ทนบวนจะหาดไดยาก ปจจบนยงมทบานดอนขอย ตาบลลาดโพธ อาเภอบานลาด เลนเปนประจาทกป

๑๕. ประเพณสารทลาวเวยง เปนประเพณของชาวไทย เชอสายลาวเวยง ตาบลสระพง อาเภอเขายอย จงหวดเพชรบร จดในวนขน ๑๕ คาเดอน ๑๐ ของทกป เพอใหพนองลกหลานทไปทามาหากนตางถนกลบมาทาบญอทศสวนกศลใหกบบรรพบรษทลวงลบไปแลว ในวนน ชาวลาวเวยงจะแตงกายดวยเสอผาทสวยงามแบบชาวลาวเวยง โดยเรมพธตงแตเวลาประมาณ ๐๙.๐๐ น. จะนาสารบอาหารคาว หวานทเรยกวา “พาเวน” โดยจะมอาหารคาว ๒-๓ อยาง อาหารหวานจาพวกขนมหมอแกง ทองหยบ ทองหยอด และผลไมตาง ๆ และทขาดไมได คอ กระยาสารท โดยนาอาหารมาถวายเพลทวด เจาของพาเวนจะตองจดเทยนไวทพาเวนของตน เมอพระสงฆ ญาต โยมทงหลายจะนาหอขาวนอย เปนหอขาวททาเปนค ๆ ขางในจะมขาวปลาอาหาร นาไปแขวนไวตามตนไม โดยมความเชอวาเปนการทาบญใหกบผทไมมญาต

๑๖. ประเพณใตดอกไม เปนประเพณของชาวไทยเชอสายลาวเวยง หมบานสระพง อาเภอเขายอย จงหวดเพชรบร ไดสญหายไปเกอบ ๓๐ ป แลวไดมการรอฟนขนมาอกครง โดยพระครวธาณปญญาวฒน จรปญโญ เจาอาวาสวดสระพง คณฉว ใจภกด ประธานสภาวฒนธรรมตาบลคนแรก และคณะกรรมการหมบาน ตามตานานทางพทธศาสนา กลาวไววาในระหวางฤดเขาพรรษาพระพทธเจาไดเสดจขนไปบนสวรรค เพอแสดงธรรมใหพระมารดาฟง เมอเสรจกจแลวไดเสดจกลบสโลกมนษยและไดรบการตอนรบจากพสกนกรทวไป เพอเปนการระลกถงวนนในพทธกาล ช าวลาวเวยงจงไดจดงานประเพณ “ไตดอกไม “ ในเวลากลางคน มกาหนด ๓ วน คอ ขน ๑๕ คา และแรม ๑ คา เดอน ๑๑ ในชวงออกพรรษา เพอเฉลมฉลองดวยการบชาดวย ธป เทยน ดอกไม เครองสกการะตาง ๆ และเปนงานรนเรง มการ ฟอนราของชาวลาวเวยงดวย เพอใหชาวลาวเวยงไดเหนคณคาความสาคญของประเพณและสบทอดตอไป

- เอกลกษณของทองถน ๑. เขาวง ในสมยโบราณนยมเรยกกนวา “เขาสมน” ปจจบนเปนทตงของพระนครครซงเปน

พระราชวงบนเขาสง นบเปนเอกลกษณของเมองเพชรบร เชนเดยวกบตนตาลโตนด กลาวไดวาหากมโอกาสมาเมองเพชรบรแลวไมไดขนเขาวง กดเหมอนยงมาไมถงเมองเพชรบรในสมยรตนโกสนทร พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวไดเสดจฯมาทเมองเพชรบรและทรงพอพระราชหฤทยกบธรรมชาตบนเขาแหงน จงโปรดเกลาฯใหสรางพระราชวงขนเพอเปนทสาหรบแปรพระราชฐานมาประทบพกผอนในครงนน เจาพระยาศรสรยวงศ (ชวง บนนาค) เปนแมกองในการกอสราง และเมอสาเรจแลวโปรดเกลาฯ พระราชทานนามวา “ พระราชวงพระนครคร” สวนเขาลกนกพระราชทานชอใหใหมวา “เขามหาสวรรค”

๒. ตนตาล จงหวดเพชรบรมตนตาลมากทสดในประเทศไทย ดงปรากฏหลกฐานจาก

http://www.ssru.ac.th

“นราศเมองเพชรบร” ของสนทรภ ความตอนหนงวา “ทกประเทศเขตแควนแดนพรบพร เหมอนจะชไปไมพนแตตนตาล” ดวยเหตน ตนตาลจงกลายเปนเอกลกษณของจงหวดเพชรบร คกบเขาวง หรอพระนครคร ปรากฏเปนตราและธงประจาจงหวดเพชรบร สบมาจนถงทกวนน

ตนตาลเมองเพชรบรใหผลผลตนาตาลโตนดทดทสดมาตงแตสมยโบราณตราบจนถงปจจบน จงมชอเสยงตดปากคนทวไปวา “นาตาลเพชรบร” เพราะมรสหวาน หอมอรอย รสชาตกลมกลอมชวนรบประทาน จนเปนทมาของคาวา “หวานเหมอนนาตาลเมองเพชร” โดยทวไปตามชนบทชาวนาจะปลกขาวและทาตาลควบคกนไป สวนใหญจะนยมปลกตนตาลไวบรเวณคนนา บรเวณทมตนตาลมากทสดของจงหวดเพชรบร ไดแก ทองทงตาบล หนองไมเหลอง ตาบลโตนดหลาย ตาบลไรสม ตาบลโรงเข เปนตน ในทองทเหลานเมอมองผานตนตาลจะมองไมเหนทองฟา อกดานหนง แตปจจบนเนองจากมการทานา ๒ ครง เปนผลใหตนตาลปรบสภาพไมทนเพราะพนทมนามาก เกนไปเนองจากกลายเปนพนททมนาทวมขง ตนตาลไมไดพกตวท เรยกวา “แตงตว” ในทสดกตองยนตายภายในเวลาไมนาน ปจจบนจานวนตนตาลจงลดลงบาง

จงหวดเพชรบรไดยนคาขอจดทะเบยนสงบงชทางภมศาสตร สาหรบนาตาลโตนดเมองเพชร ตงแตวนท ๑๖ กนยายน ๒๕๕๑ ซงจะไดรบการประกาศโฆษณา เพอรบขนทะเบยนเปนสงบงชทางภมศาสตรเรว ๆ น นอกจากน จงหวดเพชรบรไดมการสงเสรมใหปลกตาลโตนดเปนสวนหรอเขาแถว เพองายตอการเกบผลผลตและเปนการเพมมลคาทางเศรษฐกจ และสงเสรมใหมการแปรรปนาตาลโตนดปกเปนนาตาลโตนดผงบรรจซอง ซงเปนสนคาทเพมมลคาทางเศรษฐกจสรางสรรคในรปแบบใหม เปนการเพมมลคาสนคาตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงสรางสรรค (Creative Economy)

๓. ชมพเพชรสายรง เปนผลไมทเปนเอกลกษณของทองถน ซงชาวเพชรบรมความภาคภมใจ โดยเฉพาะรสชาตทหวานกรอบ อรอย แตกตางไปจากชมพพนธอน ๆ หรอแมแตจะนาพนธของชมพเพชรไปปลกทอนคณภาพกจะไมดเทากบปลกทเมองเพชรบร ดงนนการปลกชมพเพชรจงทารายไดใหแกเกษตรกรจานวนมากความเปนมาของการปลกชมพ เพชรนน ปรากฏเ รองเลาตอกนมาวา นายหรง แซโคว เกดเมอป พ.ศ.๒๓๕๘ ตงบานเรอนอยรมนาเมองเพชรบร ฝงตรงขามวดขนตรา ซงเดมเรยกกนวา “บานสะพานยายนม” นายหรง มอาชพคานาตาลทางเรอระหวางจงหวดเพชรบร – กรงเทพฯ ตอมานายหรง ไดนากงตอนพนธชมพเพชรมา ๓ กง ไมปรากฏวามาจากสวนแหงใด ชมพเพชรทง ๓ กงน เปนชมพเพชรรนแรกทนามาปลกในบรเวณแมนาเพชรบร ซงรมนามดนด มความรวนซย นาทวมถง มป ยและอนทรยวตถอดมสมบรณทเรยกวา “นาไหลทรายมล” มาทบถมอยไมขาด เหตน ชมพเพชรจงเจรญเตบโตงอกงามใหผลด สสวยและมรสชาตอรอย แตกตางไปจากชมพเขยวทมอยเดม ตอมามผขอขยายพนธชมพเพชรไปปลกบางแตเจาของไมประสงคจะใหขยายกงพนธชมพเพชรไปปลกแพรหลายดงนนในระยะแรกชมพเพชรทงสามตน จงยงไมไดแพรพนธไปปลกในทแหงใด อยาง ไรกตาม ตอมาชวงหลงสงครามโลกครงท ๒ ไดมการขยายตอนกงชมพเพชรออกจาหนายใหกบคนทตองการในราคาประมาณกงละ ๒๐๐ - ๒๕๐ บาท ซงนบวาเปนราคาทแพงมากในสมยนน และภายหลง

http://www.ssru.ac.th

จาก พ.ศ.๒๕๐๐ เปนตนมา กงชมพเพชรกเปนทแพรหลายไปอยางกวางขวางในทกพ นทของจงหวดเพชรบร สาหรบการใชชอชมพเพชร ตองเปนพนธ เพชรสายรง เทานน ไมใชกบชมพสายพนธ อนตาม พ.ร.บ.คมครองสงบงชทางภมศาสตร พ.ศ.๒๕๔๖ เนองจากจงหวดเพชรบรไดขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรสนคาชมพเพชรสายรง และกรมทรพยสนทางปญญาไดออกประกาศโฆษณาการรบขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรแลว ตงแตวนท ๑๒ มกราคม ๒๕๕๓ เพอปองกนการแอบอาง หลอกลวงผบรโภคใหสบสนหรอหลงผดในสนคา และ รกษาชอเสยงสนคาเพชรสายรง ของจงหวดเพชรบรไว และจงหวดเพชรบรไดออกประกาศ เมอวนท ๒๕ มกราคม ๒๕๕๓ เรอง การปดปายชอสนคาและราคาจาหนายชมพเพชรสายรง โดยขอความรวมมอผผลต/ผ จาหนาย ปดปายชอสนคาและราคาจาหนายชมพเพชรใหชดเจนดวย

๔. แมนาเพชรบร หรอทนยมเรยกกนทวไปวา “นาเพชร” เปนธรรมชาตมตนนาจากทวเขาตะนาวศร ซงแบงเขตแดนระหวางไทยกบประเทศเมยนมาร(พมา) ไหลผานพนทในเขตอาเภอทายาง อาเภอบานลาด วดทาไชย อาเภอเมองเพชรบร และลงสทะเลอาวไทย ทอาเภอบานแหลมทางดานทศเหนอของจงหวด แมนาเพชรมความสาคญในฐานะทเปนศกดสทธทใชในการพระราชพธสาคญตางๆ เชน พระราชพธบรมราชาภเษก พระราชพธถอนาพระพพฒนสตยา ฯลฯ ความสาคญอกประการหนง คอ เปนนาเสวยในพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวราชกาลท ๔ สบมาจนกระทงยกเลกไปใน พ.ศ. ๒๔๖๕ ตรงกบรชสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท ๖ ในอดตกลาวกนวา นาเพชรมรสอรอย ใสสะอาด และจดสนท จงถอไดวานาเพชรเปนเอกลกษณของเมองเพชรบร อกประการทหนงทชาวเพชรบรภาคภมใจ จงหวดเพชรบรมสภาพทางธรรมชาตและภมประเทศอนสวยงามหลากหลายทงภเขา ปาทบ ทราบ ลมแมนา ตลอดจนชายฝงทะเลดานอาวไทย จงสงผลใหจงหวดเพชรบรมสถานททองเทยวมากมายและสมบรณกวาจงหวดอนไมวาจะเปนชายหาด ทะเลอนสวยงาม นาตก ถา ปา เขา ทยงคงธรรมชาตอนงดงาม ตลอดจนทะเลสาบนาจด ขนาดใหญทอยทามกลางธรรมชาตของแมกไม นอกจากนจงหวดเพชรบรยงมแหลงศกษางานดานศลปวฒนธรรมประเพณ อกจานวนมากดวย

2.6 สถานททองเทยวในจงหวดเพชรบร สามารถจาแนกไดเปน ๓ ลกษณะ คอ

๑. สถานททองเทยวทางธรรมชาต ๒. สถานททองเทยวทางศลปวฒนธรรม ๓. สถานททองเทยวทางดานโบราณคดและประวตศาสตร

ความโดดเดนดานการทองเทยวของจงหวดเพชรบร

- เปนเมอง ๓ วง ประกอบดวย พระนครคร พระรามราชนเวศน และ พระราชนเวศมฤคทายวน - เปนเมอง ๓ ทะเล ประกอบดวย ทะเลเมดทราย ทะเลโคลน และทะเลหมอก - เปนเมอง ๓ รส ประกอบดวย รสหวาน รสเคม และ รสเปรยว

http://www.ssru.ac.th

แหลงทองเทยวทางธรรมชาต ชายหาดชะอ า เปนสถานททองเทยวทางธรรมชาตอยหางจากตวเมองเพชรบร ๔๑ กโลเมตร

แตเดมเปนเพยงตาบลหนงแตภายหลงจากทหวหนมชอเสยง ทดนบรเวณชายทะเลถกจบจองหมด เจานายและขนนางสมยนนจงหาทพกผอนแหงใหม สมเดจฯ กรมพระนราธปพนธพงศ ไดเสดจมาทรงพบวา ชายหาดชะอา เปนชายหาดทสวยงามไมแพหวหน จงทาใหชะอาเปนทรจกตงแตนนมา

หาดเจาส าราญ อยหางจากตวเมองเพชรบรประมาณ ๑๕ กโลเมตร ในอดตเปนหาดทมความสะอาด สวยงามและเปนสถานททกษตรยในสมยอยธยาหลายพระองครวมทงสมเดจพระนเรศวรมหาราช และสมเดจพระเอกาทศรถเคยเสดจมาประทบแรม และในสมยกรงรตนโกสนทร รชกาลท ๖ กทรงโปรดปรานทแหงนมากถงกบทรงสรางพระตาหนกเจาสาราญขน ดวยเหตนจงไดชอวา “หาดเจาสาราญ”

หาดปกเตยน เปนสถานทอาจเรยกไดวาเปนเพชรอกแหงหนงของจงหวดเพชรบร ทมความ สวยงามของชายหาดและไมมผ คนพลกพลาน หาดปกเตยนตงอยในอาเภอทายาง หางจากหาดเจาสาราญ ไปทางทศใตประมาณ ๗ กโลเมตร เปนหาดทขาวสะอาดและกวางขวางมาก

เขาทะโมน เปนสถานททนกทองเทยวทชอบปนเขาชมถาไมควรพลาดไปชมมลกษณะเปนลกเขา ขนาดเลก อยในเขตตาบลทาเสน อาเภอบานลาด มถาทนาชมคอ “ถาพระยาแกรก” และถาอนๆ อกหลายถาทยอดเขานนมพระพทธบาทจาลองประดษฐานอย

เขายอย อยกอนถงตวเมองเพชรบรประมาณ ๑๕ กโลเมตรทนมถาหลายถา สงสาคญทอย ภายในถา คอพระพทธไสยาสนและพระพทธบาทจาลอง ตดกบเขายอยคอบานดอนทรายซงมดอกไมสวยงามนาชมมาก

ถ า เขาหลวง อยหางจากเขาวงประมาณ ๕ ก โลเมตร เ ปนเขาลกขนาดเลกยอดสงเพยง ๙๒ เมตร แตมถาขนาดใหญสวยงาม และสาคญทสดของจงหวดเพชรบรภายในถาเปนเหมอนหองโถงใหญมแสงสวางจากปากชองบนเพดานถา รอบหองโถงของถานนทพระพทธรปใหญนอยประดษฐานอยมากมาย นอกจากนยงมหนงอกหนยอยธรรมชาตสวยงามตระการตาเปนอยางยง

เขอนแกงกระจาน อยในเขตอาเภอแกงกระจาน หางจากตวเมองเพชรบรประมาณ ๕๓ กโลเมตร เปนเขอนดนแหงแรกของประเทศไทย สรางขนกนแมนาเพชรบรทาใหเปนทะเลสาบกวางใหญ และอาจกลาวไดวาเปนทะเลสาบนาจดทใหญทสดของประเทศไทย การเดนทางเสนทางแรกไปทางอาเภอทายาง ตอไปประมาณ ๓๐ กโลเมตร สวนอกเสนทางหนงไปตามทางหลวงหมายเลข ๕ ประมาณหลกกโลเมตร ท ๑๘๖ มทางแยกขวา เขาไปอกประมาณ ๓๐ กโลเมตร

อทยานแหงชาตแกงกระจาน เปนอทยานแหงชาตทมพนทกวางใหญทสดในประเทศไทย ภายในอทยานฯ น มจดทนาสนใจหลายแหง ทงทเปนทะเลสาบกวางใหญประมาณ ๔๕ ตารางกโลเมตร และความสงบในทามกลาง ความงดงามของหนผา บรเวณปาสนเขาธรรมชาตเปนจดชมววทสรางความประทบใจสาหรบคนทรกธรรมชาตมานกตอนกแลว

http://www.ssru.ac.th

เขาพะเนนทง เปนยอดเขาสงจากระดบนาทะเล ๑,๐๒๗ เมตร ทยอดเขาเปนทงหญาในตอน เชาตรจะมทะเลหมอกปกคลมทวไป หางจากเขาพะเนนทงออกไปประมาณ ๑๕ กโลเมตร มนาตกทอทพย เปนนาตกทมความสงถง ๙ ชน

ชายทะเลอ าเภอบานแหลม บางตะบน บางแกว บางขนไทร เปนชายทะเลอาเภอบานแหลม สภาพชายฝงเปนหาดโคลน เปนแหลงเพาะเลยงหอยแครงทใหญทสดในประเทศไทยทตาบลบางตะบน มการเกบหอยแมลงภและหอยชนดอนๆ ทตาบลบางขนไทร สวนทชายทะเลตาบลบางแกวมเศษเปลอกหอยหรอ “กระเชา” จานวนมาก นาไปปนขายเปนอาหารสตวได ชายทะเลอาเภอบานแหลมเหมาะสาหรบการพกผอนหาประสบการณในสงแปลกใหม

แหลมหลวง มลกษณะเปนปลายแหลมของหาดทราย ยนยาวออกไปในทะเลประมาณ ๒ กโลเมตร เปนชายทะเลภาคใตแหงเดยวทสามารถชมไดทงพระอาทตยขนและพระอาทตยตก เปนแหลมทรายทยาวทสดของประเทศ ไดชอวาเปนทรายเมดแรกของอาวไทย ตงอยในตาบลแหลมผกเบย อาเภอบานแหลม หางจากตวเมองเพชรบรไป ๑๕ กโลเมตร บนเสนทางเดยวกบหาดเจาสาราญ โดยแยกซายกอนถงหาดเจาสาราญเลกนอย

คอกระออม เปนแหลงทองเทยวชมชน เปนทพกผอนของชมชนรมแมนาเพชรบร บรเวณสะพาน ขามแมนาหนาเขอนเพชร เหมาะสาหรบพาครอบครวและเพอนฝงไปนงพกผอนเดก ๆ สามารถเลนหวงยางในแมนาไดอยางปลอดภย เพราะนาตน

น าตกแมกระดงลา เปนนาตกทมความสมบรณของระบบนเวศน มนาตลอดทงป การเดนทางเขาเทยวชมสะดวก หางจากเสนทางหลก (เพชรเกษม) ประมาณ ๓๐ กโลเมตร ซงใชเสนทางเดยวกนกบนาพรอนหนองหญาปลอง ระยะทางเลยนาพรอนไป ๗ กโลเมตร ถาเดนทางหนาฝน ตองใชรถยนตขบเคลอน ๔ ลอ เนองจากเสนทางมนาไหลผานถนนเปนระยะ ๆ

อทยานสวรรคแกงกระจาน เปนอทยานทางศาสนา ประกอบดวย ประตมากรรมปนปนพระพทธรปปรางคตางๆ โดยเฉพาะองคเจาแมกวนอมปางพนมอ ซงแกะสลกจากไม ซงเปนไมมกลนหอมจากเมองจนและเปนปรางคแกะจากไมหอมใหญทสดในโลก อกทงมประวตการจตขององคพระโพธสตวอกหลายพระองค ซงมแสดงไวในอทยาน

บงปรดา เปนบงนาขนาดใหญ ตกแตงพนทเปนรสอรท พรอมบานพกรบรอง สถานทสะอาด สวยงาม และรมเยน พรอมรบรองการประชมสมมนา และจดกจกรรมทงทางบกและทางนา การเดนทางไป – มาสะดวกหางจากตวเมองประมาณ ๒๕ กโลเมตร

แหลงศกษางานดานศลปะและวฒนธรรม

ดานสถาปตยกรรม ปรางควดก าแพงแลง อยในเขตอาเภอเมอง เปนโบราณสถานทสรางดวยศลาแลงฉาบปน

ประดบดวยลายปนปนลกษณะทางดานศลปกรรมไมวาทปรางคหรอปราสาท ลวนแตแสดงถงรปทรง

http://www.ssru.ac.th

และ วตถของสถาปตยกรรมแบบบายน ในสมยพระเจาชยวรมนท ๗ ปจจบนเปนทประดษฐานของพระพทธรปทชอวา “หลวงพอเพชร”

โบสถวดกฏบางเคม วดกฏตงอยเกอบถงอาเภอเขายอย ตวโบสถเปนไมมขนาดใหญทสดใน บรรดาโบสถไมทมอยในจงหวดเพชรบร เฉพาะสวนทกนฝามขนาดยาว ๗ หอง กวาง ๓ หอง และมมขลดยนออกไปดานหนาและดานหลงดานละ ๑ หองและทาเปนพาไลอก ๑ หองโดยรอบอาคารหนาบนจาหลกไมและฝาแกะสลกไมซงมทงหมด ๒๐ แผง ถอวาเปนโบสถทมฝาแกะสลกไมทงหลงเพยงแหงเดยวเทานน

ศาลาการเปรยญวดใหญสวรรณาราม ลกษณะเปนอาคารไมทสรางในสมยอยธยามขนาดใหญประมาณ ๑๐ หอง มเสาแปดเหลยมเรยงกน ๔ แถวๆละ ๑๑ ตน รวม ๔๔ ตน ในศาลามธรรมาสนยอด ๒ หลง หลงหนงเปนฝมอชางปจจบนสวนอกหลงหนงมสภาพชารดใชการไมไดแลวสรางโดยชางทเปนยอดฝมอครงอยธยา ซงรชกาลท ๕ ทรงชมวางามเหลอพรรณนาเลากนวาศาลานเดมเปนพระตาหนกของพระเจาเสอ แตไดพระราชทาน ใหสมเดจพระสงฆราชแตงโมนามาปลกสรางเปนศาลาการเปรยญของวด และสงหนงไมสามารถ หาชมไดงายนกในปจจบน กคอ “หอไตรกลางนา” เปนหอไตรสามเสา ปลกลงในสระนา มลกษณะเปนเรอนไทย ฝากระดาน ๒ หอง หลงคามงกระเบองดนเผาไมมกนสาด ใชเปนทเกบพระไตรปฎก

พระอโบสถวดมหาสมณาราม วดมหาสมณารามหรอทเรยกกนโดยทวไปวา “วดเขาวง” ม พระอโบสถเปนอาคารทรงไทยขนาดกลาง หลงคาซอนสองชนมงดวยกระเบองเคลอบ มชอฟาใบระกาและหางหงสเปนทงดงามยง หนาบนมภาพลายปนปนเปนสญลกษณของรชกาลท ๔ เปนรปพระมหาพชยมงกฎ ตรงดานหนาและดานหลงของพระอโบสถ ทาเปนศาลาขวางอยชดตวกบตวโบสถ ผนงกอดวยอฐฉาบปน ทาเปนชองโคงแหลม ลกษณะอยางซมประตและทแปลกตากคอ ใบเสมาหนออนสลกลวดลายเปนรปสเหลยม ซงเปนแบบทนยมในสมยรชกาลท ๔

สถาปตยกรรมพระนครค ร เปนสถาปตยกรรมตะวนตกแบบนโอคลาสสกผสมกบสถาปตยกรรมแบบจน

ดานประตมากรรม

ปนปนวดไผลอม ปนปนหนาบนโบสถวดไผลอม มลวดลายใหชมดานเดยวกนสองหนาบน ปนเปนภาพปราสาท ๗ ชน ศาลา เชงผา ภเขา ตนไม และภาพพระพทธรปปางตางๆ ฝมอการปนยอดเยยมมาก ภาพปนปนผนงดานนเมอตองแสงจะทาใหเกดเงาสลบซบซอน ดลมลกลดหลนเปนชนชอง แสดงถงความเปนเลศในแนวคดและฝมอชางอยางหาทเปรยบมได

ปนปนวดใหญสวรรณาราม เปนรปแบบสมยอยธยาตอนปลาย สงเกตจากลวดลายกนกออน พลวแตกกานแตกชอ ออกลายประสานกลมกลนกน ภาพประกอบมกนยมเปนรปครฑ รปนารายณทรงครฑและรปนารายณเหยยบบาอสรเปนสวนมาก

ปนปนวดเขาบนไดอฐ หนาบนโบสถดานทศตะวนออกมศลปะปนปนเตมหนาบน ปนเปนรป

http://www.ssru.ac.th

ครฑ ประกอบดวยลายพมปลายสะบดดงเปลวไฟ ถดจากลายพมเปนลายกนกกานขดชอหางโตพน ประดบกระจก

ปนปนฐานเสมาวดสระบว ฐานเสมาชนลางเปนภาพยกษแบกไมมอดนฐานเสมาชนบนสวน ดานขางและดานหลงปนเปนคนพวกสบสองภาษา สาหรบดานหนาโบสถปนเปนรปพวกอมนษย

ปนปนวดมหาธาตวรวหาร ปนปนทวหารหลวงวดนงามเดนสงาเปนทตนตาตนใจยงนก เปนฝมอชนครในสมยรตนโกสนทรของชาวเพชรบร

ปนปนวดพลบพลาชย มลายปนปนทซ มประตทางซายมอเปนภาพหนมานเขาหองนางวารนทร สวนซมทางขวามอเปนภาพวรญจาบงลม

ปนปนวดปากคลอง เปนงานปนปนทแสดงใหเหนถงฝมอและชนเชงของชางโดยเฉพาะภาพ เทพพนมและลายดอกไมและทนาทงกคอ การลงสในงานปนปนซงทาไดงดงามนาชมยงนก

ใบเสมาวดมหาธาตวรวหาร เปนใบเสมาคทาดวยหนทรายแดง บนแทนสง ๑๒๐ เซนตเมตรจาหลกลวดลายเตมทงแผน มซมเสมาแบบกบชาง ลายทฐานเสมาแกะสลกเปนรปดอกไมเรยงกน

ดานจตรกรรม จตรกรรมฝาผนงวดใหญสวรรณาราม มลกษณะเปนภาพเขยนเตมผนง ซงบางสวนลบเลอน

เกอบหมดแตยงพอเหนรองรอยของความงดงามไดศาสตราจารยศลป พระศร กลาววา “ชางทอยในสมยทภาพเขยนเจรญถงขดสดเทานน จงจะสามารถวาดภาพจตรกรรมทงดงามเชนนได”

จตรกรรมฝาผนงวดเกาะแกวสทธาราม จตรกรรมฝาผนงวดทายตลาด ในพระอโบสถมภาพจตรกรรมเตมผนงดานหนาพระประธาน

ผนงเหนอบานประตจรดเพดาน เขยนเปนภาพวดพระศรรตนศาสดาราม

จตรกรรมสมดขอยวดพระรป “สมดขอยหรอสมดไทย” เปนหนงสอทใชกระดาษแผนเดยว ยาวตดตอกนไปตลอดเลมดวยการพนกลบไปกลบมาเปนเลม ซงจะมความหนา กวาง หรอบางเทาใดกไดแลวแตความตองการ สามารถเขยนภาพประกอบทงทเปนลายเสน และเปนภาพระบายสประเภทจตรกรรมลงไปดวย

แหลงศกษาทางโบราณคดและประวตศาสตร

พระราชวง พระราชวงบนพระนครคร “เขาวง”

เปนพระราชวงทพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวทรงโปรดเกลา ฯ ใหสรางขน ตงอยบนเขาทมยอดสงประมาณ ๙๒ เมตร รมถนนเพชรเกษมในเขตเทศบาลเมองเพชรบร พระนครครมพระทนงและกลมอาคารตงอยบนยอดเขาใหญ ๓ ยอด ดงน

๑. ยอดเขาดานตะวนออก บรเวณไหลเขาเปนทตงของวดมหาสมณารามสวนยอดเขาเปนทตง ของวดพระแกว ซงเปนวดทสรางใหมเพอเปนวดประจาพระราชวงพระนครคร

http://www.ssru.ac.th

๒. เขายอดกลาง เปนทประดษฐานพระธาตจอมเพชร ภายในบรรจพระบรมสารรกธาต ๓. ยอดเขาดานตะวนตก เปนทตงของพระราชวง ประกอบดวย พระทนงตางๆ นอกจากนยงม โรงรถ โรงมา ราชวลลภาคาร ศาลาลกขน ศาลาดาน ศาลาเยนใจ ทมดาบ และโรงครว ทตงพระราชวงนมปอมตางๆเรยงรายอยโดยรอบทง ๔ ดาน กรมศลปากร ไดบรณะปรบปรงอาคารของพระราชวงดานทศตะวนตก และจดตงเปน

“พพ ธภณฑส ถานแห งชาตพระนครค ร ” และไ ดประกาศใ หพ น ทท ง หมดเ ปน “อทยานประวตศาสตร พระนครคร”

พระรามราชนเวศน “วงบานปน” เปนพระราชวงทพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว โปรดใหสรางขนตามแบบสถาปตยกรรมยโรป โดยยอสวนมาจากพระราชวงฤดรอ นของพระเจาวลเฮลม ไกเซอร แหงเยอรมน การกอสรางแลวเสรจในสมยสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว และไดพระราชทานนามวา “พระทนงศรเพชรปราสาท” ตอมาทรงเปลยนเปนพระรามราชนเวศน

พระราชนเวศนมฤคทายวน เปนพระตาหนกทประทบรมทะเล ซงพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงโปรดใหรอพระตาหนกหาดเจาสาราญมาปลกขนใหมทอาเภอชะอา มลกษณะเปนอาคารไม หลงคาทรงปนหยามงกระเบองสเหลยมใตถนสง ประกอบดวยพระทนงใหญ ๓ องค ตวอาคารเปนไมหนหนาเรยงขนานไปกบชายทะเลมสะพานเปนทางเดนเชอมระหวางตาหนกแตละหลงและทางเดนไปสทะเลไดไดรบขนานนามวา “พระราชนเวศนแหง ความรกและความหวง”

วด วดเขาบนไดอฐ อยหางจากเขาวงประมาณ ๒ กโลเมตร เปนสานกวปสสนากรรมฐานทมชอเสยง มาตงแตสมยอยธยา บนเขาบนไดอฐมถาเลกใหญหลายคหาอยลกลงไปใตเขา ไดแก ถาประทน ถาพระเจาเสอ และถาพระพทธไสยาสน เปนตน

วดก าแพงแลง วดนเดมเปนเทวสถานในสมยขอมสรางตามลทธศาสนาพราหมณ เทวสถานทสราง ขนเดมมปรางค ๕ หลง ทาดวยศลาแลง ปจจบนเหลอเพยง ๔ หลง ตอมาเมออทธพลของศาสนาพทธแผขยายเขามา จงไดแปลงเทวสถานแหงนเปนศาสนาสถานในพทธศาสนา

วดทาไชยศร เปนวดตงแตสมยอยธยาเรยกกนวา “วดใต” ตงอยบนฝงแมนาเพชรบร นาตกบรเวณทานาของวดนเชอกนวาเปนนาศกดสทธ และเปนนาทนาไปใชประกอบพระราชพธพระบรมราชาภเษกของพระมหากษตรยตามโบราณราชประเพณ

วดมหาธาตวรวหาร เปนวดเกาแกตงอยฝงตะวนตกของแมนาเพชรบร มการแบงเขตพทธวาส ออกจากสงฆวาส ภายในวดมพระปรางคหายอดซงสนนษฐานวาคงจะเปนพระเจด ย หา

ยอด เชนเดยวกบทเมองนครศรธรรมราช แลวมาดดแปลงเปนพระปรางคในสมยหลง ทนาสนใจคอมภาพปนปน ซงเปนฝมอชางเมองเพชรทหาดไดยาก

วดใหญสวรรณาราม เปนวดเกาแก มศาลาการเปรยญเปนศาลาหลงยาวเสาแปด

http://www.ssru.ac.th

เหลยม ประตจาหลกไมลายกานขดปดทอง ในพระอโบสถมรปหลอของสมเดจพระสงฆราช (แตงโม) ซงเปนผปฏสงขรณวดน ประดษฐานไวทหนาพระประธาน

วดกฏ เปนวดในสมยอยธยา มพระอโบสถ สรางดวยไมสกทงหลง

วดเขาตะเครา เปนวดอยในอาเภอบานแหลมเปนทประดษฐานพระพทธรปปางมารวชยสง ๒๙ นว หนาตกกวาง ๒๑ นว เรยกกนวา “หลวงพอเขาตะเครา”

วดสระบว เปนวดตงอยเชงเขาวงดานตรงขามกบวหารพระพทธไสยาสน

วดเกาะแกวสทธาราม เปนวดในสมยอยธยาตอนปลาย มธรรมาสนทเปนงานไมแกะสลกชนเยยมทฝมอละเอยดประณตงดงาม

วดในกลาง เปนวดเกาแกมอายไมนอยกวา ๒๕๐ ป เปนวดท สมเดจพระเจาตากสนมหาราช ทรงสรางเพอถวายพระราชกศลแดพระมารดาซงเปนคนบานแหลม เจดย อโบสถแบบมหาอด กฏ ศาลาการเปรยญ หอระฆง เปนศลปะสมยอยธยาตอนปลาย

วดมหาสมณารามราชวรวหาร หรอ วดเขาวง ตงอยบนไหลเขาดานทศตะวนออก ในพระอโบสถ มภาพเขยนของขรว อนโขง ชางเขยนทมชอเสยงโดงดงของเพชรบรฝากฝมอไวสวยงามมากตามผนงและเสาของพระอโบสถ

วดพระพทธไสยาสน หรอ วดพระนอน สนนษฐานวาเปนวดทมมาตงแตสมยกรงศรอยธยา มพระพทธรปนอนขนาดใหญองคหนงในจานวน ๔ องค ทมอยในเมองไทย มความยาวถง ๔๓ เมตรกออฐถ อ ป น ล ง ร ก ป ด ท อ ง เ ป น พ ร ะ พ ท ธ ร ป ท ม พ ท ธ ล ก ษ ณ ะ ง ด ง า ม ย ง วดเพชรพล เดมชอวด พรบพล เปนวดท ๙ ทสรางขนในเมองไทย มความสาคญตอประวตยคแรกของพทธศาสนา ในไทยจากจารกลายสอไทย ในกระเบองจารและแผนหนทรายทขดไดจากวดพรบพล วดคงคารามวรวหาร พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว (รชกาลท ๓) ทรงปฏสงขรณแลวส ถ า ป น า ข น เ ป น พ ร ะ อ า ร า ม ห ล ว ง วดเนรญชราราม ไดรบการตงใหสอดคลองกบชอวงมฤคทายวนซงสรางโดยรชกาลท ๖ ตามเรองราวในพทธประวตเกยวกบแมนาเนรญชราและปาอสปตนมฤคทายวน มพระอโบสถลกษณะทรงอนเดย ซงไมคอยพบเหนในประเทศไทย

http://www.ssru.ac.th