หมอแปลงไฟฟา (Transformer)          เปนอปกรณทใชเปลยนระดบแรงดนใหสงขนหรอตำ"ลงต"มตองก"ร ภ"ยในประกอบดวยขดลวด 2 ชดคอ ขดลวดปฐมภม (Primary winding) และ ขดลวดทตยภม (Secondary winding) แตสำ"หรบหมอแปลงกำ"ลง (Power Transformer) ขน"ดใหญบ"งตวอ"จมขดลวดทส"มเพมขนคอขด Tertiary winding ซงมขน"ดเลกกว"ขด Primary และ Secondary และแรงดนทแปลงออกม"จะมค"ตำ"กว"ขด Secondary  

   

    ชนดของหมอแปลง1. หมอแปลงไฟฟ"กำ"ลง (Power Transformer)2. หมอแปลงจำ"หน"ย (Distribution Transformer)3. หมอแปลงสำ"หรบเครองมอวด (Instrument Transformer)4. หมอแปลงสำ"หรบคว"มถสง (High frequency Transformer)สำ"หรบหมอแปลงจำ"หน"ยทใชง"นทวไปของก"รไฟฟ"สวนภมภ"คแบงออกเปน 2 ระบบคอ1. ระบบ 1 เฟส 3 ส"ย  มใชง"น 4 ขน"ดคอ 10 KVA , 20 KVA , 30 KVA , 50 KVA2. ระบบ 3 เฟส 4 ส"ย  มหล"ยขน"ดไดแก 30, 50, 100, 160, 250, 315, 400, 500, 1000, 1250, 1500, 2500 KVA.

หมอแปลงทตดตงเพอจ"ยกระแสไฟฟ"ทวไปของก"รไฟฟ"สวนภมภ"คกำ"หนดใหใชไดตงแตขน"ด 10 KVA. 1 เฟส จนถง 250 KVA. 3 เฟส (ยกเวน 30 KVA. 3 เฟส) นอกเหนอจ"กนเปนหมอแปลงทตดตงใหผใชไฟเฉพ"ะร"ย   

อปกรณประกอบหมอแปลง 

            ฟวส (Fuse) ทำ"หน"ทปองกนอปกรณไฟฟ"หรอระบบ จ"กภ"วะกระแสเกนพกด (over current) หรอลดวงจร (short circuit) มทงฟวสแรงสงตดตงท"งด"น Primary และฟวสแรงตำ"ตดตงท"งด"น Secondary 

ฟวสแรงสง (Dropout Fuse) 

ฟวสแรงตำ"              ลอฟา (Lightning Arrester) ทำ"หน"ทปองกนอปกรณหรอระบบและส"ยสงมใหไดรบคว"มเสยห"ยจ"กภ"วะแรงดนเกน (over voltage) ทเกดจ"กฟ"ผ"หรอก"รปลดสบสวตซ

  

ลอฟ"แรงสง (HV. Arrester) 

ลอฟ"แรงตำ" (LV. Arrester)  

              อารคซงฮอรน (Arcing Horn) เปนอปกรณปองกนหมอแปลงมใหชำ"รดเสยห"ยจ"กภ"วะแรงดนเกนทเกดจ"กฟ"ผ" สำ"หรบระยะ air gap ของ arcing horn ทบชชงแรงสงของหมอแปลงต"มม"ตรฐ"นของก"รไฟฟ"สวนภมภ"คกำ"หนดดงน     ระบบ 11 KV. ระยะห"ง 8.6 เซนตเมตร     ระบบ 22 KV. ระยะห"ง 15.5 เซนตเมตร     ระบบ 33 KV. ระยะห"ง 22.0 เซนตเมตร

             นำ#ามนหมอแปลง มหน"ท 2 ประก"รคอ                     1 เปนฉนวนไฟฟา โดยปองกนกระแสไฟฟ"

กระโดดจ"กจดหนงไปยงจดหนง ถ"เทยบกบอ"ก"ศแลว นำ"มนหมอแปลงจะทนแรงดนไดสงกว"หล"ยเท" ทงนขนอยกบคณภ"พของนำ"มนหมอแปลงนน ดงนนถ"เร"จมตวนำ"ลงในนำ"มน กจะส"ม"รถว"งไวใกลกนไดโดยไมลดวงจร                     2 ระบายความรอน โดยทนำ"มนเปนของเหลวจงส"ม"รถเคลอนตวม"ถ"ยเทคว"มรอนใหแกอ"ก"ศรอบๆ หมอแปลงไดด, ทำ"ใหขดลวดและแกนเหลกของหมอแปลงระบ"ยคว"มรอนได , ทำ"ใหฉนวนทพนหมขดลวดทนตอคว"มรอนสงได และทำ"ใหฉนวนไมรอนจดเกนไปชวยยดอ"ยก"รใชง"นของหมอแปลงใหน"นขน

           ซลกาเจล (Silica gel) มลกษณะเปนเมดเลกๆ สฟ"หรอนำ"เงนบรรจอยในกระเป"ะข"งถงอะไหลนำ"มนหมอแปลง ทำ"หน"ทชวยดดคว"มชนในหมอแปลง ถ"เสอมคณภ"พจะกล"ยเปนสชมพ

    

การบาลานซโหลดหมอแปลง            ก"รบ"ล"นซโหลด เปนก"รเฉลยโหลดแตละเฟสใหมค"เท"กนหรอใกลเคยงกน ซงทำ"ใหกระแสในแตละเฟสใกลเคยงกนดวย ถ"ห"กโหลดไมสมดล จะเกดผลเสยตอระบบดงน                1. เกดคว"มสญเสยและแรงดนปล"ยส"ยตกม"ก                2. Voltage Regulation ไมด กล"วคอแรงดน

ไฟฟ"ในแตละเฟสไมเท"กน                3. คว"มส"ม"รถในก"รจ"ยโหลดของหมอแปลงลดลง

 ขอกำาหนด                1. หมอแปลงทวไป ก"รไฟฟ"สวนภมภ"ค ยอมใหจ"ยโหลดไดไมเกน 80 % ของกระแสพกดหมอแปลง                2. ก"รบ"ล"นซเฟสหมอแปลง ไมควรแตกต"งกนเกน 20 % ของแอมปเฉลย

 

ก"รบ"ล"นซโหลดของหมอแปลง 1 เฟส 3 ส"ย 

        จ"กรป เปนหมอแปลง 1 เฟส 3 ส"ย 460/230 V. สมมตมพกด 30 KVA. จ"ยโหลดรวม 95 แอมป ถ"เฟส A จ"ยโหลด 45 A เฟส B จ"ยโหลด 50 A จะถอว"หมอแปลงลกนจ"ยโหลดบ"ล"นซหรอไมวธทำา     หมอแปลง 30 KVA ,230 V. กระแสเตมพกดคอ 30 KVA/230 = 130 A.     คด 80 % ของพกดหมอแปลง = 0.8 x 130 = 104 A.     ดงนนเฟส A และ B ควรจ"ยโหลดไมเกนเฟสละ = 104/2 = 52 A.     จ"กก"รทหมอแปลงจ"ยโหลดรวม 95 A. ดงนนกระแสเฉลยของแตละเฟส = 95/2 = 47.5 A.

     กระแสแตละเฟสตองต"งกนไมเกน 20 % ของแอมปเฉลย = 0.2 x 47.5 = 9.5 A.     แตเนองจ"กเฟส A จ"ยโหลด 45 A. และเฟส B จ"ยโหลด 50 A. จงต"งกน = 50 - 45 = 5 A.     พบว"กระแสของเฟสทงสองต"งกนไมเกน 9.5 A. จงถอว"หมอแปลงลกนจ"ยโหลดไดสมดล

ก"รบ"ล"นซโหลดของหมอแปลง 3 เฟส 4 ส"ย

 จ"กรป เปนหมอแปลง 3 เฟส ขน"ด 50 KVA. 400/230 V. จ"ยโหลดรวม 50 แอมป โดยแตละเฟสจ"ยกระแสดงรป จะถอว"หมอแปลงลกนจ"ยโหลดบ"ล"นซหรอไมวธทำา     หมอแปลง 50 KVA ,400/230 V. กระแสเตมพกดคอ 50 KVA/(1.732 x 230) = 72 A.     คด 80 % ของพกดหมอแปลง = 0.8 x 72 = 57 A.     ดงนนแตละเฟส ควรจ"ยโหลดไมเกน = 57 A.     จ"กก"รทหมอแปลงจ"ยโหลดรวม 50 A.      กระแสแตละเฟสตองต"งกนไมเกน 20 % ของแอมปเฉลย = 0.2 x 50 = 10 A.

     แตเนองจ"กเฟส A จ"ยโหลด 70 A. ซงเกน 80 % ของแอมปเฉลย     เฟส B จ"ยโหลด 50 A. ยงไมถง 80 % ของแอมปเฉลย

     สวนเฟส C จ"ยโหลดเพยง 30 A. ซงต"งกบเฟสอนเกน 10 A.     จงถอว"หมอแปลงลกนจ"ยโหลดไมสมดล  

            ผลกระทบจากการจายโหลดไมสมดลของหมอแปลง 3 เฟส                1. จะมกระแสไหลในส"ยนวทรล ซงจะทำ"ใหแรงดนตกและมกำ"ลงไฟฟ"สญเสยในส"ยนวทรลประสทธภ"พของระบบจะลดลง                2. Voltage Regulation ไมด คอเฟสทมโหลดตอในวงจรม"กแรงดนจะตำ" สวนเฟสทมโหลดตอนอยแรงดนจะสง                 3. คว"มส"ม"รถในก"รจ"ยโหลดของระบบลดลง ไมส"ม"รถจ"ยไดต"มพกด เพร"ะถกจำ"กดดวยเฟสทมโหลดสงสด                4. กรณทระบบไมสมดลและส"ยนวทรลข"ด จะทำ"ใหโหลดในวงจรตออนกรมกน และครอมอยกบแรงดนขน"ด 400 โวลท แรงดนตกครอมโหลดบ"งตวอ"จสงกว"ปกต และอ"จชำ"รดได                 หมอแปลงจำ"หน"ยทวไปจะมค" percent impedance คอนข"งตำ"คอ 4 - 6 % ดวยจดประสงคเพอตองก"รใหม Voltage Regulation ดคอ ไมว"โหลดของหมอแปลงจะมม"กหรอนอยเพยงใด แรงดนของหมอแปลงกไมเปลยนแปลงม"ก ยงมคว"มสมำ"เสมอของแรงดน แตผลทต"มม"คอจะทำ"ใหกระแสลดวงจรคอนข"งสงม"กจงตองปองกนหมอแปลง โดยก"รตดตงฟวสทงด"นแรงสงและแรงตำ" ซงมหลกก"รคร"วๆ ดงน                1. หมอแปลงแตละตว ตองมอปกรณปองกนโดยอสระ                2. พกดฟวสแรงสงของหมอแปลง ควรมขน"ด 2-3 เท" ของกระแสเตมพกดหมอแปลง 

                วตถประสงคของการใสฟวส คอ ปองกนก"รลดวงจร และก"รทำ"ง"นอย"งสมพนธกน (Co-ordination) ระหว"งฟวสแรงสงและแรงตำ" ไมใชปองกนก"ร over load ของหมอแปลง เพร"ะฟวสจะข"ดทกระแสประม"ณ 2 เท"ของพกดฟวส โดยตองก"รใหฟวสในระบบแรงตำ"ข"ดกอนถ"ห"กเกดก"รลดวงจรในระบบแรงตำ"ขน                  ตวอยางการหาขนาดฟวสแรงสงของหมอแปลงหมอแปลงขน"ด 50 KVA 3 เฟส 4 ส"ย 22,000 - 400/230 V. จงห"ขน"ดฟวสแรงสงทเหม"ะสมวธทำา     คำ"นวณห"กระแสเตมพกดด"นแรงสง = 50 KVA / (1.732 x 22 KV) = 1.3 A     เลอกใสฟวสขน"ด 3 A. 

มาตรฐานการตดต#งหมอแปลงไฟฟาก"รตดตงหมอแปลงของก"รไฟฟ"สวนภมภ"คม 3 แบบคอ                1. แบบแขวน ใชสำ"หรบตดตงหมอแปลง 1 เฟส ขน"ดตงแต 10-160 KVA                2. แบบนงราน ใชสำ"หรบตดตงหมอแปลง 3 เฟส ขน"ดตงแต 50-250 KVA (กฟภ) และตงแต 50 - 500 KVA (เฉพ"ะร"ย) ทมนำ"หนกไมเกน 3000 กโลกรม                3. แบบต#งพ#น ใชสำ"หรบตดตงหมอแปลง 3 เฟส ขน"ดตงแต 315-2,000 KVA                 การตรวจสภาพทวไปของหมอแปลง1. ตรวจสอบก"รตดตงใหถกตองต"มม"ตรฐ"น2. ตรวจสอบลอฟ"แรงสง, dropout, ฟวสสวตซแรงตำ" ใหอยในสภ"พครบถวนและขน"ดถกตองต"มพกด

3. ตรวจดทดดคว"มชนโดยสงเกตทสของ silica gel ถ"เปนสชมพแสดงว"เสอทสภ"พ ตองเปลยนใหม4. ตรวจสอบหวตอทบชชงหมอแปลงไมใหหลวมเพอกนก"รอ"รก5. ตรวจซลของหมอแปลงทงหมด เพอปองกนนำ"มนหมอแปลงไหลซมออกม"6. ตรวจดระดบนำ"มนทถงอะหลย7. ตรวจสอบกร"วดต"งๆ ของหมอแปลงและระบบปองกน ใหอยในสภ"พเรยบรอยถกตองต"มม"ตรฐ"น8. ตรวจสอบขน"ดส"ยแรงตำ"และจำ"นวนส"ยทออกจ"กบชชงแรงตำ"ถงฟวสแรงตำ"9. ตรวจสอบค"นนงร"นหมอแปลง10. ตรวจสอบคว"มต"นท"นของส"ยดนและลอฟ"แรงสงใหอยในพกดไมเกน 5 โอหม

                 การปลดไฟฟาออกจากหมอแปลง1. ควรใชไมชกฟวสปลด dropout fuse เท"นน ไมควรใชไมชนดอนแทนและไมชกฟวสตองอยในสภ"พดไมเปยกชน และตองใสถงมอย"งและถงมอหนงทกครง2. ยนอยในทมนคงมใหเสยก"รทรงตว ขณะทยกไมชกฟวสหรอไมชกฟวสโนมลงขณะชกออก3. ก"รปลดแรงสงออก ควรชกดวยคว"มเรวพอประม"ณ เพอลดก"รอ"รกทเกดขน อนเปนเหตใหหน"สมผสชำ"รด และใหชกเฟสทอยห"งจ"กเส"กอน4. กรณอปกรณปองกนด"นแรงตำ"ของหมอแปลงใชคทเอ"ทแรงตำ"แบบฟวสธรรมด" ใหปลดแรงสงกอนแลวจงปลดแรงตำ" เพร"ะก"รอ"รกขณะชกทแรงตำ"จะเปนอนตร"ยแกผชกม"กกว"แรงสง เนองจ"กผปฏบตอยใกลอปกรณแรงตำ"ม"ก

5. กรณอปกรณปองกนด"นแรงตำ"ของหมอแปลงใช LT switch แบบก"รไฟฟ"สวนภมภ"ค ใหปลดด"นแรงตำ"กอน6. ทำ"กร"วดและชอตแรงตำ"ระบบจำ"หน"ย เพอปองกนแรงดนไฟฟ"จ"ยยอนกลบจ"กผใชไฟ 

            การสบไฟฟาเขาหมอแปลง1. ปลดส"ยชอตและกร"วดททำ"ไวในระบบจำ"หน"ย2. กรณอปกรณปองกนด"นแรงตำ"ของหมอแปลงใชคทเอ"ทแรงตำ"แบบฟวสธรรมด"ใหสบสวตซคทเอ"ทแรงตำ"กอนสบแรงสง3. กรณอปกรณปองกนด"นแรงตำ"ของหมอแปลงใช LT switch แบบก"รไฟฟ"สวนภมภ"ค ใหสบสวตซแรงตำ"หลงสบแรงสง 4. ก"รสบจ"ยแรงสง-แรงตำ" ตองทำ"ดวยคว"มระมดระวง เทยงตรงและรวดเรวใหไดในครงเดยวเพอมใหเกดอ"รกม"ก และใหสบจ"ยเฟสทอยใกลเส"กอน 

                การข#นปฏบตงานบนนงรานหมอแปลง1. ตองระวงก"รจ"ยยอนท"งของกระแสจ"กด"นแรงตำ" ดงนนเมอปลดสวตซด"นแรงสง-แรงตำ"แลว ตองตอลงดนด"นแรงตำ"ดวย เพอใหแนใจว"ไมมกระแสไหลยอนไดอก2. ตองไมสมผสตวถงหมอแปลง หรอยนบนหมอแปลงขณะปฏบตง"นใกลแนวส"ยทยงมกระแสไฟฟ"3. ระวงนำ"มนหมอแปลงทอ"จรวซมบนนงร"นและทำ"ใหลนขณะปฏบตง"น

 การปองกนความดนทเกดข#นภายในตวถง 

1.อปกรณปลอยความดน

           ททำ"หน"ทลดคว"มดนภ"ยในตวถงหมอแปลงทมส"เหตม"จ"กก"รขย"ยตวของนำ"มนและจ"กก"รเกดฟอลตภ"ยในททำ"ใหเกดคว"มดนสงขนอย"งรวดเรว โดยทคว"มเรวของว"ลวปลอยคว"มดน

จะขนกบค"ก"รเซตตงแรงสปรง ในกรณทใชว"ลวปลอยคว"มดนเพยงอย"งเดยวจะใชกบหมอแปลงในระบบจำ"หน"ยแรงตำ"ทตดตงต"มเส"ไฟฟ" สวนหมอแปลงทตดตงในสถ"นยอยจะใชว"ลวปลอยคว"มดนรวมกบหน"สมผสของสญญ"ณเตอนท"งไฟฟ"             ขอดคอเปนก"รปองกนตวถงหมอแปลงไมใหเสยห"ยจ"กก"รเพมขนของคว"มดนเนองจ"กก"รขย"ยตวของนำ"มนในขณะทหมอแปลงจ"ยโหลดสงๆ และจ"กก"รลดวงจรภ"ยในททำ"ใหเกดก"ซและเพมคว"มดนภ"ยในตวถง          ขอเสยคอถ"เกดก"รลดวงจรทรนแรงซงค"กระแสลดวงจรมค"สงม"กๆ เกนกว"ค"กระแสลดวงจรส"มเฟส ก"รระบ"ยคว"มดนออกนอกตวถงอ"จจะไมเพยงพอตอคว"มดนทเกดขนภ"ยในตวถง ถงแมว"ว"ลวปลอยคว"มดนส"ม"รถเปดไดรวดเรวกต"มอ"จจะเกดปฏกรย"ทกอใหเกดก"รระเบดได 2.รเลยความดน          ใชกบหมอแปลงฉนวนนำ"มนแตถ"เปนหมอแปลงทมถงคอนเซอรเวเตอรรเลยคว"มดนทนททนใดจะไมใชเพร"ะว"ใชบคโฮลซรเลยทำ"ง"นแทนได          แบงออกเปนสองชนดคอ -รเลยคว"มดนก"ซ ตดตงด"นบนของตวถงเหนอระดบนำ"มน -รเลยคว"มดนนำ"มน ตดตงด"นล"งของตวถงหมอแปลง          ขอดของรเลยทงสองคอส"ม"รถตรวจจบฟอลตบ"งประเภททรเลยวดค"ผลต"งและรเลยกระแสเกนตรวจจบไมไดเชน ฟอลตระหว"งขดลวด ซงรเลยวดค"ผลต"งและรเลยกระแสเกนจะตรวจจบได ในกรณทเกดฟอลตภ"ยนอกตวถงหรอฟอลตภ"ยในตวถงทลดวงจรลงดน          ขอเสยของรเลยคว"มดนทนททนใดคออ"จจะทำ"ง"นผดพล"ดในพนทๆ มแผนดนไหว

ดงนนหน"สมผสท"งคว"มดนไฟฟ" จงใชเปนสญญ"ณเตอนม"กกว"เปนก"รทรปหมอแปลง 3.บคโฮลซรเลย          ใชกบหมอแปลงฉนวนนำ"มนทมถงคอนเซอรเวเตอร โดยก"รทำ"ง"นของบคโฮลซรเลยแบงออกเปนส"มลกษณะ ไดแก    3.1 การปองกนการสะสมของกาซในตวถงหมอแปลง ในกรณทเกดก"รลดวงจรระหว"งขดลวดทมค"กระแสลดวงจรตำ"หรอเกดก"รดสช"รจบ"งสวน ทำ"ใหเกดก"ซภ"ยในฉนวนนำ"มน ซงก"ซนจะลอยตวสด"นบนและไปสะสมทตวบคโฮลซรเลยและเมอเกดขนหล"ยครงปรม"ณก"ซทสะสมมม"กจนทำ"ใหลกลอยด"นบนภ"ยในตวบคโฮลซรเลยเลอนตำ"ลงไปกดแผนหน"สมผสและสงสญญ"ณเตอนไปยงหองควบคม    3.2 การปองกนความดนสงทนททนใด ในกรณทเกดก"รลดวงจรภ"ยในตวถงหมอแปลงอย"งรนแรงทำ"ใหเกดก"รอ"รคและทำ"ใหคว"มดนของนำ"มนสงขนอย"งรวดเรวและพงขนสงถงคอนเซอเวเอตร ซงนำ"มนทมคว"มดนสงจะตองไหลผ"นตวบคโฮลซรเลยไปชนแผนหน"สมผสและกดลกลอยด"นล"ง และสงสญญ"ณทรปไปยงหองควบคมเพอสงปลดเซอรกตเบรกเกอรทำ"ใหหมอแปลงออกจ"กระบบไฟฟ"    3.3 การปองกนตวถงหมอแปลงรว ในกรณทเกดก"รรวของตวถงหมอแปลงนนซงปกตระดบนำ"มนจะสงเกนตวถงหลกของหมอแปลงโดยระดบนำ"มนสงสดจะอยในถงคอนเซอเวเตอรและตวบคโฮลซตดตงระหว"งตวถงทงสอง เมอเกดก"รรวทตวถงหลกระดบนำ"มนลดตำ"ลงทำ"ใหลกลอยด"นล"งเคลอนทตำ"ลงและสงสญญ"ณทรปไปยงหองควบคมเพอสงปลดเซอรกตเบรคเกอรทำ"ใหหมอแปลงออกจ"กระบบไฟฟ" 4.อปกรณระบายความดนและวดความดน

          อปกรณนชวยรกษ"ระดบคว"มดนของหมอแปลงใชกบหมอแปลงแบบระบบปดทไมใชแบบคอนเซอรเวเตอร และใชกบหมอแปลงตงแตขน"ด 2500 kVA ขนไป เพอปองกนก"รเพมอย"งช"ๆ ของคว"มดนทงคว"มดนบวกและคว"มดนลบ โดยจะมใบมดไวเจ"ะแผนระบ"ยคว"มดน เพอใหอ"ก"ศจ"กภ"ยนอกเข"ม"ในตวถงเมอคว"มดนเปนลบเกนค"ทกำ"หนดไว และใบมดจะเจ"ะระบ"ยคว"มดนภ"ยในออกสอ"ก"ศภ"ยนอกเมอคว"มดนเปนบวกเกนค"ทกำ"หนดไว           ขอดคอส"ม"รถปองกนก"รเสยรปทรงของตวถงนอกจ"กนตววดคว"มดนส"ม"รถสงสญญ"ณ Alarm และ Trip          ขอเสยคอเมอใบมดกรดแผนไดอะแฟรมแลวอ"ก"ศภ"ยนอกจะสมผสฉนวนเหลวภ"ยในตวถงทำ"ใหฉนวนเหลวจะเสอมสภ"พเรวขน 5.ตวตรวจจบกาซ          ทำ"หน"ทตรวจจบคว"มผดปกตหรอคว"มเสยห"ยของถงย"งในถงคอนเซอรเวเตอร เมอเกดถงย"งมรอยรวอ"ก"ศภ"ยในถงย"งจะเข"ไปปนกบนำ"มนในถงคอนเซอรเวเตอรและลอยตวขนสด"นบนไปสะสมในตวตรวจจบก"ซ หลงจ"กนนจะสงสญญ"ณไปยงแผงควบคม เมอผปฏบตง"นรบทร"บแลวกจะทำ"ก"รซอมถงย"ง  

การปองกนอณหภมภายในหมอแปลง1.อปกรณวดอณหภมขดลวดและนำ#ามนดานบนของหมอแปลงฉนวนนำ#ามน           องศ" อปกรณทใชวดอณหภมขดลวดคอ เทอรโมคปเป ลทจมในบอวดโดยทบอวดนจะแชทด"นบนของตวถงหมอแปลงซงเปนบรเวณทนำ"มนลอยตวขนสด"นบนและตวเทอรโมคปเป ลนจะตอส"ยสญญ"ณไปยงตวเทอรโมมเตอร และรบสญญ"ณจ"กหมอแปลง

กระแสม"ยงตวแปลงสญญ"ณและสงไปยงตวเทอรโมมเตอรวดอณหภมแสดงออกม"เปนตวเลข สวนก"รวดอณหภมของด"นบนจะใชสญญ"ณจ"กเทอรโมคปเป ลทจมในบอวดเพยงอนเดยว2.อปกรณวดอณหภมขดลวดหมอแปลงแบบแหง          ในก"รวดค"อณหภมของขดลวดจะใชตว RTD  ตดตงทบรเวณขดลวดด"นแรงตำ"และบรเวณอนๆ หล"ยจดเพอวดค"อณหภมสงสดเฉพ"ะจดและอณหภมเฉลย จ"กนนจะสงสญญ"ณไปทรเลยวดคว"มรอน หรอตวแสดงอณหภม 

การปองกนทางไฟฟา1.กบดกเสรจ          ในก"รปองกนหมอแปลงตงแตขน"ดเลกไปจนถงขน"ดใหญจะมกบดกเสรจเปนอปกรณปองกนฟ"ผ"และเสรจต"งๆททำ"ใหเกดสภ"วะแรงดนเกนชวคร หมอแปลงข"ดเลกทใชในเชงพ"ณชและโรงง"นอตส"หกรรมรวมถงหมอแปลงในระบบจำ"หน"ยแรงตำ"จะตดตงกบดกเสรจด"นแรงสง สวนหมอแปลงทใชในสถ"นไฟฟ"และในระบบสงจะตดตงกบดกเสรจทงท"งด"นแรงดนสงและแรงดนตำ"          ในก"รพจ"รณ"ว"จะตดตงกบดกเสรจท"งด"นใดบ"งนนเร"จะพจ"รณ"ว"ขวตอส"ยของหมอแปลงตอเข"กบส"ยตวนำ"เคเบลหรอไม ก"รทตอรวมกบอปกรณอนๆผ"นส"ยเคเบนทเปดโลงจะทำ"ใหมโอก"ศทจะไดรบผลกระทบจ"กฟ"ผ"ในกรณทตวหมอแปลงและอปกรณทตอกบหมอแปลงอยภ"ยในอ"ค"รอ"จจะไมจำ"เปนทจะตองตดตงกบดกเสรจ          กบดกเสรจจะตองมก"รดสช"รจทเพยงพอในกรณทมเสรจต"งๆเกดขนและไหลเข"สหมอแปลง โดยจะตองลดระดบแรงดนเสรจใหตำ"กว"ระดบฉนวนของหมอแปลงซงเปนก"รชวยยดอ"ยก"รใชง"นของฉนวนหมอแปลง 2.ฟวส

          ในก"รปองกนหมอแปลงขน"ดเลกเร"จะใชฟวสปองกนกระแสเกน กรณหมอแปลงในระบบจำ"หน"ยแรงตำ"ทตดตงต"มเส"ไฟฟ"จะใชฟวสปองกนเพยงอย"งเดยว กรณหมอแปลงอ"ค"รพ"ณชและโรงง"นขน"ดเลกทมระดบแรงง"นตำ"จะใชฟวสทำ"ง"นรวมกบเซอรกตเบรกเกอร โดยทงสองกรณจะใชฟวสตดตงท"งด"นแรงดนสง วตถประสงคหลกเพอปองกนก"รเกดฟอลตม"กกว"ทจะใชปองกนสภ"วะโหลดเกนของหมอแปลง          ขอดของก"รใชฟวสคอประหยดไมตองใชแหลงจ"ยไฟเหมอนรเลยและส"ม"รถปองกนฟอลตทเกดขนกบหมอแปลงทงท"งด"นแรงสงและแรงตำ"          ขอเสยคอไมส"ม"รถปองกนฟอลตทเกดขนภ"ยในหมอแปลง และมกระแสฟอลตปรม"ณนอยนอกจ"กนฟวสทำ"หน"ทหลกคอก"รปองกนก"รเกดฟอลตเพยงอย"งเดยวจงไมส"ม"รถปองกนสภ"วะโหลดเกน และเนองจ"กฟวสเปนก"รปองกนแยกอสระแตละเฟส ทำ"ใหเมอเกดฟวสข"ดเพยงหนงเฟสจะทำ"ใหมผลกระทบตอโหลดส"มเฟส 3.รเลยกระแสเกน          รเลยชนดนจะทำ"ง"นเมอมกระแสไหลเกนพกด ในระบบทตองก"รปองกน รเลยชนดนนยมใชกนม"กในก"รปองกน เครองกำ"เนดไฟฟ" หมอแปลง ส"ยสง บสบ"ร ทงในระบบส"ยสงและระบบจำ"หน"ย ตลอดจนใชปองกน กระแสไหลเกนกบมอเตอรในโรงง"นอตส"หกรรมทวๆไป 3.1 รเลยกระแสเกนชนดทำางานทนททนใด (Instantaneous over current relay)           เปนรเลยททำ"ง"นทนททนใดเมอมกระแสไหลเกนค"พกอพ (Pick up) ของรเลย โครงสร"งทใชจะเปนแบบดงดดอ"รเมเจอร (Attractive) หรอแบบโรเตอรหมนหรอแบบสเตตกกได

โดยปกตรเลยชนดนมกใชง"นรวมกบรเลยกระแสเกนชนดอนๆ เชนก"รทำ"ง"นรวมกบรเลยแบบดฟฟนตไทม (Difinite time) ก"รตงค"กระแสพกอพส"ม"รถทำ"ไดโดยก"รปรบชองว"งระหว"งแกนเหลกกบอ"รเมเจอร

รป แสดงรเลยกระแสเกนชนดทำ"ง"นทนททนใด 

3.2 รเลยกระแสเกนแบบดฟฟนตไทม (Definite time over current relay)           รเลยกระแสเกนแบบนจะมชวงเวล"ทำ"ง"นคงทไมว"กระแสจะไกลเกนค"ทตงไวม"กหรอนอยเพยงใดกต"ม คว"มสมพนธระหว"งกระแสกบเวล"อ"จแทนดวยสมก"ร I0 t = k

กร"ฟแสดงคว"มสมพนธระหว"งกระแสและเวล"ของรเลยกระแสเกนชนดดฟฟนตไทม

 

          รเลยแบบดฟฟนตไทม (Difinite time) น สวนใหญจะใชทำ"ง"นรวมกบหนวยเวล" (Timer unit) โดยใชหน"สมผสของรเลยไปตอเวล"ใหวงจรหนวงเวล" (Timer unit) ทำ"ง"น

รป แสดงรเลยกระแสเกนชนดดฟฟนตไทม 3.3 รเลยกระแสเกนชนดเวลาผกผนกบกระแส (Inverse time over current relay)           รเลยแบบนชวงเวล"ก"รทำ"ง"นของรเลยจะเปนสดสวนกลบกบค"กระแส คว"มสมพนธระหว"งเวล"กบกระแสอ"จแทนไดดวยสมก"ร I0 t = k รเลยทใชนอ"จจะเปนชดเหนยวนำ"หรอคอลยหมนหรอสแตตกกได แตทนยมใชม"กทสดคอ รเลยชนดเหนยวนำ"           ปจจบนไดมก"รออกแบบรเลยกระแสเกนชนดเวล"ผกผนกบกระแสอย"งม"ก (Very inverse time over current relay) โดยมคว"มสมพนธระหว"งเวล"กบกระแสทแทนไดดวยสมก"ร I2 t = k เพอใหรเลยทำ"ง"นไดเรวขนและมแบบสเตตกรเลยทมก"รออกแบบใหมลกษณะเวล"กบกระแสเปนแบบผกผนกบกระแสเปนพเศษ (Extremely inverse)           ซงแทนไดดวยสมก"ร In t โดยท n > 2 แบบนเหม"ะกบก"รใชง"นสมพนธกบฟวสแรงสงไดด

กร"ฟแสดงคว"มสมพนธระหว"งกระแสและเวล"ของรเลยกระแสเกนชนดผกผนกบกระแส

 3.4 รเลยแบบเวลาผกผนชนดดฟฟนตมนมมไทม (Inverse Definite Minimum Time)รเลยชนดนมชอยอเปน IDMT รเลยแบบนมลกษณะก"รทำ"ง"นของเวล"กบกระแสเปนแบบผสมระหว"งรเลยชนดผกผนกบกระแส (Inverse time) กบรเลยชนดดฟฟนตไทม (Definite time)

กร"ฟแสดงคว"มสมพนธระหว"งกระแสและเวล"ของรเลยกระแสเกนชนดไอดเอมท (IDMT)

 การปรบต#งเวลาและกระแสของรเลยกระแสเกนชนดเวลาผกผน

กบกระแสแบบไมมทศ

รปแสดงลกษณะแทปของรเลยทใชในก"รตงปรบค"ปลกเซทตงกบไทมเซทตง

           ก"รปรบใหรเลยทำ"ง"นส"ม"รถปรบไดทงกระแสและเวล"โดยควรจะรคำ"จำ"กดคว"มตอไปน             1.ก"รปรบกระแสนนเร"ส"ม"รถทำ"ไดโดยก"รเลอกแทปต"งๆ  ก"รเปลยนแทปนเร"จะปรบทตวคณปลกเซทตงซงมแทป อยทงหมด 7 แทป ดวยกนสำ"หรบรเลยกระแสเกนแทปแตละชนจะต"งกน 25% โดยเรมตนจ"ก 50-200% คอ 50%, 75%, 100%, 125%, 150%, 175%, 200%             2.ปลกเซทตง (Plug setting) มค"เปนรอยละของค"กระแสเกนทกำ"หนด ซงจะเปนค"ของกระแสทไหลในรเลยททำ"ใหรเลย

เรมทำ"ง"น รเลยกระแสเกนทใชโดยทวไปมค"พกดของกระแสเปน 1 A และ 5 A ตวอย"งสำ"หรบรเลยทมพกดของกระแสเท"กบ 5A มตวคณปลกเซทตง 150% หม"ยคว"มว"เคอเรนเซทตง หรอ กระแสททำ"ใหรเลยเรมทำ"ง"นมค"เปน 1.5 x 5 = 7.5A เพร"ะฉะนนรเลยทมค"พกดของกระแส 1A และ 5A จะมแทปต"งๆ ดงนคอ 0.5A, 0.75A, 1.0A, 1.25A, 1.75A, 2.00A และ 2.5A, 3.75A, 5.0A, 6.25A, 7.5A, 8.75A, 10A ต"มลำ"ดบ            3.ตวคณปลกเซทตง (Plug Setting multiplier) ใชตวยอเปน PSM ซงหม"ยถงตวคณของเคอรเรนเซทตง (Current setting) เชน กำ"หนดว"เคอเรนเซทตงเปน 7.5A ถ"ค" PSM มค"เท"กบ 4 หม"ยคว"มว"กระแสทไหลผ"นรเลย จะมค"เปน 4 x 7.5=30A             4.ตวคณไทมเซทตง (Time setting multipier) ใชตวยอเปน TSM ก"รปรบตงเวล"ส"ม"รถปรบไดโดยปรบทจ"มหมน โดยจ"นหมนจะพ"หน"สมผสเคลอนทไปตวหน"สมผสนอ"จจะหมนไปสมผสกบหน"สมผสทอยกบท จ"นหมนนจะหมนไปเปนมมเท"กบค"ทตงไว ค"มมนอ"จตงใหมค"ตงแต 0-360 องศ" ก"รหมนนเท"กบเปนก"รตงระยะทหน"สมผสจะตองเคลอนทไปพบหน"สมผสทอยกบท ดงนนเร"จงส"ม"รถตงค"ตวคณไทมเซทตง (TSM) ไดต"มทตองก"ร ค" TSM นของรเลยทวๆไปนน ส"ม"รถตงไวทค"ระหว"ง 0 ถง 1 (สำ"หรบรเลยของ GEC) และตงค"ไดระหว"ง 0 ถง 10 หรอ 0-100% (สำ"หรบรเลยของ BBC) ทำ"ก"รทดสอบคว"มสมพนธระหว"งกระแสกบเวล"นนส"ม"รถนำ"ม"พลอตเปนกร"ฟไดดงรป

กร"ฟแสดงคว"มสมพนธระหว"งเวล"กบจำ"นวนเท"กระแสปลกเซทตง (Plug setting)

 จ"กกร"ฟนใชสำ"หรบห"ว"ทกระแสม"กเปน n เท"ของค"ทตงไวรเลยจะใชเวล"น"นเท"ไร จงจะตอหน"สมผสเชนเร"ตงไทมเซทตงไวท 0.4 และกระแสม"กเปน 3 เท"ของค"ปลกเซทตง โดยตงปลกเซทตงไวท 3 รเลยจะใชเวล"เพยง 2.5 วน"ทเท"นน              5.โอเวอรเทรเวล (Over travel) คอลกษณะทจ"นหมนเกนเลยไปดวยแรงเฉอยทงทไปดบแลว ตวอย"ง รเลยกระแสเกนแบบ IDMT ชนดเวล"แปรผกผนกบกระแสแบบดฟฟนตมนมมไทม (Inverse Definition Minimum time) มค"เคอเรนเซทตง (Current setting) เท"กบ 150% และตวคณเวล"เท"กบ 1.0 รเลยตออยกบ ซท 500 / 5A ใหคำ"นวณชวงเวล"กบกระแสของรเลยแสดงไวในรป

กร"ฟแสดงคว"มสมพนธระหว"งเวล"กบ PSM วธทำ"กระแสฟอลตท"งด"นทตยภมของซท คอ 6000 x (5 / 500) = 60APSM       = (กระแสทไหลในรเลย / เคอเรนเซทตง)                                                 = (60) / (1.5 x 5) = 8จ"กรป ท PSM = 8 ไดเวล"เท"กบ 3.15 วน"ทชวงเวล"ก"รทำ"ง"นของรเลย  = 3.15 x 1.0 = 3.15 วน"ท 4.รเลยผลตาง          รเลยแบบนจะทำ"ง"นต"มผลต"งของค"ไฟฟ"สองค"หรอม"กกว"และค"ผลต"งนนม"กกว"ทเร"ตงรเลยไว วงจรก"รตอรเลยกระแสต"ง (Differential relay) มม"กม"ยหล"ยแบบ สำ"หรบรเลยกระแสเกนทกล"วม"แลวส"ม"รถนำ"ไปตอเปนวงจรรเลยกระแสต"ง (Differential relay) ไดก"รทำ"ง"นของรเลยกระแสต"ง (Differential relay) จะเปนดงน

          รเลยกระแสต"งแบบเปอรเซนเตจไบแอส (Percentage bias Differential relay) เมอเกดฟอลตนอกเขตปองกนรเลยกระแสต"ง (Differential ralay)

รปแสดงฟอลตเกดขนนอกเขตปองกนของรเลยกระแสต"ง (Differential relay)

           ซงจดฟอลตนจะอยนอกรเลยกระแสต"ง (Differential relay) เมอซท ทงสองมอตร"สวนเท"กน กระแสทไหลท"งด"นทตยภมของซท จะมทศท"งต"มลกศรต"มรป ทำ"ใหผลรวมของกระแสทไหลผ"นคอลยทำ"ง"น (Operating coil) เปนศนย รเลยจงไมทำ"ง"น  

รปแสดงฟอลตทเกดขนในเขตปองกนของรเลยกระแสต"ง          เมอเกดฟอลตในเขตปองกนกระแสจะไหลม"ยงจดฟอลตทงสองด"นผ"นซทของแตละตวทำ"ใหขน"ดของกระแสทขดทตยภมของซททงสองตวไมเท"กนจงทำ"ใหเกดผลรวมของกระแสทไหลผ"นคอลยทำ"ง"น (Operating coil) ไมเปนศนย กระแสอนนจะทำ"ใหรเลยทำ"ง"นได

รปแสดงก"รนำ"รเลยชนดอนม"ตอเปนรเลยแบบรเลยกระแสต"ง (Differential relay)

          จ"กรป เปนก"รนำ"เอ"รเลยชนดอนม"ตอเปนรเลยกระแสต"ง (Diffrentiel relay) ซงในรปจะไมมคอลยต"นก"รทำ"ง"น (Restaining coil) มแตคอลยทำ"ง"นเท"นน สำ"หรบรเลยกระแสต"ง (Differential relay) จะมกระแสทไหลผ"นคอลยทำ"ง"น

(Operating coil) เปน (I1 – I2) และกระแสทไหลผ"นคอลยต"นก"รทำ"ง"น (Restainning coil) เปน (I1 + I2) / 2           รเลยทมคอลยต"นก"รทำ"ง"นนเรยกว" รเลยกระแสต"งแบบเปอรเซนเตจ (Percentage-Differential relay) หรอรเลยกระแสต"งแบบไบแอส (Biased Differential relay) จะมโครงสร"งแบบค"นกระดก สำ"หรบคณลกษณะของรเลยกระแสต"ง (Differential relay) แสดงในรปสมก"รของรเลยจะเปน (I1 – I2) = S (I1 + I2)

รปแสดงคณลกษณะของรเลยกระแสต"ง (Differential relay)           รเลยกระแสต"ง (Differential relay) มหล"ยบรษททผลตจำ"หน"ย สำ"หรบของบรษท Negrollve and company จะสร"งโดยมชอเปน Duo bias high speed Differential transformer ซงมวงจรดงรป

รปแสดงรเลยกระแสต"ง (Differential relay) แบบ Duo bias high speed Differential transformer

           ก"รทำ"ง"นของรเลยในรป ในสภ"วะก"รทำ"ง"นปกตไมเกดฟอลตทไบแอสของหมอแปลงจะมกระแสเฉพ"ะ (I1+I2) ซงทำ"หน"ทเปนกระแสต"น (Restrain current IR) เนองจ"กว"ด"นทตยภมของไปแอสของหมอแปลงจะถกกรองกระแส (Rectifier) แลวเอ"ไปไบแอสใหกบหมอแปลง ซงจะทำ"ให B–H Curve ของทร"นสดกเตอร (Transducer) อยในชวงอมตว (Saturation) คอ มก"รเปลยนแปลงเสนแรงแมเหลกนอยม"ก ทำ"ใหแรงดนทตอไปยงรเลยมค"ตำ"รเลยจงไมทำ"ง"น แตเมอเกดฟอลยตวไบแอสของหมอแปลงจะมกระแสไหลเปน (I1 – I2) / 2 ซงเร"จะเรยกกระแสทำ"ง"น (Operating current = I) ซงกระแสตวนจะไปเลอนใหกระแส B–H Curve ลงม"อยในย"นเสนตรง (Linear) คอเกดก"รเปลยนแปลงของเสนแรงแมเหลกม"กขน ทำ"ใหเกดแรงดนทตอไปยงรเลยมค"ม"กจงทำ"ใหรเลยทำ"ง"น สำ"หรบฮ"รมอนกส (Harmonics bias unit) จะทำ"หน"ทเปนตวต"นก"รทำ"ง"น (Restrain) เมอเกดทร"นเซยนตเนองจ"กก"ร

เปลยนแทปของหมอแปลงซงจะทำ"ใหฮ"รมอนกสท 2 ผ"นเข"คอลยต"นก"รทำ"ง"นไมใหรเลยทำ"ง"น

รปแสดง B-H curve และก"รไบอส แอมแปร-รอบ ใหกบทร"สดกเตอร

           ประเภทของรเลยผลตางทใชปองกนหมอแปลง        4.1 รเลยผลตางแบบไมมการไบเอส เปนรเลยประเภททง"ยทสดและเปนรเลยทใชหมอแปลงสองขดลวด ใชหมอแปลงกระแสวดกระแสด"นแรงดนสงและแรงดนตำ" โดยอ"ศยหลกก"รคอใชกระแสผลต"งทงสองด"นสงใหรเลยทำ"ง"น ตวรเลยทนำ"ม"ใชจะเปนรเลยกระแสเกนแบบธรรมด"ไมมเปอรเซนตคว"มชน ดงนนเมอมกระแสฟอลตปรม"ณสงไหลผ"นจะทำ"ใหหมอแปลงกระแสอมตวสงผลใหกระแสทไหลเข"รเลยเกดผลต"งม"กขนทำ"ใหรเลยทำ"ง"นผดพล"ด        4.2 รเลยผลตางแบบเปอรเซนตไบเอส ออกแบบใหมขดลวดไบเอสหรอขดลวดต"นเพอรกษ"เสถยรภ"พในก"รทำ"ง"นของรเลย รเลยแบบนจะมเปอรเซนตคว"มชนดงนนเมอเกดกระแสฟอลตไหลผ"นปรม"ณสงหมอแปลงกระแสจะอมตวทำ"ใหกระแสทไหลเข"รเลยเกดผลต"งม"กขนและรเลยจะทำ"ง"นไมผดพล"ด สงทสำ"คญคอตองเลอกเปอรเซนตคว"มชนทสงกว"กระแสผลต"งทเกดจ"กก"รอมตงของหมอแปลงกระแส        4.3 รเลยผลตางแบบเปอรเซนตไบเอสทมการตานฮารโมนก รเลยประเภทนมขดขวดไบเอสเหมอนกบรเลยประเภททสอง  แต

จะเปนรเลยแบบสแตตกและรเลยแบบดจตอล สวนรเลยอเลกโทรเมคค"นกไมเหม"ะสมเนองจ"กฟงกชนก"รต"นฮ"โมนกจะตองใชวงจรอเลกโทรนกในก"รตรวจจบฮ"โมนกทเกดจ"กกระแสพงเข"        4.4 รเลยผลตางแบบอมพแดนซสง นยมใชปองกนกระแสเกนลงดนแบบจำ"กดบรเวณ ก"รวดผลต"งแบบอมพแดนซสงนจะเปนก"รวดกระแสผลต"งระหว"งกระแสตกค"งทด"นเฟสกบกระแสทไหลผ"นตวต"นท"น และจะตดตงตวต"นท"นเสถยรภ"พตออนกรมกบรเลยเพอปองกนก"รทำ"ง"นทผดพล"ดเนองจ"กกรณเกดฟอลตลงดนอย"งรนแรงภ"ยในเขตปองกนททำ"ใหหมอแปลงกระแสอมตวหรอเกดจ"กฟอลตภ"ยนอกเขตปองกนททำ"ใหหมอแปลงกระแสทเฟสอมตว         

การปองกนหมอแปลงระเบดและเกดไฟไหม          นำ"ม"ใชกบหมอแปลงฉนวนนำ"มนซงชวยปองกนและลดคว"มเสยห"ยของชนสวนหลก เชน แกนเหลก ขดลวด หรอตวถงของหมอแปลงเปนตน1.สาเหตของการระเบดและเกดไฟไหม          ส"เหตเปนผลสบเนองม"จ"กก"รเบรกด"วนของฉนวนนำ"มนภ"ยในตวถงหมอแปลงซงอ"จจะเกดจ"กภ"วะโหลดเกน แรงดนเสรจทเกดจ"กฟ"ผ"หรอเกดจ"สวทชชง และคว"มเสอมสภ"พของฉนวน เมอนำ"มนในหมอแปลงรอนจดนำ"มนหมอแปลงจะเดอดและแตกตวเปนก"ซทตดไฟประเภท  ไฮโดรเจน บเทน อ"ซทลน พรอมกบมแรงดนภ"ยในตวถงหมอแปลง เมอแรงดนสงขนอย"งรวดเรวแลวทำ"ใหหมอแปลงระเบดและจะเกดไฟไหมต"มม"โดยส"ม"รถสรปขนตอนก"รระเบดไดดงน1.เกดก"รลดวงจรภ"ยในหมอแปลง2.อณหภมของฉนวนนำ"มนภ"ยในหมอแปลงสงขนอย"งรวดเรว

3.นำ"มนภ"ยในตวถงรอนจดทำ"ใหฉนวนนำ"มนแตกตวเกดเปนก"ซทตดไฟ4.เกดคว"มดนสงขนภ"ยในตวถงอย"งรวดเรว5.เกดก"รระเบด 2.ชดอปกรณระบบปองกนการระเบดและเกดไฟไหม          ชดอปกรณระบบปองกนนส"ม"รถปองกนก"รระเบดของหมอแปลงโดยทจะยตขบวนก"รระเบดทขนตอนอณหภมของฉนวนนำ"มนภ"ยในหมอแปลงสงขนอย"งรวดเรว        2.1 ชดลดระดบความดน ประกอบดวยสวนทสำ"คญไดแก แผนรบแรงกระแทกทำ"หน"ทปลอยคว"มดนทสงเกน และทอลดคว"มดนของฉนวนนำ"มน เมอเกดคว"มดนสงในหมอแปลงแผนรบแรงกระแทกจะแตกและนำ"มนทมคว"มดนสงจะไหลเข"สทอลดคว"มดน        2.2 ชดกำาจดกาซ อปกรณชดนชวยรกษ"สภ"พแวดลอมภ"ยในหมอแปลงโดยก"รฉดไนโตรเจนเข"ทด"นล"งของตวถงหมอแปลงและฉดไนโตรเจนเข"ทถงของตวเปลยนแทป โดยทจะฉดไนโตรเจนหลงจ"กไดรบสญญ"ณจ"กชดลดระดบคว"มดน ปรม"ณไนโตรเจนขนอยกบขน"ดของหมอแปลง        2.3 ชดแยกนำ#ามนออกจากกาซ อปกรณชดนจะประกอบดวยถงแยกนำ"มนออกจ"กก"ซหรออ"จจะเปนแบบบอพกขนอยกบทำ"เลทตง โดยก"รทำ"ง"นของชดนจะแยกก"ซออกจ"กนำ"มนและก"ซนจะถกแยกและระบ"ยออกท"งทอระบ"ย         2.4 วาลวปดถงคอนเซอรเวเตอร ว"ลวนทำ"หน"ทปองกนนำ"มนทอยในถงคอนเซอรเวเตอรไหลลงม"ทตวถงหลกของหมอแปลง        2.5 แผงควบคม ทำ"หน"ทควบคมก"รทำ"ง"นของระบบปองกนก"รระเบดโดยจะตดตงอยในหองควบคม 

3.สรปการทำางานของระบบปองกนหมอแปลงระเบดและเกดไฟไหม        3.1 การปองกนการระเบด เมอระดบคว"มดนสงถงจดวกฤต ชดลดระดบคว"มดนจะทำ"ง"นและสงสญญ"ณไปยงแผงควบคมและชดกำ"จดก"ซจะทำ"ง"น        3.2 การดบไฟ ก"รฉดไนโตรเจนเหลวเข"ภ"ยในหมอแปลงเพอดบไฟใชเปนก"รปองกนสำ"รองตอจ"กก"รปองกนก"รระเบดในกรณทเกดไฟลกไหม โดยทตวจบไฟจะสงสญญ"ณไปยงแผงควบคมรวมทงสญญ"ณจ"กอปกรณปองกนหลกอนๆดวย          โดยสรปเปนขนตอนไดดงน-เมอเกดคว"มดนภ"ยในตวถงหมอแปลงสงขนผดปกตชดลดระดบคว"มดนทำ"ง"น แผนรบแรงกระแทกจะแตกทำ"ใหนำ"มนทมคว"มดนสงไหลผ"นเข"สทอลดคว"มดน นำ"มนและก"ซไหลลงสถงแยกนำ"มนกบก"ซหรอลงบอรองรบ-ว"ลวปดถงคอนเซอรเวเตอรทำ"ง"นอยในตำ"แหนงปดว"ลว อ"ก"ศจ"กภ"ยนอกไมส"ม"รถสมผสนำ"มนและก"ซไดเนองจ"กว"ลวปองกนอ"ก"ศเข"อยในตำ"แหนงปด-เมอชดลดคว"มดนทำ"ง"นจะสงสญญ"ณไปยงแผงควบคมรวมทงสญญ"ณจ"กอปกรณปองกนอนๆ เชน บคโฮลซรเลย รเลยกระแสเกน รเลยวดค"ผลต"ง และสงใหฉดไนโตรเจนเข"ในตวถงหมอแปลง-เมอไนโตรเจนไหลเข"สภ"ยในตวถงแลว ว"ลวปองกนอ"กศเข"จะเปดออกก"ซจะไหลออกท"งทอทอยนอกอ"ค"รหรออยไกลจ"กหมอแปลง-ไนโตรเจนจะปกคลมในถงหมอแปลงและดบไฟทอยในทอระบ"ยภ"ยนอกอ"ค"รก"ซทระเบดและก"ซทลกไหมเปนเปลวไฟจะระบ"ยออกท"งทอระบ"ยภ"ยนอกอ"ค"ร 

ฟอลตทเกดข#นภายในหมอแปลง        1.ฉนวนภายในของขดลวดหมอแปลงเสอม ฟอลตประเภทนจะทำ"ใหเกดอ"รกขนภ"ยในถงนำ"มนจำ"เปนทจะตองปองกน        2.อณหภมภายในหมอแปลงสงเกนไป สวนใหญจะทำ"ใหสญญ"ณเตอนภยแลวทำ"ก"รสงใหระบบระบ"ยคว"มรอนทำ"ง"น เชน สงใหป มนำ"มนระบ"ยคว"มรอนของถงหมอแปลงทำ"ง"นหรออ"จจะสงใหระบบพดลมระบ"ยคว"มรอนทำ"ง"นเพมอกโดยไมจำ"เปนทจะตองสงใหเซอรกตเบรกเกอรตดหมอแปลงออกจ"กระบบเลย        3.ขดลวดภายในหมอแปลงลดวงจรถงกน ฟอลตประเภทนอนตร"ยม"ก จำ"เปนทจะตองปองกน        4.ขดลวดหมอแปลงเปดวงจร คอก"รทขดลวดภ"ยในหมอแปลงด"นใดด"นหนงเปดวงจร(Open circuit) ฟอลตทเกดขนในลกษณะนจะไมมผลเสยใดๆ ทงสนตอหมอแปลงเลย ซงไมเกดอนตร"ยไมจำ"เปนตองปองกนกไดแตจะมผลเสยตอระบบคอ ทำ"ใหระบบไมมไฟฟ"ใช               

การปองกนฉนวนภายในหมอแปลงโดยใชบคโฮลซรเลย          รเลยชนดนจะใชเปนตวเตอนภยเมอฉนวนภ"ยใจหมอแปลงเรมเสอม ฉนวนแกนเหลก (Core bolt) ไมด จดสมผสไมแนน รเลยชนดนกจะสงสญญ"ณเตอนภยใหทร"บ          หลกก"รทำ"ง"นของบคโฮลซรเลย คอ ขดลวดและแกนเหลกหมอแปลงจะแชอยในถงนำ"มนซงเตมอยแลวยงมถงนำ"มนสำ"รองอยเหนอตวหมอแปลง (Reservoir tank) และตอเข"กบหมอแปลงนโดยใชทอภ"ยใน ทอเหลกทใชเชอมระหว"งถงนำ"มนสำ"รองกบถงหมอแปลงนจะมรเลยซงทำ"ง"นโดยระบบท"งกล (Mechanic) อยสองตว 

รปแสดงก"รตดตงบคโฮลซรเลยทอยในทอระหว"งถงหมอแปลงกบถงนำ"มนสำ"รอง

 

รปแสดงร"ยละเอยดต"งๆ ของบคโฮลซรเลย รเลยตวลาง เปนรเลยสงวงจรทรฟของเซอรกตเบรกเกอร รเลยตวนจะตดตงอยตรงป"กทอโดยตรง โดยมแผนปะทะ (Baffle) ตดอย เมอใดทเกดประก"ยไฟรนแรงม"ก ซงอ"จม"จ"กส"เหตก"รลดวงจรระหว"งเฟส,ลดวงจรดน หรอลดวงจรภ"ยใจขดเดยวกน นำ"มนจะไหลปะทะอย"งรวดเรวไปดนแผนปะทะ (Baffle) น ทำ"ใหสวตชปรอทตอถงกน สวตชนกจะไปสงเซอรกตเบรกเกอรตดวงจรหมอแปลงออกไป รเลยตวบน เปนลกลอยอยในกระเปร"ะสำ"หรบดกแกส รเลยตวบนนมหน"ทเตอนภยทเกดขนเนองจ"ก ก"รเสอมของฉนวน เชนแผน

เหลก (Lamination) เกดลดวงจร ฉนวนของ Core bolt ไมด จดสมผสไมแนนเกดคว"มรอนเฉพ"ะแหง คว"มรองทเกดขนนกจะสะสมขนม"หรอเกดประก"ยไฟทำ"ใหนำ"มนหมอแปลงแตกตวเปนแกส ซงจะลอยขนด"นบนของถงหมอแปลงไปต"มทอทตอระหว"งถงหมอแปลงกบถงนำ"มนสำ"รองไปยงกระเปร"ะดกแกส ซงมตวบคโฮลซรเลยตดตงอย แกสกจะไปแทนทนำ"ลกลอยกจะลดตำ"ลงถ"มแกสม"กๆ เข"ลกลอยจะลดตำ"ลงม"จนกระทงสวตชปรอทตอถงกน เมอนำ"เอ"สวตชนไปตอเข"กบระบบเตอนภยระบบเตอนภยกจะสงสญญ"ณเตอนภยออกม"ใหพนกง"นควบคมทร"บ           สำ"หรบแกสทอยในกระเปร"ะถ"สบออกม"โดยสบจ"กแทปทเกบแกส (Tap to callect gas) ออกม"วเคร"ะหดกส"ม"รถทจะทร"บไดว"ส"เหตแหงก"รสงสญญ"ณเตอนภยครงนเกดจ"กส"เหตใด เชนถ"พบแกส-H2 กบ C2H2 แสดงว"เกดอ"รกเกดขนระหว"งสวนของโครงสร"งของถงหมอแปลง-H2 , C2H2 กบ CH4 แสดงว"อ"รกทเกดขนเนองจ"กก"รเสอมของฉนวน อ"จจะเกดทตวเปลยนแทป (Tap changing) กได-H2  , CH4 กบ C2H4 แสดงว"เกดจดฮอตสปอต (Hot spot) ทจดเชอมแกนเหลก-H2 , C2H4 กบ C3H6 แสดงว"เกดจดฮอตสปอต (Hot spot) ทเกดขนกบขดลวด                ดงนนจ"กตวอย"งแกสทสบออกม"วเคร"ะหนจะทำ"ใหทร"บส"เหตของก"รเตอนภยไดคอนข"งถกตอง ถ"เปนหมอแปลงทมขน"ดเควเอ (KVA) สงๆ ท"งบรษทผผลตจะมต"ร"งวเคร"ะหส"เหตของฟอลตม"ใหเลยว"ถ"พบแกสชนดนจะเกดฟอลตเนองจ"กส"เหตอะไรและยงบอกวธแกไขไวอกดวย หมอแปลงทจะตดตงบคโฮลซรเลยจะตองมขน"ดเควเอ (KVA) ม"กกว" 500 เควเอ (KVA) ขนไป กต"มท"งบรษทผผลตจะตดตงกระจกหน"ต"งข"งถง (Side

glass) พรอมสเกลเพอตรวจวดระดบของนำ"มนและสของแกสเพอชวยวเคร"ะหส"เหตและชนดของฟอลต 

 การปองกนอณหภมภายในหมอแปลงไมใหสงเกนไป          รเลยทใชในระบบปองกนนอ"จใชรเลยคว"มรอง (Thermal relay) หรอใชเทอรโมคปเปล (Thermo couple) สอดเข"ไปในขดลวดหมอแปลงเพอตรวจอณหภมของขดลวดและสอดเข"ไปในถงหมอแปลงเพอตรวจสอบอณหภมของนำ"มน 

รปแสดงก"รใชเทอรโมคปเปลในก"รวดอณหภมของหมอแปลง           สำ"หรบหมอแปลงทมขน"ดโตกว" 10 เอมวเอ (MVA) จะมระบบระบ"ยคว"มรอน อ"จจะเปนแบบ OFAF คอถ"อณหภมสงขนระบบป มนำ"มนจะทำ"ง"น (Oil force) และถ"อณหภมสงขนอกพดลมกจะทำ"ง"น (Air Force) ซงอ"จจะใหป มทำ"ง"นแลวใหพดลมหยดทำ"ง"นหรอใหพดลมทำ"ง"นแลวหยดป มหรอทำ"พรอมกนหรอหยดพรอมกนหรออ"จจะใหระบบระบ"ยคว"มรอนดวยพดลมหล"ยชดกไดซงขนอยกบบรษทผผลตออกแบบ  ตวอยางการต#งหมอแปลงโดยต#งอณหภม 

ระบบในขดลวดอณหภม(องศ"เซลเซยส)                  ระบบระบ"ยคว"มรอน50                                                  ป มและพดลมไมทำ"ง"น60                                                  พดลมชดท 1 ทำ"ง"น65                                                  ป มทำ"ง"น80                                                  พดลมชดท 1 ทำ"ง"น85                                                  พดลมชดท 2 ทำ"ง"น95                                                  สงสญญ"ณเตอน105                                                สงทรฟเบรกเกอร ในระบบนำ#ามนอณหภม(องศ"เซลเซยส)                  ระบบระบ"ยคว"มรอน        85                                                              สงสญญ"ณเตอน90                                                              สงทรฟเบรกเกอร          ซงจะเหนว"อณหภมของขดลวดจะสงกว"อณหภมของนำ"มนเพร"ะนำ"มนเปนตวระบ"ยคว"มรอน 

การปองกนขดลวดภายในหมอแปลงลดวงจรถงกน          ก"รลดวงจรภ"ยในขดลวดอ"จเปนแบบหนงเฟสลงดน,เฟสกบเฟส,สองเฟสลงดน หรอลดวงจรทงส"มเฟสและลงดนดวยหรอไมกได ก"รทเร"ปองกนขดลวดต"งๆ ของหมอแปลงเหล"นโดยใชรเลยกระแสต"ง (Differential relay) นนจำ"เปนทจะตองรขอมลต"งๆ ดงนกอน                                แบบของการไหลของกระแส (Current path) ในหมอแปลงส"มเฟสแบบต"งๆ ว"เมอเกดฟอลตต"มทกล"วม"แลวซงเปนฟอลต

ชนดไมสมดลย (Unsymmetrical fault) นนกระไหลในสวนต"งๆ ของหมอแปลงเปนอย"งไรการสรางกราวดจรง ใหกบหมอแปลงทไมส"ม"รถมระบบกร"วดจรง ในกรณทหมอแปลงด"นทตยภมตอเปนแบบเดลต" เมอเกดฟอลตลงดนกจะไมมท"งกลบของกระแส จะตองใชหมอแปลงแบบว"ยหรอหมอแปลงกร"วด (Grounding transformer) เปนตวตอเพอใหมท"งกลบของกระแสเร"จะตอหมอแปลงเหล"นอย"งไรการตอหมอแปลงกระแส (CT) ใหถกตองจะตออย"งไรจงจะถกตองเมอตอหมอแปลงกระแสเข"กบระบบหมอแปลงกำ"ลงทตองก"รปองกน เมอหมอแปลงกำ"ลงเปนหมอแปลงส"มเฟส แบบต"งๆการต#งรเลยใหถกตอง กบกระแสฟอลตและผลของกระแสอนรช (Inrush – current)การปองกนหมอแปลงทมขดลวด 3 ขดการปองกนขดลวดลดวงจรลงดนแบบจำากดบรเวณ (Restricted earth – fault protection)                 แบบการไหลของกระแส (Current path) ในหมอแปลงส"มเฟสเมอเกดฟอลตแบบหนงเฟสจะมแบบของก"รไหลกระแสในหมอแปลงต"มรป 

รปก"รตอหมอแปลงแบบ Y-Y และมโหลดแบบหนงเฟส 100 แอมแปร ตอต"มจดต"งๆ

รปก"รตอหมอแปลงแบบ -Y, Z-Y และมโหลดแบบหนงเฟส 100 แอมแปร ตอต"มจดต"งๆ

  

รปก"รตอหมอแปลงแบบ -, Y- โดยมโหลดแบบหนงเฟส 100 แอมแปร ตอต"มจดต"งๆ

รปก"รตอหมอแปลงแบบ Y-Z, -Z โดยมโหลด 100 แอมแปร 1 เฟส ตอต"มจดต"งๆ

  

รปก"รตอหมอแปลงแบบ V-V โดยมโหลดหนงเฟส 100 แอมแปร ตอต"มรป

รปก"รตอหมอแปลงแบบสกอต โดยมโหลดหนงเฟส 100 แอมแปร ตออยต"มรป

  

รปก"รตอหมอแปลงแบบสกอตใชเปลยนไฟส"มเฟส เปนไฟสองเฟส

โดยมโหลดหนงเฟส 100 แอมแปร ตอต"มรป การสรางกราวดจรงใหหมอแปลงทไมสามารถมระบบกราวดจรง ทำ"ไมถงตองสร"งระบบกร"วดจรง พจ"รณ"หมอแปลงทตอแบบ Y- ในรป

รปแสดงก"รตอหมอแปลงแบบ Y- เมอเกดฟอลตท"งด"นเดลต"กร"วด

           จ"กรปเมอเกดฟอลตแบบส"มเฟสลงกร"วดท"งด"น 22 เคว (KV) ซงตอเปนรเลยแบบเดลต"จะพบว"ในระบบไมมท"งเดน (Path) ของกระแสทครบวงจรไดเลย จะมกเพยงแตค"คะป"ซแตนซทเกดขนกบส"ยทเกดลดวงจรขงเท"นน           ก"รทจะตรวจสอบว"เกดฟอลตขนนน ส"ม"รถทำ"ได 3 วธ คอ-ตรวจสอบซโรซเควนซของแรงดน (Detect zero sequence voltage)-ตรวจสอบซโรซเควนซของกระแส (Detect zero sequence current)-ก"รตอใหระบบมกร"วดจรง (Grounding transformer) 

          ในทนจะกล"วเฉพ"ะก"รทำ"ใหระบบมกร"วดจรง (Grounding transformer) ซงมอย 2 แบบ คอ

-แบบทใชหมอแปลงตอแบบ Y-

รปแสดงก"รตอกร"วดจรงใหกบระบบโดยใชหมอแปลง Y- ตอเปนหมอแปลงกร"วด  -แบบทใชหมอแปลงตอแบบ ซก-แซก (Zig-Zag) หรอหมอแปลงทเปนแบบว"ยตอภ"ยใน (Star-interconnection)

รปแสดงก"รตอกร"วดจรงระบบใหกบระบบโดยใชหมอแปลงแบบซก-แซก

 

การตอหมอแปลงกระแส (ซท)           จะตอหมอแปลงกระแส (ซท) เพอใชกบหมอแปลงกำ"ลงส"มเฟสจะตออย"งไรจงจะถกตอง   ถ"ตอหมอแปลงกระแสผดรเลยจะทำ"ง"นผดพล"ด ดงนนในก"รตอหมอแปลง (ซท) เพอใหกบหมอแปลงส"มเฟสเพอใชกบรเลยกระแสต"ง (Differential relay) ควรจะมขอกำ"หนดดงน 1.หมอแปลงกระแส (ซท) ทใชจะตองมอตร"ก"รทดกระแสเปนสดสวนกนในด"นปฐมภม และทตยภม เพร"ะกระแสทไหลในด"นทงสองของหมอแปลงไมเท"กน เนองจ"กแรงดนในแตละด"น เชน หมอแปลงหนงเฟสขน"ด 1.1 เควเอ 220 / 110 โวลต ด"นปฐมภมและทตยภมจะมกระแสไหลเปนสดสวนกนคอ 5 และ 10 แอมแปร ต"มลำ"ดบ

รปแสดงกระแสและแรงดนของหมอแปลงหนงเฟส 1.1 เควเอ 220 / 110 โวลต

           ดงนนก"รเลอกขน"ดของหมอแปลงสำ"หรบด"นปฐมภมและทตยภมจะตองเลอกใหมขน"ดเปน 5 / 1 และ 10 / 1 จงจะเหม"ะสม 2.ก"รตอหมอแปลงแบบออโตเพอบ"ล"นซกระแสของซท ในกรณทหมอแปลงทใชส"ม"รถเปลยนไปดวย ดงนนจงตองตอหมอแปลงแบบออโต (Auto – transformer) ตอเพอทำ"ใหกระแสซทสมดล

กบ  (Balancing current) ทงสองด"นของหมอแปลงแบบออโต ก"รตอใหกระแสในซทสมดลกนส"ม"รถตอไดสองแบบคอ  3.ก"รตอซทกบหมอแปลงไฟฟ"กำ"ลง สำ"หรบหมอแปลงกำ"ลงส"มเฟส (3 – phase power tranformer) ขดลวดด"นปฐมภมและทตยภมตอเปนแบบเดยวกน หรอคนละแบบกนก"รตอซทจะตองใหถกตอง ซงมอย 3 แบบ คอ -หมอแปลงแบบว"ย – ว"ย จะตอซทแบบเดลต" – เดลต"-หมอแปลงแบบเดลต" – เดลต" จะตอซทแบบว"ย – ว"ย -หมอแปลงแบบว"ย – เดลต" จะตอซทแบบเดลต" – ว"ย-หมอแปลงทตอเปนแบบวาย – วาย (Y – Y) จะตองตอซทใหเปนแบบเดลตา – เดลตา รเลยจงจะทำ"ง"นไดถกตอง เชนเมอเกดฟอลตนอกเขตปองกนเฟสใดเฟสหนงลงกร"วด รเลยจะไมทำ"ง"นเพร"ะไมมกระแสไหลในคอลยทำ"ง"นของรเลยเนองจ"กกระแสต"งในคอลยรเลยแตละเฟสเปนศนย

รปแสดงก"รตอซทแบบเดลต" – เดลต" เพอใชกบหมอแปลงทตอเปนแบบว"ย – ว"ย

 แตถ"ตอซทแบบว"ย – ว"ย กบหมอแปลงทตอแบบว"ย – ว"ยแลว เมอเกดฟอลตนอกเขตปองกนรเลยจะทำ"ง"นดงรปท 4.20 ซงผด

กบวตถประสงคของเร" ทเร"ไมตองก"รใหรเลยทำ"ง"นเมอเกดฟอลตนอกเขตปองกน

รปแสดงก"รตอซทแบบว"ย – ว"ย กบหมอแปลงทตอแบบว"ย –ว"ย                  -หมอแปลงตอแบบเดลตา – เดลตา จะตองตอซทกบหมอแปลงแบบวาย – วาย

รปแสดงก"รตอซทแบบว"ย – ว"ย กบหมอแปลงแบบเดลต" – เดลต"

  

-หมอแปลงตอแบบวาย – เดลตา จะตองตอซทแบบเดลตา – วาย

รปแสดงก"รตอซทแบบเดลต" – ว"ย กบหมอแปลงแบบว"ย – เดลต"

 

การต#งรเลยใหถกตองกบกระแสฟอลตและผลของกระแสอนรช (Inrush – current)           ในก"รตงรเลยใหถกตองกบกระแสฟอลตนนในสภ"วะโหลดหมอแปลงเตมท (Full load) รเลยจะตองไมทำ"ง"นขณะเดยวกนเมอหมอแปลงไมตอโหลดหรอขณะตอเบรกเกอร รเลยจะตองไมทำ"ง"น          เนองจ"กว"ในตอนเรมตนตอไฟเข"กบหมอแปลงนนจะมกระแสแมกเนตกอนรช (Magnetizing current inrush) ทมค"สงม"กและกระแสนจะไหลเฉพ"ะในขดปฐมภมของหมอแปลงเท"นน ด"นทตยภมจะไมมกระแสนไหล          ทำ"ใหรเลยตรวจพบคล"ยกบว"มกระแสรวลงดนด"นปฐมภม ดงนนมนจงสงก"รใหเบรกเกอรตดวงจรออก           ดงนนเร"จงตองตงค"ทำ"ง"นของรเลยใหสงไวไมใหมรเลยเรมทำ"ง"น เมอตอไฟฟ"ครงแรกหรออ"จตอวงจรของคอลยทำ"ง"นล

เรยไวกอนตอนตอไฟเข"หมอแปลงกได สำ"หรบกระแสอนรช (Inrush current ) จะมรปร"งดงรป

รปแสดงกระแสอนรช (Inrush – crrent) ของหมอแปลงขณะเรมตอไฟเข"ด"นปฐมภม

           วธแกไขผลของกระแสอนรชอกวธคอ ใชรเลยกระแสต"ง (Differential relay) แบบทถวงเวล"ไวประม"ณ 0.2 วน"ท หรอม"กกว"ซงในชวงเวล"นผลของกระแสอนรชจะหมดไป รเลยจงไมตดในชวงเวล"ดงกล"ว แตถ"เกดฟอลตจรง ๆ ขณะตอไฟเข"หมอแปลงครงแรก ก"รถวงเวล" 0.2 วน"ท นอ"จทำ"คว"มเสยห"ยได ดงนนก"รถวงรเลยหรอตอลดวงจรคอลยของรเลยจงไมใชก"รแกผลของกระแสอนรชอย"งถกตอง           วธทถกตองและเหม"ะสมคอ ใชผลของกระแสฮ"รมอนกไปด"นก"รทำ"ง"นของรเลย (Harmonic restraint current) ซงรเลยของหล"ยบรษทกมชดกระแสฮ"รมอนกด"นก"รทำ"ง"นของรเลยเชนกนอย"งรเลยชนด (Duo – bias hing speed differential relay)

รปแสดงวงจรกระแสฮ"รมอนกต"นก"รทำ"ง"นของรเลยขณะตอไฟฟ"เข"หมอแปลง

           ซงเมอมกระแสอนรชเกดขน ขดลวดทำ"ง"นของรเลย (Operaing coil) จะรบกระแสจ"กชดกรอง (Filter) ใหเฉพ"ะฮ"รมอนกท 1 และ 3 ผ"นเท"นน สวนฮ"รมอนกท 2 และฮ"รมอนกอน ๆ จะไหลเข"ไปยงขดต"นก"รทำ"ง"น (Restraining coil) จงทำ"ใหรเลยไมทำ"ง"นขณะมกระแสอนรช  กระแสอนรชมฮ"รมอนกต"ง ๆ ดงน

 วเคราะหและสรปการปองกนความดนทเกดข#นภายในตวถง

          เปนก"รปองกนหมอแปลงฉนวนเหลวเพยงอย"งเดยว  และเกยวของกบคว"มดนทเกดขนภ"ยในตวถง  ทมส"เหตม"จ"กก"รเปลยนแปลงอณหภมของนำ"มน  ก"รลดวงจรภ"ยในตวถงหมอแปลง1.อปกรณปลอยความดน(Presure Redife Device)          อปกรณตวนถอไดว"เปนอปกรณ  ทสำ"คญกบหมอแปลงฉนวนเหลวทกประเภทตงแตหมอแปลงขน"ดเลกจนถงขน"ดใหญ  โดยปกตผใชง"นหรอผซอหมอแปลงส"ม"รถเลอกไดเพยงว"จะมอปกรณปลอยคว"มดนตดตงม"พรอมกบหมอแปลงดวยหรอไม  สวนค"เซตตงคว"มดนทแนนอนท"งบรษทผผลตหมอแปลงจะคำ"นวณใหเหม"ะสมกบพกดคว"มดนของตวถงหมอแปลง  และสงซอจ"กผผลตอปกรณปลอยคว"มดนอกทอดหนง  ขอมลทผผลตปลอยคว"มดนตองก"รทร"บไดแก  ค"เซตตงทตองก"ร  ชนดของฉนวนเหลวหรอก"ซ  ตำ"แหนงทตดตง(แนวตงหรอแนวนอน)  และอปกรณเสรม เชน หน"สมผสของสญญ"ณเตอนท"งไฟฟ" 

2.รเลยความดนทนททนใด(Sudden Pressure Relay)          เนองจ"กรเลยคว"มดนทนททนใดมคว"มไวตอก"รลดวงจรทเกดขนภ"ยในตวถงหมอแปลงม"กกว"รเลยวดค"ผลต"งและรเลยกระแสเกน  แตก"รเลอกใชง"นสญญ"ณทไดจ"กรเลยคว"มดนทนททนใดว"จะใชเปนสญญ"ณเตอนหรอสงทรปนน  นอกจ"กปจจยเกยวกบแผนดนไหวแลว  ยงคงขนอยกบว"มก"รใชอปกรณปองกนท"งไฟฟ"  เชน  รเลยกระแสเกนหรอรเลยวดค"ผลต"งรวมดวยหรอไม เชนใชฟวสปองกนก"รลดวงจรเพยงอย"งเดยว  ดวยขอเสยของฟวสทไมส"ม"รถปองกนฟอลตทเกดจ"กก"รลดวงจรระหว"งขดลวดทมกระแสตำ"ไดในกรณนตวรเลยคว"มดนทนททนใดควรใชสงทรปเพอปองกนคว"มเสยห"ยตอหมอแปลง  แตห"กใชรเลยกระแสเกนหรอรเลยวดค"ผลต"งรวมดวย ในกรณนตวรเลยคว"มดนทนททนใดควรใชเปนสญญ"ณเตอนกเพยงพอ 3.บคโฮลซรเลย(Buchholz Relay)          เปนอปกรณปองกนคว"มดนสงเกนทนททนใดและปองกนก"รสะสมของปรม"ณก"ซภ"ยในตวถงหมอแปลงรวมทงปองกนกรณทเกดก"รรวของตวถงหลก  ถอว"เปนอปกรณปองกนทสมบรณแบบ   เนองจ"กตวบคโฮลซรเลยมหน"สมผสทงสญญ"ณเตอนและสงทรปซงจะสงไปแสดงทแผงควบคมและสงปลดเซอรกตเบรกเกอร  ดงนนตวเซอรกตเบรกเกอรเองตองมหน"ทสมผสทรบสญญ"ณสงทรป  ถ"เปนเซอรกตเบรกเกอรทไมมหน"สมผสรบสญญ"ณสงทรปก"รตดตงบคโฮลซรเลยกจะไมชวยปองกนหมอแปลง  ดงนนเร"จงไมเหนบคโฮลซรเลยตดตงกบหมอแปลงขน"ดเลกในระบบจำ"หน"ยแรงตำ"ของก"รไฟฟ"ทตดตงต"มเส"ไฟฟ"4.อปกรณระบายความดนและวดความดน(Pressure  Vacuum  Bleeder  and Indicator)          อปกรณระบ"ยคว"มดนตวนใชปองกนหมอแปลงจ"กก"รเพมอย"งช"ๆของคว"มดน  ทงคว"มดนบวก(Pressure)และคว"ม

ดนลบ(Vacuum)   อปกรณตวนจะใชกบหมอแปลงขน"ดตงแต 2500 kVA ขนไป  ซงจะเหนไดต"มสถ"นไฟฟ"  หรอใชเปนหมอแปลงหลกทรบไฟจ"กก"รไฟฟ" 5.ตวตรวจจบกาซ(Gas Detector)          อปกรณตวนใชกบหมอแปลงแบบทมถงคอนเซอรเวเตอรตงแตขน"ด 10,000 kVA ขนไป  เนองจ"กถงย"งทกนระหว"งอ"ก"ศกบฉนวนนำ"มนมขน"ดเลกสดทบรรจอ"ก"ศไดประม"ณ 250 ลตร  สวนหมอแปลงทตำ"กว" 10,000 kVA  ทไมมถงย"งกจะไมใชตวตรวจจบก"ซ  ดงนนโอก"สทฉนวนนำ"มนจะเสอมสภ"พเรวกว"แตไมมผลกระทบม"กนกเมอเทยบกบปจจยอน  เชน  ปรม"ณฉนวนนำ"มนทนอยกว"เนองจ"กเปนหมอแปลงขน"ดเลก   

วเคราะหและสรปการปองกนอณหภมภายในหมอแปลง

1.หมอแปลงฉนวนนำ#ามน          หมอแปลงขน"ดเลกทใชในเชงพ"ณชยและในระบบจำ"หน"ยแรงตำ"ทตดตงต"มเส"ไฟฟ"จะมอปกรณวดอณหภมนำ"มนและแสดงค"อณหภมในตว  ขณะทหมอแปลงตวใหญๆทสำ"คญจะมอกรณวดอณหภมนำ"มนและวดอณหภมขดลวด  แตสงทสำ"คญในก"รปองกนท"งคว"มรอนคอก"รกำ"หนดคณสมบตด"นอณหภมของหมอแปลง  ผใชง"นส"ม"รถกำ"หนดใหผผลตออกแบบไดต"มคว"มตองก"รว"จะเลอกค"อณหภมทเพมขนสงสดทเท"ไหร โดยทหมอแปลงจะตองทำ"ง"นทกสภ"วะและทกวธระบ"ยคว"มรอนตองไมเกนค"น   2.หมอแปลงแบบแหง          อปกรณวดอณหภมของหมอแปลงฉนวนแหงจะแตกต"งจ"กหมอแปลงฉนวนนำ"มน  โดยทจะฝงตววดอณหภมทเรยกว"  RTD  ทขดลวดและตอส"ยสญญ"ณไปยงตวแสดงค"อณหภมหรอ

ตวรเลยคว"มรอน ผใชง"นส"ม"รถเลอกระดบฉนวนและค"อณหภมเพมสงสดไดต"มตองก"ร  โดยตองคำ"นงถงอณหภมแวดลอมของพนทใช 

วเคราะหและสรปการปองกนทางไฟฟา        1.กบดกเสรจ          ในก"รพจ"รณ"ว"จะตดตงกบดกเสรจท"งด"นใดบ"งนนเร"จะพจ"รณ"ว"ขวตอส"ยของหมอแปลงตอเข"กบส"ยตวนำ"เคเบลหรอไม ก"รทตอรวมกบอปกรณอนๆผ"นส"ยเคเบนทเปดโลงจะทำ"ใหมโอก"ศทจะไดรบผลกระทบจ"กฟ"ผ"ในกรณทตวหมอแปลงและอปกรณทตอกบหมอแปลงอยภ"ยในอ"ค"รอ"จจะไมจำ"เปนทจะตองตดตงกบดกเสรจ        2.ฟวส           วตถประสงคหลกเพอปองกนก"รเกดฟอลตม"กกว"ทจะใชปองกนสภ"วะโหลดเกนของหมอแปลง ประหยดไมตองใชแหลงจ"ยไฟเหมอนรเลยและส"ม"รถปองกนฟอลตทเกดขนกบหมอแปลงทงท"งด"นแรงสงและแรงตำ" แตไมส"ม"รถปองกนฟอลตทเกดขนภ"ยในหมอแปลง และมกระแสฟอลตปรม"ณนอย         3.รเลยกระแสเกน          ส"ม"รถปองกนกระแสเกนทเฟสและกระแสเกนลงดน ก"รปองกนกระแสเกนทเฟสจะเปนก"รปองกนโหลดเกนและกระแสลดวงจรทมปรม"ณสง และก"รปองกนกระแสเกนลงดนจะเปนก"รปองกนก"รลดวงจรลงดนทงภ"ยในตวหมอแปลงและภ"ยนอกหมอแปลง        4.รเลยผลตาง        4.1 รเลยวดคาผลตางแบบไมมการไบแอสจะไมมเสถยรภ"พในก"รทำ"ง"นคอไมส"ม"รถทำ"ง"นทคว"มไวสงได  หรอไมส"ม"รถตงค"กระแสเซตตงค"ตำ"ๆได  ดงนนจงตองตงค"กระแส

เซตตงใหสงเพอหลกเลยงกระแสไมสมดลทเกดจ"กคว"มแตกต"งของหมอแปลงกระแส  ในก"รปองกนกระแสฟอลตจ"กภ"ยนอกหรอกระแสฟอลตทไหลผ"น  รเลยแบบนจะใชตวต"นท"นเสถยรภ"พเปนตวจำ"กดกระแสทไหลผ"นเข"รเลย  และเนองจ"กรเลยกระแสเกนม"ประยกตใชจงทำ"ใหไมมก"รปองกนผลของฮ"รโมนคทม"กบกระแสพงเข"  ซงอ"จจะทำ"ใหรเลยทำ"ง"นผดพล"ดไดจงไมเปนทนยมใช        4.2 รเลยผลตางแบบเปอรเซนตไบแอสเปนรเลยทออกแบบใหมขดลวดไบแอสเพอรกษ"เสถยรภ"พในก"รทำ"ง"นของรเลยในขณะทเกดกระแสฟอลตภ"ยนอกเขตปองกน  ซงดกว"แบบไมมก"รไบแอส  ถอว"เปนรเลยวดค"ผลต"งรนแรกแบบอเลคโตรแมกค"นคล  ในสวนของก"รปองกนกระแสพงเข"  ภ"ยในตวรเลยจะมก"รหนวงเวล"ซงตองสมพนธกบค"เวล"คงทในก"รเกดกระแสพงเข"  โดยปกตค"เวล"คงทของกระแสสน"มแมเหลกพงเข"นจะขนอยกบขน"ดพกดกำ"ลงของหมอแปลง        4.3 รเลยวดคาผลตางแบบเปอรเซนตไบแอสทมการตานฮารโมนกนมขดลวดไบแอสแตจะเปนรเลยแบบสแตตคและรเลยแบบดจตอล  ในปจจบนก"รปองกนวดค"ผลต"งจะใชรเลยประเภทน  ซงมก"รพฒน"ฟงกชนก"รต"นฮ"รโมนกและฟงกชนก"รห"มฮ"รโมนก  ซงโดยปกตจะเลอกใชวธใดวธหนง  รเลยผลต"งแบบดจตอลรนใหมจะนยมใชวธก"รห"มฮ"รโมนก        4.4 รเลยผลตางแบบอมพแดนซสงโดยปกตในก"รปองกนกระแสเกนลงดนทด"นขดลวดสต"รตอลงดนทงในกรณทนวตรอลตอลงดนโดยตรงหรอนวตรอนตอผ"นตวต"นท"นลงดน  เร"ส"ม"รถใชรเลยกระแสเกนตรวจจบฟอลตแตกรณของรเลยวดค"ผลต"งอมพแดนซสงจะใชกบกรณทนวตรอลตอผ"นตวต"นท"นลงดนเนองจ"กคณลกษณะของกระแสฟอลตในขดลวดสต"รทตอลงดนโดยตรงและตอผ"นตวต"นท"นมคว"มต"นท"นมคว"มแตกต"งกน 

กรณทตอลงดนโดยตรงกระแสฟอลตจะถกจำ"กดโดยค"อมพแดนซรวไหลซงค"กระแสฟอลตจะแปรผนและเพมขนแบบไมเชงเสน(Non linear) ระหว"งจดนวตรอลจนถงขวตอส"ย  ขณะทกรณจดนวตรอลตอผ"นตวต"นท"นลงดนค"กระแสฟอลตจะเพมขนแบบเชงเสน(Linear) ระหว"งจดนวตรอลจนถงขวตอส"ย  นอกจ"กนรเลยผลต"งแบบอมพแดนซสงจะไมนยมใชปองกนทเฟสสำ"หรบหมอแปลงเนองจ"กรเลยผลต"งแบบอมพแดนซสงจะไมมฟงกช นก"รต"นฮ"รโมนก  ยกเวนกรณหมอแปลงออโตส"มเฟสแบบสต"รทใชในระบบสง  ซงกระแสสน"มแมเหลกจะถกกำ"จดโดยหมอแปลงกระแสทส"ยนวตรอลและส"ม"รถปองกนฟอลตทเฟสและฟอลตทลงดนแตไมส"ม"รถปองกนฟอลตระหว"งขดลวดได 

การบำารงรกษาหมอแปลงไฟฟา          ก"รบำ"รงรกษ"หมอแปลงไฟฟ"เปนสงสำ"คญม"ก เพอใหคงสภ"วะปกตและยงทำ"ใหมอ"ยก"รใชง"นทย"วน"นขน ในระบบฉนวนของหมอแปลงไฟฟ" นนมสวน ประกอบหลกคอ นำ"มนฉนวน กระด"ษฉนวน ซล ย"ง ฉนวนทองแดง โดยวสดเหล"นจะเสอมสภ"พ เมอมคว"มชนนำ" เขม" สงเจอปนอนๆ และก"ซปะปนอยซงอ"จ เปนส"เหตใหหมอแปลงเสยห"ยหรอชอตระเบดได ดงนนจงควรทำ"ก"รตรวจสอบสภ"พ และบำ"รงรกษ"หมอแปลงอย"งสมำ"เสมอ เพอเปนก"รลดค"คว"มเสยห"ยอกทงยงทำ"ใหไดประโยชน และประสทธภ"พสงสดจ"กก"รใชง"น 

 การตรวจเชคและบำารงรกษาหมอแปลงไฟฟาเชงปองกน          หมอแปลงไฟฟ"นบว"เปนอปกรณไฟฟ"ชนดหนงทจะตองทำ"ก"รตรวจเชคและ บำ"รงรกษ"อย"งสมำ"เสมอและตอเนองโดยปกตทวไปควรตรวจเชคทกๆ 6 เดอน หรออย"งนอยปละ 1 ครง เพอประสทธภ"พและยดอ"ยก"รใชง"นของหมอแปลงไฟฟ" หวขอรายการควรตรวจเชค        1.ตวถงหมอแปลงไฟฟา (Main Tank) -ตรวจรอยรวซมของนำ"มน,คร"บนำ"มน -ตรวจคร"บสกปรก,ฝนและขยะทเก"ะตด -ตรวจดว"เกดสนมหรอก"รกดกรอนของตวถง

 2.การรวซมรอบนอกของหมอแปลงไฟฟา         -ตรวจดปะเกน/ซลย"งต"งๆ        -ตรวจดว"วลถ"ยนำ"มน(Drain Valve)

 

        -ตรวจดว"วลทงนำ"มน(Drain Plug)

3.ชดกรองความช#น(Dehydrating Breather)         - ตรวจสอบก"รเปลยนสของซลก"เกล (Silica gel) จ"ก สนำ"เงนเขมเปนสชมพไป 3/4 ของกระบอกกรองคว"มชน (ควรแกไข)         - ตรวจสอบระดบนำ"มนในถวยใตกระบอกกรองคว"มชนว"ม

อยในระดบทม"ตรฐ"น         - ตรวจสอบซลย"งและนอตสกรตองไมมคร"บนำ"มนซมและซลย"งไมแตกระแหง มผวเรยบ         - ตองดงแผนอลมเนยมออกกอนตดตงและจ"ยไฟ

4.การตรวจวดคา (Insulation Resistance) 2000 MegaOhm - 5000 MegaOhm (20 C)         - H. V. – L.V. ตองไมตำ"กว" 1000 MegaOhm         - H.V. – Ground ตองไมตำ"กว" 1000 MegaOhm         - L.V. – Ground ตองไมตำ"กว" 1000 MegaOhm  

 

5.บชชงแรงสง - แรงตำา (Bushing)         - ตรวจสภ"พผว(คร"บนำ"มน,รอยอ"คท(Arc),ครบบนแตก

        - ตรวจคว"มสะอ"ดของบชชง         - ตรวจดรอยรวซมของคร"บนำ"มน ,สภ"พซลย"ง (Seal)         - ตรวจ Bolt & Nut ของบชชงแรงสง-แรงตำ"

 6.ข#วตอสายไฟเขา - ออก ดานแรงสงและแรงตำา (Terminal Connector H.V.,L.V.)         - ตรวจ ดรอยอ"คท (Arc) หรอ Overheat         - ตรวจ Bolt & Nut ของ Terminal Connector ใหแนน

        - ตรวจสอบคว"มสะอ"ดและท" Compound เพอชวยเคลอบคลมรอยสมผสไวเปนก"รกนคว"มชนและออกซเจนในอ"ก"ศ 7.ชดปรบแรงดนไฟฟา ( Off Load Tap Changer)         - ตรวจสภ"พของ Handle และ Tap Changer ตรงลอกหรอไม         - ตรวจสอบรอยรวซมของนำ"มนและซลย"ง (Seal)         - ตรวจสอบก"รอ"คท(Arc)หรอเชอมตดของ Tap Changer โดยก"รหมนไป - ม" 4-5 ครง

 

 8.ทวดระดบนำ#ามนหมอแปลงไฟฟา (ถาม)         - สงเกตก"รขยบตวของเขมวดระดบ(ถ"ม)         - ตรวจดระดบนำ"มนอยในเกณฑม"ตรฐ"น(20 Celsius)หรอไม         - ตรวจขน นอต สกรใหแนน         - ตรวจสอบรอยรวซมนำ"มนและซลย"ง(Seal)         - ตรวจสอบ กระจก/พล"สตก ว"แตกชำ"รดหรอไม 

 9. เทอรโมมเตอร (ถาม)         - ตรวจสอบกระจก/พล"สตกหน"ปทมแตกชำ"รดหรอไม         - ตรวจสอบรอยรวซมคร"บนำ"มน         - ตรวจสอบค"ทวดอณหภม Top oil เกนค"ทกำ"หนดหรอไม (ไมเกน 60 Celsius)         - ตรวจสอบก"รทำ"ง"นของอณหภมถกตองหรอไม

 

10.อปกรณความดน(Pressure Relief Device) (ถาม)         - ตรวจสอบรอยรวซมคร"บนำ"มน

 11.บชโฮรเลย (Buchholz Relay) (ถาม)         - ตรวจสอบกระจก/หน"ปทมแตกชำ"รดหรอไม         - ตรวจสอบม Gas สะสมม"กผดปกตหรอไม         - ทดสอบก"รทำ"ง"น

 

12. นำ#ามนหมอแปลงไฟฟา        - ทดสอบค" Breakdown Voltage ต"มม"ตรฐ"น ASTM หรอ IEC         - ตรวจสอบสของนำ"มน         - ตรวจสอบค"คว"มเปนกรด,คว"มหนด

        - ตรวจสอบสงเจอปนในนำ"มน