ชอหนงสอ : มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561) Safety Management on Working at Height Standard (SHS 101 : 2018)

ชอผแตง : 1. นายวฑรย สมะโชคด 2. นางสาวสดธดา กรงไกรวงศ 3. นายวเลศ เจตยานวตร 4. นางลดดา ตงจนตนา 5. นายสบศกด นนทวานช 6. นายประมข โอศร 7. นางสาวจฑาสร โรหตรตนะ 8. นางสาวจฑามาศ ทรพยประดษฐ 9. นางสาวขนษฐา แสงภกด 10. นางสาวจรนนทน อนทรมณ

จดท ำโดย : สถาบนสงเสรมความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน (องคการมหาชน)

เลขท 18 ถนนบรมราชชนน แขวงฉมพล เขตตลงชน กรงเทพฯ 10170 โทรศพท 0 2448 9111

ปทพมพ : ป 2562

ครงทพมพ : จดพมพครงท 1

โรงพมพ : สถาบนสงเสรมความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน (องคการมหาชน) เลขท 18 ถนนบรมราชชนน แขวงฉมพล เขตตลงชน กรงเทพฯ 10170 โทรศพท 0 2448 9111

ISBN (E-book) : 978-616-8026-10-6

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ ก

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

คณะอนกรรมกำร จดท ำมำตรฐำนระบบกำรจดกำรควำมปลอดภยในกำรท ำงำนบนทสง

นายวฑรย สมะโชคด ประธานคณะอนกรรมการ

นางสาวสดธดา กรงไกรวงศ อนกรรมการ

นายวเลศ เจตยานวตร อนกรรมการ

นางลดดา ตงจนตนา อนกรรมการ

นายสบศกด นนทวานช อนกรรมการ

นายประมข โอศร อนกรรมการ

นางสาวจฑาสร โรหตรตนะ อนกรรมการและเลขานการ

นางสาวจฑามาศ ทรพยประดษฐ อนกรรมการและผชวยเลขานการ

นางสาวขนษฐา แสงภกด อนกรรมการและผชวยเลขานการ

นางสาวจรนนทน อนทรมณ อนกรรมการและผชวยเลขานการ

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ ข

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ ค

คณะท ำงำน มำตรฐำนกำรจดกำรควำมปลอดภยในกำรท ำงำนบนทสง

นายวเลศ เจตยานวตร ประธานคณะท างาน

นางจฑาพนต บญดกล คณะท างาน

นายเกยรตศกด บญสนอง คณะท างาน

นายวชาญ สมบตภญโญ คณะท างาน

นายฉานฉลาด บนนาค คณะท างาน

นายธวชชย ชนวเศษวงศ คณะท างาน

นายธระพงษ รกษาสงข คณะท างาน

นายอภชา ครธาโรจน คณะท างาน

นายสรชย สงขะพงศ คณะท างาน

นางสาวจฑาสร โรหตรตนะ คณะท างานและเลขานการ

นางสาวจรนนทน อนทรมณ คณะท างานและผชวยเลขานการ

นายกมลฤทธ ศลาวารน คณะท างานและผชวยเลขานการ

นายอาทตย จนทรลกษณ คณะท างานและผชวยเลขานการ

นางสาววราภรณ พนภยพาล คณะท างานและผชวยเลขานการ

นายอนนตชย มงคลปญญานนท คณะท างานและผชวยเลขานการ

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

ประกำศสถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมในกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน)

เรอง มำตรฐำนระบบกำรจดกำรดำนควำมปลอดภยในกำรท ำงำนบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

การคมครองผใชแรงงานใหมคณภาพชวตทด มความมนคง และมความปลอดภยในการท างาน ตามบทบาทหนาทของกระทรวงแรงงาน จ าเปนตองด าเนนการทางดานการควบคมก ากบดแลใหสถานประกอบกจการปฏบตตามกฎหมายความปลอดภยฯ อยางเครงครด ควบคไปกบการสงเสรมพฒนาเพอสรางความตระหนกรและยกระดบคณภาพชวตของผใชแรงงาน ใหมนใจไดวาผใชแรงงานจะไดท างานในสภาพแวดลอมการท างานทเหมาะสม ปลอดจากอบตเหตและโรคจากการท างาน

สถาบนสงเสรมความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน (องคการมหาชน) เปนหนวยงานภายใตการก ากบดแลของรฐมนตรวาการกระทรวงแรงงาน โดยอ านาจหนาทหนงของสถาบนสงเสรมความปลอดภยฯ คอ การพฒนาและสนบสนนการจดท ามาตรฐานเพอสงเสรมความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน ไดจดท ามาตรฐานระบบการจดการดานความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561) ขน โดยมองคประกอบของมาตรฐาน ประกอบดวย

1. ขอก าหนดทวไป 2. การปองกนและยบยงลกจางตกจากทสง 3. การปองกนและยบยงวสดอปกรณตกหลน

ทงน เพอใหเปนมาตรฐานส าหรบสงเสรมใหสถานประกอบกจการและผทเกยวของน าไปปฏบต และเปนแนวทางใหลกจางเกดความตระหนกรถงความส าคญของการปองกนอนตรายกอนเกดเหต น าไปสการมพฤตกรรมความปลอดภยในการท างาน

ประกาศ ณ วนท 6 กมภาพนธ พ.ศ. 2562

พลเอก (อภชาต แสงรงเรอง)

ประธานคณะกรรมการสถาบนสงเสรมความปลอดภย

อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ ง

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

ค ำน ำ

สถาบนสงเสรมความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน (องคการมหาชน) ภายใต การก ากบดแลของรฐมนตรวาการกระทรวงแรงงาน มวตถประสงคเพอสงเสรมความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน โดยก าหนดอ านาจหนาทหนงของสถาบนสงเสรมความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน (องคการมหาชน) คอ การพฒนาและสนบสนนการจดท ามาตรฐานเพอสงเสรม ความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง จดท าเพอสงเสรมการบงคบใชกฎหมายดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างานและสงเสรมการปฏบตตามกฎหมายทเกยวของกบการท างานบนทสง โดยมสาระส าคญบางสวนทชวยใหผเกยวของน าไปปฏบตไดตามกฎหมาย และบางสวนทเปนมาตรฐานการท างานบนทสง ในลกษณะงานทอาจมอนตรายจากการปฏบตงานแมยงมไดมการบงคบใชตามกฎหมาย

มาตรฐานฉบบนไดผานกระบวนการจดท ามาตรฐานของสถาบนสงเสรมความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน (องคการมหาชน) ด าเนนการรางและกลนกรองโดยคณะอนกรรมการวชาการ ผานการระดมความคดเหนจากผมสวนไดเสย ผานความเหนชอบจากคณะกรรมการบรหารสถาบนสงเสรมความปลอดภยฯ ในการประชมครงท 8/2561 เมอวนท 29 สงหาคม 2561 เพอสงเสรมใหผปฏบตงานสามารถท างานไดอยางปลอดภยจากอบตเหต การเจบปวยและโรคจากการท างาน

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ จ

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ ฉ

สำรบญ

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

หนำ เอกสารลขสทธ ก คณะอนกรรมการจดท ามาตรฐาน ข คณะท างาน ค ประกาศสถาบนสงเสรมความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน (องคการมหาชน) ง ค าน า จ สารบญ ฉ 1. บทน า 1 2. ขอบขาย 2 3. ค านยาม 2 4. ขอก าหนด 3

4.1 ขอก าหนดทวไป 3 4.2 การปองกนและยบยงลกจางตกจากทสง 4 4.3 การปองกนและยบยงวสดอปกรณตกหลน 14 5. เอกสารอางอง 15

1. บทน ำ

อบตเหตจากการตกจากทสงจากการท างานสวนใหญมความรนแรงถงขนทพพลภาพ หรอเสยชวต ซงเปนความสญเสยทเกดจากการขาดความร ความเขาใจในการปองกนอนตรายทงจากอปกรณ เครองมอ และสภาพแวดลอมในการท างาน รวมถงการขาดความตระหนกรทมผลตอการปฏบตงานทไมเหมาะสม และมความเสยงในการท างาน และอาจเกดอบตเหตได

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง จดท าเพอสงเสรมการบงคบใชกฎหมายดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน และสงเสรมการปฏบตตามกฎหมายทเกยวของกบการท างานบนทสง ไดแก กฎกระทรวงก าหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอม ในการท างานเกยวกบงานกอสราง พ.ศ. 2551 และกฎหมายอน ๆ ทเกยวของ หรอหวงผลสมฤทธใหน าไปเปนองคประกอบหรอตนรางของกฎหมายดานความปลอดภยในการท างาน

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสงน มวตถประสงคเพอเปนขอก าหนดในการท างานใหเกด

ความปลอดภยและลดการประสบอนตรายใหกบลกจางบนทสง โดยมงเนนการขจดความเสยง ลดความเสยง และก าหนด

มาตรการควบคมปองกนอนตรายจากการท างานบนทสง ซงนายจางตองจดใหมระบบปองกนการตกจากทสงและระบบ

การยบยงการตกจากทสง (Fall Arrest) โดยพจารณาล าดบของมาตรการควบคมปองกนการตกจากทสง (Hierarchy of

Controls) ตามมาตรฐาน มปอ. 402 : 2561

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ 1

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

ภาพท 1 ล าดบของมาตรการควบคมปองกนการตกจากทสง ตามมาตรฐาน มปอ. 402 : 2561

2. ขอบขำย

มาตรฐานฉบบน ครอบคลมการปฏบตงานและการชวยเหลอในทสงหรอพนตางระดบกน ในลกษณะตาง ๆ เชน การกอสรางทมความสง การตดตงนงราน การท างานทตองขนบนทสง การท างานบนทสงโดยใชระบบเชอก ( Rope Access) และการท างานบนอปกรณ ทมการยด หอย จากระดบทมความสง ( Suspension Platform) เปนตน รวมถงงานซอมบ ารงตาง ๆ ทเกยวของกบความสงหรอพนตางระดบ

3. ค ำนยำม

ความหมายของค าทใชในมาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง มดงตอไปน

3.1 กำรท ำงำนบนทสง หมายถง การปฏบตงานใด ๆ กตามในบรเวณทมความตางระดบของพนทท างาน และมโอกาสทบคคลหรอวสดจะตกจากทสง จากระดบหนงสระดบทต ากวา เชน บอ หลม ชองเปด หลงคา บรเวณทมทางขน - ลงหรอบนได บรเวณลาดชน พนทสงทมพนผวไมแขงแรงมนคงหรอลน เปนตน

3.2 จดยด เก ยว (Anchorage Point) หมายถ ง จดยดท ม นคงส าหรบตอเชอกนรภย ( Lanyard) สายชวยชวต (Lifeline) หรออปกรณประกอบอน ๆ ของระบบจ ากดระยะเคลอนท (Travel Restraint System) หรอระบบการยบยงการตก (Fall Arrest System) โดยจดยดเกยวตองสามารถรบแรงยบยงการตกไดตามจดประสงคในการใชงาน

3.3 เชอกนรภยหรอสำยชวยชวต (Lanyard หรอ Lifeline) หมายถง สลง เชอก หรอวสด อนทม ความแขงแรงใกลเคยงกน ยดกบจดยดเกยวในแนวนอนหรอแนวดง ใชส าหรบยดเกยวหรอคลองกบ เชอกนรภยหรอสายชวยชวต เพอยบยงการตก

3.4 นำยจำง หมายถง นายจางตามพระราชบญญตความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอม ในการท างาน พ.ศ. 2554

3.5 แพลตฟอรมยกระดบ (Elevating Work Platform) หมายถง ยกพนหรอนงรานส าหรบยกลกจาง วสดหรออปกรณอน ๆ เพอใหปฏบตงานบนทสง เชน รถกระเชา ลฟตกระเชา นงราน เปนตน

3.6 ลกจำง หมายถง ลกจางตามพระราชบญญตความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการ

ท างาน พ.ศ. 2554

3.7 ระยะกำรตก (Total Fall Distance) หมายถง ระยะทงหมดทประกอบดวยระยะการตกอสระ ระยะยบยงของ

อปกรณยบยงการตก และระยะการยดตวของอปกรณทใชรบแรงจากการตก

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ 2

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

3.8 ระบบจ ำกดระยะเคลอนท (Travel Restraint System) หมายถง ระบบทก าหนดระยะปลอดภย ส าหรบลกจางขณะท างานบนทสง โดยจ ากดระยะเคลอนทของลกจางขณะท างาน

3.9 ระบบกำรยบยงกำรตก (Fall Arrest System) หมายถง ระบบทออกแบบเพอควบคมยบยงไมใหตกถงพนดานลาง อยางนอยตองประกอบดวยจดยดเกยว (Anchorage) สายรดตว (Harness) สายชวยชวต (Lifeline) เชอกนรภย (Lanyard)

3.10 ระบบกำรท ำงำนดวยเชอก (Rope Access System) หมายถง ระบบก าหนดต าแหนงการท างานทใชเพอการเขาถงและปฏบตงานทหนางาน โดยทวไปหมายถงเชอกพรอมอปกรณโรยตวในแนวดง

3.11 สำยรดตวนรภยชนดเตมตว (Full Body Harness) หมายถง เขมขดนรภยทประกอบดวย สายรดล าตวและตนขา ทมหรอไมมเขมขดรดเอว โดยออกแบบใหกระจายแรงยบยงการตกเพอลดโอกาสการบาดเจบ และปองกนผสวมใสหลดออกจากเขมขดนรภย เขมขดนรภยชนดเตมตวสามารถใชรวมกบอปกรณประกอบทเกยวของ เชน เชอกนรภยและอปกรณดดซบแรงยบยงการตก เปนตน

3.12 อปกรณดดซบแรง (Shock Absorber) หมายถง อปกรณทประกอบกบเชอกนรภย เพอยบยงการตก อปกรณ

ดดซบแรงควรจะสนทสดเทาทจะเปนไปได

4. ขอก ำหนด

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ 3

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

4.1 ขอก ำหนดทวไป

4.1.1 นายจาง ตองด าเนนการประเมนความเสยงในงานบนทสงกอนเรมด าเนนการ โดยประยกตใชการประเมนความเสยง ตามมาตรฐาน มปอ. 402 : 2561 และตองมการขออนญาตท างานหรอก าหนดมาตรการควบคมความปลอดภยทเหมาะสม

ในกรณผลการประเมนความเสยงอยในระดบปานกลางขนไป นายจางตองจดท าแผนงานควบคมความเสยงและจดใหมผอนญาต ผควบคมงาน ผชวยเหลอ และลกจางทผานการอบรมการปฏบตงานบนทสง

4.1.2 นายจาง มหนาทจดสภาพการท างานใหมความปลอดภย และจดอปกรณความปลอดภยในการท างาน บนทสงและอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล เชน สายชวยชวต ตาขายนรภย และเขมขดนรภย ชนดเตมตว เปนตน

4.1.3 ผอนญาต มหนาทอนญาตใหท างานบนทสง โดยรวมกบเจาหนาทความปลอดภยในการท างาน ในการตรวจสอบผลการประเมนความเสยง การเตรยมความพรอมในการท างาน แผนปองกนการตก แผนการชวยเหลอ และอปกรณส าหรบการปฏบตงาน

4.1.4 ผควบคมงาน มหนาทประเมนอนตรายจากการท างานบนทสง จากการตกของบคคลและการตกของวสด บนทกอนตรายเหลานนในแบบประเมนความเสยง จดท าระบบปองกนการตกและปองกนอปกรณตก ตามขอก าหนด เตรยมแผนปองกนการตก แผนการชวยเหลอ และเตรยมอปกรณ ส าหรบชวยเหลอตรวจสอบอปกรณและระบบปองกนการตกใหอยในสภาพทสามารถใชงานไดอยางปลอดภย หากช ารด ใหแกไขใหอยในสภาพทสามารถใชงานไดอยางปลอดภยกอนอนญาตใหลกจางใชงานได รวมทงอธบายขนตอนการท างานอยางละเอยดใหกบลกจาง แสดงใบอนญาต และเอกสารอน ๆ ไว ณ จดทท างาน

4.1.5 ผชวยเหลอ มหนาทจดเตรยมแผนและปฏบตตามแผนการชวยเหลอในกรณตกจากทสง

4.2 กำรปองกนและยบยงลกจำงตกจำกทสง

4.2.1 กำรท ำงำนในพนททมควำมตำงระดบนอยกวำ 2 เมตร นายจางตองด าเนนการประเมนความเสยงในงานบนทสงกอนเรมด าเนนการ โดยประยกตใชการประเมนความเสยง ตามมาตรฐาน มปอ. 1402 : 2561 และตองมการขออนญาตท างานหรอก าหนดมาตรการควบคมความปลอดภยทเหมาะสม ตามวธควบคมความเสยงส าหรบงานทมความตางระดบตงแต 2 เมตรขนไป ตวอยางดงตอไปน

1) การใชบนไดทมพนยนพรอมราวจบ (Step Platform Ladder)

การใชบนไดทมพนยนพรอมราวจบ เปนทางเลอกทปลอดภยกวาการใชบนไดพบปกต โดยเฉพาะอยางยง

เมอตองปฏบตงานเปนระยะเวลานานหรอ มการมองเหนทจ ากด เชน งานเชอม งานทมประกายไฟ เปนตน

ภาพท 2 บนไดทมพนยนพรอมราวจบ

2) นงรานโครงค าแยกสวน (Splithead Trestle Scaffold)

นงรานโครงค าแยกสวน เปนพนทปฏบตงานทสะดวกตอการตดตง สามารถตดตงไดหลายวธเพอให

เหมาะกบลกษณะงาน นงรานประเภทน มประโยชนส าหรบการปฏบตงานระดบเบาและปานกลาง เชน

งานฉาบผนง งานทาส งานตกแตงทวไป เปนตน

ภาพท 3 การใชนงรานโครงค าแยกสวน

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ 4

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

4.2.2 กำรท ำงำนในพนททมควำมตำงระดบตงแต 2 เมตรขนไป นายจางตองด าเนนการประเมนความเสยงในงานบนทสงกอนเรมด าเนนการ โดยประยกตใชการประเมนความเสยง ตามมาตรฐาน มปอ. 402 : 2561 และตองมการขออนญาตท างานหรอก าหนดมาตรการควบคมความปลอดภยทเหมาะสม โดยมวธควบคมความเสยงส าหรบงานทมความตางระดบตงแต 2 เมตรขนไป ดงตอไปน

1) การท างานบนพน การท างานบนพนแทนการท างานบนทสง เปนการขจดอนตรายจากการตกจากทสงทมประสทธภาพมากทสดในการปองกนอนตรายของลกจาง ผควบคมงานควรพจารณาวธการท างานทสามารถท าได ทระดบพน การขจดอนตรายมหลากหลายวธ เชน การประกอบหลงคาทระดบพน การประกอบโครงสรางตามแนวราบแลวยกขนตดตง การใชโครงสรางคอนกรตส าเรจรปหรอเทคอนกรตใชลกกลงทาสทตอความยาวดามจบ เปนตน

2) การปองกนทขอบและชองเปด ตองจดใหมมาตรการปองกนการตกเมอปฏบตงานทบรเวณขอบของอาคาร หลงคา หรอสงกอสรางอน ๆ และชองเปดในพนทปฏบตงาน เชน ตดตงราวกนตก สายชวยชวต หรอตาขายนรภย เปนตน

3) ทางขน – ลงของการท างานบนทสง สถานทท างานบนทสงทกแหงตองมทางขน – ลงทปลอดภยและเหมาะสม เชน

ก. แพลตฟอรมแบบถาวร ทางเขา บนไดและบนไดทยดกบท ข. ทางเขาชวคราวและระบบบนไดชวคราว ค. บนไดทตงดวยความชนระหวาง 4 : 1 ตองยดใหแนนหนา และยดอกอยางนอย 90 เซนตเมตร เหนอจดกาวออก

จดพกของบนได (Landing) และทางเชอมระหวางโครงสราง ตองมราวกนตกหามใชบนไดพบหรอบนได พาดเปนทางขน – ลงถาวรจากโครงสราง

4) แพลตฟอรมยกระดบ (Elevating Work Platform) แพลตฟอรมยกระดบส าหรบยกลกจาง วสด หรออปกรณอน ๆ เพอใหปฏบตงานบนทสงออกแบบมา

เพอปองกนการตกจากทสง แพลตฟอรมยกระดบครอบคลมงานทมความของเครองจกรและอปกรณ

รวมถงนงราน และรถกระเชา

ก. นงราน นงรานเปนอปกรณในการปฏบตงานทปลอดภยส าหรบการท างานบนทสง นงรานมการออกแบบหลายประเภท ไดแก - นงรานส าหรบงานเบา รบน าหนกไดไมเกน 225 กโลกรมตอพนทปฏบตงาน เหมาะส าหรบงาน

ฉาบปน ทาส งานไฟฟา และงานเบาอน ๆ - นงรานส าหรบงานปานกลาง รบน าหนกไดไมเกน 450 กโลกรมตอพนทปฏบตงานเหมาะส าหรบ

งานทวไป

- นงรานส าหรบงานหนก รบน าหนกไดไมเกน 675 กโลกรมตอพนทปฏบตงาน เหมาะส าหรบงานกออฐ คอนกรต รอถอน และภารกจทเกยวของกบน าหนกบรรทกมากหรอแรงกระแทกหนก

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ 5

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

การสราง ดดแปลง และรอถอนนงราน ตองด าเนนการโดยผมความรความสามารถ และปฏบตตามกฎกระทรวงก าหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างานเกยวกบงานกอสราง พ.ศ. 2551

ข. รถกระเชา ตองใชบนพนแนวระนาบทมนคงแขงแรง พนทปฏบตงานตองไดรบการตรวจสอบเพอใหมนใจวาไมมหลมหรอสงกดขวางทอาจเปนสาเหตใหรถกระเชาพลกคว าได - รถกระเชาทออกแบบส าหรบพนขรขระ ใหปฏบตตามค าแนะน าของผผลต และมการตรวจสอบ

บรเวณพนทปฏบตงาน - ตองระบขดจ ากดน าหนกบรรทกการท างานอยางปลอดภยไวอยางชดเจน - ใหปฏบตตามคมอการปฏบตงานของรถกระเชาแตละชนด - รถกระเชาควรไดรบการตรวจสอบและทดสอบอปกรณอยางนอยปละ 1 ครง - ผควบคมรถกระเชาตองไดรบการฝกอบรมเรองการควบคมรถกระเชาอยางปลอดภยจากบรษทผผลต

ผแทนจ าหนาย หรอหนวยงานทไดรบการรบรอง

ภาพท 4 ตวอยางรถกระเชาประเภทตาง ๆ

ค. ราวกนตก การจดใหมราวกนตกทมประสทธภาพ จะตองตดตงทบรเวณขอบของอาคารหรอหลงคา นงราน ขอบของแพลตฟอรมการปฏบตงาน ทางเดน บนได ทางลาด จดพก ขอบของหลงคากระจกและวสดหลงคาแผนใส ชองเปดในพนและโครงสรางหลงคา ขอบของชองเปดแนวตงหลม และการขดอน ๆ

ง. ตาขายนรภย ตาขายนรภยออกแบบเพอปองกนหรอรองรบการตกของลกจางหรอการตกของวสด ตองมการตดตงและตรวจสอบตามค าแนะน าของผผลต การใชตาขายนรภยเปนวธการหนงทยอมรบไดในการปองกนการตกของลกจางทมอสระในการเคลอนท หามใชตาขายนรภยเปนทางเดนหรอใชเปนพนทปฏบตงาน

ทงน การท างานบนแพลตฟอรมยกระดบ สามารถน ามาตรการควบคมปองกนการตกจากทสง โดยมหนวยงานซงไดรบการรบรองน ามาตรการดงกลาวมาใชในการตดตง ใชงานรอถอน และตองด าเนนการโดยผมความรความสามารถตามขอแนะน าของผผลต

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ 6

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

ง. ตาขายนรภย ตาขายนรภยออกแบบเพอปองกนหรอรองรบการตกของลกจางหรอการตกของวสด ตองมการตดตงและตรวจสอบตามค าแนะน าของผผลต การใชตาขายนรภยเปนวธการหนงทยอมรบไดในการปองกนการตกของลกจางทมอสระในการเคลอนท หามใชตาขายนรภยเปนทางเดนหรอใชเปนพนทปฏบตงาน

ทงน การท างานบนแพลตฟอรมยกระดบ สามารถน ามาตรการควบคมปองกนการตกจากทสง โดยมหนวยงานซงไดรบการรบรองน ามาตรการดงกลาวมาใชในการตดตง ใชงานรอถอน และตองด าเนนการโดยผมความรความสามารถตามขอแนะน าของผผลต

จ. บนได

ตองคดเลอกบนไดอยางถกตองและเหมาะสมตามลกษณะงาน ตดตงบนพนทแขงแรงมนคง และมการปองกนไมใหบนไดลนไถล ดงน - พาดบนไดใหเอยงในอตราสวน 4 : 1 โดยวดความสงจากพนถงจดพาดบนได 4 สวน ตอระยะหาง

ของตนบนไดจากก าแพง 1 สวน และปลายบนไดตองพนจดพาดอยางนอย 90 เซนตเมตร หรอ 3 ขนบนได

- ผกยดบนไดใหแนนทงสวนบนและสวนลาง

ภาพท 5 อตราสวนการพาดบนไดทเหมาะสมคอ 4 : 1

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

อยางนอย 90 เซนตเมตร

ผกบนไดยดใหแนน

ผกบนไดยดใหแนน

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ 7

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

- การขน – ลงบนไดอยางปลอดภย ลกจางจะตองสมผสกบบนไดอยางนอย 3 จด (3 Points of Contact) ดงแสดงในภาพท 8 และไมถอหรอยกสงของขณะขน – ลงบนได

ภาพท 7 ตวอยางการสมผสกบบนไดอยางนอย 3 จด (3 Points of Contact)

5) ระบบการคมต าแหนงการท างาน (Work Positioning Systems) ระบบการคมต าแหนงการท างาน เปนการก าหนดใหมและใชอปกรณทชวยยดรงลกจางใหอยในต าแหนงงานและปฏบตงานในต าแหนงทก าหนดไดอยางปลอดภย ทงน ลกจางทปฏบตงานในระบบน ตองผานการฝกอบรมมความสามารถ และทกษะในการปฏบตงานเปนการเฉพาะ

อปกรณความปลอดภยในการท างานบนทสง อยางนอยตองประกอบดวย - จดยดเกยว (Anchorage Point) - สายรดตวนรภยชนดเตมตว (Full Body Harness) - เชอกนรภยหรอสายชวยชวต (Lanyard หรอ Lifeline)

ภาพท 6 ตวอยางการยดบนไดใหแนนอยางมประสทธภาพ

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ 8

ง. ตาขายนรภย ตาขายนรภยออกแบบเพอปองกนหรอรองรบการตกของลกจางหรอการตกของวสด ตองมการตดตงและตรวจสอบตามค าแนะน าของผผลต การใชตาขายนรภยเปนวธการหนงทยอมรบไดในการปองกนการตกของลกจางทมอสระในการเคลอนท หามใชตาขายนรภยเปนทางเดนหรอใชเปนพนทปฏบตงาน

ทงน การท างานบนแพลตฟอรมยกระดบ สามารถน ามาตรการควบคมปองกนการตกจากทสง โดยมหนวยงานซงไดรบการรบรองน ามาตรการดงกลาวมาใชในการตดตง ใชงานรอถอน และตองด าเนนการโดยผมความรความสามารถตามขอแนะน าของผผลต

ตวอยางของระบบการคมต าแหนงการท างาน

ก. ระบบการท างานดวยเชอก (Rope Access System) เปนการปฏบตงานทมขอจ ากดในการเขาถงพนทเพอสามารถปฏบตงานไดในแนวดงหรอแนวลาดเอยง

ซงสวนใหญเปนการปฏบตงานดวยเชอกในแนวดง วตถประสงคหลกของการปฏบตงานลกษณะน เพอเปนการเขาถงพนทปฏบตงานไดอยางปลอดภย

ข. ระบบจ ากดระยะเคลอนท (Travel Restraint System)

เปนระบบปองกนลกจางตกจากขอบอาคาร ชองเปด และสงกอสราง โดยการจ ากดระยะเคลอนท ระบบนประกอบดวย เขมขดนรภยชนดเตมตว เชอกนรภยหรอสายชวยชวต และจดยดเกยวทเหมาะสม

หากระบบจ ากดระยะเคลอนทยงคงมความเสยงตอการพลดตก ใหพจารณาเลอกใชระบบการยบยงการตกแทน

ภาพท 8 ระบบจ ากดระยะเคลอนททปลอดภย ปองกนไมใหเขาถงต าแหนงทอาจตกจากทสงได

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

ระยะจ ากดการเคลอนท

จดยดเกยว

สายรดตวนรภยชนดเตมตว

เชอกนรภย หรอสายชวยชวต

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ 9

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

6) ระบบการลดการบาดเจบจากการตกจากทสง (Fall Injury Minimization Systems)

เปนการใชอปกรณปองกนการตกและเพอลดความรนแรงของการบาดเจบของลกจาง เชน ตาขายนรภย

แพลตฟอรมรองรบการตกจากทสง เบาะลม และสายรดตวนรภยชนดเตมตว เปนตน ทนอกเหนอจาก

ระบบจ ากดระยะเคลอนทตาม (5) ข

ตวอยางระบบการลดการบาดเจบจากการตกจากทสง

ก. แพลตฟอรมรองรบการตกจากทสง เปนโครงสรางทออกแบบเพอลดระยะการตกจากทสงของลกจางจากขอบอาคารหรอสงกอสรางทไมมการปองกน ซงตองมความแขงแรงและทนตอแรงกระแทกจากการตก โดยตดตงบรเวณดานลางของพนทปฏบตงานไมเกน 1 เมตร และยนจากขอบของพนทปฏบตงานออกไปไมนอยกวา 2 เมตร อาจใชแบบตดตงอยกบทหรอเคลอนทได

ภาพท 10 ตวอยางของแพลตฟอรมรองรบการตกจากทสง

ภาพท 9 แสดงทางเลอกของระบบจ ากดระยะเคลอนท

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ 10

ข. ระบบการยบยงการตก (Fall Arrest System)

ระบบการยบยงการตก ใชเพอลดแรงกระชากจากการตกของลกจางและไมใหตกกระแทกพนการหยด อยางปลอดภยจากการตกจากทสงของลกจาง ประกอบดวย สายรดตวนรภยชนดเตมตวเชอมตอกบ จดยดเกยวโดยตรงหรอเชอมตอผานเชอกนรภยกได ทงนอปกรณดงกลาวตองมอปกรณดดซบแรงดวย

ภาพท 11 ตวอยางของระบบการยบยงการตก ส าหรบงานบนหลงคา

การค านวณระยะการตก

การตกจะตองมระยะระหวางพนทปฏบตงานกบพนดานลางอยางเพยงพอ ดงนนในการค านวณหาระยะการตกของลกจางในกรณใชเชอกนรภยและอปกรณดดซบแรง ตวแปรทใชในการค านวณอยางนอย ไดแก ความยาวของเชอกนรภย การยดตวสงสดของอปกรณดดซบแรงความสงของลกจาง และระยะปลอดภย ซงสามารถค านวณไดดงตอไปน

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ 11

A B

C

เชอกนรภยหรอสายชวยชวต

สายรดตวนรภยชนดเตมตว จดยดเกยว

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

ระยะการตก = ความยาวของเชอกนรภย + การยดตวสงสดของอปกรณดดซบแรง + ความสงของลกจาง + ระยะปลอดภย

จากตวอยางในภาพท 12 สามารถค านวณระยะการตกไดดงน

ระยะการตก = 2.0 + 1.7 + 1.8 + 1.0 = 6.5 เมตร

ภาพท 12 ระยะการตก คอ 6.5 เมตร

ในการตกจากทสงบางกรณ รางกายลกจางอาจจะแกวงไปกระแทกผนงหรอโครงสรางของอาคาร การใชระบบการยบยงการตก จะตองด าเนนการดงน - การตดตงราวกนตก - ตดตงจดยดเกยวโดยใหมมระหวางจดยดเกยวกบต าแหนงการท างานทขอบหลงคาไมมากเกนไป กรณ

เชนน อาจใชเปนจดยดเกยวแบบเคลอนทได - การตดตงจดยดเกยวจดทสองพรอมอปกรณผกมด (จดยดเกยวตรงกลาง)

ภาพท 13 ลกษณะการแกวงกระแทกโครงสรางอาคาร

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ 12

7) การควบคมเชงบรหารจดการ เปนระบบการท างานหรอขนตอนการปฏบตงานทชวยลดความเสยงอนตรายของลกจางจากการตกจากทสง โดยก าหนดมาตรการควบคมเพมเตมเพอสนบสนนมาตรการควบคมปองกนการตกจากทสงระดบชนตน ๆ ประกอบดวย การก าหนดนโยบาย การจดการและการวางแผน ก าหนดมาตรฐานการท างาน การฝกอบรม การจดล าดบของงาน ระบบการขออนญาตท างาน และแผนการชวยเหลอ

ก. การก าหนดนโยบาย นายจางตองก าหนดนโยบายเกยวกบการท างานบนทสง จดท าเปนลายลกษณอกษรโดยแสดงความมงมนในการลดความเสยง เพอปองกนการประสบอนตรายจากการท างานบนทสง และมการสอสารใหลกจางทราบอยางทวถง

ข. การจดการและการวางแผน นายจางตองมนใจวาการปฏบตงานบนทสง ผานกระบวนการวางแผนอยางเหมาะสม ไดรบการควบคมดแลอยางเหมาะสม ด าเนนการในลกษณะทปลอดภย การคดเลอกอปกรณและการตรวจสอบตามระเบยบขอบงคบ เรองการวางแผนรวมถงการวางแผนส าหรบสถานการณฉกเฉนและการชวยชวต รวมทงนายจางตองมนใจวาการปฏบตงานบนทสงไดด าเนนการเฉพาะเมอสภาพอากาศไมเปนอนตรายตอบคคลทเกยวของ

ค. การฝกอบรม นายจางตองจดใหมการฝกอบรมส าหรบลกจางทกคนทตองปฏบตงานบนทสง เพอใหลกจางเกดความตระหนกตออนตรายของการตกจากทสง มความสามารถ และทกษะในการปฏบตงานในระบบตาง ๆ และตองฝกอบรมระเบยบปฏบตใหลกจางปฏบตตามขนตอนเพอลดอนตราย โดยหวขอการฝกอบรม อยางนอยตองประกอบดวยหวขอตอไปน - อนตรายจากการตกในงานบนทสง - มาตรฐานการปองกนการตกจากทสง - ระเบยบปฏบตเพอควบคมอนตราย - ลกษณะอนตรายการตกจากทสงในพนทการท างาน - บทบาทหนาทของลกจาง - การตดตงและบ ารงรกษาระบบปองกนการตกจากทสง - การตรวจสอบระบบปองกนการตกจากทสง - การชวยเหลอในกรณฉกเฉน - การปฐมพยาบาล รวมถงการนวดหวใจผายปอดกชพ (Cardiopulmonary Resuscitation ; CPR)

ง. การขออนญาตท างาน (Work Permit for Working at Height) นายจางตองจดท าใบอนญาตการท างานบนทสง อยางนอยตองประกอบดวยหวขอดงน - วน เดอน ป ชวงเวลา และสถานทในการด าเนนงาน - ลกษณะการท างาน - รายชอผขออนญาต ผปฏบตงาน ผชวยเหลอ ผควบคมงาน และผอนญาต - มาตรการความปลอดภย - อปกรณทใชในการปฏบตงาน - มาตรการในการชวยเหลอ กรณมผตกจากทสง และอปกรณทใชในการชวยเหลอ - หนวยงานทตองตดตอสอสารภายในและภายนอก กรณฉกเฉน

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ 13

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ 14

จ. แผนการชวยเหลอ นายจางตองจดท าแผนการชวยเหลอลกจางตกจากทสง เพอรองรบเหตการณทอาจจะเกดขนได แผนการชวยเหลออยางนอยตองมหวขอดงตอไปน - วน เดอน ป ทจดท าแผนชวยเหลอ - สถานทปฏบตงาน - ลกษณะ เหตการณ และอนตรายทอาจจะเกดขน - ผรบผดชอบปฏบตการชวยเหลอ และรายชอผชวยเหลอ - ขนตอนการชวยเหลอ - รายการอปกรณทตองใชในการชวยเหลอ - รายชอ และการตดตอหนวยงานชวยเหลออน ๆ เชน โรงพยาบาล - ผอนญาต และหวหนาผชวยเหลอลงนามในแผนการชวยเหลอ

4.3 กำรปองกนและยบยงวสดอปกรณตกหลน

4.3.1 การปองกนวสด เครองมอ อปกรณตกหลน ตองปฏบต ดงน ก. จดใหมแผงกนของตกในแนวระนาบหรอแนวดง ออกแบบและค านวณความแขงแรงโดยวศวกรเพอใช

ปองกนวสดอปกรณตกหลน ข. เสนทางทก าหนดใหเปนทางเดน เสนทางล าเลยงหรอเคลอนยายวสดอปกรณ ตองจดท าหลงคา กนสาด

หรอวสดอนทแขงแรงเพยงพอสามารถทนแรงกระแทกหรอการทะลผานเนองจากวสดหรออปกรณตกหลนได

ค. เครองมอ อปกรณ หรอวสดตาง ๆ ทใชในการปฏบตงาน หรอกองบนทสง ตองจดกองใหเปนระเบยบเรยบรอย หรอมภาชนะบรรจทปลอดภย หรอจดท าแผงกนของตกทมนคง แขงแรงและปลอดภย หากไมมราวกนตกตองจดเกบหางจากขอบของหลงคาหรอขอบโครงสรางไมนอยกวา 1.8 เมตร

4.3.2 การยบยงวสด เครองมอ อปกรณตกหลน ตองปฏบต ดงน

ก. วสด เครองมอ อปกรณทมขนาดพกพาและมน าหนกไมมาก จดใหมอปกรณคลองเกยวกบลกจาง ข. วสด เครองมอ อปกรณทมขนาดใหญหรอมน าหนกมาก จดใหมอปกรณคลองยดกบโครงสราง

พระรำชบญญตควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมในกำรท ำงำน พ.ศ.2554. ประกาศในราชกจจานเบกษา เลม 128 ตอนท 4 ก วนท 17 มกราคม 2

Australian Government. National code of practice for the prevention of falls in general construction. April 2008

American Society of Safety Engineers. Introduce to fall protection to third edition. 2001

Occupational Safety and Health Administration. Fall protection in construction (OSHA 3146-05R 2015). 2015

Safe Work Australia. Managing the risk of falls at workplaces code of practices. April 2016

5. เอกสำรอำงอง

มาตรฐานการจดการความปลอดภยในการท างานบนทสง (มปอ. 101 : 2561)

สถำบนสงเสรมควำมปลอดภย อำชวอนำมย และสภำพแวดลอมนกำรท ำงำน (องคกำรมหำชน) หนำ 15