12
ว า ร ส า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ สุ ข ภ า พ 14 Journal of Safety and Health : Vol. 9 No. 33 July-September 2016 ปท 9 ฉบบท 33 ประจำ�เดอนกรกฎ�คม-กนย�ยน 2559 ปัจจัยทำ�น�ยพฤติกรรมก�รป้องกัน ก�รสัมผัสมลพิษท�งอ�ก�ศของผู้ประกอบอ�ชีพ มอเตอร์ไซค์รับจ้�งในเขตอำ�เภอแม่สอด จังหวัดต�ก Predicting Factors of Preventive Behaviors from Air Pollution Exposure among Motorcycle Taxi Drivers in Mae Sot District, Tak Province ชนาพร เข อนเปก วท.บ. (อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย) ตสาขาว ชาอาช วอนาม ยและความปลอดภ ย คณะสาธารณสุขศาสตร มหาว ทยาล ยนเรศวร ศนพงษ ต นต ปญจพร วท.ม. (อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย) อาจารยประจ�าสาขาว ชาอาช วอนาม ยและความปลอดภ ย คณะสาธารณสุขศาสตร มหาว ทยาล ยนเรศวร บทคดยอ การศกษานมวตถุประสงคเพอศกษาปจจยทำานาย พฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศของผู ประกอบอาช พมอเตอร ไซค บจ าง โดยทำ าการศ กษาในอำ าเภอ แมสอด จงหวดตาก เกบรวบรวมขอมูลจากกลุมตวอยาง จำานวน 113 คน โดยใชแบบสอบถามเกยวกบปจจยสวน บุคคล ป จจ ยนำ า ป จจ ยเอ อ ป จจ ยเสร ม และพฤต กรรมการ ปองกนการสมผสมลพษทางอากาศ ทำาการวเคราะหปจจย ทำ านายพฤต กรรมการป องก นการส มผ สมลพ ษทางอากาศโดย การวเคราะหการถดถอยพหุคูณ (Multiple Regression) และสถ ไคสแควร (Chi-Square) ใช เคราะห ความส มพ นธ ระหว างพฤต กรรมการป องก นและอาการระบบทางเด นหายใจ ผลการศกษาพบวา ผูประกอบอาชพมอเตอรไซค รบจางสวนใหญเปนเพศชาย (รอยละ 74.3) มอายุเฉลย เทากบ 43.60 ± 10.38 ป ประสบการณการทำ างานเฉลย เท าก บ 6.73 ± 4.65 ป วนใหญ จจ ยนำ าเก ยวก บความรู และความตระหนกเกยวกบมลพษทางอากาศอยูในระดบ ปานกลาง คดเปนรอยละ 58.4 และ 54.9 ตามลำาดบ การ ไดรบปจจยเออเกยวกบการเขาถงอุปกรณปองกนและการ ไดรบปจจยเสรมเกยวกบการไดรบการสนบสนุนดานขอมูล ขาวสารเรองมลพษทางอากาศอยูในระดบปานกลางเชนกน คดเปนรอยละ 66.3 และ 39.8 ตามลำาดบ ในขณะท พฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศในระดบ สูง (รอยละ 39.8) ปจจยเสรม (การไดรบการสนบสนุน ดานขอมูลขาวสารเรองมลพษทางอากาศ) ปจจยสวนบุคคล (เพศชาย) และปจจยเออ (การเขาถงอุปกรณปองกนตนเอง จากมลพษทางอากาศ) (B = 0.362 p = < 0.001; B = -1.685, p = 0.011; B = 0.360, p = 0.069 ตาม ลำาดบ) สามารถรวมกนทำานายพฤตกรรมการปองกนการ สมผสมลพษทางอากาศไดรอยละ 39.1 นอกจากนพบวา พฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศมความ สมพนธกบอาการระบบทางเดนหายใจอยางมนยสำาคญทาง สถ หน วยงานท เก ยวข องจ งควรม การส งเสร มให ผู ประกอบ อาช พมอเตอร ไซค บจ างได บทราบข อมูลข าวสารเร องมลพ

ปัจจัยทำ น ยพฤติกรรมก รป้องกัน ก รสัมผัสมลพิษท งอ ก ศของ ...... · สัมผัสมลพิษทางอากาศได้ร้อยละ

  • Upload
    others

  • View
    5

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ปัจจัยทำ น ยพฤติกรรมก รป้องกัน ก รสัมผัสมลพิษท งอ ก ศของ ...... · สัมผัสมลพิษทางอากาศได้ร้อยละ

ว า ร ส า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ ส ข ภ า พ

14 Journal of Safety and Health : Vol. 9 No. 33 July-September 2016

ปท 9 ฉบบท 33 ประจำ�เดอนกรกฎ�คม-กนย�ยน 2559

ปจจยทำ�น�ยพฤตกรรมก�รปองกนก�รสมผสมลพษท�งอ�ก�ศของผประกอบอ�ชพ

มอเตอรไซครบจ�งในเขตอำ�เภอแมสอด จงหวดต�ก

Predicting Factors of Preventive Behaviors from Air Pollution Exposure among Motorcycle Taxi Drivers

in Mae Sot District, Tak Province

ชนาพร เขอนเปก วท.บ. (อาชวอนามยและความปลอดภย)นสตสาขาวชาอาชวอนามยและความปลอดภย คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

ทศนพงษ ตนตปญจพร วท.ม. (อาชวอนามยและความปลอดภย)อาจารยประจ�าสาขาวชาอาชวอนามยและความปลอดภย คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

บทคดยอการศกษานมวตถประสงคเพอศกษาปจจยทำานาย

พฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศของผ

ประกอบอาชพมอเตอรไซครบจาง โดยทำาการศกษาในอำาเภอ

แมสอด จงหวดตาก เกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง

จำานวน 113 คน โดยใชแบบสอบถามเกยวกบปจจยสวน

บคคล ปจจยนำา ปจจยเออ ปจจยเสรม และพฤตกรรมการ

ปองกนการสมผสมลพษทางอากาศ ทำาการวเคราะหปจจย

ทำานายพฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศโดย

การวเคราะหการถดถอยพหคณ (Multiple Regression)

และสถตไคสแควร (Chi-Square) ใชวเคราะหความสมพนธ

ระหวางพฤตกรรมการปองกนและอาการระบบทางเดนหายใจ

ผลการศกษาพบวา ผประกอบอาชพมอเตอรไซค

รบจางสวนใหญเปนเพศชาย (รอยละ 74.3) มอายเฉลย

เทากบ 43.60 ± 10.38 ป ประสบการณการทำางานเฉลย

เทากบ 6.73 ± ± 4.65 ป สวนใหญมปจจยนำาเกยวกบความร

และความตระหนกเกยวกบมลพษทางอากาศอยในระดบ

ปานกลาง คดเปนรอยละ 58.4 และ 54.9 ตามลำาดบ การ

ไดรบปจจยเออเกยวกบการเขาถงอปกรณปองกนและการ

ไดรบปจจยเสรมเกยวกบการไดรบการสนบสนนดานขอมล

ขาวสารเรองมลพษทางอากาศอยในระดบปานกลางเชนกน

คดเปนรอยละ 66.3 และ 39.8 ตามลำาดบ ในขณะท

พฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศในระดบ

สง (รอยละ 39.8) ปจจยเสรม (การไดรบการสนบสนน

ดานขอมลขาวสารเรองมลพษทางอากาศ) ปจจยสวนบคคล

(เพศชาย) และปจจยเออ (การเขาถงอปกรณปองกนตนเอง

จากมลพษทางอากาศ) (B = 0.362 p = < 0.001; B

= -1.685, p = 0.011; B = 0.360, p = 0.069 ตาม

ลำาดบ) สามารถรวมกนทำานายพฤตกรรมการปองกนการ

สมผสมลพษทางอากาศไดรอยละ 39.1 นอกจากนพบวา

พฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศมความ

สมพนธกบอาการระบบทางเดนหายใจอยางมนยสำาคญทาง

สถต หนวยงานทเกยวของจงควรมการสงเสรมใหผประกอบ

อาชพมอเตอรไซครบจางไดรบทราบขอมลขาวสารเรองมลพษ

Page 2: ปัจจัยทำ น ยพฤติกรรมก รป้องกัน ก รสัมผัสมลพิษท งอ ก ศของ ...... · สัมผัสมลพิษทางอากาศได้ร้อยละ

Journal of Safety and Health : Vol. 9 No. 33 July-September 2016 15

Research and Featured Article

บ ท ค ว า ม ว จ ย แ ล ะ ว ช า ก า ร

ทางอากาศ และใหความรผานสอโทรทศน วทย และการจด

อบรม รวมถงการสนบสนนใหไดรบอปกรณในการปองกน

มลพษทางอากาศอยางเพยงพอ เพอใหเกดพฤตกรรมการ

ปองกนการสมผสมลพษทางอากาศตอไป

คำ�สำ�คญ: พฤตกรรมการปองกน/มลพษทางอากาศ/

มอเตอรไซครบจาง

AbstractThe aim of this study was to examine

predicting factors of preventive behaviors from air

pollution exposure among motorcycle taxi drivers.

Data were collected from 113 drivers in Mae Sot

district, Tak province using self-administered

questionnaires regarding personal factors,

predisposing factors, enabling factors, reinforcing

factors and the self-protected behaviors from air

pollution. Multiple regression analysis was used

to predict factors related to preventive behaviors

from air pollution. Additionally, the relationship

between preventive behaviors and respiratory

symptoms was analyzed using the chi-square.

The result showed that the most motorcycle

taxi drivers were male (74.3%). The average age

of drivers was 43.60 ± ± 10.38 years old. Their

average working experience was 6.73 ±± ±4.65 years.

Findings from the study indicated a moderate

level of predisposing factors about air pollution

knowledge (58.4%) and awareness (54.9%). Their

enabling factor about support personal protective

equipment (66.3%) and perception of news

about air pollution (39.8%) had a moderate level.

While, their most self-protected behaviors from

air pollution had a high level (39.8%). This study

found that 3 factors were significant predictors of

preventive behaviors from air pollution exposure

i.e., reinforcing factor (perception of news about

air pollution), personal factor (male) and enabling

factor (support personal protective equipment)

(B = 0.362 p = < 0.001; B = -1.685, p = 0.011; B =

0.360, p = 0.069, respectively). These factors could

predict common preventive behaviors as 39.1%.

In addition, it was found that the preventive

behavior from air pollution exposure was statistically

significant associated to respiratory symptoms.

Related agencies should provide motorcycle

taxi drivers with air pollution information

and knowledge. They can obtain air pollution

information through television, radio and training.

Additional recommendation is to promote the

wearing of appropriate personal protective

equipment.

Keywords : Preventive behavior/Air

pollution/Motorcycle taxi driver

1. บทนำ�มลพษทางอากาศเปนปญหาสงแวดลอมท เหน

ชดเจนทงในเขตชมชน ภาคอตสาหกรรม การกอสราง

การคมนาคม และโดยเฉพาะอยางยง การจราจร ทงจาก

ยานพาหนะ การปรบปรงถนนและผวจราจร (กรมควบคม

มลพษ, ม.ป.ป.) สงผลใหเกดมลพษทางอากาศหลายชนด

เชน ฝนละอองทเกดจากเขมาควนและไอเสยจากยวดยานท

ใชเครองยนต กาซคารบอนมอนอกไซด สารไฮโดรคารบอน

ออกไซดของไนโตรเจน และโอโซน เปนตน ทสามารถ

สงผลกระทบตอสขภาพของผรบสมผส อนไดแก แมคา

แผงลอย ตำารวจจราจร ผคนทเดนทางอยตามทองถนน

หรอแมกระทงผประกอบอาชพมอเตอรไซครบจางทตอง

เผชญและประสบปญหาเกยวกบมลพษทางอากาศโดยตรง

เพราะผขบขรถจกรยานยนตจะนงอยบนตวรถทเปดโลงทำาให

ตองสมผสกบสารพษตางๆ และจากลกษณะของตวรถยง

มขนาดเลกและตำากวายานพาหนะอน สงผลใหผประกอบ

อาชพมอเตอรไซครบจางมโอกาสสมผสกบสารพษตางๆ ทมา

กบทอไอเสยของรถในอตราสวนของความเขมขนมากกวา

(พชรพงศ สอนใจ, 2544) นอกจากนผประกอบอาชพ

มอเตอรไซครบจางสวนใหญไมสวมใสผาปดปากเพอปองกน

มลพษตลอดเวลา บางรายอาจสวมใสบางครงในชวงทขบข

เทานน แตอยางไรกตามสภาพแวดลอมบรเวณทตงวน

มอเตอรไซคกยงมอนตรายเชนกน เพราะบรเวณทตงของ

วนมอเตอรไซคอยบรเวณรมถนนเปดโลงไมมผนง สงเหลาน

Page 3: ปัจจัยทำ น ยพฤติกรรมก รป้องกัน ก รสัมผัสมลพิษท งอ ก ศของ ...... · สัมผัสมลพิษทางอากาศได้ร้อยละ

ว า ร ส า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ ส ข ภ า พ

16 Journal of Safety and Health : Vol. 9 No. 33 July-September 2016

ปท 9 ฉบบท 33 ประจำ�เดอนกรกฎ�คม-กนย�ยน 2559

เออตอการเกดปญหากบสขภาพของมอเตอรไซครบจาง และ

ถอเปนปญหาทเกดจากการประกอบอาชพ (ชนาทพย

มารมย, 2557) โดยเฉพาะอาการความผดปกตของระบบทาง

เดนหายใจ จากการสมผสมลพษทางอากาศสะสมในรางกาย

ทสงผลตอสขภาพทงแบบเฉยบพลนและเรอรงได

ดงนน หากผประกอบอาชพมอเตอรไซครบจาง

มพฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศทด

จะสามารถลดผลกระทบตอสขภาพได หลายการศกษาได

นำาแนวคดทฤษฎแบบจำาลองการวางแผนสงเสรมสขภาพ

(PRECEDE-PROCEED Model) ของ Green and

Kreuter (1999) มาใชในการวเคราะหหาสาเหตของ

พฤตกรรม ทประกอบดวย 3 กลมปจจย คอ ปจจยนำา

(Predisposing factors) ปจจยเออใหเกดพฤตกรรม

(Enabling factors) ปจจยเสรมแรงใหเกดพฤตกรรมตอ

เนอง (Reinforcing factors) รวมกบการประยกตทฤษฎ

แบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model)

ของ Backer (1974) เชน การศกษาของปยะนช บญวเศษ

และคณะ (2556) พบวา ตวแปรทงหมดยกเวนการรบร

ประโยชนของพฤตกรรมการปองกนการสมผสฝนธปสามารถ

รวมกนทำานายพฤตกรรมการปองกนการสมผสฝนธปไดรอย

ละ 54.3 และการศกษาของสทธร สขสทอง (2552) พบวา

ตวแปรทนำามาใชศกษาสามารถรวมกนทำานายพฤตกรรมการ

ปองกนตนเองจากการทำางานได รอยละ 32.30 และ 22.10

การศกษานจงมวตถประสงคเพอศกษาปจจยทำานาย

พฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษ โดยใชกรอบแนวคด

PRECEDE-PROCEED Model ในขนท 4 การวเคราะห

ดานการศกษาและองคกร (Educational and Organiza-

tional Diagnosis) มาวเคราะหหาสาเหตหรอปจจยทมผล

ตอพฤตกรรม โดยมงเนนศกษาผประกอบอาชพมอเตอรไซค

รบจางในเขตอำาเภอแมสอด จงหวดตาก ซงเปนเขตเศรษฐกจ

พเศษทมการจราจรคบคงและมผประกอบอาชพมอเตอรไซค

รบจางอยเปนจำานวนมาก ยงไปกวานนยงมโอกาสประสบ

ปญหาหมอกควนเปนประจำาทกป (สำานกงานสงแวดลอม

ภาคท 1-4 (ภาคเหนอ), 2559) โดยปญหาหมอกควนเปน

ปญหาสำาคญเนองจากสงผลกระทบโรคระบบทางเดนหายใจ

(วจารย สมาฉายา, ม.ป.ป.) ผวจยจงไดศกษาความสมพนธ

ระหวางพฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศกบ

อาการระบบทางเดนหายใจรวมดวย เพอใชเปนขอมลพนฐาน

ในการจดบรการสขภาพตอไป

2. วธดำ�เนนง�นวจยการวจยครงน เปนการศกษาวจยเชงว เคราะห

ภาคตดขวาง (Cross-Sectional Analytical Study)

2.1 ประช�กรและกลมตวอย�ง

ประชากร คอ ผ ประกอบอาชพขบรถ

มอเตอรไซครบจางเขตอำาเภอแมสอด จงหวดตาก จำานวน

ทงหมด 171 คน ซงไดความอนเคราะหขอมลจากสำานกงาน

ขนสงจงหวดตาก สาขาอำาเภอแมสอด ดำาเนนการเกบ

รวบรวมขอมลจากกลมตวอยางทไดจากการคำานวณ จำานวน

ทงสน 113 คน ดวยวธการสมตวอยางแบบสะดวกสบาย

(Convenience random sampling) โดยกลมตวอยาง

ตองมคณสมบตตรงตามเกณฑการคดเลอกผวจย ไดแก

มบตรประจำาตวผขบรถจกรยานยนตสาธารณะสงกดอำาเภอ

แมสอด จงหวดตาก ตดเสอวนมอเตอรไซครบจาง และม

ชวงเวลาทำางานตงแตเวลา 06.00-20.00 น.

2.2 เครองมอทใชในง�นวจย

เคร อ งม อท ใ ช ได แก แบบสอบถาม

(Questionnaire) ประกอบดวย 6 สวน ไดแก ปจจยสวน

บคคล ปจจยนำา (แบบวดความรและความตระหนกเกยวกบ

มลพษทางอากาศ) ปจจยเออ (แบบวดการเขาถงอปกรณ

ปองกน) ปจจยเสรม (แบบวดการไดรบการสนบสนน

ดานขอมลขาวสารเรองมลพษทางอากาศ) พฤตกรรมการ

ปองกนการสมผสมลพษทางอากาศ และอาการระบบทาง

เดนหายใจ โดยไดรบการตรวจสอบความตรง (Content

validity) จากผทรงคณวฒ 3 ทาน จากนนหาความเชอมน

ของเนอหา (Reliability) โดยนำาไปทดลองใชกบกล ม

ผ ประกอบอาชพมอเตอรไซครบจางในเขตอำาเภอเมอง

จงหวดพษณโลก ซงมลกษณะคลายคลงกบกลมตวอยาง

ทตองการศกษาจำานวน 30 คน และคำานวณหาคาความ

เชอมนของเครองมอดวยสตรสมประสทธแอลฟาของ

ครอนบาค (Cronbrach’s Coefficient Alpha) และสตร

คเดอรรชารด (Kuder-Richardson) ตามลกษณะของขอมล

ผลการทดสอบความเชอมนไดคาดงน

สวนท 1 แบบสอบถามปจจยสวนบคคล ไดแก

เพศ อาย สถานภาพ ระดบการศกษา ประสบการณทำางาน

และระยะเวลาในการทำางาน จำานวน 6 ขอ โดยลกษณะ

คำาถามเปนแบบเลอกตอบและเตมคำา

Page 4: ปัจจัยทำ น ยพฤติกรรมก รป้องกัน ก รสัมผัสมลพิษท งอ ก ศของ ...... · สัมผัสมลพิษทางอากาศได้ร้อยละ

Journal of Safety and Health : Vol. 9 No. 33 July-September 2016 17

Research and Featured Article

บ ท ค ว า ม ว จ ย แ ล ะ ว ช า ก า ร

สวนท 2 แบบสอบถามปจจยนำาในดานความร

เกยวกบมลพษทางอากาศ ไดแก ลกษณะของมลพษทาง

อากาศ ผลของมลพษทางอากาศทมตอมนษย อนตรายจาก

มลพษทางอากาศ และกฎหมายเกยวกบมลพษทางอากาศ

จำานวน 13 ขอ มลกษณะคำาถามในเชงบวกและเชงลบคละ

กน ชนดเลอกตอบ 2 ตวเลอก คอ ใช (1) และไมใช (0)

ชวงคะแนนระหวาง 0-13 คะแนน พบวา มคาความเชอมน

เทากบ 0.800

แบบสอบถามปจจยนำาดานความตระหนก

เกยวกบการปองกนมลพษทางอากาศ ไดแก อนตราย

ของมลพษทางอากาศทมตอสขภาพ การชวยลดมลพษทาง

อากาศ และการปองกนอนตรายจากมลพษทางอากาศ ม

ลกษณะคำาถามในเชงบวกและเชงลบคละกน ชนดเลอกตอบ

3 ตวเลอก คอ เหนดวย (3) ไมแนใจ (2) และไมเหนดวย

(1) จำานวน 9 ขอ ชวงคะแนนระหวาง 9-27 คะแนน พบ

วา มคาความเชอมนเทากบ 0.813

สวนท 3 แบบสอบถามปจจยเออเกยวกบการเขา

ถงอปกรณปองกนตนเองจากมลพษทางอากาศ จำานวน 4 ขอ

ชนดเลอกตอบ 3 ตวเลอก คอ จรง (3) คอนขางจรง (2)

และไมจรง (1) ชวงคะแนนระหวาง 4-12 คะแนน พบวา

มคาความเชอมนเทากบ 0.801

สวนท 4 แบบสอบถามปจจยเสรมเกยวกบการ

ไดรบการสนบสนนดานขอมลขาวสารเรองมลพษทางอากาศ

จำานวน 11 ขอ ชนดเลอกตอบ 3 ตวเลอก คอ จรง (3)

คอนขางจรง (2) และไมจรง (1) ชวงคะแนนระหวาง 11-33

คะแนน พบวา มคาความเชอมนเทากบ 0.802

สวนท 5 แบบสอบถามพฤตกรรมในการ

ปองกนตนเองจากมลพษทางอากาศ จำานวน 8 ขอ ชนด

เลอกตอบ 3 ตวเลอก คอ ปฏบต (3) ปฏบตนอย (2) และ

ไมปฏบตเลย (1) ชวงคะแนนระหวาง 8-24 คะแนน พบวา

มคาความเชอมนเทากบ 0.817

สวนท 6 แบบสอบถามอาการระบบทางเดน

หายใจ แบงระดบโรคระบบทางเดนหายใจตามอาการทแสดง

เปน 8 เกรด ตามแบบประเมน Bronchitis Grading

System อางองตามมาตรฐานของ British Occupational

Hygiene Society Committee on Hygiene Standards

พบวา มคาความเชอมนเทากบ 0.804

โดยนำาคะแนนจากปจจยนำา ปจจยเออ ปจจย

เสรม และพฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทไดแบง

ตามเกณฑโดยใชคาเฉลย (สวนเบยงเบนมาตรฐาน) ออกเปน

3 ระดบ ไดแก สง ปานกลาง และตำา

2.3 ก�รเกบรวบรวมขอมล

เกบรวบรวมจากผประกอบอาชพมอเตอรไซค

รบจางทมบตรประจำาตวผขบรถจกรยานยนตสาธารณะสงกด

อำาเภอแมสอด จงหวดตาก ตดเสอวนมอเตอรไซครบจาง

ระหวางเดอนกนยายนถงพฤศจกายน พ.ศ. 2558 โดย

ใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถามดวยตนเอง และตรวจสอบ

ความครบถวนของแบบสอบถามทนท จากนนนำาขอมล

มาวเคราะหทางสถตตอไป

2.4 ก�รวเคร�ะหขอมล

วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร

สำาเรจรป (SPSS version 17) พรรณนาขอมลลกษณะทาง

ประชากรโดยใชคาความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบน

มาตรฐาน สถตทใชในการทำานายปจจยตอพฤตกรรมการ

ปองกนการสมผสมลพษทางอากาศ คอ สถตการวเคราะห

การถดถอยพหคณ (Multiple Regression) โดยใช Enter

Method และวเคราะหความสมพนธระหวางพฤตกรรมการ

ปองกนการสมผสมลพษทางอากาศและอาการระบบทางเดน

หายใจใชสถตไคสแควร (Chi-Square) โดยกำาหนดระดบ

นยสำาคญท 0.1

2.5 จรยธรรมก�รวจยในมนษย

โดยการศกษานผานการพจารณาและอนมตจาก

คณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย คณะสาธารณ-

สขศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร เอกสารรบรองหมายเลข

156/58 ผวจยไดใหกลมตวอยางลงนามในเอกสารยนยอม

เปนลายลกษณอกษร หากสมครใจเขารวมโครงการวจย

3. ผลก�รศกษ�3.1 ขอมลสวนบคคล

ผประกอบอาชพมอเตอรไซครบจางสวนใหญ

เปนเพศชาย รอยละ 74.3 มระดบการศกษาอยในระดบ

ประถมศกษามากทสด รอยละ 58.4 มอายเฉลยเทากบ

43.60 ± 10.38 ป ระยะเวลาในการขบมอเตอรไซครบจาง

เฉลยตอวนเทากบ 7.85 ± ±2.59 ชวโมง และประสบการณ

ทำางานเฉลยเทากบ 6.74 ± ±4.65 ป (ตารางท 1)

Page 5: ปัจจัยทำ น ยพฤติกรรมก รป้องกัน ก รสัมผัสมลพิษท งอ ก ศของ ...... · สัมผัสมลพิษทางอากาศได้ร้อยละ

ว า ร ส า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ ส ข ภ า พ

18 Journal of Safety and Health : Vol. 9 No. 33 July-September 2016

ปท 9 ฉบบท 33 ประจำ�เดอนกรกฎ�คม-กนย�ยน 2559

ต�ร�งท 1 ขอมลสวนบคคลของผประกอบอาชพมอเตอรไซครบจาง (n = 113)

ปจจยสวนบคคล จำ�นวน รอยละ

เพศ

ชาย

หญง

84

29

74.3

25.7

อ�ย

< 30 ป

30-39 ป

40-49 ป

50-59 ป

60 ป

13

21

46

28

5

11.5

18.6

40.7

24.8

4.4

Mean = 43.60 ± 10.38 ป (Range = 19-65 ป)

ประสบก�รณทำ�ง�น

< 5 ป

5-10 ป

11-15 ป

16 ป

58

37

13

5

51.3

32.7

11.5

4.5

Mean = 6.73 ± 4.65 ป (Range = 1-20 ป)

ระดบก�รศกษ�

ประถมศกษา

มธยมตอนตน

มธยมตอนปลายขนไป

66

30

17

58.4

26.5

15.1

ระยะเวล�ในก�รทำ�ง�นเฉลยตอวน

1-5 ชวโมง

6-10 ชวโมง

11-15 ชวโมง

23

77

13

20.4

68.1

11.5

Mean = 7.85 ± 2.59 ป (Range = 1-15 ป)

Page 6: ปัจจัยทำ น ยพฤติกรรมก รป้องกัน ก รสัมผัสมลพิษท งอ ก ศของ ...... · สัมผัสมลพิษทางอากาศได้ร้อยละ

Journal of Safety and Health : Vol. 9 No. 33 July-September 2016 19

Research and Featured Article

บ ท ค ว า ม ว จ ย แ ล ะ ว ช า ก า ร

3.2 ขอมลปจจยนำ� ปจจยเออ และปจจยเสรม

ปจจยนำา ประกอบไปดวย 2 สวน ไดแก

ความร เกยวกบมลพษทางอากาศและความตระหนก

เกยวกบมลพษทางอากาศ พบวา สวนใหญผประกอบอาชพ

มอเตอรไซครบจางมความรและความตระหนกเกยวกบ

มลพษทางอากาศอยในระดบปานกลาง คดเปนรอยละ 58.4

และ 54.9 ตามลำาดบ สวนใหญไดรบปจจยเออเกยวกบการ

เขาถงอปกรณปองกนในระดบปานกลาง รอยละ 66.3 และ

ไดรบปจจยเสรมเกยวกบการไดรบการสนบสนนดานขอมล

ขาวสารเรองมลพษทางอากาศในระดบปานกลางรอยละ 39.8

เชนกน (ตารางท 2)

3.3 ขอมลพฤตกรรมก�รปองกนก�รสมผสมลพษ

ท�งอ�ก�ศ

ผประกอบอาชพมอเตอรไซครบจางสวนใหญ

มพฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศใน

ระดบสง จำานวน 45 คน คดเปนรอยละ 39.8 รองลงมา

คอ พฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศใน

ระดบปานกลาง จำานวน 39 คน คดเปนรอยละ 34.5 และ

พฤตกรรมการปองการสมผสมลพษทางอากาศในระดบตำา

จำานวน 29 คน คดเปนรอยละ 25.7 (ตารางท 2)

ต�ร�งท 2 ขอมลปจจยนำา ปจจยเออ ปจจยเสรม และพฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศของ

ผประกอบอาชพมอเตอรไซครบจาง (n = 113)

ระดบ จำ�นวน รอยละ

ปจจยนำ� - คว�มรเกยวกบมลพษท�งอ�ก�ศ

ระดบความรตำา (2-8 คะแนน)

ระดบความรปานกลาง (9-11 คะแนน)

ระดบความรสง (12-13 คะแนน)

13

66

34

11.5

58.4

30.1

ปจจยนำ� - คว�มตระหนกเกยวกบมลพษท�งอ�ก�ศ

ความตระหนกระดบตำา (19-22 คะแนน)

ความตระหนกระดบปานกลาง (23-25 คะแนน)

ความตระหนกระดบสง (26-27 คะแนน)

19

62

32

16.8

54.9

28.3

ปจจยเออ - ก�รเข�ถงอปกรณปองกน

การไดรบปจจยเออระดบตำา (4-6 คะแนน)

การไดรบปจจยเออระดบปานกลาง (7-9 คะแนน)

การไดรบปจจยเออระดบสง (10-12 คะแนน)

15

75

23

13.3

66.3

20.4

ปจจยเสรม - ก�รไดรบก�รสนบสนนด�นขอมลข�วส�รเรองมลพษ

ท�งอ�ก�ศ

การไดรบปจจยเสรมระดบตำา (11-19 คะแนน)

การไดรบปจจยเสรมระดบปานกลาง (20-25 คะแนน)

การไดรบปจจยเสรมระดบสง (26-33 คะแนน)

37

45

31

32.7

39.8

27.5

พฤตกรรมก�รปองกนก�รสมผสมลพษท�งอ�ก�ศ

พฤตกรรมระดบตำา (10-15 คะแนน)

พฤตกรรมระดบปานกลาง (16-20 คะแนน)

พฤตกรรมระดบสง (21-24 คะแนน)

29

39

45

25.7

34.5

39.8

Page 7: ปัจจัยทำ น ยพฤติกรรมก รป้องกัน ก รสัมผัสมลพิษท งอ ก ศของ ...... · สัมผัสมลพิษทางอากาศได้ร้อยละ

ว า ร ส า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ ส ข ภ า พ

20 Journal of Safety and Health : Vol. 9 No. 33 July-September 2016

ปท 9 ฉบบท 33 ประจำ�เดอนกรกฎ�คม-กนย�ยน 2559

ต�ร�งท 3 ขอมลอาการระบบทางเดนหายใจของผประกอบอาชพมอเตอรไซครบจาง (n = 113)

เกรด โรค จำ�นวน รอยละ

0 ไมมอาการ 16 14.2

1 อาจเปนโรคหลอดลมอกเสบชนดเฉยบพลน 19 16.8

2 โรคหลอดลมอกเสบเฉยบพลน 1 0.9

3 โรคหลอดลมอกเสบชนดเฉยบพลนชนดรนแรง 0 0.0

4 อาจเปนโรคหลอดลมอกเสบชนดเรอรง 3 2.7

5 โรคหลอดลมอกเสบชนดเรอรง 4 3.5

6

7

โรคหลอดลมอกเสบชนดกำาลงเรอรงในระดบความรนแรงปานกลาง

โรคหลอดลมอกเสบชนดกำาลงเรอรงในระดบความรนแรงมาก

39

31

34.5

27.4

3.4 ขอมลอ�ก�รระบบท�งเดนห�ยใจ

อาการระบบทางเดนหายใจของผประกอบอาชพ

มอเตอรไซครบจางแบงออกเปนทงหมด 8 เกรด (ตารางท 3)

อาการสงสด 3 อนดบแรก ไดแก เกรด 6 โรคหลอดลมอกเสบ

ชนดกำาลงเรอรงในระดบความรนแรงปานกลาง (รอยละ

34.5) เกรด 7 โรคหลอดลมอกเสบชนดกำาลงเรอรงในระดบ

ความรนแรงมาก (รอยละ 27.4) และเกรด 1 อาจเปนโรค

หลอดลมอกเสบชนดเฉยบพลน (รอยละ 16.8) ตามลำาดบ

3.5 ก�รทำ�น�ยปจจยทมผลตอพฤตกรรมก�ร

ปองกนก�รสมผสมลพษท�งอ�ก�ศ

ปจจยทนำามาทำานายพฤตกรรมการปองกน

การสมผสมลพษทางอากาศ ประกอบดวย 4 สวน ไดแก

1) ปจจยสวนบคคล ไดแก เพศ อาย สถานภาพ ระดบการ

ศกษา ประสบการณการทำางาน และระยะเวลาในการทำางาน

2) ปจจยนำา ไดแก ความรและความตระหนกเกยวกบ

มลพษทางอากาศ 3) ปจจยเออ ไดแก การเขาถงอปกรณ

ปองกน และ 4) ปจจยเสรม ไดแก การไดรบการสนบสนน

ดานขอมลขาวสารเรองมลพษทางอากาศ พบวา ตวแปรอสระ

ทสามารถทำานายพฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทาง

อากาศของผประกอบอาชพมอเตอรไซครบจาง ไดแก การ

ไดรบการสนบสนนดานขอมลขาวสารเรองมลพษทางอากาศ

นอกจากนเมอแบงอาการระบบทางเดนหายใจ ออกเปน

3 ระดบ ไดแก ไมมอาการ อาการแบบเฉยบพลน และ

อาการแบบเรอรง พบวา สวนใหญมระดบอาการระบบทาง

เดนหายใจแบบเรอรง จำานวน 77 คน คดเปนรอยละ 68.1

รองลงมาคอ อาการระบบทางเดนหายใจแบบเฉยบพลน

จำานวน 20 คน คดเปนรอยละ 17.7 และไมมอาการ

จำานวน 16 คน คดเปนรอยละ 14.2

(p-value = < 0.001) เพศชาย (p-value = 0.011) และ

การเขาถงอปกรณปองกน (p-value = 0.069) และเมอเรยง

ลำาดบความสามารถในการทำานาย โดยพจารณาสมประสทธ

การถดถอย พบวา ตวแปรทสามารถอธบายความผนแปร

ของพฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศได

มากทสด คอ การไดรบการสนบสนนดานขอมลขาวสารเรอง

มลพษทางอากาศ (Beta = 0.503, B = 0.362) รองลง

มาคอ เพศชาย (Beta = -0.194, B = -1.685) และการ

เขาถงอปกรณปองกน (Beta = 0.145, B = 0.360) ทงน

ตวแปรอสระทมอทธพลรวมทง 3 ตวแปร สามารถรวมกน

อธบายความผนแปรของพฤตกรรมการปองกนการสมผส

มลพษทางอากาศของผประกอบอาชพมอเตอรไซครบจาง

ไดรอยละ 39.1 (F = 23.368, p < 0.001) (ตารางท 4)

Page 8: ปัจจัยทำ น ยพฤติกรรมก รป้องกัน ก รสัมผัสมลพิษท งอ ก ศของ ...... · สัมผัสมลพิษทางอากาศได้ร้อยละ

Journal of Safety and Health : Vol. 9 No. 33 July-September 2016 21

Research and Featured Article

บ ท ค ว า ม ว จ ย แ ล ะ ว ช า ก า ร

3.6 ขอมลคว�มสมพนธระหว�งพฤตกรรมก�ร

ปองกนก�รสมผสมลพษท�งอ�ก�ศและอ�ก�รระบบท�ง

เดนห�ยใจ

การวเคราะหความสมพนธระหวางพฤตกรรม

การปองกนการสมผสมลพษทางอากาศและอาการระบบทาง

เดนหายใจโดยใชสถตไคสแควร (Chi-Square) พบวา ผท

ประกอบอาชพมอเตอรไซครบจางสวนใหญมพฤตกรรมการ

ปองกนการสมผสมลพษทางอากาศทไมเหมาะสม และเมอ

แยกเปนอาการระบบทางเดนหายใจออกเปน 3 กลม ไดแก

ต�ร�งท 4 ขอมลการทำานายปจจยทมผลตอพฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศของผประกอบอาชพ

มอเตอรไซครบจาง (n = 113)

ลำ�ดบเข�สมก�ร

ตวทำ�น�ย B Beta p-value*

1 การไดรบการสนบสนนดานขอมลขาวสาร

เรองมลพษทางอากาศ (ปจจยเสรม)

0.362 0.503 < 0.001

2 เพศชาย (ปจจยสวนบคคล) -1.685 -0.194 0.011

3 การเขาถงอปกรณปองกน (ปจจยเออ) 0.360 0.145 0.069

Constant (a) = 8.706 R square = 0.391 Adjusted R square = 0.375 F = 23.368 p < 0.001

* Significant at p-value < 0.1 level

ไมมอาการ อาการแบบเฉยบพลน และอาการแบบเรอรง พบ

วา ผทมพฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศท

ไมเหมาะสมมอาการระบบทางเดนหายใจแบบเรอรง คดเปน

รอยละ 46.0 เมอพจารณาความสมพนธระหวางพฤตกรรม

การปองกนการสมผสมลพษทางอากาศของผประกอบอาชพ

มอเตอรไซครบจางและอาการระบบทางเดนหายใจ พบวา ม

ความสมพนธกนอยางมนยสำาคญทางสถตระดบความเชอมน

รอยละ 90 (p-value = 0.065) (ตารางท 5)

ต�ร�งท 5 ขอมลความสมพนธระหวางพฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศและอาการระบบทางเดนหายใจ

ของผประกอบอาชพมอเตอรไซครบจาง (n = 113)

พฤตกรรมก�รปองกนก�รสมผสมลพษท�งอ�ก�ศ

จำ�นวน(113)

อ�ก�รระบบท�งเดนห�ยใจจำ�นวน (รอยละ) χ2 p-value

ไมมอ�ก�ร เฉยบพลน เรอรง

พฤตกรรมไมเหมาะสม 68 7

(6.2)

9

(8.0)

52

(46.0)

5.462 0.065*

พฤตกรรมเหมาะสม 45 9

(8.0)

11

(9.7)

25

(22.1)

* Significant at p-value < 0.1 level

Page 9: ปัจจัยทำ น ยพฤติกรรมก รป้องกัน ก รสัมผัสมลพิษท งอ ก ศของ ...... · สัมผัสมลพิษทางอากาศได้ร้อยละ

ว า ร ส า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ ส ข ภ า พ

22 Journal of Safety and Health : Vol. 9 No. 33 July-September 2016

ปท 9 ฉบบท 33 ประจำ�เดอนกรกฎ�คม-กนย�ยน 2559

4. อภปร�ยผลผประกอบอาชพมอเตอรไซครบจางในเขตอำาเภอ

แมสอด จงหวดตาก สวนใหญมปจจยนำาเกยวกบความร

(Mean = 10.39 ± ± 2.0 คะแนน) และความตระหนก

(Mean = 24.30 ±± 1.89 คะแนน) เกยวกบมลพษทางอากาศ

อยในระดบปานกลางคดเปนรอยละ 58.4 และ 54.9

ตามลำาดบ ซงสอดคลองกบผลการศกษาของนพวรรณ

จตรนตรศม (2546) ทศกษาเรองความร ความตระหนก และ

การปฏบตของผขบขรถจกรยานยนตในเขตกรงเทพมหานคร

ตอการปองกน ควบคม และแกไขปญหามลพษทางอากาศ

พบวา สวนใหญมความรและความตระหนกเกยวกบสภาพ

ปญหามลพษทางอากาศอยในระดบปานกลางเชนกน โสภณา

เพงอบล (2544) ไดศกษาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรม

การปองกนตนเองจากมลพษทางอากาศและเสยงของตำารวจ

จราจร พบวา สวนใหญไดรบปจจยเออเกยวกบการเขาถง

อปกรณปองกน และปจจยเสรมเกยวกบการรบทราบขอมล

ขาวสารเรองมลพษทางอากาศอยในระดบปานกลาง ซง

สอดคลองกบผลการศกษาในครงน พบวา สวนใหญการได

รบปจจยเออเกยวกบการเขาถงอปกรณปองกน (Mean =

8.13 ±± 1.53 คะแนน) และการไดรบปจจยเสรมเกยวกบการ

ไดรบการสนบสนนดานขอมลขาวสารเรองมลพษทางอากาศ

(Mean = 22.34± ± 5.29 คะแนน) อยในระดบปานกลาง

พฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศ

สวนใหญในการศกษาน พบวา ทง 3 ระดบใกลเคยงกน

โดยอยระดบสง (Mean = 18.46 ±± 3.80 คะแนน) มาก

ทสดคดเปนรอยละ 39.83 สอดคลองกบผลการศกษาของ

กนกวรรณ ชนเชง (2552) ทงนจากขอมลปจจยนำาไดแก

ความรและความตระหนก ขอมลปจจยเออ และขอมล

ปจจยเสรมทกลาวมาขางตนสวนใหญอยในระดบปานกลาง

จงอาจสงเสรมตอพฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษ

ทางอากาศดวย

การทำานายปจจยตอพฤตกรรมการปองกนการ

สมผสมลพษทางอากาศของผประกอบอาชพมอเตอรไซค

รบจาง พบวา ปจจยทสามารถรวมกนทำานายพฤตกรรมการ

ปองกนการรบสมผสมลพษทางอากาศม 3 ตวแปร ไดแก

ปจจยเสรม (การไดรบการสนบสนนดานขอมลขาวสารเรอง

มลพษทางอากาศ) ปจจยสวนบคคล (เพศชาย) และปจจย

เออ (การเขาถงอปกรณปองกน) ซงสามารถรวมกนทำานาย

พฤตกรรมการปองกนการรบสมผสมลพษทางอากาศได

รอยละ 39.1 โดยปจจยเสรมเกยวกบการไดรบการสนบสนน

ดานขอมลขาวสารเรองมลพษทางอากาศ เปนตวแปรแรกท

ไดรบการคดเลอกเขาสมการ ซงสามารถทำานายพฤตกรรม

การปองกนการสมผสมลพษทางอากาศของผประกอบอาชพ

มอเตอรไซครบจางไดรอยละ 33.3 ปจจยเสรมดงกลาว

เปนสงทกลมตวอยางไดรบจากบคคลอน ซงเปนบคคลทม

อทธพลตอตนเอง เชน ญาต เพอนรวมงาน ผบงคบบญชา

เปนตน ตลอดจนสอโทรทศนและสงพมพตางๆ ทอาจชวย

สนบสนนการมพฤตกรรมในการปองกนมลพษทางอากาศ

ตอไป (Green, & Kreuter, 1999) สอดคลองกบผลการ

ศกษาของโสภณา เพงอบล (2544) พบวา ปจจยเสรมตอ

พฤตกรรมการปองกนตนเองจากมลพษทางอากาศเปนปจจย

ทสามารถทำานายพฤตกรรมการปองกนตนเองจากมลพษทาง

อากาศไดดทสด ซงมอำานาจในการทำานายรอยละ 22.4 ใน

ขณะทเมอเพมตวแปรเขาไปในการวเคราะหตวทำานายทได

รบการคดเลอกในขนตอนท 2 คอ ปจจยสวนบคคล ไดแก

เพศชายสามารถรวมทำานายพฤตกรรมการปองกนการสมผส

มลพษทางอากาศของผประกอบอาชพมอเตอรไซครบจาง

ไดรอยละ 37.3 โดยเพศชายมพฤตกรรมการปองกนการ

สมผสมลพษทางอากาศนอยกวาเพศหญง (b = -1.658)

เนองจากความแตกตางระหวางเพศทำาใหผประกอบอาชพ

มอเตอรไซครบจางมพฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษ

ทางอากาศทแตกตางกน โดยนชรศม ชหรญญวฒน (2555)

ไดศกษาปจจยทมความสมพนธตอพฤตกรรมการปฏบตตาม

กฎหมายจราจรของผขบขรถจกรยานยนต พบวา เพศหญง

มพฤตกรรมดานการปฏบตตามกฎหมายจราจรดกวาเพศชาย

อกทงอานนท สดาเพง และนคม มลเมอง (2556) ศกษา

พฤตกรรมสงเสรมสขภาพของนกศกษามหาวทยาลย พบวา

เพศหญงมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพโดยรวมดกวาเพศชาย

นอกจากนโสภณา เพงอบล (2544) พบวา ปจจยเออตอ

การเกดพฤตกรรมการปองกนตนเองจากมลพษทางอากาศ

สามารถรวมทำานายพฤตกรรมการปองกนตนเองจากมลพษ

ทางอากาศไดเพมขน ซงมความสอดคลองกบการศกษาใน

ครงนทพบวา ตวแปรสดทายทไดรบการคดเลอกเขาสสมการ

คอ ปจจยเออเกยวกบการเขาถงอปกรณปองกนสามารถรวม

กนทำานายพฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศ

ของผประกอบอาชพมอเตอรไซครบจางรวมกบอก 2 ตวแปร

ทกลาวมาขางตนไดเพมขนเปนรอยละ 39.1 โดยปจจยเออ

คอสงทเปนแหลงทรพยากรทจำาเปนในการแสดงพฤตกรรม

Page 10: ปัจจัยทำ น ยพฤติกรรมก รป้องกัน ก รสัมผัสมลพิษท งอ ก ศของ ...... · สัมผัสมลพิษทางอากาศได้ร้อยละ

Journal of Safety and Health : Vol. 9 No. 33 July-September 2016 23

Research and Featured Article

บ ท ค ว า ม ว จ ย แ ล ะ ว ช า ก า ร

ของบคคล รวมทงลกษณะและความสามารถทจะชวยให

บคคลสามารถแสดงพฤตกรรมนนได สำาหรบการศกษาน

ประกอบดวย ความงายในการเขาถงหนากากกรองอากาศ

ของกลมตวอยาง ราคาของหนากากกรองไมแพงมากสามารถ

ซอไดเอง ตลอดจนการไดรบการสนบสนนจากหนวยงาน

รฐบาล สงเหลานอาจจะเปนดานบวกเสรมใหเกดพฤตกรรม

การปองกนมลพษได (Green, & Kreuter, 1999)

ในขณะทตวแปรทไมสามารถทำานายพฤตกรรม

การปองกนการสมผสมลพษทางอากาศในการศกษาครงน

คอ ปจจยสวนบคคล ไดแก อาย สถานภาพ ระดบ

การศกษา ประสบการณการทำางาน และระยะเวลาในการ

ทำางาน ซงสอดคลองกบผลการศกษาของโสภณา เพงอบล

(2544) แตอยางไรกตามโสภณา เพงอบล (2544) พบวา

ปจจยนำาสามารถรวมทำานายพฤตกรรมการปองกนตนเอง

จากการสมผสมลพษทางอากาศไดเพมขน ซงขดแยงกบผล

การศกษาในครงน ทงนปจจยนำาในการศกษาของโสภณา

หมายถง ทศนคตตอพฤตกรรมการปองกนตนเองจากการ

สมผสมลพษ

ผประกอบอาชพมอเตอรไซครบจางในการศกษาน

สวนใหญมอาการระบบทางเดนหายใจแบบเรอรง รอยละ

68.1 อาจเนองจากระยะเวลาในการสมผสยาวนาน สวนใหญ

เรมตงแตประมาณ 06.00 - 20.00 น. หรอบางวนอาจดกกวา

นน นอกจากนสวนใหญจะออกมาขบรถบรการรบจางทกวน

จงอาจทำาใหผประกอบอาชพมอเตอรไซครบจางมโอกาสรบ

สมผสกบมลพษทางอากาศไดอยางตอเนอง และกอใหเกด

อาการระบบทางเดนหายใจแบบเรอรงได ซงสอดคลองกบ

ผลการศกษาของจตพล ทาวบญยน และสมชาย ขอบใจ

(2551) พบวา ผทประกอบอาหารในรานอาหารและแผงลอย

จำาหนายอาหารสวนใหญมความชกของการเกดอาการระบบ

ทางเดนหายใจอยในเกรด 6 และเกรด 7 ซงจดวาเปนอาการ

ระบบทางเดนหายใจแบบเรอรงรอยละ 61.7 นอกจากน

วรรณ เดยวอศเรศ (2546) อธบายวาปญหาทผประกอบ

อาชพมอเตอรไซครบจางตองเผชญคอ ปญหาดานสขภาพ

ระยะยาวทเกดจากการสดดมควนพษจากทอไอเสยรถและ

ฝนละอองบนทองถนนทกวน ซงมโอกาสกอใหเกดโรคระบบ

ทางเดนหายใจได และนพวฒ ชนบาล และคณะ (2556)

พบวา ผลการตรวจสขภาพตามความเสยงจากการทำางาน

ของผขบขจกรยานยนตรบจางมสมรรถภาพการทำางานของ

ปอดตำากวาเกณฑมาตรฐาน รอยละ 22.4

การศกษาในครงนพบวา พฤตกรรมการปองกน

การสมผสมลพษทางอากาศกบอาการระบบทางเดนหายใจ

มความสมพนธกนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบความ

เชอมนรอยละ 90 เนองจากผประกอบอาชพมอเตอรไซค

รบจางมพฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศ

ทไมเหมาะสม (พฤตกรรมระดบปานกลางและตำา) อาจเกด

จากการขาดความร ขาดความตระหนก การไมไดรบทราบ

ขอมลขาวสารและการไมสามารถเขาถงอปกรณปองกนได

ทำาใหมโอกาสเสยงทจะสมผสกบมลพษไดมากยงขนและสง

ผลตอระบบทางเดนหายใจได ซงสอดคลองกบบางการศกษา

ทพบวาผทมพฤตกรรมการปองกนโรคไมเหมาะสมจะมสวน

ทำาใหอบตการณการปวยดวยโรคตดเชอเฉยบพลนระบบ

หายใจเพมมากขน (ชญานนนท ใจด และคณะ, 2555 อาง

ถงใน Lee, Tin, & Kelley, 2007) แตอยางไรกตามยง

มปจจยอนทสามารถสงผลตออาการระบบทางเดนหายใจได

เชน เพศ อาย ระยะเวลาในการปฏบตงาน ประสบการณ

การทำางาน ความเขมขนของมลพษ การไมใชอปกรณปองกน

สวนบคคล และการสบบหร เปนตน (ธนาวฒน รกกมล

และคณะ, 2558 และทนงศกด ยงรตนสข, 2551)

5. สรปผลและขอเสนอแนะจากผลการศกษา พบวา ปจจยเสรม (การไดรบการ

สนบสนนดานขอมลขาวสารเรองมลพษทางอากาศ) ปจจย

สวนบคคล (เพศชาย) และปจจยเออ (การเขาถงอปกรณ

ปองกนตนเองจากมลพษทางอากาศ) สามารถรวมกน

ทำานายพฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทางอากาศ

ได นอกจากพฤตกรรมการปองกนการสมผสมลพษทาง

อากาศมความสมพนธกบอาการระบบทางเดนหายใจอยาง

มนยสำาคญทางสถต หนวยงานทเกยวของควรสงเสรมให

ผประกอบอาชพมอเตอรไซครบจางมพฤตกรรมการปองกน

การสมผสมลพษทเหมาะสมเพอปองกนการเกดอาการ

ผดปกตของระบบทางเดนหายใจ ซงจากผลการศกษา

ชใหเหนวาพฤตกรรมหรอการกระทำาของบคคลเปนผลมา

จากอทธพลรวมของปจจยตางๆ ดงนนการวางแผนการให

เปลยนแปลงพฤตกรรมจำาเปนตองคำานงถงอทธพลจากปจจย

ดงกลาวรวมกนเสมอ เชน การไดรบทราบขอมลขาวสาร

เรองมลพษทางอากาศ และใหความรในรปแบบตางๆ เชน

โทรทศน วทย วารสาร และการจดอบรมใหความรเรอง

มลพษทางอากาศ รวมไปถงการสนบสนนใหผประกอบอาชพ

Page 11: ปัจจัยทำ น ยพฤติกรรมก รป้องกัน ก รสัมผัสมลพิษท งอ ก ศของ ...... · สัมผัสมลพิษทางอากาศได้ร้อยละ

ว า ร ส า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ ส ข ภ า พ

24 Journal of Safety and Health : Vol. 9 No. 33 July-September 2016

ปท 9 ฉบบท 33 ประจำ�เดอนกรกฎ�คม-กนย�ยน 2559

มอเตอรไซครบจางไดรบอปกรณในการปองกนมลพษทาง

อากาศอยางเพยงพอ เปนตน

เอกส�รอ�งองกนกวรรณ เชงชน. (2552). ปจจยทมความสมพนธกบ

พฤตกรรมการปองกนมลพษทางอากาศของพนกงาน

โรงงานอตสาหกรรมเสอผา จงหวดชยภม (วทยานพนธ

ปรญญาสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต). สาขาการ

จดการสงแวดลอมอตสาหกรรม, มหาวทยาลยสโขทย

ธรรมาธราช, นนทบร.

กรมควบคมมลพษ. (ม.ป.ป.). สถานการณมลพษทาง

อากาศ. เขาถงเมอ 8 กมภาพนธ 2559, จาก http://

www.pcd.go.th/info_serv/reg_polair.htm

จตพล ทาวบญยน และสมชาย ขอบใจ. (2551). อตราความ

ชกและปจจยทมผลตอการเจบปวยระบบทางเดนหายใจ

ของผประกอบอาหารในรานอาหารและแผงลอยจ�าหนาย

อาหาร (วทยานพนธปรญญาสาธารณสขศาสตรมหา

บณฑต). สาขาวชาสาธารณสขศาสตร, มหาวทยาลย

นเรศวร, พษณโลก.

ชญานนนท ใจด, เสรมศร สนตต และชนฤด คงศกดตระกล.

(2555). ปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการ

ปองกนโรคตดเชอเฉยบพลนระบบหายใจของผดแล

เดกในสถานรบเลยงเดก. ในการประชม The 2 nd

International Nursing Research Conference 2012,

9-10 กมภาพนธ 2555, (หนา 389-403), กวลาลมเปอร,

ประเทศมาเลเซย.

ชนาทพย มารมย. (2557). การสรางเสรมสขภาพของแรงงาน

นอกระบบ: มอเตอรไซครบจาง. การประชมหาดใหญ

วชาการระดบชาตและนานาชาตครงท 5 ประจ�าป 2557,

(หนา 1787-1804), หาดใหญ, มหาวทยาลยหาดใหญ.

ณทธร สขสทอง. (2552). พฤตกรรมการปองกนการ

บาดเจบทางตาจากการประกอบอาชพของชางเชอม

โลหะในจงหวดปทมธาน (วทยานพนธวทยาศาสตร

มหาบณฑต), สาธารณสขศาสตร, สาขาวชาเอกการ

พยาบาลสาธารณสข, มหาวทยาลยมหดล, กรงเทพฯ.

นพวรรณ จตรนตรศม. (2546). ระดบความรและปจจยท

มผลตอความรความตระหนกและการปฏบตของผขบข

รถจกรยานยนตตอการปองกนควบคมและแกไขปญหา

มลพษทางอากาศในกรงเทพมหานคร (วทยานพนธ

ปรญญาศลปศาสตรบณฑต). สาขาสงคมศาสตร

เพอการพฒนา, มหาวทยาลยราชภฏจนทรเกษม,

กรงเทพฯ.

นชรศม ชหรญญวฒน. (2555). ปจจยทมความสมพนธ

ตอพฤตกรรมการปฏบตตามกฎหมายจราจรของ

ผขบขรถจกรยานยนตภายในเขตเทศบาลนครราชสมา

(วทยานพนธปรญญาวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต).

สาขาวศวกรรมโยธา, มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร,

นครราชสมา.

นพวฒ ชนบาล, ตรอมร วสทธศร และพรเลขา บรรหารศภวาท.

(2556). การศกษาปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรม

สขภาพของผขบขรถจกรยานยนตรบจางในพนทเขต

บางเขน กรงเทพมหานคร. สำานกงานปองกนควบคม

โรคท 1 กรงเทพฯ กรมควบคมโรค กระทรวง

สาธารณสข, สบคนจาก http://trsl.thairoads.org/

FileUpLoad/1312/140608001312.pdf

ปยนช บญวเศษ, มณฑนา ดำารงศกด และธรนช หานรตศย.

(2556). ปจจยทำานายพฤตกรรมการปองกนการสมผส

ฝนธปในผประกอบอาชพผลตธป. พยาบาลสาร, 40

(4), 80-90.

พชรพงศ สอนใจ. (2544). ความรและพฤตกรรมการ

ปองกนตนเองจากมลพษทางอากาศและเสยงของผขบข

รถจกรยานยนตรบจางในเขตเทศบาลนครนครปฐม

(วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต). สาขา

วชาสงแวดลอมศกษา, มหาวทยาลยมหดล, นครปฐม.

วรรณ เดยวอศเรศ. (2546). รายงานวจยยอยฉบบสมบรณ

คณภาพชวตของมอเตอรไซครบจางในเขตเทศบาลเมอง

แสนสข จงหวดชลบร. กรงเทพฯ: สำานกงานกองทน

สนบสนนการวจย.

วจารย สมาฉายา. (ม.ป.ป.). มลพษจากหมอกควนใน

พนทภาคเหนอ: ปญหาและแนวทาง. เขาถงเมอ 15

พฤษภาคม 2559, จาก http://infofile.pcd.go.th/

air/Smoke_North.pdf?CFID=3177623&CFTOK

EN=82783778

Page 12: ปัจจัยทำ น ยพฤติกรรมก รป้องกัน ก รสัมผัสมลพิษท งอ ก ศของ ...... · สัมผัสมลพิษทางอากาศได้ร้อยละ

Journal of Safety and Health : Vol. 9 No. 33 July-September 2016 25

Research and Featured Article

บ ท ค ว า ม ว จ ย แ ล ะ ว ช า ก า ร

สำานกงานสงแวดลอมภาคท 1-4 (ภาคเหนอ). (2559).

สำานกงานสงแวดลอมภาคท 1-4 แถลงขาวจบชา จบตา

หมอกควน. เขาถงเมอ 15 พฤษภาคม 2559, จาก

http://region3.prd.go.th/ct/news/viewnews.

php?ID=160131113003

โสภณา เพงอบล. (2544). ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรม

การปองกนตนเองจากมลพษทางอากาศและเสยงของ

ต�ารวจจราจรในเขตกรงเทพมหานคร (วทยานพนธ

ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต). สาขาวชาสขศกษา,

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

อานนท สดาเพง และนคม มลเมอง. (2556). พฤตกรรม

สงเสรมสขภาพของนกศกษามหาวทยาลย. วารสาร

ศลปศาสตร มหาวทยาลยแมโจ, 1(1), 59-86.

Becker, M. H., & Maiman, L. A. (1974). The health

beliefs model original and correlation in

psychological theory. Health Education

Monograph. 2(4), 336-353.

Green, L. W., & Kreuter, M. W. (1999). Health

promotion planning an education and ecological

approach. (3rd ed). California: Mayfied.