1

หลกส าคญของสไม ศลปะเปนผลงานทมนษยสรางสรรคขนจากความคด ความรสก ความประทบใจ โดยการ

แสดงออกของอารมณ สตปญญา ทศนคต รวมทงทกษะความช านาญของมนษยในแงมมตางๆ อนเปนมลเหตใหเกดรปแบบและวธการถายทอดผลงานศลปะ การเขยนภาพดวยสไมมลกษณะคลายกบการใชดนสอแรเงาแตสไมจะเพมสสนทสวยงามมากกวาและตองใชฝมอทละเอยด นมนวล ถาวาดหรอระบายอยางรวดเรว ไมมหลกการภาพทออกมาจะเปนเสนหยาบๆไมสวยงามตาม ความตองการอาจท าใหภาพเหลานนดดอยคณคาลง กอนลงมอเขยนภาพดวยสไมควรศกษา ท าความเขาใจเกยวกบเทคนค วธการ ขนตอน เพอฝกทกษะความช านาญควรเลอกสรรวสดอปกรณใหเหมาะสมควรตองมความพถพถน อาศยการฝกจนเกดความช านาญผลงานทออกมาจงจะสวยงามและดมคณคา

1.1 ความเปนมาของสไม

การสรางสรรคงานจตรกรรมโดยทวไปตองมจดมงหมายและเรองราวตองมแกนสาร ทกระท าแลวเกดประโยชน การเขยนภาพดวยสไมเปนเทคนคสอกรปแบบหนงทสวยงามมากไมแพ สน ามนหรอสน า การเขยนภาพสวนใหญจะเปนเรองราวประกอบนทาน การตน แผนท ภาพดอกไม ภาพธรรมชาต เปนตน (ชลรตน เลอดน าชล. 2546 : 11) ศลปนในอดตสวนใหญ จะคนเคยกบสน ามน สน า ดนสอ เกรยอง “สไมหรอสดนสอ” ดเหมอนจะเปนสอทไมแพรหลายมากนกจงไมนยมน ามาสรางสรรคงานศลปะอยางเปนจรงเปนจง ทงทกลวธและทมาของสไมมมาตงแตสมยเรอเนสซองค แตเดมสไมเกดจากความตองการจะพฒนาสชนดหนงใหสะดวกตอการน าไปเขยนนอกสถานท จงเกดการผสมกนระหวาง “สชอลคกบเกรยอง” ในสมยกอนชวงเรมตนของการผลตสไมผผลตยงไมสามารถผลตไดครบทกส คอเรมจากสแดง สขาวและสด าสทนยม กนมากทสดคอ “สแดง” รองลงมาคอสขาวกบสด า ภายหลงมการผลตสตางๆ เพมมากขน เรมจากการน าผงสชอลคมาอดเปนแทงดวยผาหรอหนง ภายหลงจงน ามาหมดวยไมเนอออนทนยมใชกน ในปจจบน (สมคด หงสสวรรณ. 2546 : 4)

2

ภาพท 2 แสดงการระบายสไมแบบธรรมดา ทมา ผลงานโดยเดกหญง เกวลน กะลงบด

ภาพท 3 แสดงการระบายสไมแบบใชน าลบ ทมา ผลงานโดยเดกชายพรไพร ใจเสารด

1.2 ลกษณะและชนดของสไม สไมหรอสดนสอมลกษณะเปนแทงเหมอนแทงของดนสอ มความแหง ดาน มความออน-

แขง เปรยบเทยบไดกบดนสอ H HB 2B เปนตน ไสสหรอเนอสมความเนยนนม เขยนระบายงาย สวนความสดใสของสขนอยกบราคาและคณภาพ สไมเมอเขยนระบายลงบนพนผวกระดาษ สจะเนยนตดผวกระดาษนาน ไมปลวเปนผงหรอซดเรว

ภาพท 1 “สไม” ทมา ถายภาพโดยวลยพร ศลปกรฑากล สไมม 2 ชนด คอชนดทเขยนระบายธรรมดากบชนดทเขยนระบายทบเปนสน า การใชส

ทง 2 ชนดนขนอยกบความประสงคของผใชเมอจะใชในการวาดระบายกสามารถเลอกใชตามความตองการ

3

1.3 คณสมบตของสไม คณสมบตของสไมเปนสทโปรงแสงหรอกงทบแสงแตไมทบตนเหมอนสโปสเตอรเมอน า

ดนสอสมาระบายทบกนจะใหผลคลายกบสน าได ทเปนเชนนเพราะสารทน ามาผลตดนสอสเปนตวสทคณสมบตโปรงแสงเหมอนสน า สไมสามารถระบายทบซอนกนได 2-10 ชนแลวแตวธการ ขนอยกบความตองการของผระบาย (สมคด หงสสวรรณ. 2546 : 5) วธการทจะเรยนร เรองคณสมบตของสไมทดทสดกคอ กอนการใชงานจรงควรทดลองเอาสมาขดเขยนในแผนกระดาษทจะใชจรงเสยกอนไมตองเนนในเรองรปทรงหรอน าหนก แสงเงา แตควรเนนเรองการประสานกนในระหวางสายตา สมอง มอกบเนอของสและกระดาษทวาด เมอฝกหดเขยนไดสกระยะหนงแลวคอยลงมอเขยนจรงจะไดมความช านาญและเกดความเพลดเพลนในการสรางสรรคผลงาน (ลาภ อ าไพรตน. 2548 : 7)

ภาพท 4 แสดงการท าน าหนกของเสนดวยสไม ภาพท 5 แสดงการสานเสนดวยสไม ทมา ผลงานโดยวลยพร ศลปกรฑากล ทมา ผลงานโดยวลยพร ศลปกรฑากล

ตวอยางการทดลองคณสมบตของสไม

โดยน าสเหลองระบายลงบนพนกระดาษขาว หลงจากนนใชสน าเงนมาระบายทบบนสเหลอง จะปรากฏเปนสเขยวและใชสแดงระบายทบ สเหลองจะปรากฏเปนสสม จากลกษณะดงกลาว จะเหนไดวาสไมสามารถระบายผสมกนเพอ เกดสใหมได

ภาพท 6 แสดงการทดลองคณสมบตของสไม ทมา ผลงานโดยวลยพร ศลปกรฑากล

4

1.4 การเลอกซอสไม สไมเปนวสดทหาซองายราคาไมแพง มหลายระดบคณภาพแตสามารถสรางสรรคงานศลปะไดอยางนาอศจรรย สไมใหความนมนวลเหมอนสชอลค ในปจจบนมบรษททผลตสไมเกดขนมากมายมหลายระดบคณภาพและสไมมสวนประกอบส าคญ 4 สวนดงน

1) สารสหรอผงส คอสารอนทรยและสารอนนทรยทท าใหเกดส 2) ตวยดเกาะ คอตวทท าใหผงสยดเกาะกนท าใหผงสแขงตว 3) ดนขาว เปนตวท าใหสขนทบ 4) ไข คอตวชวยท าใหการเขยนสลนไหล

ส าหรบผทเรมฝกหดวาดควรเลอกซอสไมทมคณภาพดงน

1) ผงสตดทนนานถาวร 2) ขณะทวาดระบายตองไมสะดด เหมอนมกอนแขงๆ เลกๆ ขดกระดาษ 3) สสนสวยสดใส มความชดเจน 4) ไสสไมตองไมแขงหรอออนจนเกนไปและไมเปราะหกงาย 5) ไสสควรจะละเอยดเนยน 6) เนอไมตองเนยนละเอยดออนสามารถเหลาไดงาย

สไมเปนสอวสดทสามารถสรางงานศลปะใหม

คณภาพ เทาเทยมกบสอวสดอนๆ ได แตมราคาถกกวาจงเหมาะส าหรบผก าลงหดเขยนภาพมอใหมโดยไมสนเปลองงบประมาณมากจนเกนไป (สมคด หงสสวรรณ. 2546 : 6) สไมทจะน ามาวาดเสนควรเปนสไมทมไสเนอสแขง เนองจากวธการเขยนตองใชประโยชนจากเสนเปนหลก เนอดนสอทแขงนอกจากจะใชเขยนเสนไดงายแลวยงรบแรงกดจากขอมอของผเขยนลงบนกระดาษ ทรองรบอยได หากเปนสไมเนอออน (สไมระบายน าได) ไสจะหกงายวาดเสนไดยากเหมาะทจะท าน าหนกใหกลมกลน นมนวล (ลาภ อ าไพรตน. 2548 : 6)

ภาพท 7 สไมยหอตางๆ ในทองตลาด ทมา ถายภาพโดยวลยพร ศลปกรฑากล

5

1.5 การเหลาและการเกบรกษาสไม สไมเปนสทเปราะหกงาย การเขยนหรอระบายตองมความระมดระวงไมใหสตกหลนหรอกดสไมในขณะทระบายมากเกนไป เพราะไสสจะหกท าให หมดเปลองเรว การท าใหสไม แหลมคมท าไดโดยการใชกบเหลาหรอมดคดเตอรหลงจากเหลาแลว อาจฝนมนดวยกระดาษทรายเบอร 0 เพอใหไสสแหลมคมมากยงขน ประหยดเวลาในการเหลาและยงท าให ภาพทตดเสนมความคมชดอกดวย การเกบรกษาสไมควรเกบไวในกลองสโดยเฉพาะใหปลายสเชดขนและไมควรใหสหลนลงพนเพราะไสสทออนจะเปราะหกงาย (ชลรตน เลอ ดน าชน. 2546 : 18) การใชคดเตอรจะสามารถเหลาสไม ไดแหลมคมและใบมดตองคมอยเสมอหามน ามดไปหน ปอกผลไมหรอตดวสดอยางอน จะท าใหมดเกดสนมไมคมเมอน ามาเหลาสไม ไสสจะหกจะเปราะหกงาย (ลาภ เลอดน าชน. 2546 : 18) 1.6 วสดอปกรณพนฐานส าหรบสไม สงทนาสนใจส าหรบวสดประเภทสไมคอความงามทมลกษณะโดดเดนจากคณสมบต ทระบายหรอขดเขยนเปนเสนเหมอนดนสอทวไปหรอหากตองการผลทางเทคนคเฉพาะกใชน าระบาย ความสามารถในการผสมผสานกลวธทง 2 แบบเขาดวยกนสามารถเปนสอในการถายทอดจนตนาการไดอยางกวางขวางและเปนอสระ สไมสามารถเขยนและวาดภาพระบายลงพนไดหลายชนด เชน พนผา พนกระดาษ พนเดรสโซ พนไมและพลาสตกทผวดาน (สมคด หงษสวรรณ. 2546 : 6) วสดอปกรณทจ าเปนส าหรบสไมดงน

1) ดนสอส 2) กบหรอมดเหลาดนสอ 3) กระดาษวาดเขยน 4) ดนสอด า 5) กระดาษหรอสเปรยกาว 6) กระดาษรองเขยนและตวหนบ 7) สเปรยพนเคลอบเงา 8) ยางลบ

ภาพท 8 วสดอปกรณส าหรบสไม ทมา ถายภาพโดยวลยพร ศลปกรฑากล

6

1.7 การเลอกสรรกระดาษวาดรปดวยสไม กระดาษแทบทกชนดสามารถใชกบสไมไดแตหากเราตองการพนผวเฉพาะเรากตองเลอกชนดกระดาษใหเหมาะสม เชน หากตองการเขยนภาพคนครงตว เขยนภาพใบหนาใหผวเนยนสวยจ าเปนตองใชกระดาษทมเนอเนยนละเอยด หากใชกระดาษเนอหอมหยาบทมรองลก เมอระบายดวยสไมกจะเหนรองรอยของผวกระดาษขรขระชดเจนท าใหผดวตถประสงคไป กระดาษผวมนเรยบไมสามารถเกบผงสไดมากเทากบกระดาษทหยาบกวา เพราะจากโครงสรางของกระดาษปกตเกดจากการสานกนของเยอไม ฉะนนกระดาษทมรองลกกวาจงรบเนอสไดมากกวา ท าใหสอยทนนาน แตขอดของกระดาษผวเรยบ คอ เมอน ามาเขยนภาพจะไดลายเสนทละเอยดกวากระดาษ ผวหยาบ โดยปกตหากไมเนนพนผวหรอเสนทละเอยดจรงๆกระดาษทมความละเอยดปานกลางจะเหมาะสมทสด ความเหนยวและความหนาของกระดาษกเปนสงทจ าเปน หากตองการระบายทบกนหลายๆ ชน กระดาษจงจะไมเปนขยหรอขาด (สมคด หงษสวรรณ. 2546 : 7) กระดาษเปนวสดทส าคญรองจากสไม ภาพทเขยนส าเรจจะสวยงามมคณคาดวยนน ความส าคญซงรองจากฝมอทช านาญและสทมคณภาพกคอ “กระดาษ” กระดาษทเหมาะสมกบการใชสไม ทงกระดาษเนอผวเรยบและกระดาษเนอผวหยาบ

1) กระดาษผวเรยบ เหมาะส าหรบการเขยนภาพทตองการความละเอยด เพราะสไมทมลกษณะเปนแทง สแหงดาน เนอสออนแขงตามคณภาพ จงเหมาะทจะใชเขยนระบายบนกระดาษทมพนเรยบ โดยผเขยนสามารถระบายแบบเนนน าหนกสหรอเนนพนผว ใหมลลาของเสนตางๆ ไดและยงสามารถเหนเสนทเนนใหเกดความคมชดไดดกวาสไมบนพนหยาบ

2) กระดาษผวหยาบ ผวจะขรขระ ถาเขยนดวยสไมจะท าใหภาพหยาบไมคมชด กระดาษผวหยาบมกไมนยมน ามาเขยนภาพสไมมากนกทงนกขนอยกบจดประสงคและความตองการของผเขยน (ชลรตน เลอดน าชล. 2546 : 17)

กระดาษบรฟขาวและกระดาษรอยปอนดเรยบเปนกระดาษทมพนผวเรยบ เนอกระดาษหนาสามารถกดน าหนกเสนสไมไดท าใหเกดน าหนกออนแกไดตามตองการ(ลาภ อ าไพรตน. 2548 : 13)

ภาพท 9 “กระดาษส าหรบวาดภาพ” ทมา ถายภาพโดยวลยพร ศลปกรฑากล

2555

7

ค าชแจง : ใหนกเรยนตอบค าถามใหถกตอง

1) น าหนกของเสนมความสมพนธกบการวาดภาพจากสไมอยางไร จงอธบาย …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....................................................... .... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………................................................ ........... 2) เพราะเหตใดเสนจงเปนพนฐานทส าคญในการสรางสรรคผลงานศลปะทกชนด ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………........................................... ................ 3) คณสมบตทดของสไมควรมลกษณะอยางไร จงอธบาย ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….......................................... .................

8

ค าชแจง : ใหนกเรยนดภาพ แลวบอกวธการใช และวธการเกบรกษา

1. วธการใช วธเกบรกษา ………………………………………………………………………………… 2. วธการใช วธเกบรกษา …………………………….………………………………………………….. 3. วธการใช วธเกบรกษา ………………………………………………………………………………… 4. วธการใช วธเกบรกษา ............................................................................................ 5. วธการใช วธเกบรกษา

………………………………………………………………………………..

9

ค าชแจง : นกเรยนเขยนฝงความคด (My Mapping) เรอง หลกส าคญของสไม

หลกส าคญของสไม

________________ ________________ ______________________________ _______________ _______________________

_______________ _______________ _______________ ________________

________________ ________________ ________________ ________________

________________ ________________________________ ________________

_________________ ___________________________________________________

10

แบบทดสอบหลงเรยน แบบฝกทกษะ “สรางสรรคภาพสวย ดวยสไม”

ชดท 1 เรอง เรยนรเรองราวสไม ชนมธยมศกษาปท 1

ค าชแจง ใหนกเรยนท าเครองหมาย × ทบอกษรทถกทสดเพยงขอเดยว ............................................................................................................................. .............................. 1. สไมแบงออกเปนกชนด ก. 1 ชนด ข. 2 ชนด ค. 3 ชนด ง. 4 ชนด 2. ในครงแรกผผลต ผลตสไมได 3 ส ไดแกสอะไรบาง ก. ขาว ด า เขยว ข. ขาว ด า เหลอง ค. ขาว ด า ฟา ง. ขาว ด า แดง 3. เราสามารถระบายสไมทบซอนกนได ตงแตกชนขนไป ก. 2 – 7 ชน ข. 2 – 8 ชน ค. 2 – 9 ชน ง. 2 – 10 ชน 4. ในสมยนน สทนยมใชมากทสดไดแกส ก. ด า

ข. ขาว ค. แดง

ง. เขยว

11

5. วธการเกบรกษาสไม ควรท าอยางไร ก. เกบใสกลองใหปลายสเชดขน ข. เกบใสกลองใหปลายสทมลง ค. เกบใสกลองสลบหวทายทมลง ง. เกบแบบไหนกไดไมมหลกการ 6. สไมเกดจากการผสมกนระหวาง ก. สชอลคกบสน า ข. สชอลคกบสน ามน ค. สชอลคกบเกรยอง ง. สชอลคกบสอะครลค 7. ในการไลน าหนกส เราไลน าหนกอยางไร ก. น าหนกเขม น าหนกกลาง น าหนกออน ช. น าหนกเขม น าหนกออน น าหนกกลาง ค. น าหนกออน น าหนกกลาง น าหนกเขม ง. น าหนกออน น าหนกเขม น าหนกกลาง 8. สไมมทมาตงแตสมยใด ก. โรมน ข. อยปต ค. ไบเซนไทน ง. เรอเนซองส 9. นกเรยนจะระบายน าหนกสของใบไมดวยสอะไร ก. สเหลอง สเขยวออน สเขยวเขม ข. สเหลอง สเขยว สมวง ค. สเขยวออน สเขยวเขม สแดง ง. สเขยวออน สเขยวเขม สน าตาล

12

10. กระดาษทเหมาะสมในการระบายสไม ควรใชกระดาษชนดใด ก. กระดาษ 80 ปอนด ข. กระดาษ 100 ปอนด ค. กระดาษ A4 แขง ง. กระดาษลอกลาย

.