บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาเกยวกบการสรางหนงสอการตนสาระพทธศาสนา เรอง พทธโอวาท 3 เพอสรางเสรมคณธรรมพนฐานของนกเรยนชนประถมศกษาปท 2 โรงเรยนวดหวยทราย อ าเภอแมออน จงหวดเชยงใหม ไดศกษาคนควาเอกสารและงานวจยทเกยวของดงน 1. เอกสารทเกยวกบหนงสอการตน

1.1 ความหมายของหนงสอการตน 1.2 ลกษณะและสวนประกอบทดของหนงสอการตน 1.3 หลกการสรางหนงสอการตน 1.4 เทคนคการสรางหนงสอการตนประกอบการสอนคณธรรม 1.5 หลกเกณฑการประเมนหนงสอการตนประกอบการสอนคณธรรม

2. การใชการตนเพอประกอบการเรยนการสอน 2.1 ลกษณะของการตนประกอบการเรยนการสอน 2.2 วธเลอกใชการตนประกอบการเรยนการสอน 2.3 หนงสอทเหมาะส าหรบเดก 2.4 เนอเรองทดส าหรบเดก 2.5 ประโยชนของหนงสอการตน

3. เอกสารทเกยวของกบสาระมาตรฐานการเรยนรกลมสาระวชาสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ในสวนของสาระท 1 ศาสนา ศลธรรมและจรยธรรม 3.1 ความส าคญของสาระวชาสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม 3.2 ปญหาของสาระวชาสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม 4. เอกสารทเกยวของกบเนอหาเรอง พทธโอวาท 3

4.1 ความหมายของพทธโอวาท 3 4.2 ความส าคญของพทธโอวาท 3

8

4.3 ลกษณะของพทธโอวาท 3 ไดแก การท าความด (เบญจธรรม) ละเวนความชว (เบญจศล) ท าจตใจใหบรสทธ (การฝกจต)

5. เอกสารทเกยวของคณธรรมพนฐาน 5.1 ความหมายของคณธรรม 5.2 ความส าคญของคณธรรม

6. เขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 1 โรงเรยนวดหวยทราย อ าเภอแมออน จงหวดเชยงใหม เอกสารทเกยวของกบหนงสอการตน

ความหมายของหนงสอการตน นกวชาการเหนความส าคญของการใชการตนในการเรยนการสอน และการตนมบทบาท

ในชวตประจ าวนจะชวยกระตนใหเดกสนใจและอยากอานหนงสอเพราะหนงสอการตนมรปภาพและสสนทนาสนใจ จงมผสนใจศกษา และใหความหมายของการตนไวดงน

เบญจมาศ สชาตวฒ (2535, หนา 38) การสรางหนงสอการตนประกอบการเรยนคณธรรม หมายถง การสอนทผศกษาท าการสอน โดยการเขยนหนงสอการตนเปนสอประกอบในการสอน ในขนน าเขาสบทเรยน ขนสอน ขนสรป โดยในเนอเรองหนงสอจะเขยนเกยวกบคณธรรมในหลกจรยธรรมทควบคมพฤตกรรมดานตาง ๆ ทพงประสงคของสงคม ยทธศลป แยมเจรญ (2535, หนา 9) ไดศกษาเรองการสรางหนงสออานเพมเตม เรองการอนรกษปาไม ส าหรบนกเรยนชนประถม ศกษาปท 5 โรงเรยนวดมโนรม 8 อ าเภอศรราชา จงหวดชลบร จ านวน 60 คน โดยแบงเปนกลมทดลองและกลมควบคมกลมละ 30 คน ผลการศกษาพบวาผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน ชนประถมศกษาปท 5 หลงการอานหนงสอเพมเตม เรองการอนรกษปาไม สงกวากอนการอานอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ประยร จรรยาวงษ (2536,หนา 165) อดตนกเขยนการตนลอการเมองของไทยเคยไดรบรางวล แมกไซไซ ไดใหความหมายของค าวาการตนคอภาพ โย เย ภาพไมเหมอนของจรง จะเปนคน สตว หรอ สงของ อะไรกตาม ทมนวกล วการผดไปจนภาพธรรมดา สวนวชราภรณ วตรสข (2537, หนา 10 ) ไดศกษาเรองการใชหนงสอเรยนเลมเลกเพอ เสรมการเรยนภาษาไทย ชนประถมศกษาปท 2 ผลการศกษาพบวานกเรยนมคะแนนเฉลยของการทดสอบกอนเรยนและหลงเรยนแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 สวนความคดเหนของครและนกเรยนทมตอหนงสอเรยนเลมเลก พบวาครมความเหนวาสามารถใชพฒนาการเรยนของนกเรยนไดเปนอยางดและเหมาะสมกบนกเรยน ในวยน ส าหรบนกเรยนมความคดเหนวาชอบทจะเรยนดวยหนงสอเรยน

9

เลมเลกเพราะรปภาพสวยงาม เนอเรองสนกและนาสนใจ เรยมจนทร บนเทง (2540 , หนา 19) หนงสอการตน (Cartoon) เปนค าภาษาองกฤษ ซงมาจากค าใน ภาษาอตาเลยนวา คารโทน (Cartone) และจากภาษาละตนวาคารตา (Carta) ซงมความหมายวากระดาษ ในสมยกอนนนการตนเปนการวาดภาพลงบนกระดาษ ผาใบ มานหรอแมแตลายกระเบองเคลอบส (Mosaic) ดานงานวจยของ อฐพร อารยานนท (2547, หนา 21) ไดกลาวถงหนงสอการตน หมายถง หนงสอทด าเนนเรองราวโดยใชภาพวาดงาย ๆ ประกอบค าบรรยายบทรอยแกวทเขยนในท านองการตนและเปนหนงสอ ทผศกษาสรางขน อาจไมเหมอนความเปนจรง แตมสวนท าใหดออกเปนลกษณะบคคล เปนภาพ ทดแลวใหความคดและอารมณท านองตลกขบขน นารก เศรา หรอนาเอนด และจากการศกษาของ สามารถ จนทรแจม (2550,หนา 14) ไดสรปความหมายของค าวา การตน ในยคแรก หมายถงภาพ ทรางบนกระดาษขนาดเทาของจรงเพอน าไปลอกลงบนพนทงานดวยกรรมวธปรลายเสนใหเปนร แลวจงโรยสฝ นดวยลกประคบตอมา ความหมาย ของค าวาการตน เปลยนไป หมายถงภาพทลอ ทมลกษณะไมเหมอนของจรง ผดแผกแปลกไปจากธรรมชาต ซงแลวแตจตรกรจะคดประดษฐรปแบบขนไปเปนรปรางอสระ มงใหเกดความนารก ตลกขบขน สอความหมายแทนตวอกษร และน าไปใชประโยชนเกยวกบการสอสาร เกอบทกแขนง และปจจบน การตนถกน ามาใชกบงานตาง ๆ หลายรปแบบ เชนงานออกแบบ ผลตภณฑ งานสอสารโฆษณาประชาสมพนธ งานดานการศกษาเปนตน

Kinder, James S (1959, pp. 399) กลาวไววาการตนคอภาพทผดสามารถจะตความหมายไดจากสญลกษณทมอย และสวนใหญจะเปนภาพทเกนจรงเพอสอความหมายหรอเสนอความคดเหนเกยวกบเหตการณททนสมย ตวบคคล หรอสถานการณตาง ๆ กนไดทนท

Wittich, Walter A.And Charles F.Schuller (1962 , pp. 154) อธบายความหมายของการตนวาเปนสงจ าลองความคดของบคคล หรอจ าลองมาจากสถานการณทมอทธพลตอความเหนของคนทวไป การตนท าใหคนไดเขาใจถงความคด เขาใจถงเรองราวตางๆ และในเวลาเดยวกนการตนกท าใหเกดความรสกขบขนไปดวยจากการใหความหมายของการตน สรปไดวาการตน หมายถง ภาพวาดในลกษณะงายๆ บดเบยวไมเหมอนภาพในโลกแหงความเปนจรง ท านอง ตลกขบขนหรออารมณลอเลยน เสยดสบคคล สถานทสงของหรอเรองราวนาสนใจในทางการเมอง สงคมในปจจบน ดงนนหนงสอการตน หมายถง หนงสอทด าเนนเรองราวโดยใชภาพวาดงายๆประกอบค าบรรยายรอยแกวในท านองการตน ตลกขบขน นารก แลวใหขอคดและทเกนเลยไปจากความจรงเพอถายทอดอารมณ แสดงแนวคด หรอสถานการณตางๆ เพอใหเกดความเขาใจถงเรองนนๆ ได

จากการศกษา นทานเปนเรองเลาทแตงขนมาดวยการผกเรองขนโดยอาศยประวตของ ความจรงบาง เหตการณทเกดขนจรงบาง หรออาจเปนเรองทแตงขนมาจากจนตนาการ หรออง

10

ความจรง มวตถประสงคเพอความสนกสนานเพลดเพลน สอดแทรกแงคด คตสอนใจ และแฝงดวยการปลกฝงคณธรรม จรยธรรมอนดงาม เพอใหผฟงน าไปเปนแนวทางปฏบตตนทดในการอยรวมกนในสงคม

ลกษณะทดของหนงสอการตนส าหรบเดก หนงสอการตนทดเพอประกอบการเรยนการสอน ตองมความความสอดคลองกบเนอหาท

เรยนและประสบการณของผเรยนเปนส าคญ ไดมนกวจยหลายทานไดกลาวดงน ฉววรรณ คหาภนนท (2527, หนา 50) ไดกลาววา หนงสอส าหรบเดกทดมลกษณะดงน 1. เนอหาตรงกบความสนใจของเดกแตละวย

1.1 หนงสอค าประพนธไมสลบซบซอนมความคลองจองกบบทกลอนงาย ๆ 1.2 เนอหาไมจรงจงมากนก แตใหความสนกสนานเพลดเพลน 1.3 เปนเรองเกยวกบสงแวดลอมรอบตว 1.4 เปนเรองทชดเชยอารมณสนองความอยากรอยากเหนของเดกแตละวย

2. เนอหาใหสาระขาวสารกบเดก ชวยพฒนาทศนคตและคานยมสงเสรมความเขาใจตนเอง ขยายการรบร สรางความส านก กระตนจนตนาการเพอสรางความคดรเรมชางคด ชางถาม

3. ลกษณะของเรองและวธเขยน ตองเดนเรองฉบไว ทนใจ เนอเรองไมสบสนวกวน แสดงความสามารถของตวเอก มความรใหมโดยไมมงดานสาระคดและคตธรรมใหมากเกนไป ภาษาทเขยนควรเปนภาษาทงาย ๆ

4. ขนาดรปเลม ตองกะทดรด เหมาะสมกบเดกแตละวย 5. ตวอกษรตวโต ชดเจน เหมาะสมกบสายตาของเดก 6. ภาพ มความสดใส ชดเจน ดงดดความสนใจมความเคลอนไหวตลอดเวลา 7. การวางรปหนาการจดขอความ การเวนชองวางของดานขางทง 2 ขาง และดานบน

ดานลาง ของหนงสอไดอยางเหมาะสม 8. ปกสสวย ตรงตอความเปนจรง ดงดดความสนใจของเดก 9. ตวละครอยในวยเดยวกนหรอวยใกลเคยงกบเดก

ลกษณะของหนงสอทดตองสงเสรมและพฒนาผอาน ในเรองตอไปน

1. สงเสรมความร โดยเฉพาะหนงสอสวนเพมเตมควรมเนอหาสาระทเกยวกบความรหรอทกษะ ความคดรวบยอด หลกการ หรอทฤษฎเรองใดเรองหนงหรอหลายเรอง ซงเปนประโยชน แกผอานในการด ารงชวต การศกษาหาความร รวมทงกอใหเกด ความเจรญงอกงามและพฒนาการในดานตาง ๆ

11

2. สงเสรมสตปญญาใหเกดความรความเขาใจเกยวกบเรองตาง ๆ แลว ควรมลกษณะทสงเสรมพฒนาการทางสตปญญา ใหผอานไดพฒนาทกษะในการสงเกตตความเปรยบเทยบใชเหตผลจ าแนกแจกแจง วเคราะห สงเคราะห ประเมนคา ตลอดจนสามารถน าความรและทกษะเหลานนไปใชประโยชนในการแกปญหาตาง ๆ

3. สงเสรมเจตคตทเหมาะสม กลาวคอควรสอดแทรกแนวคดทชวยใหผอานเกดเจตคตทเหมาะสมในการน าความรไปใชในทางทพงประสงค เปนประโยชนแกตนและสวนรวม

4. สงเสรมความเขาใจ กลาวคอใชภาษาทถกตองและพอเหมาะแกความรและประสบการณทางดานการใชภาษา เสนอเนอหาตามล าดบขนตอนความร (Content Structure) และตามพฒนาการทางสตปญญาของผอาน ใหตวอยางทเหมาะสม ตลอดจนใชเทคนควธหรอเครองสงเสรมความเขาใจอน ๆ (Organizational aids) เชน ภาพประกอบ แผนภม ตารางค าถาม อภธานศพท

5. เปนเรองสน ๆ ไมซบซอน อานงาย สามารถอานจบภายในเวลาอนรวดเรว 6. เนอเรองใหความสนกสนานอาจมอารมณขนและแทรกความรสกเลกๆนอย ๆ

ลงไปดวยกได 7. เสนอเนอเรองในรปนทานมคตสอนใจแทรกอยไมสอนตรง ๆ 8. ใชภาษางาย ๆ เหมาะกบวยของเดก 9. มภาพประกอบเนอเรอง หรอเสนอเรองดวยภาพลวนกได 10. ภาพมสสดใส และสามารถอธบายเรองไดด วนย รอดจาย (2534, หนา 9) ในหนงสอ

การเขยนและจดท าสอส าหรบเดกและเยาวชน พบวาการเขยนหนงสอส าหรบเดกนน มนกวชาการหลายทานไดแบงประเภทหนงสอส าหรบเดกไดหลายลกษณะ เชน แบงโดยยดวธการเขยนเปนหลก แบงโดยยดรปแบบของหนงสอยดวยของเดกเปนหลกอยางไรกตาม พอจะแบงหนงสอส าหรบเดกออกเปน 3 ประเภท โดยยดหนาทของหนงสอเดกเปนหลก ไดแก บนเทงคด สารคด รอยกรอง โดยแบงรายละเอยดปลกยอยออกไปดงนหนงสอบนเทงคด คอหนงสอทแตงขนเพอใหความสนกสนานเพลดเพลนแกเดก เขยนไดทงแบบรอยแกวและรอยกรองดงน นทาน นวนยาย เรองสน เรองแปล การตน หนงสอสารคด คอหนงสอทใหความรแกเดก แบงออกไดดงน สารคดทวไป สารคดชวประวต สารคดทองเทยว หนงสอรอยกรอง คอหนงสอประเภทบนเทงอกรปแบบหนง ท าใหความสนกสนานเพลดเพลนแบงออกได

1. รอยกรองส าหรบเดก 1.1 เพลงกลอมเดก 1.2 เพลงปลอบเดก

12

2. รอยกรองส าหรบเดกรนเยาว 2.1 เพลงประกอบการเลนของเดก 2.2 บทกลอนสอนใจวยรน

นอกจากน วนย รอดจาย (2534, หนา 15) ยงไดกลาวถงลกษณะหนงสอทดส าหรบเดก ดงนลกษณะหนงสอเดกทด คอ หนงสอทเดกอานแลวสนกสนาน เพลดเพลนมเนอหาสาระ ตรงกบใจทเดกอยากอาน มรปเลมสสนสวยสะดดตา ชวนใหหยบขนมาดมาอานโดยไมตองบงคบ ไมวาจะเปนหนงสอทใหความรหรอบนเทงคดกตาม ลกษณะหนงสอเดกทดแบงได 3 ประการ คอ

1. ดานเทคนคการพมพและการจดรปเลม การจดพมพภาพและตวอกษรนนตองชดเจน แตตองสวยงามดงดดความสนใจเดก ขนาดรปเลมเหมาะสมกบความตองการของเดก คณภาพของกระดาษตองด ขนาดตวอกษรเหมาะสมกบวยของเดก การจดหนาหนงสอดโปรงตา ภาพกบตวอกษรไมทบกน และชอเรองตองดงดดความสนใจ

2. ดานเนอหา เนอหานาสนใจ มความสนกสนาน ความยากงายเหมาะสมกบวย เนอหาถกตอง การด าเนนเรองเราความสนใจชวนตดตาม เนอหาในแงของความสนยาว ส านวนภาษา ตองเหมาะสมกบวยของเดกเปนอยางยง

3. ดานภาพประกอบ ปกตแลวหนงสอส าหรบเดกจะมภาพประกอบทกหนาไมวาจะเปนบนเทงคด สารคด หรอรอยกรอง ภาพประกอบตองมสสนสวยงามวาดอยางประณต สอดคลองกบเนอหาของเรอง ภาพถกตอง ขนาดภาพพอเหมาะกบขนาดของรปเลมและนาสนใจ

จนตนา ใบกาซย (2534, หนา 28) กลาวถงลกษณะทดของหนงสอส าหรบเดกพอสรปไดดงน

1. เนอหามวตถประสงคชดเจนเพยงเรองเดยว เรองชดเจน ไมสบสนยงยากความยากงายเหมาะสมกบวยของเดก เนอหาสนกสนานเพลดเพลน ตวละครแสดงความเคลอนไหวใชตวละครไมมาก ไมมบทบรรยายมากเกนไป

2. รปแบบเนอหา มทงนทาน นยาย นทานพนเมอง เรองสน สารคด บทความบทละคร ความเรยง รวมทงฉนทลกษณ ทก ๆ รปแบบจะมเรองราว (Plot)

3. รปภาพเปนสงส าคญ เดกเลกควรมภาพมากกวาตวอกษร ภาพจะตองเปนภาพสโดยเฉพาะเดกเลก ๆ ภาพจะตองชดเจนถกตองไมเลอะเลอน

4. ภาษาและส านวน ใชภาษางาย ๆ ประโยคสน ๆ ค าซ า ๆ เพอชวยในการเรยนภาษาทเหมาะสมกบวย ถกตองตามอกขระวธภาษาไทยและไมใชภาษาเขยน

5. ขนาดอกษรตองกะทดรด ไมใหญ หรอเลกเกนไปเดกวย เรมเรยน ป.1 – 2 ควรม ความหนาระหวาง 10 – 30 หนา นอกจากนนมการจดหนาใหเหมาะสมกบรปเลมดวย

13

สวนประกอบหนงสอการตนทด จนตนา ใบกาซย (2542, หนา 204-206) กลาววาการจดท าหนงสออานประกอบนน

การจดท า ดมม (Dummy) ซงหมายถงรปเลมทจ าลองมาจากหนงสอทจะจดพมพจรง ตองประกอบไปดวยรายละเอยดแบงออกเปน 3 สวน ดงน 1. สวนหนาของหนงสอ

1.1 หนาปก (Front cover) เปนสงแรกทชกจงใหผอานอยากอานเพราะฉะนนจะตองมภาพและสสนสวยสะดดตา มชอเรอง ชอผแตง ผจดพมพ

1.2 ปกดานใน (End-paper) คอ สวนหลงของปกหนา อาจทงวางไวหรอใสรายละเอยด เชน จ านวนทพมพ ปทพมพ ส านกพมพ

1.3 ใบรองหนาปก (Fly-local) ในหนานไมนยมใสสงใด 1.4 หนาปกใน (Title page) เปนหนาทส าคญมกอยดานขวา จะมชอหนงสอ ชอผแตง

ผเขยนภาพ ผจดพมพ และรายละเอยดทเกยวของกบการจดท าหนงสอ 1.5 หนาลขสทธ (Copyright page) อยดานหลงของปกในจะบอกใหทราบเกยวกบ

ลขสทธการพมพ ขอความจะจดไวดานบนของหนา ตอนกลางหรอตอนลางของหนาไดตามจะออกแบบ

1.6 หนาค าน า ค าชแจง หรอบทน า (Preface, Foreword, Introduction) เปนหนาทผเขยนแสดงจดประสงคหรอสาระ ประโยชนของหนงสอ ประวต ความเปนมาหรอค าชแจง การใชหนงสอแบบน

1.7 หนาสารบญ (Content page) หนานอางองดานซายมอหรอขวามอแลวแตหนาจะวาง แตควรใหตอจากหนาค าน าในหนานบรรจบญชหวขอเรองหรอบทท ทปรากฏอยในหนงสอพรอมทงระบหนาไวดวย เพอสะดวกแกผอานสามารถคนหาสงทตองการไดรวดเรว

2. สวนเนอหาของหนงสอ หนาแรกของเนอหามกอยดานขวามอ จดเรยงตงแตหนา 1 จนถงหนาสดทายในกรณ

หนงสออานประกอบและหนงสออเทศทมเนอหามาก ตองแบงออกเปนบท ๆ ตองค านงถงต าแหนง ดงตอไปน

ต าแหนงชอบท จะอยกงกลางหนา โดยเวนหรอปลอยวางดานบนไวอยรมขวามอสดหรอซายมอสดอยตรงกลางยอมไดทงสน เมอก าหนดบทแรกบทตอไปใหเหมอนกบทกบทจนจบเลม

การจดวางชอบท จะจดวางใหบรรทดแรกเปนชอบทท 1 แลวชอบท (ชอเรอง) อยถดลงมาอกบรรทด บทตอไปตองจดวางใหเหมอนกนขนาดตวอกษร ก าหนดใหเหมาะสมกบวย คอ เดกเลกใช 32 พอยท (9 มม.) ชนประถมศกษาใชตวกลางขนาด 24 พอยท (5 มม.) และเดกโตใชตวธรรมดา

14

หนาเนอหา ซงตอจากหนาแรกของเนอหา ซงมกจะอยดานซาย (หนาเลขค) ใหเรยงล าดบตามเลขหนาโดยก าหนดใหหนาขวามอเปนหนาเลขค และหนาซายมอเปนหนาเลขคภาพในหนาเนอหา ในการจดหนาแตละหนาของหนงสอส าหรบเดก จะตองจดภาพใหเปนสวนหนงของเนอหา โดยจดภาพใหอยครงหนง (1/2) หนา หรอเปน หนงในส (1/4) ของหนา การใชขอความบรรยายใตภาพ (Caption) ในหนงสอสารคด หนงสออานประกอบจะตองก าหนดตวอกษรการวางต าแหนงภาพ ค าบรรยายใหมระบบตลอดทงเลมทงนพจารณาตามหลกของความเหมาะสม เรยบงาย สะดวกแกการอานและสะดดตา

3. สวนทายของหนงสอหรอสวนหลง มการจดหลายรปแบบทนยมจดท า หนาบรรณานกรม มรายชอหนงสออางอง ค าอธบายศพท ดชนเรองดชนภาพ ปกหลง

(Back Cover) อาจทงวางไว แตปจจบนจะมภาพประกอบ เปนสวนหนงของปกหนาเพอเราความสนใจอาน สวนประกอบตาง ๆ ของหนงสอส าหรบเดกดงน

1. ใบหมปก (Jacket) คอสวนทท าหนาทหมปกหนงสอ บนใบหมปกนจะมภาพสวย ๆ ซงตรงกบเนอเรองในหนงสอ มชอผแตงและชอผเขยนภาพประกอบอยดวยภาพบนใบหมปก ของหนงสอบางเลมอาจเหมอนกบภาพปกนอกได

2. ปกนอก (Cover) อาจเปนปกแขงหรอปกออนกได บนปกของหนงสอเดกจะมภาพ สวย ๆ ซงตรงกบเนอหาของหนงสอ ผวาดภาพประกอบจะเลอกภาพทเดนและดงดดความสนใจของเดก จะมชอผเขยนและผ วาดภาพประกอบอยดวย

3. ใบรองปก (End-papers) จะเปนหนาวาง ใบรองปก จะมทงดานหนาและดานหลง 4. หนาชอเรอง (Half title page) หนานจะมชอหนงสอปรากฏอยเทานนหนงสอบางเลมจะ

ตดสวนนออกไป 5. หนาปกใน (Title page) เปนหนาส าคญเพราะบรรณารกษจะอาศยหนานในการท า

บตรรายการและการเขยนบรรณานกรม หนาปกในประกอบดวย ชอเรอง ชอผแตงชอผวาดภาพประกอบ ชอชดผพมพ หรอส านกพมพ สถานทพมพ ปทพมพ ครงทพมพ

6. หนาลขสทธ (Copyright page) อยดานหลงของหนาปกในจะบอกใหทราบวาหนงสอเลมนไดจดทะเบยน ลขสทธเมอใด

7. หนาค าอทศ (Dedication) เปนค าทผเขยนกลาวแสดงความกตญญตอผมพระคณ 8. หนาสารบญ (Content) เปนหนาทแสดงใหทราบวาเนอเรองหนงสอนนแตละบท

อยหนาใด 9. เนอเรอง (Text) หนาแรกของเนอเรองจะเปน หนาขวามอ แตหนงสอทพมพ 2 หนา

กอาจเรมจากหนาดานซายมอ

15

10. อภธานศพท (Glossary) ส าหรบหนงสอเดกทมค าศพทเฉพาะเปนจ านวนมาก ควรอธบายค าศพทเรยงตามล าดบตวอกษรไวดวยเพอชวยใหเดกอานเนอเรองไดเขาใจยงขน

11. หนาแสดงกจกรรม เปนหนาทใหเดกไดฝกเขยนรป ระบายส หรอมแบบฝกหด ชวยใหเขาใจในเนอเรองดขน อาจอยทายบทหรอทายเลมดงนน ลกษณะทดของหนงสอการตนประกอบ การสอน จงสรปไดวาลกษณะของหนงสอเดกทดนนตองตรงกบความสนใจ ความชอบ ความตองการของเดก และรสนยมตามวย เคาโครงเรองทน าเสนอตองไมซบซอนมแนวคดทเดนชด ส านวนภาษาทใชควรเปนภาษาทงาย ชดเจน เขาใจไดทนท สวนภาพนนจะเปนลกษณะใดกได แตคณสมบตทส าคญตองเปนภาพทมความรสก มความเคลอนไหว สอดคลองกบเนอเรองและอภปรายเรองไดซงภาพสจะสงเสรมใหภาพมชวตยงขน รปเลมและหนาปกควรสอดคลองกบ เนอเรองและดงดดความสนใจแกเดก

หลกการสรางหนงสอการตน พรมเพรา นตรมร (2526, หนา 12) ผลการใชหนงสอภาพทมตวละครเปนสตวกบหนงสอ

ภาพทมตวละครเปนคนตอคณธรรม ความเออเฟอเผอแผของผอาน กลมอาย ไดแนวคดคอใน การสอสารใดๆ กตามสงแรกทจะสง “สาร” ไปใหใคร การสรางหนงสอส าหรบเดกกเชนเดยวกนจะตองทราบกอนวาผอานเปนใคร มลกษณะนสย ความสนใจและกจกรรมอะไรบาง ไดดงน

1. กอนวยเรยน อาย 4-5 ขวบ ชอบดรปในหนงสอ ถาใครอานใหฟง กชอบฟงและดรปไปดวย ชอบฟง นทานงายๆ กลอนสนๆ หญงและชายชอบเรองไมตางกน

2. เดกชนประถมศกษาทมอายประมาณ 6-10 ขวบ ชอบอานหนงสอนทานเกยวกบเรองสตวตางๆ เทพนยาย ต านาน ค ากลอนงายๆ เรองจรงทเลาอยางงายๆ เรองจรงทเดกเคยพบในชวตประจ าวน

3. เดกประถมศกษาตอนปลาย อายประมาณ 9-12 ป เดกวยนยงชอบเรองนทานเกยวกบสตวตางๆ อยแตชอบเรองสตวจรงๆ มากกวาทจะใหสตวมาพดไดอยางมนษยชอบเรองผจญภย วรบรษ วรสตร เดกหญงเรมสนใจเรองชวตประจ าวนและเรองในบานในตอนปลายวยนเดกหญง จะเรมอานนวนยาย

4. เดกในชนมธยมศกษา อาย 13-15 ป ความสนใจในการอานจะแตกตางไปตามเพศอยางเหนไดและเรมมรสนยมในการอานเปนของตนเอง ทงหญงและชายชอบอานนวนยายและนตยสารมากความสนใจในการอานของเดกวยตางๆ ไดแบงกลมเพอความสะดวกและเหมาะสมในการสรางหนงสอใหแกผอานไดแตละวย ดงน ผอานกลมอาย 0 - 3 ป ผอานกลมอาย 3 - 6 ป ผอานกลมอาย 6 – 11 ป ผอานกลมอาย 11 - 14 ป ผอานกลมอาย 14 - 18 ป

16

ในผอานกลมอาย 6 – 11 ป ผเชยวชาญทางดานหนงสอส าหรบเดกบางทานยงแบงยอยออกไปอกเปน 2 กลม ตอไปน

1. กลมกอนวยเรยน 4 – 5 ป 2. กลมประถมตน 6 – 8 ป 3. กลมประถมปลายและมธยมตน 12 – 14 ป และวยรน ดงนนจงสรปไดวาหลกเกณฑการสรางหนงสอการตนจะสรางตามวยตามความสนใจ

โดยแบงไดตามชวงชนอายทคาบเกยวกน อาย 6 – 8 ป ชอบอานหนงสอเกยวกบสตวตางๆ หรอเรองจรงทเดกเคยพบเหนในชวตประจ าวน ซงเดกๆ จะชอบเรองใกลตว เรองเพอฝน อยางเชน สตวเลยง ของเลนพดได เมอถงวย 9 – 10 ปขนไป จะหนมาสนใจเรองจรง พออาย 12 ป จะสนใจนทาน เพอฝน

ฉะนนในการวจยครงนจงไดเลอกสรางหนงสอการตนประกอบการกลมสาระสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม เรองพทธโอวาท 3

เทคนคการสรางหนงสอการตนประกอบการสอนคณธรรม การตนจดไดวาเปนหนงสอส าหรบเดกประเภทหนง และจากการประชมปฏบตการและนทรรศการ เรองการตนเพอพฒนาเดกของกลมสงเสรมเพอสอมวลชนเพอเดก(ก.ส.ด.) ไดเสนอแนะสงทควรรเกยวกบ “ลกษณะการเขยนหนงสอส าหรบเดกทเปนการตน”ไวพอสรป ดงน

1. เนอหามวตถประสงคชดเจน วตถประสงคของเรอง ตองมเพยงจดเดยวถามหลายจดจะท าใหผอานสบสนโดยเฉพาะการตนส าหรบผอานทเปนเดก กอนวยเรยนจนถงระดบประถมศกษา

2. เนอหามความยากงายเหมาะสมกบวย ความสามารถในการอานและความสนใจของผอาน เนอหาสนกสนานเพลดเพลน ไมมบทบรรยายมากนกมเรองราวแสดงการเคลอนไหวของตวละคร มการด าเนนเรองของตวละคร ใชตวละครทเหมาะสม ไมควรมตวละครมาก มบทสนทนาพอสมควร การเขยนการตนนนสงส าคญอยทการเปลยนเนอเรองออกมาเปนภาพ

3. รปภาพเปนสวนส าคญ สดสวนของภาพเปนเนอเรองขนอยกบวยของเดก เดกอายนอยภาพตองมาก เดกอายมากภาพอาจจะลดลงกได อยางไรกตามหนงสอการตนเนนภาพมากกวา

4. ภาษาและส านวนภาษาทใช หนงสอการตนส าหรบเดกตองใชค างาย ๆประโยคสน ๆ ใชค าและประโยคซ ากนใหมากเพอชวยการเรยนเรองภาษาดวย การอานหลาย ๆครงชวยใหจ า ไดเอง แมวาหนงสอการตนนนเรองราวจะไมส าคญเทาภาพ แตถาเปนการตนเรองค าและประโยค ทเปนเรองราว เปนสงส าคญทจะท าใหผอานรเรองจงจ าเปนตองเลอกค าทกะทดรดอานไดใจความ งาย ชดเจน ไมเยนเยอ ภาษาทใชตองเหมาะกบวยเปนภาษาพดไมใชภาษาเขยน

17

5. ขนาดตวอกษรและการใชตวอกษร ลกษณะความยาวของประโยคขนาดของตวอกษร และชนดของตวอกษรในหนงสอส าหรบเดกมความส าคญมากในเรองการอานของเดก ประโยคยาวมาก ๆ เดกจะลมขอความทอานผานมาแลวหรอขอความทอานไมสมพนธกน เพราะประธาน กรยา อยหางไกลกน เดกจะอานเรองไมตดตอกน ดงนนควรใชประโยคสน ๆ ไมยาวนกโดยเฉพาะการตนใชขนาดตวอกษรใหญเปนตวเขยน ตวอกษรทเขยนใชตวประดษฐบรรจงเขยนใหอานงาย

6. รปเลมของหนงสอ ควรมขนาด กะทดรด ไมใหญ กวาง ยาวหรอเลกเกนไปเพราะเดก จะถอหนงสออานไมสะดวก ความเหมาะสมของหนงสอการตนอยในระหวาง 10 - 30 หนา และนอกจากนนขนาดของรปเลมยงตองสมพนธกบการจดหนา (Layout) ของหนงสออกดวย ซงการจดหนาหนงสอการตนนนมหลายแบบดวยกน จะจดในรปแบบแนวตงหรอแนวนอนกไดโดยแบงออกเปนชอง ๆ อาจเปน 2, 3, 4, 5 หรอ 6 ชอง หรออาจมากกวานน แลวแตผเขยนจะสะดวกและเหนวาเหมาะสมกบขนาดของรปเลมแตการเรยงชองนนจะตองเรยงจากซายไปขวาจากบนลงลางเชนเดยวกบการเขยนหนงสอเพอไมใหผอานเกดความสบสนในการอาน นอกจากนไดมสงทผเขยนน ามาพจารณาในการเขยนหนงสอการตน ควรจะมองคประกอบดงตอไปน

1. เนอเรอง เนอเรองมสาระความสนกสนานตนเตนนาสนใจ ใหความร ความเพลดเพลน สงเสรมจนตนาการ สอดแทรกคณธรรม คานยมทเหมาะสมของสงคมตามวยและสงแวดลอมของเดก เนอเรองมเปาหมายแนนอน มเอกภาพ อนงเคาโครงเรองตองไมซบซอน มแนวคดหรอแกนของเรอง (Theme) ทเดนชด จบใจความไดงาย ไมเกนก าลงปญญาของเดก

2. วธเขยน อาจจะใชแบบเลาเรองหรอใหตวละครสนทนากนแตตอง เปนสนทนาแบบสน ๆ อาจมการพรรณนาสลบบางกได แตด าเนนเรองรวดเรว ขอทส าคญคอตองมภาพประกอบเรอง ภาพและเรองควรอยหนาเดยวกน

3. การจดภาพประกอบ ภาพมความส าคญทดเทยมกบเรองส าหรบหนงสอเดกเพราะภาพชวยใหเกดความเขาใจ ความกระจางแจง ประสบการณ ความตนตาตนใจและยงแทนภาษาเขยนไดเปนอยางดมขอเสนอแนะในการจดภาพประกอบ

3.1 ขนาดภาพส าหรบใหเดกเลกด ควรมขนาดใหญกวาภาพส าหรบเดกโต 3.2 การวางภาพกบเนอเรองอาจจดวางไดหลายลกษณะตามความเหมาะสมของ

เนอเรอง 3.3 ลกษณะของภาพควรสดใส ชดเจน ดแลวเขาใจงาย ไมซบซอน 3.4 ควรเปนภาพทสมพนธกบเนอเรอง 3.5 เนอทในการจดภาพควรเหมาะสมกบวยของผอาน

18

3.6 ชนดของภาพ ควรสมพนธขนาดรปเลม 3.7 การยอหรอขยายสดสวนของภาพ ควรพจารณาใหสมพนธกบขนาดรปเลมและ

ขนาดตวอกษรทใช 4. ความยากงายในการใชภาษา หนงสอส าหรบเดกตองใชภาษาทงาย ๆสภาพ สะดวก

แกการเขาใจระดบของภาษาเหมาะสมกบวยและชนเรยนของเดก และเรยบเรยงไดเหมาะสม สะกดการนต ถกตองตามหลกภาษา

5. ขนาดตวอกษร หนงสอการตนสวนใหญมกใชลายมอผเขยนหรอผวาดเรอง ไมนยมใชตวพมพมากนก ดงนนตวอกษรจงมลกษณะอานงาย ไมลากเสนเปนลายประดษฐ การเวนชองไฟ เวนวรรค เปนสงส าคญมาก โดยเฉพาะหนงสอการตนส าหรบเดกนน ขนาดตวอกษรมความส าคญในการอานของเดกมาก ส าหรบเดกเลก ค ายากหรอค าทตองการเนน อาจพจารณาใชตวพเศษ เชน ตวเขมหรอตวหนากวาขอความอน ๆ รวมทงอาจจดชองไฟใหหางระหวางแตละค าดวยเพอใหงายตอการอานของเดก ดงนน การเลอกแบบและขนาดของตวอกษรควรเลอกใหเหมาะสมกบสายตาของเดก ขนาดของภาพขนาดรปเลมของหนงสอ

6. การจดหนา การจดหนาเปนอกเรองหนงทท าใหหนงสอมคณภาพนาจบตอง ผจดท าหนงสอส าหรบเดกจะตองพจารณาอยางละเอยดถถวนในการทจะบรรจภาพและตวอกษรลงใน แตละหนาจากปกหนงสอถงปกหลงเพอใหมความสวยงาม กลมกลนอานงาย ดสบายตา การจดหนงสอนนมหลายแบบดวยกนจะจดในแนวตงหรอแนวนอนกไดโดยแบงออกเปนชอง ๆ โดยการจดหนาหรอเรยกอกอยางหนงวาการจดกรอบภาพการจดกรอบภาพการตนยดหลกการเชนเดยวกบการเขยน การอานหนงสอ คอกรอบภาพการตนกรอบท 1 จะตองเรมตนจากทางซายไปทางขวามอ จากดานบนบนลงมาดานลางเชนกน กรอบภาพสวนใหญจะเปนรปสเหลยม หนงสอการตนหนาหนง ๆ อาจมภาพตงแต1 - 9 กรอบภาพทงนขนอยกบขนาดรปเลมของหนงสอการตน ขนาดกรอบภาพและวยเปนหลก

7. การจดรปเลมหนงสอ รปเลมของหนงสอหรอขนาดของหนงสอเปนการยากทจะก าหนดขนาดของหนงสอส าหรบเดกใหแนชดลงไป และยงไมมการวจยทแนนอนวาหนงสอขนาดใดจะเหมาะสมกบเดก แตถาจะมหลกเกณฑเรองขนาดแลวกนาจะยดหลกทวาเดกสามารถหยบถอ เปดอานไดสะดวกตามวยของเดกดงนนอาจกลาวสรปไดวา การเขยนหนงสอส าหรบเดก ทเปนหนงสอการตนนน ควรมเนอเรองทมสารประโยชน สอดแทรกคณธรรม เรองความซอสตยสจรตความมระเบยบวนย ความสามคคใหแกเดก ภาพประกอบสวยงาม ดงดดความสนใจมขนาดรปเลม ตวอกษร และส านวนภาษาทใชเหมาะสมกบวยและความสามารถในการอานของเดกสวนประกอบของหนงสอส าหรบเดก

19

หลกเกณฑการประเมนหนงสอการตนประกอบการสอนคณธรรมหนงสอการตนโดยปกตจะใหความรเชนเดยวกบหนงสอเรยน ดงนนหลกเกณฑและวธการประเมนหนงสอการตน ไดมการศกษาใหแนวคดในการตรวจประเมนคณภาพหนงสอไว ซงสามารถใชเปนแนวทางในการปรบปรงใชดงน พฒนา จนทนา (2545, หนา 25) สรปแนวการประเมนแบบเรยนสงคมศกษา เกณฑในการประเมนจะใชหลกการกวาง ๆ เปน 2 ลกษณะ คอ การประเมนคณลกษณะรปแบบ การวเคราะหลกษณะ การวเคราะหคณภาพหนงสอ การวเคราะหคณภาพของผแตงหนงสอ

2. การประเมนคณคาทางวชาการ ไดแก - การประเมนเนอหาวชาโดยทวไป เชน จ านวนเรองในเลม สดสวนของเรองและ

ความเหมาะสมกบระดบชนเรยน เปนตน - การประเมนเนอหาทตรงกบจดมงหมายของหลกสตร โดยประเมนถงเนอความใน

เนอเรอง ซงจะท าใหผเรยนมพฤตกรรมตามจดมงหมายทหลกสตรก าหนดไวโดยไดกลาวถงเกณฑในการประเมนหนงสอการตนไว 2 ลกษณะ คอ

1. ใชเกณฑเดยวกบ เกณฑประเมนแบบเรยน ซงแบงเปนหวขอใหญ ๆดงน 1.1 คณภาพในการจดท ารปเลม 1.2 หลกการเรยนการสอนเฉพาะวชา 1.3 หลกจตวทยาแหงการเรยนร 1.4 ความสอดคลองกบหลกสตร

2. เกณฑการประเมนหนงสอการตน สวนใหญทใชกนอยจะแบงออกดงน 2.1 ผแตง

- เปนผทมความร ความเชยวชาญในเรองทแตงเปนอยางด - ไดมการคนควาประกอบการแตงหนงสออยางพอเพยง - เขาใจความตองการความสนใจและความสามารถของผอานโดยทวไป - เกยวของกบวงการศกษาและมประสบการณในการแตงหนงสอ

2.2 ปทแตงและพมพ พจารณาใน 2 ประเดน คอ - เปนหนงสอใหม พมพหรอแตงในระยะทผานมาไมนานเกนกวา

การใชการตนเพอประกอบการเรยนการสอน หนงสอการตนทใชประกอบการเรยนการสอนเปนอกเทคนคการสอนเพอใหสนใจและเขาใจในเรองทยากใหงายขน การใชหนงสอการตนประกอบการเรยนการสอนจ าเปนตองใหม ความสอดคลองกบเนอหาทเรยนและประสบการณของผเรยนเปนส าคญ ดงงานวจยทไดศกษา เกยวกบการใชหนงสอการตนเพอประกอบการสอนจากนกวจยหลายทานดงน

20

1.1 ลกษณะของการตนประกอบการเรยนการสอน ชม ภมภาค (2529, หนา 143) กลาวถงลกษณะของการตนประกอบการสอนไวดงน

1. แสดงภาพไดตรงกบจดมงหมายของผเรยนสามารถท าใหผดเขาใจความหมาย ไดตรงจดมงหมาย

2. ภาพทเขยนตองเปนภาพงาย ๆ แสดงแตลกษณะเดนไมซบซอน หรอแสดง รายละเอยดมากเกนไป

3. การตนภาพหนง ๆ ควรแสดงเรองราวเพยงเรองเดยวและใหจดหมายของ เรองราวนนเปนจดเดนของภาพ

4. ค าบรรยายภาพการตน ควรเปนค าสน ๆ กะทดรดแตมความหมายลกซง และครอบคลมจดหมาย ของภาพนนทงหมด บณฑร ชนพฒนพงษ (2531, หนา 25 ) กลาวถงลกษณะการตนประกอบการเรยนการสอนไวดงน 1. มรายละเอยดนอย 2. เปนรปทจ าไดงาย ถาผดมความรเกยวกบเนอหาทซอนอย 3. แปลความหมายไดรวดเรว จะเหนไดวาการน าการตนมาใชในการประกอบการเรยนการสอน ตองตรงกบจดมงหมายของเรองทจะน ามาประกอบการสอน ซงภาพนง ๆ แสดงใหเหนเพยงเรองราวเดยวเทานน เพอจะแปลความหมายของภาพไดตรงกบเนอหานน ๆ ในขณะนน โดยครอบคลมรายละเอยดทงหมด

2.2 วธเลอกใชการตนประกอบการเรยนการสอน วนย รอดจาย ( 2539, หนา 75) กลาวถงการเลอกการตนมาใชในการเรยนการสอน ดงน 1. ควรเลอกการตนทเหมาะสมกบประสบการณของผเรยน 2. การตนทใชตองเปนการตนทนกเรยนในชน จะเขาใจความหมายได 3. ควรเลอกการตนทออกแบบงาย ๆ ไมซบซอนทเปนใหจ าไดงาย 4. มสญลกษณซงใหความหมายชดเจน 5. เปนทคนเคย และเขาใจงาย 6. มขนาดเหมาะสม ถาขนาดเลกใหขยายใหเหมาะสม ดงนนการเลอกการตนประกอบการเรยนการสอนจ าเปนตองใหมความสอดคลองกบเนอหาทเรยนและประสบการณของผเรยนเปนส าคญเพอเปนฐานใหเขาใจการตนทน ามาประกอบการเรยนการสอนโดยใชสญลกษณ ทไมตองและสอความหมายไดหลายทาง ตองอธบายใหชดเจนอยในภาพการตน

21

2.3 หนงสอทเหมาะส าหรบเดก จากทกลาวมา ฉววรรณ คหาภนนท (2527, หนา 49-50 ) ไดใหขอเสนอแนะและสนบสนนเกยวกบหนงสอทเหมาะส าหรบเดกควรมลกษณะดงน

2.3.1 เนอหาตรงกบความสนใจของเดกแตละวย 2.3.2 เนอหาสาระใหขาวสารกบเดก พรอมทงการอธบายทงายใหความร 2.3.3 ลกษณะของเรองและวธการเขยน ตองเดนเรองฉบไว ทนใจ เนอหา

ไมวกวน 2.3.4 ขนาดรปเลม ตองกะทดรด ไมควรเลกหรอใหญเกนไป 2.3.5 ตวอกษรตวโต ชดเจน เหมาะสมกบสายตาของเดก 2.3.6 ภาพมความสดใส ชดเจน เหมาะสมกบสายตาของเดก 2.3.7 การวางรปหนา การจดภาพ การเวนชองวางของดานขางทง 2 ขาง

และดานบนดานลางของหนงสอไดอยางเหมาะสม 2.3.8 ปกสสวย ตรงตอความเปนจรง 2.3.9 ตวละครอยในวยเดยวกน หรอวยใกลเคยงกบเดก

2.4 เนอเรองทดส าหรบเดก เนอเรองในหนงสอส าหรบเดกมลกษณะตางกบหนงสอผใหญเพราะเดกมความสนใจความตองการไมเหมอนกบผใหญ จนตนา ใบกาซย (ม.ป.ป. หนา 282 ) จงไดกลาวถงลกษณะเนอเรองทดส าหรบเดกควรมลกษณะดงน

2.4.1 เปนเรองทมแนวคดหรอเรองด คอตรงกบความสนใจและความตองการของ เดกเปนเรองสนกสนาน มคณคาใหแงคด และเปนเรองสน ๆ งาย ๆ เนอเรองไมยาวจนเกนไป

2.4.2 เรองมความจรง อางเหตผลใหถกตองและสอดคลองกน 2.4.3 ตวละครในเรองเปนคนด มลกษณะทประทบใจ 2.4.4 การสนทนาด

2.5 ประโยชนของหนงสอการตน ชม ภมภาค (2530 , หนา 143) กลาวถงประโยชนของการตนทน ามาใชประกอบการเรยนการสอน ดงน

2.5.1 เรยกรองใหนกเรยนสนใจเรองทเรยนมามากยงขน 2.5.2 ฝกฝนในการอานและเพมความสนใจในการอาน 2.5.3 ฝกเดกใหใชสมองในการคด 2.5.4 ใชสอนนกเรยนเปนรายบคคล

22

เลศ อานนทนะ (2529,หนา 15-17) สรปประโยชนของการตนทมตอการศกษาดงน 1. ใชท าเปนหนงสอประกอบส าหรบเดก 2. ใชแทนค าอธบายทยาก ๆ และซบซอนไหเขาใจงาย 3. ชวยใหบทเรยนเปนเรองงาย ๆ สนกสนานไมนาเบอ 4. สรางบรรยากาศของการเรยนรใหมชวตชวา 5. มลกษณะย วย และทาทายใหเดกไดแสดงออกอยางกวางขวางและลกซงยงขน 6. ขยายขอบเขตของความรสกนกคดจนตนาการทวอนอยภายในจตใจ ปรากฏออกมาเปนรปรางทมองเหนได

7. เปดโอกาสใหเดกแตละคนสามารถเรยนรและทดลองคนควาไดดวยตนเอง 8. เดกสามารถแปลความหมายจากภาพเปนการกระท าได

ประโยชนทไดจากหนงสอการตน ทใชประกอบการเรยนการสอน สามารถสงเสรมใหผเรยนเกดความกระตอรอรน การใชหนงสอการตนทประกอบการสอนควรมความเหมาะสม สอดคลองกบเนอหาทจะสอน มรปแบบกะทดรด นาสนใจ มรปภาพและสสนสวยงาม การใชหนงสอการตนประกอบการเรยนการสอนจงมบทบาทคอนขางมากเพอเปนการดงดดความสนในแกนกเรยนใหเกดความใครรตอสงทอยในการตนซงน าไปสความคดและการแสดงออกอยางอสระและชวยสงเสรมใหนกเรยนรกการอาน จนตดเปนนสยอกดวย เอกสารทเกยวของกบสาระมาตรฐานการเรยนรกลมสาระวชาสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

สาระท 1 ศาสนา ศลธรรมและจรยธรรม กรมวชาการ (2546, หนา 20) มหวขอหลกประกอบดวยประวตและความส าคญของ

พระพทธศาสนา หลกธรรมทางพระพทธศาสนา หลกธรรมทางศาสนา ประวตพทธสาวก พทธสาวกา การบรหารจตและการเจรญปญญาวนส าคญทางพระพทธศาสนา สมมนา พระพทธศาสนากบการแกปญหาและการพฒนา

กรมวชาการ (2546, หนา 2) ศาสนา ศลธรรม จรยธรรม มหวขอหลกประกอบดวยประวตและความส าคญของพระพทธศาสนา หลกธรรมทางพระพทธศาสนา หลกธรรมทางศาสนา ประวตพทธสาวก พทธสาวกา การบรหารจตและเจรญปญญา วนส าคญทางพระพทธศาสนา สมมนาพระพทธศาสนากบการแกปญหาและการพฒนา หลกสตรสถานศกษากลมสาระสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม (2552,หนา 1) แนวคดพนฐานเกยวกบศาสนา ศลธรรม จรยธรรม หลกธรรมของพระพทธศาสนาหรอศาสนาทตนนบถอ การน าหลกธรรมค าสอนไปปฏบตในการพฒนาตนเอง และการอยรวมกนอยางสนตสข เปน

23

ผกระท าความด มคานยมทดงาม พฒนาตนเองอยเสมอรวมทงบ าเพญประโยชนตอสงคมไทยและสงคมโลก

สาระท 1 ศาสนา ศลธรรม จรยธรรม มาตรฐาน ส 1.1 รและเขาใจประวตความส าคญ ศาสดา หลกธรรมของพระพทธศาสนา

หรอศาสนาทตนนบถอและศาสนาอน มศรทธาทถกตอง ยดมนและปฏบตตามหลกธรรมเพออยรวมกนอยางสนตสข

ตวชวด ป.2/4 บอกความหมาย ความส าคญและเคารพพระรตนตรย ปฏบตตามหลกธรรมโอวาท 3 ในพระพทธศาสนาหรอหลกธรรมของศาสนาทตนถอตามทก าหนด

สาระการเรยนรแกนกลาง โอวาท 3 ไมท าชว (เบญจศล) ท าความด (เบญจธรรม) จตใจใหบรสทธ เอกสารทเกยวของกบเนอหาเรอง พทธโอวาท 3

พทธโอวาท 3 เปนหลกธรรมค าสงสอนของพระพทธเจา ซงมหลกอย 3 ประการ ทใหไดฝกปฏบต ดงค ากลาวทวา พทธโอวาท 3 เปรยบเสมอนหวใจของพทธศาสนา และมผใหความหมายเกยวกบโอวาท 3 ดงน

ความหมายของพทธโอวาท สมศกด สนธระเวชญ (2542,หนา229) โอวาท 3คอ ค าสงสอนของพระพทธเจา ซงมหลก

3 ประการคอ ท าความด ไมท าชว และท าจตใจใหบรสทธ หลกธรรมทางพระพทธศาสนามมากมายหลายหมวดหม ซงหลกธรรมแตละหมวดกเหมาะสมส าหรบบคคลและเหตการณตาง ๆ พจนานกรมพทธศาสน (2543, หนา 440) โอวาท คอค าสอน ค าแนะน า ค าตกเตอน โอวาทของพระพทธเจา 3 คอ

1. เวนจากทจรต คอประพฤตชวดวยการ วาจา ใจ (ไมท าชวทงปวง) 2. ประกอบสจรต คอ ประพฤตชอบดวย กาย วาจา ใจ (ท าแตความด) 3. ท าใจของตนใหหมดจดจากเครองเศราหมอง โลภ โกรธ หลง เปนตน

(ท าจตของตนใหสะอาดบรสทธ) ความส าคญของโอวาท 3 ค าแนะน าค าตกเตอนค ากลาวสอนโอวาทของพระสมมาสมพทธ

เจาสรปได 3 ประการมความส าคญคอ 1. ท าใหคนไมท าความชว เชนไมลกขโมย ไมทะเลาะววาทกนคนไมท าความชวจตใจ

กแจมใสมความสขกายสขใจ

24

2. ท าใหคนรจกท าความด เชนมความเมตตาตอผอน พดจาไพเราะออนหวานผทท าด ยอมไดรบผลตอบแทนด

3. เปนการฝกจตใจใหผองใส ก าจดสงทท าใหจตใจเศราหมองออกไปเชนความโลภความโกรธผทมจใจผองใสยอมพบกบความสขความเจรญ ท าใหทกคนในสงคมอยรวมกนอยางสงบสข

ลกษณะของโอวาท 3 ไดแก พจนานกรมพทธศาสน (2543, หนา 140-141)การท าความด เบญจธรรม 5 ประการ ความด

5 อยาง ทควรประพฤตคกนไปกบการรกษาเบญจศลตามล าดบขอ ดงน 1 เมตตากรณา 2. สมมา อาชวะ 3. กามสงวร (ความส ารวมในกาม) 4. สจจะ 5. สตสมปชญญะ พจนานกรมพทธศาสน(2543,หนา 141 )ไมท าความชว เบญจศล ศล 5 1.เวนฆาสตว 2. เวนลกทรพย 3. เวนประพฤตผด ในกาม 4. เวนพดปด 5. เวนของเมา พจนานกรมพทธศาสน (2543,หนา 43) จต ธรรมชาตทรอารมณ สภาพทนกคด ใจ ตามหลกฝายอภธรรม จ าแนกจตเปน 89 แบงโดยชาตทเปนอกศลจต 12 กศลจต 21 วปากจต 36 และกรยาจต 20 แบงโดยภม เปนกามาวรจต 54 รปาวจรจต 15 อรปวจรจต 12 และโลกตรจต 8 สนทนา พธนาวน (2553,หนา42)การท าจตใจใหบรสทธ 1. การเจรญสต เปนการฝกสตใหเกดกบตนเอง เพอปองกนความผดพลาด คนทมสตยอมประสบผลส าเรจในการท างานและการศกษาเลาเรยน 2. การสวดมนต เปนวธการหนงทท าใหจตมสมาธ 3.การท าจตใจใหบรสทธ เปนการฝกจตใหผองใสดวยการฝกสมาธ เพอขดเกลาจตใจใหบรสทธจากเรองเศราหมองโอวาท 3 เปรยบเสมอนหวใจของพทธศาสนา เปนหลกการประพฤต ปฏบต ม สามขอ คอ ท าความด ละเวนความชว ฝกจตใหผองใส เปนหลกธรรมค าสงสอนของพระพทธเจาทควรยดปฏบต เอกสารทเกยวของกบคณธรรมพนฐาน คณธรรมไดมหลากหลายความหมาย จากการศกษาความหมาย เกยวกบคณธรรมหมายถงการประพฤตคณงาม ความด และอกหลายแงคดจากการทไดศกษาจากเอกสาร งานวจยไดมความหมายดงน

ความหมายของคณธรรมเชนกน กรต บญเจอ (2522, หนา 82) ไดใหความหมายวา คณธรรม หมายถง ความประพฤตดจนเปนปกต ความเคยชนในการประพฤตด ตรงกนขามกบกเลส กรมวชาการ กระทรงศกษาธการ ( 2539, หนา 15 ) คณธรรม หมายถง สงทบคคลสวนใหญยอมรบวาเปนสงดงาม ซงเปนความปรารถนาทสงผลใหเกดการกระท าทเปนประโยชนและความดงามแทจรงตอสงคม ไดแกการปฏบตตนตามหลกธรรมทางศาสนา คณธรรมนบวาเปนคานยมเชนกน นอกจากน สกญญา ศรเมองธน (2534, หนา 10-11) ไดรวบรวมความหมายของคณธรรมและ จรยธรรมของบคคลตาง ๆ ซงคดลอกมาพอสงเขป ดงน โลว Lowe (1976, pp 17) ไดให

25

ความหมายไววา คณธรรม หมายถงสงทสงคมยดถอเปนขออางองกด (Good) (1959, pp 374) ใหความหมายวา คณธรรม หมายถงระบบของหลกการทถกหรอผดทเปนจรงหรออดมคต บารนฮารท (Barnhart) (1967 ,pp 233) ไดใหความหมายของคณธรรมวา คณธรรม หมายถง ระบบของแนวความคดทเกยวของกบความประพฤตท ลดดา เสนาวงษ (2532 : 59) ใหความหมายไววา คณธรรม คอความดงามตาง ๆ ทมอยในจตใจของแตละคน และยดถอปฏบต จนเปนนสย เชน ความยตธรรม ความซอสตย ความมเหตผล ความอดทน ความรบผดชอบ ความเสยสละ ความเมตตากรณา เปนตน คณะอาจารยภาควชาพนฐานการศกษา

วทยาลยครสวนสนนทา (2532, หนา 122) ไดใหความหมายวา คณธรรม หมายถง คณงามความดของบคคลทกระท าไปดวยความส านกในจตใจทจะกระท าความด นอกจากนยงมผใหความหมายของคณธรรมไวอกดงตอไปน วลลภ ปยะมโนธรรม (2532,หนา 92) ใหความหมายคณธรรมวา หมายถงสงทสงคมยอมรบวาเปนสงทดงามหรอควรท าในสงดงาม เชน ความกตญญรคณตอผมพระคณ การท าหนาทใหดทสดตามต าแหนงทไดรบมอบหมายและการอยรวมกนอยางสามคคปรองดอง ประภาศร สหอ าไพ (2535, หนา 6) คณธรรม หมายถง สภาพของคณงามความดภายในบคคล ท าใหเกดความชนชมยนดมจตใจทเตมเปยมไปดวยความสขขนสมบรณ คอความสขใจทเปนสข คอใจของคนด ค าวาใจด คอใจทมแตให ใหความรกความเมตตา ความปรารถนาตอผอน นภาพร ณ เชยงใหม และคณะ (2547, หนา 5) ใหความหมาย คณธรรม จรยธรรม วาเปนคณความดงาม สภาพทเกอกลการประพฤต การประพฤตธรรมจะตองอยในกศลธรรมเทานน สวนทเปนอกศลไมเรยกวาเปนการประพฤตทถกตองอนไดแก ศลธรรม กฎเกณฑความถกตอง หรอหลกธรรม ค าสงสอนในศาสนาตาง ๆ

จากการศกษาพอสรปไดวา คณธรรมหมายถงคณงามความด หลกการประพฤตปฏบตตนในทางทดงาม ทมคณคาแกผยดถอและปฏบตตาม เปนแรงผลกดนใหบคคลนนประพฤตปฏบตตนในทางทถกตองและ ดงาม เปนทยอมรบของสงคมและบคคลทวไป ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหมเขต 1 โรงเรยนวดหวยทราย อ าเภอแมออน จงหวดเชยงใหม

โรงเรยนวดหวยทรายเปนโรงเรยนทจะเกบขอมลทใชในการศกษา ในครงน โรงเรยน แหงนอยหางไกลจากตงเมอง อนเตอรเนตและคอมพวเตอรมอยอยางจ ากด การเลอกใชสอเพอประกอบการเรยนการสอนประเภทหนงสอนทานนาจะเหมาะสมกบบรบทของโรงเรยนน

ประวตโรงเรยนวดหวยทรายเปดท าการสอนครงแรกเมอ พ.ศ. 2477 โดย พ.ต.ต. เจาไชยวรเชรษฐ ณ เชยงใหม อดตนายอ าเภอสนก าแพง โรงเรยนวดหวยทายเปนหนวยงาน

26

ทจดการศกษาภาคบงคบตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 เปดสอนในระดบชนอนบาลถงมธยมศกษาปท 3 มทตงอยทางตอนใตของอ าเภอแมออน จงหวดเชยงใหม ระยะทางหางจากตวอ าเภอแมออน เปนระยะทาง 32 กโลเมตร หางจกส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงใหม เขต 1 เปนระยะทาง 80 กโลเมตร งานวจยทเกยวของ

งานวจยทเกยวของกบการใชหนงสอการตนอานประกอบการสอนกลมสาระการเรยนร สงคมศกษาศาสนาและวฒนธรรม เรองโอวาท 3 มดงน

บญช ยนยงสกล (2526,หนา 57-61) การเปรยบเทยบผลการเรยนรดานความร ความเขาใจ และความสนใจระหวางการเรยนการตนเรองแบบธรรมดากบการเรยนการตนแบบทนกเรยนมสวนรวมในการเรยน ประกอบภาพเอง ผลปรากฏวาผลการเรยน ความเขาใจของนกเรยนทมสวนรวม ในการเรยน ประกอบภาพเอง ผลปรากฏวาผลการเรยนร ความเขาใจของนกเรยนทเรยนจากการตนเรองแบบธรรมดา เชน นกเรยนหญงทเรยนจากการตนเรองแบบเดยวกนอยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ .01 และสนใจแบบทนกเรยนมสวนรวมในการประกอบภาพเอง สงกวานกเรยนทเรยน จากการตน เรองแบบธรรมดา อยางนกเรยนชายและหญงในการตนเรองทง 2 แบบตางกนอยางมนยส าคญทางสถตอยทระดบ .01

เรยมจนทร บนเทง (2540, หนา 49 - 51) การใชหนงสอการตนประกอบการสอนจรยศกษา ส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 2 ผลปรากฏวาการใชหนงสอการตนประกอบการสอนจรยศกษา ส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 2 ท าใหผลสมฤทธทางการเรยนจากแบบทดสอบหลงเรยนสงกวากอนเรยน เพราะภาพการตนสามารถแปลความหมายของบทเรยนทคอนขางเขาใจยากและสลบซบซอนใหเปนบทเรยนทเขาใจงายเปนรปธรรมทสามารถน าไปปฏบตได นอกจากนภาพการตนยงใหบรรยากาศของการเรยนการสอนมชวตชวา และนกเรยนมความคดเหนในทางบวก ท าใหนกเรยนเกดความกระตอรอรนและพรอมทจะเรยนดวยความสนกสนาน เพลดเพลน

จนทนา เทพวงค (2547, หนา 73 - 78) การสรางหนงสออานประกอบเรองเครองปนดนเผา บานเหมองกง ส าหรบชวงชนท 2 ผลปรากฏวาการสรางหนงสออานประกอบเรองเครองปนดนเผาบานเหมองกง ทสรางขนมกระบวนการและขนตอนถกตองตามหลกการสรางหนงสออานประกอบทดมองคประกอบส าคญ 3 ขนตอนใหญ คอขนวางแผนการเขยน ขนการเขยน ขนตรวจสอบ สามารถน าหนงสอไปใชประโยชนเปนหนงสออานประกอบวชาสงคมศกษาระดบชวงชนท 2 (ป.4 - ป.6) เพอสงเสรมความรความเขาใจและเจตคตทเหมาะสมจากผลการประเมนคณภาพ หนงสอ อานประกอบพบวามคณภาพด แสดงใหเหนวาหนงสอมเนอหาสาระองหลกสตรถกตอง อานเขาใจเนอหาไดงายจากการศกษาขอมล

27

ประกายแกว จนทรรตน (2550, หนา 4) การสรางหนงสอเสรมการอานเรอง บานโปงแยงใน : บานของเราส าหรบนกเรยนชวงชนท 1ผลปรากฏวานกเรยนชนประถมศกษาปท 3 จ านวน 24 คน ท าแบบทดสอบหลงเรยนเมอพจารณานกเรยนเปนรายบคคลพบวา นกเรยน 20 คน มคะแนน สงกวาเกณฑมาตรฐานการวดผลของโรเรยน (รอยละ 65) นกเรยนจ านวน 4คน มคะแนน เฉลยต ากวาเกณฑมาตรฐานการวดผลของโรงเรยนในภาพรวม นกเรยนทงหมดมคะแนนสงกวาเกณฑ การวดผลประเมนผลของโรงเรยน โดยมคะแนนเฉลยทงหมดรอยละ 70.52

ลดดา อนทนนท (2551, หนา 74-75)การสรางหนงสอการตนประกอบการสอนคณธรรม เรองความดทนายกยองส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 1 โรงเรยนอนบาลแมเมาะ อ าเภอ แมเมาะ จงหวดล าปาง พบวานกเรยนมความพงพอใจตอหนงสอการตนประกอบการสอนคณธรรมเรองความสามคค โดยรวมอยในระดบมาก (μ = 2.92) เมอพจารณาในรายละเอยดไดแก รปภาพการตนมสสนสวยงามสดใสชดเจน ดงดดความสนใจ รปเลมของหนงสอมขนาดกะทดรดมความเหมาะสมตามวย ตวหนงสอโตอานงายไมยาก ท าใหชวนตดตามและเหมาะสมตามวย ท าใหไดขอคดทสอดคลองคณธรรมจรยธรรมเกยวกบความสามคคมระดบมากล าดบสงสด (μ = 3.00)รองลงมาไดแก เนอเรองอานแลวมความสนกสนาน เพลดเพลนมขอคดและสอดแทรกคณธรรมเกยวกบความสามคค และน าความรทไดจากการอานหนงสอไปประยกตใชในชวตประจ าวนไดมระดบมาก (μ = 2.97)

จากแนวคดและทฤษฎตางๆ ในเอกสารและงานวจยทเกยวของท าใหผศกษาไดเกดแนวคดทจะน าเอาหนงสอการตนมาใชเปนสอประกอบการสอนกลมสาระการเรยนร เรองโอวาท 3 ส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 2 เพอท าใหบรรยากาศในการจดกระบวนการเรยนการสอน ด าเนนไปอยางนาสนใจและมประสทธภาพ สามารถพฒนาผเรยนใหมความรความเขาใจและเสรมสรางคณธรรมขนพนฐาน ในเรองโอวาท 3 อยางถกตอง