4

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

เอกสารและงานวจยทเกยวของประกอบดวยเนอหา 2 สวนไดแก สวนท 1 วรรณกรรมทเกยวของกบธรรมาภบาล และสวนท 2 รายงานการวจยทเกยวของกบธรรมาภบาลขององคกรปกครองสวนทองถน ซงมรายละเอยดดงน

ตอนท 1 ววฒนาการของธรรมาภบาล ตอนท 2 แนวคดเกยวกบธรรมาภบาล ตอนท 3 องคประกอบธรรมาภบาล ตอนท 4 วธการพฒนาธรรมาภบาล ตอนท 5 หลกธรรมาภบาลในการบรหารทองถน ตอนท 6 แนวทางการจดท ามาตรฐานของคณธรรมและจรยธรรมของขาราชการ พนกงาน และลกจางขององคกรปกครองสวนทองถน

อภบาลเปนแนวคดการปกครองทมมาแตโบราณนบแตสมย เพลโต (Plato) และ อรสโตเตล (Aristotle) นกปราชญหลายทานไดพยายามทจะคนหารปแบบการปกครองทด แตกยงไมไดความหมายและขอบเขตทชดเจน อาจกลาวไดวาววฒนาการของรปแบบอภบาลทดเกดขนชวงหลงสงครามโลกครงท 2 เมอมการคนหารปแบบการปกครองทสามารถน าประเทศไปสการปกครองแบบประชาธปไตยตะวนตกของประเทศทเพงไดรบการปลดปลอย จากอาณานคมและสามารถฟนฟประเทศจากความเสยหายภายหลงจากสงคราม ซงตอมารปแบบการปกครองดงกลาวผสมผสานกบระบบราชการของ Weberian คอ ลกษณะการปกครองทมโครงสรางเปนล าดบขน มการเมองทเปนกลาง มเปาหมายทปฏบตได และมการประสมประสานของระบบคณธรรม ถกน าไปใชในประเทศตางๆ ทวโลก อยางไรกตามรปแบบการปกครองของ Weberian ยากทจะน าไปประยกตใชและสานตอ เนองจากการขยายตวของระบบราชการท าใหยากตอการจดการและขาดความยดหยนในการปรบตวตามการเปลยนแปลงทรวดเรวของโลก นอกจากโครงสรางของระบบราชการจะท าใหการปกครองบานเมองขาดทงประสทธภาพและประสทธผลแลว ยงกอใหเกดชองทางการบดเบอนการใชอ านาจและการคอรปชน ในชวงตน พ.ศ. 2523 นกวชาการสวนใหญตางเหนพองกนวาแนวทางการบรหารภาครฐทเปนอย ไมสอดคลองกบเศรษฐกจและสงคมโลกทปรบเปลยนตลอดเวลาและมความจ าเปนตองมการ

สวนท 1 วรรณกรรมทเกยวของกบธรรมาภบาล

ตอนท 1 ววฒนาการของธรรมาภบาล

สวนท 2 รายงานการวจยทเกยวของกบธรรมาภบาลขององคกรปกครองสวนทองถน

5

ปฏรปและปรบปรงรปแบบการปกครองใหม ในชวงเวลาดงกลาวมองคกรระหวางประเทศทส าคญๆ เชน ธนาคารโลก (World Bank) และกองทนนานาชาต ไดเขามามบทบาทในการสนบสนน และพฒนาแนวคดเกยวกบการปกครองทด หรอทเรยกกนทวไปวา “Good Governance” หรอ “ธรรมาภบาล” เมอยอนยคไปในอดต แมธรรมาภบาลจะเปนเรองทมการพดถงอยางมากในชวงป ค.ศ. 1980-1990 แตธรรมาภบาลกมความเกาแกเทยบเทากบเรองประวตศาสตรของมนษยชาตกวาได ปจจบนธรรมาภบาลถกน ามาใชเปนสวนส าคญสวนหนงในนโยบายขององคกรระหวางประเทศหลายๆ องคกร นอกจากน ยงมนกวชาการและนกปฏบต สวนหนงน าแนวคดธรรมาภบาลไปขยายผลใชกบการปรบโครงสรางและกระบวนการทงในองคกรของรฐและธรกจในขณะทนกวชาการบางสวนไดน าเอาธรรมาภบาลไปใชในความหมายทใกลเคยงกบความหมายของค าวา Government หรอการปกครองทหมายถงรฐบาล โดยทวไปรฐบาลเปนเพยงสวนหนงทมความส าคญตอ ธรรมาภบาล หลกการของธรรมาภบาลสามารถจะด ารงอยไดถงแมวาจะมรฐบาลทไดรบการยอมรบหรอไมกตาม ธรรมาภบาลเปนแนวคดทใชในสาขารฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตรโดยเปนค าทอยรวมกบประชาธปไตย ประชาสงคม การมสวนรวมของประชาชน สทธมนษยชน และการพฒนาทยงยน ในชวงศตวรรษทผานมา กลมค าดงกลาวนมความสมพนธทเกยวของกบการปฏรปองคกรของรฐ นกรฐศาสตรสวนหนงมองวา ธรรมาภบาล เปนมตใหมทเนนบทบาทของผบรหารในการทจะปฏบตงานใหมประสทธภาพ มการตรวจสอบ สามารถประเมนผลงานไดอยางชดเจน และมการแขงขนเพอการจดการการบรหารทดขนอยางไรกดมขอสงเกตทนาสนใจประการหนงเกยวกบการมธรรมาภบาลไดงายขน ทงนการพฒนาทางเศรษฐกจทจะไดผลดนนตองมการบรหารการจดการทดทางดานการเมองและเศรษฐกจของผปฏบตการในทกระดบ และธนาคารโลกไดมความเหนไปในแนวเดยวกนทวา การใชอ านาจทางการเมองเพอควบคมสงคมโดยสมพนธกบการพฒนาทางดานสงคมเศรษฐกจใหมความชอบธรรมและความโปรงใสในการปฏบตการจะเปนตวตดสนวาการจดการนนดหรอไม (สถาบนพระปกเกลา, 2544, น. 5-6)

ทงนธนาคารโลกไดใหความหมาย Good Governance ไววา เปนลกษณะและวถทางของการใชอ านาจในการใชทรพยากรทางเศรษฐกจและทางสงคมของประเทศเพอการพฒนาอยางยงยน

พรนพ พกกะพนธ (2545) ใหความหมาย Good Governance หมายถง การบรหารของภาครฐทมงความดงาม และเกดประโยชนสงสดแกรฐ และประชนอยางทวถงและยตธรรม ธรรมาภบาลจงประกอบดวย การบรหารทดและมความยตธรรมทงเพอรฐและเพอประชาชน

จงอาจสรปรวมไดวา “ธรรมาภบาล” ท าหนาทเปนกลไก เครองมอ และแนวทางการด าเนนงานทเชอมโยงกนของภาคเศรษฐกจ สงคม และการเมอง โดยเนนความจ าเปนของการสรางความรวมมอจากภาครฐ ภาคเอกชน และ ภาคประชาชน อยางจรงจงและตอเนอง เพอใหประเทศมพนฐานระบอบประชาธปไตยทเขมแขง มความชอบธรรมของกฎหมาย มเสถยรภาพ มโครงสรางและกระบวนการการบรหารทมประสทธภาพ มความโปรงใส และสามารถตรวจสอบได อนจะน าไปสการพฒนาประเทศทยงยน

6

การบรหารกจการบานเมองทดหรอธรรมาภบาลเปนแนวคดการบรหารจดการภาครฐแนวใหม (New Public Management) ทใหความส าคญกบหลกการประชาธปไตยแบบมสวนรวม การใหความส าคญกบประชาชน การมงใหเกดการบรหารจดการทด การบรหารจดการภาครฐแนวใหม เปนการรวมกลมของแนวคดและการปฏบต เปนหลกการทใชในการด าเนนงานแบบเอกชนและธรกจในภาคราชการ

ธรรมาภบาลจดเปนแนวคดส าคญในการบรหารงานและการปกครองในปจจบน เพราะโลกปจจบนไดหนไปใหความสนใจกบเรองของโลกาภวตนและธรรมาภบาลมากขน แทนการสนใจเรองการพฒนาอตสาหกรรมดงแตกอนเพราะกระแสการพฒนาเศรษฐกจมความส าคญกระทบถงกน การตดตอสอสาร การด าเนนกจกรรมในทหนงมผลกระทบตออกทหนง การพฒนาเรองของการเมองการปกครองไดมงใหประชาชนเปนศนยกลางมากขน หากจะใหประเทศมการเจรญเตบโตอยางยงยน การมงด าเนนธรกจ หรอปฏบตราชการตาง ๆ โดยไมใหความสนใจถงเรองของสงคมประชาชน และสงแวดลอมจงเปนไปไมไดอกตอไป การมธรรมาภบาลจงเขามาเปนเรองททกภาคสวนใหความส าคญ และเรมมการน าไปปฏบตกนมากขน

ดงกลาวแลวเปนประเดนทอยในความสนใจของประชาชนโดยเฉพาะขาราชการ และพนกงานบรษทเอกชนเพราะเปนการบรหารงานใหมประสทธภาพและประสทธผล ตงมนอยบนหลกการบรหารงานทเทยงธรรม สจรต โปรงใส ตรวจสอบได มจตส านกในการท างาน มความรบผดชอบในสงทไดกระท า พรอมตอบค าถามหรอตอบสนองตอผมสวนไดสวนเสยและพรอมรบผด มศลธรรม จรยธรรมในการท างาน การค านงถงการมสวนรวมในการรบร ตดสนใจด าเนนการและประเมนผล ตลอดจนรวมรบผลจากการตดสนใจรวมนน มการสงเสรมสถานภาพหญงชายและการใหความส าคญกบกลมตาง ๆ รวมทงคนดอยโอกาส ตลอดจนการสรางความเทาเทยมกนทางสงคมในการรบโอกาสตาง ๆ ทประชาชนจงจะไดรบจากรฐอกดวย

ธรรมาภบาลเปนทงหลกการ กระบวนการและเปนเปาหมายไปในตว การมธรรมาภบาลอาจน ามาส

การมประชาธปไตยทสมบรณไดในทสดและการมประชาธปไตยกน ามาสการมผลทางสงคมคอมการพฒนาประเทศไปในทางทสรางความสงบสขอยางตอเนองและสถาพร ตลอดจนน ามาสการแกไขปญหาความขดแยงตาง ๆ ทจะเกดขนไดโดยสนตวธ

ในสวนของเอกชนกมการมการน าหลกธรรมาภบาลมาใชซงมการเรยกวา เปน Corporate

Governance หรอบรรษทภบาล เปนการสรางหลกของการเตบโตของบรษท เพอความอยรอดในโลกของการแขงขน ซงตองมแนวปฏบตส าหรบบคลากร เชน ความโปรงใส ความซอสตย ความรบผดชอบและแขงขนได เปนตน การมบรรษทภบาลเปนการด าเนนการไปดวยหลกธรรมทถกตองเพอเสรมศกยภาพในการแขงขน และเพมประสทธภาพ การมการจดการทด ชวยใหระบบถวงดลทเกดขนในองคการดขน ระบบตรวจสอบจะท าไดดดวย เปนการใชหลกการอยรวมกนอยางสมดลใหสงทไมดถกขจด คงไวแตสงทดตามหลกธรรมของพระพทธเจาคอ มชฌมาปฏปทา

ตอนท 2 แนวคดเกยวกบธรรมาภบาล

7

ธรรมาภบาลไมใชเรองใหมแตมสอนอยในหลกศาสนาตาง ๆ อยแลว แตมไดเรยกอยางทเรยกกนในปจจบนน ในพทธศาสนามการสอนเรองธรรมาภบาลหรอธรรมาภบาลกนมาตงแตพทธกาลแลว โดยหากเราพจารณาค าสอนของพระพทธเจา จะเหนวาเปนหลกธรรมทสอดคลองกบเรองของการบรหารรฐกจแนวใหมและมการน ามาใชในการบรหารงานอยางตอเนอง แมกระทงในศาสนาอน ๆ กคดวามไดแตกตางกนมากนก มค าสอนมากมายทระบชดเจนถงหลกการธรรมาภบาลมไดแตกตางกนมากนก อาท การเปนคนสมบรณแบบ หรอ ideal person นนจะน าหมชนและสงคมไปสสนตสขและสวสดภาพทด โดยประกอบไปดวยคณสมบต 7 ประการ ตามหลกสปปรสธรรม ซงเปนธรรมของคนด การรหลกและรจกเหต เปนการรกฎเกณฑของสงทงหลาย รหนาทของตนเอง อนจะท าใหปฏบตงานตรงตามหนาท มความส านกรบผดชอบ ความมงหมายและรจกผล เขาใจวตถประสงคของงานทท า ท าใหท างานแลวเกดผลสมฤทธ กอใหเกดประสทธผล รตน รจกตนเอง วาโดยฐานะ เพศ ก าลง ความร ความสามารถ เปนอยางไร และท าการตางๆ ใหสอดคลอง รประมาณ รจกพอด รกาล รกาลเวลาทเหมาะสม ระยะเวลาทพงใชในการประกอบกจ หนาทการงาน รวาเวลาไหนควรท าอะไร อยางไร วางแผนการใชเวลา เปนการท างานอยางมประสทธภาพ และประสทธผลนนเอง รชมชน รจกถน ทชมนม ชมชน การอนควรประพฤตในทชมชน รระเบยบวนย ประเพณ วฒนธรรม ท าใหประพฤตตวถกหลกนตธรรม คณธรรม จรยธรรม ของทองถนนน รบคคล รจกและเขาในความแตกตางแหงบคคล เปนการท างานรวมกบผอนไดอยางสนตสขและเกดสมฤทธผลของงานไดในทสด นอกจากนยงมหลกธรรมอน ๆ ทเกยวของอกมากมาย จงอาจกลาวไดวา ธรรมาภบาลส าหรบคนไทยแลวมใชเรองใหมแตอยางไร เพยงแตมไดน ามาปฏบตใหเกดผลเปนรปธรรม

ในชวง พ.ศ. 2539-2540 แนวคดเรองธรรมาภบาลไดเผยแพรสสงคมไทย โดยองคกรพฒนาในประเทศและตางประเทศ รวมทงนกวชาการทตระหนกถงความส าคญของการบรหารจดการทดในการสนบสนนการพฒนาอยางยงยน โดยไดหยบยกปญหาทเปนผลกระทบจากการมระบบบรหารจดการทไมดและแนวทางสรางระบบทดขนมาเปนประเดนในการสรางความเขาใจและระดมความเหนจากประชาชนในภาคสวนตาง ๆ ของสงคมเปนผลใหภาคประชาชน ภาคประชาสงคมเกดการตนตวในเรองดงกลาวอยางกวางขวาง องคกรตางประเทศทใหเงนกและเงนชวยเหลอเชนธนาคารโลก และกองทนการเงนระหวางประเทศ ไดน าหลกธรรมาภบาลมาใช เพอใหประเทศก าลงพฒนาเปนแนวปฏบต เพอการน าเงนไปใชอยางโปรงใส มประสทธภาพและประสทธผล โดยมหลกการของการมธรรมาภบาลหลายหลกการแตกตางกนออกไป แตกมกมหลกการพนฐานคลายกน หลกการพนฐานทส าคญคอ หลกการมสวนรวม หลกความโปรงใส ส านกรบผดชอบ และประสทธภาพประสทธผล

ในสวนของประเทศไทยส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดตระหนกถง

ความส าคญของการสรางระบบบรหารจดการทดใหเกดขนในสงคมไทย โดยในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 ไดก าหนดแนวทางเพอสรางการบรหารจดการทดในยทธศาสตรการพฒนาประชารฐ โดยใหความส าคญกบการพฒนาประสทธภาพของภาคราชการ การสรางความเขมแขงแกภาคประชาชน เพอใหเขามามสวนรวมในกระบวนการพฒนาไดอยางเตมศกยภาพ ตลอดจนการเสรมสรางความเขาใจอนดระหวางภาครฐกบประชาชน เพอใหเกดการประสานรวมมอกนในการพฒนาประเทศ

8

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550-2554) และฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559)ยงคงใหความส าคญอยางตอเนองกบการสรางระบบบรหารจดการทด โดยไดขยายกรอบการด าเนนงานใหครอบคลมทกภาคสวนของสงคม ไดแก การสรางระบบบรหารจดการทดในภาคธรกจเอกชน การสงเสรมสนบสนนการด าเนนงานของกลไกตรวจสอบทงทจดตงขนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 และกลไกตรวจสอบสาธารณะในภาคประชาชน รวมทงการปลกจตส านกของประชาชนในเรองคณธรรมจรยธรรม ความพอด เพอเปนรากฐานส าคญของการสรางระบบธรรมาภบาลทดในสงคมไทย

ค าวา ธรรมาภบาลมาจากค าวา Good Governance ทมนกวชาการไดใหความหมายไวแตกตางกน

ธรรมาภบาล ธรรมรฐ สประศาสนการ ธรรมราษฎร

การบรหารงานทเปนธรรม รฐทมการบรหารบานเมองดวยความเปนธรรม การบรหารจดการทด การก ากบดแลทด

นอกจากนยงใชค าเรยกอยางอนวา ประชารฐ รฐาภบาล การปกครองทด การบรหารกจการ

บานเมองและสงคมทด อยางไรกตามจากการศกษาพบวา มค าเรยกใช Good Governance ไวตาง ๆ กน ในทนขอใหค าวา Good Governance หมายถง ธรรมาภบาลตามคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.) ดงปรากฏในพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546

ธรรมาภบาลจงเปนเรองของหลกการบรหารแนวใหมทมงเนนหลกการ โดยมใชหลกการทเปนรปธรรม ทฤษฎการบรหารงานแตเปนหลกการการท างาน ซงหากมการน ามาใชเพอการบรหารงานแลวจะเกดความเชอมนวาจะน ามาซงผลลพธทดทสด คอ ความเปนธรรม ความสจรต ความมประสทธภาพ และประสทธผล

ธรรมาภบาลอาจประกอบไปดวยหลกการส าคญหลายประการ แลวแตวตถประสงคขององคการ ซงอาจประกอบดวย 7 หลกการ ตามองคการสหประชาชาต คอ การมงฉนทามต ส านกรบผดชอบ ความโปรงใส การตอบสนอง ประสทธผลและประสทธภาพ ความเทาเทยมกนและการค านงถงคนทกกลม และการปฏบตตามหลกนตธรรม ทงน เพอใหลดจ านวนการทจรตลง แนวคดของชนกลมนอยไดรบการค านงถงและมการรบฟงความคดเหนของผออนแอในสงคม และตอบสนองความตองการของสงคมในปจจบนและอนาคต ซงอธบายไดดงภาพท 2

9

ส านกรบผดชอบ การมงฉนทามต ความโปรงใส

การมสวนรวม การบรหารกจการ การตอบสนอง

บานเมองทด ความเทาเทยมและการมพหนยม

ประสทธผลและประสทธภาพ

ภาพท 2 องคประกอบของธรรมาภบาล

1) การมสวนรวม การมสวนรวมทงชายหญงเปนสงส าคญของธรรมาภบาล การมสวนรวมอาจเปนไดทงทางตรงหรอโดยผานสถาบนกลางหรอผแทน อยางไรกด ประชาธปไตยแบบตวแทนกไมได หมายถง กลมผดอยโอกาสในสงคมจะไดรบการผนวกเขาไปประกอบการตดสนใจ ดงนน การมสวนรวมจ าเปนตองมการใหขอมลจากทกกลมและมการด าเนนการใหเกดขนจรง นนหมายความรวมถงเสรภาพในการรวมกลม กอตงสมาคม และแสดงออกและจดตงประชาสงคม

2) ความโปรงใส หมายถง การตดสนใจทด าเนนไปแลวและการน าไปปฏบตเปนไปตามกฎระเบยบ ซงหมายถง การเปดเผยขอมลและสามารถใหผทจะไดรบผลกระทบจากการตดสนใจและบงคบใชนโยบายหรอแผนเขาถงขอมลไดโดยตรง นอกจากนยงหมายถงขอมลมเพยงพอทจะใหผเกยวของไดเขาถง และการเขาถงตองงาย ขอมลตองอยในรปแบบทเขาใจไดงาย หรอการใชสอตาง ๆ ใหเกดความเขาใจไดงาย 3) การมงฉนทามต ในสงคมหนงผคนจ านวนมากมความเหนทแตกตางกน หลกหนงของ ธรรมาภบาล จงเปนเรองของการเจรจาไกลเกลยโดยใชคนกลางของคนทมความสนใจแตกตางกนในสงคมเพอน ามาสการเกดฉนทามตในสงทเปนประเดนทดทสดทอยในความสนใจของชมชนทงหมด และวธทจะบรรลฉนทามต ซงตองอาศยแนวคดทงกวางไกลและเวลาในเรองทวาอะไรเปนสงทตองการส าหรบการพฒนาทยงยนของมนษย และจะบรรลไดอยางไร สงนจะเกดไดจากการมความสนใจในประวตศาสตรวฒนธรรมและบรบททางสงคมหรอชมชนอน ๆ ดวย

4) การตอบสนอง ธรรมาภบาลยงตองใหมกระบวนการทตอบสนองตอผมสวนไดสวนเสยภายในเวลาทเหมาะสม

5) ความเทาเทยมกนและการมพหนยม ความเปนอยทดของสงคมขนกบการประกนวาสมาชกทกคนรสกวาพวกเขาเปนสวนหนงของสงคมและมทยนในสงคม และไมรสกวาถกกดกนออกไปจากกระแสหลกของสงคม นนหมายความวา กลมทกกลม โดยเฉพาะผทมความออนแอทสดมโอกาสทจะปรบปรงหรอคงความเปนอยทดของพวกเขา

6) ประสทธภาพและประสทธผล ธรรมาภบาล หมายถง กระบวนการและสถาบนทกอใหเกดผลทบรรลความตองการของสงคม โดยการใชทรพยากรอยางเหมาะสมมเรองของการประหยดแตไมตระหน

10

แนวคดของประสทธภาพในบรบทของธรรมาภบาลยงรวมถงการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน และการปกปองสงแวดลอมดวย

7) ส านกรบผดชอบ การยอมรบผดเปนกญแจส าคญของธรรมาภบาล ไมเพยงสถาบนของรฐ แตภาคเอกชนและองคกรประชาสงคมตาง ๆ ตองมความส านกรบผดชอบตอ สาธารณชนและผมสวนไดสวนเสย สวนใครจะส านกรบผดชอบตอใครนนขนกบการตดสนใจ หรอการกระท าวาเปนเรองภายใน หรอภายนอกองคกรหรอสถาบน โดยปกตองคกรหรอสถาบนจะส านกรบผดชอบตอผอนซงจะไดรบผลกระทบจากการตดสนใจหรอการกระท านน ๆ ส านกรบผดชอบไมสามารถใชไดโดยปราศจากการมความโปรงใส การมสวนรวม และนตธรรม

ธรรมาภบาล ประกอบไปดวยหลกการส าคญหลายประการ แลวแตวตถประสงคขององคการทน ามาใช หลกการทมผน าไปใชเสมอคอ การมสวนรวมของประชาชน การมงฉนทามต การมส านกรบผดชอบ ความโปรงใส การตอบสนอง ประสทธผลและประสทธภาพ ความเทาเทยมกนและการค านงถงคนทกกลมหรอพหภาคและการปฏบตตามหลกนตธรรม แตระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการสรางระบบบรหารกจการบานเมองและสงคมทด พ.ศ. 2542 นนไดระบไว 6 หลกการดงกลาวมาแลวและกลายเปนหลกการส าคญทมการน ามาใชในประเทศไทยอยางกวางขวางอยในปจจบนน แตกมค าถามวาหลกการตาง ๆ นหมายถงอะไร แลวจะทราบไดวามการบรหารจดการทดแลวหรอยง มมากหรอนอย ตองปรบปรงอะไรอกบาง ค าตอบทอาจเปนไปไดกคอการจดท าตวชวดเพอผใชจะไดเขาใจและน าไปใชตรวจสอบตนเองและผอนหรอหนวยงานอนได

ธรรมาภบาลอาจประกอบไปดวยหลกการตาง ๆ มากมายแลวแตผทจะน าเรองของธรรมาภบาลไปใช และจะใหความส าคญกบเรองใดมากกวากน และในบรบทของประเทศ บรบทของหนวยงาน หลกการใดจงจะเหมาะสมทสด ส าหรบประเทศไทยแลว เนองจากไดมระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการสรางระบบบรหารกจการบานเมองและสงคมทด พ.ศ. 2542 และพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑ และวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 ทใหความส าคญกบหลกการส าคญ 6 หลกการดงกลาวแลวในทนจงขอน าเสนอรายละเอยดของการพฒนาดชนวดธรรมาภบาลบนพนฐานของหลกการทง 6 หลกการของสถาบนพระปกเกลา ซงอธบายไดดงภาพท 3

11

ภาพท 3 หลกการส าคญของธรรมาภบาล

1. หลกนตธรรม (Rule of Laws) หลกการส าคญอนเปนสาระส าคญของ “หลกนตธรรม” ประกอบดวย 7 หลกการคอ หลกการแบงแยกอ านาจ หลกการคมครองสทธและเสรภาพ หลกความชอบดวยกฎหมายของฝายตลาการและฝายปกครอง ความชอบดวยกฎหมายในทางเนอหา หลกความเปนอสระของผพพากษา หลก “ไมมความผดและไมมโทษโดยไมมกฎหมาย” และ “หลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ”

1.1 หลกการแบงแยกอ านาจ เปนพนฐานทส าคญของหลกนตธรรม เพราะ หลกการแบงแยกอ านาจเปนหลกทแสดงใหเหนถงการอยรวมกนของการแบงแยกอ านาจการตรวจสอบอ านาจและการถวงดลอ านาจ

1.2 หลกการคมครองสทธและเสรภาพ หลกนตธรรมมความเกยวพนกนกบสทธใน เสรภาพของบคคล และสทธในความเสมอภาค สทธทงสองประการดงกลาวขางตนถอวาเปนพนฐานของ “ศกดศรความเปนมนษย” อนเปนหลกการส าคญตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ

1.3 หลกความชอบดวยกฎมายของฝายตลาการและฝายปกครอง การใชกฎหมาย ของฝายตลาการ หรอฝายปกครองทเปนการจ ากดสทธของประชาชนมผลมาจากกฎหมายทไดรบความเหนชอบจากตวแทนของประชาชนโดยฝายตลาการจะตองไมพจารณาพพากษาเรองใดเรองหนงใหแตกตางไปจากบทบญญตของกฎหมาย ฝายตลาการมความผกพนทจะตองใชกฎหมายอยางเทาเทยมกน ฝายตลาการมความผกพนทจะตองใชดลพนจโดยปราศจากขอบกพรอง

1.4 หลกความชอบดวยกฎหมายในทางเนอหา เปนหลกทเรยกรองใหฝายนตบญญต หรอฝายปกครองทออกกฎหมายล าดบรอง ก าหนดหลกเกณฑในทางกฎหมายใหเปนตามหลกความแนนอนของกฎหมาย หลกหามมใหกฎหมายมผลยอนหลง และหลกความพอสมควรแกเหต

ธรรมาภบาล

มสวนรวม

ส านกรบผดชอบ ความโปรงใส

คณธรรม ความคมคา

นตธรรม

12

1.5 หลกการอสระของผพพากษา ผพพากษาสามารถท าภาระหนาทในทางตลาการ ไดโดยปราศจากการแทรกแซงใด ๆ โดยผพพากษามความผกพนเฉพาะตอกฎหมายและท าการพจารณาพพากษาภายใตมโนธรรมของตนเทานน โดยวางอยบนพนฐานของความอสระจาก 3 ประการ กลาวคอ ความอสระจากคความ ความอสระจากรฐ และความอสระจากสงคม

1.6 หลก “ไมมความผดและไมมโทษโดยไมมกฎหมาย” เมอไมมขอบญญตทางกฎหมายให เปนความผดแลวจะเอาผดกบบคคลนน ๆ มได

1.7 หลกความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ หมายความวา รฐธรรมนญไดรบการ ยอมรบใหเปนกฎหมายทอยในล าดบทสงสดในระบบกฎหมายของรฐนน และหากกฎหมายทอยในล าดบทต ากวาขดหรอแยงกบรฐธรรมนญกฎหมายดงกลาวยอมไมมผลบงคบ

2. หลกคณธรรม (Ethics) ประกอบดวยหลกการส าคญ 3 หลกการคอ หนวยงานปลอดการทจรต หนวยงานปลอดจากการท าผดวนย และหนวยงานปลอดจากการท าผดมาตรฐานวชาชพนยมและจรรยาบรรณ องคประกอบของคณธรรมหรอพฤตกรรมทพงประสงคทปลอดจากคอรปชน หรอมคอรปชนนอยลง คอรปชนการฉอราษฎรบงหลวง หรอ corruption โดยรวมหมายถง การท าใหเสยหาย การท าลาย หรอการละเมดจรยธรรม ธรรมปฏบตและกฎหมาย ส าหรบพษภยของคอรปชนไดสรางความเสยหายและความเดอดรอน และเปนพฤตกรรมทสงผลในทางลบตอคณธรรมของการบรหารจดการอยางรายแรง เมอพจารณาเรองของคณธรรมจงควรพจารณาเรองตอไปน

2.1 องคประกอบคณธรรมหรอพฤตกรรมทพงประสงคทปลอดจากการไมปฏบตตาม กฎหมายอยางโจงแจงหรอไมปฏบตตามกฎหมายนอยลง

2.2 องคประกอบคณธรรมหรอพฤตกรรมทพงประสงคทปลอดจากการปฏบตทนอยกวา หรอไมดเทาทกฎหมายก าหนดหรอปฏบตเชนนนอยลง

2.3 องคประกอบคณธรรมหรอพฤตกรรมทพงประสงคทปลอดจากการปฏบตทมากกวาท กฎหมายก าหนด หรอปฏบตเชนนนอยลง

2.4 องคประกอบคณธรรมหรอพฤตกรรมทพงประสงคทปลอดจากการปฏบตตาม เจตนารมณของกฎหมาย แตใชวธการทผดกฎหมายหรอปฏบตเชนนนอยลง

ส าหรบการทหนวยงานปลอดจากการท าผดมาตรฐานวชาชพนยมและจรรยาบรรณนนเปนการกระท าผดวชาชพนยมไดแก พฤตกรรมทสวนทางหรอขดแยงกบองคประกอบของวชาชพนยมโดยเฉพาะอยางยงในประเดนของการมจรรยาบรรณวชาชพ และการประพฤตกรรมตามจรรยาบรรณวชาชพ

3. ดานความโปรงใส (Transparency) ประกอบไปดวยหลกการยอย 4 หลกการคอ หนวยงานมความโปรงใสดานโครงสราง หนวยงานมความโปรงใสดานการใหคณ หนวยงานมความโปรงใสดานการใหโทษ หนวยงานมความโปรงใสดานการเปดเผยขอมล

1.1 ความโปรงใสดานโครงสราง ประกอบดวย พฤตกรรมตอไปน

1) มการตรวจสอบภายในทเขมแขง เชน มคณะกรรมการตรวจสอบ คณะกรรมการสอบสวน เปนตน

13

2) โปรงใสเหนระบบงานทงหมดไดอยางชดเจน 3) ประชาชนเขามามสวนรวม รบรการท างาน 4) มเจาหนาทมาดวยระบบคณธรรมมความสามารถสงมาอยใหมมากขน 5) มการตงคณะกรรมการหรอหนวยงานตรวจสอบขนมาใหม 6) มฝายบญชทเขมแขง

1.2 ความโปรงใสดานใหคณ ประกอบดวยพฤตกรรมตอไปน 1) มคาตอบแทนพเศษในการปฏบตงานเปนผลส าเรจ 2) มคาตอบแทนเพมส าหรบการปฏบตงานทมประสทธภาพ 3) มคาตอบแทนพเศษใหกบเจาหนาททซอสตย 4) มมาตรฐานเงนเดอนสงพอเพยงกบคาใชจาย

1.3 ความโปรงใสดานการใหโทษ ประกอบดวยพฤตกรรมตอไปน 1) มระบบการตรวจสอบทมประสทธภาพ 2) มวธการพจารณาลงโทษผท าผดอยางยตธรรม 3) มการลงโทษจรงจง หนกเบาตามเหตแหงการกระท าผด 4) มระบบการฟองรองผกระท าผดทมประสทธภาพ 5) หวหนางานลงโทษผทจรตอยางจรงจง 6) มการปรามผสอทจรตใหเลกความพยายามทจรต 7) มกระบวนการยตธรรมทรวดเรว

1.4 ความโปรงใสดานการเปดเผย ประกอบดวยพฤตกรรมตอไปน 1) ประชาชนไดเขามารบร การท างานของคณะกรรมการตรวจสอบ 2) ประชาชนและสอมวลชนมสวนรวมในการจดซอจดหา การใหสมปทานการออก

กฎระเบยบ และขอบงคบตาง ๆ 3) ประชาชน สอมวลชน และองคกรพฒนาเอกชน ไดมโอกาสควบคมฝายบรหารโดย

วธการตาง ๆ มากขน 4) มการใชกลมวชาชพภายนอก เขามารวมตรวจสอบ

2. หลกการมสวนรวม (Participation) การมสวนรวมของประชาชนเปนกระบวนการซง

ประชาชนหรอผมสวนไดสวนเสยไดมโอกาสแสดงทศนะ และเขารวมในกจกรรมตาง ๆ ทมผลตอชวตความเปนอยของประชาชน รวมทงมการน าความคดเหนดงกลาวไปประกอบ การพจารณาก าหนดนโยบาย และการตดสนใจของรฐ การมสวนรวมของประชาชนเปนกระบวนการสอสารในระบบเปด กลาวคอ เปนการสอสารสองทาง ทงอยางเปนทางการ ซงประกอบไปดวยการแบงสรรขอมลรวมกนระหวางผมสวนไดสวนเสย และเปนการเสรมสรางความสามคคในสงคม

ระดบการใหขอมล เปนระดบต าสดและเปนวธการทงายทสดของการตดตอสอสารระหวางผวางแผนโครงการกบประชาชน เพอใหขอมลแกประชาชนเกยวกบการตดสนใจของผวางแผนโครงการ และยงเปดโอกาสใหแสดงความคดเหนหรอเขามาเกยวของใด ๆ เปนการแถลงขาว การแจกขาว การแสดงนทรรศการ และการท าหนงสอพมพใหขอมลเกยวกบกจกรรมตาง ๆ

14

หลกการมสวนรวมประกอบไปดวยหลกการส าคญ 4 หลกการคอ

(1) ระดบการใหขอมล เปนระดบต าสดและเปนวธการทงายทสดของการตดตอสอสารระหวางผวางแผนโครงการกบประชาชน เพอใหขอมลแกประชาชนเกยวกบการตดสนใจของผวางแผนโครงการ และยงเปดโอกาสใหแสดงความคดเหนหรอเขามาเกยวของใด ๆ เชน การแถลงขาว การแจกขาว การแสดงนทรรศการและการท าหนงสอพมพใหขอมลเกยวกบกจกรรมตาง ๆ (2) ระดบการเปดรบความคดเหนจากประชาชน เปนระดบทสงกวาระดบแรก กลาวคอ ผวางแผนโครงการเชญชวนใหประชาชนแสดงความคดเหนเพอใหไดขอมลมากขน และประเดนในการประเมนขอดขอเสยชดเจนยงขน เชน การส ารวจความคดเหนของประชาชนเกยวกบการรเรมโครงการตาง ๆ และการบรรยายใหประชาชนฟงเกยวกบโครงการตาง ๆ แลวขอความคดเหนจากผฟงรวมไปถงการรวมปรกษาหารอ เปนตน

(3) ระดบการวางแผนรวมกนและการตดสนใจ เปนระดบขนทสงกวาการปรกษาหารอ กลาวคอ เปนเรองการมสวนรวมทมขอบเขตกวางมากขน มความรบผดชอบรวมกนในการตดสนใจ และวางแผนเตรยมโครงการ และเตรยมรบผลทจะเกดขนจากการด าเนนโครงการ ระดบนมกใชในกรณทเปนเรองซบซอนและมขอโตแยงมาก เชน การใชกลมทปรกษาซงเปนผทรงคณวฒในสาขาตาง ๆ ทเกยวของการใชอนญาโตตลาการเพอปญหาขอขดแยง และการเจรจาเพอหาทางประนประนอมกน เปนตน

(4) ระดบการพฒนาศกยภาพในการมสวนรวม สรางความเขาใจใหกบสาธารณชน เปนระดบขนทสงสดของการมสวนรวม คอ เปนระดบทผรบผดชอบโครงการไดตระหนกถงความส าคญและประโยชนทจะไดรบจากการมสวนรวมของประชาชนและไดมการพฒนาสมรรถนะ หรอขดความสามารถในการมสวนรวมของประชาชนใหมากขนจนอยในระดบทสามารถมสวนรวมไดอยางเตมทและเกดประโยชนสงสด

3. หลกส านกรบผด (Accountability) มความหมายกวางกวาความสามารถในการตอบ ค าถามหรออธบายเกยวกบพฤตกรรมไดเทานน ยงรวมถงความรบผดชอบในผลงาน หรอปฏบตหนาทใหบรรลผลตามเปาหมายทก าหนดไว รวมทงการตอบสนองตอความคาดหวงของสาธารณะ เปนเรองของความพรอมทจะรบผดชอบ ความพรอมทจะถกตรวจสอบได โดยในแงมมของการปฏบตถอวา ส านกรบผดชอบเปนคณสมบตหรอทกษะทบคคลพงแสดงออกเพอเปนเครองชวาไดยอมรบในภารกจทไดรบมอบหมายและน าไปปฏบตดวยความรบผดชอบ ประกอบดวยหลกการยอย ดงน

3.1 การมเปาหมายทชดเจน เปนสงส าคญสงแรกของระบบส านกรบผดชอบ กลาวคอ องคการจะตองท าการก าหนดเปาหมาย วตถประสงคของการปฏบตการสรางวฒนธรรมใหมใหชดเจนวาตองการบรรลอะไรและเมอไรทตองการเหนผลลพธนน

3.2 ทกคนเปนเจาของรวมกน จากเปาหมายทไดก าหนดเอาไว ตองประกาศใหทกคนไดรบร และเกดความเขาใจ ถงสงทตองการบรรล และเงอนไขเวลาทตองการใหเหนผลงาน เปดโอกาสใหทกคนไดเปนเจาของ โครงการสรางวฒนธรรมนรวมกน เพอใหเกดการประสานก าลงคนรวมใจกนท างานเพอผลตภาพโดยรวมขององคการ

3.3 การปฏบตการอยางมประสทธภาพ ความส าเรจของการสรางวฒนธรรมส านก รบผดชอบอยทความสามารถของหนวยงานในการสอสารสรางความเขาใจใหเกดขนในองคการ ผบรหารใหความสนบสนน แนะน าท าการตดสนใจอยางมประสทธภาพและมการประสานงานรวมมอกนท างานระหวางหนวยงานตาง ๆ ในองคการ

15

3.4 การจดการพฤตกรรมทไมเออการท างานอยางไมหยดยง ปจจบนการเปลยนแปลงนบวา

เปนเรองปกต และทกครงทมการเปลยนแปลงมกจะมการตอตานการเปลยนแปลงเสมอ หนวยงานตองมมาตรการในการจดการกบพฤตกรรมการตอตานการเปลยนแปลงดงกลาวเพอใหทกคนเกดการยอมรบแนวความคดและเทคโนโลยใหม ๆ

3.5 การมแผนการส ารอง สวนประกอบส าคญขององคการทมลกษณะวฒนธรรมส านก รบผดชอบ ตองมการวางแผนฟนฟทสามารถสอสารใหทกคนในองคการไดทราบและเขาใจถงแผน และนโยบายขององคการ และทส าคญคอ ตองมการกระจายขอมลขาวสารทถกตองสมบรณอยางเปดเผย

3.6 การตดตามและประเมนผลการท างาน องคการจ าเปนตองมการตดตามและประเมนผล การท างานเปนระยะ ๆ อยางสม าเสมอ เพอตรวจสอบดวาผลงานนนเปนไปตามมาตรฐานคณภาพงานทก าหนดไวหรอไม ผลงานทพบวายงไมเปนไปตามมาตรฐานทก าหนดตองมการด าเนนการแกไขในทนท ขณะทผลงานทไดมาตรฐานตองไดรบการยกยองในองคการ

4. หลกความคมคา (Value for Money) หลกการนค านงถงประโยชนสงสดแกสวนรวมในการ บรหารการจดการและการใชทรพยากรทมอยอยางจ ากด สงเหลานเปนผลในการปฏบตอนเกดจากการใชหลกธรรมาภบาลนนเอง ประกอบดวย

4.1 การประหยด หมายถง การท างานและผลตอบแทนบคลากรเปนไปอยางเหมาะสมการ ไมมความขดแยงเรองผลประโยชน การมผลผลตหรอบรการไดมาตรฐาน การมการตรวจสอบภายในและการจดท ารายงานการเงน และการมการใชเงนอยางมประสทธภาพ

4.2 การใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด หมายถง มการใชทรพยากรอยางม ประสทธภาพ มการพฒนาทรพยากรบคคล และมการใชผลตอบแทนตามผลงาน

4.3 ความสามารถในการแขงขน หมายถง การมนโยบาย แผน วสยทศน พนธกจ และเปาหมาย การมการเนนผลงานดานบรการ การมการประเมนผลการท างาน และผบรหารระดบสงมสภาวะผน า

สถาบนพระปกเกลา (2549) ไดวจยและพฒนาเรอง ทศธรรมการบรหารกจการบานเมองทด โดยน าผลการวจยทไดศกษาไวแลวเกยวกบตวชวดการบรหารกจการบานเมองทด 6 ประการ และบวกเพมเตมตวชวดการบรหารกจการบานเมองทดตามหลกการจดการภาครฐแนวใหมอก 4 ประการ เปนดงน

หลกธรรมาภบาลในปจจบนไดเพมหลกธรรมาภบาลจากเดม 6 หลกการมาเปน 10 หลกการ ทเรยกวา ทศธรรมตวชวดธรรมาภบาล ดงน

16

หลกการบรหารบานเมองและสงคมทด หลกทศธรรมการบรหารกจการบานเมองท

ด หลกนตธรรม หลกคณธรรม หลกการมสวนรวม หลกโปรงใส หลกความรบผดชอบ หลกความคมคา

หลกนตธรรม หลกคณธรรม หลกการมสวนรวม หลกโปรงใส หลกความรบผดชอบ หลกความคมคา หลกการพฒนาทรพยากรมนษย

หลกการเปนองคการแหงการเรยนร หลกการบรหารจดการ หลกเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

ซงรายละเอยดของหลกทศธรรมการบรหารกจการบานเมองทดทเพมเตม 4 หลกการรายละเอยด

มดงน

1. หลกการพฒนาทรพยากรมนษย จากการศกษาผลงานวจยทเกยวของกบการพฒนาทรพยากรมนษย ของนกวชาการ

หลายทาน พบวาการพฒนาทรพยากรมนษย และศกยภาพของกลมและองคกรปกครองสวนทองถนในการพฒนาทองถน โดยจะใช ตวชวดหลกการพฒนาทรพยากรมนษย ซงประกอบดวย 10 องคประกอบ ดงน

1.1 การจดการอยางบรณาการ 1.2 การตดตอสอสารในองคกร 1.3 บรหารปฏบตงานอยางคมคา 1.4 สรางสรรคและสรางเสรม 1.5 มการเชอมโยงในการท างาน 1.6 มการพฒนาสามารถ 1.7 มการปรบปรงอยางตอเนอง 1.8 มระบบคดเลอกและเลกจางทเปนธรรม 1.9 สรางความไววางใจในองคกร 1.10 มความผกพนองคกร

2. หลกการเปนองคการแหงการเรยนร

องคการแหงการเรยนร เปนองคกรทมการเสรมสรางจดหาและแลกเปลยนความรตลอดจน น าความรใหม ทมาจากภายนอกองคการและภายในองคการ จากในตวบคคลมาปรบปรงพฤตกรรมการท างาน

17

ดงนน องคการจงตองมการเปลยนแปลงในวธการท างาน องคการทประสบความส าเรจนน

เปนองคการทมการเสรมสรางองคความร มการศกษาวจย ถายทอดความร มการสอนงานและใชความรกบกจกรรมของตน

องคการแหงการเรยนร เปนองคการทสมาชกขององคการเพมพนความสามารถของตนเอง โดยการสรางผลผลตทพวกเขาตองการ ซงมการปลกฝงรปแบบในการคดทใหม และขยายเพมขน และไดมการสรางความมงมนรวมกนและสมาชกประชาชนมการเรยนรรวมกนอยางตอเนอง

เหตผลทตองมการสรางองคการแหงการเรยนรกคอ การทสถานการณมการเปลยนแปลงไป ดงนน ผทมความยดหยน ปรบตวไดและท างานอยางมประสทธภาพจะสามารถอยรอดได นอกจากนองคการตองมการคนพบวธการสรางความมงมนและเสรมสรางความสามารถของสมาชกใหมการเรยนรในทกระดบ การสรางองคการแหงการเรยนร จงมความเปนไปได เพราะทกคนคอผเรยน ไมมใครสอนเดกทารกใหเรยน แตทจรงเราไมตองสอนเดกทารกในทก ๆ เรอง แตเดกทารกจะเรยนรดวยสญชาตญาณจนพดได วงได การเปนองคการแหงการเรยนรจงมความเปนไปได เพราะไมเพยงเปนธรรมชาตของเราทจะเรยนร พวกเราอยางนอยกครงหนงเคยอยในทมงาน ทมความไววางใจกนท างานรวมกน ชวยเหลอเกอกลกน และน ามาสผลงานทด นาพอใจทมงานทดเยยมไมไดเรมจาก จดทดเยยม แตพวกเขาเรยนรทจะสรางผลงานทดเยยมไดอยางไร

การเรยนรเปนหวใจของสงทเรยกวามนษยเราสามารถสรางตวเราขนมาได ซงสามารถน ามา ปรบใชกบตวบคคล องคการ ดงนนการเปนองคการแหงการเรยนรไมเพยงพอทอยจะรอดได แตการเรยนรทจะอยรอดไดหรอการเรยนรทมการปรบตวเปนสงส าคญและจ าเปน ส าหรบองคการแหงการเรยนร “มการเรยนรทจะปรบตว” ซงตองคไปกบ “การสรางการเรยนร” เปนการเรยนรทจะเสรมสรางความสามารถเพอการสรางสรรคสงตาง ๆ อยางตอเนอง

ในการจดท าตวชวดดานองคการแหงการเรยนรนนไดน าแนวคดของนกทฤษฎหลายๆ คนมา ประมวลรวมกนเปนหลกการส าคญของการเปนองคการแหงการเรยนร ดงน

1. การปรบตวเขากบสงแวดลอม (Enabling environment) ทผอยหนวยงานตองเรยนร จากภายนอก เพอสามารถปรบตวได โดยมการด าเนนการ ดงน

-การเขารวมสมมนา -การเขารวมกจกรรมกบหนวยงานภายนอก -การมโครงการรวมกนกบหนวยงานภายนอก

2. การพฒนาการเรยนร (Learning development) เปนการเรยนรรายบคคล เปนทม หรอเรยนรรวมกนและน าความรทไดรบไปใชงานได

-การเรยนรรายบคคล จะเปนการเขารวมการฝกอบรม และเนอหาในการ ฝกอบรมตรงกบงานทท า

-สวนการเรยนรรวมกนเปนการใหความส าคญกบบคคลอน ๆ ถอวาความเหนของ ทกคนมคณคา มการยอมรบนบถอกนและกน มการสงสมความรในทกระดบของการท างาน

-สวนการแลกเปลยนความรนน จะถอวาทกคนมความกระตอรอรนในการเรยนร

18

จากกนและกน กระตอรอรนทจะสอนงานหรอใหความรผอนดวย 3. การใชผลของการเรยนร (Utilization of learning results) เปนการน าผลท

ไดจากการสงสมความรทงจากภายในและภายนอกองคการและจากตวบคคลนน ๆ มาใชประโยชนคอ -ในการปรบปรงการท างาน -การมความคดใหม การสรางนวตกรรม -การเผยแพรใหหนวยงานภายนอก -การบนทกผลการด าเนนการเรยนรและการสอนใหร เพอใชประโยชนตอไป -การใชความรเพอการวางแผนอนาคต

4. การเสรมสรางความสามารถ (Capacity building) เปนการพยายามทจะสราง ความสามารถของตนเอง และหนวยงานใหสามารถเรยนรไดจรงโดยมกจกรรม ดงน

-มการพฒนาทกษะ/แรงจงใจใหบคลากร มความรความสามารถและเสรมสรางการ เปนองคการแหงการเรยนร และอยากเรยนร โดยมกจกรรมพฒนาทกษะการเรยนร การท างาน มสงจงใจ กระตนใหสอนและเรยนรรวมกน

-มการจดสรรงบประมาณเพอการสนบสนนการเปนองคการแหงการเรยนร 5. การจดการความร เปนกระบวนการทหนวยงานสรางความเขาใจและจดการประสบการณ

ของตนเอง ทศนะของการเรยนรขององคการสรางมาจากแนวคดดานกระบวนการ ประมวลผลขอมล องคการจะเปนทซงมระบบประมวลขอมล จดหาขอมลและแปลผล แจกจายหรอกระจายขอมล และเกบขอมลไวภายในองคการ ดงนน ในทนการจดการความรจงครอบคลมถงประเดนตาง ๆ ดงตอไปน

-การมบคลากรทท าหนาทดแลจดการความร หรอทเรยกวา Chief learning officer

-การสนบสนนใหมการปฏสมพนธกน -การประมวลผลการเรยนรจากขอมลสองคความร -การมระบบรบรขาวสารทงจากภายนอกและภายใน และมชองทางในการ

แลกเปลยนขอมลกน -การรจกใชขอมล (Data literacy)

6. การมเครองมอและเทคโนโลย (Tools and Technology) การเปนองคการแหงการ เรยนรไดตองมปจจยประกอบหลายประการทส าคญส าหรบการสรางองคการแหงการเรยนรคอ การมเทคโนโลยและอปกรณประกอบในการชวยกระบวนการเรยนรใหมประสทธภาพขน กลาวคอ ตองม

-อปกรณทพรอม และเพยงพอ และทนสมย -มผปฏบตงานทมความรความสามารถในเรองการใชเทคโนโลยและอปกรณเหลานน

อยางแพรหลาย และใชงานไดจรง

7. มการสรางวฒนธรรมแหงการเรยนร (Learning culture) จะสรางขนไดโดย -การเพมความเชอมนของตนเองตอกระบวนการเรยนร โดยทกคนมสวนให

ความคดเหน มสวนรวม -มภาวะผน าในทกระดบโดยมการสรางกระบวนการผลกดนใหเกดทศนคต

ทสอนกนได มทศนคตทดตอการสอนและการเรยนรจากผอน มการชวยกนออกแบบและทดลองรวมกน -มการสอสารกนอยางเปดเผย โดยมการแลกเปลยนขอมล ใชขอมลรวมกนแตละ

19

คนแสดงความคดอยางเปดเผย -มการท างานเปนทมในการสรางวฒนธรรมแหงการเรยนร (Team learning) -มการแสดงความชวยเหลอ ชวยสอนและเรยนรจากผรวมงาน

หลกการทงหมดนถกน ามาจดท าเปนตวชวดองคการแหงการเรยนรเพอทดสอบใน

การศกษาครงน

3. หลกการบรหารจดการ การศกษาผลงานวจยทเกยวของกบหลกการบรหารจดการ ของนกวชาการหลายทานทกลาว

มาขางตน พบการบรหารจดการภาครฐยคใหม หรอทเรยกวาการบรหารจดการภาครฐแนวใหม (New Public Management) พบวาประชาชนเปนปจจยส าคญ เปนหวใจของการบรหารรฐกจแนวใหม เพราะประชาชนมฐานะของการเปนพลเมอง และการเปนหนสวนในการด าเนนกจกรรมเปนสงส าคญ เมอเปนพลเมองและหนสวน การปรกษาหารอ การเปดเผยขอมล การมสวนรวม การท างานอยางโปรงใส การท างานทมหลกการ การยดหลกนตธรรม และการรบฟงความคดเหนของประชาชน จงเปนสงทหลกเลยงไมได โดยมหลกการบรหารจดการทส าคญดงน

1) มการวางแผนการท างานและทบทวนภารกจ 2) ส ารวจความสนใจ/ศกษาความตองการของประชาชน 3) มกลยทธในการบรหาร 4) การบรหารแบบมสวนรวม 5) ศกษาวจยสถาบน 6) คาดคะเนความเสยงและบรหารความขดแยง 7) การกระจายอ านาจบรหาร 8) บรการประชาชน-ไมใชก ากบ

4. หลกเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

จากการศกษาผลงานวจยทเกยวของกบการน าเทคโนโลยสารสนเทศและ การสอสารมาเพม ประสทธภาพการเรยนร ซงทงหมดกมความเหนตรงกนวาเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร มผลกระทบในทางบวก ตอความสามารถในการบรหารจดการและการเปนองคการเรยนร ชวยเสรมสรางความเขาใจเกยวกบความสมพนธระหวางเทคโนโลยสารสนเทศ และความเปนองคการเรยนร และเทคโนโลยทรวมทงระบบคอมพวเตอร และระบบสอสารทมความเรวสง โดยน าขอมล เสยง และวดทศนมาเชอมโยงกน เพอใหไดสารสนเทศตามทตองการ นอกจากนยงจดท าเปนระบบองความรเพอจดเกบความรเอาไวใน ระบบคอมพวเตอรในรปแบบทผใชสามารถน าไปใชไดงายขน เชน บนทกอยในแถบเสยง เชน การเสยงการประชม การบรรยาย การสมมนา บนทกอยในแฟมน าเสนอทางคอมพวเตอร ซงจะเกดประโยชนสงสด

ค านยามความหมายของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารโดยใหประกอบไปดวย 4 องคประกอบ ดงนคอ

1) การทองคการมการจดการชดขอมล 2) องคการมการน าเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารไปใชจรง 3) องคการมการพฒนาระบบเครอขายสารสนเทศ

20

4) มการสรางความสมพนธเชอมโยงระหวางภายในและระหวางองคการอน ๆ ดวยกน นอกจากน รายงานการวจยเรอง ทศธรรมการบรหารกจการบานเมองทดของสถาบน

พระปกเกลา พ.ศ. 2549 ไดน าเสนอหลกการบรหารกจการบานเมองทดทง 10 หลกการ วาสอดคลองตอเปาหมายของพระราชกฤษฎวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 ทง 7 สวน อยางไรบาง โดยแสดงใหเหนเปนตารางดงตอไปน (สถาบนพระปกเกลา, 2549 : 173 – 185) สวนท 1 การบรหารราชการเพอใหเกดหลกประโยชนสขของประชาชน ตารางท 1 องคประกอบของหลกการบรหารราชการเพอใหเกดหลกประโยชนสขของประชาชน

หลกการ มาตราตาม พรฎ. ประเดนหลกในมาตรา นตธรรม มาตรา 8 (2) การปฏบตภารกจของสวนราชการตองสามารถสอบได

มาตรา 8 (3) กรณทภารกจมผลกระทบตอประชาชน ตองรบฟงความ

คดเหนของประชาชนหรอชแจงประชาชน

การมสวนรวม มาตรา 8 (3) กรณทภารกจมผลกระทบตอประชาชน ตองรบฟงความ

คดเหนของประชาชนหรอชแจงประชาชน

คณธรรม มาตรา 7 การบรหารราชการเพอประโยชนสขของประชาชน

ความโปรงใส มาตรา 8 (2) การปฏบตภารกจของสวนราชการตองสามารถสอบได

มาตรา 8 (3) กรณทภารกจมผลกระทบตอประชาชน ตองรบฟงความ

คดเหนของประชาชนหรอชแจงประชาชน

ความคมคา มาตรา 7 การบรหารราชการเพอประโยชนสขของประชาชน

มาตรา 8 (2) การปฏบตภารกจของสวนราชการตองสามารถสอบได

มาตรา 8 (3) กรณทภารกจมผลกระทบตอประชาชน ตองรบฟงความ

คดเหนของประชาชนหรอชแจงประชาชน

ทมา : สถาบนพระปกเกลา, 2549 : 173

21

สวนท 2 การบรหารงานเพอใหเกดผลสมฤทธตอภารกจของรฐ ตารางท 2 องคประกอบของหลกการบรหารงานเพอใหเกดผลสมฤทธตอภารกจของรฐ

หลกการ มาตราตาม พรฎ. ประเดนหลกในมาตรา นตธรรม

มาตรา 9 (4) การปฏบตราชการเกดผลกระทบตอประชาชนใหเปนหนาท

สวนราชการ

ส านกรบผดชอบ

มาตรา 9 (4) การปฏบตราชการเกดผลกระทบตอประชาชนใหเปนหนาท

สวนราชการ

ส านกรบผดชอบ

มาตรา 9 การจดท าแผนปฏบตราชการ การก าหนดเปาหมาย

ผลสมฤทธ และตวชวด

มาตรา 9 (3) การตดตามและประเมนผล

มาตรา 9 (4) การแกไขหรอบรรเทาผลกระทบ

มาตรา 11 การพฒนาใหเปนองคการแหงการเรยนร

มาตรา 12 การจดท าความตกลงการปฏบตราชการ

ความคมคา

มาตรา 9 (1) สวนราชการตองมแผนปฏบตงานไวลวงหนากอนด าเนนการ

มาตรา 9 (2) แผนปฏบตงานตองแสดงขนตอนระยะเวลาและงบประมาณ

มาตรา 9 (4) ส ารวจความเหนและเปดค ารองทกข

มาตรา 11 สงเสรมและสรางวสยทศน

มาตรา 13 ก าหนดใหมแผนบรหารราชการแผนดน

มาตรา 16 จดท าแผนปฏบตราชการ

การพฒนาทรพยากร

มนษย มาตรา 11 สวนราชการมหนาทพฒนาความรในสวนราชการเพอใหม

ลกษณะเปนองคการแหงการเรยนรอยางสม าเสมอ

องคการแหงการเรยนร มาตรา 11 สวนราชการมหนาทพฒนาความรในสวนราชการเพอใหม

ลกษณะเปนองคการแหงการเรยนรอยางสม าเสมอ

ทมา : สถาบนพระปกเกลา, 2549 : 174-175

22

สวนท 3 การบรหารงานอยางมประสทธภาพและเกดความคมคาในเชงภารกจของรฐ ตารางท 3 องคประกอบของหลกการบรหารงานอยางมประสทธภาพและเกดความคมคา

หลกการ มาตราตาม พรฎ. ประเดนหลกในมาตรา นตธรรม

มาตรา 24 วรรค 1

การปฏบตราชการเกดผลกระทบตอประชาชนใหเปนหนาท

สวนราชการทจะตองด าเนนการแกไข

มาตรา 24 วรรค 3

การไมพจารณาใหแลวเสรจภายในเวลาทก าหนดมหนาท

รบผดชอบตอความเสยหาย

มาตรา 25 การพจารณาวนจฉยชขาดปญหาจะตองพจารณาโดยเรว

มาตรา 26 การสงราชการใหกระท าเปนลายลกษณอกษร เวนแตมความ

จ าเปนไมอาจสงเปนลายลกษณอกษรในขณะนน

การมสวนรวม

มาตรา 20 เพอใหการปฏบตราชการภายในสวนราชการเปนไปอยางม

ประสทธภาพ ใหสวนราชการก าหนดเปาหมายแผนการ

ท างานระยะเวลา แลวเสรจของงานหรอโครงการ และ

งบประมาณทจะตองใชในแตละงานโครงการและตอง

เผยแพรใหขาราชการและประชาชนทราบทวกนดวย

คณธรรม

มาตรา 23 ในการจดซอหรอจดจางใหสวนราชการด าเนนการโดย

เปดเผยและเทยงธรรม โดยพจารณาถงประโยชนและผล

เสยหายทางสงคม ภาระตอประชาชน คณภาพวตถประสงค

ทจะใช ราคาประโยชนระยะยาวของสวนราชการทจะไดรบ

ประกอบกน

ส านกรบผดชอบ มาตรา 20 การก าหนดเปาหมายและแผนการท างาน

มาตรา 24 วรรค 1

การปฏบตราชการเกดผลกระทบตอประชาชนใหเปนหนาท

สวนราชการทจะตองด าเนนการแกไข

ความคมคา

มาตรา 20 การก าหนดเปาหมายและแผนการท างาน

มาตรา 21 สวนราชการจดท าบญชตนทนพจารณาความคมคา

มาตรา 22 สศช. ตรวจสอบความคมคาของการปฏบตภารกจแหงรฐ

เพอรายงาน ครม. เพอประเมนวาภารกจควรท าตอหรอเลก

ทมา : สถาบนพระปกเกลา, 2549 : 175-176

23

สวนท 4 การลดขนตอนการปฏบตงาน ตารางท 4 องคประกอบของหลกการลดขนตอนการปฏบตงาน

หลกการ มาตราตาม พรฎ. ประเดนหลกในมาตรา นตธรรม

มาตรา 27 การกระจายอ านาจตดสนใจ และการกระจายอ านาจตองไม

สรางขนตอนโดยการใชเทคโนโลยสารสนเทศหรอ

โทรคมนาคม

มาตรา 27 วรรค 3

ใหสวนราชการเผยแพรใหประชาชนทราบการกระจายอ านาจ

ในการตดสนใจหรอไดมการใชเทคโนโลยสารสนเทศหรอ

โทรคมนาคม

มาตรา 29 การใหหนวยราชการจดท าแผนภมและขนตอนและระยะเวลา

เปดเผยไว ณ ทท าการของสวนราชการ

การบรหารจดการ

มาตรา 29 ในการปฏบตงานทเกยวของกบการบรการประชาชนหรอการ

ตดตอประสานงานระหวางสวนราชการดวยกนใหสวนราชการ

แตละแหงจดท าแผนภมขนตอนและระยะเวลาด าเนนการ

รวมทงรายอน ๆ ทเกยวของในแตละขนตอน เปดเผยไว

ณ ทท าการของสวนราชการและและในระบบเครอขาย

สารสนเทศของสวนราชการเพอใหประชาชนหรอผทเกยวของ

เขาตรวจดไว

มาตรา 30 ในกระทรวงหนง ใหเปนหนาทของปลดกระทรวงทจะตองจด

ใหสวนราชการภายในกระทรวงทรบผดชอบปฏบตงาน

เกยวกบการบรการประชาชน รวมกนจดตงศนยบรการรวม

เพออ านวยความสะดวกแกประชาชนในการทจะตองปฏบต

ตามกฎหมายหรอกฎอนใด ทเปนอ านาจหนาทของสวน

ราชการในกระทรวงเดยวกน โดยตดตอเจาหนาท ณ ศนย

บรหารรวมเพยงแหงเดยว

มาตรา 31 การใหบรการของศนยบรการรวม

มาตรา 32 ศนยบรการรวมของจงหวด

มาตรา 31 วรรค 1

ในศนยบรการรวมตามมาตรา 30 ใหจดใหมเจาหนาทรบเรองตาง ๆ และด าเนนการสงตอใหเจาหนาทของสวน

ราชการทเกยวของ เพอด าเนนการตอไป โดยใหมขอมล

และเอกสารทเกยวของกบอ านาจหนาทของทกสวนราชการใน

กระทรวงรวมทงแบบค าขอตาง ๆ ไวใหพรอมทจะบรการ

ประชาชนได ณ ศนยบรการรวม

24

ตารางท 4 องคประกอบของหลกการลดขนตอนการปฏบตงาน (ตอ)

หลกการ มาตราตาม พรฎ. ประเดนหลกในมาตรา การบรหารจดการ

มาตรา 31 วรรค 2

ใหเปนหนาทสวนราชการทเกยวของทจะตองจดพมพ

รายละเอยดของเอกสารหลกฐานทประชาชนจะตองจดหามา

ในการขออนมตหรอขออนญาตในแตละเรองมอบใหแก

เจาหนาทของศนยบรการรวม และใหเปนหนาทของ

เจาหนาทศนยบรการรวมทจะตองแจงใหประชาชนทมาตดตอ

ไดทราบในครงแรกทมาตดตอ และตรวจสอบวาเอกสาร

หลกฐานทจะเปนดงกลาวนนประชาชนไดยนมาครบถวน

หรอไม พรอมทงแจงใหทราบถงระยะเวลาทจะตองใช

ด าเนนการในเรองนน

การมสวนรวม

มาตรา 27 เพอใหการปฏบตราชการภายในสวนราชการเปนไปอยางม

ประสทธภาพ ใหสวนราชการก าหนดเปาหมายแผนการ

ท างานระยะเวลาแลวเสรจของงานหรอโครงการและ

งบประมาณทจะตองใชในแตละงานหรอโครงการและตอง

เผยแพรใหขาราชการและประชาชนทราบทวถง

การมสวนรวม

มาตรา 29 เมอสวนราชการใดไดมการกระจายอ านาจการตดสนใจหรอ

ไดมการใชเทคโนโลยสารสนเทศหรอโทรคมนาคมแลวให

สวนราชการนนเผยแพรใหประชาชนทราบเปนการทวไป

ส านกรบผดชอบ

มาตรา 27 การกระจายอ านาจตดสนใจ และการกระจายอ านาจตองไม

สรางขนตอนหรอการกลนกรองทไมจ าเปนในการปฏบต

ราชการ และการลดขนตอนโดยการใชเทคโนโลยสารสนเทศ

หรอโทรคมนาคม

ความคมคา

มาตรา 27 ว1 หนวยงานมการกระจายอ านาจสงการ

มาตรา 27 ว2 สวนราชการตองจดใหมหลกเกณฑการควบคม ตดตาม

ก ากบดแล เพอลดขนตอน เพมประสทธภาพ

มาตรา 27 ว3 สวนราชการตองพฒนาและน าระบบเทคโนโลยสารสนเทศมา

ปฏบตราชการเพอลดชนตอนและเพมประสทธภาพ

เทคโนโลยสารสนเทศ

และการสอสาร

มาตรา 27 การกระจายอ านาจตดสนใจ และการกระจายอ านาจตองไม

สรางขนตอนหรอการกลนกรองทไมจ าเปนในการปฏบต

ราชการ และการลดขนตอนโดยการใชเทคโนโลยสารสนเทศ

หรอโทรคมนาคม

ทมา : สถาบนพระปกเกลา, 2549 : 177-180

25

สวนท 5 การปรบปรงภารกจของสวนราชการ ตารางท 5 องคประกอบของหลกการปรบปรงภารกจของสวนราชการ

หลกการ มาตราตาม พรฎ. ประเดนหลกในมาตรา นตธรรม

มาตรา 35 หนาทในการตรวจสอบทบทวนกฎหมาย กฎ ระเบยบ

ขอบงคบและประกาศ เพอใหทนสมยและเหมาะสมกบ

สภาวการณ โดยน าความคดเหนหรอขอเสนอแนะของ

ประชาชน ประกอบการพจารณาดวย

นตธรรม

มาตรา 36 ใหอ านาจส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกาในการเสนอ

ความเหนทเกยวของกบกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบหรอ

ประกาศทไมสอดคลอง หรอไมเหมาะสมกบสถานการณ

ความคมคา

มาตรา 33 วรรค 1 วรรค 2

สวนราชการตองทบทวนภารกจ ความคมคาของภารกจเพอ

ปรบปรงอ านาจหนาทโครงสรางอตราก าลง

การบรหารจดการ

มาตรา 33 ใหสวนราชการจดใหมการทบทวนภารกจของตนวาภารกจใด

มความจ าเปนหรอสมควรทจะไดด าเนนการตอไปหรอไม

โดยค านงถงแผนการบรหารราชการแผนดนนโยบายของ

คณะรฐมนตร ก าลงเงนงบประมาณของประเทศ ความ

คมคาของภารกจ และสถานการณอนประกอบดวย

ทมา : สถาบนพระปกเกลา, 2549 : 180-181

26

สวนท 6 การอ านวยความสะดวกและการตอบสนองความตองการของประชาชน ตารางท 6 องคประกอบของหลกการอ านวยความสะดวกและการตอบสนองความตองการของ ประชาชน

หลกการ มาตราตาม พรฎ. ประเดนหลกในมาตรา นตธรรม

มาตรา 37 ประกาศใหประชาชนทราบกรณทการปฏบตราชการ

เกยวกบการบรการประชาชน หรอตดตอประสานงาน

ระหวางสวนราชการดวยกน โดยก าหนดระยะเวลาเสรจ

ของการปฏบตงานไว

มาตรา 37 วรรค 2

ก าหนดหนาทของผบงคบบญชา จะตองตรวจสอบให

ขาราชการปฏบตงานใหแลวเสรจตามก าหนด

มาตรา 38 การตอบค าถามท าเปนหนงสอตอบประชาชนภายใน 15 วน

มาตรา 39 การจดใหมระบบเครอขายสารสนเทศจากสวนราชการเพอ

อ านวยความสะดวกแกประชาชน

มาตรา 41 กรณทสวนราชการไดรบค ารองเรยนเสนอแนะหรอความ

คดเหนเกยวกบวธปฏบตราชการ มหนจะตองพจารณา

ด าเนนการใหลลวงไป

มาตรา 41 วรรค 1

การตรวจสอบวาดวยกฎ ระเบยบ ขอบงคบ หรอประกาศ

เปนอปสรรค หรอกอใหเกดความยงยาก ซ าซอน หรอ

ลาชาตอการปฏบตหาทของสวนราชการอนหรอไม

มาตรา 41 วรรค 2 และ วรรค 3

การรองเรยนหรอขอเสนอแนะจากขาราชการหรอสวน

ราชการอน ๆ เกยวกบกฎ ระเบยบ ขอบงคบ หรอประกาศ

หรออาจรองเรยนผาน ก.พ.ร.

มาตรา 43 หลกการเปดเผยขอมลขาวสาร

มาตรา 44 การก าหนดหาทในการเปดเผยขอมลขาวสารราชการ

การมสวนรวม มาตรา 41 วรรค 1

ในกรณทสวนราชการไดรบค ารองเรยน เสนอแนะหรอ

ความคดเหนเกยวกบวธปฏบตราชการ อปสรรคความ

ยงยากหรอปญหาอนใดจากบคคลใด โดยมขอมลและสาระ

ตามสมควร ใหเปนเจาหนาทของสวนราชการนนทจะตอง

พจารณาด าเนนการใหลลวงไป และในกรณทมทอยของ

บคคลนน ใหแจงใหบคคลนนทราบผลการด าเนนการดวย

ทงน อาจแจงใหทราบผานทางระบบเครอขายสารสนเทศ

ของสวนราชการดวยกได

27

ตารางท 6 องคประกอบของหลกการอ านวยความสะดวกและการตอบสนองความตองการของ ประชาชน(ตอ)

หลกการ มาตราตาม พรฎ. ประเดนหลกในมาตรา การมสวนรวม

มาตรา 41 วรรค 2

ในกรณการแจงผานทางระบบเครอขายสารสนเทศมให

เปดเผยชอหรอทอยของผรองเรยน เสนอแนะ หรอแสดง

ความคดเหน

มาตรา 44 สวนราชการตองจดใหมการเปดเผยขอมลเกยวกบ

งบประมาณรายจายแตละป รายการเกยวกบการจดซอหรอ

จดจางทจะด าเนนการในปงบประมาณนน และสญญาใด ๆ

ทไดมการอนมตใหจดซอหรอจดจางแลวใหประชาชน

สามารถขอดหรอตรวจสอบได ณ สถานทท าการของสวน

ราชการ และระบบเครอขายสารสนเทศของสวนราชการ

และระบบเครอขายสารสนเทศของสวนราชการ ทงน การ

เปดเผยขอมลดงกลาวตองไมเกดความไดเปรยบ หรอ

เสยเปรยบ หรอเสยหายแกบคคลใดในการจดซอจดจาง

ความโปรงใส

มาตรา 43 หลกการเปดเผยขอมลขาวสาร

มาตรา 44 การก าหนดหนาทในการเปดเผยขอมลขาวสารราชการ

การบรหารจดการ

มาตรา 38 เมอสวนราชการใดไดรบการตดตอสอบถามเปนหนงสอจาก

ประชาชนหรอจากสวนราชการดวยกนเกยวกบงานทอยใน

อ านาจหนาทของสวนราชการนน ใหเปนหนาทของสวน

ราชการนนทจะตองตอบค าถามหรอแจงการด าเนนการให

ทราบภายใน 15 วน หรอภายในก าหนดเวลาทก าหนดไวตามมาตรา 37

เทคโนโลยสารสนเทศ

และการสอสาร

มาตรา 39 วรรค 1

ใหสวนราชการจดใหมระบบเครอขายสารสนเทศของสวน

ราชการเพออ านวยความสะดวกใหแกประชาชนทจะ

สามารถตดตอสอบถาม หรอขอขอมล หรอแสดงความ

คดเหนเกยวกบการปฏบตราชการของสวนราชการ

มาตรา 41 วรรค 1

ในกรณทสวนราชการรบค ารองเรยน เสนอแนะ หรอความ

คดเหนเกยวกบวธปฏบตราชการ อปสรรค ความยงยาก

หรอปญหาอนใดจากบคคลใด โดยมขอมลและสาระตาม

สมควร ใหเปนหนาทของสวนราชการนนทจะตองพจารณา

ด าเนนการใหลลวงไป

28

ตารางท 6 องคประกอบของหลกการอ านวยความสะดวกและการตอบสนองความตองการของ ประชาชน(ตอ)

หลกการ มาตราตาม พรฎ. ประเดนหลกในมาตรา เทคโนโลยสารสนเทศ

และการสอสาร

และในกรณทมทอยของบคคลนน ใหแจงใหบคคลนนทราบ

ผลการด าเนนการดวย ทงน อาจแจงใหทราบผานทางระบบ

เครอขายสารสนเทศของสวนราชการดวยกได

มาตรา 41 วรรค 2

ในกรณการแจงผานทางระบบเครอขายสารสนเทศ มให

เปดเผยชอหรอทอยของผรองเรยนเสนอแนะ หรอแสดง

ความคดเหน

ทมา : สถาบนพระปกเกลา, 2549 : 181-184 สวนท 7 การประเมนผลการปฏบตราชการ ตารางท 7 องคประกอบของหลกการประเมนผลการปฏบตราชการ

หลกการ มาตราตาม พรฎ. ประเดนหลกในมาตรา ส านกรบผดชอบ

มาตรา 45-47 การประเมนผลการปฏบตราชการของสวนราชการ

มาตรา 48-49 การจดสรรเงนรางวลใหกบสวนราชการและขาราชการ

ความคมคา

มาตรา 45 สวนราชการตองจดใหมการประเมนผลโดยคณะผประเมน

อสระเกยวกบผลสมฤทธภารกจ คณภาพการใหบรการ

ความพงพอใจและความคมคา

มาตรา 46 สวนราชการมการประเมนผลประสทธภาพเปนความลบและ

มงใหเกดการปรบปรง

มาตรา 47 การประเมนผลการปฏบตงานตองกระท าทงปฏบตงานเฉพาะ

และประโยชนของหนวยงาน

มาตรา 48 กรณทการปฏบตราชการผานการประเมนหรอ

มาตรา 49 มผลสมฤทธตามเปาหมาย ใหมการจดสรรเงนเปนบ าเหนจ

ความชอบหรอเปนเงนรางวลการเพมประสทธภาพ

ความโปรงใส

มาตรา 45 การจดตงคณะผประเมนอสระ

มาตรา 48-49 -การจดสรรงบเพมพเศษเปนบ าเหนจความชอบแกสวน

ราชการ -การจดสรรเงนรางวลเพมประสทธภาพ

29

องคประกอบของธรรมาภบาลเปนเรองเกยวกบกรอบ เปาหมาย วตถประสงค แนวทางหรอวธปฏบต ในการพจารณาองคประกอบของธรรมาภบาล ในทนไดพจารณาจากการน าแนวนโยบาย และหลกเกณฑการปฏบตเพอใหเกดธรรมาภบาลของหนวยงานหลกทมความส าคญ ไดแก องคกรระหวางประเทศ และหนวยงานราชการภาครฐ ในสวนของหนวยราชการของรฐจะไดพจารณาถงส านกนายกรฐมนตร กระทรวงมหาดไทย และส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.)

ส านกนายกรฐมนตร เมอป พ.ศ. 2542 โดยคณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบวาระแหงชาตส าหรบการสรางระบบบรหาร

กจการบานเมองและสงคมทด โดยก าหนดเปนระเบยบส านกนายรฐมนตรวาดวยการสรางระบบบรหารกจการบานเมอง และสงคมทด พ.ศ. 2542 ขน ระเบยบนมผลบงคบใชตงแตวนท 11 สงหาคม 2542 โดยทกสวนราชการตองถอปฏบตและรายงานผลการปฏบตตอคณะรฐมนตรและรฐสภา ตามระเบยบส านกนายกรฐมนตรไดระบถงหลกส าคญของธรรมาภบาล 6 หลก คอ หลกนตธรรม หลกคณธรรม หลกความโปรงใส หลกความมสวนรวม หลกความรบผดชอบ และหลกความคมคา จะเหนไดวาองคประกอบหลกของธรรมาภบาลทเสนอโดยระเบยบส านกนายกรฐมนตร เนนการก าหนดเปนกรอบแนวทางใหแกหนวยราชการเพอถอปฏบต

1. หลกนตธรรม เปนการตรากฎหมายและกฎขอบงคบใหทนสมยและเปนธรรมเปนทยอมรบของ

สงคม อนจะท าใหสงคมยนยอมพรอมใจกนปฏบตตามกฎหมาย และกฎขอบงคบเหลานน โดยถอวาเปนการปกครองภายใตกฎหมายมใชอ าเภอใจหรออ านาจของตวบคคล

2. หลกคณธรรม เปนการยดมนในความถกตองดงาม โดยรณรงคใหเจาหนาทของรฐยดถอหลกนในการปฏบตเพอใหเปนตวอยางแกสงคม และสงเสรมสนบสนนใหประชาชนพฒนาตนเองไปพรอมกน เพอใหคนไทยมความซอสตย จรงใจ ขยน อดทน มระเบยบวนย ประกอบอาชพสจรตจนเปนนสยประจ าชาต

3. หลกความโปรงใส เปนการสรางความไววางใจซงกนและกนของคนในชาต โดยปรบปรงกลไกการท างานขององคกรทกวงการใหมความโปรงใส มการเปดเผยขอมลขาวสารทเปนประโยชน อยางตรงไปตรงมาดวยภาษาทเขาใจงาย ประชาชนเขาถงขอมลขาวสารไดสะดวกและมกระบวนการใหประชาชนตรวจสอบความถกตองชดเจน

4. หลกความมสวนรวม เปนการเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมรบร และเสนอความเหนในการตดสนใจปญหาส าคญของประเทศ ไมวาดวยการแสดงความเหน การไตสวนสาธารณะ ประชาพจารณ การแสดงประชามต

5. หลกความรบผดชอบ เปนการตระหนกในสทธหนาท ความส านกในความรบผดชอบตอสงคม การใสใจปญหาสาธารณะของบานเมองและกระตอรอรนในการแกปญหา ตลอดจนเคารพในความคดเหนทแตกตางและความกลาทจะยอมรบผลจากการกระท าของตน

6. หลกความคมคา เปนการบรหารจดการ และใชทรพยากรทมจ ากดเพอใหเกดประโยชนสงสดแกสวนรวม โดยรณรงคใหคนไทยมความประหยด ใชของอยางคมคา สรางสรรคสนคาและบรการทมคณภาพ สามารถแขงขนไดในเวทนานาชาต และพฒนาทรพยากรธรรมชาตใหสมบรณยงยน

ตอนท 3 องคประกอบของธรรมาภบาล

30

กระทรวงมหาดไทย องคประกอบในการเสรมสรางการบรหารกจการบานเมองและสงคมทดของกระทรวงมหาดไทยม 11

องคประกอบ คอ การมสวนรวม ความยงยน สงทชอบธรรม ความโปรงใส ความเปนธรรมและความเสมอภาค ความรและทกษะของเจาหนาท ความเสมอภาคทางเพศ ความอดทนอดกลน หลกนตธรรม ความรบผดชอบ และการเปนผก ากบดแล จะเหนไดวา องคประกอบของธรรมาภบาลทเสนอโดยกระทรวงมหาดไทยเนนไป ทางดานการบรหาร การปกครอง การพฒนา และการกระจายอ านาจ ซงเปนสายงานทกระทรวงมหาดไทยรบผดชอบโดยตรง

1. การมสวนรวม (Participation) เปนการมสวนรวมของทงประชาชนและเจาหนาทรฐในการ

บรหารงาน เพอใหเกดความคดรเรมและพลงการท างานทสอดประสานกน เพอบรรลเปาหมายในการใหบรการประชาชน

2. ความยงยน (Sustainability) มการบรหารงานทอยบนหลกการของความสมดลทงในเมองและชนบท ระบบนเวศ และทรพยากรธรรมชาต

3. ประชาชนมความรสกวา เปนสงทชอบธรรม (Legitimacy) และใหการยอมรบ (Acceptance) การด าเนนงานของแตละหนวยงานสอดคลองกบความตองการของประชาชน ประชาชนพรอมทจะยอมสญเสยประโยชนสวนตนเพอประโยชนสวนรวมทตองรบผดชอบรวมกน

4. มความโปรงใส (Transparency) ขอมลตางๆ ตองตรงกบขอเทจจรงของการด าเนนการและสามารถตรวจสอบได มการด าเนนการทเปดเผย ชดเจนและเปนไปตามทก าหนดไว

5. สงเสรมความเปนธรรม (Equity) และความเสมอภาค (Equality) มการกระจายการพฒนาอยางทวถงเทาเทยมกน ไมมการเลอกปฏบตและมระบบการรบเรองราวรองทกขชดเจน

6. มความสามารถทจะพฒนาทรพยากรและวธการบรหารกจการบานเมองและสงคมทด เจาหนาทของทกหนวยงานจะตองไดรบการพฒนาความรและทกษะเพอใหสามารถน าไปปรบใชกบการท างานได และมการก าหนดขนตอนการด าเนนงานทชดเจนเพอใหทกหนวยงานยดถอเปนแนวปฏบตรวมกน

7. สงเสรมความเสมอภาคทางเพศ (Promoting Gender Balance) เปดโอกาสใหสตรทงในเมองและชนบทเขามามสวนรวมในการพฒนาชมชนและสงคมในทกๆ ดาน โดยเฉพาะอยางยงใหเขามามสวนรวมในการปกครองทองถนมากขน

8. การอดทนอดกลน (Tolerance) และการยอมรบ (Acceptance) ตอทศนะทหลากหลาย (Diverse Perspectives) รวมทงตองยตขอขดแยงดวยเหตผล หาจดรวมททกฝายยอมรบรวมกนได

9. การด าเนนการตามหลกนตธรรม (Operating by Rule of Law) พฒนา ปรบปรง แกไขและเพมเตมกฎหมายใหมความทนสมยและเปนธรรม

10. ความรบผดชอบ (Accountability) เจาหนาทจะตองมความรบผดชอบตอประชาชน ความพงพอใจของประชาชนตอการปฏบตงานจะเปนตวชวดส าคญในการประเมนความส าเรจของหนวยงานและเจาหนาท

11. การเปนผก ากบดแล (Regulator) แทนการควบคม โอนงานบางอยางไปใหองคกรปกครองสวนทองถนซงใกลชดกบประชาชนทสด หรอบางอยางกตองแปรรปใหเอกชนด าเนนการแทน

31

ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) หลกธรรมาภบาลของส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน เปนผลจากการประชมประจ าป

ระหวางสวนราชการกบส านกงาน ก.พ. เมอวนท 23 ธนวาคม 2542 ซงประกอบดวยหลกการส าคญ 6 ประการ คอ หลกนตธรรม ความโปรงใส ความรบผดชอบ ความคมคา การมสวนรวมและหลกคณธรรม จะเหนไดวาองคประกอบของส านกงาน ก.พ. เนนเกยวกบการบรหารงานบคคล และการใหบรการของรฐ

1. หลกนตธรรม กฎหมายและกฎเกณฑตางๆ มความเปนธรรมสามารถปกปองคนดและลงโทษคนไม

ดได มการปฏรปกฎหมายอยางสม าเสมอใหเหมาะสมกบสภาพการณทเปลยนไป การด าเนนงานของกระบวนการยตธรรมเปนไปอยางรวดเรว โปรงใสและตรวจสอบไดและไดรบการยอมรบจากประชาชน ประชาชนตระหนกถงสทธเสรภาพ หนาทของตนเอง เขาใจกฎเกณฑตางๆ และมสวนรวมในกรณตางๆ

2. หลกความโปรงในการส ารวจความพงพอใจของผมาใชบรการของรฐและเจาหนาทของสวนราชการ จ านวนเรองกลาวหารองเรยน หรอสอบสวนเจาหนาทของรฐ เกณฑในการใชดลพนจของสวนราชการมความชดเจนเปนทยอมรบ สวนราชการมตวชวดผลการปฏบตงานทเปนรปธรรมและเปดเผยตอสาธารณะ

3. หลกความรบผดชอบ การไดรบการยอมรบและความพอใจจากผรบบรการและผเกยวของ การบรรลผลตามวตถประสงคทก าหนดไวของงานทปฏบต คณภาพของงานทงดานปรมาณ ความถกตอง ครบถวน รวมทงจ านวนความผดพลาดทเกดขนจากการปฏบตงาน และจ านวนการรองเรยนหรอการกลาวหาทไดรบ

4. หลกความคมคา ความพงพอใจของผรบบรการ ความมประสทธภาพและประสทธผล ทงดานปรมาณและคณภาพ

5. หลกการมสวนรวม ความสมฤทธผลของโครงการตางๆ รวมถงการประหยดงบประมาณ ความพงพอใจของผมสวนเกยวของหรอผไดรบผลกระทบ จ านวนผเขารวมแสดงความคดเหนหรอจ านวนขอเสนอแนะหรอขอคดเหนของประชาชนในการด าเนนการเรองตางๆ รวมถงคณภาพของการเขามามสวนรวม

6. หลกคณธรรม การรองเรยนหรอรองทกขในการด าเนนการในเรองตางๆ ทงในและนอกองคกรลดลง คณภาพชวตของคนในสงคมดขน มการบรหารจดการและใชทรพยากรในชาตอยางเกดประโยชนสงสด สงคมมเสถยรภาพ อยรวมกนอยางสงบสขดวยความมระเบยบวนย

ส าหรบ Commonwealth Secretariat องคกรทชวยประเทศสมาชก ในการสงเสรมฝกอบรมและ

ปรบปรงการบรหารการจดการของภาครฐตามหลกธรรมาภบาล เนนหลกธรรมาภบาลในองคประกอบของความโปรงใสการตรวจสอบ การมสวนรวม และการตอสกบปญาหาการคอรปชน ขณะทองคประกอบของธรรมาภบาลตามท United Nations Development Programme (UNDP) เสนอ ประกอบดวย การมสวนรวมของประชาชน กฎหมายทยตธรรม ความเปดเผยโปรงใส การมฉนทานมตรวมในสงคมกลไกการเมองทชอบธรรม ความเสมอภาค ประสทธภาพและประสทธผล พนธะความรบผดชอบตอสงคม และการมวสยทศนเชงกลยทธ (เกรยงศกด เจรญวงศศกด, 2541, : 1-65)

1. การมสวนรวมของประชาชน (Public Participation) ประชาชนทงชายและหญงมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจอยางเทาเทยมกน ไมวาจะเปนการมสวนรวมโดยตรงหรอทางออมโดยผานสถาบนตางๆ ทมอ านาจอนชอบธรรม (Legitimate Intermediate Institution)

2. กฎหมายทยตธรรม (Rule of Law) การปกครองประเทศจะใชกฎหมายเปนบรรทดฐานและทกคนเคารพกฎหมาย โดยทกรอบของกฎหมายทใชในประเทศตองมความยตธรรม และถกบงคบใชกบคนกลมตางๆ อยางเสมอภาคเทาเทยมกน

32

3. ความเปดเผยโปรงใส (Transparency) กระบวนการท างาน กฎเกณฑกตกา มความเปดเผยตรงไปตรงมา ขอมลขาวสารตางๆ ในสงคมสามารถถายโอนไดอยางเปนอสระ (Free Flow of Information) ประชาชนสามารถเขาถงและรบทราบขอมลหรอขาวสารสาธารณะของทางราชการไดตามทกฎหมายบญญต

4. การมฉนทานมตรวมในสงคม (Consensus Orientation) การตดสนใจด าเนนนโยบายใดๆ ของภาครฐ ตองมการประสานความตองการหรอผลประโยชนทแตกตางของกลมคนในสงกดใหเกดเปนความเหนรวมกน (Broad Consensus) บนฐานของสงทเปนประโยชน สงสดแกสงคมโดยรวม

5. กลไกการเมองทชอบธรรม (Political Legitimacy) กระบวนการเขาสอ านาจทางการเมองมความชอบธรรมและเปนทยอมรบของคนในสงคม เชน การไดมาซงสมาชกสภาผแทนราษฎรทมคณภาพ การมคณะรฐมนตรทปฏบตงานเพอประโยชนแกสวนรวม การมระบบราชการทสจรตโปรงใสตรวจสอบได การมกระบวนการเปดเผยทรพยสนและหนสนของนกการเมอง การมคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ป.ป.ช.) ท าหนาทไตสวนและวนจฉยเจาหนาทรฐทร ารวยผดปกต

6. ความเสมอภาค (Equity) ประชาชนทกคนมความสามารถอยางเทาเทยมกนในการเขาถงโอกาสตางๆ ในสงคม เชน โอกาสพฒนาหรอมความเปนอยทด โดยรฐเปนผจดสรรสาธารณปโภคขนพนฐานเพอใหประชาชนสามารถเขาถงบรการโดยเทาเทยมกน

7. ประสทธภาพและประสทธผล (Effectiveness and Efficiency) กระบวนการและสถาบนตางๆ เชน รฐสามารถจดสรร ใชทรพยากรตางๆ ไดอยางคมคาและเหมาะสม เพอตอบสนองความตองการของคนในสงคมโดยรวม รวมถงการท างานทรวดเรว มคณภาพและกอใหเกดประโยชนสงสด

8. พนธะความรบผดชอบตอสงคม (Accountability) การตดสนใจใดๆ ของภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนตองกระท าโดยมพนธะความรบผดชอบในสงทตนเองกระท าตอสาธารณชนหรอผมสวนไดเสยกบหนวยงานนน โดยค านงถงผลประโยชนทจะเกดขนแกสวนรวมเปนหลกและมจตใจเสยสละ เหนคณคาสงคมทตนเองสงกดอย

9. การมวสยทศนเชงกลยทธ (Strategic Vision) การทผน าและประชาชนในประเทศมวสยทศนในการสรางธรรมาภบาล และการพฒนาอยางยงยน

อาจกลาวไดวาองคกรทงสตางกก าหนดกรอบของตนเองขน ซงสะดวกตอการประเมนความส าเรจ

และสรางตวชวดเปนของหนวยงานเฉพาะขนมา ในการสรางกรอบตวชวดธรรมาภบาล

เพอใหองคกรของรฐ เอกชน และทก ๆ สวนน าหลกธรรมาภบาล หรอธรรมาธบาลมาใชใหกวางขวางและยงยนจ าเปนตองมปจจยส าคญหลาย ๆ ปจจยทนอกเหนอจากความตระหนกของบคลากรในหนวยงานและผบรหารแลว คอ ความตอเนองหรอความยงยนของการเปนประชาธปไตยและความมนคงของประเทศ (sustainability of democracy and national security) เพราะประชาธปไตยคอนขางเปนพลวต เพราะมการเปลยนแปลงไปตามกาลเวลา และตามการเปลยนแปลงของสงคม และยงม การอภปรายกนถงความหมายทแทจรงอยอยางกวางขวาง แตมตทส าคญของประชาธปไตยกคอการแขงขน การมสวนรวมและเสรภาพในทางการเมอง การเปนประชาธปไตยและความยงยนของประชาธปไตยจงเปนสงทจะชวงท าใหการ

ตอนท 4 วธการพฒนาธรรมาภบาล

33

บรหารจดการทด หรอธรรมาภบาลคงอยได เนองจากตราบใดทไมเปนเผดจการ ประชาชนยอมมโอกาสแสดงความคดเหน มสวนรวมในการก าหนดนโยบาย มการตรวจสอบการด าเนนการของรฐ ท าใหเกดความโปรงใส ผบรหารและเจาหนาทของรฐและเอกชนตลอดหนวยงานตาง ๆ มส านกรบผดชอบ ประชาธปไตยจงมขอด คอ เปนวธสงเสรมการมสวนรวมของบคคลกลมตาง ๆ เพอหาแนวทางแกไขความขดแยงแทนการใชความรนแรง กระบวนการเปนประชาธปไตยน ามาส การสงเสรมสนตวธในชาต และระหวางชาตได ประชาธปไตยเปดโอกาสใหเกดการมสวนรวมอยางมประสทธผล มการลงคะแนนเสยงโดยเทาเทยมกน มการสรางความเขาใจรวมกน มการควบคมทางนโยบาย ประชาธปไตยน ามาสการหลกเลยงทรราช การมสทธเสรภาพ มการแสดงความคดของตนเอง มความอสระทางความคด มการพฒนาทรพยากรมนษย ปกปอง ความสนใจสวนบคคล มความเทาเทยมกนทางการเมองและประชาธปไตยแนวใหมน ามาสการแสวงหาเสรภาพและความเจรญ และทส าคญกระบวนการประชาธปไตยน ามาสการพฒนาทรพยากรมนษยเปนการสรางการเจรญเตบโตในดานการสรางความรบผดชอบและสรางปญญา ขณะเดยวกนกน ามาซงแนวทางทส าคญทสดส าหรบประชาชนในการปกปองและน าเสนอความสนใจของพวกเขา

การใชกระบวนการประชาธปไตยเพอผลกดนใหเกดการเปลยนแปลงทางกฎหมาย ทางการ

บรหารและทางสงคม ตลอดจนการมความเปนธรรมมากขนจดเปนเรองยาก แตกเปนทเขาใจกนวา การเมองแบบประชาธปไตยท าใหเกดนตธรรม เปนสงเสรมเสรภาพทางการเมองและเสรภาพของประชาชน เกดการเลอกตง ไดผจะท าหนาทในกระบวนการนตบญญตไดอยางเสรและเปนธรรม

ประชาธปไตยเปนปจจยส าคญทสดประการหนงของการมการบรหารจดการทด อนทจรงแลว

การบรหารจดการทดและประชาธปไตยเปนสงทเกอหนนกนอย ประเทศใดทมไดเปนประชาธปไตย การมการบรหารจดการทดคงเกดขนไดยากยง เพราะไมมปจจยส าคญของการเปนบรหารจดการทด หรอไมสามารถทจะเกดขนหรอท าใหเกดขนได เชน หลกการของนตธรรม นตรฐ ผมอ านาจจะใชกฎหมายเพอประโยชนของตนเองและพวกพองมากกวาเพอประชาชนโดยรวม ทงน เพอใหคงความมอ านาจของตนและพวกตอไป กฎหมาย กฎระเบยบตาง ๆ จงเปนไปเพอก าจดฝายตรงขามเสยมากกวา

หลกการมสวนรวมของประชาชน จะเกดขนถาประชาชนสามารถแสดงความคดเหนตอการ

ท างานของภาครฐได ผมอ านาจจะท างานไดยากขน เพราะตองคอยตอบค าถาม ตองใหขอมลใหประชาชนผมสวนไดสวนเสย ตลอดจนกลมตาง ๆ มารวมรบร ตดสนใจ และทส าคญหากใชหลกการนมาก ๆ โดยเฉพาะการมสวนรวมในการเลอกตง หรอถอดถอน อาจน ามาสการพนจากอ านาจได

อนง ธรรมาภบาลจะยงยนตองมประชาธปไตยทยงยนและความยงยนของประชาธปไตยจะเกด

ไดตองมประชาชนมจตส านกและพฤตกรรมในการเปนประชาธปไตยมความเชอมนสถาบนประชาธปไตย มประสทธภาพทางการเมองของประเทศ มทนทางสงคมสง มการมสวนรวมทางการเมองสง มวฒนธรรมทางการเมองแบบมสวนรวม ผน าเปนผแทนประชาชนอยางแทจรง มาจากการเลอกตงของประชาชน

ดงนน การสรางประชาธปไตยแบบมสวนรวมจะเปนพนฐานของการเสรมสรางธรรมาภบาล

เพราะประชาธปไตยแบบมสวนรวม (participatory democracy) หมายถง การมอ านาจการตดสนใจไมควร

34

เปนของกลมคนจ านวนนอย แตอ านาจควรไดรบการจดสรรในระหวางประชาชน เพอทก ๆ คนไดมโอกาสทจะมอทธพลตอกจกรรมสวนรวม

ประชาธปไตยแบบมสวนรวมจดเปนการกระจายอ านาจและการมประชาธปไตยอยางกวางขวาง

ของกระบวนการทางการเมองทงในระดบทองถนและระดบชาต หลกการของประชาธปไตยแบบมสวนรวมประกอบดวย การมสวนรวม การมอ านาจตดสนใจ

การจดสรรอ านาจ การเทาเทยมกน การรวมปจจยทางสงคม การปกปองสทธสวนบคคล ความยดหยนได โครงสรางของการท างานทสามารถตรวจสอบได มความโปรงใส และความตองการทรพยากรของผมสวนรวมไดรบการค านงถง

โดยการมสวนรวมของประชาชนทมประสทธผลจะตองประกอบไปดวยปจจยดงตอไปน 1. ขอมลจากประชาชนสงผานไปยงผเสนอโครงการตาง ๆ เพอใหความรผเสนอโครงการนน ๆ

ใหทราบถงธรรมชาตและแนวคดของสงคม 2. ขอมลทางเทคนคเกยวกบเรองทเปนประเดนสนใจจากผเสนอโครงการสงผานไปยงประชาชน 3. มการแลกเปลยนขอมลขาวสาร และมความเชอใจกนระหวางประชาชนกบ ผเสนอโครงการ

หรอระหวางประชาชนดวยกนเองในอนทจะรบฟงขอมลของกนและกน ในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550-2554) ไดก าหนด

ยทธศาสตรการเสรมสรางธรรมาภบาล หรอธรรมาภบาลในการบรหารจดการประเทศโดยเนนการพฒนาศกยภาพของ “คน” เปนพเศษ กลาวคอ

การเสรมสรางธรรมาภบาลในการบรหารจดการประเทศจะมงใหความส าคญกบการพฒนา

ศกยภาพของ “คน” ในทกกลมภาคสวนของสงคมไทย ใหมพนฐานทางจตใจทยดมนใน “คณธรรม” มความซอสตยสจรต และ “ความรอบร” อนเปนเงอนไขทจะท าใหเกดการประพฤตปฏบตตนไดอยาง “มเหตมผล” รจกสทธ หนาท และความรบผดชอบในฐานะพลเมองไทยตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข สามารถผนกพลงเปนเครอขายทเขมแขง มบทบาทและมสวนรวมในการขบเคลอนการบรหารจดการและพฒนาประเทศเพมขน พรอมทงใหความส าคญกบการเสรมสรางความแขงแกรงใหกบระบบโครงสราง กลไก และกระบวนการบรหารจดการประเทศ บนหลกธรรมาภบาลและประชาธปไตย ทเปดกวางใหทกภาคสวนมสวนรวม โดยตองมการปรบระบบบรหารจดการภาครฐทงระบบราชการและรฐวสาหกจใหมประสทธภาพโปรงใส เนนบทบาทในการอ านวยความสะดวกก ากบดแล แทนการควบคมและสงการ เนนการท างานรวมกบภาคสวนตาง ๆ ในลกษณะหนสวนการพฒนา ขณะเดยวกนตองลดบทบาทอ านาจของราชการในสวนกลาง และเพมบทบาท มอบอ านาจและกระจายอ านาจการตดสนใจ การด าเนนการ การกระจายการจดสรรทรพยากรใหแกราชการสวนภมภาค สวนทองถน และชมชน ใหมศกยภาพความสามารถรบผดชอบการพฒนาในพนทไดอยางสอดคลองกบความตองการของประชาชนและสงคม ควบคไปกบการสงเสรมบทบาทภาคเอกชนและการปฏรปธรกจเอกชนใหเขมแขง สจรต โปรงใส ลดการผกขาด เปนธรรมกบผบรโภคและธรกจคแขง พรอมทงเรงปฏรปกฎหมาย กฎระเบยบทเกยวของกบการพฒนาเศรษฐกจและสงคม เพอสราง “สมดล” ในการจดสรรและกระขายผลประโยชนจากการพฒนาใหทวถงและเปนธรรม

35

นอกจากน ยงตองด าเนนการควบคกบการรกษาและเสรมสรางความมนคง เพอสนบสนนการ

บรหารจดการประเทศสดลยภาพและความยงยน โดยใหความส าคญกบการสรางศกยภาพบทบาทของหนวยงานทมภารกจรบผดชอบดานการปองกนประเทศ ความมนคงและการรกษาความสงบเรยบรอย เพอผนกพลงรวมกบภาคสวนตาง ๆ ด าเนนการปองกนและพฒนาประเทศใหสามารถพทกษรกษาเอกราชสถาบนพระมหากษตรย ผลประโยชนของชาต และการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข รวมทงสามารถสรางความมนคงของประชาชนและสงคมใหมความอยรอดปลอดภย อนจะเปน “ภมคมกน” และสงผลใหการบรหารจดการและการพฒนาประเทศเกดดลยภาพทงในมตของเศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และความมนคง ซงจะน าไปสสนตสขและความยงยน

ธรรมาภบาล ม 4 วธการ ดงน 1. วธการเสรมสรางและพฒนาวฒนธรรมประชาธปไตยและวฒนธรรมธรรมาภบาลให

เกดขนเปนสวนหนงของวถการด าเนนชวตในสงคมไทย ดวยการสรางกระบวนการเรยนร ปลกฝงจตส านกการด าเนนชวตอยางมเหตผล ยอมรบกตกาการอยรวมกน ตระหนกในสทธหนาทเสรภาพ และความเสมอภาค รวมทงอดมการณ คานยมทสนบสนนการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และวฒนธรรมธรรมาภบาลใหแกประชาชนทกกลม โดยเฉพาะเยาวชนและผน าในสงคมทกระดบ เพอใหเปนแบบอยางทดในสงคม พรอมทงวางรากฐานกระบวนการประชาธปไตยทางตรงใหภาคประชาชนมสวนรวมอยางแทจรง และเพมประสทธภาพกลไกกระบวนการตรวจสอบการใชอ านาจรฐ รวมทงการเมองใหเขมแขงและเปนอสระมากขน

1.1 รณรงคสรางกระบวนการเรยนร ปลกฝงจตส านก คานยมวฒนธรรมประชาธปไตย วฒนธรรมธรรมาภบาลแกเยาวชน และประชาชนทกกลม ทกภาคสวนในสงคม อยางตอเนองจรงจง โดย

1.1.1 สรางความรความเขาใจทถกตองในสทธ หนาท ความรบผดชอบ เสรภาพ และความเสมอภาค พฒนาใหเกดความรสกเปนเจาของ เกดจตส านกในการปองกนดแลและมสวนรวมในการพฒนาความรและวฒนธรรมประชาธปไตยแกประชาชนอยางทวถง ผานสอทกประเภทดวยรปแบบทหลากหลาย เขาใจงาย โดยภาครฐสนบสนนงบประมาณ และจดสรรเวลาออกอากาศทเขาถงกลมเปาหมายใหแกรายการสงเสรมคณธรรม จรยธรรม และธรรมาภบาล รวมทงสอดแทรกในรปแบบขาว ละคร บทเพลง และการละเลนพนบาน

1.1.2 สนบสนนสถาบนและหนวยงานการศกษา ทงในและนอกระบบโรงเรยน จดท าหลกสตรวชาการจดกจกรรม ฝกอบรม เวทสมมนาแลกเปลยนเรยนร วาดวยวฒนธรรม ประชาธปไตย การเสรมสรางปลกฝงคานยมอดมการณประชาธปไตย และปลกฝงจรยธรรม คณธรรมตงแตวยเยาวใหมจตส านกการปฏบตหนาทโดยสจรต และประพฤตปฏบตจนเปนปกตวสย

1.1.3 สงเสรมความรวมมอระหวางภาคราชการ บาน สถาบนทางศาสนา โรงเรยน ประชาสงคม และสอในการปลกฝงจตส านกในเรองหลกการประชาธปไตยและวฒนธรรมประชาธปไตยรวมทงธรรมาภบาล เพอใหเดกและเยาวชนในวยเรยนจนถงวยท างาน ตระหนกและเชอมนในแนวทางการอยรวมกนตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

1.1.4 จดท าคมอจรยธรรมของประชาชนและเยาวชน เพอใหประชาชนและเยาวชนใชเปนกรอบยดถอปฏบตในการด ารงชวต และสถานศกษาใชประกอบการเรยนการสอน

36

1.1.5 สนบสนนการสรางนวตกรรมและศกษาวจยทเกยวกบวฒนธรรม ประชาธปไตย วฒนธรรมธรรมาภบาล และวฒนธรรมสนตวธทถกตองตามหลกวชาการ เพอใหสามารถพฒนากรอบความคด หลกการ แนวทางการพฒนาวฒนธรรมประชาธปไตย และวฒนธรรมธรรมาภบาลทเหมาะสมกบบรบทของสงคมไทย

1.1.6 สนบสนนใหมพนทสาธารณะทางสงคมเพมขน เพอเปดโอกาสใหประชาชนไดมสวนรวมในการแลกเปลยน เรยนร ระดมความคดเหน ปรกษา หารอ และรวมตดตามตรวจสอบอยางสรางสรรค ในเรองทเกยวของกบการบรหารจดการประเทศ และการก าหนดนโยบายสาธารณะ

1.2 พฒนาภาวะความเปนผน าประชาธปไตยทมคณธรรม จรยธรรม และ

ธรรมาภบาลในสงคมทกระดบใหเปนแบบอยางทดในสงคมไทย โดย 1.2.1 เสรมสรางกระบวนการเรยนร พฒนาทกษะความเปนผน าตามระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ใหยดมนในวฒนธรรมประชาธปไตย วฒนธรรมสนตวธ และมวฒนธรรมธรรมาภบาลทพรอมรบการตรวจสอบและรบฟงความเหนจากประชาชน และภาคสวนตาง ๆ เพอสามารถถายทอดและสรางการเปลยนแปลงใหเกดขนในสงคม ชมชน และทองถนทกระดบ

1.2.2 จดท าแผนพฒนาผน าทางสงคมในทกระดบ รวมทงผน าทมต าแหนงหนาททมอ านาจ และมบทบาทชน าการพฒนาใหกบเยาวชนและประชาชนโดยทวไป ใหยดมนในหลกธรรมาภบาลอยางเครงครด มความซอสตยสจรต เทยงธรรม มคานยมทถกตองดงาม สามารถแบงแยกความสมพนธและประโยชนสวนตวออกจากต าแหนงหนาท และไมยอมรบนบถอผทมพฤตกรรมไมสจรต รวมทงสงเสรมยกยองผน าทมพฤตกรรมความเปนประชาธปไตยและธรรมาภบาล เปนตวอยางเผยแพรแกสงคม และมบทลงโทษทางสงคมเมอมพฤตกรรมไมเหมาะสม ทงนเพอใหเปนตนแบบทดงามของเยาวชนสบตอไป

1.2.3 สรางกลมแกนน าในระดบครอบครว ชมชน โรงเรยน และทกภาคสวนในสงคม รวมทงสรางเยาวชนธรรมาภบาลในโรงเรยนและชมชน โดยสนบสนนการรวมกลมเปนกลไกและองคกรเครอขายท าหนาทเปนศนยกลางการรณรงคสรางกระบวนการเรยนร ด าเนนกจกรรมเสรมสรางวฒนธรรมประชาธปไตยและธรรมาภบาล และขยายผลสรางเครอขายการเรยนรอยางตอเนองสม าเสมอ

1.2.4 สนบสนนองคกรดานวฒนธรรม มสวนรวมรณรงคเสรมสรางความเปนผน าประชาธปไตยและธรรมาภบาล และสงเสรมบทบาทสภาวฒนธรรมจงหวดใหเปนศนยกลางเผยแพรการพฒนาวฒนธรรมประชาธปไตย และธรรมาภบาลในระดบพนท

1.3 เสรมสรางการพฒนาการเมองใหโปรงใส สจรต เพอสนบสนนการสรางวฒนธรรม

ประชาธปไตยและวฒนธรรมธรรมาภบาล โดยสงเสรมใหทกภาคสวนในสงคมรวมจดท าแผนพฒนาการเมองแบบมสวนรวม และก าหนดมาตรฐานคณธรรม จรยธรรมของนกการเมอง และยดถอปฏบต โดยค านงถงผลประโยชนของประชาชนและประเทศชาตเปนส าคญ เพอเปนแบบอยางทดในสงคม รวมทงสนบสนนการบรหารพฒนาประเทศใหมธรรมาภบาลตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

2. วธเสรมสรางความเขมแขงของภาคประชาชนใหสามารถเขารวมในการบรหารจดการ

ประเทศ เพอใหภาคประชาชนและภาคประชาสงคมเขาถงอ านาจการตดสนใจตามหลกประชาธปไตยและหลกธรรมาภบาลในการพฒนาประเทศเพอสรางความเปนธรรม สรางความสมดล สามารถมบทบาทใน

37

กระบวนการตรวจสอบภาครฐใหด าเนนการอยางโปรงใส ลดการทจรตประพฤตมชอบในภาคราชการไดอยางมประสทธผลบนพนฐานของการยอมรบและการไววางใจกน

2.1 สงเสรมการรวมกลมและสรางเครอขายภาคประชาชนใหเขมแขง และมบทบาทมสวนรวมในการพฒนาประเทศเพมขน

2.1.1 สนบสนนการรวมตวของภาคประชาชนเปนองคกรทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง และสรางเครอขายการท างานรวมกนทเขมแขง ทงแนวดงและแนวราบ

2.1.2 สงเสรมภาคประชาสงคมกลมตาง ๆ เขารวมเปนกรรมการ อนกรรมการของภาครฐทงในระดบชาต ภมภาค จงหวด และชมชนทองถน เพอเขารวมในการก าหนดนโยบายการวางแผนจดท าแผนยทธศาสตรภาค กลมจงหวด จงหวด ชมชน การตรวจสอบการถวงดลการบรหารจดการภาครฐ โดยใหมสทธรบรขอมลขาวสารทถกตองครบถวน มสทธใหความคดเหน และสามารถตดตามตรวจสอบได

2.1.3 สนบสนนใหมกลไกทปรกษาภาคประชาชนในระดบชาตและระดบปฏบตการในพนท ตงแตระดบจงหวดจนถงระดบทองถน เพอใหภาคประชาชนมสวนรวมใหขอคดเหนในระดบนโยบาย ยทธศาสตร การพฒนา และการบรหารจดการไดอยางเปนระบบ สามารถสะทอนความพงพอใจและความตองการของประชาชน ซงเปนประโยชนตอการปรบการด าเนนนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาของภาครฐไดอยางมประสทธภาพ

2.2 เสรมสรางความเขมแขง และประสทธภาพของกลไกการตรวจสอบภาคประชาชน

2.2.1 พฒนาสอใหสามารถรายงานขาวสารในเชงสบสวนทมขอมลถกตองครบถวน และยดมนในจรรยาบรรณวชาชพ โดยสนบสนนใหมการรวมกลมวชาชพทางดานสอสารมวลชนทเปนอสระและเขมแขง ก ากบดแลและตรวจสอบสอมวลชนดวยกนเอง ใหมความรบผดชอบตอสงคมและมจรรยาบรรณในการผลตและน าเสนอสอตาง ๆ ตอสงคมปลอดจากการแทรกแซงของรฐ หรอกลมผลประโยชนธรกจใด ๆ พรอมทงใหความคมครองสทธและเสรภาพแกผผลตสอในการเสนอขอมลขาวสารทเปนขอเทจจรงอยางอสระ โดยใหมองคกรคมครองสทธและเสรภาพของสอมวลชน

2.2.2 พฒนากรอบและวธการในการรวมมอในระหวางองคกรเอกชน/ภาคประชาสงคมกบภาควชาการ ใหมลกษณะเปนเครอขายทกวางขวางรวมทงสรางเครอขายการท างานรวมกบภาคการพฒนาอน ๆ ไดแก ภาคสอมวลชน ภาครฐ เพอสรางกระบวนการแลกเปลยนเรยนรใหสามารถศกษาวเคราะหขอมลเชงลกไดกวางขวาง และสรางพลงในการตรวจสอบการปองกนการทจรตประพฤตมชอบ

2.3 สนบสนนการสรางวฒนธรรมสนตวธและจดใหมกลไกทสงเสรมการแกไขปญหา

ความขดแยงอยางสนตวธ 2.3.1 เผยแพร สรางความร ความเขาใจ และสรางวฒนธรรมสนตวธใหแกเดก

เยาวชน และประชาชนทกกลมใหเกดกระบวนการเรยนร ใชฉนทามตในการแกไขปญหาเพอเสรมสรางความสมานฉนท

2.3.2 ทบทวนบทบาทหนาทของกลไกระงบความขดแยงในรปแบบตาง ๆ อาทประชาพจารณ ฉนทานมต ฯลฯ และศกษาวจยสรางองคความร หารปแบบวธการและกลไก ตลอดจนหาแนวทางปรบกลไกทมอยใหสามารถท าหนาทระงบความขดแยงไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล

38

2.4 สงเสรมใหประชาชนทกระดบมโอกาสเขาถงกระบวนการยตธรรมอยางเทาเทยมในทกขนตอนของการด าเนนคด ใหการดแล และใหความชวยเหลอตงแตขนตอนการฟองรอง การประกนตว การด าเนนคด การสบพยาน จนกระทงคดสนสดแกประชาชน โดยเฉพาะผดอยโอกาสในสงคม พรอมทงสงเสรมใหมกลไกทปกปองผแจงเบาะแส/พยานในเรองการทจรตประพฤตมชอบ การชดเชยคาเสยหายใหบคคลเหลานนและผทไดรบความเสยหายจากผลกระทบทเกดจากการด าเนนงานของภาครฐ

2.5 เรงรดการกอตงองคการภาคสงคมตามรฐธรรมนญ เพอใหเปนองคการแกนทเปนอสระเขามาถวงดลการใชอ านาจของระบบราชการ เชน องคการอสระดานสงแวดลอม องคการอสระคมครองผบรโภค เปนตน

3. วธสรางภาคราชการและรฐวสาหกจทมประสทธภาพ และมธรรมาภบาล เนนการอ านวยความสะดวกแทนการก ากบควบคม และท างานรวมกบหนสวนการพฒนา

3.1 พฒนาระบบราชการและขาราชการใหทนสมยโปรงใส และมขดสมรรถนะสงขน โดย

3.1.1 มกลไกนโยบายระดบชาต สงเสรมการขยายการใหบรการในรปแบบรฐบาลอเลกทรอนกสไปสหนวยงานราชการทกแหง และบรหารจดการงบประมาณใหเปนไปอยางมประสทธภาพ

3.1.2 จดใหมการศกษาวจยในทกสวนราชการ ภารกจใดมความจ าเปนทจะไดด าเนนการตอไป หรอสมควรเปลยนแปลง ยกเลกหรอเพมเตม ควบคไปกบการด าเนนการปรบปรงอ านาจหนาท โครงสราง ระบบงาน และอตราก าลงใหสอดคลองเหมาะสมกบความจ าเปนในแตละหนวยราชการ โดยค านงถงความคมคา สถานการณ และปจจยอนประกอบ พรอมทงจดท าแผนเสรมสรางขดความสามารถของขาราชการ เพอรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงในบทบาท ภารกจหนาท และนโยบายปรบลดจ านวนก าลงคนภาครฐ

3.1.3 พฒนาหลกเกณฑและแนวปฏบต เกยวกบการบรหารงานขององคกรรปแบบพเศษทอยภายใตการก ากบของรฐบาลใหมมาตรฐานในการปฏบตงาน ไดแก องคกรมหาชน องคกรลกษณะพเศษภายในกระทรวง หนวยบรการรปแบบพเศษ เปนตน ทงในเรองการก าหนดอตราเงนเดอนเบยประชมของคณะกรรมการ แนวทางการด าเนนงาน รวมทงจดใหมระบบการตดตามประเมนผลสมฤทธของการปฏบตงาน ทงในดานประสทธภาพและประสทธผล

3.2 พฒนาระบบราชการและขาราชการใหยดหลกธรรมาภบาลในการปฏบตราชการ โดย

3.2.1 ปรบทศนคตขาราชการใหเหนความส าคญของการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข วฒนธรรมประชาธปไตย วฒนธรรมสนตวธและธรรมาภบาลอยางเขมขน เรยนรและตระหนกถงประโยชนและความจ าเปนในการท างานรวมกบภาค ประชาชนในกระบวนการพฒนาประเทศอยางจรงจง โดยใหมการฝกอบรมและพฒนาประสทธภาพ จดท าระบบสอสารประชาสมพนธ เพอสรางความเขาใจอยางตอเนองตงแตเขารบราชการ และในระหวางรบราชการเปนระยะ ๆ อยางสม าเสมอ เนนในประเดน

(1) สงเสรมใหขาราชการยดถอหลกคณธรรม จรยธรรมทแยกเรองสวนตวออกจากสวนรวม รวมทงท างานแบบมออาชพ สามารถใหความเหน และขอเสนอแนะตามหลกวชาการอยาง

39

ตรงไปตรงมา ปลกฝงขาราชการใหมจตส านกสาธารณะ ค านงถงประโยชนของสาธารณะพรอมรบผดชอบตอสวนรวม และพรอมรบการตรวจสอบจากภาคประชาชนและภาคอน ๆ

(2) สวนราชการยดและปฏบตตามกฎหมายทเกยวของกบการเปดเผยขอมลขาวสาร และการมสวนรวมของประชาชนอยางเครงครดโดยใหความรวมมอในการเปดเผยขอมลขาวสารตอผรองขอโดยเรว รวมทงสรางหลกประกนใหขาราชการเกดความมน ใจ และกลาเปดเผยขอมลการทจรตประพฤตมชอบ

3.2.2 พฒนาระบบประเมนผลการเสรมสรางธรรมาภบาลในสวนราชการ และในระดบบคคล โดยมตวชวดทชดเจน และน าผลการประเมนไปใชประกอบการพจารณาการจดสรรรางวลประจ าปของสวนราชการ รวมทงการพจารณาความดความชอบในระดบเจาหนาท และใหมบทลงโทษส าหรบสวนราชการ/ขาราชการทผลการประเมนต ากวาเกณฑ ทงน ควรพจารณาใหมหนวยงานกลางเปนผด าเนนการประเมนผล และรายงานผลตอสาธารณะ

3.3 พฒนาระบบบรหารจดการของรฐวสาหกจใหมประสทธภาพและโปรงใสพรอมรบการ

ตรวจสอบ 3.3.1 สรางความโปรงใสในการด าเนนงาน ศกษาจดเตรยมโครงการและก าหนด

หลกเกณฑการตดสนใจลงทนทรอบคอบและเหมาะสม ปฏบตตามระเบยบ กฎหมายทเกยวของ ค านงถงความจ าเปน ความคมคา ผลประโยชนของประชาชน และขดความสามารถในการด าเนนงานและการเงนขององคกรบนพนฐานของความโปรงใส เพอใหการด าเนนงานของรฐวสาหกจตอบสนองความตองการของประชาชนและเกดประโยชนสงสดตอสงคม โดย

1) สรางกระบวนการมสวนรวมของผมสวนไดเสยในการด าเนนโครงการของรฐวสาหกจอยางเปนระบบ และมการเผยแพรขอมลขอเทจจรงทถกตองอยางครบถวน เพอสรางความเขาใจใหเกดความรวมมอ และการยอมรบ

2) สรางวฒนธรรมองคกรของรฐวสาหกจทมงประสทธภาพและการสรางมลคาเพมใหแกองคกร สามารถปรบกลยทธการด าเนนงานใหสอดคลองกบสภาวะแวดลอมทเปลยนแปลงไป ใหความส าคญกบการบรหารความเสยง การใชทรพยากรอยางประหยดและคมคา ความรบผดชอบตอสงคม การมสวนรวมพฒนาคณภาพชวตของชมชน และการดแลรกษาสงแวดลอม

3) เรงแกไขปญหาการด าเนนงานของรฐวสาหกจทขาดทน โดยจดท าแผนแกไขปญหาและฟนฟกจการรฐวสาหกจทขาดทน ก าหนดเปาหมายและมาตรการทชดเจน และผลกดนไปสการปฏบตอยางจรงจง พจารณาความเปนไปไดในการใชประโยชนจากทรพยสนทมอยในการสรางมลคาและหารายไดเพมใหแกองคกร พจารณาก าหนดหลกเกณฑการอดหนนการใหบรการทขาดทนในแตละประเภททชดเจนและเหมาะสม ทบทวนความจ าเปนในการยบ จ าหนาย จายโอน หรอคงสภาพรฐวสาหกจ ในกรณเปนกจการทเอกชนสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพอยแลว

3.3.2 เพมบทบาทภาคเอกชนในกจการของรฐวสาหกจอยางตอเนอง เพอเพมประสทธภาพและการใหบรการสาธารณะไดอยางเพยงพอ ทวถง ในราคาทเปนธรรม และลดภาระการลงทนภาครฐ โดยพจารณาก าหนดรปแบบการเพมบทบาทภาคเอกชนใหเหมาะสมกบลกษณะและโครงสรางของการแตละประเภท ก าหนดหลกเกณฑและเงอนไขปองกนไมใหเกดภาวการณเปลยนการผกขาดจากภาครฐไปสการผกขาดโดยภาคเอกชน ตลอดจนพฒนากลไกการก ากบดแลทเขมแขงเพอใหเกดการแขงขนทเปนธรรม โปรงใส โดยค านงผลประโยชนของประเทศสวนรวม และคมครองผใชบรการไดอยางม

40

ประสทธภาพ อยางไรกตาม ส าหรบรฐวสาหกจดานสาธารณปโภคทมผลกระทบตอประชาชนในวงกวาง ภาครฐจะยงคงความเปนเจาของอย

4. วธการกระจายอ านาจการบรหารจดการประเทศสภมภาค ทองถน และชมชนเพมขน

ตอเนอง พฒนาศกยภาพ และกระจายอ านาจการตดสนใจใหทองถนมบทบาทสามารถรบผดชอบในการบรหารจดบรการสาธารณะ ตลอดจนแกไขปญหาทตอบสนองความตองการของประชาชนในพนท และสามารถสรางความเจรญทางเศรษฐกจและสงคมใหแกทองถนอยางแทจรง พรอมทงเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการพฒนาทองถนของตนเอง

4.1 ปรบโครงสราง กลไก และหลกเกณฑการจดสรรทรพยากรภาครฐใหกระจายอ านาจการตดสนใจสภมภาค ทองถน และชมชนเพมขน

4.1.1 สนบสนนการน าระบบบรหารเชงยทธศาสตรแบบบรณาการทยดพนทภารกจ/งานตามประเดนยทธศาสตร และการมสวนรวมมาใชในการบรหารการพฒนาในระดบภมภาคและสรางความเชอมโยงกบทองถนชมชน ใหเปนระบบทรเรมแกปญหาพฒนาพนท โดยน าเอาปญหาความตองการของประชาชน รวมทงศกยภาพและภมสงคมของพนทมาก าหนดยทธศาสตรแนวทางการพฒนาภายใตกระบวนการมสวนรวมของทกฝายทเกยวของ โดย

1) สนบสนนการจดท าแผนชมชนทรเรมโดยกลไกกระบวนการชมชนและพฒนาใหเกดกระบวนการเรยนร สรางชมชนทองถนใหเขมแขงจดการตนเองได รวมทงสนบสนนใหมการบรณาการเชอมโยงแผนชมชนกบแผนทองถนและแผนระดบตาง ๆ ในพนททงระดบจงหวด กลมจงหวด และแผนยทธศาสตรภาค เพอสามารถสนบสนนการจดสรรงบประมาณและทรพยากรในการจดการพฒนาและแกไขปญหาของทองถน ชมชนไดตรงความตองการอยางแทจรง

2) สนบสนนการจดท าแผนยทธศาสตรภาค กลมจงหวด จงหวดทมความเชอมโยงสอดคลองกบแผนยทธศาสตรระดบชาต และตอบสนองความตองการของพนทในระดบทองถนชมชน โดยค านงถงภมสงคม ภายใตกระบวนการมสวนรวมจากทกภาคสวนในทกขนตอนของการจดท าการแปลงยทธศาสตรสการปฏบต และการรวมตดสนใจในการด าเนนการและการตดตามประเมนผลควบคไปกบการพฒนากระบวนการท างานทเออตอการบรหารงานแบบบรณาการ มระดบฐานขอมลกลางเพอสนบสนนยทธศาสตรภาค กลมจงหวด จงหวด และมระบบการตดตามประเมนผล

3) สนบสนนการบรณาการยทธศาสตรระดบกระทรวงและกรมทค านงถงประเดนยทธศาสตรและปญหาความตองการในระดบพนท ภาค กลมจงหวด จงหวด ควบคไปกบการใหความส าคญตอการพฒนากลไกบรหารจดการทประสานเชอมโยงยทธศาสตรในระดบสวนกลางกบระดบพนทใหเกดการบรณาการงานพฒนาในพนทอยางมประสทธภาพและประสทธผล

4) ปรบกระบวนการท างานและระบบบรหารงานดานการเงน การพสด การคลง ใหเออตอการปฏบตงานแบบบรณาการของภาค กลมจงหวด จงหวด และพนท พรอมทงพฒนาระบบตดตามประเมนผลแผนยทธศาสตรในทกระดบ โดยเปดโอกาสใหองคกรภาคประชาชนเขามามสวนรวมประเมนผลและตรวจสอบถวงดลในการบรหารการพฒนาเชงพนท

4.1.2 ปรบระบบงบประมารณระดบจงหวดใชระบบงบประมาณแบบบรณาการในระดบพนท ใหสามารถรองรบภารกจภายใตยทธศาสตรการพฒนาจงหวด กลมจงหวด และยทธศาสตรการพฒนาภาค โดยใชหลกเกณฑทเหมาะสมกบสภาพพนทและสถานการณปญหา และค านงถงการบรหารงบประมาณอยางคมคา เปดเผย และโปรงใส พรอมทงใหจงหวดสามารถปรบเปลยนงบประมาณไดอยาง

41

เหมาะสมภายใตแผนยทธศาสตรการพฒนาจงหวด ตลอดจนสนบสนนใหปรบสถานะจงหวด เปนหนวยขอรบการสนบสนนงบประมาณไดในระยะตอไป

4.1.3 พจารณาทบทวนปรบบทบาทกระทรวง กรม จงหวด และองคกรปกครองสวนทองถนใหชดเจน ไมซ าซอน เพอสามารถด าเนนภารกจทสนบสนนเชอมโยงกนอยางเกอกล สามารถประสานการใชทรพยากรรวมกนอยางเหมาะสม และประสานความรวมมอกบภาคสวนตาง ๆ ในพนทและบรหารด าเนนการเบดเสรจในพนทไดมากยงขน โดย

1) กระทรวงควรปรบบทบาทเปนหนวยก าหนดยทธศาสตร พฒนานโยบายและชน าเปาหมายการพฒนา ส าหรบกรมหรอกลมภารกจควรปรบบทบาทเปนหนวยสนบสนนความร วทยาการใหม และบรหารจดการใหเกดผลสมฤทธตามยทธศาสตรและเปาหมายทก าหนด

2) จงหวด ควรปรบบทบาทเปนเจาภาพบรหารจดการภารกจราชการทกเรอง ในพนทจงหวด สามารถเชอมโยงความสมพนธทางยทธศาสตรตามนโยบายรฐบาลและสวนกลางกบความตองการของทองถนและชมชน รวมทงควรมบทบาทสนบสนนชวยเหลอองคกรทองถน และเปนหนวยปฏบตตามในระดบพนธกจในพนท กรณททองถนไมสามารถปฏบตภารกจนนได

4.2 กระจายอ านาจใหองคกรปกครองสวนทองถนสามารถรบผดชอบจดบรการสาธารณะตอบสนองความตองการของประชาชนในพนท และสรางความเจรญในเศรษฐกจ สงคม แกทองถนชมชน

4.2.1 พฒนาเพมขดความสามารถองคกรปกครองสวนทองถนในดานการเงน การคลง และการบรหารจดการใหมประสทธภาพ โดย

1) เพมขดความสามารถความเปนอสระขององคกรปกครองสวนทองถนในการพงพาตนเอง ดวยการพฒนาจดเกบรายไดของตนเองเพมขน สามารถจดบรการสาธารณะ ตอบสนองความตองการของประชาชนและทนตอการขยายตวทางเศรษฐกจและสงคมในทองถน โดย

ขยายฐานรายไดททองถนจดเกบเอง ควรด าเนนการน าระบบภาษทรพยสนมาใชแทนภาษโรงเรอนและทดน และภาษบ ารงทองถน โดยเรงรดการประกาศใชราง พ.ร .บ. ภาษทดนและสงปลกสราง พ.ศ. ....

สงเสรมใหทองถนน าระบบการจดบรการสาธารณะแบบคนทนมาใชและระบบการจดเกบคาบรการตามหลกการผใชบรการเปนผจายใหมากขน เพอใหประชาชนผใชบรการมสวนรวมรบภาระการลงทนอยางเหมาะสมและเปนธรรม

2) พฒนาระบบงบประมาณและระบบบญชของทองถน โดยน าระบบงบประมาณแบบแสดงผลการด าเนนงาน และระบบบญชแบบพงรบพงจายไปประยกตใชในสวนทองถน เพอใหการบรหารงานมความโปรงใส ตรวจสอบได และมประสทธภาพสามารถรองรบการถายโอนภารกจและเงนอดหนนแบบใหมได

3) เพมขดความสามารถองคกรปกครองสวนทองถนในการบรหารจดการและปรบกระบวนการท างาน เปดสสาธารณชนมากขน โดย

ปรบใชระบบการบรหารจดการสมยใหมเพอยกระดบขดความสามารถของฝายบรหารและพนกงานทองถน ใหมการท างานแบบมออาชพ มความคดรเรม ท างานเชงรก มทกษะในนโยบายสาธารณะและการบรหารชมชน มการจดการทมประสทธภาพ ควบคมตนทนพรอมพฒนาคณภาพมาตรฐานบรการสความเปนเลศ สามารถปรบการท างานไดรวดเรวทนสถานการณ

น าระบบการบรหารการงบประมาณและการคลงสมยใหมมาใชลดการขยายตวของหนวยงานและพฒนารายไดใหมากขน รวมทงใชประโยชนเทคโนโลย และการปรบเปลยน

42

พฤตกรรมของประชาชนใหเหนประโยชนในการผลตบรการสาธารณะแบบคนทน เพอเพมทางเลอกในการจดการทางการคลง ใชกลไกการตลาดในการจดบรการสาธารณะมากขน

ปรบระบบการท างาน โดยยดหลกการตอบสนองตอความตองการของประชาชน ความรบผดชอบตอชมชน และมความโปรงใสมากขน โดยเปดเผยขอมลผลการด าเนนงานสสาธารณชน ปรบระบบการท างานและลดระเบยบขนตอนใหนอยลง และสนบสนนใหประชาชนสามารถเขาถงและมสวนรวมในกระบวนการวางแผนและการท างาน ตลอดจนการจดบรการสาธารณะรวมกบองคกรทองถน และรวมตดตามตรวจสอบการด าเนนงานของทองถนได

4.2.2 ปรบบทบาทระหวางรฐบาลสวนกลาง และสวนทองถน เพอสนบสนนขดความสามารถดานการคลง และการบรการสาธารณะของทองถน โดยสวนกลางปรบบทบาทจากการควบคมมาเปนอ านวยความสะดวก ก าหนดมาตรฐานการบรการ ใหความชวยเหลอทางเทคนควชาการ โดย

1) พฒนาระบบเงนโอนและเงนอดหนนสทองถน ทสามารถเปนเครองมอและกลไก รกษาดลการคลงและวนยทางการคลงของรฐบาล และองคกรปกครองสวนทองถน รวมทงสงเสรมความเปนอสระของทองถนเพอรองรบการจดแบง และการถายโอนภารกจการจดบรการสาธารณะแกทองถน ทงน การจดสรรเงนอดหนนระบบใหมควรค านงถงการลดชองวางทางการคลงระหวางทองถนดวยกนเองเปนหลก

2) พฒนาระบบการจดบรการสาธารณะของสวนทองถน โดยค านงถงความตองการของประชาชน โดยปรบระบบการจดบรการทมการถายโอนอ านาจการซอบรการสาธารณะใหแกทองถน และใหหนวยงานสวนกลางท าหนาทผลตและขายบรการดงกลาวใหทองถน รวมทงการถายโอนภารกจใหทองถนในกรณททองถนสามารถผลตเองได และการมอบอ านาจใหทองถนด าเนนกจกรรมบรการบางประเภทแทนสวนกลาง พรอมทงพฒนามาตรฐานบรการสาธารณะ ของทองถนใหมระบบการสรางหลกประกนสขภาพทงระบบประกนคณภาพมาตรฐานขนต า และระบบสงเสรมการพฒนาคณภาพ ตลอดจนการพฒนาระบบการตดตามประเมนผลทมประสทธภาพ

43

5.1 แนวทางการสรางธรรมาภบาลขององคกรปกครองสวนทองถน

การปกครองทองถนในประเทศไทยมววฒนาการมาอยางตอเนองจนถงปจจบน ซงการจดระเบยบการบรหารราชการสวนทองถน ในปจจบนมอย 2 ระบบ คอ (1) ระบบทวไปทใชแกทองถนทวไป ในปจจบนมอย 3 รปแบบ คอ องคการบรหารสวนต าบล เทศบาล และองคการบรหารสวนจงหวด (2) ระบบพเศษ ทใชเฉพาะทองถนบางแหง ปจจบนมอย 2 รปแบบ คอ กรงเทพมหานครและเมองพทยา ซงเจตนารมณของการปกครองทองถนอยบนพนฐานแนวความคดเพอพฒนาระบอบการปกครองแบบประชาธปไตย โดยเฉพาะความตองการใหประชาชนไดมสวนรวมรบผดชอบชมชนตนเองและเทากบเปนการเพมความสามารถและเพมประสทธภาพการบรหารการบรการสาธารณะใหทวถงและตรงกบความตองการของประชาชนในทองถนตามความจ าเปนในแตละทองถน หนวยงาน องคกรตางๆ ทเกยวของกบการพฒนาและสงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถนบรหารงานใหมความโปรงใส ตรวจสอบไดและสงเสรมใหประชาชนเขามามสวนรวมตามหลกธรรมาภบาล เชน กรมสงเสรมการปกครองทองถน กระทรวงมหาดไทย ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ส านกงานคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน และ สถาบนพระปกเกลา ไดมมาตรการ กลไกเพอเสรมสรางแรงจงใจในการพฒนาองคกรปกครองสวนทองถน โดยมการใหรางวลแกทองถนทมการบรหารจดการทดตามหลกธรรมาภบาลและองคกรปกครองสวนทองถนทมการบรหารงานตามหลกความโปรงใสและการมสวนรวมของประชาชน เชน กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน ซงเปนหนวยงานทมหนาทรบผดชอบ ก ากบ ดแลการด าเนนงานขององคกรปกครองสวนทองถน ไดมการด าเนนการตามพระราชกฤษฎกา หลกเกณฑการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ.2546 ทก าหนดไวในมาตรา 52 ทก าหนดใหองคกรปกครองสวนทองถนตองปฏบตตามหลกเกณฑการบรหารกจการบานเมองทดดวยวธการตาง ๆ เชน 1) การจดหลกสตรการบรหารกจการบานเมองทดส าหรบผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน 2) การจดท าโครงการประเมนผลและมอบรางวลใหแกองคกรปกครองสวนทองถนทมการบรหารจดการทดเปนประจ าทกป 3) การน าระบบอเลคทรอนคส (E-Auction) การโอนเงนเขาบญชผรบจางโดยตรง (E- Banking) 4) การวางแผนระยะยาวเพอปลกจตส านกใหแกนกเรยนในสถานศกษา ทสงกดองคกรปกครองสวนทองถน และ 5) การสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน (Participation) ในการบรหารงานขององคกรปกครองสวนทองถน เชน การจดท าแผนพฒนาทองถนโดยน าความตองการจากเวทประชาคมมาบรรจไวในแผน การใหประชาชนเขารวมรบฟงการพจารณางบประมาณของสภาทองถน การตงตวแทนประชาคมเปนกรรมการจดซอจดจาง การคดเลอกผแทนประชาคมเปนคณะด าเนนงานหอกระจายขาว การประเมนความพงพอใจของประชาชนตอการปฏบตงานขององคกรปกครองสวนทองถน การจดตงศนยด ารงธรรมในทองถนเพอรบขอรองเรยนจากประชาชน และการมอบหมายใหทองถนจงหวดเปนผนเทศงานในเรองการบรหารงานดวยความมประสทธภาพและโปรงใสอยางนอยปละ 2 ครง เปนตน การสรางระบบการบรหารกจการบานเมองทด หรอ ธรรมาภบาล ใหเกดขนในองคกรปกครองสวนทองถน กคอบรหารกจการสาธารณะทกอใหเกดประโยชนสขตอประชาชนผรบบรการ องคกรปกครองสวนทองถนแตละแหงจะยงคงใหมการบรหารจดการบานเมองทดเปนหลกปฏบต ซงสงผลตอการสรางภาพลกษณอนดงามขององคกรปกครอง

ตอนท 5 หลกธรรมาภบาลในการบรหารทองถน

44

สวนทองถนเอง จนท าใหประชาชนมความยอมรบนบถอ และสามารถเชอมนไดวา ผทไดรบเลอกตงเขามาท าหนาทบรหารทองถน มความตงใจเขามาบรหารงานเพอประโยชนสขของประชาชนอยางแทจรง ไมใชเขามาเพอตกตวงผลประโยชนเพอตนเองและพวกพอง

การสรางธรรมาภบาล คอ การสรางขององคกรปกครองสวนทองถนทมการบรหารงานตาม หลกธรรมาภบาล เชน หลกความโปรงใสและหลกการมสวนรวม เปนตน นอกจากนนองคประกอบอกอยางหนงทส าคญคอระบบการควบคมภายในทด มการวางระบบไวอยางประสทธผลและประสทธภาพและ เปนหนาทของผบรหารทจะตองพจารณาด าเนนการเสรมสรางระบบทด สรางสภาพแวดลอมภายในทด และพฒนาบคลากรใหมคณธรรม จรยธรรมอยางแทจรง เสรมสรางและพฒนาทกษะอยางเพยงพอในการปฏบตงานใหแกพนกงาน เชน การสนบสนนในการฝกอบรมใหมความรความเขาใจและความช านาญในงานทจะตองปฏบตอยางถกตอง การก าหนดวตถประสงคของการควบคมภายในขององคกรปกครองสวนทองถนควรใชแบบผสมผสาน คอ เนนทงการบรหารทมความโปรงใส การใชทรพยากรอยางประหยดและคมคา เพอใหเกดประโยชนแกประชาชนผรบบรการมากทสด

แนวทางการสรางธรรมาภบาลในองคกรปกครองสวนทองถนนน ตองไดรบความรวมมอจากทกภาคสวน ทงภาครฐ ภาคประชาชน และองคกรทองถน เชน การประชาสมพนธขอมลขาวสารใหประชาชนทราบอยางสะดวกและทวถง การเปดเผยขอมลขาวสารของ อปท. การใหประชาชนมสวนรวมในการตรวจสอบการท างานของ อปท. การจดท าบรการสาธารณะอยางมประสทธภาพ เปนตน 5.2 ตวอยางการใชธรรมาภบาลในการบรหารทองถน

5.2.1 หลกธรรมาภบาลในองคการบรหารสวนต าบล (อบต.) มลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย(2545) ไดจดท าโครงการ Strategic Intervention in Support of Emerging Issues on Governance โดยรบการสนบสนนเงนทนจากกรมวเทศสหการ และโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) โครงการดงกลาวไดด าเนนการโดยทดลองพฒนาและสงเสรมธรรมาภบาลในการบรหารงานของทองถนระดบองคการบรหารสวนต าบล (อบต.)ในการน อบต. ชมพ อ าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม ถกเลอกใหเปนพนทศกษา มการน าหลกธรรมาภบาลตามระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการสรางระบบบรหารกจการบานเมองและสงคมทด พ.ศ. 2542ไปใชพฒนากลไกในระดบทองถน หลกธรรมาภบาลทใชประกอบดวยกรอบแหงหลกตาง ๆ 6 ประการคอ กรอบแหงหลกนตธรรม กรอบของความโปรงใส กรอบความรบผดชอบ กรอบของประสทธภาพและประสทธผล กรอบของการมสวนรวมของประชาชน และกรอบคณธรรม จากผลการศกษาตามกรอบขางตน โครงการวจยดงกลาว พบวา ตวชวดทท าใหเกดธรรมาภบาลใน อบต. นาจะมลกษณะดงน

45

ตวชวดธรรมาภบาลในองคการบรหารสวนต าบล (อบต.)

หลกธรรมาภบาล ตวชวด หลกนตธรรม การจดท าประชาพจารณเกยวกบขอบงคบตาง ๆ ทจะมผลบงคบใชกบชมชน ความโปรงใส การจดตงหนวยการใหขอมลขาวสารแกประชาชน

การจดตงคณะกรรมการตรวจสอบความโปรงใสของสมาชก อบต. ความรบผดชอบ

การจดท าขอบงคบงบประมาณไดครอบคลมปญหาและกลมเปาหมายหรอไม สมาชก อบต. ขาดประชมไมเกนรอยละ 20 การจดสรรงบประมาณต าบลมากกวา 70% ของงบพฒนาใหแกโครงการในแผนพฒนาต าบล

ประสทธภาพ/ประสทธผล การพจารณาการใชงบประมาณกบผลงานทไดวาคมกบเงนทไดใชจายไปหรอไม การมสวนรวม ของประชาชน

ฝายบรหาร อบต. ไดใชกลไกประชาพจารณในการตดสนใจในเรองส าคญ ๆ ทมผลกระทบตอประชาชนและชมชนต าบลหรอไม เมอมขอขดแยงระหวางเจาหนาทของ อบต. และประชาชน ไดมการจดเวทเพอไตสวนสาธารณะวาขอเทจจรงคออะไร อบต. ควรจดใหมการลงประชามตของประชาชนในโครงการทไมสามารถหาฉนทามตได การใหประชาชนเขารวมฟงการประชมของสภา อบต. ได ซงมการระบไวในบนทกของมหาดไทยถง อบต. การใหประชาชนมสวนในการวางแผนและจดท าแผนพฒนาต าบลเพอท าขอบงคบงบประมาณประจ าปของ อบต. โดยน าแผนทจดท าแลวมาท าประชาพจารณตามหนงสอสงการของมหาดไทยป พ.ศ.2541

คณธรรม

คณะผบรหาร อบต. ถกฟองรองหรอรองเรยนเรองทจรตหรอไม มการใหบรการประชาชนอยางเสมอภาคหรอไม ประสทธภาพการจดเกบภาษตองจดเกบไดไมต ากวา 80%

ทมา: สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย 2543.

5.2.2 ธรรมาภบาลในการบรหารทองถน : เทศบาลต าบลเมองแกลง หลกการมสวนรวม เปนหลกการขอหนงภายใตแนวคดธรรมาภบาล ซงหนวยงานภาครฐ

โดยเฉพาะอยางยงองคกรปกครองสวนทองถน ไดใหความส าคญในการด าเนนการตามหลกการดงกลาวอยางมาก ดงนน ปจจบน หลายหนวยงานไดมความพยายามคนหาตนแบบขององคกรปกครองทองถนทเปนเลศ (Best Practices) เพอเปนตวอยางในการด าเนนการตามหลกธรรมาภบาลโดยเฉพาะดานการมสวนรวมของประชาชน เพอน าไปประยกตใชใหสอดคลองกบบรบทของพนทตน เทศบาลต าบลเมองแกลง จ.ระยอง กเปนอกองคกรปกครองสวนทองถนหนงทถอวาเปนตนแบบในการด าเนนการเรองการใหประชาชนไดมสวนรวมในกจการสาธารณะ โดยไดรบรางวลเทศบาลนาอยอยางยงยน ในป พ.ศ.2549 จากการด าเนนโครงการ “ฟนฟและอนรกษแมน าประเส” ซงรเรมโดยผบรหารทองถน และเมอฟงผวเผนอาจเปนเพยงโครงการดานสงแวดลอมซงเปนหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนอยแลว แตดวยวสยทศนของผบรหาร เลงเหนวา

46

โครงการดงกลาวจะเปนจดเรมตนส าคญในการสรางส านกความเปนเจาของทองถน อนเปนแนวคดทไดรบการยอมรบวาเปนรากฐานส าคญของการทจะท าใหประชาชนเกดความหวงแหนและอยากมสวนรวมในการพฒนาและแกปญหาทองถนรวมกบรฐ และพฒนาไปสการท างานทองถนดวยตนเอง ดงนนบทเรยนทไดจากความส าเรจของโครงการดงกลาวในการสรางการมสวนรวมของประชาชน จงสรปเปนปจจยแหงความส าเรจไดดงน

1) การสรางส านกความเปนเจาของทองถนโดยอาศยสญลกษณ เทศบาลต าบลเมองแกลง สราง การมสวนรวมของประชาชนอยางโดยเรมตนจากการปลกฝงทศนคตใหคนในทองถนส านกในความเปนพลเมอง โดยอาศยสญลกษณ (Symbolic) รวมกนของคนในทองถน นนคอ แมน าประแสใหเปนแหลงรวมพลงของคนในทองถนทจะหนมาชวยกนแกไขปญหาสงแวดลอมทเกดขนในชมชน ผบรหารของเทศบาลฯ จงไดจดกจกรรมหลาย ๆ กจกรรมใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในโครงการทงกจกรรมทใหประชาชนไดเขามามสวนรวมโดยตรง เชน โครงการนกสบสายน า ทใหเยาวชนไดรวมอนรกษแมน า หรอการขอความรวมมอจากรานอาหารในการตดตงบอดกไขมน รวมทง กจกรรมทใหประชาชนไดมสวนรวมทางออม เชน การจดกจกรรมประจ าป หรอการพฒนาประเพณใหม ๆ เชน งานบญกลางบาน ขนมา ซงเปนกจกรรมทลานแลวแตมความเกยวของกบแมน าประแสทงสน ดงนน ประชาชนกจะเกดความรสกผกพนกบแมน า และเกดความหวงแหนแมน าประแสมากขน ท าใหเกดการรวมกลมและความรวมมอกบเทศบาลในการด าเนนโครงการฟนฟและอนรกษแมน าประแสอยางยงยนตอไป

2) การท างานในลกษณะเครอขายและความเปนหนสวน ในการด าเนนงานของทองถน สงท ส าคญกคอ การสรางการมสวนรวมของประชาชนในทองถน เพอใหคนในทองถนมความรสกถงความรบผดชอบตอชมชน โดยเหนวาปญหาทเกดขนในชมชนนน ไมใชเปนแคเรองของหนวยงานใดหนวยงานหนง แตทกภาคสวนตองมการด าเนนการรวมกน ดงนน บทเรยนทไดรบจากความส าเรจของโครงการดงกลาวคอความรวมมอของประชาชนและกลมองคกรตาง ๆ ทงภาครฐและภาคเอกชนทมสวนรวมกบเทศบาลในการด าเนนโครงการ ดงน

ก) ภาครฐ ความรวมมอจากหนวยงานของรฐอน ๆ เชน ในกจกรรมปลกปาชายเลน ซง กรมปาไมไดใหความรส าหรบอบรมเยาวชน และมอบพนธไมเพอใชในโครงการ หรอการสนบสนนงบประมาณจากส านกงานประมงจงหวดระยอง ในการจดซอพนธปลาเพอปลอยลงสแมน าประแส เปนตน นอกจากนในโครงการนบสบสายน า ซงไดประสบความส าเรจดวยการเปนแหลงฐานขอมลเพอใชในการตรวจสอบ และเฝาระวงคณภาพของแมน าประแสนน กดวยความรวมมอององคกรปกครองสวนทองถนตางๆ ทมพนทตดกบแมน าประแส ทไดสงตวแทนมาอบรม และเขารวมโครงการฟนฟและอนรกษแมน าประแสดวย

ข) ภาคเอกชน ไดมสวนรวมในการด าเนนการฟนฟและอนรกษแมน าประแส เชน ผประกอบการรานอาหารรมแมน าทไดรวมมอกบเทศบาลฯ โดยการตดตงบอดกไขมนกอนทจะมการปลอยน าเสยลงสแมน า ซงเกดจากทเทศบาลฯ ใชวธการเชญชวนและชใหเหนถงประโยชนของการใชถงดกไขมน คอ รานคาเองไดประโยชนจากการททอระบายน าไมอดตน และยงเปนการปองกนไมใหสงปฏกลตาง ๆ ไหลลงสคลองประแส นอกจากนยงมบรษทเอกชนทไดใหความรวมมอในการสนบสนนงบประมาณในการด าเนนการ คอ บรษท เอพนาอตสาหกรรม จ ากด และบรษท เนชนแนล สตารช แอนด เคมเคล ประเทศไทย จ ากด

ค) ภาคประชาชน ในการด าเนนการโครงการตาง ๆ นนถาประชาชนไมใหความสนใจและ รวมมอกบเทศบาล โครงการกจะไมมทางส าเรจได หรอไมอาจท าใหการด าเนนโครงการเปนไปอยางยงยน ดงนน เทศบาล ฯ จงไดจดกจกรรมตางๆ ในโครงการเพอใหประชาชนไดมสวนรวมกบเทศบาลในการด าเนนโครงการทงทางตรงและทางออม เพอทจะท าใหประชาชนตระหนกวาตนเองนน เปนสวนหนงของชมชนดงนน

47

ยอมตองมบทบาทในการรบผดชอบและดแล แกไขปญหาทเกดขนในชมชนตนเอง โดยเฉพาะอยางยงการดแลและอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมภายในทองถนตน

ความหมายของมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม ส านกงาน ก.พ.ไดสรปความหมายของค าวา “มาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม” ไววา หมายถง “สงทตองถอเอาเปนหลกเทยบทางสภาพคณงามความดทอยภายในโดยรไดเฉพาะคน และการถอเอาเปนหลกเทยบทางขอความประพฤตปฏบตหรอแสดงออกทางกรยาทควรประพฤตทคนในสงคมนน องคกรนน หรอสวนราชการนน ไดยอมรบนบถอกนมา หรอไดก าหนดรวมกนขนมาใหมและประพฤตปฏบตรวมกนวาขอความประพฤตอะไรเปนสงทด อะไรเปนสงทชว ขอความประพฤตอะไรถก อะไรผด และอะไรควรท า อะไรไมควรท า” โดยสรป “มาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม” หมายถง “หลกการหรอแนวทางปฏบตทองคกรประมวลขนใหสมาชกใชยดถอปฏบต เพอเปนเครองก ากบความประพฤตของคนในองคกรหรออาชพเดยวกนใหอยในความถกตองดงาม” ความส าคญและทมาของการจดท ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม ขาราชการ พนกงาน และลกจางขององคกรปกครองสวนทองถนเปนผทมบทบาทส าคญและเปนกลไกหลกของประเทศในการใหบรการสาธารณะ เพอตอบสนองความตอการของประชาชนในทองถน ทงยงมหนาทและความรบผดชอบส าคญในอนทจะบ าบดทกขบ ารงสข และสรางคณภาพชวตทดใหแกประชาชนในทองถน โดยใหสอดคลองกบนโยบายของรฐบาลและทองถน ดงนนการทประชาชนในแตละทองถนจะมความเปนอยทด มความสขหรอไม จงขนอยกบการประพฤตปฏบตของขาราชการ พนกงาน และลกจางขององคกรปกครองสวนทองถนทกคน หากขาราชการ พนกงาน และลกจางขององคกรปกครองสวนทองถนเปนผมคณธรรม ปฏบตตนอยในกรอบจรยธรรม เปนผมจตส านกทจะตอบสนองคณแผนดนดวยการกระท าทกสง เพอคณประโยชนของประชาชนและประเทศชาต โดยนอมน าพระราชจรยวตร พระราชกรณยกจ และอนเชญพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวใสเกลาฯ เปนแนวทางในการปฏบตหนาทเพอใหเกดผลดอยางเตมก าลงความสามารถแลว ยอมสงผลดสประชาชนโดยตรง โดยเฉพาะอยางยงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ไดใหสทธ เสรภาพ และการมสวนรวมในการปกครองของประชาชน ตลอดจนเพมอ านาจประชาชนในการตรวจสอบการใชอ านาจรฐมากขน โดยมบทบญญตใหการใชอ านาจรฐเปนไปโดยสจรตและมประสทธภาพ และเพอเปนการแกปญหาการขาดจตส านก

ตอนท 6 แนวทางการจดท ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมของขาราชการ พนกงาน และลกจางขององคกรปกครองสวนทองถน

48

ในการปฏบตหนาทดวยความชอบธรรมของเจาหนาทของรฐ จงก าหนดบทบญญตในมาตรา 77 ใหเจาหนาทของรฐ ทงฝายการเมองและฝายประจ าจะตองปฏบตตามมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม กลาวคอ “รฐตองจดท ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ขาราชการและพนกงาน หรอลกจางของรฐ เพอปองกนการทจรตและประพฤตมชอบ และเสรมสรางประสทธภาพในการปฏบตหนาท” มาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมเปนเครองมออนส าคญยงทจะชวยใหขาราชการ พนกงาน และลกจางขององคกรปกครองสวนทองถน ไดมหลกการและแนวทางประพฤตปฏบตตนไปในทางทถกตองเหมาะสม น ามาซงประสทธภาพ ประสทธผล ความพอใจ ความผาสกของประชาชน ความเจรญรงเรองของประเทศชาต และสงผลใหเกดความสขความเจรญยอนกลบมาสตวผประพฤตปฏบตเองทกคน มาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมของขาราชการ พนกงาน และลกจางขององคกรปกครองสวนทองถน อนสนธจากคณะกรรมการมาตรฐานการบรหารงานบคคลสวนทองถน (ก.ถ.) ไดก าหนดมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมของขาราชการ พนกงาน และลกจางขององคกรปกครองสวนทองถนตามทคณะอนกรรมการมาตรฐานการบรหารงานบคคลสวนทองถน (อ.ก.ถ.) ดานมาตรฐานคณธรรมและจรยธรรม ในก.ถ. ไดประมวลขนจากขอเสนอแนะของผบรหารทองถน สมาชกสภาทองถน ขาราชการหรอพนกงานสวนทองถน ลกจางในองคกรปกครองสวนทองถน และประชาชนผรบบรการจากองคกรปกครองสวนทองถน โดยมวตถประสงคเพอใหขาราชการ พนกงาน และลกจางขององคกรปกครองสวนทองถนโดยทวไปใชยดถอเปนหลกการและแนวทางปฏบตเพอเปนเครองก ากบความประพฤตของตน ไดแก

1. พงด ารงตนใหตงมนอยในศลธรรม ปฏบตหนาทดวยความซอสตย สจรต เสยสละ และมความ รบผดชอบ หมายถง -มการปฏบตหนาทอยางตรงไปตรงมาโดยค านงถงประโยชนสขของประชาชน -การไมใชต าแหนงหนาทหาผลประโยชน -มความรบผดชอบตอต าแหนงหนาท วธการจดท ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม ในการจดท ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมของขาราชการ พนกงาน และลกจางขององคกรปกครองสวนทองถน องคกรปกครองสวนทองถนแตละแหงควรไปด าเนนการจดท ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมเพมเตมจากท ก.ถ.ก าหนด เพอใชส าหรบหนวยงานของตนเองตามความตองการ และสอดคลองกบหนาท ภารกจ และสงแวดลอมขององคกรปกครองสวนทองถนนนๆ เพอใหไดมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมตามเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย โดยในการจดท ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม องคกรปกครองสวนทองถนแตละแหงสามารถด าเนนการตามวธการและขนตอนอยางใดกได แตทส าคญควรเปดโอกาสใหสมาชกในองคกรไดมสวนรวมในการจดท าดวย หรออาจใชวธการและขนตอนตามทไดเสนอเปนตวอยางไปพจารณาปรบปรงใชตามความเหมาะสม ดงน

1. พจารณาจดตงคณะท างานเพอจดท ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม ซงประกอบดวย ทองถน ขาราชการ พนกงาน และลกจางในองคกรปกครองสวนทองถน และผแทนประชาชน

2. เปดโอกาสใหผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน ขาราชการ พนกงาน และลกจางในองคกร ปกครองสวนทองถน ประชาชนไดมสวนรวมในการจดท าตงแตเรมตนดวยวธการระดมสมอง หรอจดสมมนาอบรม เพอจะไดรวมรบรเขาใจ ในความหมาย เนอหา สามารถซมซบคณคา หรอความส าคญของสงทตนไดจดท าขน

49

3. ในการจดมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมของขาราชการ พนกงาน และลกจางขององคกร

ปกครองสวนทองถนมปจจยส าคญทควรค านกถงและน ามาประกอบการพจารณาจดท าในหลายมต 4. เมอไดจดท ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมเสรจเรยบรอย ใหผบรหารองคกรปกครองสวน

ทองถนจดท าเปนประกาศ และแจงใหขาราชการ พนกงาน และลกจางขององคกรปกครองสวนทองถนทกคนทราบ ยดถอเปนเปนแนวทางประพฤตตนและหลกการปฏบตงาน และใหตดประกาศโดยเปดเผย ทงน สงทส าคญและจ าเปนในการจดท ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมของขาราชการ พนกงาน และลกจางขององคกรปกครองสวนทองถน มดวยกน 3 ประการ คอ

1. การมสวนรวมในการจดท า : รวมคด

2. การมสวนรวมตองมาจากความตองการของขาราชการ หรอพนกงาน : รวมท า

3. การมสวนรวมทจะปฏบตใหบงเกดผลสมฤทธ : รวมปฏบต

ซงขนตอนการจดท ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมมดงน

แตงตงคณะท างานฯ

คณะท างานฯ จดท ามาตรฐานทางคณธรรม

และจรยธรรม

เสนอ ผบรหารพจารณา

เหนชอบ เหนเปนอยางอน

ลงนามประกาศ/แจงทกคนทราบ

ตดประกาศ

คณะท างานฯ น ามาแกไขปรบปรง

คณะท างานมหนาท 1. จดท ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม (และมาตรการทจะน าไปสการปฏบต) 2. รบฟงความคดเหน/ระดมสมองจากขาราชการ พนกงาน และลกจาง ประชาชน ตลอดจนผเกยวของ 3. เสนอมาตรฐานฯ ตอผบรหาร 4. ผลกดนมาตรฐานสความส าเรจ

คณะกรรมการขาราชการ หรอพนกงานสวนทองถน

ชวยเหลอ ใหค าปรกษา แนะน า

50

แนวทางด าเนนการเพอใหมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมบงเกดผลในทางปฏบต ปจจยแหงความส าเรจของมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม นอกจากการรวมคด รวมท า และรวมยอมรบแลว การด าเนนการเพอใหมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมบงเกดผลในทางปฏบตไดอยางแทจรง เปนรปธรรมและยงยน อาจท าได 2 ประการควบคกน คอ การน ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมมาก าหนดเปนมาตรการทางการบรหารขององคกร เชน การน ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมมาใชในกระบวนการสรรหาบคคล การฝกอบรมพฒนา การพจารณาความดความชอบ การเลอนต าแหนง และการสรางวฒนธรรมขององคกร เปนตน และการสรางปจจยสนบสนนมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม สามารถด าเนนการไดหลายวธโดยหลายหนวยงานทเกยวของ ปจจยเสรมสรางดงกลาว ยกตวอยางเชน

1. สงเสรมใหผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน สรางความรและทศนคตใหแกเจาหนาทใน หนวยงานทกคนใหรบรและเขาใจอยางแจมชดวาการประพฤตปฏบตตามกรอบของมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมของหนวยงานของตนเปนอยางไร พฤตกรรมใดคอพฤตกรรมทควรปฏบต พฤตกรรมใดคอพฤตกรรมทพงละเวน

2. การใชมาตรการยกยองใหรางวล แกผทประพฤตปฏบตตนอยในกรอบของมาตรฐานทางคณธรรม และจรยธรรมจนเปนทประจกษชด อาจเปนในรปตวเงนหรอมใชตวเงนกได เชน การยกยองชมเชย การมอบโล การประกาศเกยรตคณ การประกาศชอทางสอมวลชน เปนตน นอกจากนมาตรการทควรด าเนนการควบคไปกบการยกยองใหรางวล คอ การไมสนบสนนผทไมประพฤตปฏบตตามกรอบของมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม เพอแสดงใหเหนความแตกตางและสรางขวญก าลงใจใหแกผกระท าด

3. การเปนแบบอยาง (model) คอ การน าตวอยางทดมาชใหเหน โดยจดเนนส าคญ คอ ตวผบงคบบญชาทกระดบจะตองใชภาวะผน าในการท าตวเปนแบบอยางทด สรางศรทธาใหเกดขนแกผใตบงคบบญชาและชกน าผใตบงคบบญชาไปสการประพฤตปฏบตตามมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม

4. การตงชมรมหรอสรางเครอขาย เปนวธการหนงในการสรางความรสกรวมใหเกดขนกบเจาหนาท ในหนวยงาน ซงจะน าไปสการรวมมอรวมใจกนรณรงคใหเกดการถอปฏบต

5. การจดกจกรรมรณรงค คอ การจดใหมกจกรรมทเปนตวอยางทดในรปแบบตางๆ เชน ประกวด เจาหนาทหรอหนวยงานดเดน โดยใชหลกการปฏบตตามมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมขององคกรเปนแนวพจารณา เปนตน ทงน อาจจดใหประชาชนหรอบคคลภายนอกเขามามสวนรวมในกจกรรมเหลานน เชน มสวนรวมในการคดเลอกหรอตดสน จะท าใหเกดพลงผลกดนจากภายนอกไดอกสวนหนง

6. การประชาสมพนธ คอ เผยแพร ความร ความเขาใจ กระจายขาวในรปแบบของสอประเภทตางๆ อยางสม าเสมอเพอใหเจาหนาทในองคกร ผรบบรการ ประชาชน และสงคม ไดรบทราบมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมขององคกร เชน จดท าโปสเตอร ตดประกาศ ท าจดหมายขาว แผนพบ วดทศน เปนตน

7. การศกษาดงาน คอ การศกษาดงานจากหนวยงานอนทสามารถน ามาเปนแบบอยางทดได หรอ การใหหนวยงานอนมาดงานของหนวยงาน จะเปนสงกระตนใหเกดความตองการปรบเปลยนพฤตกรรมการท างานดวยตวของเจาหนาทเอง

8. น าหลกธรรมหรอค าสอนของศาสนาตางๆ มาใชกบขาราชการ พนกงาน และลกจางขององคกร ปกครองสวนทองถน แนวทางในการประเมนผล เมอองคกรปกครองสวนทองถนไดจดท ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมของตนเองแลว ควรทจะประเมนผลความส าเรจของมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม เพอตรวจสอบประเมนสถานภาพขององคกร

51

ปกครองสวนทองถนวา การปฏบตงานของขาราชการ พนกงาน และลกจางขององคกรปกครองสวนทองถนสามารถด าเนนการใหบรรลวตถประสงคตามเปาหมายของมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมเพยงใด โดยในการประเมนผลอาจด าเนนการไดทงสองแนวทาง กลาวคอ การประเมนผลโดยบคคลภายนอกหนวยงาน และการประเมนผลโดยบคคลภายในหนวยงาน การประเมนผลโดยบคคลภายนอกหนวยงาน การประเมนผลโดยบคคลภายนอกหนวยงาน คอ การประเมนผลจากผทไมไดปฏบตงานในหนวยงานนนๆ อนประกอบไปดวย ประชาชนผมารบบรการ และ/หรอคณะผประเมนทคดเลอกจากผทรงคณวฒภายนอกองคกรปกครองสวนทองถน โดยอาจด าเนนการไดดวยการวาจางทปรกษาหรอสถาบนการศกษาเปนผประเมน การประเมนผลโดยบคคลภายในหนวยงาน การประเมนผลโดยบคคลภายในหนวยงาน คอ การประเมนผลจากผปฏบตงานในหนวยงานนนๆ โดยอาจมวธการและขนตอนในการประเมนผล ดงน

1. ผจดท าการประเมนผล องคกรปกครองสวนทองถนควรจดผรบผดชอบการประเมนผลในรปของ คณะกรรมการ ซงควรเปนคณะกรรมการหรอคณะท างานชดเดยวกนกบชดทจดท ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม

2. วธการจดเกบขอมลเพอการประเมนผล วธทจะด าเนนการจดเกบขอมลเพอการประเมนผลมอย หลายวธดวยกน องคกรปกครองสวนทองถนสามารถเลอกใชวธการทเหมาะสมกบหนวยงานตน เชน การสมภาษณ การตอบแบบสอบถาม การวจยประเมนผล การจดเกบขอมลจากเอกสาร เชน รายงานผลการตรวจสอบภายใน เรองราวรองทกข เปนตน

3. ขนตอนการประเมนผล คณะผจดท าการประเมนผลควรมขนตอนในการด าเนนการตามล าดบ ดงตอไปน

3.1 ท าความเขาใจเปาหมาย วตถประสงค และความหมายของมาตรฐานทางคณธรรมและ จรยธรรมทจดท าขน

3.2 ก าหนดตวชวดและเกณฑมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมแตละขอในเชงพฤตกรรม เพอเปนเครองชถงความส าเรจทจะสามารถวดได โดยตองสอดคลองกบประเภทภารกจหนาทของหนวยงาน และอยในขอบเขตของเปาหมาย วตถประสงค และความหมายของมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมทจดท าขน เชน ตวชวดมาตรฐานการใหบรการประชาชนผมารบบรการ คอ อตราความพงพอใจของประชาชนหลงจากไดรบการบรหาร ระยะเวลาทผปฏบตงานใหบรการประชาชนหรอทใหประชาชนรอกอนทจะใหบรการ ขนตอนการตดตอราชการทสนลง เปนตน

3.3 ก าหนดวธการ ระยะเวลา และกลมเปาหมายของการประเมนผลวาจะเปนรปแบบหรอ ประเภทใด โดยอาจก าหนดขนเอง หรอตามทไดแนะน าแนวทางตามความเหมาะสม

3.4 ด าเนนการตามแผนงานและระยะเวลา 3.5 น าขอมลทรวบรวมไดมาเปรยบเทยบกบมาตรฐานทตงไววามความเหมอนและความ

แตกตางกนหรอไม อยางไร 3.6 สรปผลและขอเสนอแนะ พรอมเสนอแนวทางแกไขปญหาและอปสรรคแกผบงคบบญชา

เพอพจารณาปรบปรงตอไป

52

กรอบแนวทางการเสรมสรางมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมในองคกรปกครองสวนทองถน เพอเสรมสรางใหมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมบงเกดผลในทางปฏบต องคกรปกครองสวนทองถนควรมแนวทางการเสรมสรางมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม มตวชวดเพอการประเมนผล ดงไดจดท าเปนตวอยางดงตอไปน กรอบแนวทางการเสรมสรางมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมในองคกรปกครองสวนทองถน

พฤตกรรม ทพงประสงค

มาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม

ความหมาย ตวอยาง แนวทางปฏบต

ตวอยางตวชวดขนตนเพอการประเมนผล

-เพอปองกนการ ทจรตและ ประพฤตมชอบ 1.มความซอสตย 1.พงด ารงตนใหตงมน -มการปฏบตหนาท 1.การปฏบต 1.จ านวนขอทกทวง 2.มความสจรต อยในศลธรรม ปฏบต อยางตรงไปตรงมา หนาทโดยยดถอ รองเรยนของบคคล 3.การใชอ านาจ หนาทดวยความซอ โดยค านงถง ระเบยบ กฎหมาย ภายนอกวาไมปฏบต และหนาทในทาง สตย สจรต เสยสละ ประโยชนสข หนงสอสงการ ตามระเบยบ กฎหมาย ทถกตอง และมความรบผดชอบ ประชาชน มต ค.ร.ม. หรอ มต ค.ร.ม. ฯลฯ 4.มความโปรงใส -การไมใชต าแหนง วชาชพ 2.จ านวนเรองทถกรอง 5.มความพรอม หนาทหาผล 2.การไมใชต าแหนง เรยนวาทจรตและ และยนดใหม ประโยชน หนาทแสวงหาผล ประพฤตมชอบ การตรวจสอบ -มความรบผดชอบ ประโยชนโดยม 3.จ านวนขาราชการท ตอต าแหนงหนาท ชอบ ถกลงโทษด าเนนการ 3.การปฏบตงาน ทางวนย โดยยดหลกตาม 4.รอยละของผรบ พระบรมราโชวาท บรการทมความพงพอ 4.ผบงคบบญชา ใจตอการใหบรการของ ตองปฏบตตนเปน องคกรปกครองสวน ตวอยาง ทองถน 5.ควบคมอปกรณ 5.จ านวนขอรองเรยน เครองใชไมน าของ ของประชาชนผรบ ราชการไปใชเปน บรการทเพมขนหรอ ทรพยสนสวนตว ลดลง 6.จ านวนผปฏบตงาน ทถกตรวจสอบวา ร ารวยผดปกต 7.รอยละของผปฏบต งาน โดยยดหลก พระบรมราโชวาท 8.จ านวนผรองเกยวกบ

53

กรอบแนวทางการเสรมสรางมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมในองคกรปกครองสวนทองถน (ตอ) พฤตกรรม ทพงประสงค

มาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม

ความหมาย ตวอยาง แนวทางปฏบต

ตวอยางตวชวดขนตนเพอการประเมนผล

พฤตกรรมการทจรต ของผบงคบบญชา 2.พงปฏบตหนาท -มขนตอนการ 1.ประชาชนมสวน 1.จ านวนประชาชนท อยางเปดเผย โปรงใส ปฏบตงาน แผนการ รวมในการก าหนด มสวนรวมในการ พรอมใหตรวจสอบ ท างาน และการ นโยบาย แผนงาน ตดสนใจ มอบหมายงานท โครงการ 2.จ านวนสอทใชในการ ชดเจน โดยสามารถ 2.การเปดเผยขอมล เผยแพร เชน วารสาร แจงล าดบขนตอน ขาวสารและการ หอกระจายขาว ฯลฯ การปฏบตงาน ผ ปฏบตตาม พ.ร.บ. 3.รอยละของจ านวน ปฏบตงาน และ ขอมลขาวสาร ขอมลขาวสารท ระยะเวลาแลวเสรจ 3.มคมอการปฏบต ประชาชนควรทราบท ใหแกผมาตดตอ งานของเจาหนาท ไดมการประกาศในท ราชการไดทราบ และคมอการตดตอ สาธารณะ เพอสามารถตรวจ งานนของ 4.จ านวนคมอการ สอบและตดตามได ประชาชน ปฏบตงานและการ -มการตง 4.ประชาสมพนธ ตอตองานทไดมการ คณะท างานหรอ การปฏบตงานให จดท าขนในแตละงาน คณะกรรมการท ประชาชนทราบ 5.รอยละของขอเรยก ประกอบดวย ภาค ทกขนตอน รองทมตอการปฏบต รฐ ภาคเอกชน และ 5.มขนตอนการ งานขององคกร ภาคประชาชน ใน ปฏบตงาน แผน ปกครองสวนทองถน การตรวจสอบการ การท างานมอบ 6.อตรารอยละทเพม ด าเนนงานของ หนาทชดเจน และ ขนของความพงพอใจ เจาหนาทและ มการจดท าหนงสอ ของผใชบรการ หนวยงาน แนะน าการตดตอ 7.ความถในการตดตาม -มการเปดเผย ราชการ ของผบงคบบญชา ขอมลขาวสารทเปน 6.ก าหนดระยะเวลา ประโยชนอยางตรง ในการปฏบตงาน ไปตรงมาดวยภาษา ใหชดเจนและแจงให ทชดเจนและเขาใจ ประชาชนทราบ งาย 7.มการสรปผลงาน ประจ าป 8.ผบงคบบญชา ตองตดตามการ ปฏบตอยางตอเนอง

54

กรอบแนวทางการเสรมสรางมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมในองคกรปกครองสวนทองถน (ตอ) พฤตกรรม ทพงประสงค

มาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม

ความหมาย ตวอยาง แนวทางปฏบต

ตวอยางตวชวดขนตนเพอการประเมนผล

-เพอเสรมสราง 3.พงใหบรการดวย -การใหบรการทเปน 1.ก าหนดหลก 1.รอยละของผลงานท ประสทธภาพใน ความเสมอภาค มาตรฐานเดยวกน เกณฑและ ส าเรจตามระยะเวลา การปฏบตงาน สะดวก รวดเรว ม อยางเสมอภาค มาตรฐานในการ มาตรฐาน 1.ปฏบตงานดวย อธยาศยไมตร โดยยด ทวถง เปนธรรม ปฏบตงานใหชด 2.รอยละของผรบ ความเสมอภาค ประโยชนของ -การใหบรการดวย เจน และประกาศ บรการทมความพงพอ และเปนธรรมตอ ประชาชนเปนหลก ความสะดวกรวด ใหประชาชนรบ ใจตอการปฏบตงาน พนกงานและ เรว และตรงตอ ทราบ ของเจาหนาท ประชาชน เวลา 2.น าระบบ one 3.จ านวนระยะเวลาใน 2.การปฏบตงาน -การใหบรการดวย Stop service มา การใหบรการทเรวขน ตองค านงถง ความเตมใจยมแยม ใช กวาเดม ความพงพอใจ แจมใส และรกษา 3.ลดขนตอนการ 4.รอยละของผบรหาร ของประชาชนผ ประโยชนแกผมา ปฏบตงาน ทมความพงพอใจตอ รบบรการ รบบรการทกคน 4.กระจายอ านาจ การปฏบตงานของ 3.มความกระตอ การตดสนใจ เจาหนาท รอรนในการ 5.การใหบรการ 5.รอยละของระบบ ปฏบตงาน นอกสถานทในบาง บรการทมการใชบตร 4.มอธยาศยไมตร ลกษณะงาน คว ตอผมารบบรการ 6.จดระบบการรบ 6.จ านวนจดใหบรการ 5.มความรอบร บรการกอน-หลง ตรวจเอกสารกอนหรอ และความเชยว 7.จดเจาหนาท แจกเอกสาร แผนพบ ชาญในงานทท า ประชาสมพนธและ แกผรบบรการทเพมขน 6.มประสทธภาพ บรการหรอตรวจ 7.รอยละของบคลากร และประสทธผล สอบเบองตน ทมความสามารถ ในการปฏบตงาน 8.น าเทคโนโลย ปฏบตงานกบอปกรณ/ 7.ปฏบตงานดวย สมยใหมมาใช เทคโนโลยสมยใหมได การใชทรพยากร 9.สรางมาตรฐาน 8.จ านวนผไดรบรางวล อยางประหยด การจงใจในการ ทเพมขนในการตรงตอ เพอใหเกดผล ตรงตอเวลา เวลา สมฤทธ 8.เปดโอกาสให ประชาชนมสวน รวมรบร รวมคด และรวมท าให บคคลผมสวนได

55

กรอบแนวทางการเสรมสรางมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมในองคกรปกครองสวนทองถน (ตอ) พฤตกรรม ทพงประสงค

มาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม

ความหมาย ตวอยาง แนวทางปฏบต

ตวอยางตวชวดขนตนเพอการประเมนผล

เสยหรอสวนเกยว 4.พงปฏบตหนาทโดย -การปฏบตหนาทให 1.การปฏบตงานให 1.รอยละของผลผลต/ ของเกดการยอม ยดผลสมฤทธของงาน แลวเสรจตาม แลวเสรจตามก า ผลลพธทบรรลวตถ รบกอนและหลง อยางคมคา ก าหนดและบรรล หนดและบรรล ประสงคหรอพนธกจ ด าเนนการทมผล เปาหมายทวางไว เปาหมาย 2.รอยละของคาใชจาย กระทบตอสวน -การปฏบตหนาท 2.ปรบปรงวธการ ทลดลง โดยไดรบ รวม โดยค านงถงผลลพท ปฏบตงาน ปรมาณงานและ 9.รกษา/ภมใจใน และผมารบบรการ 3.พฒนาบคลากร คณภาพงานเทาเดม เกยรตและศกด โดยอยภายใตขอบ ใหเปลยนทศนคต หรอเพมขน ศรของการเปน เขตของระเบยบ ในการปฏบตงาน 3.รอยละของบคลากร ขาราชการหรอ กฎหมาย 4.การประเมนผล ทไดรบการพฒนาใน พนกงานสวน -การใชทรพยากร โครงการทงกอน หลกสตรการปรบ ทองถน อยางประหยด ม และหลงการท า เปลยนทศนคต ประสทธภาพ โครงการ 4.จ านวนโครงการท ประสทธผล และ 5.ปฏบตงานโดยค า บรรลวตถประสงคและ คมคาทงในสวนของ นงถงผลลพธภาย เปาหมายของโครงการ การใชเงน และใช ใตระเบยบกฎหมาย 5.จ านวนงานทปฏบต เวลา 6.ก าหนดเปาหมาย ส าเรจภายใตระเบยบ และวตถประสงคใน กฎหมาย การปฏบตงานให ชดเจน 7.ก าหนดรางวล และ/หรอคาตอบ แทนตามผลงาน 8.การใชทรพยากร อยางประหยด มประสทธภาพ 9.มการประเมนผล เปนระยะๆ โดย การตงในรปคณะ กรรมการชมชน 10.มการสงเสรมให รางวลแกพนกงาน ทปฏบตหนาทได สมฤทธผลตาม เปาประสงค

56

กรอบแนวทางการเสรมสรางมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมในองคกรปกครองสวนทองถน (ตอ) พฤตกรรม ทพงประสงค

มาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม

ความหมาย ตวอยาง แนวทางปฏบต

ตวอยางตวชวดขนตนเพอการประเมนผล

5.พงพฒนาทกษะ -การศกษาหา 1.เปดโอกาสให 1.จ านวนบคลากรท ความร ความสามารถ ความรททนสมย ท พนกงานไดรบการ ผานการฝกอบรมหลก และตนเองใหทนสมย เปนการพฒนาทาง ฝกอบรมพฒนา สตรทเกยวของกบ อยเสมอ วชาการ และพฒนา ดานจตใจ ความร หลกศลธรรมแลการ จตใจของตนเองอย และทกษะ ปฏบตในหนาท เสมอดวยวธการ 2.ก าหนดแผนงาน 2.จ านวนครงเฉลยใน พฒนารปแบบตางๆ การเขารบการฝก การฝกอบรมตอคนตอ เชน การเขารวม อบรม สมมนา และ ป อบรม ประชม ศกษาดงาน 3.จ านวนคนทผานการ สมมนา และการ 3.ตองพฒนา อบรม ศกษาดวยตนเอง บคลากรใหมความร 4.จ านวนครงทศกษาด เปนตน 4.มงเนนเทคนค งาน การฝกอบรมให 5.จ านวนเจาหนาท เกดความรและ ศกษาหาความรดวย ความตระหนก ตนเอง 5.เปดโอกาสให 6.ความพงพอใจของ พนกงานไปศกษา พนกงานและผรบ ดงาน บรการ 6.เจาหนาทมการ 7.จ านวนคาใชจายใน ศกษาหาความร การบรหารงานบคคล ดวยตนเอง ลดลง 7.หมนเวยนการ ปฏบตหนาทเพอ เพมพน ประสทธภาพ

ทมา: ผลการส ารวจความคดเหนของผบรหารทองถน สมาชกสภาทองถน ขาราชการหรอพนกงานสวน ทองถน ลกจางในองคกรปกครองสวนทองถน และประชาชนผรบบรการจากองคกรปกครองสวน ทองถนตอการปฏบตงานของขาราชการหรอพนกงานสวนทองถน

57

ปจจยส าคญทควรค านงถงและน ามาประกอบการพจารณาจดท ามาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรม 1. พระบรมราโชวาทแกขาราชการพลเรอนตงแตป พ.ศ.2524-2542 คอ

1.1 คณธรรม ไดแก สจรต เทยงตรง เสยสละ อดทน ฝกตน มระเบยบ 1.2 หลกการท างาน ไดแก เพยบพรอมความร กศโลบาย ขยายสมพนธประสาน 1.3 คณคา ไดแก รบผดชอบ ท าหนาทเพอหนาทใหส าเรจทนการ ปฏบตงานยดมนใน

ผลประโยชนของแผนดน และความถกตอง เปนธรรม 2. ทศพธราชธรรม คอ การให รกษาความประพฤตใหสงบเรยบรอย เสยสละ ซอตรง ออนโยน

ความเพยร ไมโกรธ ไมเบยดเบยนผอน อดทน การปฏบตไมใหผดจากทถกทควร 3. ปรชญาในการรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ไดแก

3.1 การใชอ านาจรฐตองค านงถงศกดศรความเปนมนษย สทธ และเสรภาพ 3.2 บคคลเสมอกนในกฎหมาย 3.3 การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลจะกระท ามได 3.4 เสรภาพในการแสดงความคดเหน 3.5 บคคลมสทธไดรบทราบขอมลของหนวยราชการ 3.6 บคคลมสทธมสวนรวมในกระบวนการพจารณาของเจาหนาท 3.7 ท างานตามกฎหมายเพอรกษาผลประโยชนสวนรวม 3.8 สงเสรม/สนบสนนการมสวนรวมของประชาชนในการก าหนดนโยบาย การตดสนใจ การเมอง

รวมทงการตรวจสอบการใชอ านาจรฐ 4. วสยทศนของแผนปฏรประบบบรหารภาครฐ ไดแก

4.1 เปนระบบทสรางประโยชนใหประชาชนและประเทศชาต 4.2 เปนทเชอถอศรทธาของประชาชน 4.3 เปนระบบทมความรบผดชอบและเปนทพงของประชาชน 4.4 เปนระบบทเขมแขง ทนทานตออปสรรค กลาหาญตอส เพอคณธรรม มเกยรตภม และ

มศกดศร 4.5 เปนระบบททนสมย ทนโลก ทนการณ 4.6 เปนระบบทมวฒนธรรมทมงความเปนเลศของงาน

5. ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการสรางระบบบรหารกจการบานเมองและสงคมทด พ.ศ.2542 ไดแก

5.1 หลกนตธรรม : การใชกฎ ระเบยบ ทเปนธรรม เปนทยอมรบได ไมตามกระแสหรออ านาจตว บคคล เสมอภาค

5.2 หลกคณธรรม : การยดมนในความถกตองดงาม ประพฤตตนเปนตวอยางแกสงคมดวยความ ซอสตย จรงใจ ขยน อดทน

5.3 หลกความโปรงใส : การท างานอยางโปรงใส เปดเผยขอมลขาวสารทเปนประโยชน ตรงไปตรงมา ตรวจสอบได 5.4 หลกการมสวนรวม : เปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมรบร เสนอความเหน 5.5 หลกความรบผดชอบ : ตระหนกในสทธหนาท มความส านกในความรบผดชอบตอสงคม มงแกปญหา กลายอมรบผลการกระท าของตน 5.6 หลกความคมคา : บรหารจดการและใชทรพยากรอยางประหยดและเกดประโยชนสงสด

58

6. คานยมสรางสรรคของเจาหนาทของรฐ คอ คานยมทพงประสงคส าหรบการยดถอปฏบตในการท างานของเจาหนาทของรฐในปจจบน 5 ประการ ไดแก 6.1 กลายนหยดท าในสงทถกตอง หมายถง -ยดมนในความถกตอง ความชอบธรรม -เสยสละ -ยดหลกวชาและจรรยาวชาชพ -ไมโอนออนตามอทธพลใด 6.2 ซอสตยและมความรบผดชอบ หมายถง -ปฏบตหนาทอยางตรงไปตรงมา -แยกเรองสวนตวออกจากหนาทการงาน -มความรบผดชอบตอหนาท ตอประชาชน ตอการปฏบตงาน ตอองคการ และตอการพฒนาปรบปรงระบบราชการ 6.3 โปรงใส ตรวจสอบได หมายถง -ปรบปรงกลไกการท างานขององคกรใหมความโปรงใส -ใหประชาชนตรวจสอบความถกตองได -เปดเผยขอมลขาวสารภายใตกรอบของกฎหมาย 6.4 ไมเลอกปฏบต หมายถง -บรการประชาชนดวยความเสมอภาค เนนความสะดวก รวดเรว ประหยด และถกตอง -ปฏบตตอผมารบบรการดวยความมน าใจ เมตตา เออฟอ 6.5 มงผลสมฤทธของงาน หมายถง -ท างานใหแลวเสรจตามก าหนด เกดผลดแกหนวยงานและสวนรวม -ใชทรพยากรของทางราชการใหคมคาเสมอนหนงการใชทรพยากรของตนเอง -เนนการท างานโดยยดผลลพธเปนหลก มการวดผลลพธและคาใชจาย 7. หลกธรรมหรอค าสอนตามศาสนาหรอความเชอทมงใหคนประพฤตตนเปนคนด 8. พฤตกรรมทพงประสงคส าหรบการกระท าผดและไมผดกฎหมาย พฤตกรรมการใชอ านาจหนาทในทางมชอบหรอผดท านองคลองธรรมตามทรรศนะของนกวชาการ เชน 8.1 การทเจาหนาทของรฐไมไดกระท าสงหนงสงใดตามทกฎหมายระบไว (Nonfeasance) 8.2 การทเจาหนาทของรฐกระท านอยกวาสงทกฎหมายระบไวหรอกระท าการทกอใหเกดความ บกพรอง สญเสย หรอเสยหายแกทางราชการ (Malfeasance)

8.3 การทเจาหนาทของรฐกระท าการในสงทท าเกนขอบเขตอ านาจหนาทกฎหมายระบไว (Overfeasance)

8.4 การทเจาหนาทของรฐกระท าการตามวตถประสงคของกฎหมาย แตใชวธการทผดกฎหมาย (Misfeasance)

8.5 การทเจาหนาทของรฐกระท าการทอาจจะไมผดกฎหมาย แตผดจรรยาบรรณวชาชพ หรอเปน ทรจกกนในอกนยหนงวา Conflict of interest/Gray area ฯลฯ

9. ขอบงคบ ก.พ.วาดวยจรรยาบรรณของขาราชการพลเรอน พ.ศ.2537

59

จรรยาบรรณตอตนเอง ขอ1 ขาราชการพลเรอนพงเปนผมศลธรรมอนด และประพฤตตนใหเหมาะสมกบการเปน

ขาราชการ ขอ 2 ขาราชการพลเรอนพงใชวชาชพในการปฏบตหนาทราชการดวยความซอสตย และไม

แสวงหาประโยชนโดยมชอบ ในกรณทวชาชพใดมจรรยาวชาชพก าหนดไวกถงปฏบตตามจรรยาวชาชพนนดวย ขอ 3 ขาราชการพลเรอนพงมทศนคตทด และพฒนาตนเองใหมคณธรรมและจรยธรรม รวมทง

เพมพนความร ความสามารถ และทกษะในการท างานเพอใหปฏบตหนาทราชการมประสทธภาพประสทธผลยงขน

จรรยาบรรณตอหนวยงาน ขอ 4 ขาราชการพลเรอนพงปฏบตหนาทราชการดวยความสจรต เสมอภาค และปราศจากอคต ขอ 5 ขาราชการพลเรอนพงปฏบตหนาทราชการอยางเตมก าลงความสามารถ รอบคอบ รวดเรว

ขยนหมนเพยร ถกตองสมเหตสมผล โดยค านงถงประโยชนของทางราชการและประชาชนเปนส าคญ ขอ 6 ขาราชการพลเรอนพงประพฤตตนเปนผตรงตอเวลาและใชเวลาราชการใหเปนประโยชนตอ ทางราชการอยางเตมท ขอ 7 ขาราชการพลเรอนพงดแลรกษาและใชทรพยสนของทางราชการอยางประหยดคมคา โดยระมดระวงมใหเสยหายหรอสนเปลองเยยงวญญชนจะพงปฏบตตอทรพยสนของตนเอง จรรยาบรรณตอผบงคบบญชา ผอยใตบงคบบญชา และผรวมงาน ขอ 8 ขาราชการพลเรอนพงมความรบผดชอบในการปฏบตงานการใหความรวมมอชวยเหลอกลมงานของตนทงในดานการใหความคดเหน การชวยท างาน และการแกปญหารวมกน รวมทงการเสนอแนะในสงทเหนวาจะมประโยชนตอการพฒนางานในความรบผดชอบดวย ขอ 9 ขาราชการพลเรอนซงเปนผบงคบบญชาพงดแลเอาใจใสผอยใตบงคบบญชาทงในดานการปฏบตงาน ขวญ ก าลงบใจ สวสดการ และยอมรบฟงความคดเหนของผอยใตบงคบบญชา ตลอดจนปกครองผอยใตบงคบบญชาดวยหลกการและเหตผลทถกตองตามท านองคลองธครรม ขอ 10 ขาราชการพลเรอนพงชวยเหลอเกอกลกนในทางทชอบ รวมทงสงเสรมสนบสนนใหเกดความสามคครวมแรงรวมใจในบรรดาผรวมงานในการปฏบตหนาทเพอประโยชนสวนรวม ขอ 11 ขาราชการพลเรอนพงปฏบตตอผรวมงานตลอดจนผทเกยวของดวยความสภาพ มน าใจ และมนษยสมพนธอนด ขอ 12 ขาราชการพลเรอนพงละเวนจากการน าผลงานของผอนมาเปนของตน จรรยาบรรณตอประชาชนและสงคม ขอ 13 ขาราชการพลเรอนพงใหบรการประชาชนอยางเตมก าลงความสามารถดวยความเปนธรรม เออเฟอ มน าใจ และใชกรยาวาจาทสภาพออนโยน เมอเหนวาเรองใดไมสามารถปฏบตไดหรอไมอยในอ านาจหนาทของตนจะตองปฏบต ควรชแจงเหตผลหรอแนะน าใหตดตอยงหนวยงานหรอบคคลซงตนทราบวามอ านาจหนาทเกยวของกบเรองนนๆ ตอไป ขอ 14 ขาราชการพลเรอนพงประพฤตตนใหเปนทเชอถอของบคคลทวไป

60

ขอ 15 ขาราชการพลเรอนพงละเวนการรบทรพยสนหรอประโยชนอนใดซงมมลคาเกดปกตวสยทวญญชนจะใชกนโดยเสนหาจากผมาตดตอราชการ หรอผซงอาจไดรบประโยชนจากการปฏบตหนาทราชการนน หากไดรบไวแลวและทราบภายหลงวาทรพยสนหรอประโยชนอนใดทรบไวมมลคาเกนปกตวสย กใหรายงานผบงคบบญชาทราบโดยเรว เพอด าเนนการตามสมควรแกกรณ ขอ 16 ขอบงคบฉบนนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป (หมายเหต ประกาศในราชกจจานเบกษา ฉบบประกาศทวไปเลม 111 ตอนท 19 ง ลงวนท 8 มนาคม 2537)

10. สภาพปญหาทเกยวกบกคณธรรมและจรยธรรมขององคกรปกครองสวนทองถน จากผลการส ารวจความคดเหนของผบรหารทองถน สมาชก สภาทองถน ขาราชการหรอพนกงาน

สวนทองถน ลกจางในองคกรปกครองสวนทองถน และประชาชนผรบบรการจากองคกรปกครองสวนทองถนตอการปฏบตงานของขาราชการหรอพนกงานสวนทองถนทวประเทศ จ านวน 3,235 คน คดเปนรอยละ 49.27 ของกลมเปาหมาย (กลมเปาหมาย จ านวน 6,566 คน) พบวา 10.1 ความคดเหนตอการปฏบตงานและปญหาในการปฏบตงานของขาราชการหรอพนกงานสวนทองถน คอ 1) หลกนตธรรม กลมตวอยางเหนวา ผปฏบตงานยงขาดความรความเขาใจกฎหมายเกยวกบงานทปฏบตอยอยางถกตองและชดเจนถงรอยละ 40.75 และมปญหาการไมปฏบตตามกฎหมายอยทรอยละ 25.55 2) หลกคณธรรม กลมตวอยางเหนวา ผปฏบตงานมปญหาในดานการปฏบตหนาทเปนล าดบหนง ความประพฤตทวไปเปนปญหาล าดบรองลงมา และดานความซอสตยสจรตเปนล าดบสดทายดวยคาตวเลขทรอยละ 28.7, 26.75 และ 13.95 ตามล าดบ 3) หลกความโปรงใส กลมตวอยางเหนวา ผปฏบตงานมปญหาในดานกระบวนการใหประชาชนตรวจสอบการปฏบตงานอยทรอยละ 20.6 4) หลกการมสวนรวม กลมตวอยางเหนวา ผปฏบตงานยงไมเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรบร รวมคด รวมท า หรอเปดโอกาสใหผมสวนไดเสยหรอมสวนเกยวของแสดงความคดเหนทมผลกระทบตอสวนรวมอยทรอยละ 23.6 5) หลกความรบผดชอบ กลมตวอยางเหนวา การยอมรบความคดเหนทแปลกใหมแตกตางไปจากเดมเปนปญหาทเดนชดทสดในหลกความรบผดชอบทระดบรอยละ 32.4 และปญหาในล าดบรองลงไป คอ เรองความเอาใจใสหรอกระตนรอรนทจะชวยแกไขปญหาใหกบประชาชนทรอยละ 31.4 และเรองความตระหนกในสทธหนาท ตนเอง ผรวมงาน หนวยงาน งาน และประชาชนทระดบรอยละ 26.5 และเรองการยอมรบผลการกระท าและพรอมทจะแกไขทรอยละ 24.0 6) หลกความคมคา กลมตวอยางเหนวา ผปฏบตงานมปญหาในดานการใชทรพยากรอยางไมประหยดทรอยละ 31.55 7) เกยรตและศกดศรของตนเองและหนวยงาน กลมตวอยางเหนวา ผปฏบตงานไดปฏบตงานโดยค านงถงเกยรตและศกดศรของตนเองและรกษาชอเสยง ภาพพจน เกยรตภมของหนวยงาน แตไดรบการยอมรบจากประชาชนนอยกวาหนวยงานอนทระดบรอยละ 29.0 10.2 ความคดเหนตอแนวทางแกไขปญหาการปฏบตงานของขาราชการหรอพนกงานสวนทองถน พบวา มความตองการใหปรบปรงแกไขการปฏบตงานของขาราชการหรอพนกงานสวนทองถน ในประเดนของหลกคณธรรมเปนอนดบหนง คดเปนรอยละ 67.21 อนดบสอง ไดแก หลกนตธรรม คดเปนรอย

61

ละ 61.15 อนดบสาม คอ หลกความโปรงใส คดเปนรอยละ 56.56 อนดบส คอ หลกการมสวนรวม คดเปนรอยละ 50.08 อนดบหา คอ หลกความรบผดชอบ คดเปนรอยละ 46.07 และอนดบสดทายเปนหลกความคมคา คดเปนรอยละ 45.49 นอกจากนกลมผตอบยงไดสนอแนวทางแกไขปญหาตางๆ สรปไดดงน 1) ก าหนดมาตรการลงโทษผกระท าความผดและผรเหนการกระท าผดนนอยางเดดขาดและจรงจง 2) จดใหมการฝกอบรมใหความรแกผปฏฎบตงานในทกระดบและทกสาขาอยางตอเนองและเปนประจ า 3) จดใหมการสมมนาสญจรในพนท เพอสรางความเขาใจและความรวมมออนดระหวางเจาหนาทและประชนชน รวมทงเปนการรบทราบสภาพความเปนอยและสภาพปญหาทแทจรงของประชาชน 4) เปดโอกาสใหผปฏบตงานและประชาชนมสวนรวมแสดงความคดเหนและความตองการของตนเองแกหนวยงาน พรอมทงการรบรการด าเนนการและขาวสารความเคลอนไหวของหนวยงานดวย

62

งานวจยทเกยวของ

นพพล สรนคครนทร (2547) ไดศกษาการน าหลกธรรมาภบาลมาปรบใชในองคการบรหารสวนต าบล

ตามทศนะของประชาชนจงหวดเชยงใหม ผลการศกษาครงนพบวา การน าหลกธรรมาภบาลมาปรบใชในองคการบรหารสวนต าบลตามทศนะของประชาชนจงหวดเชยงใหมในภาพรวมอยในเชงบวก เมอเปรยบเทยบตามปจจยดานบคคล พบวา ประชาชนทมเพศ อาย ระดบการศกษาตางกนมทศนะตอการน าหลกธรรมาภบาลมาปรบใชใน อบต. ไมแตกตางกน แตประชาชนทมรายไดตางกนมทศนะตอการน าหลกธรรมาภบาลมาปรบใชใน อบต. แตกตางกน และเมอเปรยบเทยบตามปจจยดานขนาดของ อบต. และการมสวนรวมในการด าเนนงานของ อบต. พบวาประชาชนมทศนะตอการน าหลกธรรมาภบาลมาปรบใชใน อบต. แตกตางกน สวนปจจยในดานความรความเขาใจใน อบต. นนพบวา ประชาชนมทศนะตอการน าหลกธรรมาภบาลมาปรบใชใน อบต. ไมแตกตางกน สวนปจจยดานขนาดของ อบต. ไมมความสมพนธกบปจจยความรความเขาใจใน อบต. แตปจจยดานขนาดของ อบต. มความสมพนธกบปจจยดานการมสวนรวมในการด าเนนงานของ อบต.

วชรย ศรวชย (2553) ไดศกษาการบรหารกจการบานเมองทดของเทศบาลต าบลในอ าเภอเกาะคา

จงหวดล าปาง พบวา หลงจากทเทศบาลต าบลในอ าเภอเกาะคา จงหวดล าปางไดน าแนวคดการบรหารกจการบานเมองทดมาปรบใชในการบรหารงานของเทศบาลต าบล โดยมงเนนใหการบรหารงานทกอใหเกดประโยชนสขของประชาชน ท าใหประชาชนไดรบความสะดวกและตอบสนองความตองการไดมากขน แตขณะเดยวกนเทศบาลต าบลประสบกบปญหาในการปฏบตงานดานภารกจตางๆ ทไดรบการถายโอนจากสวนกลางและสวนภมภาคซงไดก าหนดไวในพระราชบญญตก าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542 ท าใหเทศบาลต าบลในอ าเภอเกาะคา จงหวดล าปาง มภารกจทตองปฏบตและใชงบประมาณเพมขน เปนจ านวนมาก ท าใหเทศบาลไมสามารถปฏบตภารกจไดอยางทวถงและมประสทธภาพ อกทงยงขาดการสนบสนนดานงบประมาณและบคลากรทปฏบตงานตามภารกจถายโอน จงสงผลใหการด าเนนงานของเทศบาลต าบลในอ าเภอเกาะคา จงหวดล าปาง ตามยทธศาสตรการบรหารกจการบานเมองทด บรรลเปาหมายอยในระดบมาก การบรหารงานของเทศบาลต าบลในอ าเภอเกาะคา จงหวดล าปางในปจจบนมการปฏบตงานเพอใหประชาชนมความเปนอยทดขน ไดรบการบรการทดขน ซงเทศบาลต าบลในอ าเภอเกาะคา จงหวดล าปาง ไดปรบเปลยนกระบวนการท างานของเทศบาลต าบล โดยมงเนนการท างานทลดขนาดขององคกร กระจายอ านาจใหมากขน ใหความส าคญตอการใหบรการประชาชนทมประสทธภาพมากขน เปดโอกาสใหภาครฐ เอกชน ประชาชนทวไปเขามามสวนรวมในการแสดงความคดเหนในการบรหารงานของเทศบาลต าบลในทกๆ ดาน ตลอดจนยอมรบขอคดเหนจากประชาชนและน ามาปรบปรง แกไขใหการปฏบตงานดขน โดยมเปาหมายของการด าเนนงานเพอกอใหเกดประโยชนสขของประชาชนและประชาชนไดรบความสะดวกและตอบสนองความตองการไดอยางแทจรง การบรหารงานของเทศบาลต าบลในอ าเภอเกาะคา จงหวดล าปางตามยทธศาสตรการบรหารกจการบานเมองทดในปจจบนยงประสบกบปญหาในเรองของประชาชนยงขาดความรความเขาใจเกยวกบอ านาจหนาทของตนเองและของเทศบาลต าบล กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบตางๆ ทเกยวของ ขาดความยดหยนไมทนสมยและไมชดเจน บคลากรขาดความรความสามารถและขาดความช านาญเฉพาะดานรวมถงบคลากรไมไดรบการพฒนาอยางตอเนอง การมสวนรวม

สวนท 2 รายงานการวจยทเกยวของกบธรรมาภบาลขององคกรปกครองสวนทองถน

63

ของประชาชนในการบรหารงานของเทศบาลยงมนอย สงผลใหเกดการทจรตคอรปชนไดงาย การก าหนดแผนงาน/โครงการ กจกรรมตางๆ มกจะมาจากการเรยกรองหรอความตองการของประชาชนทมโอกาสไดแสดงความคดเหนเทานน และยงไมครอบคลมทกกลมของประชาชนในพนท สงผลใหการบรหารกจการบานเมองทดของเทศบาลต าบลในอ าเภอเกาะคา จงหวดล าปาง ยงประสบปญหาในดานการด าเนนงานเพอใหบรรลวตถประสงคและเปาหมายทตงไว

สดาภรณ ค ามกชก (2552) ไดศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการปฏบตงานตามหลกธรรมาภบาลของเทศบาลต าบลโนนสะอาด อ าเภอโนนสะอาด จงหวดอดรธาน พบวา ประชาชนมสวนรวมในการปฏบตตามหลกธรรมาภบาลของเทศบาลต าบลโนนสะอาด อ าเภอโนนสะอาด จงหวดอดรธาน โดยรวมและรายดานในอยในระดบมาก ประชาชนทมเพศ อาย ระดบการศกษาและอาชพตางกนมสวนรวมในการปฏบตตามหลกธรรมาภบาลของเทศบาลต าบลโนนสะอาด โดยรวมและรายดานไมแตกตางกน ซงขอสนเทศนสามารถใชเปนประโยชนในการพฒนาปรบปรงการปฏบตตามหลกธรรมาภบาลของเจาหนาทของเทศบาลต าบลโนนสะอาดใหมประสทธภาพมากขน

พรสทธ ค านวณศลป และศภวฒนากร วงศธนวส (2549) ไดศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการปกครองสวนทองถน พบวา ประชาชนในชนบทไทยทอาศยอยในเขตพนทรบผดชอบขององคการบรหารสวนต าบลมสวนรวมในทางการเมอง และการปกครองทองถนไมมากนก ทเปนเชนนเปนเพราะประชาชนสวนใหญยงขาดความรความเขาใจในเรองของการปกครองทองถน ประชาชนสวนใหญไมรจกบทบาทหนาทของตนและขององคการบรหารสวนต าบลดพอ และมความรในเรองแนวทางหรอวธการปฏบตและกฎระเบยบตางๆ ทเกยวของกบการเลอกตงทองถนไมมากนก

ประวศ คงม (2548) ไดศกษาการมสวนรวมของประชาชน ตอการพฒนาทองถน: ศกษาเฉพาะกรณ

องคการบรหารสวนต าบลบางพน อ าเภอเมอง จงหวดปทมธาน พบวา ประชาชนมสวนรวมในการพฒนาทองถนมาก ทง 5 ดาน คอ ดานเศรษฐกจ ดานการเมอง ดานสงคม ดานวทยาการ และดานนโยบายระดบชาต และสรปไดวา เพศ และอาย มผลตอการมสวนรวมในการพฒนาทองถนทกกลม ทกเรอง แตการมสวนรวมนน ถกชน าและถกครอบง าจากฝายการบรหาร ฝายการเมองใหเชอและคลอยตาม ประชาชนทแสดงความคดเหนถกออกแบบมาแลวลวงหนา ซงท าใหไมเปนไปตามเจตนารมณของการมสวนรวมในระบอบประชาธปไตย

สภตรา วมลสมบต (2548) ไดศกษาธรรมาภบาลกบองคกรปกครองสวนทองถน: ศกษากรณองคการบรหารสวนต าบลเกยไชย อ าเภอชมแสง จงหวดนครสวรรค ซงผลจากการศกษาพบวา องคการบรหารสวนต าบลเกยไชย อ าเภอชมแสง จงหวดนครสวรรค ไดมการบรหารงานโดยการน าหลกธรรมาภบาลเปนหลกในการด าเนนงานขององคกร ซงท าใหองคการบรหารสวนต าบลเกยไชย สามารถด าเนนงานไดอยางมประสทธภาพและประสบความส าเรจ ท าใหทองถนมการพฒนาเพมมากขน และไดรบรางวลองคกรปกครองสวนทองถนทมการบรหารจดการทด ตามหลกธรรมาภบาล และจากการศกษาพบวา ปจจยทสงผลใหองคการบรหารสวนต าบลเกยไชย ประสบความส าเรจได เกดจากปจจย 3 ประการ ไดแก ปจจยดานผน าหรอผบรหาร ปจจยดานทมงานหรอองคกร และปจจยดานการมสวนรวมของประชาชนในการทจะรวมมอรวมใจพฒนาทองถนใหมความเจรญกาวหนา ทงนในการด าเนนงานของทง 3 ปจจยนนมการน าหลกการบรหารงานตามหลกธรรมาภบาล มาก าหนดเปนแนวนโยบายในการปฏบตอนไดแก หลกนตธรรม คณธรรม หลกความโปรงใส หลกการมสวนรวม หลกความรบผดชอบ และหลกความคมคา นอกจากนยงเนนหนกในเรองของความซอสตย

64

และโปรงใสในการบรหารองคกร เนนการมสวนรวมของประชาชนเปนหลก เปดโอกาสใหประชาชนในชมชนนนไดรวมคด รวมท า รวมตดสนใจ รวมรบผดชอบในการด าเนนกจการสาธารณะของทองถนโดยตรง ซงเปนการตอบสนองความตองการของประชาชนอยางแทจรง โดยความตองการของประชาชนสะทอนถงการบรหารกจการสาธารณะในทองถนวาเกดประโยชนตอประชาชนเพยงใด องคการบรหารสวนต าบลไมสามารถผกขาดรวมอ านาจทางการเมองไวกบผบรหารไดอกตอไป หากแตจ าเปนตองเปดกวาง เพอใหองคกรชมชนเขามารบรความเปนไปและเขาไปมสวนในการคดและลงมอปฏบตอยางจรงจง เพอประโยชนในดานการพฒนาอยางยงยนตอไป

นวลนอย ตรรตน และคณะ (2546) ไดศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการตรวจสอบการ

ด าเนนงานขององคการบรหารสวนต าบล ผลการศกษาพบวา ระดบการมสวนรวมของประชาชนในการด าเนนงานขององคการบรหารสวนต าบลยงอยในระดบต า โดยการมสวนรวมยงคอนขางจ ากดอยในเรองการรบรขาวสารขอมลเปนดานหลกการมสวนรวมในการตดสนใจเชงนโยบายหรอการตรวจสอบการด าเนนงานขององคการบรหารสวนต าบลยงคอนขางต า

สภทรมาศ จรยเวชชวฒนา (2546) ไดศกษาการบรหารการจดการของเทศบาลต าบลบานฉางตามหลกธรรมาภบาล พบวาในการบรหารการจดการของเทศบาลต าบลบานฉางตามหลกธรรมาภบาล เทศบาลต าบลบานฉางไดจดท าโครงการตามนโยบาย และเทศบญญตในดานตางๆ และรบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะจากประชาชนเพอหาจดยนและแนวทางรวมกน พบวายงประสบปญหาในเรองโครงสรางพนฐานการท างานในเทศบาลยงไมเปนระบบ โดยพนกงานสวนหนงยงคงยดตดกบระบบงานแบบเกา ไมยอมรบระเบยบกฎเกณฑใหมๆ ทางดานกระบวนการน าหลกธรรมาภบาลมาใชในการบรหารเทศบาลต าบลบานฉาง พบวา เทศบาลต าบลบานฉางมความเสมอภาคและกระจายการพฒนาอยางทวถงไมมการเลอกปฏบตและไดจดตงคณะกรรมการชมชนรวมกนจดท าแผนพฒนาและในเรองของการจดซอจดจาง กระบวนการตางๆ สวนใหญมความเปดเผยตรงไปตรงมา พบวามปญหาในเรองของคณะกรรมการชมชนทไดรบการแตงตงเขามานน บางคนไมเหนแกประโยชนของชมชน แตเขามาเพอหาผลประโยชนใหกบตนเอง

จรศกด สใจเจรญ (2545) ไดศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการบรหารงานขององคการบรหารสวนต าบล: ศกษาเฉพาะกรณบานโฮง จงหวดล าพน พบวา

1. โครงการหรอกจกรรมทประชาชนมสวนรวมมากทสด ไดแก โครงสรางพนฐานรองลงมาเปนการพฒนา และสงเสรมอาชพ และทมสวนรวมนอยทสด ไดแก ประเภทอนๆ โดยจะเขาไปมสวนรวมในลกษณะของการแสดงความคดเหน ขอเสนอแนะมากทสด รองลงมาเปนการไดรบประโยชนจากโครงการหรอกจกรรม

2. การเขาไปมสวนรวมโดยสมครใจมากกวาถกผอนชกชวน สวนรปแบบของการมสวนรวมนนจะเขารวมโดยผานตวแทน คอ สมาชกองคการบรหารสวนต าบลซงไดรบเลอกตงจากประชาชนในหมบาน รองลงมาเปนการมสวนรวมในสมาชกกลมตางๆ ทจดขนในหมบาน

3. ประชาชนมความพงพอใจตอการเปดโอกาสขององคการบรหารสวนต าบลใหเขาไปมสวนรวมมอยในระดบปานกลางคอนขางสง

4. สาเหตของการเขาไปมสวนรวม ไดแก การทจะมโอกาสไดรวมรบผดชอบทองถนของตนเอง ซงจะชวยสงเสรมใหประชาชนมความเขมแขง และจะท าใหการบรหารองคการบรหารสวนต าบลมประสทธภาพ อก

65

ทงจะเปนวธหนงในการควบคมการท างานขององคการบรหารสวนต าบล สาเหตของการไมเขาไปมสวนรวมในองคการบรหารสวนต าบลทมนอย ไมพอทจะทะนบ ารงทองถนตามความตองการของประชาชนไดอยางทวถง

จ ารส จตรตนอนนต (2548) ไดศกษาแนวทางพฒนาการบรหารกจการบานเมองและสงคมทดขององคการบรหารสวนต าบลในจงหวดล าปาง ซงผวจยศกษาเกยวกบสภาพการบรหารกจการบานเมองและสงคมทด และสภาพปญหาการบรหารกจการบานเมองและสงคมทดขององคการบรหารสวนต าบลในเขตอ าเภอเถน ผลการศกษาพบวาสภาพการบรหารกจการบานเมองและสงคมทดขององคการบรหารสวนต าบลในเขตอ าเภอเถน จงหวดล าปาง มสภาพการบรหารโดยภาพรวมอยในระดบมาก และปญหาในการบรหารกจการบานเมองและสงคมทดโดยภาพรวมอยในระดบนอย

ชาญณวฒ ไชยรกษา (2548) ไดศกษาความโปรงใสและการมสวนรวมของประชาชนในองคกรปกครองสวนทองถน: ศกษากรณเทศบาลนครพษณโลก ผวจยไดศกษาถงกระแสในเรองของธรรมาภบาล (Good Governance) ท าใหผบรหารและผทเกยวของกบการปกครองทองถนตองมความตระหนกมากขนในเรองของการบรหารและการใหบรการสาธารณะแกประชาชนในทองถน โดยเฉพาะเรองของความโปรงใสและการมสวนรวมของประชาชน เทศบาลนครพษณโลกในฐานะองคกรปกครองสวนทองถนทมประวตการจดตงมากวา 70 ป เปนเทศบาลทมความตระหนกเปนอยางยงตอเรองของการบรหารงานทโปรงใสและสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการการปกครองทองถน

ประเดนเรองความโปรงใสของเทศบาลนครพษณโลกนน เทศบาลไดจดใหมชองทางใหประชาชนไดรบรและตรวจสอบความโปรงใสของการบรหารเทศบาลในหลายชองทาง เชน การจดใหมรายการวทย ชอรายการวา “เทศบาลพบประชาชน” ทางสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย จงหวดพษณโลก เพอเปนชองทางการสอสารทประชาชนจะไดรบฟงขอมล ขาวสาร กจกรรมของเทศบาล รวมทงเปดโอกาสใหประชาชนไดโทรศพทเขามาพดคยกบผบรหารเทศบาล หรอการจดกจกรรมเวทประชาคมเมอง เพอเปนเวทของการชแจงและรบฟงความคดเหนของประชาชน เชน การจดเวทประชาคมเมองเพอชแจงและรบฟงความเหนของประชาชนเกยวกบการจดท าแผนพฒนาเทศบาล ฯลฯ เปนตน นอกจากน เทศบาลไดจดท าเอกสารเผยแพรตางๆ เพอแจกจายแกชมชนและประชาชน เชน วารสารเทศบาล คมอประชาชน จดหมายขาวเทศบาล รวมทงการเผยแพรขอมลตางๆ โดยผานหนงสอพมพทองถน หรอการเผยแพรผานเวปไซดของเทศบาล หอกระจายขาวของชมชนตางๆ ฯลฯ เปนตน

ประเดนเรองการมสวนรวมของประชาชนนน เทศบาลมงเนนใหมการสงเสรมการด าเนนงานในระบอบประชาธปไตย โดยมแนวคดในการเสรมสรางความเขมแขงของชมชนและสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน เชน การอ านวยการเพอใหมการจดตงชมชน ทงน เทศบาลมเปาหมายทจะเพมจ านวนชมชนในเขตเทศบาลใหมจ านวนเพมขนปละ 10 ชมชน โดยปจจบนมชมชนตางๆ ในเขตเทศบาลนครพษณโลกกวา 40 ชมชน หรอ การด าเนนการจดตงคณะกรรมการพฒนาเทศบาล ซงมองคประกอบสวนหนงเปนตวแทนของประชาชนซงเปนตวแทนของชมชนและองคกรเครอขายอนๆ ในภาคประชาชน เพอท าหนาทในการระดมความคดเหน ความรความสามารถและทรพยากรในการพจารณาแผนงานพฒนาของเทศบาลทสอดคลองกบความตองการในการพฒนาของประชาชน ฯลฯ เปนตน

66

ประเดนเรอง ความเชอถอไววางใจของสาธารณชนนน จะเหนไดวา ประชาชนสวนใหญถงรอยละ 60-70 มความพงพอใจการใหบรการของเทศบาล และรอยละ 70 ของประชาชนในเขตเทศบาลนครพษณโลกมความพงพอใจตอผลงานโดยรวมของคณะผบรหารเทศบาล

เบญจวรรณ วนดศร (2549) ไดศกษาความเปนธรรมาภบาลของนายกองคการบรหารสวนต าบลในจงหวดรอยเอด ซงผวจยมวตถประสงคเพอศกษาระดบความเปนธรรมาภบาลและปจจยทมความสมพนธกบธรรมาภบาลขององคการบรหารสวนต าบล ในจงหวดรอยเอด อนไดแก อาย ระดบการศกษา ความรความเขาใจในบทบาทหนาท และความรความเขาใจในการปกครองดวยหลกธรรมาภบาล ประชากรทใชในการวจยไดแก นายกองคการบรหารสวนต าบล ในจงหวดรอยเอด ผลการศกษาพบวา นายกองคการบรหารสวนต าบลในจงหวดรอยเอดมธรรมาภบาลในภาพรวมอยในระดบสง เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานความมประสทธภาพ ดานความรบผดชอบ ดานคณธรรม ดานนตธรรม มธรรมาภบาลระดบสง สวนดานความโปรงใส ดานการมสวนรวมมธรรมาภบาลระดบต า ส าหรบปจจยตางๆ ซงไดแกความรความเขาใจในบทบาทหนาทและความรความเขาใจในการปกครองดวยหลกธรรมาภบาล ผลการวจยพบวามความสมพนธกบธรรมาภบาลของนายกองคการบรหารสวนต าบลในจงหวดรอยเอด พระมหาศกดา กนกอรยสน (2553 : 249 – 258) ไดศกษาตวแบบการใชพทธธรรมในการบรหารกจการบานเมองทด ซงผลการศกษาสามารถสรางตวแบบการใชพทธธรรมในการบรหารกจการบานเมองทดไดดงน

ตวแบบพทธธรรม หลกการบรหารกจการบานเมองทด 1. จกรวรรดวตร โดยเฉพาะขอธรรมาธปไตย ถอธรรมเปนหลก ธรรมการกขา จดการรกษาปองกนและคมครองอนชอบธรรมและเปนธรรม และมาอธรรมการ หามกน มใหมการอนอธรรมเกดขน 2. โยนโสมนสการ (การใชความคดถกวธ) คอ มองสงทงหลายดวยความคด พจารณาสบคนถงคนเคา สาวหาเหตผลจนตลอดสาย แยกแยะออกพเคราะห ดดวยปญญาทคดเปนระเบยบและโยอบายวธ ใหเหนสงนนๆ หรอปญหานนๆ ตามสภาวะและตามความสมพนธแหงเหตปจจย ประกอบดวย อปายมนสการ (คดถกวธ ปตมนสการ (คดมระเบยบ) การณมนสการ (คดมเหตผล) และอปปาทมนสการ (คดเปนกศล) 3. ทศพธราชธรรม โดยเฉพาะขออวหงสา มอหงสาน ารวมเยน คอ ไมหลงระเรงอ านาจ ไมบบคนกดข มความกรณา ไมหาเหตเบยดเบยนลงโทษอาชญาแกประชาชนดวยอาศยความอาฆาคเกลยดชย และอวโรธนะ มปฏบตคลาดจากธรรม คอ ประพฤตมใหผดจากหลกการ ปกครองทชอบธรรม อนถอประโยชนสขความดงามของรฐและราษฎรเปนทตง ตรากฎหมายทไมฝนความรสกของคนสวนใหญ

หลกนตธรรม

67

ตวแบบพทธธรรม หลกการบรหารกจการบานเมองทด

4. ละเวนอคต (ละเวนความล าเอยง) ไดแก ละฉนทาคต (ไมล าเอยงเพราะชอบ) ละโทสาคต (ไมล าเอยดเพราะชง) ละโมหาคต (ไมล าเอยงเพราะหลง) และละภยาคต (ไมล าเอยดเพราะกลว) 5. อเบกขาพรหมวหาร ความวางใจเปนกลาง อนจะใหด ารงอยในธรรมตามทพจารณาเหนดวยปญญา ไมกระท าการใดๆ ดวยอคต

หลกนตธรรม

1. เบญจกลยาณธรรม ไดแก มเมตตาและกรณา เลยงชพโดยชอบ ส ารวมระวงในกาม มความซอสตย และมสต สมปชญญะ เปนธรรมเกอกลแกการรกษาศล 5 2. ละเวนอบายมข คอ ละเวนทางแหงความเสอม ไดแก ไมเสพและตดสราและของมนเมา ไมเทยวกลางคน ไมเทยวดการละเลน ไมคดการพนน ไมคบคนชว และไมเกยจครานการงาน 3. พทธโอวาท ไดแก ไมท าความชวทงปวง (ละทจรตทางกาย วาจา ใจ) ท าแตความด (ประพฤตชอบทางกาย วาจา ใจ) และท าใจของตนใหสะอาดบรสทธปราศจากความโลภ โกรธ หลง 4. ไตรสกขา ไดแก ศล ขอปฏบตอบรมกายวาจาใหเรยบรอย สมาธ ขอปฎบตท าใหใจสงบแนวแน ไมฟงซาน และปญญา ขอปฏบตเพอใหเกดความรเขาใจเหตผล รอบรสงทเปนประโยชน และไมเปนประโยชน รวมทงรแจงสภาวธรรมตามความเปนจรง 5. นาถกรณธรรม ไดแก กลยาณมตร (การคบคนด) โสวจสสตา (ความเปนผวางายสอนงาย รบฟงเหตผล) กงกรณเยส ทกขตา (ความเอาใจใสชวยขวนขวายในกจใหญนอยทกอยางของเพอนรวมหมคณะ) ธมมกามตา (ความเปนผรกธรรม ใฝความรใฝความจรง) วรยารมภะ (ความขยนหมนเพยร) และสนตถฎฐ (ความสนโดษ) 6. อรยทรพย โดยเฉพาะขอหร (ความละอายแกใจ) โอตตปปะ (ความเกรงกลวบาป) และพาหสจจะ (การไดเรยนรมามาก) 7. ฆราวาสธรรม โดยเฉพาะขอทมะ(การฝกตน) ขนต(มความอดทน) จาคะ (การเสยสละ)

หลกนตธรรม

68

ตวแบบพทธธรรม หลกการบรหารกจการบานเมองทด 1. สจจะ ความสตย ความซอตรง ท าประการใดๆ ดวยความโปรงใส 2. ราชสวดธรรม โดยเฉพาะขอท 36 คอ ใหเปนผมความบรสทธ มความโปรงใสสะอาดในหนาทการงาน 3. ทศพธราชธรรม โดยเฉพาะขอ อาชชวะ (ปฏบตภาระโดยซอตรง ไมหลอกลวงผอน) และอวโรธนะ (มปฏบตคลาดจากธรรม คอประโยชนสขความดงามของรฐและราษฎรเปนทตง) มความโปรงใสในการปฏบตกจทงปวง 4. อนวชชพละ ก าลงแหงการงานไมมโทษ ท าดวยความโปรงใส

หลกความโปรงใส

1. สปปรสธรรม โดยเฉพาะขอปรสญฌตา รจกชมชน และขอปคคลญฌตา รจกบคคล 2. อปรหานยธรรม (ธรรมอนไมเปนทตงแหงความเสอม) โดยเฉพาะขอ 1 หมนประชมกนเนองนตย และขอ 2 พรอมเพรยงกนประชม พรอมเพรยงกนเลกประชม พรอมเพรยงกนท ากจทพงท า เปนตน 3. สารณยธรรม (กลกท างานรวมกน) ไดแก เมตตากายกรรม เมตตาวจกรรม เมตตามโนกรรม สาธารณโภค (ไดของสงใดมากแบงปนกน) สลสามญญตา (มศลบรสทธเสมอกน) และทฎฐสามญญตา (มความเหนชอบรวมกน) 4. ทศพธราชธรรม (คณธรรมของผปกครอง) โดยเฉพาะขอ 5 มททวะ (ความออนโยน) ขอ 7 อกโกธะ (ความไมโกรธ) และขอ 9 ขนต (ความอดทน) 5. สงคหวตถ (หลกธรรมประสานหมชนไวในสามคค) ไดแก ทาน (การให) ปยวาจา (วาจาเปนทรก) อตถจรยา (ประพฤตประโยชน) และสมานตตา (ท าตนเสมอตนเสมอปลาย) 6. ละเวนอคต (ละเวนความล าเอยง) ไดแก ละฉนทาคต (ไมล าเอยดเพราะชอบ) ละโทสาคต (ไมล าเอยวเพราะชง) ละโมหาคต (ไมล าเอยดเพราะหลง) และลภยาคต (ไมล าเอยดเพราะกลว) 7. กลยาณมตตตา โดยเฉพาะขอวตตา จ รจกพดใหไดผล วจนกขโม อดทนตอถอยค า และคมภรฌจ กถ กตตา แถลงเรองลกล าได

หลกการมสวนรวม

69

ตวแบบพทธธรรม หลกการบรหารกจการบานเมองทด

8. พทธธรรมเพอการสอสาร ไดแก สนทสสนา (ชแจงใหชดเจน) สมาทปนา (จงใจหรอชวนใหอยากรบเอาไปปฏบต) สมตเตชนา (เราใจใหอาจหาญแกลวกลา) และสมปหงสนา (ราเรงหรอปลอบชโลมใจใหสมชน ราเรง)

หลกการมสวนรวม

1. สจจะ คอความสตย ความซอตรง ตอหนาทรบผดชอบของตน 2. ราชสวดธรรม (ธรรมของขาราชการ) โดยเฉพาะขอ 1 ธมมญฌตา รจกหลกและรจกเหต ขอ 2 อตถญฌตา รจกความมงหมายและรจกผล และขอ 4 มตตญฌตา รจกประมาณ 3. โยนโสมนสการ (การใชความคดถกวธ) คอ มองสงทงหลายดวยความคด พจารณาสบคนถงตนเคา สาวหาเหตผลจนตลอดสาย แยกแยะออกพเคราะหดดวยปญญาทคดเปนระเบยบและโดยอบายวธ ใหเหนสงนนๆ หรอปญหานนๆ ตามสภาวะและตามความสมพนธแหงเหตปจจย ประกอบดวย อปายมนสการ (คดถกวธ) ปตมนสการ (คดมระเบยบ) การฌมนสการ (คดมเหตผล) และอปปาทมนสการ (คดเปนกศล) 4. ราชสวดธรรม (ธรรมของขาราชการ) โดยเฉพาะขอท 44 ไรนาและปศสตว ขาวในยงฉาง ควรตรวจอยเปนประจ า ตลอดจนการใชจายในครอบครวกพงรจกก าหนดประมาณ 5. ทฎฐธมมกตถะ (ธรรมอ านวยประโยชนสขในปจจบน) โดยเฉพาะขอ 2 อารกขสมปทา ถงพรอมดวยการรกษา และขอ 4 สมชวตา มความเปนอยเหมาะสม 6. มรรคมองคแปด (ขอปฏบตสายกลาง) อ เอฟ ชมากเกอร กลาววา เปนเศรษฐศาสตรเชงพทธ โดยเฉพาะสมมาอาชวะ (เลยงชพโดยชอบ)

หลกความคมคา

70

ตวแบบพทธธรรม หลกการบรหารกจการบานเมองทด 1. วฑฒธรรม (ธรรมใหถงความเจรญ) ไดแก สปปรสสงเสวะ (เสวนาสตบรษเสวนาทานผรผทรงคณความด) สทธมมสสวนะ (สดบสทธรรม ตงใจฟงค าสงสอนของทาน เอาใจใสเลาเรยน) โยนโสมนสการ (ท าในใจ โดยแยบคาย รจกคดพจารณาหาเหตผลโดยถกวธ รจกคดพจารณาใหเหนเหตผลคณโทษในสงทไดเลาเรยนสดบฟงนน จบสาระทจะน าไปใชประโยชนได) และ ธมมนานธมมปฏปตต (ปฏบตธรรมสมควรแกธรรม น าสงทไดเลาเรยนและตรตอบเหนแลวไปใชปฏบตใหถกตองตามหลก สอดคลองกบความมงหมายของหลกการนนๆ ) 2. สปปรสธรรม (คณสมบตของความเปนคนทสมบรณ) ไดแก ธมมญฌตา (รหลกและผจดเหต) อตถญฌตา (รความามงหมายและรจกผล) อตตญฌตา (รตน) มคคญฌตา (รประมาณ) กาลญฌตา (รกาล) ปรสญฌตา (รชมชน) และปคคลญฌตา (รบคคล) 3. ฆราวาสธรรม (หลกการครองชวตของคฤหสถ) ไดแก (ความจรง ซอตรง ซอสตย) ทมะ (การฝกฝน) การขมใจ ฝกนสย ปรบตว) ขนต (ความอดทน) และจาคะ (ความเสยสละ) 4. มรคคมองคแปด คอ ความเหนชอบและความด ารชอบ (ปญญา) เจรจาชอบ การงานชอบ และเลยงชดชอบ (ศล) ความเพยรชอบ ความระลกชอบ และความตงใจมนชอบ (สมาธ) 5. สงคหวตถ (หลกธรรมยดเหนยวใจบคคลและประสานหมชน) ไดแก ทาน (การให) ปยวาจา (วาจาเปนทรก) อคถจรยา (ประพฤตประโยชน) และ สมานตตคา (ท าตนเสมอตนเสมอปลาย) 6. พรหมวสารธรรม ไดแก เมตตา (ความรก ปรารถนาดใหเขามความสข) กรณา (ความสงสารคดชวยใหพนทกข) มฑตา (ความยนด ในเมอผอนอยดมสข) และอเบกขา (ความวางใจเปนกลาง อนจะใหด ารงอยในธรรมตามทพจารณาเหนดวยปญญา)

หลกการพฒนาทรพยากรมนษย

71

ตวแบบพทธธรรม หลกการบรหารกจการบานเมองทด 7. กลยาณมตตตา ไดแก ปโย (นารก ในฐานเปนทสบายใจและสนทสนม) คร (นาเคารพ ในฐานประพฤตสมควรแกฐานะ ภาวนโย (นาเจรญใจหรอนายกยอง ในฐานทรงคณคอความรและภมปญญาแทจรง) วตตา จ (รจกพดใหไดผล รจกชแจงใหเขาใจ วจนกขโม (อดทนตอถอยค า คอ พรอมทจะรบฟงค าปรกษา ซกถาม ค าเสนอ และวพากษ วจารณ อดทนฟงไดไมเบอไมฉนเฉยว) คมภรณจ กถ กตตา (แถลงเรองล าลกได สามารถอธบายเรองยงยากซบซอนใหเขาใจ และใหเรยนรเรองราวทลกซงยงขนไป) โน จฎฐาเน นโยชเย (ไมชกน าในอฐานะ คอ ไมแนะน าในเรองเหลวไหลหรอชกจงไปในทางเสอมเสย) 8. จรณะ 15 (ขอปฏบตใหเกดความรความสามารถ) ไดแก สทธา (ความเชอทมเหตผล) สลสมปทา (ความถงพรอมดวยศล) อนทรยสงวร (ส ารวมอนทรย คอ ตา ห จมก ลน กาย และใจ) หร (ความละอายแกใจ) โอตตปปะ (ความเกรงกลวบาป) โภชเน มตตญฌตา (ความรประมาณในการบรโภคอาหาร) ชาครยานโยค (การหมนประกอบความตน) อารทธวรยะ (มความเพยรทปรารภแลว) พหสต (ไดเรยนรมาก) สต (ความระลกได) รปฌาน 4 (การท าจตใหตงมน 4 ระดบ) และปญญา (ความรอบร) 9. นาคกรณธรรม โดยเฉพาะขอกลยาณมตร (การคบคนด) โสวจสสตา (ความเปนผวางายสอนงาย รบฟงเหตผล) กงกรณเยส ทกขตา (ความเอาใจใสชวยขวนขวายในกจใหญนอยทกอยางของเพอนรวมหมคณะ) ธมมกามตา (ความเปนผรกธรรม ใฝความรใฝความจรง) และสนตฎฐ (ความสนโดษ) 10. ทศพธราชธรรม (คณธรรมของผปกครองบานเมอง) ไดแก ทาน (การให) ศล (ความประพฤตดงาม) ปรจจาคะ (การบรจาค) อาชชวะ (ความซอตรง) มททวะ (ความออนโยน) ตปะ (ความทรงเดช) อกโกธะ (ความไมโกรธ) อวหงสา (ความไมเบยดเบยน) ขนต (ความอดทน) และอวโรธนะ (ความไมคลาดธรรม)

หลกการพฒนาทรพยากรมนษย

72

ตวแบบพทธธรรม หลกการบรหารกจการบานเมองทด 11. ละเวนอบายมข ไดแก ไมตดสราและของมนเมา ไมชอบเทยวกลางคน ไมชอบเทยวดการละเลน ไมตดการพนน ไมคบคนชว และไมเกยจครานท าการงาน 12. พละ 4 (ก าลงคณธรรม) ไดแก ปญญาพละ (ก าลงความรหรอฉลาด) วรยพละ (ก าลงแหงความเพยร) อนวชชพละ (ก าลงการงานทไมมโทษหรอความสจรต) และสงคหพละ (ก าลงการสงเคราะหหรอ มนษยสมพนธ 13. พทธธรรมเพอการสอสาร ไดแก สนทสสนา (แจมแจงหรอชแจงใหชดเจน (สมาทปนา (จงใจหรอชวนใจใหอยากรบเอาไปปฏบต) สมคเคชนา (เราใจใหอาจหาญแกลวกลา) และสมปหงสนา (ราเรงหรอปลอดชโลมใจใหสดชนราเรง) 14. ทศ 6 ขอปฏบตระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชา ผบงคบบญชาพงปฏบตดวยสถาน 5 ไดแก (1) จดการงานใหท าตามความเหมาสมกบก าลงความสามารถ (2) ใหคาจางรางวลสมควรแกงานและความเปนอย (3) จดสวสดการด มชวยรกษาพยาบาลในยามเจบไข เปนตน (4) ไดขอแปลกๆพเศษมา กแบงปนให และ (5) ใหมวนหยดและพกผอนหยอนใจตามโอกาสอนควร ส าหรบผใตบงคบบญชา เมอไดรบการปฏบตดวยดจากผบงคบบญชาแลว กพงปฏบตดตอผบงคบบญชาดวยสถาน 5 ไดแก (1) เรมท าการงานกอนนาย (2) เลกงานทหลงนาย (3) ถอเอาแตของทนายให (4) ท าการงานใหเรยบรอยและดยงขน และ (5) น าเกยรตคณของนายไปเผยแพร

หลกการพฒนาทรพยากรมนษย

1. พหสต (คณสมบตของผไดเรยนรมาก) ไดแก พหสสตา (ฟงมาก คอ ไดเลาเรยน สดบฟงไวมาก) ธตา (จ าได คอ จบหลกหรอสาระได ทรงจ าความไวแมนย า) วจสา ปรจตา (คลองปาก คอ ทองบนหรอใช

องคกรแหงการเรยนร

73

ตวแบบพทธธรรม หลกการบรหารกจการบานเมองทด พดอยเสมอจนแคลวคลองจดเจน) มนสานเปกขตา (เพงขนใจ คอใสใจนกคดพจารณาจนเจนใจ นกถงครงใด กปรากฎเนอความชดเจน) และทฎรยา สปฎวทธา (ขบไดดวยทฤษฎ หรอแทงตลอดดดวยทฎฐ คอ มความเขาใจลกซงมองเหนประจกษแจงดวยปญญา ทงความหมายและเหตผล) 2. วฑฒธรรม (ธรรมท าใหความรเจรญ) ไดแก สปปรสสงเสวะ (คบทานผรผทรงคณความด) สทธมมสสวนะ (ตงใจฟงค าสงสอนของทาน เอาใจใสเลาเรยน) โยนโสมนสการ (ท าในใจโดยแยบคาย รจกคดพจารณาหาเหตผลโดยถกวธ รจกคดพจารณาใหเหนผลคณโทษในสงทไดเลาเรยนสดบฟงนนจบสระทจะน าไปใชประโยชนได) และธมมานธมมาปฏบตต (ปฏบตธรรมสมควรแกธรรม น าสงทไดเลาเรยนและตรตรองเหนแลวไปใชปฏบตใหถกตองตามหลก สอดคลองกบความมงหมายของหลกการนนๆ) 3. ปจจยแหงสมมาทฎฐ (ทางเกดแหงแนวความคดทถกตอง) คอ ปรโตโฆส (เสยงจากผอน คอการรบฟงค าแนะน าสงสอน เลาเรยน หาความร สนทนา ซกถาม ฟงค าบอกเลาชกจงของผอน โดยเฉพาะจากทานผเปนกลยาณมตร) และโยนโสมนสการ (การใชความคดถกวธ ความรจกคด คดเปน คอมองสงทงหลายดวยความคดพจารณา รจกสบสาวหาเหตผล แยกแยะสงนนๆ หรอปญหานนๆ 4. กาลามสตรกงขานยฐาน (วธปฏบตในเรองทควรสงสยหรอหลกความเชอ) ไดแก มา อนสสเวน อยาปลงใจเชอดวยการฟงตามกนมา มาปรมปราย อยางปลงใจเชอดวยการถอสบๆๆ กนมา มา อตกราย ยางปลงใจเชอดวยการเลาลอมา ปฎกสมปทาเนน อยาปลงใจเชอดวยการอางต าราหรอคมภร มา ตกกเหต อยางปลงใจเชอเพราะตรรกะ มา นยเหต อยาปลงใจเชอเพราะการอนมาน มา อาการปรวตกเกน อยาปลงใจเชอดวยการคดตรองตามแนวเหตผล มา ทฎฐนชฌานกชนตยา

องคกรแหงการเรยนร

74

ตวแบบพทธธรรม หลกการบรหารกจการบานเมองทด อยาปลงใจเชอเพราะเขาไดกบทฤษฎทพนจไวแลว มา ภพพรปตาย อยาปลงใจเชอเพราะมองเหนรปลกษณะนาจะเปนไปได และ มา สมโน ครต อยาปลงใจเชองเพราะนบถอวา ทานสมณะนเปนครของเรา ตอเนองใดรเขาใจดวยตนวา ธรรมเหลานน เปนอกศล เปนกศล มโทษ ไมมโทษ เปนตนแลว จงควรละหรอถอปฏบตตามนน

องคกรแหงการเรยนร

1. อทธบาท 4 (คณธรรมน าไปสความส าเรจ) ไดแก ฉนทะ (ความพอใจ คอ ความตองการทจะท า ใฝใจรกจะท าสงนนอยเสมอ และปรารถนาจะท าใหไดผลดยงๆ ขนไป) วรยะ (ความเพยร คอขยนหมนประกอบสงนนดวยความพยายาม เขมแขง เอาธระ ไมทอถอย) จตตะ (ความคดมงไป คอ ตงจตรบรในสงทท า และท าสงนนดวยความคด เอาจตฝกใฝไมปลอยใจใหฟงซานเลอนลอยไป อทศตวอทศใจใหแกสงทท า) และวมงสา (ความไตรตรอง คอ หมนใชปญญาพจารณาใครครวญตรวจตามหาเหตผล และตรวจสอบขอยงหยอนในสงทท านน มการวางแผน วดผล คดคนวธแกไขปรบปรง เปนตน) 2. คณลกษณะของนกบรหารตามทตยปาณกสตร ไดแก จกขมา (มปญญามองการณไกล หรอมวสยทศนด) วธโร (จดการธระไดด มความเชยวชาญเฉพาะดาน) และนสสยสมปนโน (พงพาอาศยคนอนได เพราะมมนษยสมพนธ 3. อรยสจจ 4 (แนวทางแกปญหาและตดสนใจ) คอ ทกข (รจกปญหาทเกดจากความตองการ คอรปญหาในภาพรวมทงหมด) สมทย (รจกมองปญหารวมและปญหาเฉพาะวาเปนอยางไร) นโรธ (รจกวเคราะหปญหาแตละชวงวา จะมวธการเลอกแนวทางแกไขอยางไร และมรรค (มรรควธทเขาไปแกไขปญหาทสามารถบรรลเปาหมายได)

หลกการบรหารจดการ

75

ตวแบบพทธธรรม หลกการบรหารกจการบานเมองทด 4. พทธวธการบรหารความขดแยง โดยการแสดงใหเหนคณของความสามคคและคณคาของฐานะทตนธ ารงอย รวมทงใหเหนโทษของความขดแยง โดยใชวาจาสภาษต 5. วธบรหารดวยธรรมาธปไตย ทเนนกระท าการดวยปรารภความถกตองเปนจรง สมควรตามธรรมเปนประมาณ นกบรหารประเภทนยดเอาความส าเรจของงานเปนทตงเพอท างานใหส าเรน เขายนดรบฟงค าแนะน าจากทกฝาย ซงรวมทงคนทไมชอบเขาเปนสวนตว เขาแยกเรองงานออกจากความขดแยงสวนตว 6. พละ (ก าลงของคณธรรม) คอ ปญญาพละ (ก าลงความรหรอฉลาด) วรยพบะ (ก าลงแหงความเพยร) อนวชพละ (ก าลงการงานทไมมโทษหรอความสจรต) และสงคหพละ (ก าลงการสงเคราะหหรอมนษยสมพนธ) 7. ราชสวดธรรม (ธรรมของขาราชการ) เปนธรรมของขาราชการหรอหลกราชการ ซงถอวาเปน หลกธรรมาภบาลทขาราชการทกคนตองปฏบตเพอการเปนขาราชการทด ตงแตเรมรบราชการ จนกระทงออกจากราชการ 8. สารณยธรรม (หลกการท างานรวมกน) ไดแก เมตตากายกรรม เมตตาวจกรรม เมตตามโนกรรม สาธารณโภค (ไดขอสงใดมากแบงปนกน) สลสามญญตา(ศลบรสทธเสมอกน) ทฎฐสามญญตา (มความเหนชอบรวมกน) 9. พทธธรรมเพอการสอสาร ไดแก สนทสสนา (แจมแจงหรอชแจงใหชดเจน หมายถง อธบายขนตอนของการด าเนนงานไดอยางชดเจนแจมแจงชวยใหสมาชกปฏบตตามไดงาย) สมาทปนา (จงใจหรอชวนใจใหอยากรบเอาไปปฏบต หมายถงอธบายใหเขาใจและเหนชอบกบวสยทศนจนเกดศรทธาและความรสกวาตองฝนใหไกลและไปใหถง) สมตเตชนา (เราใจใหอาจ

หลกการบรหารจดการ

76

ตวแบบพทธธรรม หลกการบรหารกจการบานเมองทด หาญแกลวกลา หมายถง ปลกใจใหเกดความเชอมนในตนเองและมความกระตอรอรนในการด าเนนการไปสเปาหมาย) และสมปหงสนา (ราเรงหรอปลอบชโลมใจใหสดชนราเรง หมายถง สรางบรรยากาศในการท างานรวมกนแบบกลยาณมตรซงจะสงเสรมใหสมาชกมความสขในการงาน) 10. หลกธรรมขอปฏบตเพอมงผลสมฤทธ โดยเนนเรองความขยน มสต มการงานสะอาด ใครครวญแลวจงท า มความส ารวม เปนอยโดยธรรม และไมประมาท ผทปฏบตเชนนยอมเปนคนม “ยศ” คอไดรบการยอมรบ ความยกยองนบถอ ค าสรรเสรญ ในคณความด อนเปนผลแตกรรมดเทานน 11. จกร 4 (หลกความเจรญ) คอ ปฏรปเทสวาระ (อยในถนทด มสงแวดลอมเหมาะสม) สปปรสปสสยะ (คบคนด) อตตสมมาปณธ (ตงตนไวถกวธ) และปพเพกตปญญตา (มทนดไดเตรยมไว)

หลกการบรหารจดการ

1. พทธวธการใชเทคโนโลยสารสนเทศ เปนแนวคดเชงพทธเกยวกบการบรโภคเทคโนโลยในลกษณะทไมกอปญหา แตเปนไปในแนวทางของการสรางสรรคประโยชนสขทแทจรง คอ เทคโนโลยทรจกประมาณซงเปนเทคโนโลยทควบคมโลภะ เทคโนโลยเพอท าประโยชนซงเปนการก าจดโทสะ และเทคโนโลยเพอเสรมปญญาและพฒนามนษยซงเปนการก าจดโมหะ 2. หลกธรรมขอปฏบตส าหรบเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอมงผลสมฤทธ เปนวธปฏบตเพอใหเกดผลสมฤทธโดยเนนเรองความขยน มสต มการงานสะอาด ใครครวญแลวจงท า มความส ารวม เปนอยโดยธรรม และไมประมาท เมอปฏบตไดเชนนยอมไดรบการยอมรบ ความยกยองนบถอ ค าสรรเสรญในคณความด อนเปนผลแตกรรมดเทานน ในกาลทกเมอ

เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร