บทท 1 บทน า

ความส าคญของปญหา

อตสาหกรรม การทองเทยวเ ปนอตสาหกรรมทมการขยายตวส ง มบทบาทความส าคญตอระบบเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทยเปนอยางมาก เปนแหลงรายไดทส าคญน ามาซ งเงน ตราตางประเทศการสรางงาน และการกระจายความเจรญไปสภมภาค นอกจากนการทองเทยว มสวนส าคญในการพฒนาระบบโครงสรางพนฐานของการคมนาคมขนสง รวมไปถงการคาและ การลงทน เมอ ประเทศประสบภาวะวกฤตทางเศรษฐกจ การทองเทยวมบทบาทส าคญในการสรางรายไดใหกบประเทศสามารถชวยใหเศรษฐกจฟนตวไดในเวลาทรวดเรวก วาภาคผลตและบรการ อน ๆ (กระทรวงการทองเทยวและกฬา , 2554 ) ความตองการในการเดนทางทองเทยวของนกทองเทยวชาวไทย มความหลากหลายและซบซอน แตดวย เทคโนโลยททนสมยสงผลใหนกทองเทยว สามารถศกษาห าขอมลเกยวกบแหลงทองเทยว และกจกรรมตาง ๆ รวมท งขอมล การเดนทางไดงายขนประกอบกบสถานการณทางสงคมและเศรษฐกจในปจจบนท าใหนกทองเทยวชาวไทยมพฤตกรรมการเดนทางทองเทยวทแตกตางกนไปตามความพรอมและความตองการของแตละบคคลการเปลยนแปลงดงกลาวท าใหหนวยงานทงภาครฐและเอกชนพยายามทจะเข าถงพฤตกรรมการเดนทางทองเทยวภายในประเทศใหมากยงขน เพอเปนก ารตดตามความเคลอนไหวสถานการณ และแนวโนมของการทองเทยวไดอยางตอเนอง ดงนนจงจ าเปนทจะตองมขอมลส าหรบใชในการวางแผนการก าหนดกลยทธทางการทองเทยวไดอยางเหมาะสมและทนสถานการณ (ส านกงานสถตแหงชาต, 2556) ปจจยหลกประการหนงส าคญของอตสาหกรรมการทองเทยว คอ การแบงปนประสบการณดานอาหาร ดงนน อตสาหกรรมดาน อาหารจงสมพนธกบประสบการณการรบประทานอาหารทเกยวของกบการทองเทยวของนกทองเทยว นอกจากน ขณะเดนทางทองเทยวพบวาการแสวงหาอาหารทแปลก ใหม หรอ การแสวงหาอาหารทม รสชาตอาหาร คลายคลงกน ยอมสงผลตอประสบการณ ของนก ทองเทยว ซงบางประเทศ บางวฒนธรรมและปจเจกบคคลอาจจะมความเสนหาในรสชาตอาหารทแตกตางกน (Boyne & Hall, 2004) หากเปรยบเทยบประสบการณระหวางประเทศ ถนก าเนด กบประเทศทเดนทางทองเทยวจะเปนเรอง ทเกยวของกบอาหารทองถนและวฒนธรรม ค วามสมพนธระหวาง อาหารกบการทองเท ยวมความสมพนธควบคกน ความตองการทางสงคมและวฒนธรรม (Long, 2004) ความตองการตามสถานภาพทางสงคม (Richards, 2002)

2

ประสบการณความสวยงาม (Long, 2004) และบทบาทอน ๆ โดยทวไปเปนประสบการณทสามารถเชอมโยงกบการรบประทานอาหารในแตละพนททเดนทางทองเทยว ทผานมาอาหาร เปนทไดรบการยอมรบจากภาครฐบาล ภาคธรกจและนกวชาการในฐานะ ทเปนสวนหนงของผลตภณฑการทองเทยวและเปนวธ สรางความแตกตาง ใหแหลงทองเทยว ซงมประโยชนหลายประการในการเชอมโยงอาหารและการทองเทยว เขาดวยกน (Hall & Mitchell, 200 5) ในขณะทความส าคญทางเศรษฐกจ ของการบรโภคอาหาร ในสถาน ทองเทยวไดรบการยอมรบและ มการศกษาเพอ ส ารวจปจจยทมผลตอการบรโภคอาหาร ในสถานทองเทยว การศกษา นพยายามทจะแกไขข อบกพรองนโดยการรวมวรรณกรรม การทองเทยว และบรการตอนรบ เพอหาปจจยส าคญทมผลตอการบรโภคอาหารและการทองเทยว ซงความสมพนธระหวางปจจยเหลานค านงถงในแงของลกษณะพฤตกรรมการบรโภคอาหารในแหลงทองเทยว (Richards, 2002) การใหบรการดานอาหารแกนกทองเทยวเปน การ บรการดานหนงทมความส าคญอยาง ยง เนองจากเปนสงจ าเปน ทส าคญ ทนกทองเทยวจะตองบรโภคอาหาร เพอการด ารงชวต ถาอาหาร ทจดไวบรการไมปลอดภยจนท าใหเกดการเจบปวยดวยโรคทเกดจากอาหารและเครองดม เปนสอแลวกจะมผลกระทบเชงลบอยางรนแรงตอธรกจการทองเทยว ได ดงนน จงตองม การก าหนดมาตรฐาน การ บรการ ดาน อาหาร และ ก าหนด แนวทางในการด า เนนงาน ของผประกอบการ ใหสามารถ บรหารจดการ ไดอยางมคณภาพ เพอ ตอบสนองความตองการของนกทองเทยวซงเปนการคมครองผบรโภคโดยตรง (Kivela & Crotts, 2005; Chang, Kivela, & Mak, 2010 ) และยงเปนการสงเสรมใหนกทองเทยวมความเชอมนตอการใหบรการดานอาหาร ซงจะสงผลดตออตสาหกรรมทองเทยวในประเทศไทย (บญเลศ จตตงวฒนา, 2555) การบรโภคอาหารในแหลงทองเทยวเปนบทบาททส าคญอยางยงของนกทองเทยว ซงสวนใหญถกมองขามและไมไดถกกลาวถงในวรรณกรรมการทองเทยว (Cohen & Avieli, 2004 ) เนองจากแนวความคดทวาอาหารเปนสวนหนงของการทองเทยว (Godfrey & Clarke, 2000) และเปนสวนหนงของกจกรรมในการทองเทยวระหวางการเดนทาง ซงเปนการสนบสนนประสบ การณของนกทองเทยว (Quan & Wang, 2004) เพราะการบรโภคอาหารเปนกจวตรประจ าวน และเปนความตองการขนพนฐาน ของนกทองเทยว แตปทผานมา พบงานวจยสวนใหญ เรม ทจะสนใจใน เรองการบรโภคอาหารในการทองเทยว ของนกทองเทยวท ครอบคลม เนอหาดานตาง ๆ อาท เชน การบรการอาหาร (Sheldon & Fox, 1988; Nield, Kozak, & LeGrays, 2000) การบรโภคอาหารทองถน (Torres, 2002; Ryu & Jang, 2006; Kim, Eves, & Scarles, 2009) อาหารและวธการกน ทเปนประสบการณในการทองเทยว (Kivela & Crotts, 2005; Chang, Kivela, & Mak, 2011) ความชนชอบและการเลอกรบประทานอาหารของนกทองเทยว (Torres, 2002; Chang et al., 2010) ซงม

3

หลกฐานในการศกษาทยนยนวานกทองเทยวมความตองการอาหาร ในแหลงทองเทยวมแนวโนมทเพมมากขนและการศกษาอน ๆ แสดงใหเหนวา นกทองเทยวตองเสย คาใชจายในการบรโภคอาหารเปนหนงในสามของคาใชจาย ในทองเทยวทงหมด (Telfer & Wall, 2000) ดงนนจงเปนประโยชนเชงเศรษฐกจของการบรโภคอาหารในสถานททองเทยวอยางมนยส าคญซงสามารถสงผลกระทบตอศกยภาพทางเศรษฐกจและการแขงขนทย งยนของ แหลงทองเทยวและการด าเนนงานของธรกจการใหบรการในทองถน อาหารทองถนเปนหนงในองคประกอบทส าคญของการทองเทยวทมศกยภาพทดตอ การมสวนรวมในการแขงขน อยางย งยนในสถานททองเทยว ทงการพฒนาการทองเทยวและ มมมองทางการตลาดของสถานททองเทยว การสงเสรมของอาหารทองถนและภมภาคเปนวธทมประสทธภาพของการสนบสนนและเสรมสรางความเขมแขงการทองเทยวและในภาคการเก ษตรของเศรษฐกจในทองถนโดยอนรกษมรดกทางอาหารและเพมมลคาใหกบความเปนแกนแทของสถานททองเทยว การขยายและเสรมสรางพนฐานของทรพยากรการทองเทยวในทองถนและภมภาคเปนการกระต นการผลตสนคาทางการเกษตร การพฒนากรอบและแนวทางในการพฒนาการด าเนนการ ทองเทยวอาหารนกการตลาดและผประกอบการสามารถใชกบสถานททองเทยวในปจจบนและในอนาคตไดอยางมประสทธภาพเปนการเพมศกยภาพการทองเทยวของอาหารทองถน (Boyne & Hall, 2004) เพอขอความรวมมอจากผทมสวนเกยวของ และหนวยงานทรบผดชอบในการด าเนนงานใหประสบความส าเรจและไดกลยทธการตลาดทเกยวกบการทองเทยวอาหารทมประสทธภาพและชวยเพมความนาสนใจของสถานททองเทยวและการรบประทานอาหารเปนกจกรรมทส าคญส าหรบนกทองเทยว (Selwood, 2003 ) ทแสวงหาความเปนธรรมชาตและวฒนธรรม โดยเฉพาะความสนใจในผลตภณฑและการชมสตรของอาหารทองถนและภมภาค ความสนใจมากขนจะถกสงผานมายงแหลงทมาของอาหาร เชน อาหารจานพเศษและผลตภณฑของทองถนและระดบภมภาค ซงอาหารทองถนและภมภาคเปนคณลกษณะทสามารถเพมมลคาใหกบสถานททองเทยวและน าไปสการแขงขนทย งยน (Telfer & Wall, 1996; Boyne & Hall, 2004) อาหารทองถนภาคใต ลกษณะทเปนเอกลกษณของอาหารทองถนคอ รสอาหารจะมรส เผดรอน เคม และเปรยว รสชาตโดดเดนเปนเอกลกษณเฉพาะ สบเนองจากดนแดนภาคใตเคยเปนศนยกลางการเดนเรอคาขายของพอคาจากอนเดย จนและชวาในอดต ท าใหวฒนธรรมของชาวตางชาตโดยเฉพาะอนเดยใต ซงเปนตนต ารบในการใชเครองเทศปรงอาหารไดเขามามอทธพลจากความแตกตางของอาหารทองถนในแตละแหง ท าใหอาหารไทยท องถนภาคใตมความเปนเอกลกษณเฉพาะถนไดอยางดการรบประทานอาหารของชาวใตมทงสวนทเหมอนกนทวทงภาค และสวนทแตกตางกนไปในแตละถนยอย เกดจากเทคนควธทอาศยความสามารถเฉพาะของบคคล

4

ในแตละทองถนคดคนและปรบปรงตอ ๆ กนมาจนเกดเปนวฒนธรรมการบรโภคของทองถนนน ๆ อาหาร ทองถน ภาคใต สวนใหญจะ ทใชวตถดบทมในทองถนน ามาปรงแตงเปนอาหารทองถนภาคใตทมเอกลกษณโดดเดน ทงในดานของรสชาต ตลอดจนสวนผสมตาง ๆ จน เปนทรจกและยอมรบโดยทวไปและถายทอดจากอดตจนถงปจจบน (มลนธสารานกรมวฒนธรรมไทย, 2542) ส าหรบศกยภาพ อาหารทองถนเพอ การทองเทยว ในภาคใตพบวา สถานประกอบการภตตาคาร รานอาหารทองถนและ นกทองเทยวชาวไทย นกทองเทยวชาว ตางชาต ในพนทจงหวดกระบ พงงา ภเกต มขอเสนอแนะเพอเปนประโยชนตอการปรบปรงแกไขในการพฒนาศกยภาพอาหารและเครองดมทองถนเพอการทองเทยวดงน 1) ความเขาใจของนกทองเทยวเกยวกบอาหารทองถนในแตละจงหวด นกทองเทยวจะรจกคนเคยกบอาหารไทยทมการโฆษณาประชาสมพนธเปนทรจกแพรหลายส าหรบอาหารทองถนยงไมเปนทรจกคนเคยในกลมของนกทองเทยวมากนก 2) รสชาตของอาหารทองถนมรสเผดรอน ซงเปนเอกลกษณของอาหา รทองถนภาคใตจงเปนทชนชอบและคนเคยของ ผบรโภค ในทองถนจะตองมการปรบปรงและประยกตอาหารไมให มรสเผดรอนมากนก และผลของการปรบปรงประยกตอาหารทองถนเพอสนองตอบนกทองเทยวอาจสงผลใหเอกลกษณของอาหารทองถนทมอยดงเดมเปลยนไปและอาจท าใหรายการอาหารทองถนบางรายการอาจสญหายไป เนองจากความไมนยมบรโภคอาหารชนดนนๆ หรอ อาจเกดจากวตถ ดบในการปรงอาหารหายากและมราคาแพง เนองจากพนทศกษาเปนจงหวดทมอตราการเตบโตดานการทองเทยวสง ท าใหสภาวะเศรษฐกจของจงหวดโดยรวมมคาครองชพทสง ท าใหผบรโภคในทองถนตองบรโภคอาหารในราคานกทองเทยว 3) ขาดการสงเสรมจากภาครฐอยางจรงจงและสม าเสมอเปนประเดนทสถานประกอบการภตตาคาร รานอาหาร ไดเสนอแนะเพมเตม เนองจากการพฒนาศกยภาพอาหารและเครองดมทองถนเพอการทองเทยวใหย งยน จะตองไดรบการสนบสนนและสงเสรมอยางตอเนองจากภาครฐ จากอดตทผานมาในบางจงหวดมกจกรรมการสงเสรมเกยวกบอาหารทองถนอยางจรงจง เชน เทศกาลอาหารทะเลจงหวดภเกต มการจดตกแตงขบวนแหรถอาหารทะเล (Sea food festival) เปนการโฆษณาประชาสมพนธจงหวดภเกตใหเปนทรจกแกนกทองเทยวทวโลก กจกรรมดงกลาวไมมในปจจบน เปนตน (มลนธสารานกรมวฒนธรรมไทย, 2542) การศกษาวจยเรอง พฤตกรรมนกทองเทยวชาวไทย ทมตอการบรโภคอาหารทองถนภาคใตของประเทศไทยจงเปนการศกษาทผวจยไดมงเนนหาความสมพนธของตวแปร ประกอบดวยปจจยสวนบคคลของนกทองเทยว พฤตกรรมของนกทองเทยว ทมอทธพลตออาหารทองถนภาคใต ซงสวนประกอบทส าคญของประสบการณการเดนทางของนกทองเทยว และสามารถ ใชในการตดสนใจเลอกทจะเดนทางไปทองเทยว ซงอาหารทองถนจะเปนสงกระตนความสน ใจทจะใหนกทองเทยวทมาเยอนเปนครงแรก เกดความประทบใจในรสชาตของอาหารและอยากจะกลบมา

5

เยอนอกในครงตอ ๆ ไป นนหมายถง เอกลกษณดานอาหารของแตละทองถน เกดอตลกษณเฉพาะถนและการเรยนรแลกเปลยนระหวาง วฒนธรรม ทองถนเปนการเพมมลคาใหแกสนคาทางการทองเทยวและสอสารภาพลกษณทางการตลาดส าหรบทองถนและประเทศได รวมทงสรางศกยภาพดานการแขงขน ทย งยนดานการทองเทยวตอไป ซงผลการศกษาท าให ทราบ ถงความสมพนธของ ปจจยสวนบคคลของนกทองเทยวและพฤตก รรมของนกทองเทยว และน าไปสการพฒนารปแบบการบรโภคอาหารทองถนภาคใตของประเทศไทยตอไป

ค าถามการวจย

การวจยในครงน เปนการศกษาขอมลจาก นกทองเทยวชาวไทย ทเดนทางทองเทยวในจงหวดภาคใต โดยศกษาถงพฤตกรรม นกทองเทยวชาวไทย ทม ตออาหารทองถนภาคใต ของประเทศไทย ดงนนการวจยครงนจงน าไปสค าถามของการวจยทตองการทราบคอ 1) ปจจยสวนบคคลของนกทองเทยว ประกอบดวย ไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพ และรายไดตอเดอน ทสงผลตอการบรโภคอาหารทองถนภาคใตของประเทศไทยอยางไร 2) พฤตกรรมของนกทองเทยว ประกอบดวย วตถประสงคของการเดนทาง รปแบบพฤตกรรมของนกทองเทยว จ านวนครงทเดนทาง จงหวดทเดนทางทองเทยว ประเภทของผรวมเดนทาง การเลอกเดนทางในชวงเดอนตาง ๆ รปแบบการเดนทาง วนและเวลาในการทองเทยว ระยะเวลาในการทองเทยว งบประมาณ ในการเดนทางทองเทยว และคาใชจายแตละครงในการรบประทาน ทสงผลตอการบรโภคอาหารทองถนภาคใตของประเทศไทยอยางไร 3) ปจจยเชงสาเหตใดทมรปแบบความสมพนธ ระหวางปจจยสวนบคคลของนกทองเทยวและพฤตกรรมของนกทองเทยวทสงผลตอการบรโภคอาหารทองถนภาคใตของประเทศไทย 4) การพฒนารปแบบการบรโภคอาหารทองถนภาคใต ของประเทศไทย ใหเหมาะสมกบองคประกอบปจจยสวนบคคลของนกทองเทยวและพฤตกรรมของนกทองเทยวไดอยางไร

วตถประสงคการวจย

1) เพอศกษาปจจยสวนบคคลของนกทองเทยว ประกอบดวย ไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพ และรายไดตอเดอน ทสงผลตอการบรโภคอาหารทองถนภาคใตของประเทศไทย 2) เพอศกษาพฤตกรรมของนกทองเทยว ประกอบดวย วตถประสงคของการเดนทาง รปแบบพฤตกรรมของนกทองเทยว จ านวนครงทเดนทาง จงหวดทเดนทางทองเทยว ประเภทของผ รวมเดนทาง การเลอกเดนทางในชวงเดอนตาง ๆ รปแบบการเดนทาง วนและเวลาในการทองเทยว

6

ระยะเวลาในการทองเทยว งบประมาณ ในการเดนทางทองเท ยว และคาใชจายแตละครงในการรบประทานทสงผลตอการบรโภคอาหารทองถนภาคใตของประเทศไทย 3) เพอ ศกษารปแบบ ความสมพนธ เชงสาเหต ทเกยวของระหวาง ปจจยสวนบคคล ของนกทองเทยว และพฤตกรรมของนกทองเทยว ทสงผล ตอการบรโภค อาหารทองถนภาคใต ของประเทศไทย 4) เพอพฒนาการบรโภค รปแบบอาหารทองถนภาคใต ของประเทศไทย ใหเหมาะสมกบปจจยสวนบคคลของนกทองเทยวและพฤตกรรมของนกทองเทยว

กรอบแนวคดในการวจย

ภาพท 1.1: กรอบแนวคดในการวจย

ปจจยสวนบคคลของนกทองเทยว

- เพศ - อาย - สถานภาพสมรส - ระดบการศกษา - อาชพ - รายไดตอเดอน

พฤตกรรมของนกทองเทยว - วตถประสงคของการเดนทาง - รปแบบพฤตกรรมของ นกทองเทยว - จ านวนครงทเดนทาง - จงหวดทเดนทางทองเทยว - ประเภทของผรวมเดนทาง - การเลอกเดนทางในชวงเดอน ตาง ๆ - รปแบบการเดนทาง - วนและเวลาในการทองเทยว - ระยะเวลาในการทองเทยว - งบประมาณในการเดน ทางทองเทยว - คาใชจายแตละครงในการ รบประทาน

การบรโภคอาหารทองถน ภาคใตของประเทศไทย

- การน าเสนอรปแบบอาหารทองถน ภาคใต

- รปแบบกจกรรมเกยวกบ อาหารทองถนภาคใต

- ราคาและความคมคา - แหลงขอมลการบรโภคอาหารทองถนภาคใต

- ความสะดวกในการบรโภคอาหาร ทองถนภาคใต

- การใหบรการประเภทของอาหาร ทองถนภาคใต

- การใหบรการของพนกงาน - ภมทศนบรการของรานอาหารทองถน

H1 H2

H3

7

สมมตฐานการวจย

การวจยในครงน เปนการศกษาขอมลจาก นกทองเทยวชาวไทย ทเ ดนทางทองเทยวในจงหวดภาคใต โดยศกษาถงพฤตกรรมนกทองเทยวชาวไทย ทมตอการบรโภคอาหารทองถนภาคใตของประเทศไทย ผวจยจงตงสมมตฐานขนเพอใหงานวจยบรรลวตถประสงค ซงมรายละเอยดสมมตฐานการวจยดงน

สมมตฐานท 1 ปจจยสวนบคคลของนกทองเทยวสมพนธตอพฤตกรรมของนกทองเทยว

H0: ปจจยสวนบคคลของนกทองเทยวไมสมพนธตอพฤตกรรมของนกทองเทยว H1: ปจจยสวนบคคลของนกทองเทยวสมพนธตอพฤตกรรมของนกทองเทยว

สมมตฐานท 2 พฤตกรรมของนกทองเทยว สมพนธตอ การบรโภค อาหารทองถนภาคใตของประเทศไทย

H0: พฤตกรรมของนกทองเทยว ไมสมพนธตอ การบรโภค อาหารทองถนภาคใต ของประเทศไทย H1: พฤตกรรมของนกทองเทยว สมพนธตอ การบรโภค อาหารทองถนภาคใต ของประเทศไทย

สมมตฐานท 3 ปจจยสวนบคคล ของนกทองเทยว สมพนธตอ การบรโภค อาหารทองถนภาคใตของประเทศไทย

H0: ปจจยสวนบคคลของนกทองเทยวไม สมพนธตอการบรโภคอาหารทองถนภาคใตของประเทศไทย H1: ปจจยสวนบคคล ของนกทองเทยว สมพนธตอ การบรโภค อาหารทองถนภาคใตของประเทศไทย

8

ขอมลพนฐานการวจย

การศกษาวจยเรอง พฤตกรรมนกทองเทยวชาวไทย ทมตอการบรโภคอาหารทองถนภาคใตของประเทศไทย มขอมลพนฐานพฤตกรรมนกทองเทยวดงน

การวเคราะหอตสาหกรรมการทองเทยวในประเทศไทย

การทองเทยวของประเทศไทยเปนอตสาหกรรมทสามารถสรางผลตอบแทนในดานเศรษฐกจสง และสามารถกอใหเกดการสรางมลคาเพมในอตสาหกรรมเปนลกโซตอเนอง โดยกจกรรมทกอใ หเกดมลคาเพมตอเนองส าคญ ไดแก อตสาหกรรมการผลต รานอาหาร และการขนสง เปนตน ซงมความส าคญตอการพฒนาขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ กระตนเศรษฐกจในทองถน เกดการจางงาน ภาครฐสามารถเกบภาษอากรได รายไดจากการทองเทยว ของประเทศเพมสงขนตามล าดบ ส าหรบปจจยเสยงทมผ ลตอการตดสนใจมาทองเทยวนน ไดแก สภาพเศรษฐกจ การเมอง สงคม สงแวดลอม และปจจยทางประชากรกมผลตอความพงใจของนกทองเทยว (กระทรวงการทองเทยวและกฬา, 2554) จากเหตการณดงกลาวท าใหภาครฐตระหนกถงความส าคญของอตสาหกรรมการทองเทยวตอการทองเทยวตอการพฒนาประเทศทงในดานเศรษฐกจและสงคม โดยในแงเศรษฐกจอตสาหกรรมการทองเทยวกอใหเกดรายไดในรปเงนตราตางประเทศ ซงจะชวยในการปรบดลการช าระเงนของประเทศ สรางความเขมแขงทางเศรษฐกจ นอกจากนการสงเสรมการทองเทยวในระดบทองถนกอใหเกดการกระจายตวของนกทองเทยวไปยงพนทตาง ๆ ซงน าไปสการจางงาน และการสรางอาชพทงในภาคการทองเทยวโดยตรงและการจางงานในภาคอน ๆ ทเกยวของมากขน เกดการกร ะจายรายไดไปสชมชนและทองถน ซงในภาพรวมแลวจะน าไปสการสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ และมความมเสถยรภาพทางเศรษฐกจของประเทศ ในขณะทแงทางสงคมนน การพฒนาดานการทองเทยว ภายใตแนวคดการทองเทยวอยางย งยน จะท าใหเกดการพฒนาสาธารณปโภค และ สงอ านวยความสะดวกตาง ๆ ในแหลงทองเทยวยกระดบคณภาพชวตของผบรโภค ในทองถนนนใหดขน รวมทงชวยปลกจตส านกให นกทองเทยว มความรสกรกและ หวงแหนทร พยากรทองเทยวในทองถนของตน อนจะน ามา ซงการอนรกษ ฟนฟ และการใชทรพยากรธรรมชาตอยางมจตส านก นอกจากนการเดนทางทองเทยวยงเปนการเปดโลกทศนใหแกนกทองเทยวไดน าความรและประสบการณจากการเดนทางมาปรบใชในการพฒนาชวตและสงคมใหดขน (กระทรวงการทองเทยวและกฬา, 2554) ส าหรบการกระตนเศรษฐกจดวยการพฒนาอ ตสาหกรรมทองเทยวตอเนองท าใหอตสาหกรรมการทองเทยวของประเทศไทยขยายตวเตบโตขนอยางมากและน าคณประโยชนทาง

9

เศรษฐกจมาสประเทศอยางมหาศาล แตอตสาหกรรมทองเทยวยงไดสงผลกระทบในลกษณะท ไมพงปรารถนาเตบโตขยายตวขนานกนไป โดยเฉพาะอยางยงผลกระ ทบทมตอคณภาพของสงแวดลอม ระบบนเวศ วฒนธรรมประเพณ และวถชวตความเปนอยของชมชนโดยทวไป แหลงทองเทยวหลายแหงเรมเสอม คณคาและตกอยในสภาพเสอมโทรม และมโอกาสทจะสญเสยสวนแบงทางดานการตลาดทงในปจจบนและอนาคตทงในปจจบนและอนาคต หาก มไดมการปรบปรงโครงสรางการบรหารทมความเหมาะสม หรอทจะใหการทองเทยวของประเทศไทยมคณภาพและมความย งยน การพฒนาดานการทองเทยวซงเปนสวนหนงของการพฒนาสงคมและเศรษฐกจของชาตโดยรวมนน อาจท าใหรายไดประชาชาตโดยเฉลยของของประเทศสงขน จ งกอใหเกดเปนกระแสความตองการทองเทยวมากขน (การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2556) การสงเสรมและพฒนาอตสาหกรรมการทองเทยวของประเทศไทยทผานมามผลท าใหเกดการขยายตวทางเศรษฐกจอยางตอเนอง นกทองเทยวมความสนใจทจะมาเยอนมากขน นอกจากแหลงทองเทยวทางธรรมชาตและประวตศาสตรทสวยงาม อาหารไทยทองถนยงเปนอาหารเพอการทองเทยวอกดวยเพราะอาหารไทยเปนทนยมของคนทวโลกทงดานรสชาตและความงดงามในงานเทศกาลและกา รประกวดอาหารระดบนานาชาตนน อาหารไทยลวนไดรบรางวลมากมาย ดงนน หากเราสง เสรมการทองเทยวดวยอาหารไทยทองถน กจะเปนการสงเสรมการทองเทยวเชงรกอกดานหนงซงประเทศไทยมศกยภาพเพยงพอเมอเปรยบเทยบกบประเทศเพอนบานและมการสนบสนนจากภาครฐอยางตอเนอง ตลอดจนคาเงนบาททลดลงชวยใหคาใชจายการทองเทยวในประเทศไทยของนกทองเทยวชาวตางชาตถกลง ท าใหจ านวนนกทองเทยวตางชาตเพมขน สงผลใหธรกจทเกยวของกบการทองเทยวมการป รบตวไปในทศทางทดตามไปดวย ดงนนธรกจรานอาหารจงเปนธรกจหนงทสามารถสรางรายไดใหกบ คนในทองถนและยงเปนการสนบสนนนโยบายของรฐบาลในการทท าให นกทองเทยวชาวไทย ไดรจกและเขามาใชบรการอาหารทองถน นอกจากน นกทองเทยวชาวไทย เองเมอเขามาเทยวในแหลงทองเทยวตางๆ มกจะถามถงอาหาร ทองถนหรออาหารทองถนทเปนทรจกและมช อเสยงของแหลงอาหารนน ๆ ดงนน ศกยภาพในการทจะใหรานอาหารทองถนเปนทรจกและเปนทนยมในการใชบรการอาหารจงมอยมากเมอเปรยบเทยบกบกจการรานอาหารประเภทอน ๆ ในปจจบนมธรกจรานอาหารใหบรการเพมมากขน แตยงไมมการศกษาเรองอาหารและเครองดมทองถน (ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย, 2547) กระทรวงการทองเทยวและกฬา ไดก าหนดโครงการสงเ สรมสนบสนนการจดท าแผนบรณาการและเสรมสรางขดความสามารการบรหารจดการดานการทองเทยวในจงหวด /กลมจงหวด เพอสนบสนนการจดท าแผนยทธศาสตรการทองเทยวในระดบจงหวด ดงนน เพอใหการสนองตอบตอนโยบายของกระทรวงการทองเทยวและกฬา ศนย การทองเทยว กฬาและนนทนากา ร จงหวด

10

เชยงใหม จงจดท าแผนยทธศาสตรการทองเทยวจงหวดเชยงใหม พ .ศ. 2555 – 2557 ใหสอดคลองกบยทธศาสตรการพฒนาจงหวด และยทธศาสตรการทองเทยว พ .ศ. 2547 – 2551 (ตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 29 มถนายน พ.ศ.2547 ) โดยมงเนนยทธศาสตรสงเสรมการทองเทยวทมงเนนการรกษาอตลกษณ (Identity) ของจงหวดเชยงใหม ซงมศกยภาพทงดานทรพยากรธรรมชาต ประวตศาสตร ศลปวฒนธรรม และหตถกรรม ทเหมาะสมกบการเปนจดหมายปลายทางของการพกผอน ส าหรบนกทองเทยวทงภายในและตางประเทศ ดงนน จงหวดเชยงใหมจงสมควรทจะก าหนดแผนยทธศาสตรออกเปน 6 ดานดวยกนคอ 1) ดานการทองเทยวเชงนเวศ 2) ดานการทองเทยวเชงวฒนธรรม 3) ดานการทองเทย วเชงทศนศกษาและดงาน 4) ดานการทองเทยวเชงเกษตร 5) ดานการทองเทย วเชงสขภาพ และ 6) ดานการทองเทยวเชงกฬา (กระทรวงการทองเทยวและกฬา, 2556) กลยทธสรางกระแสใหการทองเทยวเปนสวนหนงของชวต ดวยการขยายผลแคมเปญ “เทยวไทยครกครน เศรษฐกจไทยคกคก ” และ “เมองไทยครกครน เศรษฐกจไทยคกคก ” และ “เมองไทย ใครๆ กรก” และในป พ.ศ. 2556 ในแคมเปญ “หลงรกประเทศไทย ” หรอการจดรปแบบกจกรรมตามความตองการของนกทองเทยว เฉพาะกลม เชน ตามกลมอาย ตามความสนใจเฉพาะ เชน กลมกอลฟ ตามไลฟสไตล เชน กลมสตวเลยง ซงในปหนา ททท. จะขยายจากลมผเลยงสนขไปยงกลมผเลยงแมวดวย ภายใตแคมเปญ “พาตบพาเหมยวเทยวไทย ” กลยทธสงเสรมการเดนทางทองเทยวเชอมโยงนน จะใชการจดงานสงเสรมการขาย “เทศกาลเทยวเมองไทย ” กบสายการบน บรษทรถเชา สถานบรการทพกท าโครงการ “บนไป บนกลบ ขบรถเชา ” และน านวตกรรมทางเทคโนโลยมาใชในการอ านวยความสะดวกในการเดนทาง “โครงการขบรถส ขใจไปกบ GPS” ส าหรบกลมขบรถยนตเทยว

การทองเทยวและเอกลกษณของอาหารไทย

การทองเทยวและเอกลกษณของอาหารไทย ภายใตภาพรวมสถานการณ ทงปจจยภายใน และภายนอกประเทศทภาคการทองเทยวก าลงเผชญอยในปจจบน โดยเฉพาะปจจยภายในประเทศเกยวกบสถานการณความตงเครยดทางการเมองซงสงผลตอความเชอมนของนกทองเทยวคอนขางสง อาจท าใหเกดการชะลอ หรอเลอนการเดนทางเขามาทองเทยวในประเทศไทย รวมไปถงพนทภาคใตออกไปกอนในชวงระยะหนง ดงนนในระยะสนจงจ า เปนทภาคธรกจตลอดจนอตสาหกรรมทองเทยวจะตองปรบตวเพอขยายฐานตลาดใหกวางขน ไมเพยงเจาะเฉพาะนกทองเทยวชาวตางชาต แตจะตองขยายไปสนกทองเทยว ชาวไทยในภมภาคอน ๆ เพมขน นอกจากนนหนวยงานภาครฐทเกยวของและภาคธรกจทองเทยวในพนทเองจ าเปนอยางยงทจะตองเรงสรางความเขาใจเกยวกบสถานการณทางการเมองไทยทเปนอยในปจจบน และสรางความเชอมนใหเกดขนโดยเรวคขนาน

11

กบการสรางภาพลกษณการทองเทยวทดเพ อใหนกทองเทยวเกดการจดจ าและการประชาสมพนธสงเสรมกจกรรมการทองเทยวผานสอตาง ๆ ทวโลก เพอสรางการรบร และดงดดนกทองเทยวกลบคนมา (การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2556) แนวโนมทเตบโตของการทองเทยวและการผลกดนทจะพฒนาการทองเทยวในท กระดบของประเทศ การมนวตกรรมทางการทองเทยวใหม ๆ จงเปนเรองทเกดขนตลอดเวลา วฒนธรรมดานหนงทโดดเดนของไทย คอ ดานอาหารไทยซงเปนทสนใจของ นกทองเทยวตางชาตมานาน ซงกระแสดานการทองเทยวอาหารก าลงเปนทสนใจจากนานาประเทศ อยางไรกตามกระบวนการสอสารเรยนรดานการทองเทยวอาหารไปยงกลมนกทองเทยวเปนเรองส าคญทควรศกษาสรางความเขาใจ ซงในงานวจยนจะเนนกลมตลาดนกทองเทยวชาวตางชาตผหญงเปนหลก ซงใหความสนใจกบอาหารไทยเปนอยางมากเพอตอบสนองความพอใจและเนนกระบวนการศกษาเรยนรและสอสารดานอาหารไทยใหแพรหลายกวางขวางขน อกทงเปนการกระตนการสอสารขอมลทางอตลกษณของทองถนทแตละแหงมและยงไมถกสอสารเทาทควร งานวจยนไดเหนความส าคญของ การหาวธการหรอรปแบบดานการสอสารข อมลทางการทองเทยวในเรองของอาหารจะเหนวาองคประกอบเกยวกบอาหารถอเปนสวนหนงทส าคญทสนบสนนอตสาหกรรมทองเทยวใหมศกยภาพและเปนองคประกอบทจ าเปนองคประกอบหนงส าหรบอตสาหกรรมทองเทยว (การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2551) ปจจบนการทอง เทยวมบทบาทส าคญตอการสรางรายไดประชาชาตของประเทศไทย เนองจากเปนแหลงทมาของรายได การเตบโตการทองเทยวไดสรางโอกาสในการท างานทงในภาคอตสาหกรรมการทองเทยวและธรกจทเกยวของอยางทวถง จงกอใหเกดการกระจายรายไดในขอบเขตพนทกวางขน เพราะเหตนอตสาหกรรมการทองเทยวจงขยายเตบโตอยางไมหยดย ง ธรกจรานอาหารเปนธรกจหนงทมความส าคญในการสนบสนนอตสาหกรรมการทองเทยว เปนธรกจทผลตและบรการ “อาหาร” ซงเปนหนงในปจจยสทจ าเปนส าหรบชวต และดวยเอกลกษณของอาหารไทย ท าใหการบรการอาหารไทยเปนสงทสามารถสรางความประทบใจใหแกนกทองเทยวและเปนปจจยทดงดดใหนกทองเทยวเขามาเทยวในพนทนนๆ หากสามารถจดการบรการรานอาหารใหดมมาตรฐานและท าการตลาดทตรงแกความตองการของนกทองเทยว รานอาหารจะเปนองคประกอบส าคญทรวมพฒนาการทองเทยวไปพรอมๆกนกบองคประกอบทางการทองเทยวอน ๆ (การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2556) ดงนนการทองเทยวอาหารไมควรทจะถกมองขาม การทประเทศไทยมเอกลกษณทส าคญดานอาหารท าใหควรทจะน าจดเดนนมาสรางความเขมแขงทางภาพลก ษณโดยรวม และภาพลกษณเฉพาะถน เพอเปนจดยนทางการตลาดดานการแขงขนแกรปแบบการทองเทยวอาหารได

12

ซงจะสงผลถงศกยภาพการแขงขนทย งยน หนาทหลกประการหนงส าคญของอตสาหกรรมการทองเทยว คอ การแบงปนประสบการณดานอาหาร ดงนนอตสาหกรรมดานอาหารจงสมพนธกบประสบการณการรบประทานและอาหารทเกยวของกบการทองเทยวของนกทองเทยว นอกจากนขณะเดนทางทองเทยวพบวาการแสวงหาประเภทอาหารทแปลกหรอแมแตคลายคลงยอมสงผลตอประสบการณผบรโภคทเดนทางทองเทยว ซงบางป ระเทศ บางวฒนธรรมและปจเจกบคคลอาจมความเสนหาในรสชาตอาหารแตกตางกน ดงนนงานวจยนตองการศกษาปจจยส าคญทสงผลกระทบตอพฤตกรรมของนกทองเทยวชาวไทยและระดบความส าคญตอการบรโภคอาหารทองถนภาคใต

สถานการณการทองเทยวในพนทภาคใต

อตสาหกรรมทองเทยวเปนอตสาหกรรมหนงทมบทบาทส าคญในการขบเคลอนเศรษฐกจจากการทประเทศไทยมศกยภาพทางการทองเทยวสงมากประเทศหนงของโลกเนองจากมแหลงทองเทยวทมความสวยงามและนาสนใจเปนจ านวนมาก โดยจ าแนกออกเปนหลายประเภทประกอบดวย แหลงทองเทยวเชงนเว ศ แหลงทองเทยวเชงประวตศาสตร แหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม แหลงทองเทยวกจกรรมผจญภย และแหลงทองเทยวบนเทงสมยใหม ความหลากหลายของกจกรรมการทองเทยว (กระทรวงการทองเทยวและกฬา, 2554) การทองเทยวใน ภาคใตมศกยภาพดานการทองเทยวสง ทงนดวยความพรอมดานแหลงทองเทยวทมอยอยางหลากหลาย โดยเฉพาะแหลงทองเทยวทางทะเล ทงฝงทะเลอนดามนและฝงอาวไทย ทมชายหาดและหมเกาะตาง ๆ ทสวยงาม รวมถงทรพยากรธรรมชาตใตทองทะเล ซงเอออ านวยตอกจกรรมตาง ๆ ทดงดดนกท องเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาต ไดแก กจกรรม ด าน า และกฬาทางน า (เรอใบ เรอบานานาโบท วนดเซรฟ เปนตน ) รวมทงกจกรรมอนรกษสตวทะเล เชน การปลอยเตาทะเล และการจดสรางแหลงอาศยสตวทะเล (ปะการงเทยม ) เพอใหสอดคลองกบกระแสอนรกษทรพ ยากรธรรมชาตในปจจบน ซงภาคใตมจงหวดยอดนยมทนกทองเทยวชาวไทย และนกทองเทยวตางชาตใหความนยมในการเดนทางทองเทยว 4 จงหวด ไดแก จงหวดกระบ จงหวดสงขลา จงหวดภเกตและจงหวดสราษฏรธาน ซงในแตละจงหวด จะมจ านวนนกทองเทยวเดนทางโดยแยกเปนนกทองเทยวชาวไทยและนกทองเทยวตางชาต (ดงตารางท 1.1)

13

ตารางท 1.1 จ านวนนกทองเทยวและรายไดจากธรกจทองเทยว จ าแนกแตละจงหวดภาคใต

จ านวนนกทองเทยวจ าแนกแตละจงหวด (พนคน)

รายไดจากธรกจทองเทยวจ าแนกแตละจงหวด (ลบ.)

2555 2556 QQQ 2557* 2555 2556 QQQ Q4 Q3 Q4 % Q1f Q4 Q3 Q4 % กระบ - ไทย 307 355 246 -30.7 239 6,960 6,437 5,799 -9.9 - ตางชาต 406 439 326 -25.7 316 11,173 6,177 9,309 50.7 รวม 713 795 573 -28.0 555 18,133 12,614 15,108 -19.8 สงขลา - ไทย 561 776 451 -41.9 437 3,999 8,158 3,331 -39.2

- ตางชาต 241 192 194 1.0 188 2,657 2,002 2,214 10.6 รวม 803 968 645 -33.4 624 6,656 10,160 5,545 -45.4 ภเกต - ไทย 820 791 659 -16.7 638 9,815 8,262 8,178 -1.0 - ตางชาต 1,785 1,709 1,434 -16.1 1,389 70,700 25,169 58,905 134.0 รวม 2,605 2,500 2,092 -16.3 2,027 80,516 33,431 67,082 100.7 สราษฏรธาน - ไทย 247 493 199 -59.7 192 2,142 3,267 1,785 -45.4 - ตางชาต 411 614 330 -46.2 320 5,921 7,994 4,933 -38.3 รวม 658 1,107 529 -52.2 512 8,063 11,261 6,718 -40.3 จงหวดอน ๆ - ไทย 1,364 1,821 1,096 -39.8 1,061 7,291 10,236 6,074 -40.7 - ตางชาต 402 382 323 -15.5 313 4,692 3,246 3,909 20.4 รวม 1,766 2,203 1,418 -35.6 1,374 11,982 13,483 9,983 -26.0 - ไทย 3,299 4, 236 2,650 -37.4 2,567 30,207 36,360 25,167 -30.8

- ตางชาต 3,246 3, 337 2,607 -- -21.9 2,525 95,144 44,589 79,270 77.8 รวม 6,545 7, 573 5,257 -30.6 5,092 125,350 80,949 104,437 29.0

(ทมา: กระทรวงการทองเทยวและกฬา, 2556) หมายเหต : * พยากรณ

ภายใตภาพรวมสถานการณ ทงปจจยภายใน และภายนอกประเทศทภาคการทองเทยวก าลงเผชญอยในปจจบน โดยเฉพาะปจจยภายในประเทศเกยวกบสถานการณความตงเครยดทางการเมองซงสงผลตอความเชอมนของ นกทองเทยว คอนขางสง อาจท าใหเกดการชะลอ หรอเลอน การเดนทางเขามาทองเทยวในประเทศไทย รวมไปถงพนทภาคใตออกไปกอนในชวงระยะหนง ดงนนใน

14

ระยะสนจงจ าเปนทภาคธรกจ ตลอดจนอตสาหกรรมทองเทยวจะตองปรบตวเพอขยายฐานตลาดใหกวางขน ไมเพยงเจาะเฉพาะนกทองเทยวชาวตางชาตแ ตจะตองขยายไปส นกทองเทยวชาวไทย ในภมภาคอนๆ เพมขน นอกจากนนหนวยงานภาครฐทเกยวของและภาคธรกจทองเทยวในพนทจ าเปนอยางยงทจะตองเรงสรางความเขาใจเกยวกบสถานการณทางการเมองไทยทเปนอยในปจจบน และสรางความเชอมนใหเกดขนโดยเรว คขนานกบการสรางภาพลกษณการทองเทยวทดเพอใหนกทองเทยวเกดการจดจ า และการประชาสมพนธสงเสรมกจกรรมการทองเทยวผานสอตางๆ ทวโลก เพอสรางการรบร และดงดดนกทองเทยวกลบคนมาในเรววน (การทองเทยวแหงประเทศไทย , 2556) ในปจจบนรปแบบการทองเทยวภายในประเทศไดมการเปลยนแปลงไป แนวโนมนกทองเทยวมการเดนทางดวยตวเองมากขน รปแบบการเดนทางมหลากหลายและการคมนาคมสะดวกสบาย ท าใหการเดนทางทองเทยวขามภมภาคเปนเรองทไมยากส าหรบนกทองเทยวในปจจบน ดงนนเพอเปนการสงเสรมการทองเทยวในประเทศไทย จงควรสงเสรมใหเกดการเดนทางทองเทยวภายในประเทศและกระจายรายไดสทองถนเพมขน การทองเทยวแหงประเทศไทย ไดก าหนดจดโครงการ “ชวนกนเทยวใต ” เปนโครงการทด าเนนการตอเนองจาก ป พ.ศ. 2553 เปนตนมา สงเสรมการเดนทางทองเทยวเชอมโยงระหวางภมภาค จดงานในรปแบบสงเสรมการขายขามภมภาค น าผประกอบการจาก 14 จงหวดภาคใต เดนทางเพอเสนอขายเสนทางทองเทยว ทพก แหล งทองเทยว การแสดง อาหาร และศลปวฒนธรรม โดยจดงานเจรจาธรกจ (Table top sales) เพอพบปะเจรจาธรกจระหวางผประกอบการภาคใตกบ ผประกอบการในพนท และจดงาน เทศกาล เทยวภาคใต เผยแพร วฒนธรรมพนบานและสาธตสนคา หนงต าบลหนงผลตภณฑ และอาหาร ทองถนภาคใต ในพนท ภาคใตและ ภมภาคอน ๆ คอ ภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เพอเชญชวนใหนกทองเทยวจากภาคตาง ๆ เดนทางทองเทยวสภาคใตมากขน (การทองเทยวแหงประเทศไทย , 2556) จงกอใหเกดเปนกระแสความตองการการทองเทยวทมอาหารเปนปจจยหลกส าคญในการเดนทางมากขน

ลกษณะทางภมศาสตรภาคใตของประเทศไทย

ภาคใตของประเทศไทยเปนสวนของแผนดนทแคบและยาว ตอนบนตดกบผนแผนดนใหญทเปนสวนของภาคกลางของประเทศ ตอนลางตดกบผนแผนดนของสหพนธรฐมาเลเซย ดานขางมทะเลขนาบอยท งสองดาน และมสวนทเปนเกาะนอยใหญในทองทะเลทงใกลและไกลฝง จ านวนเกาะของฝงทะเลตะวนตกหรอทะเลอนดามนมจ านวนมากกวาทางฝงตะวนออกหรออาวไทย เชนเดยวกบทางฝงตะวนตกมพนทเชอมตอระหวางแผนดนกบทะเลเปนสวนเวาแหวงทเรยกวาอาวเปนจ านวนมาก เนอ งมาจากการเปลยนแปลงของเปลอกโลกทมการยกตว และยบตวลงแตกตางกนระหวางสองฝงน การก าหนดขอบเขตของภาคใตทางรฐศาสตรหรอความเขาใจกน

15

โดยทวไปทางสงคมไดให 14 จงหวดตอไปนวาอยในสวนของภาคใต ไดแก ชมพร ระนอง พงงากระบ ภเกต สราษฏรธาน นคร ศรธรรมราช ตรง พทลง สงขลา สตล ปตตาน ยะลา และนราธวาสโดย ระนอง พงงา กระบ ตรง สตล มสวนตดชายฝงอนดามน จงถอวาเปนจงหวดทางชายฝงตะวนตก ขณะทภเกตเปนจงหวดทเรยกไดวาอยในทะเลอนดามน และนบไดวาเปนจงหวดเดยวทเปนเกาะ และเปนเกาะทใหญทสดของประเทศ (อมรา ศรสชาต, 2543)

สภาพภมอากาศภาคใตของประเทศไทย

สภาพภมอากาศของภาคใตฝงตะวนออก

สภาพภมอากาศของภาคใตฝงตะวนออกไดแก พนทในจงหวดชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช พทลง สงขลา ปตตาน นราธ วาส และยะลา จะแตกตางจ ากภาคอนๆ คอ มฤดทเดนชดเพยง 2 ฤด คอ (1) ฤดฝน อยระหวางเดอนพฤษภาคมถงเดอนมกราคม เปนชวงลมมรสมตะวนตกเฉยงใต ซงเปนลมรอนและลมชนจากมหาสมทรอนเดยพดปกคลมท าใหมฝนตกทวไปและในชวงฤดฝนนยงมชวงความกดอากาศต าปกคลมภาคใตเปนระยะจงท าใหมฝนตกมาก นอกจากนในระหวางเดอนพฤศจกายน-มกราคมยงไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ ทพดผานอาวไทยท าใหมฝนต กมากในระหวางเดอนพฤศจกายนถงเดอนธนวาคม จากอทธพลของมรสมตะวนตกเฉยงใตจากมหาสมทรอนเดย และมรสมตะวนออกเฉยงเหนอทพดผานอาวไทย ท าใหไดรบไอน าและความ ชน (2) ฤดรอนเรมตงแตกลางเดอนกมภาพนธไปจนถงกลางเดอนพฤษภาคม อากาศจะรอนมากระห วางเดอนมนาคม เมษายน พฤษภาคม มถนายน มฝนตกบางเปนครงคราว ในฤดนอณหภมทางภาคใตของประเทศต ากวาภาคอน ๆ เลกนอยเนองจากอยใกลทะเลท าใหอากาศไมรอนเทาใดนก (คณะกรรมการฝายประมวลเอกสารและจดหมายเหต, 2542)

สภาพภมอากาศของภาคใตฝงตะวนตก

พนทภาคใตทตดกบชายฝงตะวนตกไดแก พนทในจงหวดระนอง พงงา กระบ ตรง สตลและภเกตมกมลกษณะทางภมอากาศเปนแบบมรสมตะวนตกเฉยงใต มรสมตะวนออกเฉยงใต และมรสมตะวนออกเฉยงเหนอจงม 2 ฤด คอ (1) ฤดรอน โดยจะเรมตงแตเดอนธนวาคมจนถ งเดอนเมษายน ซงจะเปนชวงทไดรบอทธพลจากมรสมตะวนออกเฉยงเหนอและมรสมตะวนออกเฉยงใต (2) ฤดฝน จะเรมตงแตเดอนพฤษภาคมถงเดอนธนวาคมจนถงเดอนเมษายน จะมฝนตกสม าเสมอตงแตเดอนพฤษภาคมถงเดอนตลาคม เนองจากเปนชวงทมมรสมตะวนตกเฉยงใตพ ดผานในเดอนพฤศจกายนถงเดอนธนวาคม เปนชวงทมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอพดผานอาวไทยและเขาสภาคใตชายฝงตะวนออก จงมปรมาณฝนตกนอยลง (ส านกงานคณะกรรมการสาธารณสขมลฐาน , 2538)

16

จากลกษณะภมอากาศลกษณะนท าใหภาคใตมอณหภมทสม าเสมอตลอดป ความแตกตางของอณหภมมนอย อกทงยงมฝนตกชกตลอดป ประกอบกบความชนมมากสงผลใหพชพรรณมากมายหลายชนด มระยะการเจรญเตบโตตลอดทงป และมพชพรรณจ านวนมากทเปนประโยชนชาวใตนนไดศกษาและน าพชพรรณเหลานมาใชประโยชน เชน พชทใชเปนสมนไพร เครองเทศไดแก พรกไทย ดปล กระวาน ขง ขา กระชาย ขมน อบเชย (ประทม ชมเพงพนธ , 2544) นอกจากนชาวบานภาคใตยงนยมผกสด ซงเปนยอดไม เรยกวา ผกเหนาะ ใชจมน าพรกกนกบแกงเผด เชน ยอดจ าปน กระโดน สมเมา ยอดโดะเดะ ผกเหลยง ผกกด ลกแฟบ มนป ผกสดเหลานนยมเกบจากปาน ามาบรโภคเฉพาะยอดออน มใหบรโภคหมนเวยนตลอดป (ลนทม จอนจวบทรง, 2537)

กระแสความตองการทองเทยวอาหาร

นกทองเทยวในปจจบนนมความสนใจในเรองวฒนธรรมมากขนเมอเทยบกบเมอ 20 ป ทผานมา เมอนกทองเทยวเดนทางสงทตองการคอประสบการณทแปลกใหม นกทองเทยวในปจจบนจะใสใจสงแวดลอมมากขนสนใจเรองสขภาพและการด าเนนชวตอยางมคณภาพ ซงสะทอนถงพฤตกรรมเมอ นกทองเทยว เดนทางทองเทยว มการวเคราะหกระแสทมอทธพลตอพฤตกรรมนกทองเทยวปจจบนทนยมรปแบบการทองเทยวใหมๆ โดยเฉพาะการทองเทยวอาหารซงมการวเคราะหไว 10 กระแสนยม (Yeoman, 2008) เนองจากอาหารถอเปนมตทส าคญทเปนสวนประกอบในการสรางประสบการณการเดนทางใหแกนกทองเทยวเมอไปเยอนแหลงทองเทย ว ผนวกกบการเตบโตของกระแสความชอบเอกลกษณทแทจรงของทองถน ดงนนการทองเทยวอาหารจงท าใหแหลงทองเทยวทมภาพลกษณโดดเดนดานอาหารการกนเปนทนยม เชนในประเทศ ฝรงเศส อตาล อกทงยงท าใหแหลงทองเทยวอกหลายททมงเนนการดงดดนกทองเทยวดวยเรองของอาหาร เชนประเทศเวยดนาม เมกซโกรวมทงประเทศไทยเปนตน กระแสทมอทธพลตอการทองเทยวอาหารมดงน กระแสท 1: รายไดและความสามารถในการจายและรปแบบการใชจายท เปลยนแปลงของผบรโภค กระแสท 2: การเปลยนแปลงของลกษณะทางประชากรศาสตรและครอบครว กระแสท 3: ความเปนปจเจกบคคลทมากขน กระแสท 4: ผบรโภคทสนใจวฒนธรรมทหลากหลาย กระแสท 5: บทบาทของพอครวในการประกอบอาหารและปรงแตงอาหาร กระแสท 6: ความเปนอยและอาหารทดขน กระแสท 7: อาหารและการพกผอนมความสมพนธกน กระแสท 8: การใชอนเทอรเนต

17

กระแสท 9: ความตองการเรยนรประสบการณและวฒนธรรมทแปลกใหม กระแสท 10: ความกาวหนาทางวทยาศาสตรดานอาหารและกระแสการดแลเอาใจใส สขภาพของผบรโภค ความส าคญของการทองเทยวอาหารนนสามารถท าใหเปนรปแบบของการทองเทยวทางเลอก (Alternative tourism) และเปนรปแบบทสามารถสอสารไปยงกลมตลาดศกยภาพเฉพาะ (Niche market) ไดดเนองจากปจจบนนอาหารโดยเฉพาะตามแหลงทองเทยวตางๆทนกทองเทยวเดนทางไปนนเปนสวนประกอบทส าคญของประสบการณการเดนทาง (Destination experience) ของนกทองเทยว ซงกลมธรกจเรมเขาใจเรองนและใหความสนใจมากขน (Poon, 1993; Ritchie & Crouch, 2003; Hjalager & Richards, 2002; Long, 2004; Selwood, 2003) บางครงอาหารเปน สงดงดดทส าคญส าหรบการทองเทยวทนกทองเทยวใชในการตดสนใจเลอกทจะเดนทางไปเทยวเปนล าดบตน ๆ (Boyne & Hall, 2004) โอกาสทเกดขนนท าใหการทองเ ทยวอาหารเปนรปแบบทส าคญทสามารถใชสรางและสอสารภาพลกษณทางการตลาดส าหรบทองถนและประเทศได รวมทงสรางศกยภาพดานการแขงขนและความย งยนดานการทองเทยวตอไปได (Quan & Wang, 2004) นอกจากนการทองเทยวอาหารยงเปนการสรางความส าคญใหแกเอกลกษณดานอาหารของแตละทองถน เกดอตลกษณเฉพาะถน และการเรยนรแลกเปลยนระหวางทองถนและวฒนธรรม เปนการเพมมลคาใหแกสนคาทางการทองเทยว ดงนนไมวาทใดทเปนแหลงทองเทยวจะปฏเสธความส าคญของอาหารทมสวนสงเสรมสนบสนนแหลงทองเทยวนนๆไดยาก จากความส าคญทกลาวท าใหการทองเทยวอาหารเปนกลยทธทสามารถกอใหเกดศกยภาพทางการแขงขนอยางย งยนได (Sustainable competitiveness) ของพนทแตละแหง การทองเทยวอาหารสามาร ถสรางรายไดทางการทองเทยว ไดโดยดงดดจ านวนนกทองเทยวทมากขน สรางความพอใจใหนกทองเทยว สรางประสบการณทดแกนกทองเทยว สรางผลก าไร สรางคณภาพชวตทดแกทองถน รวมทงอนรกษวฒนธรรมทองถนได การทองเทยวอาหาร (Food tourism) เปนการทองเทยวทสมควรไดรบการสงเสรมสนบสนนเนองจาก “อาหาร” ของแตละทองถนทรวม เปนภาพรวมของประเทศนนมศกยภาพ สงทจะท าใหเกดกระบวนการแขงขนทางการตลาดอยางย งยนได (du Rand, Heath, & Alberts, 2003) แตการใหความสนใจดานอาหารเพอการสงเสรมการทองเทยวอยางย งยนและการชวยในการสงเสรมการตลาดแกการทองเทยวของทองถนกลบไดรบความสนใจนอยทงในระดบประเทศและโลก ดงนนการพฒนาและการขบเคลอนการทองเทยวอาหารใหสามารถไปสการน าไปปฏบตใชไดจรงจะท าใหเกดผลดตอประเทศและทองถนในระยะยาว โดยเฉพาะประเทศไทยเปนประเทศทมเอกลกษณทางดานอาหารทสามารถแขงขนกบนานาประเทศไดเปนอยางด ดงทกลาวมานจะเหนวาแหลงทองเทยวทมศกยภาพดานการทองเทยวอาหารเรมทจะตระหนกถงความเปนไปไดของการ

18

ทองเทยวในรปแบบน ซงจะสงผลถงการเกดสนคาดานการทองเทยวอยางย งยน และเปนเอกลกษณของทองถนสรางภาพลกษณทจดจ าได อกทงเปนรายไดทสามารถตอยอดไปสกจกรรมทเกยวเนองเชน เทศกาลอาหาร เมองทองเทยวอาหาร รานอาหารตาง ๆ กจกรรมการเรยนรดานอาหาร เปนตน

ทศทางของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (ป พ.ศ. 2555-2559)

ยทธศาสตรการพฒนาประเทศใหคนในสงคมอยรวมกนอยางสงบสข เศรษฐกจเจรญเตบโตอยางมคณภาพและย งยน ภายใตกระแสการเปลยนแปลงทงภายในและภายนอกประเทศทปรบเปลยนเรว คาดการณไดยากและซบซอนมากยงขน การพฒนาในระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 ไดก าหนดทศทางและยทธศาสตรการพฒนาทเหมาะสม โดยเรงสรางภมคมกนเพอปองกนปจจยเสยง และเสรมรากฐานของประเทศดานตางๆ ใหเขมแขงควบคไปกบการพฒนาคนแ ละสงคมไทยใหมคณภาพ มโอกาสเขาถงทรพยากรและไดรบประโยชนจากการพฒนาเศรษฐกจและสงคม อยางเปนธรรม รวมทงสรา งโอกาสทางเศรษฐกจดวยฐานความร และความคดสรางสรรคบนพนฐานการผลตและการบรโภคทเปนมตรตอสงแวดลอม น าไปสการพฒนาประเทศทมนคงและย งยน ยทธศาสตรการพฒนาทส าคญในระยะแผนพฒนา ฯ ฉบบท 11 ซงอาหารถอเปนบทบาททส าคญ โดยใหความส าคญในยทธศาสตรความมนคงของอาหารและพลงงาน ซงมรายละเอยดดงน (1) การสรางมลคาเพมผลผลตทางการเกษตร ตลอดหวงโซการผลต สนบสนนการผลต และบรการของชมชนในการสรางมลคาเพมสนคาเกษตร อาหาร และพลงงาน สงเสรมสถาบนการศกษาในพนทใหรวมท าการศกษาวจยกบภาคเอกชน สนบสนนเกษตรกรและผประกอบการน าองคความร นวตกรรม และเทคโนโลยการผลตทเปนมตรตอ สงแวดลอมบนฐานความคดรเรมสรางสรรคมาใชในการสรางมลคาเพมสนคา ผลตภณฑเกษตรและอาหาร ยกระดบคณภาพมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร มาตรฐานระบบการผลตสนคาเกษตรใหเทยบเทาระดบสากล สงเสรมระบบตลาดกลางสนคาเกษตรและตลาดซอขายสนคาเกษตรลวงหนา สงเ สรมภาคเอกชนและองคกรชมชนเขามามสวนรวมในการบรหารจดการระบบสนคาเกษตรและอาหารรวมกบสถาบนเกษตรกร เพมประสทธภาพระบบการบรหารจดการโลจสตกสของภาคเกษตร (2) การสรางความมนคงดานอาหารและพฒนาพลงงานชวภาพในระดบครวเรอนและชมชน โดยสงเสรมใหเกษตรกรปลกตนไมและปลกปาโดยชมชนและเพอชมชนเพมขน สงเสรมใหเกษตรกรท าการเกษตรดวยระบบเกษตรย งยนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง สนบสนนใหมการจดการและเผยแพรองคความรและการพฒนาดานอาหารศกษาทกรปแบบอยางตอเนองและทวถง รวมทงสงเสร มพฤตกรรมการบรโภคทเหมาะสมของบคคลและชมชน สนบสนนการสรางเครอขายการผลตและการบรโภคทเกอกลกนในระดบชมชนทอยบรเวณใกลเคยงกน สงเสรมการน าวตถดบทางการเกษตรทผลตไดในชมชนและทเหลอใชจากการเกษตรมาผลตเปนพลงงาน

19

ทดแทนในชมชน รวมทงสง เสรมและพฒนาโครงสรางพนฐานในพนทใหเปนเครองมอในการสรางความเขมแขงดานอาหารใหกบเกษตรกรและชมชนอยางเปนระบบ (3) การปรบระบบบรหารจดการภาครฐเพอเสรมสรางความมนคงดานอาหารและพลงงาน โดยสนบสนนบทบาทของเกษตรกร เครอขายปราชญชาวบาน ภาคเอ กชน และชมชนใหเขามามสวนรวมในการก าหนดทศทางและวางแผนการผลตทางการเกษตร ปรบกระบวนการท างานของหนวยงานภาครฐทเกยวของใหมการรวมมอและบรณาการการท างานอยางจรงจง ทงในสวนกลางและระดบพนท พฒนาระบบฐานขอมลสารสนเทศดานอาหารและพลงงานตงแตการผลต การตลาดไปจนถงการบรโภค พฒนากฎหมายทเกยวของกบการพฒนาดานการเกษตร สงเสรมความรวมมอระหวางประเทศทงในระดบพหภาคและทวภาค โดยเฉพาะประชาคมอาเซยนทกอใหเกดความมนคงดานอาหารและพลงงาน (กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ, 2553)

นยามศพทเฉพาะ

พฤตกรรมของนกทองเทยว หมายถง รปแบบพฤตกรรมตาง ๆ ของนกทองเทยว ชาวไทยในการเดนทาง ทองเทยวภาคใต ไดแก วตถประสงคของการเดนทาง รปแบบพฤตกรรมของ นกทองเทยว จ านวนครงทเดนทาง จงหวดทเดนทางทองเทยว ประเภทของผรวมเดนทาง การเลอกเดนทางในชวงเดอนตาง ๆ รปแบบการเดนทาง ระยะเวลาในการทองเทยว งบประมาณในการทองเทยว คาใชจายในการรบประทานในแตละครง เปนตน (Cohen, 1972, 1979; Perreault & Dorden, 1979; Westvlaams, 1986; Cohen, 2004; Swarbrooke & Horner, 1999) นกทองเทยว หมายถง นกทองเทยวชาวไทย (ทไมใชคนในทองถน ) ทเดนทางมาทองเทยวในแหลงทองเทยวและบรโภคอาหารทองถนภาคใต (กระทรวงการทองเทยวและกฬา, 2556) การบรโภคอาหารทองถนภาคใต หมายถง คณลกษณะตาง ๆ ของอาหารทองถนภาคใตทมอทธพลตอการต ดสนใจการบรโภคของนกทองเทยว ไดแก การน าเสนอรปแบบอาหารทองถน รปแบบกจกรรมการบรโภคอาหารทองถน ราคาและความคมคา แหลงขอมลการบรโภคอาหารทองถน ความสะดวกในการบรโภคอาหารทองถน การใหบรการประเภทของอาหาร การใหบรการของพนกงาน และภมทศนบรการ เปนตน (Randall & Sanjur, 1981)

อาหารทองถนภาคใต หมายถง อาหารพนบานทางภาคใตทมรสชาตโดดเดนเปนเอกลกษณเฉพาะ ซงโดยทวไปจะม 3 รส คอ เคม เปรยว และมรสเผดมากกวา อาหารทองถน ภาคอนๆ ซงประเภทของอาหารพนบานภาคใตโดยทวไปจะแบงตามลกษณะของอาหารไท ยคอ อาหารคาว เชน แกงเหลอง ควกลง แกงไตปลา ผดกะปสะตอ เปนตน สวนอาหารหวาน เชน ขนมหวลาน แกงบวด

20

เผอกและฟก ขนมบา เปนตน และการ ถนอมอาหารและอาหารแปรรป เชน ไตปลาแหง เคย (กะป) น าพรกกงเสยบ เปนตน (อบเชย วงศทองและสจตตา เรองรศม, 2552) ภาคใต หมายถง จงหวดทางตอนลางของประเทศไทย ทนกทองเทยวนยมเดนทางทองเทยวประกอบดวยทงหมด 4 จงหวด ไดแก จงหวดกระบ จงหวดสงขลา จงหวดภเกต และจงหวด สราษฎรธาน (กระทรวงการทองเทยวและกฬา, 2556)

ประโยชนทไดรบจากการวจย

การวจยนเปนการศกษาถงพฤตกรรมนกทองเทยวชาวไทย ทมตออาหารทองถนภาคใต ของประเทศไทย ผวจยคาดวาจะไดรบประโยชนทส าคญจากการวจย ดงน

1. ผลจากการศกษาความสมพนธทเกยวของระหวางปจจยสวนบคคลของนกทองเทยวและพฤตกรรมของนกทองเทยว ทมตอการบรโภคอาหารทองถนภาคใต ของประเทศไทย สามารถชวยใหหนวยงานภาครฐ การทองเทยวแหงประเทศไทย หนวยงานระดบจงหวดและทองถน ทมหนาทเกยวกบการก ากบดแลการทองเทยว สามารถน าขอมลทไดจากการศกษาไปปรบปรงและพฒนาการทองเทยว เพอตอบสนองความตองการของนกทองเทยวไดชดเจน และเสรมเอกลกษณอาหารทองถนใหเปนทรจกแก นกทองเทยวชาวไทย และการบอกตอถงรสชาตอาหารทอง ถนภาคใตสนกทองเทยวตางชาตมากขน 2. ผลจากการพฒนารปแบบ การบรโภค อาหารทองถนภาคใตทเหมาะสมส าหรบนกทองเทยวชาวไทย จะเปนประโยชนตอผประกอบการรานอาหารทองถนภาคใต พจารณาเปนขอมลในการบรหารจดการและวางแผนทางการตลาดทองเทยวทตอบสนองความตองการของนกทองเทยวและเปนสงดงดดใจใหนกทองเทยวชาวไทยเดนทางทองเทยวในแหลงทองเทยวภาคใตและในประเทศไทยมากขน 3. ผลการวจยพฤตกรรมนกทองเทยวชาวไทย ทมตอการบรโภคอาหารทองถนภาคใต ของประเทศไทย นกวจย องคกรธรกจ และผทสนใจ สามารถน าขอมล ผลจากงานวจยไปใชประโยชนและและเพอเปนแนวทางส าหรบการท าวจยอน ๆ ทเกยวของกบเรองการบรโภคอาหารทองถน

สรป บทนจะเปนบทน า ทใชเปนแนวทางในการท าการศกษาวจ ยเรอง พฤตกรรม นกทองเทยวชาวไทย ทม ตอการบรโภค อาหารทองถนภาคใต ของประเทศไทย ประกอบดวยรายละเอยดความส าคญของปญหาทตองการศกษาวจย วตถประสงคของการวจย สมมตฐานการวจย กรอบแนวความคดของการวจย นยามศพทเฉ พาะ และประโยชนทคาดวาจะไดรบ การศกษาวจยเรอง พฤตกรรม นกทองเทยวชาวไทย ทม ตอการบรโภค อาหารทองถนภาคใต ของประเทศไทย

21

มวตถประสงคเพอน า ผลลพธทไดจากการศกษา มาน าเสนอ รปแบบ อาหารทองถนภาคใต ของประเทศไทยทเหมาะสมส าหรบนกทองเทยวชาวไทย เพอประโยชนตอผประกอบการธรกจอาหารทองถนภาคใต พจารณาเปนขอมลในการบรหารจดการ รวมทง ผทสนใจ องคธรกจ และ หนวยงานทเกยวของน าไปใชในอนาคต และเพอเปนแนวทางส าหรบการท าวจยอน ๆ ทเกยวของกบเรองการบรโภคอาหารทองถน องคประกอบส าคญใชในการศกษาวจยในครงนประกอบดวย (1) ปจจยสวนบคคลของนกทองเทยว (2) พฤตกรรมของนกทองเทยว (3) การบรโภคอาหารทองถนภาคใตของประเทศไทย โดยมขอบเขตการวจยคอ มงเนนศกษาวจย พฤตกรรม นกทองเทยวชาวไทย ทมตออาหารทองถนภาคใต ของประเทศไทย โดยการศกษาวจยจะด าเนนการเฉพาะ จงหวดทไดรบความนยมจากนกทองเทยวมากทสดในภาคใต 4 จงหวด คอ จงหวดกระบ จงหวดสงขลา จงหวดภเกต และจงหวดสราษฎรธาน โดยท าการเกบรวบรวมขอมลในเดอนเมษายน ถง กรกฎาคม พ.ศ. 2557