คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 1

บทท 1 ค าสงทางปกครอง

ในป พ.ศ. ๒๕๓๙ ประเทศไทยไดพฒนาระบบควบคมการกระท าของฝายปกครองดวยการตรากฎหมายเพอบงคบใชกบหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐ ในลกษณะควบคมการกระท าตองชอบ ดวยกฎหมาย การด าเนนกจกรรมทางปกครองเพอใหบรรลวตถประสงคทางปกครองนน องคกรฝายปกครองในฐานะทเปนองคกรซงบงคบการใหเปนไปตามกฎหมาย ยอมตองอาศยเครองมอหลายประการในการปฏบตงาน กรณทองคกรฝายปกครองตองกระท าการเพอก าหนดกฎเกณฑกอตง เปล ยนแปลงหรอยกเลก นตสมพนธในทางปกครอง องคกรเจาหนาทฝายปกครองตองด าเนนการออกกฎ หรอท าสญญาทางปกครอง หรอออกระเบยบภายในหนวยงาน เพอใหเจาหนาทของตนปฏบต หรออาจตองด าเนนการโดยการสงการ ฝายเดยวในรปของค าสงทางปกครอง ในบรรดาเครองมอทงหลายทงปวงทองคกรฝายปกครองใชเพอใหการปฏบตภารกจบรรลผลนน “ค าสงทางปกครอง”นบเปนเครองมอหรอรปแบบการกระท าทส าคญทสดทงนเพราะค าสงทางปกครองเปนการใชอ านาจมหาชนทเหนอกวาขององคกรฝายปกครอง ก าหนดกฎเกณฑเอกชนตองปฏบต (นอกจากค าสงทางปกครองจะเปนการใชอ านาจมหาชนขององคกรฝายปกครอง ก าหนดกฎเกณฑทมลกษณะเปนรปธรรมและมผลเฉพาะกรณใหเอกชนตองปฏบตแลว องคกรฝายปกครองยงอาจออกค าสงทางปกครองใชบงคบกบ “นตบคคลมหาชน” ซงทรงอตตาณตในการปกครองตนเองไดดวย เชน กรณทรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยออกค าสงใหองคการปกครองสวนทองถนปฏบตโดยอาศยอ านาจตามกฎหมายและค าสงดงกลาวเปนการสงการเกยวกบเรองทเปนภารกจในการปกครองขององคการปกครองสวนทองถน ค าสงของรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยดงกลาวยอมถอเปนค าสงทางปกครอง ในกรณทองคการปกครองสวนทองถนไมเหนดวยองคการปกครองสวนทองถนนน อาจฟองขอใหศาลปกครองเพกถอนค าสงดงกลาวได เปนตน) โดยกฎเกณฑดงกลาวมลกษณะทเปนรปธรรมและมผลเฉพาะราย กลาวอกนยหนงค าสงทางปกครองมลกษณะเปนการชสทธหนาทในทางกฎหมายวาสทธหนาทนนด ารงอยอยางไร ค าสงทางปกครองจงมลกษณะเปนการท าใหสทธและหนาทตางๆ ทปรากฏอยในกฎหมายและเปนนามธรรมกลายเปนกฎเกณฑทชดเจนส าหรบบคคลเฉพาะราย

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 เปนกฎหมายกลางทก าหนดหลกเกณฑ ขนตอน และวธการปฏบตหนาทขอองคกรเจาหนาทฝายปกครอง กระบวนการออกค าสงทางปกครองและขนตอนปฏบตภายหลงออกค าสงทางปกครอง เพอใหประชาชนเกดความมนใจไดวา เจาหนาทไดด าเนนการ ดวยความเปนธรรม ปราศจากความล าเอยง และถกตองตามกฎหมาย และพระราชบญญตฉบบดงกลาว ยงครอบคลมถงเรองการออกค าสงทางปกครอง เชน ค าสงอนญาต อนมต วนจฉยอทธรณ พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไดก าหนดวธการแกไขเยยวยา ความบกพรองอนเกดจากการใชอ านาจของเจาหนาทโดยไมชอบดวยกฎหมายไว ท าใหประชาชนมสทธอทธรณหรอรองขอใหเจาหนาทด าเนนการทบทวน เพอใหการด าเนนการไดรบการแกไขใหถกตองและชอบดวยกฎหมายตอไป ดงนน เจาหนาททมอ านาจพจารณาวนจฉยอทธรณจงตองมความรและความเขาใจในเรองค าสงทางปกครอง และความชอบดวยกฎหมายของค าสงทางปกครอง จงจะสามารถด าเนนการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครองได

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 2

1. ความหมายของค าสงทางปกครอง พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ตามมาตรา 5 ไดบญญต

ค านยาม “ค าสงทางปกครอง” หมายความวา 1. การใชอ านาจตามกฎหมายของเจาหนาททมผลเปนการสรางนตสมพนธขนระหวาง

บคคลในอนทจะกอ เปลยนแปลง โอน สงวน ระงบ หรอมผลกระทบตอสถานภาพของสทธหรอหนาทของบคคล ไมวาจะเปนการถาวรหรอชวคราว เชน การสงการ การอนญาต การอนมต การวนจฉยอทธรณ การรบรอง และการรบจดทะเบยน แตไมหมายความรวมถงการออกกฎ

2. การอนทก าหนดในกฎกระทรวง

และตามกฎกระทรวงฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๔๓) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ โดยอาศยอ านาจตามความใน (๒) ของบทนยาม “ค าสงทางปกครอง” ในมาตรา ๕ และมาตรา ๖ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ นายกรฐมนตร โดยค าแนะน าของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองออกกฎกระทรวงไว โดยใหการด าเนนการของเจาหนาทดงตอไปนถอเปนค าสงทางปกครอง

๑. การด าเนนการเกยวกบการจดหาหรอใหสทธประโยชนในกรณดงตอไปน (๑) การสงรบหรอไมรบค าเสนอขาย รบจาง แลกเปลยน ใหเชา ซอ เชา หรอ ใหสทธประโยชน (๒) การอนมตสงซอ จาง แลกเปลยน เชา ขาย ใหเชา หรอใหสทธประโยชน (๓) การสงยกเลกกระบวนการพจารณาค าเสนอหรอการด าเนนการอนใด ในลกษณะเดยวกน (๔) การสงใหเปนผทงงาน

๒. การใหหรอไมใหทนการศกษา

เมอพจารณาจากค านยามของค าวา ค าสงทางปกครอง ตามมาตรา ๕ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 สามารถจ าแนกองคประกอบอนเปนสาระส าคญของค าสง ทางปกครองได ๕ ประการ ดงน

๑. การกระท าโดยเจาหนาท ๒. เปนการใชอ านาจรฐ ๓. เปนการก าหนดสภาพทางกฎหมาย ๔. เกดผลเฉพาะกรณ ๕. มผลภายนอกโดยตรง

การกระท าโดยเจาหนาท ค าสงทางปกครองเปนการกระท าโดย “เจาหนาท” ซงตามมาตรา ๕ แหงพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไดใหนยามค าวา “เจาหนาท” หมายความวา บคคล คณะบคคล หรอนตบคคล ซงใชอ านาจหรอไดรบมอบใหใชอ านาจทางปกครองของรฐในการด าเนนการอยางหนงอยางใดตามกฎหมาย ไมวาจะเปนการจดตงขนในระบบราชการ รฐวสาหกจ หรอกจการอนของรฐหรอไมกตาม และเปนการใช “อ านาจทางปกครองของรฐ” คอ สวนหนงของอ านาจบรหาร ไมรวมถงอ านาจนตบญญตหรออ านาจตลาการ ไมวาจะเปนการจดตงขนในระบบราชการ รฐวสาหกจ หรอกจการอนของรฐหรอไมกได

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 3

ผซงไดรบมอบหมายใหใชอ านาจทางปกครองของรฐนนอาจจะเปนบคลากรในภาครฐหรอบคลากรในภาคเอกชนกได

ค าสงศาลปกครองสงสดทวนจฉยในประเดนน - ค าสงศาลปกครองสงสดท ๘๐๓/๒๕๔๗ คณะกรรมการอสลามประจ าจงหวด

ฉะเชงเทรา (ผถกฟองคด) มค าสงใหผฟองคดพนจากต าแหนงอหมามประจ ามสยด เปนการด าเนนการเกยวกบกจการทางศาสนา มใชเปนการด าเนนกจการทางปกครอง ในฐานะเจาหนาทของรฐทใชอ านาจตามกฎหมาย แตอยางใด

- ค าสงศาลปกครองสงสดท ๖๘๓/๒๕๔๗ แมผถกฟองคดจะเปนเจาหนาทของรฐตามมาตรา ๓ แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ ซงตามขอเทจจรง การกลนแกลง การพดจาเหยยดหยาม เปนการกระท าของผถกฟองคดมลกษณะเปนการกระท าอน เปนเหตสวนตวท ไมเกยวของกบการใชอ านาจตามกฎหมายคดจงไมใชเปนการกระท าทางปกครองในฐานะเจาหนาทของรฐทใชอ านาจตามกฎหมายแตอยางใด

- ค าสงศาลปกครองสงสดท ๑/๒๕๔๕ และ ๔/๒๕๔๕ วนจฉยวา พระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕ เปนกฎหมายเฉพาะวาดวยการปกครองสงฆ ดานการด าเนนกจการขององคกรศาสนาทมการวางแนวทางแกไขปญหาความเดอดรอนหรอความไมเปนธรรมทางการปกครองไวตางหากแลว จงมใชขอพพาท อนเนองมาจากการกระท าทางปกครองของเจาหนาทของรฐ มใชการปฏบตราชการทางปกครอง

- ค าสงศาลปกครองสงสดท ๑๑๙/๒๕๔๖ กรณประธานกรรมการมรรยาททนายความ มค าสงรบหรอไมรบค ากลาวหาวาทนายความประพฤตผดมรรยาททนายความเปนค าสงทางปกครอง ตามขอบงคบของสภาทนายความ วาดวยการสอบสวนคดมรรยาททนายความ พ.ศ. ๒๕๓๕ ดงนน สภาทนายความจงเปนหนวยงานทางปกครองและการออกค าสงของผถกฟองคดจงเปนการกระท าในฐานะเจาหนาทของรฐ

เปนการใชอ านาจรฐ การออกค าสงทางปกครองดงกลาว จะตองใชอ านาจทางปกครอง ไมใชการใชอ านาจทาง

นตบญญต อ านาจตลาการ หรออ านาจตามกฎหมายอน เชน รฐธรรมนญ เปนตน และค าสงทางปกครองเปนการใชอ านาจฝายเดยวบงคบแกประชาชนหรอเอกชนโดยประชาชนหรอเอกชนมไดยนยอม

ค าสงศาลปกครองสงสดทวนจฉยในประเดนน - ค าสงศาลปกครองสงสดท ๑๓๗/๒๕๔๕ วนจฉยวา ศาลยตธรรมมใชหนวยงาน

ทางปกครองทไดรบมอบหมายใหใชอ านาจทางปกครองหรอด าเนนการทางปกครองและผพพากษาไมอยในความหมายของค าวา “เจาหนาทของรฐ” เพราะรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยใหผพพากษาและตลาการมอสระในการพจารณาพพากษาอรรถคดและแยกอ านาจพจารณาคดระหวางศาลยตธรรมและศาลปกครองออกเปนสดสวนตางหากจากกน (ค าสงศาลปกครองสงสดท ๑๒๑/๒๕๔๕ ค าสงศาลปกครองสงสดท ๓๒๙/๒๕๔๕ วนจฉยในท านองเดยวกน)

- ค าสงศาลปกครองสงสดท ๓๔/๒๕๔๔ การทพนกงานอยการสงไมฟองผตองหา เปนการใชดลพนจในการปฏบตหนาท เปนอ านาจหนาทตามกฎหมายทก าหนดขนตอนและวธการด าเนนคดอาญา ในชนพนกงานสอบสวน ชนพนกงานอยการ และชนศาลไวโดยเฉพาะค าสงของพนกงานอยการจงไมใชค าสง ทางปกครองทอยในอ านาจพจารณาพพากษาของศาลปกครอง

- ค าสงศาลปกครองสงสด ท ๓๓๔/๒๕๔๕ คณะกรรมาธการยตธรรมและสทธมนษยชนสภาผแทนราษฎร ซงเปนองคการทท าหนาทของฝายการเมองไมใชหนวยงานทางปกครองตามความในมาตรา ๓

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 4

แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ มตของคณะกรรมาธการยตธรรมและสทธมนษยชน สภาผแทนราษฎรดงกลาวมใชค าสงทางปกครอง

- ค าสงศาลปกครองสงสดท ๒๙๔/๒๕๔๕ วนจฉยวา ธนาคารออมสนมฐานะเปน นตบคคลจดตงขนตามพระราชบญญตธนาคารออมสน พ.ศ. ๒๔๘๙ มฐานะเปนรฐวสาหกจ จงเปนหนวยงาน ทางปกครอง แตการด าเนนกจการของธนาคารตามลกษณะของการประกอบธรกจเยยงธนาคารพาณชยทวไปไมเปนการกระท าทางปกครอง

- ค าสงศาลปกครองสงสดท ๑๒๒/๒๕๔๖ วนจฉยวา แพทยสภามอ านาจในการพกใช หรอเพกถอนใบอนญาตตามขอบงคบแพทยสภา วาดวยกระบวนพจารณาคดดานจรยธรรมของผประกอบวชาชพเวชกรรม พ.ศ. ๒๕๔๐ จงเปนหนวยงานทางปกครอง

เปนการก าหนดสภาพทางกฎหมาย ค าสงทางปกครองจะตองมงประสงคเพอใหเกดผลทางกฎหมายอนเปนการสราง

นตสมพนธระหวางบคคลในอนทจะกอ เปลยนแปลง โอน สงวน ระงบ หรอมผลกระทบตอสถานภาพของสทธหรอหนาทของบคคล การกระท าทมไดเปนการกอนตสมพนธขนใหม เชน การใหขอมลขาวสาร ค าแนะน า หรอการอธบายความเขาใจ ไมถอเปน “ค าสงทางปกครอง” เพราะ ไมมผลทางกฎหมายทเกดขนใหม เพยงแตเปนการกระท าทเกยวของกบ “ค าสงทางปกครอง” เดมเทานน

ค าสงศาลปกครองสงสดทวนจฉยในประเดนน - ค าสงศาลปกครองสงสดท ๓๕๕/๒๕๔๗ หนงสอปฏเสธการท าสญญาเชาทดนพพาท

เมอพจารณาจากสาระของหนงสอดงกลาวเปนเพยงการแจงขอเทจจรงใหผฟองคดทราบเหตทไมอาจท าสญญาเชาทดนและอาคารพพาทไดเทานน มไดเปนค าสงทางปกครองอนมผลกระทบตอสทธหรอหนาทของผฟองคด แตอยางใด

- ศาลปกครองสงสดท ๒๔๓/๒๕๔๗ หนงสอลงวนท ๒๔ มกราคม ๒๕๔๖ เปนหนงสอภายในทผถกฟองคด รบบญชาจากรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ สงการใหผถกฟองคดตรวจสอบขอเทจจรงเกยวกบเรองทผฟองคดรองทกขขอความเปนธรรม ไมมผลกระทบตอสทธหนาทของ ผฟองคดเปนเพยงการชแจงการไดมาซงทดนของกรมชลประทานใหผฟองคดทราบเทานน มใชค าสง ทางปกครอง (ค าสงศาลปกครองสงสดท ๖๗/๒๕๔๗ วนจฉยในท านองเดยวกน)

- ค าสงศาลปกครองสงสด ท ๓๖๐/๒๕๔๕ หนงสอเสนอประธานวฒสภา แจงผลการสรรหาและการจดท าบญชรายชอบคคลทมคณสมบตตามมาตรา ๒๘ แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน พ.ศ. ๒๕๔๒ และไมมคณสมบตตองหามตามมาตรา ๒๙ แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน พ.ศ. ๒๕๔๒ เพอใหประธานวฒสภาใหความเหนชอบตามนยมาตรา ๓๑ แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน พ.ศ. ๒๕๔๒ หนงสอดงกลาวจงไมมผลเปนการสรางนตสมพนธในอนทจะกอเปลยนแปลง โอน สงวน ระงบหรอมผลกระทบตอสถานภาพของสทธหรอหนาทระหวางประธานคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนหรอคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนกบประธานวฒสภาหรอวฒสภาและไมใชค าสงทางปกครอง

เกดผลเฉพาะกรณ ค าสงทางปกครองนนจะตองกระท าโดยมงก าหนดสภาพทางกฎหมายทเปนอยในกรณ

หนงโดยเฉพาะ โดยสภาพจะตองมงใชบงคบกบบคคลหนงบคคลใดโดยตรง แมในตวค าสงจะไมระบชอบคคลไวกได ซงอาจจะเปนค าสงรวมหรอค าสงทวไปใชบงคบกบกลมบคคลกได

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 5

ค าสงศาลปกครองสงสดทวนจฉยในประเดนน - ค าสงศาลปกครองสงสดท ๕๕๑/๒๕๔๗ กระทรวงศกษาธการ(ผถกฟองคด)ไดออก

ประกาศก าหนดเขตพนทการศกษา ใหเขตพนทการศกษาแพรไปตงอยทอ าเภอลอง ท าใหผฟองคดไมไดรบความสะดวกในการเดนทาง ประกาศดงกลาวนนไมไดมงหมายใหใชบงคบแกบคคลใดเปนการเฉพาะ จงมลกษณะทเปนกฎ ตามความหมายในมาตรา ๓ แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

- ค าสงศาลปกครองสงสด ท ๓๕๒/๒๕๔๖ คณะกรรมการควบคมการขนสงทางบกประจ าจงหวดสพรรณบร ไดประกาศ เรอง ก าหนดเสนทางส าหรบการขนสงประจ าทางดวยรถโดยสาร ในราชกจจานเบกษา เลม ๑๑๙ ตอนท ๒๘ง เมอวนท ๔ เมษายน ๒๕๔๕ ประกาศฉบบนจงมลกษณะเปนบทบญญตทมผลบงคบเปนการทวไป โดยไมมงหมายใหใชบงคบแกกรณใดหรอบคคลใดเปนการเฉพาะ ประกาศดงกลาวของผถกฟองคดจงมสถานะเปนกฎตามมาตรา ๓ แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณา คดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

- ค าสงศาลปกครองสงสด ท ๒๗๒/๒๕๔๖ ขอบงคบกองบญชาการต ารวจนครบาล วาดวยแกไขเพมเตมการก าหนดใหรถเดนทางเดยว และการใชทางเดนรถส าหรบรถบางประเภทในถนนเพชรบรกรงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๔๐ ขอบงคบดงกลาวออกโดยอาศยอ านาจตามกฎหมายทมผลบงคบกบทกๆ คนเปนการทวไป มสถานะเปนกฎไมใชค าสงทางปกครอง

มผลภายนอกโดยตรง หากการท าค าสงทางปกครองนนอยในขนตอนการเตรยมการหรอพจารณาเพอออกค าสง

ทางปกครอง และเจาหนาทผพจารณาจะเปลยนแปลงเชนใดกได กรณดงกลาวนถอวาอยขนตอนทมผลภายใน ทงน ค าสงทางปกครองทสมบรณจะตองมการแสดงออกใหผรบค าสงทางปกครองทราบค าสงนน ดงนน การพจารณาค าสงวาจะมผลภายในหรอภายนอกนนตองพจารณาเนอหาของค าสงเปนส าคญ

ค าสงศาลปกครองสงสดทวนจฉยในประเดนน - ค าสงศาลปกครองสงสดท ๖๓๘/๒๕๔๗ ค าสงตงคณะกรรมการสอบสวนขอเทจจรง

เปนเพยงขนตอนการด าเนนการภายในของเจาหนาทเพอใหไดขอเทจจรงในการทผมอ านาจจะวนจฉยหรอด าเนนการทางวนยตอไป ยงไมมผลกระทบตอสถานภาพของสทธหรอหนาทของผฟองคด ค าสงดงกลาวจงไมใชค าสงทางปกครอง (ค าสงศาลปกครองสงสดท ๒๔๐/๒๕๔๗,๑๗๗/๒๕๔๖ วนจฉยไวในท านองเดยวกน )

- ค าสงศาลปกครองสงสดท ๕๘๑/๒๕๔๗ การด าเนนการรงวดทดนของผถกฟองคดเปนการด าเนนการภายในของฝายปกครอง จงไมใชค าสงทางปกครอง (ค าสงศาลปกครองสงสดท ๓๖๓/๒๕๔๖ วนจฉยในท านองเดยวกน)

- ค าสงศาลปกครองสงสดท ๕๖๐/๒๕๔๗ การมมตใหผฟองคดออกจากการเปนสมาชกสหกรณนน เปนอ านาจของคณะกรรมการ เปนเพยงขนตอนภายในทางธรการโดยประสานแจงใหผเกยวของทราบและหาแนวทางแกไขปญหาตามค ารองของผฟองคด

- ค าสงศาลปกครองสงสดท ๔๔๖/๒๕๔๗ ความเหนและมตของผถกฟองคดซงเปนคณะกรรมการสอบสวนนน เปนเพยงการด าเนนการพจารณาภายในฝายปกครองเพอเสนอใหพจารณาออกค าสงทางปกครองตอไป

- ค าสงศาลปกครองสงสด ท ๓๕๒/๒๕๔๖ มตของผถกฟองคดในการประชม ครงท ๑/๒๕๔๔ เมอวนท ๒๖ กรกฎาคม ๒๕๔๔ นน เปนขนตอนภายในขนตอนหนงกอนจะมการออกค าสงทางปกครอง ไมมผลผกพนตามกฎหมายหรอกอใหเกดสทธและหนาทแกบคคลภายนอกแตประการใด มตดงกลาวจงยงไมเปน

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 6

ค าสงทางปกครองทผฟองคดจะน ามาเปนเหตในการฟองคดขอใหศาลเพกถอนมตดงกล าวได (ค าสงศาลปกครองสงสด ท ๓๓๖/๒๕๔๕ วนจฉยเรองเดยวกน )

- ค าสงศาลปกครองสงสด ท ๓๕๐/๒๕๔๕ ขนตอนการด าเนนการตงแตคณะกรรมการ ป.ป.ช.แตงตงคณะอนกรรมการไตสวนไปจนกระทงการไตสวนขอเทจจรงกรณเจาหนาทของรฐกระท าผดฐานทจรตตอหนาท แลวสงส านวนใหคณะอนกรรมการ ป.ป.ช. พจารณาวาขอกลาวหามมลหรอไม อยในขนตอนการเตรยมการของเจาหนาทของรฐเพอกระท าค าสงทางปกครอง ซงตรงกบความหมายของค าวา “การพจารณาทางปกครอง” ตามมาตรา ๕ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ การด าเนนการในขนตอนดงกลาว ยงไมมผลกระทบตอสถานภาพของสทธหรอหนาทของผฟองคด

- ค าสงศาลปกครองสงสด ท ๑๑๘/๒๕๔๕ การทหนวยงานทางปกครองมค าสงยายเพอหมนเวยนบคลากรในหนวยงานโดยไมท าใหระดบต าแหนงหรออนดบเงนเดอนของผถกยายลดลง ไมถอเปนค าสงทางปกครอง ค าสงยายบคลากรถอเปนมาตรการภายในของฝายบรหารทมกฎหมายหรอระเบยบใหอ านาจผบงคบบญชากระท าไดภายในขอบเขตทกฎหมายหรอระเบยบก าหนด แมจะไดรบความเดอดรอน เปนการสวนตวบาง แตไมถงขนาดทถอวาเปนผไดรบความเดอดรอนเสยหาย

ดงนน เมอผไดรบค าสงไดรบค าสงจากฝายปกครองแลว การพจารณาวาค าสงนนเปนค าสงทางปกครองหรอไม อาศยหลกเกณฑ ๕ ประการดงทกลาวมา คอ เปนค าสงทออกโดยเจาหนาทหรอไม ค าสงนนตองเปนการใชอ านาจรฐ เปนค าสงทก าหนดสภาพทางกฎหมาย เปนค าสงทเกดผลเฉพาะกรณ และค าสงนนมผลภายนอกโดยตรง เมอเขาใจหลกทง ๕ ประการนแลวกจะสามารถวนจฉยไดวาค าสงนนเปนค าสง ทางปกครอง

2. กระบวนการพจารณาทางปกครอง กระบวนการออกค าสงทางปกครอง หมายถง ขนตอนในการพจารณาออกค าสง

ทางปกครอง ม 3 ขนตอน คอ การเรมกระบวนการพจารณา การพจารณาทางปกครอง และการเสรจสนกระบวนการพจารณา ดงน

2.1 การเรมกระบวนการพจารณา ผมอ านาจพจารณาค าสงทางปกครอง (เจาหนาท) ผมอ านาจพจารณาเรองทางปกครองและออกค าสงทางปกครอง คอ เจาหนาทของรฐ

ซงไดรบการแตงตงใหด ารงต าแหนงทมอ านาจพจารณาเรองทางปกครอง หรอเจาหนาทของรฐซงไดรบมอบอ านาจใหพจารณาเรองทางปกครอง สวนเอกชนไมใชเจาหนาทของรฐโดยปกตจงไมอาจพจารณาเรอง ทางปกครองและออกค าสงทางปกครองได แตองคกรฝายปกครองอาจมอบอ านาจใหเอกชนใชอ านาจ ทางปกครองแทนในบางเรองได กรณนถอวาเอกชนเปนเจาหนาทในความหมายของกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครอง เอกชนผรบมอบอ านาจจากรฐจงมอ านาจพจารณาเรองทางปกครองและออกค าสงทางปกครองได และจะตองพจารณาในแงเวลาและสถานทดวย โดยผมอ านาจตองพจารณาภายในระยะเวลาทตนด ารงต าแหนงและในเขตพนททตนมอ านาจ การใชอ านาจโดยฝาฝนเงอนไขดงกลาวยอมกระทบตอความสมบรณของค าสงทางปกครอง

ผมอ านาจพจารณาเรองทางปกครอง นอกจากจะเปนบคคลเดยวท เรยกวา “องคกรเดยว” เชน รฐมนตรวาการกระทรวง ปลดกระทรวง อธบด ฯลฯ ยงมรปแบบคณะบคคล ซงเรยกวา “องคกรกลม” เชน คณะกรรมการ ซงตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ในหมวด 5 คณะกรรมการทมอ านาจด าเนนการพจารณาทางปกครองว ตามมาตรา 75 ถงมาตรา 84 ไดบญญต

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 7

การพจารณาเรองทางปกครองของคณะกรรมการ โดยสรปสาระส าคญไดวา คณะกรรมการทมอ านาจเรอง ทางปกครองในเรองใด จะด าเนนการพจารณาเรองทางปกครองไดกตอเมอคณะกรรมการนนมองคประกอบครบตามทกฎหมายก าหนด เมอมการแตงตงคณะกรรมการครบแลว คณะกรรมการยอมมอ านาจพจารณาเรองทางปกครองได แมวาตอมาภายหลงจะปรากฏวา การแตงตงกรรมการบางคนจะมชอบดวยกฎหมายหรอปรากฏวากรรมการคนใดคนหนงขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหาม กไมสงผลกระทบตอความสมบรณของการพจารณาเรองทางปกครองทกรรมการผนนไดกระท าไปในฐานะหนาทของกรรมการแตอยางใด คณะกรรมการทมอ านาจพจารณาเรองทางปกครองมลกษณะเปนองคกรกลม การพจารณาของคณะกรรมการจะมผลสมบรณทางกฎหมายกตอเมอไดปฏบตตามหลกเกณฑทกฎหมายบญญต เชน การนดประชมตองถกตอง มการเปดโอกาสใหกรรมการทกคนไดแสดงความคดเหน กรรมการมาประชมครบองคประชม และมมตถกตองตามทกฎหมายก าหนด เจาหนาทในคณะกรรมการทมอ านาจพจารณาตอ งมความเปนกลาง หากเจาหนาทผใดมความสมพนธเปนพเศษกบคกรณ เชน เปนญาตกบคกรณ หรอมเหตอนใดซงมสภาพรายแรงอนอาจสงผลใหการพจารณาเรองทางปกครองไมเปนกลาง เจาหนาทผนนจะท าการพจารณาเรอง ทางปกครองไมได ในกรณเชนนให เจาหนาทผนนหยดการพจารณาเรองทางปกครองไว แลวแจงใหผบงคบบญชาเหนอตนขนไปชนหนงทราบ เพอทผบงคบบญชาจะไดมค าสงตอไป กรณทเจาหนาทดงกลาวเปนกรรมกรใหกรรมการคนอนพจารณาและลงมตวาจะใหกรรมการผนนปฏบตหนาทในฐานะเปนกรรมการตอไปหรอไม มตทเหนควรใหกรรมการทมปญหาเรองความเปนกลางปฏบตหนาทตอไป ตองมคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของกรรมการคนอนทไมมปญหาดงกลาว

คกรณ คกรณ หมายถง ประชาชนหรอเอกชนทเกยวของในกระบวนการพจารณาออกค าสง

ทางปกครอง ซงไดแก ผยนค าขอ ผคดคานค าขอ ผทอยในบงคบหรอจะอยภายในบงคบของค าสงทางปกครอง หรอผทสทธของตนถกกระทบกระเทอนจากผลของค าสงทางปกครอง คกรณอาจเปนผกอใหเกดการเรมตนกระบวนการพจารณา หรอเขามาภายหลงจากทเจาหนาท ไดเรมกระบวนการพจารณาไปแลว คกรณในกระบวนการพจารณาอาจจะเปนบคคลธรรมดา นตบคคล หรอคณะบคคล กได แตคกรณในกระบวนการพจารณาทางปกครองจะตองมความสามารถ ตามมาตรา 22 และมาตรา 24 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ดงน

๑. ผซงบรรลนตภาวะ ๒. ผซงมบทกฎหมายเฉพาะก าหนดใหมความสามารถกระท าการในเรองทก าหนดได

แมผนนจะยงไมบรรลนตภาวะหรอความสามารถถกจ ากดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ๓. นตบคคลหรอคณะบคคลตามมาตรา ๒๑ โดยผแทนหรอตวแทน แลวแตกรณ ๔. ผซงมประกาศของนายกรฐมนตรหรอผซงนายกรฐมนตรมอบหมายในราชกจจา

นเบกษาก าหนดใหมความสามารถกระท าการในเรองทก าหนดได แมผนนจะยงไมบรรลนตภาวะหรอความสามารถถกจ ากดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

คกรณอาจมหนงสอแตงตงใหบคคลหนงบคคลใดซงบรรลนตภาวะกระท าการอยางหนงอยางใดตามทก าหนดแทนตนในกระบวนการพจารณาทางปกครองใดๆ ได ในการน เจาหนาทจะด าเนนกระบวนพจารณาทางปกครองกบตวคกรณไดเฉพาะเรองทผนนมหนาทโดยตรงทจะตองท าการนนดวยตนเองและตองแจงใหผไดรบการแตงตงใหกระท าการแทนทราบดวย

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 8

2.2 การพจารณาทางปกครอง เจาหนาทสามารถด าเนนการแสวงหาขอเทจจรงประกอบการท าค าสงทางปกครอง

โดยรบฟงพยานหลกฐาน ค าชแจงของคกรณ สอบถามพยาน สอบถามความเหนจากผเชยวชาญในเรองนนๆ หรอขอใหผครอบครองเอกสารสงเอกสาร และการตรวจสถานทได

ค าสงทางปกครองทกระทบสทธของคกรณ เจาหนาทจะตองใหคกรณมโอกาสทราบขอเทจจรงอยางเพยงพอ โดยสทธทคกรณมสทธรบทราบ คอ ขอเทจจรงทส าคญทเจาหนาทจะใชเปนเหตผลในการตดสนใจออกค าสงทางปกครอง เจาหนาททท าค าสงทางปกครองจะตองใหโอกาสคกรณในการชแจง โตแยง และแสดงพยานหลกฐาน โดยใหเวลาแกคกรณตามสมควร หากใหเวลาทเหนชดวา คกรณไมอาจเตรยมขอมลไดทนกาล อาจสงผลกระทบตอความสมบรณของค าสงทางปกครองได และคกรณมสทธขอตรวจดเอกสารทจ าเปนตองรเพอการโตแยง ชแจง หรอปกปองสทธของตนได

2.3 การเสรจสนกระบวนการพจารณา (การออกค าสงทางปกครอง) เมอเจาหนาทไดพจารณาทางปกครองเสรจสนแลง เจาหนาทจะตองด าเนนการ

จดท าค าสงทางปกครอง และแจงค าสงทางปกครองดงกลาวใหคกรณทราบตอไป รปแบบของค าสงทางปกครอง ค าสงทางปกครองอาจจะท าเปนหนงสอหรอท าดวยวาจาหรอท าในรปแบบอนกได

แตตองมขอความหรอการสอความหมายทชดเจนเพยงพอทจะเขาใจได ในกรณทเจาหนาทออกค าสง ทางปกครองดวยวาจา ถาผรบค าสงรองขอภายในเจดวนนบแตวนทมค าสงดงกลาวใหยนยนเปนหนงสอ เจาหนาทตองออกหนงสอยนยนค าสงทางปกครองใหผรบค าสงทางปกครอง อยางไรกตามผลในทางกฎหมายของค าสงทางปกครองยอมเกดขนแลวตงแตผรบค าสงทางปกครองไดรบแจง

กรณค าสงทางปกครองทท าเปนหนงสอ ตามมาตรา 39 แหงพระราชบญญต วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไดบญญตวา เจาหนาทตองค านงถงแบบทก าหนดไวในมาตรา 36 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 กลาวคอ ค าสงทางปกครองทท าเปนหนงสออยางนอยตองระบขอความ ดงน

1. วน เดอน และปทท าค าสง 2. ชอและต าแหนงของเจาหนาทผท าค าสง 3. ลายมอชอของเจาหนาทผท าค าสงนน 4. เหตผลในการออกค าสง ซงเหตผลนนอยางนอยตองประกอบดวย

4.๑ ขอเทจจรงอนเปนสาระส าคญ 4.๒ ขอกฎหมายทอางอง 4.๓ ขอพจารณาและขอสนบสนนในการใชดลพนจ

ขอยกเวนกรณไมตองแสดงเหตผลประกอบค าสงทางปกครอง มาตรา 37 วรรคสาม และมาตรา 38 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไดก าหนดขอยกเวนกรณไมตองแสดงเหตผลประกอบค าสงทางปกครองไว ดงน (๑) เปนกรณทมผลตรงตามค าขอและไมกระทบสทธและหนาทของบคคลอน (๒) เหตผลนนเปนทรกนอยแลวโดยไมจ าตองระบอก (๓) เปนกรณทตองรกษาไวเปนความลบตามมาตรา ๓๒ แหงพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 9

(๔) เปนการออกค าสงทางปกครองดวยวาจาหรอเปนกรณเรงดวนแตตองใหเหตผลเปนลายลกษณอกษรในเวลาอนควรหากผอยในบงคบของค าสงนนรองขอ

(5) ค าสงทก าหนดในกฎกระทรวงตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทก าหนดในกฎกระทรวง

5. การแจงสทธอทธรณค าสง และสทธฟองคดตอศาลปกครอง ซงสทธในการอทธรณค าสงทางปกครองนน จะกลาวโดยละเอยดในบทท 3 ตอไป

การแจงค าสงทางปกครอง เมอเจาหนาทไดท าค าสงทางปกครองเสรจสนแลว เจาหนาทจะตองแจงค าสง

ดงกลาวใหคกรณหรอผรบค าสงทางปกครองทราบ การแจงเปนการท าใหทราบถงค าสงทางปกครอง ตลอดจนขนตอนการพจารณาและ

การอนๆ โดยเจาหนาทไดแสดงดวยวธการตางๆ ใหผรบค าสงทางปกครองทราบความหมายของค าสงได เชนการใชสญญาณแสง เครองหมาย สญญาเสยง ซงโดยปกตหากไมมกฎหมายก าหนดเปนอยางอน การแจงอาจกระท าดวยวาจากได ซงจะเกดผลทนทเมอไดรบแจง

สวนการแจงเปนหนงสอมวธการแจง ดงน 1. การแจงโดยวธใหเจาหนาทน าไปสงตอหนาผรบค าสงทางปกครองโดยตรง

ในกรณทผรบค าสงทางปกครองไมยอมรบหรอไมพบผรบค าสงทางปกครอง และไดมการวางหรอปดหนงสอไวตอหนาเจาพนกงานกถอวาไดรบแจงแลว ซงเจาพนกงานทจะเปนพยานนน ไดก าหนดไวในกฎกระทรวง ฉบบท 11 (พ.ศ. 2542) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 10

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 11

2.การแจงโดยวธสงทางไปรษณยตอบรบไปยงภมล าเนาของผรบค าสงทางปกครอง หรอไปยงทอยซงผรบค าสงทางปกครองไดมการแจงไวกบเจาหนาท กรณนใหถอวาการแจงไปยงทอยดงกลาวเปนการแจงไปยงภมล าเนา

3. การแจงโดยวธปดประกาศ ในกรณทมผรบเกนหาสบคนเจาหนาทจะแจงใหทราบตงแตเรมด าเนนการในเรองนนวาการแจงตอบคคลเหลานนจะกระท าโดยวธปดประกาศไว ณ ทท าการของเจาหนาทและทวาการอ าเภอทผรบมภมล าเนากได ในกรณนใหถอวาไดรบแจงเมอลวงพนระยะเวลาสบหาวนนบแตวนทไดแจงโดยวธดงกลาว

4. การแจงโดยประกาศในหนงสอพมพซงแพรหลายในทองถนนน ในกรณทไมรตวผรบหรอรตวแตไมรภมล าเนา หรอรตวและภมล าเนาแตมผรบเกนหนงรอยคน การแจงเปนหนงสอจะกระท าโดยการประกาศในหนงสอพมพซงแพรหลายในทองถนนนกได ในกรณนใหถอวาไดรบแจงเมอลวงพนระยะเวลาสบหาวนนบแตวนทไดแจงโดยวธดงกลาว

3. ผลของค าสงทางปกครอง ค าสงทางปกครองมผลผกพนทางกฎหมายทนททไดรบการแจง และสามารถใชยนตอ

บคคลทงคกรณหรอผรบค าสงดงกลาวไดตามมาตรา 42 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไมวาผนนจะรเนอหาหรอไม เพราะกระบวนการท าค าสงทางปกครองไดจบสนลงแลว และยอมมผลตราบเทาทค าสงนนยงไมถกลบลางโดยเงอนเวลาหรอโดยเหตอน ในแงการเกดผลเพอใชยนตอผรบค าสงทางปกครอง กฎหมายถอเอาเวลาทผนนไดรบแจงเปนตนไป ไมใชเวลาทบคคลนนไดรบทราบค าสง ทางปกครอง การแจงค าสงทางปกครองโดยผทไมมอ านาจและผนนไดแจงโดยขดกบเจตจ านงของผมอ านาจ จะถอวาเปนการแจงทถกตองมได หรอการทผรบค าสงไดลวงรโดยบงเอญกไมอาจถอวาเปนการแจงและจะใชยนบคคลนนไมไดเชนเดยวกน และเมอไดมการแจงค าสงทางปกครอง ค าสงนนยอมมผลผกพนตอผรบค าสง แมวาค าสงทางปกครองจะมชอบดวยกฎหมายกตาม เวนแตเจาหนาทจะใชดลพนจเพกถอนค าสงดงกลาว หรอผรบค าสงไดยนอทธรณค าสง หรอมเหตอนทผรบค าสงสามารถขอใหพจารณาใหมได

การสนผลของค าสงทางปกครองอาจเกดขนไดโดยเจาหนาทๆดลบลางค าสง และการลบลางค าสงทางปกครองอาจกระท าไดโดยการเพกถอนค าสงทางปกครองทมชอบดวยกฎหมาย หรอการยกเลกค าสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมายกอาจเปนได

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 12

บทท 2 การบงคบทางปกครองตามกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง

ค าสงทางปกครองทจะใชบงคบกบผรบค าสงหรอคกรณไดนน จะตองเปนค าสงทางปกครอง

ประเภททตองมการบงคบการใหเปนไปตามเนอหาหรอวตถประสงคของค าสงทางปกครองเทานน หากเปนค าสงทางปกครองประเภททเนอหาของค าสงทางปกครองนนมความสมบรณในตวเอง กไมจ าเปนตองมการบงคบทางปกครองตอไป สวนค าสงทางปกครองทอยภายใตบงคบทตองใชมาตรการบงคบทางปกครอง เชน ค าสงใหชดใชเงน ค าสงปรบ ค าสงใหชดใชคาเสยหาย ค าสงเรยกเบยปรบการผดสญญากอสรางของสวนราชการ ค าสงเรยกใหชดใชคนทนการศกษา หรอค าสงทมลกษณะใหมการกระท าทางกายภาพ เชน ค าสง รอถอน ค าสงใหกระท าการ หรองดเวนกระท าการ หรอค าสงอนๆ ตามทกฎหมายก าหนด ซงเจาหนาทผท าค าสงทางปกครองอาจมความจ าเปนตองบงคบใหเปนไปตามค าสง และเจาหนาทอาจออกค าสงบงคบไดตามมาตรา 55 ถงมาตรา 63 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ การบงคบทางปกครองเปนกระบวนการทมงหมายใหมการปฏบตใหเปนไปตามค าสงทางปกครองหรอเพอใหค าสงทางปกครองบรรลผลโดยไมตองผานกระบวนการทางศาล ซงเรยกวามาตรการบงคบทางปกครอง ซงหากเปรยบเทยบกบการด าเนนกระบวนพจารณาในศาล กคอการบงคบตามค าพพากษาหรอค าสงของศาลนนเอง

1. ขอบเขตของการบงคบทางปกครอง 1.1 มาตรการบงคบทางปกครองใชเฉพาะกบค าสงปกครองทก าหนดหนาทใหผรบ

ค าสงปฏบต ค าสงทางปกครองมดวยกนหลายลกษณะ เชน ค าสงทางปกครองทมความสมบรณ

ในตวเองโดยไมจ าตองมการบงคบทางปกครองตอไป ซงสวนใหญจะไดแกค าสงทางปกครองทเปนการใหสทธหรอรบรองสทธของประชาชนผรบค าสงทางปกครอง เชน ใบอนญาตใหกอสรางอาคาร สวนค าสงทางปกครอง อกลกษณะหนงกคอค าสงทางปกครองทก าหนดภาระหนาทใหผรบค าสงทางปกครองตองปฏบตอยางหนง อยางใด หากมการฝาฝนไมปฏบตตามค าสงทางปกครองน เจาหนาทยอมจะตองใช มาตรการบงคบ ทางปกครอง เชน ค าสงใหเจาหนาทผท าละเมดในการปฏบตหนาทชดใชคาเสยหาย

ค าสงทางปกครองทอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองไดม 2 กรณ คอ (1) ค าสงทางปกครองทก าหนดใหช าระเงน หากมการฝาฝนไมปฏบตตาม เจาหนาท

อาจใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยการยดหรออายดทรพยสนและขายทอดตลาด (2) ค าสงทางปกครองทก าหนดใหกระท าหรอละเวนกระท า หากมการฝาฝนไมปฏบต

ตาม เจาหนาทอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยเขาด าเนนการดวยตนเองหรอมอบหมายใหบคคลอนกระท าการแทน หรอใหช าระคาปรบทางปกครอง

1.2 มาตรการบงคบทางปกครองไมใชกบเจาหนาทดวยกน การบงคบทางปกครองถกก าหนดขนเพอใชบงคบกบผรบค าสงในฐานะเปนเอกชน

คนหนง สวนการทมาตรา 55 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 บญญตวา “การบงคบทางปกครองไมใชกบเจาหนาทดวยกน เวนแตจะมกฎหมายก าหนดไวเปนอยางอน” เจาหนาทตามความหมายในมาตราน คอ เจาหนาททปฏบตงานตามอ านาจหนาทซงเปนบคคลทท างานใหกบรฐหรอตวแทนของรฐ ซงไมอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองกบเจาหนาทในสถานะนได แตกรณเจาหนาทตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนเพราะการท าละเมดตอหนวยงานของรฐ แมวาจะเปนการท าละเมดในการปฏบตหนาท

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 13

กถอวาเจาหนาทผนนตองรบผดเปนการสวนตว จงอยในสถานะเอกชนเทานน ยอมใชมาตรการบงคบ ทางปกครองกบเจาหนาทนนได

1.3 มาตรการบงคบทางปกครองโดยวธยดหรออายดและขายทอดตลาดทรพยสนสามารถใชไดโดยไมจ ากดพนท

การใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยวธการยดหรออายดและขายทอดตลาดทรพยสน เปนการบงคบเอากบทรพยสนของผอยในบงคบของค าสงทางปกครองทก าหนดใหช าระเงนโดยไมค านงวาทรพยสนนนตงอยในเขตพนทใด เพราะมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไมไดจ ากดพนทการใชมาตรการบงคบทางปกครองไว แตกตางจากการบงคบคดตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง ซงมาตรา 302 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง บญญตแนวทางด าเนนการโดยใหศาลทไดออกหมายบงคบคดสงไปใหอกศาลหนงบงคบคดแทน หากการบงคบคดอยนอกเขตอ านาจศาลทออกหมายบงคบคด

หลกการทส าคญของการบงคบทางปกครอง การบงคบทางปกครองมหลกการวา จะตองมการบงคบทางปกครองเพอใหบรรลผล

แตจะตองกระท าโดยใหมผลกระทบกระเทอนตอบคคลนอยทสด หลกการนไดบญญตไวในพระราชบญญต วธปฏบตราชการทางปกครอง ไดแก

1. มาตรการบงคบทางปกครองตองใชเทาทจ าเปน หลกการนไดบญญตไวในมาตรา 56 วรรคทาย แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไดบญญตวา “ใหเจาหนาทตามวรรคหนงหรอวรรคสองใชมาตรการบงคบทางปกครองเพยงเทาทจ าเปนเพอใหบรรลวตถประสงคของค าสงทางปกครอง โดยกระทบกระเทอนผอยในบงคบของค าสงทางปกครองนอยทสด”

2. กอนใชมาตรการบงคบทางปกครองตองมการเตอนกอนเสมอ การใชมาตรการบงคบทางปกครองยอมกระทบกระเทอนตอสทธเสรภาพของผรบ

ค าสงทางปกครอง กฎหมายจงก าหนดใหตองมการเตอนกอน จงจะใชมาตรการบงคบทา งปกครองได โดยมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 เปนการเตอนกรณ ใชมาตรการบงคบทางปกครองตามค าส งทางปกครองทก าหนดใหช าระเงน สวนมาตรา 59 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 เปนการเตอนกรณใชมาตรการบงคบทางปกครองตามค าสงทางปกครองทก าหนดใหกระท าหรอละเวนกระท า

3. มาตรการบงคบทางปกครองตองมความแนนอนชดเจน การใชมาตรการบงคบทางปกครองตองมความแนนอนชดเจนเพอใหผรบค าสง

ทางปกครองไดทราบวาตนอาจถกกระทบกระเทอนอยางใดบาง หลกการนบญญตไวในมาตรา 59 และมาตรา 60 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 โดยมาตรา 59 วรรคสอง ก าหนดวา จะตองมการระบมาตรการบงคบทางปกครองใหชดเจนในค าเตอน และจะก าหนดมากกวาหนง มาตรการในคราวเดยวกนไมได รวมทงตองระบคาใชจายหรอจ านวนคาปรบทแนนอนในค าเตอนดวย สวนมาตรา 60 วรรคหนง ก าหนดวา เจาหนาทจะตองใชมาตรการบงคบตามทก าหนดในค าเตอนเทานน การเปลยนแปลงมาตรการจะกระท าไดตอเมอปรากฏมาตรการบงคบทก าหนดไวไมสามารถบรรลผลตามวตถประสงคไดเทานน

4. การด าเนนการตามมาตรการบงคบทางปกครองอาจถกโตแยงได เพอเปนการคมครองสทธของผถกบงคบใชมาตรการบงคบทางปกครอง กฎหมายไดให

สทธทจะโตแยงการด าเนนการไดดวยการอทธรณการบงคบทางปกครอง การอทธรณกใชหลกเกณฑและ

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 14

วธการเดยวกนกบอทธรณค าสงทางปกครอง ตามมาตรา 62 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ ทางปกครอง พ.ศ. 2539 ผมสทธอทธรณตามมาตราน กฎหมายใชค าวา ผถกด าเนนการตามมาตรการบงคบทางปกครอง ซงหมายถงผอย ในบงคบของค าสงทางปกครอง รวมทงผถกกระทบกระเทอนสทธจากการด าเนนการบงคบทางปกครอง เชน บคคลทอาจอางสทธเหนอทรพยทถกยด ซงเปนบคคลภายนอกค าสง ทางปกครอง

2. ผมอ านาจใชมาตรการบงคบทางปกครอง ผมอ านาจใชมาตรการบงคบทางปกครองตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. ๒๕๓๙ คอเจาหนาทผท าค าสงทางปกครอง ซงผทรงอ านาจดงกลาวอาจมอบอ านาจใหเจาหนาทซงอยภายใตบงคบบญชาหรอเจาหนาทอนเปนผด าเนนการแทนได ทงน เปนไปตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดไวในกฎกระทรวง ฉบบท 8 (พ.ศ. 2542)

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 15

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 16

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 17

3. การใชมาตรการบงคบทางปกครอง กรณค าสงทางปกครองทก าหนดใหช าระเงน มาตรการบงคบทางปกครองโดยการยดหรออายดทรพยสนของผอยในบงคบของค าสง

ทางปกครองและขายทอดตลาดนน ใชในกรณทตองด าเนนการใหไดเงนมาเพอช าระหนทผกพนตองช าระใน 2 กรณ ดงน

3.1 หนทผกพนตองช าระตามค าสงทางปกครองทก าหนดใหช าระเงนตามาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

3.2 หนคาปรบทางปกครองทเกดจากการฝาฝนไมปฏบตตามค าสงทางปกครองทก าหนดใหกระท าหรอละเวนกระท า และเจาหนาทไดก าหนดคาปรบทางปกครองใหผทฝาฝนไมปฏบตตามค าสงช าระตามมาตรา 58 และมาตรา 61 พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

ในทนจะกลาวแตเฉพาะหนทผกพนตองช าระตามค าสงทางปกครองทก าหนดใหช าระเงนตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.2539 ทบญญตวา “ค าสง ทางปกครองทก าหนดใหผใดช าระเงน ถาถงก าหนดแลวไมมการช าระโดยถกตองครบถวน ใหเจาหนาทมหนงสอเตอนใหผนนช าระภายในระยะเวลาทก าหนดแตตองไมนอยกวาเจดวน ถาไมมการปฏบตตามค าเตอน เจาหนาทอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยยดหรออายดทรพยสนของผนนและขายทอดตลาดเพอช าระเงนใหครบถวน

วธการยด การอายด และการขายทอดตลาดทรพยสนใหปฏบตตามประมวลกฎหมาย วธพจารณาความแพงโดยอนโลม สวนผมอ านาจสงยดหรออายดหรอขายทอดตลาดใหเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง”

จากหลกกฎหมายดงกลาวเหนวาหลกเกณฑการใชมาตรการบงคบทางปกครอง ตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ นอกจากจะตองด าเนนการใหเปนไปตามขอ 1 และขอ 2 ตามขอบเขตการบงคบทางปกครองแลว ยงตองถอปฏบตตามบทบญญตในมาตรา 57 ซงประกอบดวยหลกส าคญ 4 ประการ คอ

1. ตองเปนค าสงทางปกครองทก าหนดใหช าระเงน 2. มาตรการบงคบทางปกครองตองใชกบผอยในบงคบของค าสงทางปกครอง 3. ตองใชวธการยดหรออายดและขายทอดตลาดทรพยสนตามประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความแพงโดยอนโลม 4. ตองใชมาตรการบงคบทางปกครองภายในอายความ

ตองเปนค าสงทางปกครองทก าหนดใหช าระเงน กรณทถอเปนค าสงทางปกครองทใหผรบค าสงทางปกครองช าระเงนนน จะตองเปนกรณท

หนวยงานทางปกครองออกค าสงทางปกครองโดยใชอ านาจตามกฎหมาย ตามบทนยามของ “ค าสง ทางปกครอง” ในมาตรา 5 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.2539 ซงเปนการทมบทบญญตของกฎหมายบญญตใหอ านาจหนวยงานทางปกครองมอ านาจออกค าสงใหผรบค าสงทางปกครองช าระเงนไวโดยชดแจงเปนการเฉพาะ เพราะกรณการใชมาตรการการบงคบทางปกครองในการยดหรออายดทรพยสนของผทมไดปฏบตตามค าเตอนของเจาหนาทของรฐ เปนการกระทบตอสทธเสรภาพของผไดรบค าสงทางปกครองดงกลาวโดยตรง จะถอวาเปนการใชอ านาจกงตลาการเลยกวาได การกระท าการยดหรออายดทรพยสนของผใดเพอน าออกขายทอดตลาดเพอช าระเงนใหครบถวนนน จงตองมบทบญญตของกฎหมายบญญตใหอ านาจในการออกค าสงทางปกครองทก าหนดใหช าระเงนไวโดยชดแจง เชน ประมวลรษฎากร หรอ

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 18

พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาทเปนตน หากกรณการออกค าสงทางปกครองใดโดยมไดมกฎหมายบญญตใหอ านาจไวโดยชดแจง หนวยงานทางปกครองทออกค าสงทางปกครองดงกลาว กไมมอ านาจทจะใชมาตรการการบงคบทางปกครองได ความรบผดในกรณดงกลาวตองเปนไปตามบทบญญตของประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ไมถอเปนค าสงทางปกครองทก าหนดใหช าระเงน ตามความหมายของมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ทหนวยงานของรฐสามารถใชมาตรการบงคบทางปกครองได จงมความจ าเปนทจะตองน าคดฟองตอศาล เพอใหศาลมค าบงคบ

- กรณทถอวาเปนค าสงทางปกครองทก าหนดใหช าระเงน (1) กรณเกยวกบการกระท าละเมดการทเจาหนาทของรฐกระท าหรอรวมกนกระท า

ละเมด อนเนองมาจากการปฏบตหนาท ตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 หนวยงานของรฐมอ านาจออกค าสงเรยกใหเจาหนาทซงกระท าละเมดหรอกระท าละเมดรวมกนนน ชดใช คาสนไหมทดแทนภายในเวลาทก าหนดได หากเพกเฉยไมปฏบต อาจใชมาตรการบงคบทางปกครองตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ได

(2) เงนภาษอากร ซงผเสยภาษจะตองเสยหรอน าสงตอกรมสรรพากรเมอถงก าหนดช าระแลว ถามไดเสยหรอน าสง ใหถอเปนภาษอากรคางการบงคบการเพอใหไดรบช าระภาษอากรคาง อธบดกรมสรรพากรหรอผทอธบดกรมสรรพากรมอบหมายมอ านาจสงยดหรออายดและขายทอดตลาดทรพยสนของผตองรบผดเสยภาษอากร หรอน าสงภาษอากรไดทวราชอาณาจกร โดยมตองขอใหศาลออกหมายยดหรออายด อ านาจดงกลาวน อธบดจะมอบหมายใหรองอธบดหรอสรรพากรเขตกได ในจงหวดอนนอกจากกรงเทพมหานครใหผวาราชการจงหวดหรอนายอ าเภอมอ านาจเชนเดยวกบอธบดภายในเขตทองทจงหวดหรออ าเภอนน แตส าหรบนายอ าเภอนนจะสงขายทอดตลาดไดตอเมอไดรบอนญาตจากผวาราชการจงหวด ตามมาตรา 12 แหงประมวลรษฎากร

(3) เงนคาบรการตางๆ ตวอยางเชน เจาของหรอผครอบครองแหลงก าเนดมลพษ ซงยงมไดท าการกอสราง ตดตง หรอจดใหมระบบบ าบดน าเสยหรอระบบก าจดของเสยตามทเจาพนกงานควบคมมลพษก าหนด หรอไมประสงคทจะท าการกอสรางหรอจดใหมระบบบ าบดน าเสย หรอก าจดของเสย มหนาทตองจดสงน าเสยหรอของเสยทเกดจากการด าเนนกจการของตนไปท าการบ าบดหรอก าจดโดยระบบบ าบดน าเสย หรอก าจดของเสยรวมทอยภายในเขตควบคมมลพษหรอเขตทองทนน และมหนาทตองเสยคาบรการ ตามมาตรา 71 แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชวต พ.ศ. 2535 แตกฎหมายดงกลาวไมไดก าหนดใหอ านาจหนาทฝายปกครองในการบงคบการทางปกครองดวยการยด อายด หรอขายทอดตลาดทรพยสนของผฝาฝนไมยอมช าระคาบรการ จงอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ได

(4) เงนสมทบกองทนเงนทดแทนซงนายจางไมจายภายในก าหนดเวลาหรอจายไมครบ อธบดกรมคมครองแรงงานและสวสดการสงคม มอ านาจออกค าสงใหยด อายด หรอขายทอดตลาดทรพยสนของผไมจายเงนสมทบหรอเงนเพมตามขอ 10 แหงประกาศของคณะปฏวต ฉบบท 103 ลงวนท 16 มนาคม 2515 ตอมาไดยกเลกและน าไปบญญตใหมเปนมาตรา 47 แหงพระราชบญญตเงนทดแทน พ.ศ. 2537 โดยใหเลขาธการส านกงานประกนสงคมมอ านาจออกค าสงเปนหนงสอใหยด อายด และขายทอดตลาดทรพยสนของนายจางซงไมน าสงเงนสมทบหรอเงนเพมหรอน าสงไมครบจ านวนพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533 กไดน าหลกการดงกลาวมาใช กลาวคอ ในกรณทนายจางไมน าสงเงนสมทบในสวนของตน หรอในสวนของผประกนตนหรอสงไมครบจ านวน เลขาธการส านกงานประกนสงคมมอ านาจออกค าสงเปนหนงสอให

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 19

ยด อายด และขายทอดตลาดทรพยสนของนายจางเชนวานนได ตามมาตรา 50 แหงพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533

(5) การเรยกเงนทส านกงานกองทนเงนทดแทนผประสบภยไดจายใหแกผประสบภยจากรถตามกฎหมายพรอมเงนเพมคนจากเจาของผครอบครองรถคนทกอใหเกดเหตทไมไดจดใหมประกนภยและ ไมยอมช าระเงน ซงตามกรณดงกลาวมความเหนของอยการสงสดตามหนงสอท อส (สฝยพ.)0015/078 ลงวนท 8 เมษายน 2548 ไมรบวาตางฟองคดใหกรมการประกนภยและสงเรองคน เพอใหใชมาตรการบงคบทางปกครองตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ตอไป ซงถอวาค าสงของกรมการประกนภยทเรยกเงนทส านกงานกองทนเงนทดแทนผประสบภยไดจายใหแกผประสบภย จากรถตามกฎหมายพรอมเงนเพมคนจากเจาของผครอบครองรถคนทกอใหเกดเหตทไมไดจดใหมประสบภย และไมยอมช าระเงนตามกรณดงกลาว ตามมาตรา 23 และมาตรา 26 แหงพระราชบญญตคมครองผประสบภยจากรถ พ.ศ.2535 เปนค าสงทางปกครองทเรยกใหผรบค าสงทางปกครองช าระเงนตามความหมายของมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ทสามารถใชมาตรการบงคบทางปกครองได

- กรณทไมถอเปนค าสงทางปกครองทก าหนดใหช าระเงน (1) การเรยกคาเสยหายอนเนองมาจากการทผเสนอราคาไมไปท าสญญาจาง ถอเปนการ

ไมปฏบตตามสญญาสอบราคาและเปนคดพพาทเกยวกบสญญาทางปกครอง ตามมาตรา 9 วรรคหนง (4) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542 ชอบทจะฟองตอศาลปกครอง หนวยงานทางปกครองจะใชมาตรการบงคบทางปกครองไมได เพราะการเรยกใหช าระคาเสยหายกรณนไมใชค าสงทางปกครองทก าหนดใหช าระเงน

(2) กรณทหนวยงานทางปกครองมหนงสอเรยกใหขาราชการคนเงนประจ าต าแหนง ทไดรบไวแลวโดยไมมสทธ หนงสอดงกลาวเปนเพยงหนงสอบอกกลาวทวงถาม มใชค าสงทางปกครองทก าหนดใหช าระเงนจงไมอาจใชมาตรการการบงคบทางปกครองได

(3) การไมอนมตใหขยายเวลาท าการตามสญญาจาง เปนขนตอนหนงของการปฏบต ตามสญญาทเรยกวา การบรหารสญญาอนเปนการใชสทธตามสญญาในฐานะคสญญาฝายหนง มใชเปนการใชอ านาจทางปกครอง ดงนนการไมอนมตใหขยายเวลาท าการตามสญญาจงไมเปนค าสงทางปกครอง เชนเดยวกบการบอกเลกสญญา การเรยกคาปรบหรอคาเสยหายจากการผดสญญาจาง ความรบผดในกรณดงกลาวตองเปนไปตามบทบญญตของประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ไมถอเปนค าสงทางปกครอง ทก าหนดใหช าระเงน ตามความหมายของมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ทหนวยงานของรฐจะสามารถใชมาตรการบงคบทางปกครองได จงมความจ าเปนทจะตองน า คดฟองตอศาลปกครอง เพอใหศาลปกครองมค าบงคบตามมาตรา 72 พระราชบญญตวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542

มาตรการบงคบทางปกครองตองใชกบผอยในบงคบของค าสงทางปกครองเทานน ผอยในบงคบของค าสงทางปกครองถอเปนคกรณตามค านยามของค าวา “คกรณ”

ในมาตรา 5 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ .ศ. 2539 ทบญญตวา “คกรณ” หมายความวา ผยนค าขอหรอผคดคานค าขอ ผอยในบงคบหรอจะอยในบงคบของค าสงทางปกครอง และผซงไดเขามาในกระบวนการพจารณาทางปกครองเนองจากสทธของผนนจะถกกระทบกระเทอนจากผลของค าสงทางปกครอง กระบวนการในชนบงคบทางปกครองน เปนกระบวนการในล าดบทายของกระบวนการพจารณา

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 20

ทางปกครอง กลาวคอ เมอมการออกค าสงทางปกครองก าหนดภาระหนาทใหผรบค าสงทางปกครองปฏบตอยางหนงอยางใด

ผรบค าสงในกรณนกคอผอยในบงคบของค าสงทางปกครองมภาระหนาททจะตองปฏบตตามค าสง หากฝาฝนเจาหนาทยอมมสทธใชมาตรการบงคบทางปกครองตางๆ ตามทกฎหมายบญญต ฉะนน ผอยในบงคบทางปกครองกคอบคคลทค าสงทางปกครองก าหนดใหมภาระหนาททจะตองปฏบต เชน ค าสงใหเจาทผท าละเมดอนเนองมาจากการกระท าในการปฏบตหนาทชดใชคาสนไหมทดแทนตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 เจาหนาทผนนยอมเปนผอยในบงคบของค าสงทางปกครอง และอาจถกใชมาตรการบงคบทางปกครองไดหากฝาฝนไมช าระคาสนไหมทดแทน

แนวค าวนจฉยของศาลปกครองสงสด กรณทวนจฉยวาเปนผอยในบงคบของค าสงทางปกครอง เจาหนาทผท าละเมดพนจากการเปนเจาหนาทไปกอนทจะมการออกค าสงใหชดใชเงน

หนวยงานของรฐซงเปนผเสยหายยงคงมสทธเรยกใหเจาหนาท ผนนชดใชคาสนไหมทดแทนดวยการออกค าสงทางปกครองเรยกใหช าระเงน และสามารถใชมาตรการบงคบทางปกครองเองไดโดยไมตองยนฟองตอศาล

กรณทวนจฉยวาไมเปนผอยในบงคบของค าสงทางปกครอง นายกองคการบรหารสวนจงหวดกระท าละเมดอนเกดจากการใชอ านาจตามกฎหมาย

แตนายกองคการบรหารสวนจงหวดผท าละเมดถงแกความตายไปกอนออกค าสงใหชดใชเงนคาเสยหาย หนวยงานทางปกครองจงแจงใหทายาทรบผดและฟองคดตอศาลปกครอง ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา เมอไมสามารถออกค าสงทางปกครองไดแลวจงไมสามารถใชมาตรการบงคบทางปกครองตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ได ตองฟองคดตอศาลปกครอง ผลกคอหนวยงานทางปกครองไมสามารถใชมาตรการบงคบทางปกครองเอากบทายาทได (คดนศาลปกครองชนตนสงไมรบ ค าฟองโดยเหนวา ผฟองคดสามารถใชมาตรการบงคบทางปกครองได ) หรอกรณเจาหนาทถงแกความตาย ภายหลงจากทไดมค าสงใหเจาหนาทผนนช าระเงนและแตงตงคณะกรรมการยดหรออายดทรพยแลว แตไมปรากฏทรพยสนทจะด าเนนการบงคบตามค าสงทางปกครองได หนวยงานทางปกครองยอมไมอาจใชมาตรการบงคบทางปกครองตอไป จงมสทธฟองทายาทของเจาหนาทตอศาลปกครองได

ตองใชวธการยด การอายด และการขายทอดตลาดทรพยสนตามประมวลกฎหมาย วธพจารณาความแพงโดยอนโลม

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 57 วรรคสอง บญญตวา วธการยด การอายด และการขายทอดตลาดทรพยสนใหปฏบตตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงโดยอนโลม โดยมไดบญญตใหน าหลกทวไปในหมวด 1 (ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 271 ถงมาตรา 302) มาปฏบตโดยอนโลมดวย จงไมอาจน าบทบญญตในหมวด 1 มาปฏบตได เพราะกฎหมายไมไดบญญตไว เชน ไมอาจน าเรองการขอกนสวน (มาตรา 278) การรองขดทรพย (มาตรา 288) การขอเฉลยทรพย (มาตรา 290) ซงบญญตไวในหมวด 1 มาปฏบตได

อยางไรกตาม กระบวนการบงคบคดตามค าพพากษาหรอค าสงของศาลตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง กรณลกหนตามค าพพากษาฝาฝนไมปฏบตตามค าบงคบ กจะเรมตงแต ศาลออกหมายบงคบคดตามค าขอของเจาหนตามค าพพากษา แตงตงเจาพนกงานบงคบคดท าการยดหรออายดทรพยสนของลกหนตามค าพพากษา (มาตรา 275 มาตรา 276 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณา ความแพง) เจาพนกงานบงคบคดยอมมอ านาจในฐานะเปนตวแทนเจาหนตามค าพพากษาในอนทจะรบช าระหน ยดหรออายดและขายทอดตลาดทรพยสน (มาตรา 278 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง)

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 21

เมอน ามาเทยบเคยงกบกระบวนการใชมาตรการบงคบตามค าสงทางปกครองทก าหนดใหช าระเงน ไดมการบญญตไวโดยชดแจงในมาตรา 57 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 แลววา ผมอ านาจสงยดหรออายดหรอขายทอดตลาดใหเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง ซงตอมาไดมกฎกระทรวงฉบบท 9 (พ.ศ.2542) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไดก าหนดต าแหนงเจาหนาทผมอ านาจสงยดหรออายดและขายทอดตลาดทรพยสนของผอยใตบงคบของค าสงทางปกครอง สวนผมอ านาจพจารณาใชมาตรการบงคบทางปกครอง มาตรา 56 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ใหเปนอ านาจของเจาหนาทผท าค าสงทางปกครองหรอผรบมอบอ านาจตามทก าหนดในกฎกระทรวง ซงขณะนไดมกฎกระทรวงฉบบท 8 (พ.ศ. 2542) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ก าหนดในเรองการมอบอ านาจไวแลว ตอจากนนวธการยด อายด และขายทอดตลาดทรพยสนยอมตองปฏบตตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง โดยอนโลม แตจะตองด าเนนการเพยงเทาทจ าเปนเพอใหบรรลวตถประสงคของค าสงทางปกครอง

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 22

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 23

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 24

วธการยด การอายด และการขายทอดตลาดทรพยสน ไดมแนวค าวนจฉยของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครอง (เรองเสรจท 673/2551) ไววา “มาตรา 57 วรรคสอง 1 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองราชการทางปกครอง พ .ศ. 2539 บญญตใหการใชมาตรการบงคบทางปกครองโดยวธการยดหรออายดและขายทอดตลาดทรพยสนใหปฏบตตามประมวลประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงโดยอนโลม ในการด าเนนการของเจาหนาทจงตองน าบทบญญต แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาบงคบใชโดยอนโลม ซงไดแกบทบญญตในลกษณะ 2 การบงคบคดตามค าพพากษาหรอค าสง โดยน ามาใชทงหมวด 1 หลกทวไป (มาตรา 271 ถงมาตรา 302) และหมวด 2 วธยดทรพย อายดทรพย และการจายเงน (มาตรา 303 ถงมาตรา 323) ทงนการใชอนโลมดงกลาวจะตองน ามาใชบงคบเทาทเหมาะสมกบลกษณะของเรองเพอใหบรรลวตถประสงคของค าสงทางปกครองทเรยกใหช าระเงนเทานน ตามทคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองเคยใหความเหนไวในเรองเสรจท 443/2550 และอาจสรปขนตอนการยด อายด และขายทอดตลาดทรพยสนได ดงน

1. การยดเอกสารและสงหารมทรพยมรปราง มาตรา 303 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงก าหนดใหเจาพนกงาน

บงคบคดมอ านาจยดทรพยของลกหนตามค าพพากษาโดยเอาทรพยมาอยในความดแลของเจาหนาทเพอรวบรวมแลวขออนญาตตอศาลเพอท าการขายทอดตลาดตอไปได ทงน มาตรา 303 (1) และ (2) ก าหนดใหเจาพนกงานบงคบคดสามารถยดทรพยนนมาอยในความดแลของเจาพนกงานบงคบคดเองหรอมอบใหบคคลอนดแลรกษาทรพยนนแทนได แตเจาพนกงานตองแจงการยดใหลกหนทราบดวย จากบทบญญตดงกลาวเจาหนาทผปฏบตการตามค าสงใหใชมาตรการบงคบทางปกครองยอมมอ านาจเอาทรพยมาอยในความดแลของตนได แตตองแจงการยดใหผอยในบงคบของค าสงทางปกครองทราบดวย

2. การยดอสงหารมทรพย มาตรา 304 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงก าหนดให เจาพนกงาน

บงคบคดน าหนงสอส าคญส าหรบทรพยสนมารกษาไว และแจงการยดใหลกหนตามค าพพากษาและ เจาพนกงานทดนทราบ และหากหนงสอส าคญยงไมไดออก หรอน ามาแสดงไมได หรอหาไมพบ ใหถอวาการทไดแจงการยดตอลกหนและเจาพนกงานทดนถอเปนการยดทสมบรณและตามกฎหมายแลว ดงนน เจาหนาทผปฏบตการตามค าสงใหใชมาตรการบงคบทางปกครองจะตองน าหนงสอส าคญส าหรบทรพยสนมารกษาไว และแจงการยดใหเจาหนาทผกระท าละเมดและเจาพนกงานทดนทราบ

3. การอายดทรพยสน มาตรา 310 ทว และมาตรา 311 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง

ก าหนดการอายดไววา ใหอายดโดยค าสงอายดซงศาลออกใหแกเจาหนตามค าพพากษาตามทเจาหนรองขอ หามลกหนซงเปนเจาหนตามสทธเรยกรองใหงดเวนการจ าหนายสทธเรยกรองตงแตวนไดสงค าสงนนใหลกหน และมขอหามบคคลภายนอกซงเปนลกหนตามสทธเรยกรองไมใหช าระเงนหรอสงมอบสงของใหแกลกหนตามค าพพากษา แตใหช าระหรอสงมอบใหแกศาลหรอเจาพนกงานบงคบคด ณ เวลาหรอภายในเวลาตามทก าหนดไว ดงนน ในการด าเนนการของเจาหนาทจะตองมค าสงของหวหนาหนวยงานของรฐไปยงเจาหนาทผกระท าละเมดใหงดเวนหรอหามจ าหนายจายโอนสทธ

อน ง การอายดทดนนน กระทรวงมหาดไทยไดมค าส งกระทรวงมหาดไทย ท 635/2547 เรอง การอายดทดน ซงกรมทดนไดแจงเวยนค าสงนใหผวาราชการจงหวดแจงใหเจาหนาททราบและถอปฏบตแลว ตามหนงสอกรมทดน ดวนทสด ท มท 0515/ว 39530 ลงวนท 28 ธนวาคม 2547 การอายดทดนจงตองเปนไปตามหลกเกณฑทก าหนดไวในค าสงกระทรวงมหาดไทยดงกลาวดวย

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 25

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 26

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 27

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 28

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 29

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 30

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 31

4. การขายทอดตลาดทรพยสน คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดเคยวนจฉยในเรองเสรจท 173/2551 7

วา การด าเนนการขายทอดตลาดจะตองน าประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาใชบงคบโดยอนโลม ซงในการอนโลมใชจะตองเทยบเคยงอ านาจของผพพากษามาเปนอ านาจของเจาหนาทตามกฎกระทรวง ฉบบท 9 (พ.ศ. 2542) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ดงนน ผมอ านาจในการอนมตใหขายทอดตลาดทรพยสนทไดท าการยดหรอท าการอายดตามการใชมาตรการบงคบทางปกครองจงไดแกเจาหนาทตามทก าหนดในกฎกระทรวง ฉบบท 9 (พ.ศ. 2542)ฯ

ตองใชมาตรการบงคบทางปกครองภายในอายความ การยด การอายด และการขายทอดตลาด จะตองด าเนนการภายในอายความ 1 ป

หรอไมอยางไร อายความตามทบญญตไวในมาตรา 10 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 นน เปนอายความการใชสทธเรยกรอง ซงสามารถกระท าได 2 วธคอ 1. การฟองคดตอศาล และ 2. การออกค าสงใหชดใชเงนตามมาตรา 12 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 สวนการใชมาตรการบงคบทางปกครองนน เปนมาตรการตอจากการใชสทธเรยกรองดวยวธการออกค าสงซงอาจเปรยบเทยบไดกบการบงคบคดในทางแพง กลาวคอ หากไดมการออกค าสงใหช าระเงนภายในอายความ ตามมาตรา 10 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 แลว กสามารถใชมาตรการบงคบทางปกครองได โดยไมตองค านงถงอายความในการออกค าสง ทงน ในท านองเดยวกนกบกรณทมการฟองคดตอศาลภายในอายความการฟองคด ตอมาแมจะพนอายความฟองคดแตกยงสามารถบงคบคดได ซงในทางแพงนนไดมการก าหนดระยะเวลาในการบงคบคดไวเปนสบป ตามมาตรา 271 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง แตในสวนของการใชมาตรการบงคบ ทางปกครองไมไดมการก าหนดไว เนองจากการใชมาตรการบงคบทางปกครองมเจตนารมณเพอใหค าสง ทางปกครองทออกมาสามารถบงคบใชไดอยางมประสทธภาพ ซงโดยสภาพแลวจะตองใชบงคบดวยความรวดเรว โดยค านงถงบรการสาธารณะหรอประโยชนของมหาชนเปนหลก ด งนน จงมไดมการก าหนดเรองระยะเวลาไว หากแตก าหนดเงอนไขในการใชวา จะตองใชเพยงเทาทจ าเปนเพอใหบรรลวตถประสงคของค าสงทางปกครอง โดยกระทบกระเทอนผอยในบงคบของค าสงใหนอยทสด ทงน ตามมาตรา 56 วรรคสาม แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 อยางไรกด การทมาตรการบงคบทางปกครองไมมอายความจะกอใหเกดภาระแกประชาชนมากเกนไปได เพราะจะตองถกใชมาตรการบงคบตลอดไปไดจนไมมจดสนสด ดงนน เมอพจารณามาตรา 57 วรรคสอง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ทใหน าวธการยด อายด หรอขายทอดตลาด ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาปฏบตโดยอนโลม จงเหนวาควรทจะน าอายความการบงคบคดตามมาตรา 271 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาใชบงคบกบการบงคบทางปกครองโดยอนโลมเชนกน คอจะตองด าเนนการบงคบใหเสรจสนภายในสบปนบแตวนทหนวยงานของรฐออกค าสงใหเจาหนาทชดใชเงน

และคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดใหความเหนไว ตามเรองเสรจ ท 1400/2559 ดงน

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 32

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 33

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 34

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 35

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 36

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 37

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 38

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 39

แผนผงแสดงขนตอนเกยวกบมาตรการบงคบทางปกครอง

มาตรการบงคบทางปกครองโดยวธยดอายดและขายทอดตลาดทรพยสน

ใชกบค าสงทางปกครองทก าหนดใหช าระเงน หรอ

ค าสงใหช าระคาปรบ ทางปกครอง

ใชกบผอยในบงคบ

ของ ค าสงทางปกครอง

ใชวธการยดหรออายดและขายทอดตลาด

ทรพยสนตาม ป.ว.แพง

ใชภายในอายความ

10 ป

การบงคบใหเปนไปตามค าสงทางปกครองโดยไมตองผานกระบวนการทางศาล

ค าสงทางปกครองทก าหนดใหช าระเงน

ค าสงทางปกครองทก าหนดใหกระท าหรอละเวนกระท า

ยดหรออายดและขายทอดตลาดทรพยสนของ

ผฝาฝน

เจาหนาทกระท าเองหรอใหผอนกระท าโดยเรยกคาใชจายจากผฝาฝน

ยดหรออายดและขายทอดตลาดทรพยสนของผฝาฝนไมช าระคาปรบ

ก าหนดคาปรบทางปกครองใหผฝาฝน

ช าระ

มาตรการบงคบทางปกครอง

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 40

เจาหนาทผมอ านาจในการพจารณาใชมาตรการบงคบทางปกครอง

เจาหนาทผมอ านาจสงยดหรออายดหรอขายทอดตลาดทรพยสนของผอยใตบงคบของค าสงทางปกครองตอง

เปนเจาหนาทตามทก าหนดในกฎกระทรวง ฉบบท 9 (พ.ศ. 2542) ฯ

เจาหนาทผท าค าสง

ทางปกครอง

เจาหนาทซงอยใตบงคบบญชาของผท าค าสง

ทางปกครอง

ผรบมอบอ านาจจากเจาหนาทผท าค าสงทางปกครองกฎกระทรวง

ฉบบท 8 (พ.ศ. 2542) ฯ

ผมอ านาจหนาทยดอายดและขายทอดตลาดทรพยสน

เจาหนาทในหนวยงานอนตามความตกลงระหวาง

หนวยงาน

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 41

บทท 3 การอทธรณภายในฝายปกครอง

ค าสงทางปกครองซงเปนมาตรการทกระทบตอสทธเสรภาพของบคคลเปนการเฉพาะราย

ยอมอยภายใตหลกความชอบดวยกฎหมาย และองคกรฝายปกครองยอมมอ านาจตรวจสอบการออกค าสง ทางปกครอง โดยเจาหนาทฝายปกครองเปนผรเรมทบทวนและเพกถอนค าสงเอง หรอทบทวนตามค าขอของคกรณหรอเอกชนผไดรบผลกระทบจากค าสงทางปกครองทอทธรณโตแยงค าสงทางปกครอง และการอทธรณภายในฝายปกครองนนเปนการใหสทธแกคกรณหรอเอกชนทจะขอใหมการพจารณาทบทวนได โดยอาจจะเปนการทบทวนโดยเจาหนาทผท าค าสงทางปกครองหรอโดยผบงคบบญชาของเจาหนาทนน และในการพจารณาอทธรณสามารถพจารณาไดทงขอเทจจรง ขอกฎหมาย และความเหมาะสม ตามม.๔๖ แหงพระราชบญญต วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 แตถาเปนการอทธรณตอคณะกรรมการกตองพจารณากฎหมายเกยวกบเรองนนวากฎหมายใหทบทวนไดเพยงใด

๑. วตถประสงคของการอทธรณค าสงทางปกครอง การอทธรณมความมงหมายส าคญ ๓ ประการ ดงน ๑.๑ ใหความคมครองทางกฎหมาย และการอทธรณมวตถประสงคเพอเยยวยาผลกระทบ

ทเกดแกคกรณผรบค าสงทางปกครอง โดยเปดโอกาสใหคกรณโตแยงค าสงและขอใหฝายปกครองทบทวนและเปลยนแปลงแกไขหรอเพกถอนค าสง โดยนยน การอทธรณจงเปนกระบวนการทคมครองสทธของประชาชนและเปนวธการทชวยแกไขความเดอดรอนหรอเสยหายของคกรณไดดกวากระบวนการทางศาล เพราะการทบทวนภายในฝายปกครองมขนตอนการพจารณาทเรยบงายรวดเรวกวาวธพจารณาคดของศาล นอกจากน ในการพจารณาอทธรณฝายปกครองยงสามารถทบทวนค าสงในแนวทางทยดหยนและใหความเปนธรรมแกผเกยวของในแตละกรณไดอยางเหมาะสม ผดกบศาลทตองวนจฉยคดพพาทไปตามบทกฎหมายและยดถอ แนวค าพพากษาเปนส าคญ ยากทจะพพากษาเปนรายกรณไปโดยค านงถงความเปนธรรมเฉพาะกรณ เพราะจะท าใหแนวค าพพากษาไมมเอกภาพ

๑.๒ สงเสรมการควบคมตรวจสอบภายในฝายปกครอง โดยทการออกค าสงทางปกครองในแตละเรองมความยงยากซบซอน อกทงเจาหนาทฝายปกครองอาจมภาระหนาทงานจ านวนมากและตองปฏบตงานใหแลวเสรจโดยเรว บางกรณจงอาจมการออกค าสงทางปกครองทผดพลาดไดไมวาจะในขอเทจจรง ขอกฎหมาย หรอเรองความเหมาะสม ดงนน การอทธรณค าส งทางปกครองจงเปนโอกาสทฝายปกครองจะไดตรวจสอบการใชอ านาจของตนซงหากเหนวาค าสงทางปกครองไมชอบดวยกฎหมายหรอไมเหมาะสมอยางไร กอาจเปลยนแปลงแกไขหรอเพกถอนค าสงได ซงการทบทวนค าสงทางปกครองอาจกระท าโดยเจาหนาทผท าค าสงทางปกครองนนเอง หรอโดยเจาหนาทชนเหนอขนไปทควบคมการปฏบตงานของเจาหนาทผท าค าสงกได

๑.๓ แบงเบาภาระในการพจารณาพพากษาคดของศาลการอทธรณภายในฝายปกครองชวยกลนกรองขอพพาทและลดจ านวนคดพพาททจะขนสศาล เนองจากขอพพาทอาจระงบลงในชนอทธรณ โดยฝายปกครองพจารณาแลวเหนดวยกบค าอทธรณและเปลยนแปลงค าสงตามค าขอของคกรณหรอเอกชน หรอคกรณอาจพจารณาเหตผลของค าวนจฉยอทธรณแลวยอมรบวาค าสงทฝายปกครองท าขนชอบดวยกฎหมายและเหมาะสมแลว จงไมตดใจทจะโตแยงค าสงตอไปในชนศาลอก

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 42

2. ระบบการอทธรณ การอทธรณภายในฝายปกครอง อาจจ าแนกออกไดเปน ๒ ประเภท ซงมผลทางกฎหมาย

ทตางกน คอ การอทธรณบงคบ และการอทธรณไมบงคบหรอการอทธรณเผอเลอก การอทธรณค าสง ทางปกครองอาจเปนการอทธรณตามกฎหมายเฉพาะฉบบตาง ๆ ทก าหนดขนตอนการอทธรณไวเปนพเศษ หรอหากกฎหมายในเรองใดมไดก าหนดขนตอนการอทธรณ ไวเปนการเฉพาะ คกรณหรอเอกชนกม “สทธ” อทธรณค าสงทางปกครองตามมาตรา ๔๔ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ซงเปนระบบอทธรณทวไปตามกฎหมายกลาง

2.1 ระบบอทธรณบงคบ ระบบการอทธรณบงคบจะก าหนดใหคกรณตองด าเนนการอทธรณภายใน

ฝายปกครองเสยกอนโดยถอเปนขนตอนตามกฎหมายขนตอนหนงกอนทจะน าคดไปสการพจารณาขององคกรวนจฉยคดปกครอง หากไมด าเนนการจะฟองคดปกครองไมได ระบบอทธรณบงคบยงแบงออกเปนระบบการอทธรณบงคบทวไป และระบบการอทธรณบงคบเฉพาะ

1. ระบบการอทธรณบงคบทวไป การอทธรณบงคบทวไปเปนขนตอนทกฎหมายก าหนดใหใชบงคบในกรณทไมม

กฎหมายเฉพาะก าหนดขนตอนการอทธรณภายในฝายปกครองไว ตามมาตรา ๔๔ แหงพระราชบญญต วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ซงมผลทางกฎหมาย คอ ในทกกรณหากไมมกฎหมายบงคบเปนอยางอนกจะตองมการอทธรณภายในฝายปกครองตามมาตรานเสมอ การขามขนตอนหรอการไมปฏบตตามทกฎหมายก าหนดจะท าใหไมมสทธน าคดไปสการพจารณาขององคกรวนจฉยคดปกครองคกรณหรอเอกชนทประสงคจะฟองคดตอศาลปกครองม “หนาท” ตองอทธรณภายในฝายปกครองเสยกอน หากไมอทธรณหรออทธรณเกนระยะเวลาทกฎหมายก าหนด ยอมเปนอนหมดสทธฟองคดตอศาลปกครอง คอจะตองด าเนนการตามขนตอนการเยยวยา ภายในฝายปกครองครบถวนแลวกอนฟองคดตอศาล โดยนยน ปจจบนการอทธรณค าสงทางปกครองในระบบกฎหมายไทยจงเปน “การอทธรณบงคบ”

การอทธรณบงคบทวไปซงไดแก “การอทธรณภายในฝายปกครอง” นจะใชกบการโตแยง “ค าสงทางปกครอง” เทานน สวน “กฎ” และ “สญญาทางปกครอง” ไมอยในบงคบของมาตรา ๔๔ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ทงนดวยเหตผล คอ “กฎ” นนเปนเรองทยง ไมเกดผลบงคบโดยตรงกบสทธหนาทของบคคลในกรณทกฎนนจะมการน ามาใชเปนฐานของค าสงทางปกครองและจะสรางความเสยหาย หรออาจจะเสยหายตอสทธหนาทของบคคลโดยไมอาจหลกเลยงได เชนนกอาจโตแยงความสมบรณของ “กฎ” ดงกลาวนนไดดวยการฟองคดตอศาลปกครองโดยตรง

สญญาทางปกครองไมมกฎหมายก าหนดหลกเกณฑไวโดยเฉพาะจงตองน าหลกกฎหมายแพงซงเปนกฎหมายเอกชนมาใชไดเทาทไมขดตอระบบกฎหมายปกครอง และตามหลกกฎหมายเอกชนนน เมอมการโตแยงสทธกยอมน าคดฟองรองตอศาลไดโดยตรงทนท

ค าสงทางปกครองบางกรณอาจมปญหาวาเปนค าสงทอาจอทธรณไดหรอไม กรณหนงซงมปญหามากและองคกรทางกฎหมายมความเหนไมลงรอยกน คอ ค าสงใหเจาหนาทผกระท าละเมดชดใชคาสนไหมทดแทนตามมาตรา ๑๒ แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. ๒๕๓๙ โดยคณะกรรมการกฤษฎกาใหความเหนวาการออกค าสงดงกลาวมขนตอนการอทธรณหรอโตแยงดวยการตรวจสอบส านวนการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมด ของกระทรวงการคลงแลวตามระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ .ศ. ๒๕๓๙ กรณจงไมอาจน าการอทธรณตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ มาใชบงค บได แตศาล

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 43

ปกครองสงสดเหนวา เปนค าสงทางปกครองทอาจอทธรณไดตามมาตรา 44 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ เพราะพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 มไดก าหนดขนตอนการอทธรณไวเปนการเฉพาะ หากผรบค าสงมไดยนอทธรณยอมเสยสทธฟองคดตอศาลปกครอง ดงนน เพอคมครองสทธของผรบค าสงในการฟองคดตอศาลปกครอง คณะกรรมการกฤษฎกาจงใหความเหนวา การทหนวยงานของรฐแจงสทธอทธรณแกผรบค าสงเปนการด าเนนการทถกตองตามมต ศาลปกครองสงสดแลว และหากมการอทธรณหนวยงานกตองรบอทธรณไวพจารณาเพอคมครองสทธฟองคดของผรบค าสง อยางไรกด โดยทขอ ๑๘ ของระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. ๒๕๓๙ ก าหนดใหหนวยงานของรฐตองมค าสงตามความเหนขององคกรทตรวจสอบส านวน โดยราชการสวนกลางตองมค าสงตามความเหนของกระทรวงการคลง และกรณราชการสวนทองถน หากไมเหนดวยกบความเหนของกระทรวงการคลง ตองมค าสงตามทผก ากบดแลวนจฉยสงการใหปฏบตตามทเหนวาถกตอง หรอกรณไลเบยกบเจาหนาททกระท าละเมดตอบคคลภายนอก กตองมค าสงตามความเหนของกระทรวงมหาดไทยทท าหนาทตรวจสอบส านวนแทนกระทรวงการคลง ดงนน ในชนการอทธรณค าสง เจาหนาทผมอ านาจพจารณาอทธรณจงตองผกพนตามความเหนขององคกรตรวจสอบหรอการวนจฉยสงการของผมอ านาจวนจฉยสงการดวย ไมอาจแกไขเปลยนแปลงค าสงใหแตกตางไปจากเดมได โดยหนวยงานของรฐทเปนราชการสวนกลางตองผกพนตามความเหนของกระทรวงการคลง

ค าสงทางปกครองทจะตองใชระบบอทธรณบงคบทวไปนจะตองไมใชค าสง ทางปกครองทออกโดยบคคลหรอคณะบคคลตอไปน

1.1 ค าสงออกโดยรฐมนตร รวมทงนายกรฐมนตร ดวยเหตผลวา รฐมนตรเปนผบงคบบญชาสงสดของฝายปกครองนนๆแลว และไมมผบงคบบญชาทสงกวานนจะพจารณาวนจฉยอทธรณไดอก สวนนายกรฐมนตร กคอ รฐมนตรคนหนงนนเอง แตมฐานะเปนหวหนารฐบาล ดงนน การอทธรณภายใน ฝายปกครองในกรณเปนค าสงของรฐมนตรจงไมอาจกระท าได การโตแยงค าสงทางปกครองของรฐมนตร คกรณจงสามารถฟองคดไดโดยตรงตอศาลปกครอง

1.2 ค าสงทออกโดยคณะกรรมการตามมาตรา 48 แหงพระราชบญญต วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ และทแกไขเพมเตม ดวยเหตผล คอ คณะกรรมการเปน “องคกรใชอ านาจทางปกครองเฉพาะ และไมอยในสายการบงคบบญชา” ดงนน ค าสงของคณะกรรมการจงเปนทสดในตวเองและไมมการอทธรณตอองคกรใดไดอก การอทธรณภายในฝายปกครองกรณเปนค าสงทออก โดยคณะกรรมการจงไมอาจกระท าได จงตองไปฟองคดตอศาลปกครองโดยตรง ทงนเวนแต จะมกฎหมายเฉพาะก าหนดไวเปนอยางอน

2. ระบบการอทธรณบงคบเฉพาะ การอทธรณบงคบเฉพาะ ไดแก กรณทงานของฝายปกครองเปนเทคนคเฉพาะดาน

ซงวธการทางกฎหมายจะไมเหมาะสมกบวธการทางเทคนคเฉพาะเหลาน ดวยเหตน การอทธรณบงคบเฉพาะจงมความจ าเปน และก าหนดใหเปนขนตอนหนงทตองด าเนนการกอนจะน าคดไปฟองศาลปกครอง ทงน เพอใหฝายปกครองมโอกาสแกไขปญหาภายในฝายปกครองนนเองเสยกอนตามลกษณะความช านาญเฉพาะดานของงานนน กอนทจะมการตรวจสอบทางกฎหมายโดยองคกรภายนอกฝายปกครองซงไดแกองคกร ศาลปกครอง

การอทธรณบงคบ ทงอทธรณบงคบทวไปและอทธรณบงคบเฉพาะเปนเรองทคกรณจะตองปฏบต โดยเปนขนตอนทจ าเปนกอนฟองคดตอศาลปกครอง ถาไมอทธรณหรอไมด าเนนการภายในระยะเวลาทกฎหมายก าหนดยอมหมดสทธน าคดไปฟองยงศาลปกครองตอไป

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 44

2.2 การอทธรณไมบงคบหรอการอทธรณเผอเลอก เปนกรณทคกรณมสทธทจะอทธรณภายในฝายปกครองกอนกได หรอไมอทธรณ

ภายในฝายปกครองแตน าคดไปสการพจารณาขององคกรวนจฉยคดปกครองโดยตรงกได

3. การยนอทธรณ หลกเกณฑการยนอทธรณค าสงทางปกครองอาจเปนไปตามกฎหมายเฉพาะในแตละเรอง

หรอเปนไปตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ ซงเปน “กฎหมายกลาง” หากกฎหมายฉบบใดก าหนดขนตอนและระยะเวลาอทธรณไวแลว กรณยอมเปนไปตามทก าหนดในกฎหมายฉบบนน โดยไมจ าตองเปรยบเทยบวามหลกเกณฑทประกนความเปนธรรมหรอมมาตรฐาน ในการปฏบตราชการไมต ากวาหลกเกณฑในแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ หรอไม อยางไร เพราะถอวาผตรากฎหมายไดก าหนดหลกเกณฑการอทธรณไวเหมาะสมสอดคลองกบลกษณะของเรองนนๆ แลว ทงน เปนไปตามมาตรา ๓ วรรคสอง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ สวนกรณทกฎหมายเฉพาะในเรองใดมไดก าหนดขนตอนและระยะเวลาอทธรณไว การยนอทธรณยอมเปนไปตามหลกเกณฑทก าหนดในมาตรา ๔๔ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ทงน โดยทกฎหมายแตละฉบบก าหนดหลกเกณฑการอทธรณค าสงทางปกครองไวแตกตางกนไป ในทนจงไมขอกลาวถงหลกเกณฑการอทธรณ ตามกฎหมายเฉพาะ แตจะพจารณาหลกเกณฑ การยนอทธรณตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการ ทางปกครอง พ.ศ. 2539 ทเปน “ระบบอทธรณทวไป” ซงหลกเกณฑของกฎหมายกลางนยอมน าไปใชกบการอทธรณตามกฎหมายเฉพาะไดดวย หากกฎหมายเฉพาะมไดก าหนดหลกเกณฑเกยวกบการอทธรณในสวนใดไว เชน ไมไดก าหนดเกยวกบรปแบบของค าอทธรณหรอการขยายระยะเวลาอทธรณ

4. ผมสทธอทธรณ บคคลทมสทธอทธรณค าสงทางปกครองและตองอทธรณกอนฟองคดตอศาลปกครอง คอ

“คกรณ” ซงโดยปกตไดแก ผอยในบงคบของค าสงทางปกครองทไดรบแจงค าสงจากเจาหนาท สวนบคคลอน ทไดรบความเดอดรอนเสยหายจากค าสงทางปกครอง แตไมอย ในฐานะ “คกรณ” ทไดรบแจงค าสง ทางปกครองยอมไมตองอทธรณค าสงกอนฟองคด เชน บคคลทไดรบความเดอดรอนจากการอนญาตใหดดแปลงอาคารชดโดยใชพนทจอดรถไปกอสรางรานคาท าใหไมมทจอดรถและตองเสยคาเชาสถานทอนเพอจอดรถทงน โดยทมาตรา ๒๔ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ก าหนดใหคกรณอาจแตงตงบคคลทบรรลนตภาวะใหกระท าการแทนตนในกระบวนการพจารณาทางปกครองได คกรณจงมสทธแตงตงบคคลอนใหยนอทธรณค าสงทางปกครองแทนได แตถาบคคลอนยนอทธรณแทนโดยไมไดรบมอบอ านาจจากคกรณ ยอมไมถอเปนค าอทธรณตามกฎหมาย และถอวาไมมการอทธรณค าส งโดยถกตอง กอนฟองคดตอศาลปกครอง เชน บคคลทบรรลนตภาวะแลวและมสทธอทธรณค าสงใหพนสภาพการเปนนกศกษาไดเอง แตมารดายนอทธรณแทนโดยมไดรบมอบอ านาจจากบคคลดงกลาว หรอบคคลทไดรบค าสง ไมบรรจเขารบราชการเปนทหารกองหนน แตบดาเปนผเขยนจดหมายรองขอความเปนธรรมตอทางราชการ ยอมเปนการอทธรณทไมถกตอง จงไมมสทธฟองคดตอศาลปกครอง

5. เจาหนาททมอ านาจรบอทธรณ มาตรา ๔๔ วรรคหนง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

ก าหนดใหคกรณยนอทธรณตอเจาหนาทผท าค าสงทางปกครอง หากคกรณยนอทธรณตอเจาหนาทอนซงไมใชผท าค าสง ถอวามไดอทธรณตามขนตอนทกฎหมายก าหนด และเปนอนเสยสทธฟองคดตอศาลปกครอง เชน

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 45

อทธรณค าสงไมอนมตใหเบกคาเชาบานตอประธาน อ.ก.ค. กรมสามญศกษาแทนทจะอทธรณตอผอ านวยการโรงเรยนซงเปนผท าค าสงอทธรณค าสงใหยตกจการโรงเรยนพระปรยตธรรมตอประธานอนกรรมาธการศาสนาและวฒนธรรม แทนทจะอทธรณตอส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตซงเปนผท าค าสง หรออทธรณค าสงปฏเสธไมบรรจกลบเขารบราชการตอ ก.พ. แทนทจะอทธรณตออธบดกรมประชาสมพนธซงเปนผท าค าสง อยางไรกด บางกรณแมวาคกรณจะยนอทธรณตอเจาหนาทอน ศาลกอนโลมวาไดอทธรณตามขนตอนท กฎหมายก าหนดแลว และรบค าฟองไวพจารณา เชน อทธรณต อผบงคบบญชาของตน หรออทธรณตอเจาหนาทผมอ านาจพจารณาอทธรณชนเหนอขนไปแทนทจะอทธรณตอเจาหนาทผท าค าสง และเจาหนาทไดรบอทธรณไวพจารณาและวนจฉยอทธรณ ทงน การทคกรณยนอทธรณผดตวเจาหนาทอาจมสาเหต มาจากความบกพรองของค าสงทางปกครองนนเอง ในกรณเชนน ยอมตองใหความเปนธรรมแกคกรณโดยอนโลมวา มการอทธรณโดยชอบแลว เชน ค าสงทางปกครองไมไดจดแจงสทธอทธรณท าใหคกรณไมรวาตองอทธรณ ตอผใด จงอทธรณตอรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยแทนทจะอทธรณตอผวาราชการจงหวดซงเปนเจาหนาทผท าค าสง การยนอทธรณยอมไมเสยไป แตรฐมนตรอาจสงหนงสออทธรณใหผวาราชการจงหวดพจารณาอทธรณตอไปหรอกรณค าสงทางปกครองทจดแจงสทธอทธรณผดพลาด เปนเหตใหคกรณอทธรณค าสงตอ ก.พ. แทนทจะอทธรณตอเจาหนาทผท าค าสง ตองถอวาคกรณเขาใจโดยสจรตวามสทธอทธรณตอเจาหนาทตามทระบไวในค าสง เพอความเปนธรรม ศาลจงตองรบค าฟองไวพจารณา

6. ระยะเวลาอทธรณ 6.1 การนบระยะเวลา มาตรา ๔๔ วรรคหนง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ

ทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ก าหนดใหคกรณอทธรณค าสงทางปกครองภายในสบหาวนนบแตวนทไดรบแจงค าสง ซงหลกเกณฑการแจงและวนทถอวาคกรณไดรบแจงตามหมวด ๔ การแจง มาตรา ๖๘ ถงมาตรา ๗๔ ทก าหนดการแจงโดยวธการตางๆ ไว โดยค าสงทางปกครองจะตองจดแจงสทธอทธรณโดยถกตอง ตามหลกเกณฑทก าหนดในมาตรา ๔๐ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชกาทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ดวย (ระบกรณทอาจอทธรณ การยนอทธรณ และระยะเวลาอทธรณ) จงจะมผลใหเรมนบระยะเวลาอทธรณได เมอคกรณไดรบแจงค าสงทางปกครองทมการจดแจงสทธอทธรณไวโดยถกตองแลว ระยะเวลาอทธรณจะเรมนบโดยไมนบวนแรกแหงระยะเวลารวมเขาดวยตามทก าหนดในมาตรา ๖๔ วรรคหนง แหงพระราชบญญต วธปฏบตราชกาทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ เพราะไมเตมวน ในทางปฏบตจงเรมนบวนถดจากวนทไดรบแจงค าสงเปนวนทหนงของระยะเวลาอทธรณ เชน คกรณไดรบแจงค าสงเมอวนท ๑๐ สงหาคม ๒๕๔๙ จงตองนบวนท ๑๑ สงหาคม ๒๕๔๙ เปนวนทหนงของระยะเวลาอทธรณสบหาวน วนสดทายของการใชสทธอทธรณ จงไดแกวนท ๒๕ สงหาคม ๒๕๔๙ และกรณทวนสดทายของระยะเวลาอทธรณเปนวนหยด ตองถอวาระยะเวลาสนสดในวนท างานถดจากวนหยดตามทก าหนด ในมาตรา ๖๔ วรรคสาม แหงพระราชบญญต วธปฏบตราชกาทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ เชน คกรณตองยนอทธรณค าสงภายในวนท ๕ พฤษภาคม ๒๕๔๙ แตปรากฏวาวนท ๕ - ๗ พฤษภาคม ๒๕๔๙ เปนวนหยดราชการ จงตองถอวาระยะเวลาอทธรณสนสดในวนท ๘ พฤษภาคม ๒๕๔๙ ซงเปนวนท างานถดจากวนหยด ทงน พงเขาใจใหเปนทชดเจนวาหลกเรองวนหยดไมใชกบการเรมนบระยะเวลาอทธรณในกรณทวนถดจากวนไดรบแจงค าสงเปนวนหยด เชน วนท ๓ - ๕ พฤษภาคม ๒๕๕๑ เปนวนหยดราชการ และคกรณไดรบแจงค าสงในวนท ๓ พฤษภาคม ๒๕๕๑ ยอมตองนบวนท ๔ พฤษภาคม ๒๕๕๑ ซงเปนวนถดไปเปนวนทรสทธอทธรณ และเรมนบระยะเวลาอทธรณ แมวาวนดงกลาวจะเปนวนหยด มใชถอวาวนท ๖ พฤษภาคม ๒๕๕๑ ซงเปนวนท างานถดจากวนหยดเปนวนเรมนบระยะเวลาอทธรณ ทงน หลกทใหเรมนบระยะเวลาอทธรณตงแตวนทคกรณไดรบแจงค าสงยอมน าไปใชกบการอทธรณ

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 46

ตามกฎหมายเฉพาะดวย หากกฎหมายเฉพาะในเรองใดก าหนดหลกเกณฑการนบระยะเวลาอทธรณไวไมเปนธรรมแกคกรณ เชน มาตรา ๙๖ แหงพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. ๒๕๔๒ ทบญญตใหผถกลงโทษทางวนยใชสทธอทธรณค าสงลงโทษภายในสามสบวนนบแตวนทผบงคบบญชาหรอผมอ านาจแตงตงถอดถอนมค าสงลงโทษ ยอมมผลใหผถกลงโทษมระยะเวลาใชสทธอทธรณแตกตางกนไปแลวแตจะไดรบแจงค าสงเมอใด ซงเปนการปฏบตโดยไมเทาเทยมกน อนขดตอหลกความเสมอภาคของบคคลตามมาตรา ๓๐ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ทงมหลกประกนความเปนธรรมต ากวามาตรา ๔๔ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ทก าหนดใหอทธรณค าสงทางปกครองภายในสบหาวนนบแตวนทไดรบแจงค าสง ประกอบกบมาตรา ๔๒ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชกาทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ทก าหนดใหค าสงทางปกครองมผลใชยนตอบคคลตงแตขณะทไดรบแจง ดงนน การนบระยะเวลาอทธรณสามสบวนจงตองเรมนบตงแตวนทคกรณไดรบแจงค าสง มใชวนทมค าสง

6.2 การขยายระยะเวลา ระยะเวลาอทธรณสบหาวนทกฎหมายก าหนดไวอาจมการขยายออกไปไดในสองกรณดวยกน กรณแรกเปนการขยายระยะเวลาโดยผลของกฎหมายตามมาตรา ๔๐ วรรคสอง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ทก าหนดวากรณทเจาหนาทมไดจดแจงสทธอทธรณโดยถกตองตามหลกเกณฑในวรรคหนง และไมมการแจงค าสงใหมพรอมสทธอทธรณและระยะเวลาอทธรณสนกวาหนงป ใหขยายเปนหนงปนบแตวนทไดรบค าสงทางปกครอง โดยกรณทเจาหนาทแจงค าสง ทางปกครองใหมแตแจงไมถกตอง เชน แจงส าเนาค าสงทลงนามโดยผไมมอ านาจตามกฎหมาย ยอมถอวาไมใชการแจงค าสงใหมพรอมสทธอทธรณโดยถกตอง ระยะเวลาอทธรณยอมขยายเปนหนงปเชนกน ดงน เจาหนาทฝายปกครองจงควรใสใจกบการจดแจงสทธอทธรณในค าสงทางปกครอง เพราะหากไมจดแจงหรอจดแจง ไมถกตอง ระยะเวลาอทธรณจะขยายเปนหนงป ซงจะกระทบตอความมนคงแนนอนของสทธและหนาท ตามกฎหมายของผเกยวของอยางมาก ทงนนอกจากการขยายระยะเวลาอทธรณโดยผลของกฎหมายแลว อาจมการขยายระยะเวลาตามค าขอของคกรณ โดยคกรณอาจรองขอใหเจาหนาทขยายระยะเวลาอทธรณ โดยอาศยบทบญญตมาตรา ๖๖ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ทก าหนดเกยวกบการขยายระยะเวลาทก าหนดไวในกฎหมายในกรณทมพฤตการณทจ าเปนเปนเหตใหคกรณไมอาจกระท าการไดภายในระยะเวลาทกฎหมายก าหนด โดยการขยายระยะเวลามเงอนไขสองประการ ประการแรก พฤตการณทท าใหคกรณไมอาจกระท าการภายในระยะเวลาทก าหนดไวในกฎหมายจะตองมใช “ปญหาขอขดของทวไป” ทคกรณอาจประสบไดในกระบวนการพจารณาทางปกครอง แตเปน “พฤตการณพเศษทท าใหคกรณไมอาจกระท าการใด ๆ ไดโดยสนเชง” และพฤตการณดงกลาวมไดเกดจากความผดของคกรณเอง ประการทสอง คกรณจะตองมค าขอขยายระยะเวลาอยางชาทสดภายในสบหาวนนบแตวนทพฤตการณนนไดสนสดลง และเมอเจาหนาทไดขยายระยะเวลาใหแลว คกรณจะตองยนอทธรณภายในระยะเวลาทเจาหนาทก าหนดดวย โดยกรณทอาจถอเปน “พฤตการณทจ าเปน” อนเปนเหตใหคกรณขอขยายระยะเวลาอทธรณได เชน เกดภยพบตธรรมชาตท าใหเอกสารส าหรบการจดท าค าอทธรณสญหายหรอถกท าลาย แตคกรณคงไมสามารถอางความยงยากซบซอนของขอกฎหมายในการอทธรณมาเปนเหตขอขยายระยะเวลาอทธรณได เพราะเปนปญหาขอขดของทวไปในการพจารณาทางปกครองอยแลว

6.3 ผลของอทธรณทยนเกนระยะเวลา ในกรณทคกรณยนอทธรณค าสงทางปกครอง เกนระยะเวลาทกฎหมายก าหนด และเจาหนาทไมรบอทธรณไวพจารณา คกรณยอมเปนอนเสยสทธทจะฟองคดตอศาลปกครอง เพราะถอวาไมไดด าเนนการตามขนตอนแกไขความเดอดรอนหรอเส ยหายกอนฟองคด กฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครองไดใหความเหนวางหลกไววา ระยะเวลาอทธรณค าสงทางปกครองทก าหนดในกฎหมายมวตถประสงคเพอมใหค าสงทางปกครองอาจถกโตแยงโดยไมมทสนสด อนจะท าใหเกด

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 47

ความไมมนคงแนนอนทางกฎหมาย จงเปนระยะเวลาทมผลบงคบทงตอคกรณผมสทธอทธรณและตอเจาหนาทผมอ านาจพจารณาอทธรณ กรณทมการยนอทธรณเมอลวงพนระยะเวลาอทธรณแลว คกรณยอมเสยสทธทจะไดรบการพจารณาอทธรณ และขณะเดยวกนเจาหนาทยอมไมมอ านาจทจะรบค าอทธรณไวพจารณาเพ อวนจฉยอทธรณ โดยเจาหนาทมอ านาจรบอทธรณทลวงเลยระยะเวลาไวพจารณาไดเฉพาะกรณทมบทบญญตกฎหมายก าหนดใหอ านาจไวเทานน เชน กรณของมาตรา ๖๖ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ ทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ดงนน โดยหลกแลวหากเจาหนาทรบอทธรณทยนเกนระยะเวลาไววนจฉยอทธรณ ยอมเปนการกระท าโดยปราศจากอ านาจและไมชอบดวยกฎหมายและไมมผลใหอทธรณชอบดวยกฎหมายขนมาได อยางไรกด นาสงเกตวาศาลปกครองสงสดเคยวนจฉยวา การทเจาหนาทผท าค าสงไดรบอทธรณ ทยนเกนระยะเวลาไวพจารณาและรายงานความเหนไปยงผมอ านาจพจารณาอทธรณ แมทายทสดผมอ านาจพจารณาอทธรณจะมค าสงไมรบอทธรณ กถอวาผฟองคดไดอทธรณภายในฝายปกครองแลว จงมค าสงใหรบ ค าฟองไวพจารณา แตศาลฎกาเคยวนจฉยวา แมเจาหนาทจะรบอทธรณทยนเกนระยะเวลาไววนจฉยอทธรณ กหามผลใหอทธรณชอบขนมาไม เทากบผอทธรณไมไดยนอทธรณ จงไมมสทธน าคดมาฟองตอศาล ทงน กรณทเจาหนาทมค าสงไมรบอทธรณไวพจารณาเนองจากยนเกนระยะเวลา ค าสงไมรบอทธรณไวพจารณาถอเปนค าสงทางปกครองอยางหนงเพราะเปนการปฏเสธสทธของคกรณทจะไดรบการทบทวนค าสง คกรณจงมสทธอทธรณค าสงไมรบอทธรณไวพจารณาตอเจาหนาทผท าค าสงได แตถาคกรณยงอทธรณค าสงไมรบอทธรณไวพจารณาเกนระยะเวลาอก เจาหนาทชอบทจะมค าส งไมรบอทธรณไวพจารณาเปนครงทสองโดยไมจ าตอง จดแจงสทธอทธรณไวในค าสงนนอก แตใหจดแจงสทธฟองคดตอศาลปกครองตอไป

7. วนทอทธรณมผล การพจารณาวาคกรณไดยนอทธรณภายในระยะเวลาทกฎหมายก าหนดหรอไม

ในเบองตนอาจตองพจารณากอนวา การยนอทธรณมผลเมอใด หากคกรณไปยนหนงสออทธรณทหนวยงานของเจาหนาทผท าค าสง ยอมถอวาวนทหนวยงานลงทะเบยนรบหนงสออทธรณไวตามระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยงานสารบรรณ พ.ศ. ๒๕๒๖ เปนวนทยนอทธรณตามกฎหมายหรอวนทอทธรณมผล แตถาคกรณสงหนงสออทธรณทางไปรษณย อาจมปญหาตองพจารณาวาการอทธรณมผลในวนใด โดยเฉพาะกรณทไดสงหนงสออทธรณกอนครบก าหนดระยะเวลาอทธรณ แตปรากฏวาหนงสออทธรณไปถงเจาหนาทผมอ านาจพจารณาอทธรณภายหลงพนก าหนดระยะเวลาอทธรณไปแลว จะถอวาวนทคกรณสงหนงสออทธรณหรอวนทเจาหนาทไดรบหนงสออทธรณ เปนวนทยนอทธรณหรอวนทอทธรณมผล ทงน กฎหมายเฉพาะในบางเรองไดบญญตหลกเกณฑในเรองนไวโดยใหถอวาวนสงหนงสออทธรณซงปรากฏตามหลกฐานทางไปรษณย เชน ใบรบฝากหรอตราประทบรบทซองหนงสอ เปนวนยนอทธรณ แตกฎหมายอกหลายเรองรวมทงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ ซงเปน “กฎหมายกลาง” มไดบญญตหลกเกณฑในเรองนไว ท าใหองคกรทางกฎหมายมแนวค าวนจฉยแตกตางกนไป โดยกรณการอทธรณค าสงทางปกครองตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ คณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองไดใหความเหนวา เมอค านงถงความสะดวกของคกรณและการคมครองสทธในการอทธรณค าสงทางปกครอง ตองถอวาวนสงหนงสออทธรณเปนวนทการแสดงเจตนาอทธรณมผล ซงคณะกรรมการกฤษฎกาไดน าหลกดงกลาวมาใชกบการอทธรณเงนคาทดแทนตามพระราชบญญตวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพย พ .ศ. ๒๕๒๕ โดยใหความเหนวาการใชสทธอทธรณเงนคาทดแทนมผลสมบรณตอเมอไดสงเจตนา วนทคกรณสงหนงสออทธรณทางไปรษณยจงเปนวนทการแสดงเจตนามผล อยางไรกด ศาลปกครองสงสดมแนวค าวนจฉยในอกทางหนงวาวนทผมอ านาจพจารณาอทธรณไดรบหนงสออทธรณเงนคาทดแทนเปนวนทอทธรณมผล อนเปนการน ามาตรา ๑๖๙

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 48

แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ทบญญตวาการแสดงเจตนาทกระท าตอบคคลซงมไดอยเฉพาะหนาใหถอวามผลนบแตเวลาทการแสดงเจตนาไปถงมาใชบงคบ ซงศาลปกครองสงสดเคยน าหลกนไปใชกบการอทธรณตามกฎหมายฉบบอนดวย รวมทงการอทธรณค าสงทางปกครองตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ทงน การถอเอาวนทเจาหนาทไดรบหนงสออทธรณเปนวนทอทธรณมผลยอมเปนหลกทไมเปนธรรมตอคกรณผอทธรณค าสงทางปกครอง เพราะคกรณตองเผอเวลาในการจดสงหนงสออทธรณ โดยเฉพาะคกรณทอยหางไกลจากหนวยงานของเจาหนาทผมอ านาจพจารณาอทธรณทงยงไมแนนอนวาหนงสออทธรณจะไปถงเจาหนาทเมอใด เพราะอาจเกดความลาชาในขนตอนการจดสงหนงสอของไปรษณยได นอกจากน อาจมความผดพลาดในขนตอนการลงทะเบยนรบหนงสอของหนวยงาน ซงอาจท าใหเจาหนาทผมอ านาจพจารณาอทธรณไดรบหนงสออทธรณภายหลงลวงพนระยะเวลาอทธรณไปแลว ดงนน เพอความเปนธรรมส าหรบคกรณ จงสมควรมการแกไขเพมเตมพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ ซงเปน “กฎหมายกลาง” โดยก าหนดเกยวกบการยนอทธรณทางไปรษณยใหเปนทชดเจนตอไปโดยใหถอวาวนสงหนงสออทธรณซงปรากฏตามหลกฐานทางไปรษณยเปนวนยนอทธรณ อนเปนหลกการทก าหนดไวในกฎหมายเฉพาะหลายฉบบ และเปนหลกทปรากฏอยในกฎหมายวธปฏบตราชการทางปกครองของนานาอารยประเทศ

8. รปแบบของค าอทธรณ มาตรา ๔๔ วรรคสอง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

ก าหนดใหค าอทธรณตองท าเปนหนงสอ ดงนน การอทธรณดวยวาจาจงไมใชการอทธรณตามเงอนไขทกฎหมายก าหนด เชนเดยวกบการสอบถามเจาหนาทหรอตดตอสอบถามทางโทรศพท กไมถอเปนการอทธรณ ทงน นอกจากตองท าเปนหนงสอแลว ค าอทธรณจะตองระบขอโตแยงและขอเทจจรงหรอขอกฎหมายไวดวยการมหนงสอขอทราบเหตผลการนบเวลาราชการส าหรบค านวณบ านาญ จงมใชการอทธรณการค านวณบ านาญ หรอมหนงสอรองขอความเปนธรรมตอเจาหนาท โดยมไดระบขอโตแยงหรอรองขอใหด าเนนการใดๆ กไมถอเปนการอทธรณ หรอค าอทธรณทมขอความวา “ขออทธรณค าสงดงกลาวและหวงวาคงไมเลอกปฏบต” โดยมไดแสดงขอเทจจรงและ เหตผลวาค าสงไมถกตองหรอไมเปนธรรมอยางไร กเปนค าอทธรณทไมถกตองตามหลกเกณฑทกฎหมายก าหนด เชนเดยวกบค าอทธรณทมขอความวา “ประสงคขออทธรณค าสงลงโทษรายละเอยดจดสงมาภายหลงฉบบหนง” โดยไมไดแสดงขอเทจจรงและเหตผลวาถกลงโทษโดยไมถกตองหรอไมเปนธรรมอยางไร กเปนค าอทธรณทไมชอบ ทงน กรณทค าอทธรณมรปแบบไมถกตอง เชน ไมไดระบขอเทจจรงและเหตผลในการโตแยงค าสง คกรณอาจยนอทธรณเพมเตมทแสดงขออางพรอมเหตผลโตแยงค าสงในภายหลงได แต “ค าอทธรณเพมเตม” จะตองยนภายในระยะเวลาอทธรณดวย จงจะถอเปนการอทธรณทถกตองตามกฎหมาย

9. สทธฟองคดปกครองกบการอทธรณภายในฝายปกครอง ตามมาตรา ๔๒ วรรคแรก แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณา

คดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ บญญตไววา “ ผใดไดรบความเดอดรอนหรอเสยหาย หรออาจจะไดรบความเดอดรอนหรอเสยหายโดยมอาจหลกเลยงไดอนเนองจากการกระท าหรอการงดเวนการกระท าของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐหรอมขอโตแยงเกยวกบสญญาทางปกครองหรอกรณอนใดทอยในเขตอ านาจศาลปกครองตามมาตรา ๙ และการแกไขหรอบรรเทาความเดอดรอนหรอความเสยหายหรอยตขอโตแยงนน ตองมค าบงคบตามทก าหนดในมาตรา ๗๒ ผนนมสทธฟองคดตอศาลปกครอง”

มาตรา ๔๒ วรรคแรก แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ จงเปนบทบญญตเกยวกบกรณตางๆทเปน “สทธฟองคดปกครอง”

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 49

สวน มาตรา ๔๒ วรรคสอง แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ บญญตวา “ในกรณทมกฎหมายก าหนดขนตอนหรอวธการส าหรบการแกไขความเดอดรอนหรอเสยหายในเรองใดไวโดยเฉพาะ การฟองคดปกครองในเรองนนจะกระท าไดตอเมอมการด าเนนการตามขนตอนและวธการดงกลาว และไดมการสงการตามกฎหมายนน หรอมไดมการสงการภายในเวลาอนสมควร หรอภายในเวลาทกฎหมายนนก าหนด”

จงเหนไดวา มาตรา ๔๒ วรรคสอง แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ เปนบทบญญตจ ากดสทธฟองคดปกครองโดยก าหนดใหผ ฟองคดปกครอง ตองด าเนนการตามขนตอนและวธกาทกฎหมายไดก าหนดไวโดยเฉพาะส าหรบการแกไขความเดอดรอนเสยหายในเรองนน

ขนตอนและวธการทกฎหมายก าหนดไวโดยเฉพาะในเรองนน ตามมาตรา ๔๒ วรรคสอง แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ กคอ “การอทธรณภายใน ฝายปกครอง” นนเอง และเมอพจารณาประกอบกบมาตรา ๔๔ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ ทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ดงกลาวขางตนในเรองการอทธรณภายในฝายปกครองแลว จงเหนไดวาขนตอนและวธการทกฎหมายก าหนดไวโดยเฉพาะตามท มาตรา ๔๒ วรรคสอง แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ ไดก าหนดใหผฟองคดตองด าเนนการเสยกอนทจะน าคดมาฟอง ศาลปกครองนน กคอ การโตแยง “ค าสงทางปกครอง” โดยผฟองคดปกครองจะตองด าเนนการอทธรณค าสงทางปกครองภายในฝายปกครองเสยกอนทจะฟองคดปกครองตอศาล

สวนมาตรา ๙ ซงตามมาตรา ๔๒ วรรคแรก แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและ วธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ บญญตเปน “หลกกฎหมายทศาลปกครองใชควบคมความชอบดวยกฎหมายของการกระท าทางปกครอง” อนเปนมลเหตใหการกระท าหรอการงดเวนการกระท าของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐถกฟองเปนคดปกครองตอศาลปกครองได

อยางไรกตาม การฟองศาลปกครองนน ตองเปนค าฟองทมค าขอใหศาลปกครองแกไขหรอบรรเทาความเดอดรอนเสยหายหรอเ พอยตขอโตแยงนนตามทก าหนดไวในมาตรา ๗๒ แหง แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ เทานน ไดแก การฟองคดปกครองเพอขอให เพกถอน กฎ หรอ สงใหปฏบตตามหนาทภายในเวลาทศาลก าหนด หรอ สงใหใชเงนหร อมอบทรพยสนฯ หรอ สงใหถอปฏบตตอสทธหรอหนาทของบคคล หรอ สงใหบคคลกระท าหรอละเวนการกระท า

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 50

บทท 4 การพจารณาวนจฉยอทธรณของกระทรวงการคลง

1. หลกการทวไป

1.1 การพจารณาอทธรณเจาหนาท การอทธรณตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ เปน

“ระบบอทธรณสองชน” โดยมาตรา ๔๕ ก าหนดใหเจาหนาทผท าค าสงทางปกครองเปนผรบอทธรณไวพจารณาในชนตนเพราะเปนผทรถงเหตผลในการออกค าสงทางปกครองเปนอยางด และเจาหนาท ชนเหนอขนไปซงเปนผบงคบบญชา ผก ากบดแล หรอผควบคมการปฏบตงาน เปนเจาหนาทผมอ านาจพจารณาอทธรณในชนทสอง หากเจาหนาทผท าค าสงทางปกครองไมเหนดวยกบค าอทธรณของคกรณ ทงน เพอควบคมตรวจสอบอกชนหนงวาการพจารณาของเจาหนาทชนตนมความถกตองเหมาะสมหรอไม อยางไร ซงจะท าใหการควบคมตรวจสอบภายในฝายปกครองเปนไปอยางรอบคอบ โดยเจาหนาทมอ านาจพจารณาวนจฉยอทธรณในชนทสองนเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง ฉบบท ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๐) ออกตามความในพระราชบญญต วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ทก าหนดเจาหนาทผมอ านาจพจารณาอทธรณในกรณตางๆ ไว โดยละเอยด เชน กรณทอธบดเปนผท าค าสงทางปกครอง ผมอ านาจพจารณาอทธรณยอมไดแกปลดกระทรวง อยางไรกด บางกรณการ “ชตว” เจาหนาทผมอ านาจพจารณาอทธรณอาจเปนเรองยงยากอยบาง เชน กรณทผวาราชการจงหวดเปนผใชอ านาจท าค าสงทางปกครอง อาจตองพจารณาวาผวาราชการจงหวดกระท าการในฐานะใด หากผวาราชการจงหวดใชอ านาจในฐานะราชการสวนภมภาค รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยยอมเปนผมอ านาจพจารณาอทธรณตามขอ ๒ (๑๑) ของกฎกระทรวงฯ แตถาผวาราชการจงหวดใชอ านาจ ในฐานะพนกงานเจาหนาทซงแตงตงโดยรฐมนตรผรกษาการตามกฎหมายเฉพาะ ผมอ านาจพจารณาอทธรณยอมไดแกรฐมนตรผรกษาการตามกฎหมายฉบบนนซงเปนผควบคมชนเหนอขนไปชนหนงตามขอ ๒ (๑๔) ของกฎกระทรวงฯ หรอกรณเจาหนาทผท าค าสงทางปกครองเปนผไดรบมอบอ านาจหรอไดรบมอบหมายจากเจาหนาทอน แนวความเหนของคณะกรรมการวธปฏบตราชการทางปกครองถอวาการใชอ านาจท าค าสงของเจาหนาทผไดรบมอบอ านาจหรอไดรบมอบหมายเปน การกระท าในฐานะผมอบอ านาจหรอผมอบหมาย กรณเจาหนาทท าค าสงโดยอธบดเปนผมอบอ านาจหรอมอบหมาย ยอมถอ เปนการกระท าในฐานะอธบด ปลดกระทรวงจงเปนผมอ านาจพจารณาอทธรณตามขอ ๒ (๔) ของกฎกระทรวงฯ อยางไรกด คณะกรรมการกฤษฎกาเคยใหความเหนวา กรณทมใชการมอบอ านาจตามกฎหมายระเบยบบรหารราชการแผนดน แตเปนการมอบหมายตามกฎหมายเฉพาะทบญญตเกยวกบวธการ “มอบหมาย” ไวเปนกรณพเศษ บคคลทไดรบมอบหมายยอมมอ านาจหนาทปฏบตการใด ๆ ดงเชนเปนอ านาจของตน หาใชเปนการท าแทนผมอบหมาย เชน กรณทกฎหมายการเดนเรอในนานน าไทยก าหนดให “เจาทา” หมายถง อธบดกรมเจาทาหรอผซงอธบด กรมเจาทามอบหมาย เจาหนาทซงไดรบมอบหมายจากอธบดยอมมฐานะเปน “เจาทา” เชนเดยวกบอธบด ไมถอเปนการปฏบตราชการแทนอธบด ถาผบรหารเทศบาลต าบลไดรบมอบหมายเปนเจาทา ผวาราชการจงหวดยอมเปนผมอ านาจพจารณาอทธรณตามขอ ๒ (๑๐) ของกฎกระทรวงฯ ไมใชปลดกระทรวงคมนาคมซงเปนเจาหนาทชนเหนอขนไปของอธบดกรมเจาทา ท านองเดยวกน กรณผอ านวยการส านกงานเจาทาภมภาคสาขาไดรบมอบหมายเปนเจาทา ผมอ านาจพจารณาอทธรณชนเหนอขนไปตองเปนไปตามขอ ๒ (๒) หรอ (๓) ของกฎกระทรวงฯ คอ หวหนาสวนราชการประจ าเขต หรออธบดกรมเจาทา สดแลวแตการแบงสวนราชการภายในกรมเจาทา ไมใชปลดกระทรวงคมนาคมซงเปนเจาหนาทชนเหนอขนไปของอธบดกรมเจาทา นอกจากน ค าสง

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 51

ทางปกครองในบางกรณซงมกระบวนการพจารณาออกค าสงทมเจาหนาทรวมพจารณาหลายราย กอาจมปญหาในการตความวาเจาหนาทใดจะเปนผมอ านาจพจารณาอทธรณ เชน กรณทผอ านวยการส านกการสอบสวนและนตการ กรมการปกครอง เปนผออกใบอนญาตจดเลนพนนไพโปกเกอรในเขตกรงเทพมหานครตามกฎหมายการพนน โดยตองใหอธบดกรมการปกครองเปนผพจารณาอนมตการอนญาตหรอไมอนญาตเสยกอน ผท าค าสงทางปกครองยอมหมายถงอธบดกรมการปกครอง ดงนน ปลดกระทรวงมหาดไทยจงเปนผมอ านาจพจารณาอทธรณตามขอ ๒ (๔) ของกฎกระทรวงฯ และโดยทกระทรวงการคลงมการจดกลมภารกจ การพจารณาอทธรณจงเปนอ านาจของหวหนากลมภารกจ ทงน เจาหนาทผมอ านาจพจารณาอทธรณ ตามมาตรา ๔๕ วรรคสาม แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ ประกอบกบกฎกระทรวง ฉบบท ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๐)ฯ อาจอาศยอ านาจตามกฎหมายระเบยบบรหารราชการแผนดนมอบอ านาจใหเจาหนาทอนเปนผพจารณาอทธรณแทนได เชน อธบดกรมสรรพากรเปนผมอ านาจพจารณาอทธรณค าสงของสรรพากรพนท อธบดอาจมอบอ านาจใหสรรพากรภาคซ งเปนผมหนาทก ากบควบคมการปฏบตงานของส านกงานสรรพากรพนทเปนผพจารณาอทธรณแทนได ซงการทเจาหนาทผมอ านาจพจารณาอทธรณตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 สามารถมอบอ านาจใหเจาหนาทอนพจารณาอทธรณแทนไดนน เนองจากเปนกรณทกฎหมายมไดก าหนดผมอ านาจพจารณาอทธรณไวเปนการเฉพาะเจาะจงในลกษณะทเปน “อ านาจเฉพาะตว” แตเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง ฉบบท ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๐)ฯ ซงขนอยกบวาเจาหนาทผท าค าสงทางปกครองและเปนผพจารณาอทธรณในช นตนจะเปนเจาหนาทใด อยางไรกด กรณของกฎหมายเฉพาะทก าหนดโดยเจาะจงใหเจาหนาทต าแหนงใดเปนผมอ านาจพจารณาอทธรณ และไมมบทบญญตใดก าหนดโดยชดเจนใหมการมอบอ านาจพจารณาอทธรณไว ผด ารงต าแหนงทกฎหมายก าหนดใหเปนผมอ านาจพจารณาอทธรณนนยอมไมอาจมอบอ านาจใหเจาหนาทอนใชอ านาจแทนได เพราะกฎหมายมวตถประสงคใหผมอ านาจพจารณาอทธรณเยยวยาความเดอดรอนของบคคล ซงการมค าวนจฉยอทธรณตองเปนทยตและเปนทสดในฝายบรหาร มใชอ านาจในการปฏบตราชการโดยทวไป แตเปนอ านาจเฉพาะตว จงไมอาจมอบอ านาจใหผอนปฏบตราชการแทนได

1.2 ขนตอนและระยะเวลาพจารณาอทธรณ ในระบบอทธรณสองชนตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. ๒๕๓๙ เจาหนาทผท าค าสงทางปกครองเปนผพจารณาค าอทธรณในชนตน ซงหากเจาหนาทเหนดวยกบค าอทธรณมอ านาจเปลยนแปลงแกไขค าสงเดมและมค าสงใหมแจงไปยงคกรณได โดยพจารณาใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบค าอทธรณ แตถาไมเหนดวยกบค าอทธรณ กตองรายงานความเหน พรอมเหตผลไปยงเจาหนาทผมอ านาจพจารณาอทธรณชนเหนอขนไปภายในระยะเวลาดงกลาว โดยเจาหนาทผมอ านาจพจารณาอทธรณตองพจารณาใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบรายงาน แตถามเหตจ าเปนท าใหไมสามารถพจารณาใหแลวเสรจได กอาจมหนงสอแจงผอทธรณกอนครบก าหนดระยะเวลา โดยขยายระยะเวลาในการพจารณาอทธรณออกไปไดอกไมเกนสามสบวน ทงน กรณทคกรณยนอทธรณ เกนระยะเวลาทกฎหมายก าหนด และเจาหนาทผท าค าสงทางปกครองไมรบอทธรณไวพจารณา ยอมมใชกรณทเจาหนาทไมเหนดวยกบค าอทธรณ จงไมตองรายงานความเหนพรอมเหตผลใหผมอ านาจพจารณาอทธรณวนจฉยอทธรณ แตถาคกรณยนอทธรณค าสงไมรบอทธรณไวพจารณานนตอเจาหนาท และเจาหนาทไมเหนดวยกบค าอทธรณ ยอมตองรายงานความเหนพรอมเหตผลใหผมอ านาจพจารณาอทธรณวนจฉยอทธรณตอไปส าหรบระยะเวลาพจารณาอทธรณตามมาตรา ๔๕ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ นน พงเขาใจใหชดเจนวาเปน “ระยะเวลาเรงรด” ทผตรากฎหมายก าหนดขนเพอเรงรดใหเจาหนาทด าเนนการ

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 52

พจารณาอทธรณโดยไมชกชาเทานน มใช “ระยะเวลาบงคบ” ทมผลตดอ านาจของเจาหนาทในการพจารณาอทธรณหรอท าใหค าวนจฉยอทธรณไมชอบดวยกฎหมาย เพยงแตการครบก าหนดระยะเวลามผลท าใหคกรณผรบค าสงทางปกครองสามารถน าคดไปฟองตอศาลปกครองไดเทานน โดยถอเปน “ระยะเวลาอนสมควร” ในการวนจฉยสงการของเจาหนาท หากกฎหมายเฉพาะมไดก าหนดระยะเวลาพจารณาอทธรณไว ดงน กรณทกฎหมายในเรองใดมไดก าหนดระยะเวลาพจารณาอทธรณไวเปนการเฉพาะ ยอมตองน าระยะเวลาพจารณาอทธรณเกาสบวนซงเปน “ระยะเวลาขนสง” ตามพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ ซงเปน “กฎหมายกลาง” มาใชบงคบ แตถากฎหมายเฉพาะก าหนดระยะเวลาพจารณาอทธรณไวแลว การพจารณาอทธรณยอมกระท าภายในระยะเวลาทก าหนดนน ไมตองน าระยะเวลาพจารณาอทธรณตามกฎหมายกลางมาใชบงคบ เชน กรณพระราชบญญตวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพยฯ มาตรา ๒๕ วรรคสอง ทก าหนดใหรฐมนตรวนจฉยอทธรณใหเสรจสนภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบค าอทธรณ

อนง บางกรณกฎหมายเฉพาะอาจก าหนดระยะเวลาพจารณาอทธรณไวในลกษณะทเปน “ระยะเวลาบงคบ” โดยการครบก าหนดระยะเวลาท าใหเกด “ค าวนจฉยอทธรณโดยปรยาย” เชน มาตรา ๖๗ วรรคสอง แหงพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. ๒๕๕๑ ทก าหนดใหคณะกรรมการภาพยนตรและวดทศนแหงชาต “พจารณาอทธรณใหแลวเสรจภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบอทธรณ ถาพจารณาไมเสรจภายในก าหนดระยะเวลาดงกลาวใหถอวาเหนดวยกบค าอทธรณ” ดงน การครบก าหนดระยะเวลายอมท าใหเกด “ค าสงเหนชอบโดยปรยาย” กบค าอทธรณของคกรณ และขณะเดยวกนกมผลตดอ านาจของ คณะกรรมการฯ ทจะมค าวนจฉยอทธรณ หากปรากฏวาคณะกรรมการฯ มค าวนจฉยยกอทธรณและแจงไปยงคกรณภายหลงลวงพนก าหนดระยะเวลาพจารณาอทธรณแลว อาจพเคราะหไดวาเปนการ “เพกถอน” ค าวนจฉยอทธรณโดยปรยายทเกดขนโดยผลของกฎหมายกอนหนานน

1.3 ขอบเขตของการพจารณาอทธรณ มาตรา ๔๖ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

ไดก าหนดใหเจาหนาทผมอ านาจพจารณาอทธรณ ทงเจาหนาทผท าค าสงทางปกครองและเจาหนาทชนเหนอขนไป มอ านาจอยางกวางขวางในการพจารณาอทธรณ โดยสามารถทบทวนค าสงไดทงในปญหาขอเทจจรง ขอกฎหมาย หรอความเหมาะสม และอาจเปลยนแปลงแกไขหรอเพกถอนค าสงไปในทางใดกได ดงน การทบทวนค าสงทางปกครองจงไมจ าเปนตองกระท าในทางทเปนผลดตอผอทธรณเสมอไป แตอาจทบทวนในทางทเปนผลรายแกผอทธรณกได เพราะมแนวคดในทางกฎหมายปกครองวา ผมอ านาจพจารณาอทธรณ ไมผกพนอยกบค าขอของผอทธรณ (ทขอใหผอนหนกเปนเบา) แตตองพจารณาและมค าวนจฉยอทธรณ โดยค านงถงความชอบดวยกฎหมายของค าสงทางปกครองเปนส าคญ และหากจ าเปนตองเปลยนแปลงค าสงในทางทเปนผลรายยงขนกสามารถกระท าได ซงการทผอทธรณขอใหทบทวนค าสงทางปกครอง เทากบ ผอทธรณท าใหเกดความไมมนคงแนนอนของค าสงทางปกครองนนเอง จงตองยอมรบ “ความเสยง” ทเจาหนาทอาจพจารณาในทางทเปนผลราย ซงหลก “reformatio in peius” ชอบทจะใชกบการพจารณาอทธรณตามกฎหมายเฉพาะฉบบตางๆ ดวย หากกฎหมายในเรองใดมไดก าหนดขอบเขตการพจารณาอทธรณไวเปนพเศษหรอหามมใหพจารณาอทธรณในทางทเปนผลรายยงขน ตวอยางเชน กรณทกรมทางหลวงเวนคนทรพยสนเพอสรางทางหลวง และมค าสงใหจดซอส งปลกสรางสวนทเหลอจากการเวนคนซงใชการไมไดบางสวน แตผถกเวนคนไมพอใจจงยนอทธรณค าสงตอรฐมนตรวาการกระทรวงคมนาคมขอใหเวนคนสงปลกสรางสวนทเหลอทงหมด รฐมนตรยอมมอ านาจทบทวนค าสงของเจาหนาทเวนคนไดตามมาตรา ๔๖ แหง

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 53

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ และมค าวนจฉยอทธรณไมเวนคนสงปลกสรางของผถกเวนคนเลยอนเปนการเพกถอนค าสงกรมทางหลวงทใหเวนคนสงปลกสรางบางสวน

อน ง การทมาตรา ๔๖ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ บญญตใหเจาหนาทผมอ านาจพจารณาอทธรณมอ านาจทบทวนความเหมาะสมของการท าค าสงทางปกครองและใชดลพนจแทนเจาหนาทผท าค าสงในเรองความเหมาะสมไดนน อาจท าใหเกดปญหาไดในบางกรณ โดยมผเสนอความเหนวา กรณขององคกรปกครองสวนทองถน ซงผวาราชการจงหวดเปนผมอ านาจพจารณาอทธรณค าสงทางปกครองของผบรหารทองถนหรอคณะผบรหารทองถน และมอ านาจตามมาตรา ๔๖ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ทจะทบทวนไดทงความชอบดวยกฎหมายและความเหมาะสมของค าสงทางปกครองนน การใหผวาราชการจงหวดซงเปนผมอ านาจก ากบดแลสามารถทบทวนความเหมาะสมของค าสงทางปกครองไดดวย อาจไมสอดคลองกบหลกการก ากบดแลทใหตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของการกระท าขององคกรผถกก ากบดแลเทานน จงสมควรพจารณาปรบปรงระบบการพจารณาอทธรณขององคกรปกครอง สวนทองถน โดยกรณทเปนภาระหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนโดยแท สมควรตดอ านาจตรวจสอบความเหมาะสม และคงอ านาจตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายไวเทานน สวนกรณทเปนภาระหนาททไดรบมอบหมายจากองคกรปกครองสวนกลางหรอเปนเรองเกยวพนกบผลประโยชนโดยรวมขององคกรปกครองสวนกลาง อาจยอมรบใหผก ากบดแลสามารถตรวจสอบไดทงความชอบดวยกฎหมายและความเหมาะสมของค าสงทางปกครอง

1.4 ค าวนจฉยอทธรณ โดยทค าวนจฉยอทธรณเปน “ค าสงทางปกครอง” และการพจารณาอทธรณเปน

“การพจารณาทางปกครอง” กรณจงอยภายใตหลกเกณฑในเรองขนตอนการท าค าสงทางปกครองและรปแบบของค าสงทางปกครองตามทก าหนดในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครองฯ เชนเดยวกบค าสงทางปกครองในกรณอน ๆ โดยผอทธรณมสทธในฐานะ “คกรณ” ในกระบวนการพจารณาอทธรณ ไมวาจะเปนสทธไดรบแจงสทธและหนาทในกระบวนการพจารณาทางปกครอง ตามมาตรา ๒๗ แหงพระราชบญญต วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ สทธในการไดรบทราบขอเทจจรงและโตแยงแสดงพยานหลกฐานกอนทจะมการออกค าสงทางปกครองทกระทบสทธ ตามมาตรา ๓๐ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ และทแกไขเพมเตม (โดยเฉพาะกรณทเจาหนาทจะยกอทธรณหรอพจารณาอทธรณในทางทเปนผลรายยงขน) สทธในการขอตรวจดเอกสารทจ าเปน ตามมาตรา ๓๑ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ และทแกไขเพมเตม สทธในการมทนายความหรอทปรกษา ตามมาตรา ๒๓ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ และทแกไขเพมเตม ฯลฯ ส าหรบค าวนจฉยอทธรณจะตองมเนอหาชดเจนพอทจะเขาใจได ตามมาตรา ๓๔ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ และทแกไขเพมเตม ระบวน เดอน ปทท าค าสง ชอและต าแหนงของเจาหนาทผท าค าสง พรอมทงลายมอชอของเจาหนาทนน ตามมาตรา ๓๖ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ และทแกไขเพมเตม และทส าคญค าวนจฉยอทธรณจะตองจดใหมเหตผลไวในค าสงหรอเอกสารแนบทายดวย ตามมาตรา ๓๗ วรรคสองแหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ และทแกไขเพมเตม ประกอบกบประกาศส านกนายกรฐมนตร ลงวนท ๓๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๔๓ เรอง ค าสงทางปกครองทตองระบเหตผลไวในค าสงหรอในเอกสารแนบทายค าสง โดยเหตผลตองประกอบดวยขอเทจจรง ขอกฎหมาย และขอสนบสนนการใชดลพนจ นอกจากน ค าวนจฉยอทธรณ (ในกรณทไมเหนชอบดวยกบค าอทธรณ) จะตองจดแจงสทธในการฟองคดตอศาลปกครองใหคกรณทราบดวย โดยระบ

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 54

วธการและระยะเวลา ยนค าฟอง ทงน ตามทก าหนดในมาตรา ๕๐ วรรคหนง แหงพระราชบญญตจดตง ศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. 2542

2. ขนตอนและกระบวนการพจารณาอทธรณของกระทรวงการคลง 2.1 ผมอ านาจวนจฉยอทธรณ

การด าเนนการวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครองในสวนของกระทรวงการคลงเปนการพจารณาอทธรณบงคบทวไป เนองจากไมมกฎหมายเฉพาะก าหนดขนตอนการอทธรณภายในฝายปกครองไว จงใชหลกทวไปตามมาตรา ๔๔ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ และเจาหนาททมอ านาจพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครองเปนไปตามขอ 2 (4) และขอ 2(5) ของกฎกระทรวง ฉบบท 4 (พ.ศ. 2540) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ไดแกรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงมอ านาจพจารณาวนจฉยอทธรณในกรณทปลดกระทรวงการคลงเปนผท าค าสงทางปกครอง และปลดกระทรวงการคลงมอ านาจพจารณาวนจฉยอทธรณในกรณทอธบดเปนผท าค าสงทางปกครอง

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 55

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 56

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 57

และกฎกระทรวงวาดวยกลมภารกจ พ.ศ. 2545 นายกรฐมนตรอาศยอ านาจตามมาตรา 21 วรรคสาม และวรรคหก แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 (ฉบบท 5) พ.ศ. 2545 แบงโครงสรางของกระทรวงการคลงเปนกลมภารกจ 3 กลม โดยมรองปลดกระทรวงการคลงเปนหวหนา กลมภารกจ ดงน

กลมภารกจดานทรพยสน 1. กรมธนารกษ 2. ส านกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กลมภารกจดานรายได 1. กรมศลกากร 2. กรมสรรพสามต 3. กรมสรรพากร กลมภารกจดานรายจายและหนสน 1. กรมบญชกลาง 2. ส านกงานบรหารหนสาธารณะ

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 58

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 59

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 60

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 61

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 62

และกฎกระทรวงวาดวยกลมภารกจ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2546 หมวด 7 การอทธรณค าสงทางปกครอง ขอ 32 ก าหนดวา กรณทปลดกระทรวงเปนเจาหนาทผมอ านาจพจารณาอทธรณ และเจาหนาทผท าค าสงทางปกครองเปนอธบด ในกระทรวงมการแบงกลมภารกจ ใหหวหนากลมภารกจมอ านาจพจารณาอทธรณในกลมภารกจนน ดงนน ผมอ านาจพจารณาอทธรณในสวนของกระทรวงการคลง ในกรณทอธบดเปนผท าค าสงทางปกครอง สรปไดดงน

1. ปลดกระทรวงการคลง 2. รองปลดกระทรวงการคลง กลมภารกจดานทรพยสน ในกรณทอธบดกรมธนารกษ

หรอผอ านวยการส านกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ เปนผท าค าสงทางปกครอง 3. รองปลดกระทรวงการคลง หวหนากลมภารกจดานรายได ในกรณทอธบด

กรมศลกากร อธบดกรมสรรพสามต หรออธบดกรมสรรพากร เปนผท าค าสงทางปกครอง 4. รองปลดกระทรวงการคลง หวหนากลมภารกจดานรายจายและหนสน ในกรณท

อธบดกรมบญชกลาง หรอผอ านวยการส านกงานบรหารหนสาธารณะ เปนผท าค าสงทางปกครอง

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 63

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 64

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 65

2.2 คณะกรรมการพจารณาอทธรณค าสงทางปกครอง กระทรวงการคลงไดแตงตงคณะกรรมการพจารณาอทธรณค าสงทางปกครอง

4 คณะ โดยมรองปลดกระทรวงการคลงเปนประธานคณะกรรมการฯ และผอ านวยการกลมกฎหมาย ส านกงานปลดกระทรวงการคลง เปนเลขานการคณะกรรมการฯ นตกรกลมกฎหมายเปนผชวยเลขานการ คณะกรรมการฯ เพอพจารณาอทธรณค าสงทางปกครอง กรณทรฐมนตรวาการกระทรวงการคลง ปลดกระทรวงการคลง หรอรองปลดกระทรวงการคลงทง 3 กลมภารกจ คนใดคนหนงแลวแตกรณ เปนเจาหนาทผมอ านาจพจารณาวนจฉยอทธรณ โดยคณะกรรมการทง 4 ชด มอ านาจหนาทกลนกรอง ค าวนจฉยอทธรณตามมาตรา 45 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ทงปญหาขอเทจจรง ขอกฎหมาย และความเหมาะสมของการท าค าสงทางปกครอง และเสนอความเหนพรอมเหตผลตอผพจารณาวนจฉยอทธรณภายใน 30 วน นบแตวนทกระทรวงการคลงไดรบรายงานจากหนวยงานในสงกดกระทรวงการคลงซงเปนผท าค าสงทางปกครอง ในกรณทมความจ าเปนไมอาจพจารณาใหแลวเสรจไดภายใน 30 วน ใหกลมกฎหมาย ส านกงานปลดกระทรวงการคลง ในฐานะเลขานการคณะกรรมการฯ จดท าหนงสอเสนอผมอ านาจพจารณาอทธรณลงนามแจงใหผอทธรณทราบกอนครบก าหนด เพอขยายระยะเวลาออกไปอก 30 วน ทงน เปนไปตามค าสงกระทรวงการคลง ท 1732/2551 ลงวนท 25 พฤศจกายน 2551

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 66

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 67

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 68

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 69

2.3 การตรวจสอบและพจารณาส านวนอทธรณ เจาหนาทกลมกฎหมาย ส านกงานปลดกระทรวงการคลง ในฐานะผชวยเลขานการ

คณะกรรมการพจารณาอทธรณค าสงทางปกครอง ตามค าสงกระทรวงการคลงท 1732/2551 ลงวนท 25 พฤศจกายน 2551 มหนาทตรวจสอบส านวนอทธรณในกรณท เจาหนาทผท าค าสงทางปกครองไมเหนดวยกบค าอทธรณและไดสงรายงานความเหนพรอมเหตผลไปยงผมอ านาจพจารณาอทธรณตามมาตรา 45 วรรคสอง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 โดยแสวงหาขอเทจจรง และตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของค าสงทางปกครอง ประกอบกบพยานเอกสารและหลกฐานตางๆ กรณทขอเทจจรงไมเพยงพอใหเสนอความเหนไปยงผมอ านาจพจารณาวนจฉยอทธรณเพอขอขอเทจจรงเพมเตมพรอมเอกสารหลกฐานประกอบขอเทจจรงนนจากเจาหนาทผท าค าสงทางปกครอง เมอไดขอเทจจรงเพยงพอแลว ใหวเคราะหปญหาขอเทจจรงและขอกฎหมายทเกยวของกบค าสงทางปกครอง และจดท าวาระการประชมโดยสรปขอเทจจรง และขอพจารณาและความเหนของฝายเลขานการคณะกรรมการพจารณาอทธรณค าสงทางปกครอง เพอเสนอตอคณะกรรมการพจารณาอทธรณค าสงทางปกครอง

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 70

ตวอยางวาระการประชม

วาระท .......... การพจารณาการอทธรณค าสง…………………………..

ราย ………………………………….

ดวย…………………………… (ผอทธรณ) ไดมหนงสอฉบบลงวนท ………………. อทธรณค าสง………………………….. ตามหนงสอท กค …………. ลงวนท ................ และกรม..............โดย........... พจารณาแลวไมเหนดวยกบค าอทธรณ จงรายงานความเหนพรอมเหตผลถงกระทรวงการคลง เพอใหรองปลดกระทรวงการคลง หวหนากลมภารกจดานรายได พจารณาตาม มาตรา ๔๕ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ประกอบกบขอ ๒(๔) ของกฎกระทรวง ฉบบท ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๐) ออกตามความในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ และขอ 32(2) ของกฎกระทรวงวาดวยกลมภารกจ พ.ศ. 2545 ทแกไขเพมเตมโดยกฎกระทรวงวาดวยกลมภารกจ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2546 รองปลดกระทรวงการคลงฯ จงไดสงเรองใหคณะกรรมการพจารณาอทธรณค าสงทางปกครองพจารณาใหความเหน ปรากฏรายละเอยดดงน

ขอเทจจรง ๑. ........................................ 2. ........................................ 3. ........................................

ขอพจารณา ประเดนท ๑ ผอทธรณไดยนอทธรณภายในระยะเวลาทกฎหมายก าหนดหรอไม

พจารณาแลวเหนวา ค าสง......................เปนค าสงทางปกครองทไมมกฎหมายก าหนดขนตอนไวเปนการเฉพาะ เมอผอทธรณไมเหนดวยกบค าสงยอมมสทธยนอทธรณตอผท าค าสงทางปกครองภายใน สบหานบแตวนทไดรบแจงค าสงดงกลาว ทงน ตามมาตรา ๔๔ แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการ ทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ จากขอเทจจรงปรากฏวา ผอทธรณไดรบหนงสอแจงค าสง............. ตามหนงสอท กค ................. ลงวนท ........................ ปรากฏตามไปรษณยลงทะเบยนตอบรบเมอวนท ................ และไดยนอทธรณค าสงดงกลาวเมอวนท ........................... จงเปนการอทธรณค าสงทางปกครองภายในก าหนดเวลา ตามกฎหมาย

วนทไดรบแจงค าสง ระยะเวลาการยนอทธรณ ภายในก าหนด ๑๕ วน

วนทยนอทธรณ

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 71

ประเดนท ๒ ค าอทธรณของผ อทธรณมขอโตแยงและขอเทจจรงอนใดอนมผลท าให การพจารณาเปลยนแปลงไปหรอไม

ผอทธรณกลาวอางวา .........................................................

พจารณาแลวเหนวา ............................................................ ความเหน ขอกลาวอางของผอทธรณไมอาจรบฟงได ......................... การท กรม.............มค าสง

.......................จงชอบดวยกฎหมาย จงไมมเหตอนใดทจะเพกถอนหรอเปลยนแปลงค าสง เหนควรยกอทธรณ

จงเสนอคณะกรรมการพจารณาอทธรณค าสงทางปกครอง เพอพจารณาตอไป มตทประชม

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

.

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 72

2.4 การวนจฉยอทธรณ เมอคณะกรรมการพจารณาอทธรณค าสงทางปกครองไดพจารณาและมมต

คณะกรรมการฯ เพอเสนอความเหนตอผมอ านาจพจารณาวนจฉยอทธรณ กลมกฎหมายในฐานะ ฝายเลขานการคณะกรรมการฯ มหนาทจดท าค าวนจฉยอทธรณตามความเหนของคณะกรรมการฯ เสนอตอ ผมอ านาจพจารณาวนจฉยอทธรณเพอพจารณา หากผมอ านาจพจารณาวนจฉยอทธรณเหนชอบดวยกบความเหนของคณะกรรมการฯ กจะลงนามในค าวนจฉยอทธรณ หากไมเหนชอบดวยกบความเหนของคณะกรรมการฯ แลว ผมอ านาจพจารณาวนจฉยอทธรณยอมมอ านาจดลพนจทจะพจารณาวนจฉยอทธรณได ความเหนของคณะกรรมการฯ ไมไดผกพนผมอ านาจพจารณาวนจฉยอทธรณ เนองจากคณะกรรมการมอ านาจหนาทกลนกรองและเสนอความเหนตอผมอ านาจพจารณาวนจฉยอทธรณเทานน

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 73

ตวอยางค าวนจฉยอทธรณของกระทรวงการคลง

ท ........................../......................

ค าวนจฉยอทธรณ

ขอ ๑. ผมอ านาจพจารณาค าอทธรณไดพจารณาอทธรณของ………………….. (ผอทธรณ) ตามหนงสอฉบบ ลงวนท ....................... เกยวกบค าสง...........โดย........ กรณไมอนมตให.................

ขอ ๒. ค าวนจฉย ขอเทจจรงปรากฏวา ............................................................................................................

............................................................................................................................................................... ผอทธรณกลาวอางวา ......................................................................................................

............................................................................................................................................................... พจารณาแลวเหนวา ..................................................................................................

...................................................................................................................... จงวนจฉยใหยกอทธรณ ขอ ๓. ค าวนจฉยอทธรณนท าไวสองฉบบ เกบไวทกรม.................หนงฉบบ สงใหผอทธรณหนงฉบบ วนท..........................................

(นาย.....................................) รองปลดกระทรวงการคลง หวหนากลมภารกจดาน....

หมายเหต ถาหากทานประสงคจะฟองโตแยงค าวนจฉยอทธรณน ใหท าค าฟองเปนหนงสอยนตอศาลปกครอง ภายใน 9๐ วน นบแตวนทรบแจงค าวนจฉย

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 74

(ไมเหนดวยกบค ำสง)

การอทธรณค าสงทางปกครอง กรณรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงเปนผมอ านาจพจารณาอทธรณ

ค าสงใหเปนผทงงานและค าสงแจงเวยนชอใหเปนผทงงาน

อทธรณค าสงทางปกครอง ตอปลดกระทรวงการคลง

ปลดกระทรวงการคลง พจารณา

คณะกรรมการพจารณา อทธรณค าสงทางปกครอง

ทประชมมมต

- เปนค าสงทางปกครองตาม พ.ร.บ. วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ - ปลดกระทรวงการคลงในฐานะเปนผรกษาการตามระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการพสด พ.ศ. ๒๕๓๕ และทแกไขเพมเตม เปนผมอ านาจออกค าสง

- “ผประกอบการ” = นตบคคลหรอบคคลธรรมดา ซงถกสงหรอถกแจงเวยนชอใหเปนผทงงาน - ยนอทธรณค าสงตอปลดกระทรวงการคลง

ในฐานะ “เจาหนาทผท าค าสงทางปกครอง” ตามมาตรา ๔๔ วรรคแรก พ.ร.บ. วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

ผมอ านาจพจารณาค าอทธรณ ตามมาตรา ๔๕ วรรคสอง พ.ร.บ. วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ประกอบกบ กฎกระทรวงฉบบท ๔ ออกตามความใน พ.ร.บ. วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ และค าสงกระทรวงการคลงเกยวกบการมอบอ านาจ

- พจารณาส านวนอทธรณ - เปนค าสงทางปกครอง ? อทธรณภายในระยะเวลา ? เปนค าสงทชอบดวยกฎหมาย ? เนอหาของค าอทธรณ

ฝายเลขานการฯ น ามตทประชมของคณะกรรมการฯ มาจดท ารายงานความเหน

เหนดวยกบค าอทธรณ ไมเหนดวยกบค าอทธรณ แกไข / เปลยนแปลง / เพกถอน

รฐมนตรวาการกระทรวงการคลง

เหนดวย

แจงผลการอทธรณ ใหผอทธรณทราบ

สงใหเปนอยางอน ใหคณะกรรมการฯ ทบทวน

ไมเหนดวย

กวพ. โดย อทง. - คณะกรรมการวางดวยการพสด โดยคณะอนกรรมการกลนกรองการพจารณาผทงงาน - พจารณาขอเทจจรงและขอกฎหมายของเนอหาในค าอทธรณ เพอน าเสนอตอปลดกระทรวงการคลงในการพจารณา

แจงผออกค าสง และแจงใหผอทธรณทราบ

คมอปฏบตงานการพจารณาวนจฉยอทธรณค าสงทางปกครอง หนา 75

(ไมเหนดวยกบค ำสง)

การอทธรณค าสงทางปกครอง กรณปลดกระทรวงการคลงเปนผมอ านาจพจารณาอทธรณ

(กลมภารกจดานทรพยสน ดานรายได ดานรายจายและหนสน)

ค าสงทางปกครอง

อทธรณค าสงทางปกครอง ตอหวหนาสวนราชการ

หวหนาสวนราชการ พจารณา

รองปลดกระทรวงการคลง หวหนากลมภารกจ

คณะกรรมการพจารณา อทธรณค าสงทางปกครอง

ทประชมมมต

หวหนาสวนราชการมค าสงทางปกครอง = การใชอ านาจรฐซงเปนอ านาจมหาชนประเภทการใชอ านาจทางปกครองของฝายปกครอง

- “คกรณ” = ผอยในบงคบของค าสงทางปกครอง

ทไดรบแจงค าสง จากเจาหนาท - อทธรณค าสงภายในระยะเวลาตามทกฎหมายก าหนด

ในฐานะ “เจาหนาท/หนวยงานผท าค าสงทางปกครอง” ตามมาตรา ๔๔ วรรคแรก พ.ร.บ. วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙

ผมอ านาจพจารณาค าอทธรณ ตามมาตรา ๔๕ วรรคสอง พ.ร.บ. วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ประกอบกบ กฎกระทรวงฉบบท ๔ ออกตามความใน พ.ร.บ. วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ และค าสงกระทรวงการคลงเกยวกบการมอบอ านาจ

- เปนค าสงทางปกครอง ? อทธรณภายในระยะเวลา ?เปนค าสงทชอบดวยกฎหมาย ? เนอหาของค าอทธรณ

ฝายเลขานการฯ น ามตทประชมของคณะกรรมการฯ มาจดท ารายงานความเหน

เหนดวยกบค าอทธรณ ไมเหนดวยกบค าอทธรณ แกไข / เปลยนแปลง / เพกถอน

รองปลดกระทรวงการคลง (หวหนากลมภารกจดานรายได/ทรพยสน)

เหนดวย

ค าวนจฉยอทธรณ

แจงผออกค าสง เพอแจงใหผอทธรณ

สงใหเปนอยางอน ใหคณะกรรมการฯ ทบทวน

ไมเหนดวย