ร่าง ข้อเสนอแนะเช ิงนโยบายodpc1.ddc.moph.go.th/doc/draft_DDC_Reform.pdf(1) ข้อเสนอแนะเช ิงนโยบายการพ

(1)

ขอเสนอแนะเชงนโยบายการพฒนาระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศไทย (1 เมษายน 2556)

(ราง)

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย การพฒนาระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ ของประเทศไทย

จดทาโดย กรมควบคมโรค (ณ วนท 1 เมษายน 2556)

(2)


สารบญ

หนา บทสรปสาหรบผบรหาร 3 ขอเสนอแนะเชงนโยบายการพฒนาระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศไทย 5

1. บทนา 5 2. สถานการณแนวโนมโรคและภยสขภาพของประเทศไทย 5 3. ระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศไทยในปจจบน 7 4. บทวเคราะหระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศไทยในปจจบน 9

4.1 ภยคกคามและโอกาส 9 4.2 จดออนและจดแขง 12

5. ขอเสนอแนะการพฒนาระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศไทย 17 5.1 หลกการของระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพทพงประสงค 17 5.2 ผลตภณฑของระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพทพงประสงค 18 5.3 ขอเสนอแนะเชงนโยบายการปรบบทบาทของกรมควบคมโรคสระบบทพงประสงค 23

5.3.1 การอภบาลระบบเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศ 23 5.3.2 การพฒนาบทบาทของกรมควบคมโรคสการเปน National Disease Control Authority 23

- ทศทางการเสรมสรางความเขมแขงดานการพฒนานโยบายและวชาการ 23 - ทศทางการพฒนาสถาบนทเปนเลศทางวชาการและการอบรมดานการควบคมโรคขนสง 24 - การพฒนาสานกงานปองกนควบคมโรคเปนศนยวชาการและประเมนผลในระดบภมภาค 25 - ทศทางการดาเนนงานของดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ 26 - ทศทาง/บทบาทของกรมควบคมโรคในการปองกนควบคมโรคไมตดตอ 27 - การพฒนาบคลากรดานการปองกนควบคมโรคและการสราง Career path 27

6. สรปขอเสนอแนะเชงนโยบาย 28 7. รายงานความกาวหนาของกรมควบคมโรคในการทบทวนบทบาทกรมควบคมโรคเพอกาวสการพฒนา

ระบบปองกนควบคมโรคของประเทศทพงประสงค 29 8. บรรณานกรม 34 9. ภาคผนวก 35

- การเปรยบเทยบระบบการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของไทยกบตางประเทศ 36 - ผลตภณฑระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศไทย 42

(3)


บทสรปสาหรบผบรหาร

ความเปนมาและวธดาเนนงาน จากการทกระทรวงสาธารณสขมนโยบายการปฏรประบบสขภาพ ใหทกหนวยงานในสงกดพจารณาปรบ

บทบาทสการเปนหนวยงานระดบชาต ในบทบาท 11 ดาน ไดแก การกาหนดนโยบายของประเทศ การสรางและจดการความร ประเมนนโยบายและเทคโนโลยดานสขภาพ การเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพ พฒนากฎหมายทเกยวของ ความรวมมอระหวางประเทศ การตดตามประเมนผลภาครฐ ทองถน และเอกชน ระบบการเงนการคลงดานสขภาพ จดการระบบขอมลขาวสาร และนโยบายดานกาลงคน โดยกรมควบคมโรค ไดรบมอบหมายใหเปนผรบผดชอบหลกในการพฒนาระบบปองกนควบคมโรค/ภยสขภาพของประเทศ และจดทาขอเสนอเชงนโยบายในเรองดงกลาว จงไดทาการทบทวน วเคราะหสถานการณ บรบทในปจจบน และสงเคราะหขอเสนอ โดยการทบทวนวรรณกรรม การสมภาษณผเชยวชาญดานการสาธารณสข การปองกนควบคมโรค และสาขาตางๆ ทเกยวของ การระดมความคดเหนระหวางผเกยวของทงภายในและนอกกรมควบคมโรค และวางแผนการดาเนนการเพอปรบบทบาท/ โครงสรางของกรมในระยะตอไป

ผลการวเคราะหระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศไทยในปจจบน สถานการณโรคและภยสขภาพในปจจบน มการขยายขอบเขตกวางขวางออกไปจากเดมทมโรคตดตอเปน

ปญหาหลก ไปสโรคไมตดตอ โรคจากพฤตกรรมสขภาพ การประกอบอาชพและสงแวดลอม ปญหาสขภาพจตรวมทงภยธรรมชาตทสงผลกระทบตอสขภาพ กรมควบคมโรคไดวเคราะหระบบปองกนควบคมโรคใน 4 มต ไดแก มตดานการบรหารจดการภาพรวม ดานผลผลต ดานการอภบาล/โครงสราง และดานการเงนการคลง และบทบาทของกรมทง 11 ดานขางตน โดยสรป พบวา จดแขงทสาคญของระบบ คอ มการวางรากฐานและพฒนามาอยางยาวนานและตอเนอง โครงสรางระบบบรการสาธารณสข ครอบคลมกวางขวางทวประเทศ มเครอขายถงระดบพนทและชมชน อยางไรกตาม พบจดออนทสาคญ คอ การบรหารจดการดานปองกนควบคมโรค/ภยสขภาพในภาพรวมของประเทศ ยงขาดการบรณาการทมประสทธภาพ ภายใตระบบราชการ ทาใหไมคลองตว ขาดความเปนเจาของและกลไกการสรางการมสวนรวมของภาคสวนตางๆ รวมถงภาคประชาชน กระบวนการขบเคลอนนโยบายและยทธศาสตรสการปฏบต รวมทงการตดตามประเมนผล ทยงไมมประสทธภาพเพยงพอ การจดการความร งานวชาการ วจยและพฒนา สวนใหญไมไดตอบสนองและแกปญหาโรค/ภยสขภาพอยางแทจรง และไมเปนเอกภาพในภาพรวมของประเทศ ทาใหการพฒนาไมไดประสทธภาพสงสด นอกจากน ในชวงการเปลยนผานถายทอดงานปองกนควบคมโรคลงสทองถน ยงขาดการประสาน และกาหนดบทบาททชดเจนของภาคสวนทเกยวของ ซงอาจสงผลใหการปองกนควบคมโรคไมมประสทธภาพดงทควรจะเปน

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย ควรมการปรบระบบและโครงสรางองคกรในการปองกนควบคมโรค โดยใหมหนวยทมบทบาทในการดแลระบบปองกนควบคมโรค/ภยสขภาพในภาพรวมของประเทศ อยางชดเจน มการทบทวนผลตภณฑทพงประสงคของระบบและโครงสรางองคกร ในเรองการพฒนานโยบาย ยทธศาสตร การสนบสนนวชาการ การเฝาระวงโรค การเตรยมความพรอมและตอบโตตอภาวะโรคและภยสขภาพ รวมทงกลไกระดบประเทศในการวางแผนกลยทธในการ

(4)


จดการขอมลขาวสารอยางเปนระบบและครบวงจร เพอใหเกดการดาเนนการทเหมาะสม มประสทธภาพ คลอบคลม และทนเวลา ทงภาวะปกตและฉกเฉน โดยคาถงถงการปรบปรง/พฒนาโครงสรางระบบและการอภบาลระบบ ไดแก การปรบระบบการบรหารและงบประมาณใหคลองตวและยดหยนกวาระบบราชการในปจจบน มระบบการสรางและพฒนาบคลากรอยางเปนระบบและตอเนอง รวมทงมระบบการจงใจใหแพทย นกวชาการ และนกวทยาศาสตรแขนงตางๆ ใหความสนใจงานดานการปองกนควบคมโรคเทาเทยมกบงานสขภาพดานอน ตลอดจนการพฒนาทกษะการบรหารจดการ การประสานพหภาคและการตดตอกบองคกรระหวางประเทศ และทสาคญตองมกระบวนการในการพฒนากลไกทเครอขายทกภาคสวนมสวนรวมทกขนตอนในระบบ โดยเฉพาะอยางยงบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถน และชมชน

โดยสรป ขอเสนอเชงนโยบายจากกรมควบคมโรคทสาคญม 2 ประการไดแก การอภบาลระบบเฝาระวง ปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศ โดยการพฒนากลไกระดบชาตเพอบรณาการงานจากทงภายในและภายนอกกระทรวง และการปรบบทบาทของกรมควบคมโรคเพอใหสามารถรองรบภารกจการเปน National Health Authority ดานการปองกนควบคมโรค และสามารถเชอมโยงการทางานกบเขตบรการสขภาพไดอยางมประสทธภาพ ซงจะเปนการสนองตอบตอนโยบายการปฏรประบบสขภาพของกระทรวงสาธารณสขไดเปนอยางด

(5)


ขอเสนอแนะเชงนโยบายการพฒนาระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศไทย

1. บทนา แมวาประเทศไทยจะประสบผลสาเรจดานการพฒนาสขภาพอนามยอยางดยง กลาวคอ สถานการณ

สขภาพของคนไทยโดยรวมดขน คนไทยมอายคาดเฉลยเพมขนจาก 56 ป ใน พ.ศ. 2507 เปน 71.1 ป ในชาย และ 81.1 ป ในหญง ใน พ.ศ. 2556 (สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล) คนไทยปวยดวยโรคตดตอลดลง พรอมทงไดรบหลกประกนสขภาพ เพอการเขาถงการบรการสขภาพครอบคลมมากขน จากรอยละ 92.5 ในป พ.ศ. 2545 เปนรอยละ 99.87 ในป พ.ศ. 2556 (สานกบรหารงานทะเบยน สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต) อยางไรกด บรบทของสงคมไทยและโลกมการเปลยนแปลงอยางมาก ไมวาจะเปนกระแสไรพรมแดน การเปลยนแปลงดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมทงระดบโลก ระดบประเทศและระดบทองถน การเปลยนแปลงทางการเมองอนเนองมาจากรฐธรรมนญฯ พ.ศ. 2550 แนวโนมทศทางการกระจายอานาจ การปฏรปการบรหารจดการภาครฐ การเกดขนขององคกรอสระในระบบสขภาพ รวมทงการเปลยนแปลงสถานการณดานสขภาพ (Health Transition) ทงดานกระบวนทศนวาดวยระบบสขภาพ องคความร/เทคโนโลย ทรพยากร ปญหาสขภาพจากโรคและภยสขภาพ ทงการระบาดของโรคอบตใหม อบตซา โรคจากสตวสคน และโรคทเกยวของกบพฤตกรรม วถ ช วต การประกอบอาชพ สขภาพจต ตลอดจนปจจยตางๆ ทสงผลตอสขภาพ (Health Determinants) การเปลยนแปลงสภาพอากาศ ภยพบตทางธรรมชาต ซงนบวนจะมความสลบซบซอนมากขนกวาในอดตมาก

สาหรบมาตรการตางๆ ในการจดการกบปญหาสขภาพนน ประเทศไทยไดใชมาตรการตางๆสาหรบการควบคม ปองกน โรคและภยสขภาพ รวมทงการลดปจจยเสยงทเกยวของกบการเจบปวยและการตาย โดยกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข เปนหนวยงานหลกในการควบคม ปองกนโรคตดตอ โรคไมตดตอเรอรง โรคและภยจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม ทมอยทงในภาคสาธารณสข ไดแก การเฝาระวง การควบคมปองกนโรค การรกษา และการฟนฟสมรรถภาพ และทอยนอกภาคสาธารณสข ไดแก การบงคบใชกฎหมาย มาตรการภาษ การกระตนใหมมาตรการทางสงคมในการดแลสงแวดลอม ตลอดจนมาตรการทสนบสนน/สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนทงหนวยงานของรฐ ในและนอกกระทรวงสาธารณสข องคกรเอกชน องคกรพฒนาเอกชน (NGOs) หนวยงานระดบชมชน รวมทงระดบปจเจกชน ซงนามาสการทบทวน วเคราะห สงเคราะห ขอเสนอการพฒนาระบบการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ ทสอดคลองกบการเปลยนแปลงของบรบทและปจจยตางๆ ทกลาวมาขางตน

2. สถานการณแนวโนมโรคและภยสขภาพของประเทศไทย หลายทศวรรษทผานมา สถานการณและแนวโนมของโรคและภยสขภาพมการเปลยนแปลงเปนอนมาก

ตามปจจยตางๆ ทมผลตอสขภาพ (Health determinants) รวมถงการดาเนนงานดานการแพทย และสาธารณสขทมววฒนาการอยางตอเนองตามบรบททเปลยนแปลง

จากการจดอนดบโรคทเปนปญหาของประเทศตางๆ รวมทงประเทศไทย โดยใชเครองชวดภาระโรค (Burden of disease) วดปสขภาวะและปรบดวยความบกพรองทางสขภาพ (Disability-Adjusted Life Years-

(6)


DALYs) จากโรคและการบาดเจบของประชากร เพอทจะสะทอนและเปรยบเทยบปญหาสขภาพทงการปวย พการ และตาย ออกมาเปนหนวยวดเดยวกน ระหวางสาเหตจากโรคและการบาดเจบตางๆ จากการศกษาในป พ.ศ. 2552 ประชาชนไทยมความสญเสยปสขภาวะทงสน 10.2 ลาน DALYs เพศชายมความสญเสยมากกวาเพศหญงประมาณ 1.3 เทา และเมอจาแนกกลมโรคเปน 3 กลม พบวาสาเหตหลกของภาระโรคโดยรวมของประชากรไทยทงเพศชายและหญงเปนกลมโรคไมตดตอ โดยในประชากรชาย สาเหตสาคญไดแก การเสพตดเครองดมทมแอลกอฮอล อบตเหตทางถนน และโรคหลอดเลอดสมอง ในประชากรหญง ไดแก โรคเบาหวาน โรคหลอดเลอดสมอง และโรคซมเศรา ตามลาดบ (ตารางท 1)

ตารางท 1 การจดอนดบความสญเสยปสขภาวะของประชากรไทย พ.ศ. 2552 จาแนกตามเพศ และสาเหต

ลาดบ

ชาย หญง โรค DALYs

(‘000) % DALYs

(‘000) % โรค

1 การเสพตดเครองดมทมแอกอฮอล 506 8.7 8.6 380 โรคเบาหวาน 2 อบตเหตทางถนน 501 8.6 8.0 350 โรคหลอดเลอดสมอง 3 โรคหลอดเลอดสมอง 369 6.4 5.4 236 โรคซมเศรา 4 การตดเชอเอชไอว/เอดส 282 4.9 4.0 178 โรคหวใจขาดเลอด 5 โรคมะเรงตบ 262 4.5 3.6 160 การตดเชอเอชไอว/เอดส 6 โรคหวใจขาดเลอด 250 4.3 3.5 154 ตอกระจก 7 โรคเบาหวาน 218 3.8 3.1 138 โรคขอเสอม 8 โรคปอดอดกนเรอรง 206 3.5 2.9 129 อบตเหตทางถนน 9 ภาวะตบแขง 176 3.0 2.7 117 โรคโลหตจาง

10 โรคมะเรงหลอดลมและปอด 133 2.3 2.6 114 โรคมะเรงตบ 11 โรคซมเศรา 124 2.1 2.2 96 โรคไตอกเสบและไตพการ 12 การถกทาราย 120 2.1 2.1 94 โรคมะเรงปากมดลก และมดลก 13 ตอกระจก 119 2.0 2.1 93 โรคสมองเสอม 14 การทารายตนเอง 102 1.8 1.7 73 โรคมะเรงเตานม 15 วณโรค 101 1.7 1.6 72 หหนวก 16 โรคขอเสอม 92 1.6 1.5 67 โรคหอบหด 17 การจมนา 87 1.5 1.5 64 โรควตกกงวล 18 โรคจตเภท 84 1.4 1.4 63 โรคมะเรงหลอดลมและปอด 19 การตดเชอทางเดนหายใจสวนลาง 80 1.4 1.3 59 โรคจตเภท 20 โรคไตอกเสบและไตพการ 78 1.3 1.3 56 โรคปอดอดกนเรอรง

รวมทกโรค 5,808 100 100 4,399 รวมทกโรค

ทมา: รายงานภาระโรคและการบาดเจบของประชากรไทย พ.ศ. 2552, สานกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ

(7)


โรคตดตอเปนปญหาทสาคญของประเทศมาโดยตลอด ถงแมประเทศไทยจะมปญหาโรคตดตอทปองกนไดดวยวคซนในสดสวนทลดลง แตกลบมแนวโนมของปญหาโรคตดตออบตใหม อบตซามากขน นอกจากนปญหาเชอดอยากมการขยายตวมากขน ทงในกลมเชอแบคทเรยดอยา เชอวณโรคดอยาหลายขนานจะเหนไดวาปญหาโรคตดเชอมความซบซอนยงขน ทงในเชงการวนจฉยและการแกปญหา

ในขณะทปญหาจากโรคไมตดตอเปนปญหาสาธารณสขทสาคญเชนกนและมแนวโนมทจะสงผลกระทบมากขนในอนาคต ทงโรคกลมเรอรงทเปนสาเหตของความพการและเสยชวตทมากขน ภาวะการบาดเจบ มะเรง รวมทงปจจยเสยงทเปนในเชงพฤตกรรมสงคมทแกไขยากและใชเวลานาน ปจจยเสยงหลายตวตองใชมาตรการทางกฎหมายเขาชวย แตกยงมขอจากดในการพฒนากฎหมายและการบงคบใชกฎหมายซงทาไดยากเนองจากมผลประโยชนทางการคามาเกยวของ ปจจยเหลาน รวมกบการเขาสสงคมผสงอายทาใหโรคไมตดตอมการระบาดในวงกวางและมแนวโนมทยากในการปองกนควบคม ทาใหเกดภาระและผลกระทบตอผลตภาพของประชาชนซงสงผลตอเศรษฐกจและการพฒนาประเทศโดยรวม

ขณะเดยวกนการเปลยนแปลงทางดานสงคมและสงแวดลอมเปนอกปจจยอกหนงทกอผลกระทบทางตรงตอสขภาพเชนกน ไดแก การเกดภยธรรมชาตมบอยครงมากขน โรคทเกยวของกบสงแวดลอม การใชสารเคมทงในภาคเกษตรและอตสาหกรรม โรคจากการประกอบอาชพ รวมถงปจจยดานโครงสรางประชากรทผลตอระบบสขภาพ เนองจากมเดกเกดนอยลงตากวาระดบทดแทน และประชากรผสงอายกาลงเพมขนตอเนอง ตลอดจนการเคลอนยายถนฐานประชากรภายในประเทศและระหวางประเทศมากขนเปนตน

จะเหนไดวาการปองกนควบคมปองกนโรคยงมความสาคญโดยเฉพาะในปจจบนตองคานงถงปจจยทเกยวของหลายดานทงในเชงพฒนานโยบาย ความรดานวชาการและการพฒนาของระบบควบคมปองกนโรค ซงกระทรวงสาธารณสขยงคงเปนหนวยงานหลกทจะดาเนนการทงดานการปองกนและควบคมโรคควบคไปกบการใหบรการการรกษาตลอดจนการบรหารจดการระบบตางๆ ดงนนเพอใหสอดคลองกบการพฒนากลไก การปองกนควบคมโรค จงตองคานงถงสถานการณของโรคและภยสขภาพตางๆ รวมดวยเสมอ

3. ระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศไทยในปจจบน การปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ มงเนนกจกรรมหรอมาตรการทใหกบบคคลหรอชมชน เพอลด

ความเสยงตอการเจบปวย ลดความรนแรงของโรค หรอลดผลกระทบจากความพการ ในกรณทไมสามารถหามไมใหโรคเกดขนได แบงเปน 3 ระดบ ไดแก ระดบปฐมภม เนนดาเนนการตงแตระยะทยงไมเกดโรค เปนการปองกนกอนเจบปวย ไดแก มาตรการปองกนทวไป เชน การใหวคซน ระดบทตยภม ดาเนนการในระยะทโรคไดเกดขนแลว แตยงไมแสดงอาการหรอมอาการเลกนอย เปนการลดการแพรขยายของโรคหรอการเจบปวย และระดบตตยภม เนนดาเนนการในระยะทมอาการปวยมาก หรอมความพการเกดขนแลว เพอปองกนและจากดความพการ และฟนฟสภาพจากภาวะแทรกซอนจากการเจบปวย/โรค

ทงน ในปจจบนประเทศไทยมหนวยงานระดบประเทศ ทดาเนนงานเกยวของกบการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพหลายหนวยงาน เชน กระทรวงสาธารณสข สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช) สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส) สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส) หนวยงานภาครฐ

(8)


อนๆ ตลอดจนภาคสวนอนๆ ไดแก องคกรพฒนาเอกชน (NGOs) องคกร/หนวยงานระหวางประเทศ เชน องคการอนามยโลก หรอแมแตภาคเอกชน เปนตน

อยางไรกด กระทรวงสาธารณสขยงมบทบาทหลก รบผดชอบดแลการดาเนนงานปองกนควบคมโรคของประเทศ โดยในระดบสวนกลางและระดบเขต กรมควบคมโรคเปนหนวยงานหลก รวมกบกรมวชาการตางๆ ในกระทรวงสาธารณสข ไดแก กรมอนามย กรมวทยาศาสตรการแพทย กรมสขภาพจต กรมการแพทย กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กรมสนบสนนบรการสขภาพ สานกงานคณะกรรมการอาหารและยา ทาหนาทดานการพฒนานโยบาย ดานวชาการ และดานปฏบตการ กจกรรมดานนโยบาย ไดแก การพฒนานโยบาย ยทธศาสตร แผน แนวทาง มาตรฐานรวมทงการผลกดนการบงคบใชกฎหมายทเกยวของ กจกรรมดานวชาการ ไดแก การตดตามสถานการณ การวจย การฝกอบรม การนเทศและการกากบตดตาม ประเมนผล สวนกจกรรมปฏบตการ ไดแก การจดหาเวชภณฑและวสดอปกรณเพอสงกาลงบารงและงบประมาณพเศษสนบสนนพนททมปญหา โดยมสานกงานเขต ไดแก สานกงานปองกนควบคมโรค เปนหนวยงานระดบเขตทตงในสวนภมภาคทาหนาทประสาน/สนบสนนกจกรรมดานวชาการดงกลาวใหมความเหมาะสมกบบรบทพนท ระดบพนท การดาเนนงานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพนน แตเดมเปนบทบาทของสานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขซงกากบดแลหนวยงาน/สถานบรการสาธารณสขทกระดบครอบคลมทวทงประเทศ ไดแก สานกงานสาธารณสขจงหวด สานกงานสาธารณสขอาเภอ ททาหนาทบรหารจดการงานสาธารณสขระดบพนท และสถานบรการสาธารณสข ไดแก โรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล (รพ.สต.) ตลอดจนเครอขายอาสาสมครสาธารณสข (อสม.) อยางไรกตาม จากพระราชบญญตกาหนดแผนและขนตอนการกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542 ทสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) มบทบาทพฒนาชมชนอยางรอบดาน รวมทง การจดบรการสาธารณะขนพนฐานแกชมชน ทาใหอปท.ไดเขามามบทบาทจดการกบปญหาสขภาพของชมชน โดยเฉพาะงบประมาณในพนทมากขนเรอยๆ

นอกจากน องคกรสวนทอยนอกกระทรวงสาธารณสขทสาคญ กคอมหาวทยาลยตางๆ ซงสวนใหญมหนาทหลกในการผลตบคลากร และวจย องคกรระหวางประเทศ เชน องคการอนามยโลก ทสนบสนนทางดานวชาการ และงบประมาณ เปนตน โดยในแผนภาพท 1 แสดงการดาเนนงานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของหนวยงาน/ภาคสวนทเกยวของ ทเชอมโยงกนตงแตระดบประเทศ ระดบเขต จงหวด อาเภอ จนถงระดบพนท

(9)


แผนภาพท 1 ระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศไทยในปจจบน

4. บทวเคราะหระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศไทยในปจจบน การวเคราะหระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพในปจจบน มความสาคญและเปนขอมลพนฐาน

สาหรบการกาหนดทศทางการปฏรประบบปองกนควบคมโรคของประเทศ ในหวขอนจะกลาวถง ปจจยภายนอกทมผลกระทบทงในดานบวก/ดานลบตอระบบการดาเนนงานปองกนควบคมโรค (External factors) ไดแก ภยคกคามและโอกาส (Threats and opportunities) และสถานะในปจจบนของการดาเนนงานดานการปองกนควบคมโรคของประเทศ (Internal factors: Weaknesses and strengths)

4.1 ภยคกคามและโอกาส (Threats and Opportunities) ปจจบนบรบทของโลกและสงคมไทยมการเปลยนแปลงอยางมาก และรวดเรว กอใหเกดภยคกคามทมผลกระทบตอระบบสขภาพ และขณะเดยวกนกมหลายปจจยทเปนโอกาสในการพฒนา ไดแก

4.1.1 ภยคกคาม (Threats) สภาพปญหาสขภาพและปจจยตางๆ ทกระทบกบสขภาพเปนไปอยางซบซอนกวาในอดตมาก ไดแกปจจยทางสงแวดลอม (ภาวะโลกรอน การใชสารเคมมากขน ภยธรรมชาตทรนแรงและบอยขน) ปจจยทางสงคมและวฒนธรรม (พฤตกรรมเสยงตอโรค เชน การบรโภคบหร พฤตกรรมบรโภคนยม พฤตกรรมทางเพศ ชองวางทางสงคมทมากขน) ระบาดวทยาการเกดโรค (โรคตดตออบตใหม แนวโนมของโรคไมตดตอททวความรนแรงมากขน) ประชากร (จานวนประชากรทเพมขน การเขาสการเปนสงคมผสงอาย การเคลอนยายประชากรทาใหโรคระบาดแพรไดอยางรวดเรว) ความกาวหนาในเชงธรกจ (ธรกจการทองเทยว ธรกจยาขามชาตทมการรวมตวของบรษทใหญ (Consolidated market) และดาเนนธรกจเชงรกดวยกลยทธหลากหลายทางการตลาด) ยคของการสอสารและคมนาคมทรวดเรว

(10)


วกฤตการณทางการเมอง เชน ความขดแยงทางความคดทางการเมองทาใหสงคมเกดความแตกแยก ความไมสงบใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต

นโยบาย/กฎหมายทไมสอดคลองหรอขาดกลไกทเหมาะสมกบบรบทการปองกนควบคมโรคและระบบสขภาพในปจจบน - การปฏรปประเทศไทยและทศทางการกระจายอานาจในชวงเปลยนผาน การปฏรปนเรมตนมาตงแต

ปพ.ศ. 2542 โดยมเปาหมายอยทองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) แตปจจบนกระบวนการกระจายอานาจจากสวนกลางยงไมสามารถสนองตอบเจตนารมณ และบทบญญตในรฐธรรมนญไดอยางเตมศกยภาพทจะทาให อปท.เกดความเขมแขง ในดานการสาธารณสขกเชนเดยวกน แมวา อปท.จะเขามามสวนรวมในกจกรรมหลายรปแบบ เชน การสขาภบาลสงแวดลอม อนกรรมการหลกประกนสขภาพเขต กองทนหลกประกนสขภาพพนท เปนตน อยางไรกตาม กระทรวงสาธารณสข (กสธ.) จาเปนตองมการถายโอนภารกจดานสขภาพใหแกชมชนในทสด ทาใหบทบาทภารกจของกสธ.ตองมการปรบเปลยน และมบทบาทสาคญในดานการกาหนดนโยบาย/มาตรฐาน ควบคมกากบ ตดตามประเมนผลนโยบาย ซงทผานมา ชวงการเปลยนผานงานปองกนควบคมโรคลงสทองถน ยงขาดการประสาน และการกาหนดบทบาทในแตละภาคสวน ทาใหแตละภาคสวนยงทาหนาทไดไมเตมท

- การเปลยนแปลงการบรหารจดการภาครฐ ซงสานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.) ไดกาหนดแผนยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการไทย พ.ศ. 2551 - 2555 มงใหภาครฐทาการปรบปรงบทบาทภารกจและโครงสรางใหมขนาดทเหมาะสม เกดความคมคา และรองรบกบสภาพแวดลอมทซบซอนมากขน ซงกสธ. จาเปนตองมการทบทวนภารกจ/การจดโครงสรางสวนราชการ/การจดระบบและกระบวนการทางาน/การจดกรอบอตรากาลง ภายใตเงอนไขไมเพมกาลงคนและงบประมาณ สงผลตอการดาเนนงานปองกนควบคมโรค ทในบางครงไมสามารถใชเงอนไขเดยวกนกบหนวยงานภาครฐอนๆ ได

- การเกดขนขององคกรอสระในระบบสขภาพโดยทยงขาดการประสานงาน และกาหนดบทบาททสนบสนนกนอยางเปนระบบ

องคกรอสระทมพ.ร.บ./พระราชกฤษฎกาเปนของตวเอง 6 แหงไดแก สถาบนวจยระบบสาธารณสข (หนาทวจยเพอประโยชนในการกาหนดนโยบายทเกยวกบระบบสขภาพของประเทศ) สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (หนาทกาหนดมาตรฐานการใหบรการสาธารณสขของหนวยบรการ/เครอขาย กาหนดมาตรการการดาเนนงานเกยวกบหลกประกนสขภาพใหมประสทธภาพ) สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (มงเนนการสรางนวตกรรมใหมๆ ในการสรางเสรมสขภาพ) สถาบนการแพทยฉกเฉน (เปนสานกงานเลขานการเพอสงเสรมสนบสนนใหบรการการแพทยฉกเฉนทไดมาตรฐานและครอบคลม) สานกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (จดทาธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต) สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (การประเมนระบบงานและการรบรองคณภาพสถานพยาบาล) ซงหากภาพรวมประเทศ มกลไกการประสานงานททาให

(11)


องคกรตางๆ เหลานดาเนนงานรวมกนอยางเปนระบบแลว จะสงเสรมใหประเทศสามารถพฒนาศกยภาพในการดาเนนงานปองกนควบคมโรคไดอยางมประสทธภาพมากยงขน

- นโยบายขององคกรระหวางประเทศทอาจชนาทศทางการแกไขปญหาการปองกนควบคมโรค ซงอาจจะไมเหมาะสมกบบรบททแทจรงของประเทศ ทงน ถาหากวาประเทศไมมระบบขอมลสารสนเทศและสมรรถนะทางวชาการทเขมแขงแลว อาจถกชนาใหดาเนนงานไมเหมาะสมกบสภาพปญหาของประเทศได

การเขาสประชาคมอาเซยน เมอประเทศไทยกาวเขาสประชาคมอาเซยน และมการเคลอนยายประชากร สตว และสนคาอยางเสร ดงนน จงมความเสยงดานปญหาสขภาพทจะเกดตามมาได อาท การแพรระบาดมากขนของโรคตดตอ เชน เอดส วณโรค มาลาเรย เทาชาง ไขเลอดออก อหวาต การเกดโรคตดตออบตใหม อบตซา และกลบมาของโรคทถกกาจดใหหมดไปจากประเทศไทยแลว เชน กาฬโรค โปลโอ รวมทง ปญหาเชอดอยา อาหาร/ผลตภณฑทเสยงตอสขภาพเขาสไทยมากขน เชน นามนปาลม บหร สรา ทาใหเกดโรคเรอรงเพมขน อาจมการลกลอบนาเขาสารเคมหรอผลตภณฑตองหาม เชน ผาเบรกทใชสารแอสเบสตอสเปนสวนประกอบ นอกจากนยงมโอกาสนาเขาสนคาทไมไดมาตรฐาน เชน หมวกนรภย รถจกรยานยนต มผลตอการบาดเจบ ทาใหการปองกน ควบคมโรค/ภยสขภาพมความซบซอนยงขน

4.1.2 โอกาส (Opportunities) ความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทงในประเทศและจากตางประเทศ ทาใหมการพฒนาเครองมอและวธการใหมๆ ทจะนามาใชในกระบวนการปองกนควบคมโรคใหมประสทธภาพมากขน

การพฒนาระบบสาธารณสขทดาเนนการมานานจนมโครงสรางพนฐานสาคญสาหรบตอยอดการดาเนนงานสาธารณสขในดานตางๆ มการผสมผสานงานปองกนควบคมโรคซงจากเดมเปนแนวดง ใหเปนแนวราบเขาในสถานบรการทกระดบ

การปฏรปโครงสรางของกสธ. ทาใหเกดเอกภาพในการวางแผนงานรวมกนระหวางหนวยงานสวนกลางและจงหวด

การมเครอขายการดาเนนงานทเขมแขงกบหนวยงานนานาชาต และหนวยงานภายในประเทศมาอยางตอเนองและยาวนาน

การปรบบทบาทภารกจของกระทรวงสาธารณสขครงนถอเปนการเปลยนแปลงทสาคญ และเปนโอกาสทกระทรวงสาธารณสขจะมาเปนแกนหลกของประเทศ ในดานการกาหนดนโยบาย และเปนหนวยวชาการ เปนสมองของประเทศดานการสาธารณสข เพอแกไขปญหาของประเทศอยางแทจรง

การลดบทบาทการบรการของสวนกลางถายโอนใหกบทองถนดาเนนการ จะทาใหทองถนพงตนเองไดในอนาคต โดยกระทรวงสาธารณสขเปนพเลยง (Coach) และใชหนวยงานสวนภมภาคเปนแมขาย (Node) ในการดาเนนงาน ในขณะทลดบทบาทดานบรการ ทาใหสามารถบรหารจดการเวลา/กาลงคน/ความคดมาทาหนาทสาคญเปน Think tank ของประเทศ เปนแกนนาในการชทศทางการแกปญหาทสาคญๆตอไป รวมทงเปนเครอขายกบหนวยงานตางๆ ทมอย (Strategic Partners) อยางเขมแขง โดย

(12)


ดาเนนงานตามบทบาทภารกจของตนเองอยางเตมทและเสรมพลงรวมมอกนในภารกจทเกยวของกน โดยมงประโยชนของประเทศเปนสาคญ

การเขาสประชาคมอาเซยน ชวยกระตนใหกระทรวงสาธารณสข พฒนาความรวมมอกบหนวยงานตางๆ ทงภายในและตางประเทศ ในดานการปองกนควบคมโรคอยางเขมแขง และเปนรปธรรมมากขน เชน มความรวมมอระหวางสมาคมดานการทองเทยวในเรองการเฝาระวงโรค มการเตรยมพรอมเขาสประชาคมอาเซยน และใหความสาคญกบโรคตดตออบตใหม รวมถงการควบคมโรคในแนวชายแดน หนวยงานภาครฐ และภาคเอกชน มการเตรยมการและมมาตรการรองรบการเคลอนยายแรงงานตางชาตผดกฏหมาย และมระบบการดแลแรงงานตางชาต รวมทง ยงมการพฒนายทธศาสตรประเทศ (Country strategy) และยทธศาสตรอาเซยน (ASEAN strategy) ซงเนนการยกระดบสถานพยาบาล และการควบคมคณภาพสนคา และบรการทเขามาจากตางประเทศอกดวย

การขยายตวของภาคบรการสขภาพเอกชน ในปจจบน จานวนการใหบรการสขภาพโดยภาคเอกชนมแนวโนมเพมมากขนเมอเปรยบเทยบกบในอดต แตเปนการใหบรการดานรกษาพยาบาลเปนหลก การมสวนรวมดานการเฝาระวงและปองกนควบคมโรคยงมอยนอย และในอนาคต เมอมการสงเสรมเรอง Medical hub ในประเทศไทย จานวนผรบบรการรกษาพยาบาลชาวตางชาตจะเพมขนอยางมาก ซงจะเพมโอกาสนาโรคตดเชอจากตางประเทศเขามาในประเทศได

การรวมลงทนระหวางรฐและเอกชน (Public Private Partnership: PPP) รฐบาลไดตระหนกถงความสาคญในการระดมความรวมมอจากภาคเอกชนเขามาสการพฒนาประเทศ เพอเพมประสทธภาพในการดาเนนโครงการภาครฐ โดยใหเอกชนเขามามสวนรวมในการใหบรการสาธารณะและบรการ มการใชเทคโนโลยและนวตกรรมใหมๆ ประหยดตนทนของโครงการ ในขณะทภาคประชาชนจะไดรบประโยชนจากบรการทมคณภาพดวยราคาทเหมาะสม

4.2 จดออนและจดแขง (Weaknesses and Strengths) ในการวเคราะหจดแขงจดออนขององคกร ไดประเมนในมตดานการบรหารจดการในภาพรวม ดานผลผลต

และการบรการ (Product Delivery) ดานการเงนการคลง (Financing) และดานโครงสรางและการกากบและอภบาลระบบ (Governance & Structure) โดยพจารณาชองวางทเกดจากความแตกตางของกระบวนการดาเนนงานในปจจบนกบความสามารถในการตอบสนองของระบบในการจดการกบสถานการณใหม ความเปลยนแปลงและเงอนไขทางสงคม เพอใหเกดเปนแนวทางทเหมาะสมในการขบเคลอนการเปลยนผาน ดงน

4.2.1 จดออน (Weaknesses) ระบบปองกนควบคมโรคของประเทศไทยมจดออนทจาเปนตองพจารณาปรบปรงแกไขหลายประการ ดงน 1) ดานการบรหารจดการในภาพรวม

การบรหารจดการดานการปองกนควบคมโรคในภาพรวมของประเทศยงขาดการบรณาการอยางมประสทธภาพ ปจจบนหนวยงานทมหนาทเกยวของกบการควบคมและปองกนโรคกระจดกระจายกนในสงกดตางๆเชน กระทรวงสาธารณสข ทบวงมหาวทยาลย กองทพ สถานพยาบาลเอกชน องคกรอสระ

(13)


องคกรเอกชน และหนวยงานของตางประเทศ โดยขาดการประสานงานกนอยางเขมแขงและมประสทธภาพเพยงพอ ภายในกระทรวงสาธารณสขเอง งานควบคมและปองกนยงมความซาซอนหลายหนวยงาน ขาดการประสานบทบาทหนาททชดเจน ทงในระดบกรม/หนวยงาน/องคกรตางๆ ในกสธ.และระดบสานก โดยเฉพาะในชวงการเปลยนผาน

การจดการสภาพปญหาโรค/ภยสขภาพ ยงไมอยบนพนฐานของการแกไขปญหาโดยใชวชาการอยางแทจรง หนวยงานทมหนาทโดยตรงในการควบคมและปองกนโรค ในกระทรวงสาธารณสข ขาดความเขมแขงทางนโยบายและวชาการ เนองจากระบบงานในปจจบน ไมสามารถสงเสรม หรอเออตอการพฒนานโยบายและวชาการไดอยางเปนระบบ มงเนนการทางานเชงปฏบตการ มากกวาการพฒนานโยบายและวชาการ ทาใหขาดขอมล องคความร ซงเปนพนฐานสาคญในการรบร/เขาใจปญหา สการกาหนดนโยบายและการแกปญหาอยางเปนระบบ

ระบบราชการทมขนตอนมาก ทาใหไมคลองตวและมความยดหยนนอย ทาใหเกดการพฒนาทแยกสวน (Fragmentation) และไมสามารถปรบตวใหตอบสนองตอการแกปญหาทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวไดอยางมประสทธภาพทนตอสถานการณของปญหา

ขาดระบบจงใจใหนกวชาการสามารถปฏบตงานไดอยางมคณภาพ และมประสทธภาพ ทจะนาไปสการพฒนานกวจย และนกวชาการใหมศกยภาพสง รวมทงไมสามารถดงดด/พฒนานกวชาการในสาขาอนๆทเชอมโยงกบงานปองกนควบคมโรคเขามาในระบบเพอรวมกนพฒนางานดานตางๆ ได

ทศทางการพฒนาบคลากรไมสอดคลองกบการปฏบตงานจรงและบคลากรทมอยสวนใหญเคยชนกบการดาเนนงานในเชงปฏบตการมากกวาการพฒนานโยบายและวชาการ สดสวนการพฒนาบคลากรยงคงเปนการเนนหนกพฒนาความเชยวชาญเฉพาะ เชงลก ทาใหไมสอดคลองกบการปรบบทบาทใหกระทรวงสาธารณสขดแลภาพรวมในระบบปองกนควบคมโรคทตองการบคลากรทมความรความชานาญ มมมมองการพฒนาเชงระบบแบบองครวมมากกวา (Systemic Views and Multi-tasking)

การพฒนาบคลากรดานควบคมโรค ไมเปนสวนหนงของนโยบายกาลงคนภาพรวมของกระทรวงสาธารณสข รวมทงไมมแผนพฒนากาลงคนทเปนแบบแผน ดาเนนการ และตดตามอยางจรงจง ในขณะทการกระจายงาน แยกเปนหลายหนวยงาน ทาใหเกดความตองการกาลงคนขยายเพมขน ยงคงเนนบคลากรททางานดานการปฏบตการ ทเนนองคความรดานใดดานหนงเฉพาะ มากกวาบคลากรทมมมมองการดาเนนงานในภาพกวาง รวมทงยงไมมระบบการสรางทงพเลยงและทายาททงในระดบบรหารและในระดบปฏบต ขาดโอกาสพฒนาและสบทอด นอกจากน ยงมปญหาชวงหางของอายของบคลการ (Generation gap) ขาดการสบทอดองคความรและทกษะทเหมาะสม แมวาจะมนโยบายของรฐบาลในการทดแทนขาราชการ โดยพนกงานราชการ ซงยงคอนขางลมเหลว อกทงเปนภาระและอปสรรคตอการพฒนาองคการ 2) ดานผลตภณฑและการบรการ

กระบวนการขบเคลอนนโยบายและยทธศาสตรสการปฏบต รวมทง การตดตามประเมนผล ยงไมมประสทธภาพเพยงพอ

(14)


ระบบเฝาระวงและควบคมโรคยงขาดการพฒนานวตกรรมเชงรก ประเทศไทยมระบบรายงานโรคทเขมแขง แตมลกษณะเชงรบมากกวาเชงรก ทาใหขอมลตางๆ มประโยชนในดานการวางแผนและประเมนผล มากกวาการใชประโยชนในการควบคมและปองกนโรคโดยตรง นอกจากนน ยงเนนการเฝาระวงเมอเกดโรคแลว มากกวาระบบการเฝาระวงเพอการปองกนโรค ขาดการพฒนาระบบพยากรณโรค (Disease forecasting) ซงมความสาคญตอการจดทานโยบายและแผนงานในระยะยาว ปจจบนมการพฒนาระบบเฝาระวงเชงรกเพมขน เชน การเฝาระวงพฤตกรรมเสยง การเฝาระวงการตดเชอเอดสเฉพาะพนท การเฝาระวงเชอโรคดอยา การเฝาระวงเชอไขหวดใหญ เปนตน แตยงไมเพยงพอ นอกจากนยงมปญหาความลาชาของระบบรายงานและการออกสอบสวนโรค การขาดการมสวนรวมของภาคสวนอนในระบบเฝาระวงโรค การเฝาระวงทไมครบวงจร การแยกสวนและความซาซอนของระบบรายงานโรค และทสาคญคอไมมการประเมนระบบเฝาระวงอยางเปนระบบ

การเตรยมความพรอมและตอบโตตอโรค/ภยสขภาพ ยงทาไดไมเตมท เนองจาก ขาดการมสวนรวมของทกภาคสวน ขาดระบบเชอมประสานทมประสทธภาพ ระหวางหนวยควบคมปองกนโรคและหนวยสนบสนนอนๆ เชน หองปฏบตการทกระดบ ขาดการนาขอมลทางหองปฏบตการไปใชกาหนดยทธศาสตรการปองกนและควบคมโรค

กฎหมายทใชในการปองกนควบคมโรค ยงไมครอบคลมกบสภาพปญหาการเกดโรคและภยสขภาพทสาคญ และสงผลกระทบตอสขภาพของประชาชน ตลอดจนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ การพฒนาและปรบปรงกฎหมาย กฎ ระเบยบทเกยวของ มความยงยาก ซบซอน ไมทนตอสถานการณทเปลยนแปลงอยางรวดเรว รวมทงปญหาการบงคบใชกฎหมายทยงไมมประสทธภาพ เมอเทยบกบตางประเทศ เชน กฎหมายการใชยาฉกเฉนทยงไมไดขนทะเบยน กรณการระบาดใหญของไขหวดใหญ การบงคบใชกฎหมายในการปองกนควบคมโรคตามกฎอนามยระหวางประเทศ

การจดการความร งานวชาการ วจยและพฒนา สวนใหญไมไดตอบสนองและแกปญหาโรค/ภยสขภาพอยางแทจรง และไมเปนเอกภาพในภาพรวมของประเทศ ทาใหการพฒนาไมตอเนอง/ยงยนการพฒนาองคความรในปจจบนยงเปนลกษณะแยกสวน เชน กระทรวงสาธารณสข ภาคมหาวทยาลยดาเนนการไปตามความสนใจของแตละหนวยงาน แตละบคคล มไดมการประสานทศทางทจะพฒนาองคความร เพ อแก ไข ปญหาสาธารณสขของประ เทศ ท จะน า ไปส ก ารขยายผลไปท วประ เทศ (Generalizability) เชน การพฒนาระบบขอมลตางๆ ทสาคญ Disease control model development เปนตน

การประเมนเทคโนโลยสขภาพทเกยวของ มการดาเนนการในจานวนหนงเทานน โดยกรมยงขาดบคลากรทเชยวชาญในดานน สวนใหญการประเมนเทคโนโลยในกรม จะทาเปนเรองทคอนขางเฉพาะ และตองอาศยความรวมมอจากหนวยงานภาคการศกษา เชน การประเมนความคมคาของวคซนโรตา การศกษา Community-based model ในการจดการโรคไมตดตอเรอรง เปนตน

ดานระบบสารสนเทศการบรหารจดการ (Management Information System: MIS) ยงขาดความเขาใจในระบบสารสนเทศการบรหารจดการ ทเนนการพฒนาอปกรณคอมพวเตอรเปนหลก ขาดการวางรากฐานการจดการ

(15)


ขอมล การใชศาสตรสารสนเทศสขภาพ (Health Informatics) การศกษาและทฤษฎการพฒนาของขอมล กระบวนการความรและความคดของผมสวนไดสวนเสย การจดทาฐานขอมลการบรหารจดการ การเชอมโยงกบฐานขอมลอน รวมทงการวางโปรแกรมการดาเนนงานอยางเปนระบบ แมวาฐานขอมลหลกของการปองกนควบคมโรค ซงไดแก ระบบเฝาระวงโรคจะมความครบถวนและตอเนอง แตยงขาดการเชอมโยงกบฐานขอมลอนๆ ทเกยวของ อยางเปนระบบ และตอเนอง เชน ระบบสถตชพ ระบบรายงานสาธารณสข การสารวจสขภาพ เปนตน ใหสามารถตอบสนองตอผใชในระดบตางๆ

๓) ดานโครงสราง การกากบ และอภบาลระบบ โครงสรางและการบรหารจดการระบบการปองกนควบคมโรคในปจจบนยงไมเออใหเกดการเรยนรและพฒนา

กลไกการบรหาร ประสาน พฒนา กากบไมสนบสนนใหเกดการพฒนาศกยภาพในการทางาน ขาดการประสานระหวางหนวยงานตางสงกดและระหวางภาคสวน ซงในปจจบนยงขาดการประสานงานและกาหนดบทบาททสนบสนนกนอยางเปนระบบ เชน การดาเนนงานของภาคตางๆ ในระบบปองกนควบคมโรค รวมถงการเกดขนขององคกรอสระในระบบสขภาพ ซงหากภาพรวมประเทศ มกลไกการประสานงานใหหนวยงาน/องคกรตางๆ เหลานดาเนนงานรวมกนอยางเปนระบบแลว จะทาใหประเทศสามารถพฒนาศกยภาพในการดาเนนงานปองกนควบคมโรคไดอยางมประสทธภาพ

โครงสรางระบบสขภาพทแยกหนวยซอบรการและหนวยใหบรการ ทาใหกลไกการกากบดแลออนแอลง และไมเออตองานควบคมโรค

ชวงการเปลยนผานงานปองกนควบคมโรคลงสทองถน ยงขาดการประสานและกาหนดบทบาทในแตละภาคสวน ทาใหแตละภาคสวนยงทาหนาทไดไมเตมท องคกรปกครองสวนทองถนทมความเขมแขงในการควบคมและปองกนโรคพอสมควร คอ กรงเทพมหานคร นอกนนยงออนแอมาก ทงเมองพทยา เทศบาล สขาภบาล และองคการบรหารสวนตาบล เนองจากในอดต ไดรบการสนบสนนนอย ทงดานบคลากร งบประมาณ และวชาการ ทรพยากรทมอยจากด ทงนยงมงเนนการสรางโครงสรางพนฐาน เชน ถนน ประปา ไฟฟา ฯลฯ มากกวางานปองกนควบคมโรค

ขาดกลไกระดบประเทศทประสานการพฒนานโยบายและยทธศาสตรการควบคมโรคในภาพรวม เนองจากขาดผจดการทมอานาจหนาทในการดแลระบบปองกนควบคมโรคของประเทศ

ดานการตดตามประเมนผล แมวาจะมรปแบบการประเมนผลทหลากหลายตามแตวตถประสงค หากทวาประเดนสาคญของการประเมนผล ยงมไดถกนามาบรณาการเปนเครองมอสาคญ ทจะนาไปสการปรบปรงเปลยนแปลงการทางาน หรอเปลยนแปลงยทธศาสตรในอนาคต รวมถงการพฒนาศกยภาพหรอสมรรถนะของบคลากร 4) ดานระบบการเงนการคลง

การบรหารจดการดานการเงนการคลง ทงในสวนของงบประมาณ (ทงงบประมาณประจาป และเงนนอกงบประมาณ) และสนทรพย ยงไมมประสทธภาพเพยงพอ ขาดการบรณาการทรพยากรในระบบ

(16)


การปองกนควบคมโรคทด การจดสรรงบประมาณตองานปองกนควบคมโรคทซาซอนกนของหนวยงานทเกยวของ เชน กรมวชาการ กสธ. สปสช. สสส. สพฉ. เปนตน ซงไมสามารถสะทอนผลสมฤทธตามเปาหมายทกาหนด รวมถงผลผลตทางการเงนการคลงทงระบบได ทาใหไมสามารถนาไปใชในสนบสนนการตดสนใจในการลงทนดานสขภาพ การวางแผนปรบปรง/พฒนางานดานปองกนควบคมโรค

ระบบงบประมาณมความคลองตวนอย ทาใหการบรหารจดการไมเออตอสถานการณทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา

กลไกดานงบประมาณเปนขอจากดในการขบเคลอนงาน เชน ขอจากดดานระบบราชการทตองใชเงนภายในสนปงบประมาณ ซงถงแมวาจะสามารถจดทาเปนโครงการตอเนองได แตในการดาเนนทตอเนองกจะตองมชวงทหยดชะงกในชวงปลายปงบประมาณเกากบเรมตนปงบประมาณใหม การท ตองมความกาวหนาในการเบกจายตามทระยะเวลาทกาหนด ซงอาจไมสอดคลองกบลกษณะงานทตองปฏบตจรง นอกจากน ยงตองใชตามหมวดงบประมาณทยดหยนไดนอย

ขาดการวเคราะหคาใชจายทจาเปนในการดาเนนงานปองกนควบคมโรคของประเทศ (Disease Control Financing) และยงไมมการวเคราะหผลกระทบในเชงเศรษฐศาสตรจากการเกดโรค รวมทงการวเคราะหทางเลอกในการดาเนนงานเพอใหไดประโยชนคมคากบการลงทนปองกนควบคมโรคตางๆ (Cost Effectiveness Analysis และ Cost Benefit Analysis) เพอใชเปนขอมลประกอบการตดสนใจเชงนโยบายและยทธศาสตรในการปองกนควบคมโรคทมประสทธภาพ

4.2.2 จดแขง (Strengths) ปจจยตางๆ ทประกอบเปนจดแขงของระบบการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศไทย ไดแก มการวางรากฐานระบบปองกนควบคมโรค และพฒนามาอยางยาวนานและตอเนอง ประเทศไทยมการพฒนาระบบปองกนควบคมโรค และภยสขภาพ มาอยางยาวนานและตอเนอง รวมทงเปดรบวทยาการตางๆ เขาสประเทศโดยไมมการปดกน โดยผานการตรวจสอบคดกรองทงอยางเปนระบบและตามธรรมชาต ทาใหประเทศไทยสามารถพฒนาระบบการควบคมและปองกนโรคใหสอดคลองกบแนวทางของสากลมาโดยตลอด ตวอยางความสาเรจของงานควบคมปองกนโรคตามแนวทางและการสนบสนนขององคการอนามยโลก อาท โครงการขยายการสรางเสรมภมคมกนโรค โครงการสาธารณสขมลฐานและโครงการขจดกวาดลางไขทรพษ เปนตน

ระบบเฝาระวงโรคมความเขมแขง เนองจากไดรบการพฒนาตอเนองมากวา 3 ทศวรรษ และมเครอขายทวประเทศ มระบบการวางแผนและระบบงานระบาดวทยาทเขมเขง โดยวางระบบงานตามแนวทางขององคการอนามยโลก รวมทง การสนบสนนของศนยควบคมและปองกนโรค ประเทศสหรฐอเมรกาในระยะตอมา ทาใหงานสาธารณสขของประเทศ ซงรวมทงงานควบคมและปองกนโรคในประเทศดาเนนไปอยางมคณภาพ มประสทธภาพ และครอบคลมทวถง

โครงสรางระบบบรการสาธารณสข ครอบคลมกวางขวางทวประเทศ มเครอขายถงระดบพนท ประเทศไทยมการพฒนาระบบบรการสาธารณสขอยางตอเนอง ซงเปนพนฐานสาคญทสงเสรมการดาเนนการควบคมและปองกนโรคทวประเทศ ทาใหโรคตางๆ ทปองกนไดดวยวคซนลดนอยลงมาก ทงน

(17)


ไดมการผสมผสาน (Integration) งานปองกนและควบคมโรค จากเดมซงเปนโครงการในแนวดง (Vertical program) ใหเปนโครงการในแนวราบ (Horizontal program) เขาไปในสถานบรการทกระดบ มโครงขายไปจนถงระดบชมชน รวมทงอาสาสมครสาธารณสข

ในระดบชมชน มอาสาสมครสาธารณสขเปนกาลงสาคญ มบคลากรทมความเชยวชาญเกยวกบงานปองกนโรคหลากหลายสาขา เชน ระบาดวทยา การสาธารณสข การวจยพฒนาสาขาตางๆ กฏวทยา แมจะมจานวนจากดกตาม

มสถาบน/หนวยงานทมศกยภาพพฒนาบคลากรระดบสงสาหรบงานควบคมโรค โดยวางระบบพฒนาบคลากรดานระบาดวทยาทกระดบ ตวอยางทสาคญไดแก สานกระบาดวทยามโครงการฝกอบรมแพทยเฉพาะทางสาขาระบาดวทยา (Field Epidemiology Training Program: FETP) ทดาเนนการมาอยางตอเนองเปนเวลากวา 30 ป ซงเปนกาลงสาคญของระบบการปองกนและควบคมโรคในปจจบน รวมทงในมหาวทยาลยตางๆ ทมการผลตและพฒนาบคลากรดานการปองกนควบคมโรค กระจายอยทกภมภาค

มกฎหมาย ระเบยบทสนบสนนการปองกนควบคมโรค เชน พ.ร.บ. โรคตดตอ พ.ร.บ.คมครองผไมสบบหร กฎอนามยระหวางประเทศ (International Health Regulation: IHR) เปนตน จากบรบทขางตน ทงภาวะคกคาม โอกาส จดออน และจดแขงของระบบปองกนควบคมโรคและภย

สขภาพในปจจบน เปนทมาสความจาเปนในการปรบบทบาทกระทรวงสาธารณสข ทงนควรศกษาบทบาท หนาท ภารกจ ระบบงานและโครงสรางองคกรอยตลอดเวลา เพอใหเกดการวางแผนและดาเนนการปรบตวใหเทาทนสถานการณทเปลยนไป เพอทจะปฏบตงานใหไดผลดเชนทเคยทาสาเรจมาโดยตลอด กรอบการพจารณาเพอสงเคราะหขอเสนอแนะเชงนโยบายการพฒนาระบบควบคมปองกนโรคของประเทศไทยครงน ไดคานงถงหลกการ 3 ประการ คอ การปรบบรบทใหสอดคลองกบบรบททางสงคมทเปลยนแปลง การยดถอประโยชนของประชาชนและสงคมเปนสาคญ และกระทรวงสาธารณสขยงคงเปนกลไกหลกของประเทศในการดแลสขภาพประชาชน โดยทาหนาทเปนแกนประสานนโยบายและสนบสนนวชาการ และลดบทบาทภารกจเชงปฏบตการใหเหลอเทาทจาเปนเทานน

5. ขอเสนอแนะการพฒนาระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศไทย 5.1 หลกการของระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพทพงประสงค การปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ นอกจากจะประกอบไปดวยกจกรรมหลก ไดแก การเฝาระวงโรค

การปองกนไมใหเกดโรค ตลอดจนการดาเนนมาตรการเพอการควบคมโรค ยงตองมมตการดาเนนงานเพอใหบรรลตามคณลกษณะของระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพทพงประสงค ดงน

การปองกนควบคมโรคนอกจากเปนความรบผดชอบของหนวยงานภาครฐแลว ยงตองอาศยความรวมมอจากองคกรหรอภาคอนๆ เชน หนวยงานรฐนอกกระทรวงสาธารณสข ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และองคกรพฒนาเอกชน เพอทาใหเกดการบรณาการการดาเนนงาน ใหบรรลวตถประสงคททกภาคสวนกาหนดไว และเปนการเสรมบทบาทซงกนและกน ระหวางผทดาเนนงานดานปองกนควบคมโรค

ประเทศไทยไดมการสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน และทองถนมาอยางเปนรปธรรม โดยมการออกกฎหมายการกระจายอานาจจากสวนกลางสทองถน โดยคานงถงการแกปญหาและบรหารจดการตาม

(18)


บรบทของทองถนนนๆ ซงนอกจากจะเปนรากฐานของการพฒนาประเทศไทยในภาพรวมแลว ยงสงผลตอประสทธภาพและความยงยนของการดาเนนงานบรการสาธารณะขนพนฐานของชมชน โดยเฉพาะอยางยงงานปองกนควบคมโรคทตองอาศยทองถนมารวมดาเนนการเปนอยางมาก

การดาเนนงานดานการปองกนควบคมโรคเปนเรองทมความสาคญ แตในขณะเดยวกนกมความละเอยดออนในเชงบรหารจดการ อยางไรกตาม การทางานโดยอางองจากหลกฐานทางวชาการ ยงตองทาเปนอนดบแรก โดยครอบคลมกระบวนการตงแตการเกบรวมรวมขอมล การวเคราะห การสงเคราะหขอมล เพอนาไปสแนวทางการดาเนนงานทมประสทธภาพ และเกดความเชอมนในมาตรการตางๆ โดยการดาเนนงานตองอาศยการประสานงาน ทงในระดบนโยบายเพอแปลงมาสการปฏบตในพนทจรง ซงมความจาเปนอยางยง ทจะตองอาศยความสนบสนนทงสวนราชการและการเมอง เพอใหเกดความคลองตวและยดหยน แตไมควรนามาเปนปจจยแรกทคานงถง เพราะอาจทาใหความยงยนและความเชอมนดานวชาการของการดาเนนงานมความสาคญลดลง

5.2 ผลตภณฑของระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพทพงประสงค ๑) การกาหนดนโยบายยทธศาสตรกลางของประเทศบนขอมลและฐานความร

ภายใตระบบปองกนควบคมโรคของประเทศทมประสทธภาพสงนน ผลตภณฑทสาคญ คอ การมนโยบายและแผนยทธศาสตรการปองกนควบคมโรคแหงชาตทเปนเอกภาพ ทอยบนพนฐานของขอมลเชงประจกษ (Evidence-based policy) เพอกาหนดทศทางการดาเนนงานดานน สการปฏบตทเปนรปธรรม สาหรบสงมอบใหภาคสวนทเกยวของ และเครอขายนาไปใชทงในระดบแนวนอนและแนวดง ใหมการดาเนนการสนบสนนซงกนและกนอยางมระบบ สอดคลองกนเกดการบรณาการทมประสทธภาพใชทรพยากรทมอยอยางคมคา และเกดประโยชนสงสดรวมทงสอดคลองกบแนวทางการพฒนานโยบายอนๆ ทเกยวของ เชน ลกษณะขามเทคโนโลย (Trans-disciplinary policy) ลกษณะขามสาขา (Trans-sectoral policy) ลกษณะขามรฐ (Across border policy) ลกษณะยดหยน สามารถปรบตามพลวตร และลกษณะสนบสนน/เปนสวนหนงของวสยทศนทางการเมอง เปนตน และควรมการประเมนผลนโยบายอยางเปนระบบ ทงน ใหมหนวยงานเลขานการในการบรหารจดการ ผลกดนใหเกดกลไก เชน คณะกรรมการ/คณะอนกรรมการ หรอหนวยงานระดบชาต ท กอให เกดระบบและกระบวนการพฒนานโยบาย และยทธศาสตรการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศ (Funding allocation, Authority, Network, Community/Social drive) ทเออตอการทางาน/พฒนาแตละภาคสวนทชดเจนสอดคลอง/เชอมโยงกนในการขบเคลอนยทธศาสตร สาหรบแผนงานปองกนควบคมโรค ควรมความชดเจนในเชงนโยบายและจดลาดบความสาคญของปญหา โดยไมควรมจานวนแผนงานทมากเกนไป เนนวธการจดการทจะมงลดการปวย/การตายและผลกระทบ โดยนามาตรการควบคมโรคทมประสทธผลไปสชมชน และประชาชนกลมเปาหมาย ผานหนวยบรการสขภาพและภาคเครอขายอยางมประสทธภาพ มโครงสรางการบรหารแผนงานควบคมโรคทประกอบดวยภาคสาคญและผเชยวชาญ มทมเลขาและผจดการทมศกยภาพ และมหนวยงานทใหการสนบสนนแผนงานไดอยางเหมาะสม ทงในเชงนโยบายและวชาการ

(19)


๒) การสรางและจดการความร วจยและพฒนาทตอบสนองและแกปญหาโรค/ภยสขภาพของประเทศอยางแทจรง

โลกปจจบนมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ระบบตองมการพฒนาเพอพรอมรบความเปลยนทจะเกดขนจาเปนทตองอาศยการจดการความร ตลอดจนการวจยและการพฒนา โดยเนนไปทการดาเนนงานอยางเปนระบบในการแสวงหาความร การสรางความร หรอนวตกรรม และการจดเกบความรอยางเหมาะสม เพอสามารถนาไปประยกตใชในการปฏบตงาน อนจะทาใหเกดการแบงปนและถายโอนความร เพอใหเกดการสงตอไปยงภายในองคกร หรอองคกรภายนอกทเกยวของ เพอเสรมใหการดาเนนงานของระบบมประสทธภาพมากขน มการประสานทศทางทจะพฒนาองคความรทจะนาไปสการขยายผลไปทวประเทศ เนนหนกงานเพอการแกปญหาโรค/ภยสขภาพอยางแทจรง และสาหรบกรมควบคมโรค ควรมหนวยงานทมบทบาทดานนเปนหนวยงานหลก ในการพฒนาดานน รวมกบสานกวชาการและสคร.

3) การประเมนเทคโนโลยดานสขภาพ การประเมนเทคโนโลยเปนเครองมอทางวชาการทสาคญ ทใชในการพจารณามาตรการใหมๆ ทจะใชใน

การปองกนควบคมโรค เชน การประเมน Benefit package ดานการควบคมโรค การประเมนความคมคาของการนาวคซนชนดใหมมาใช การประเมนการนา Model การปองกนควบคมโรคมาใชในวงกวาง เปนตน ซงผลการประเมนจะเปนขอมลสาคญทจะชวยตดสนใจเชงนโยบาย เพอนามาตรการตางๆ มาใชในการปองกนควบคมโรค ซงมความจาเปนตองพฒนาศกยภาพดานนอยางจรงจง ภายใตความรวมมอกบหนวยงานทเกยวของ และนาผลการประเมนมาใชในวงกวางตอไป

4) การกาหนดรบรองมาตรฐานบรการตางๆ ในการดาเนนงานเฝาระวงปองกนควบคมโรคโดยหนวยงานตางๆ ในโดยหนวยงานสวนกลาง สวนภมภาค

ทองถน และเอกชน จาเปนจะตองเปนไปตามมาตรฐาน เพอเปนหลกประกนใหประชาชนไดรบบรการเพอคมครองสขภาพทถกตอง ทนสมย และ มคณภาพ ดงนน จงจาเปนตองพฒนามาตรฐาน และการสงเสรมสนบสนนใหการดาเนนงานเปนไปตามมาตรฐาน และมการรบรองมาตรฐานการปฏบตงานเฝาระวงปองกนควบคมโรค โดยการผลกดนใหมกฎหมายรองรบ และบงคบใชเรองมาตรฐานการบรการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรค รวมทง มาตรการดานการควบคมปจจยเสยง (ยาสบและแอลกอฮอล) โรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม ทบรณาการอยางเปนระบบ สามารถขยายผลเพอนาไปใชในวงกวาง และพฒนาไดในเชงคณภาพ มมาตรฐานการปองกนและควบคมโรคทเขาสระบบรบรองคณภาพสถานพยาบาลอยางเตมรปแบบ

5) การพฒนาระบบกลไกการเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ และตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธาณสข

การเฝาระวงโรคและภยสขภาพเปนงานพนฐานสาคญของการสาธารณสขในทกประเทศทวโลก ระบบเฝาระวงทดชวยใหสามารถตดตามสถานการณของปญหาสาธารณสขและปจจยกาหนดของสขภาพไดทนตอเหตการณ มประโยชนในการตรวจจบการระบาดของโรค ชเปาปญหาสขภาพไดถกตอง และประเมนประสทธผลของมาตรการและโครงการควบคมโรค การพฒนาระบบกลไกการเฝาระวงโรคและภยสขภาพ และตอบโตภาวะฉกเฉน ในภาพรวมของประเทศไทยเปนเรองทมสาคญ และมผลดตอความมนคงทางสขภาพของประชาชนหากดาเนนการ

(20)


อยางมประสทธภาพ โดยเฉพาะอยางยง ในยคของโลกไรพรมแดน มการระบาดของโรคตดตอทงทอบตใหมและทมอยเดม รวมทงภยธรรมชาตทเกดขนไดเปนระยะ

ดวยเหตผลดงกลาวมความจาเปนทประเทศไทยตองมการพฒนาระบบเฝาระวงสาธารณสขแหงชาต (National Public Health Surveillance Systems: NPHSS) ซงหมายถง ระบบเฝาระวงรวมของประเทศไทยทประกอบดวยระบบยอยตางๆ ทสามารถตดตามและตรวจจบความผดปกตของโรค ปญหาสขภาพ พฤตกรรมและภยสขภาพ ไดอยางมประสทธภาพ และมการใชประโยชนขอมลขาวสารและผลผลตจากการเฝาระวง เพอการสงเสรมสขภาพ ปองกนควบคมโรค และตอบโตภาวะฉกเฉนไดทนตอเหตการณ

ระบบเฝาระวงสาธารณสขแหงชาตจะเชอมตอสนบสนนการบรหารแผนงานสขภาพตางๆทเกยวของกบระบบบรการรกษาพยาบาล ระบบปองกนควบคมโรค ระบบสงเสรมสขภาพ และระบบคมครองผบรโภค

มความจาเปนในการจดตง คณะกรรมการระดบชาต หรอ สถาบนพฒนาระบบเฝาระวงสาธารณสขแหงชาต หรอ ศนยประสานงาน เพอประสานการดาเนนการเฝาระวงรวมกบหนวยงานตางๆ ทเกยวของกบการเฝาระวงโรคและภย ทงภายในและนอกกระทรวงสาธารณสข และระหวางประเทศ ในรปแบบทเหมาะสม ตลอดจนทาหนาทพฒนากลไกและระบบการทางาน รวมทง การสนบสนนดานวชาการเฝาระวง ไดแก การวจย พฒนา จดการความร เพอใหระบบเฝาระวงสาธารณสขแหงชาตมประสทธภาพสงสด โรค ปญหาสขภาพ พฤตกรรมและภยสขภาพทตองเฝาระวง เชน

• โรคตดตอ • โรคไมตดตอ • การบาดเจบ • โรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม • ปจจยเสยงตอการเกดโรค • พฤตกรรมการใชบรการสขภาพ และผลตภณฑสขภาพ • การเฝาระวงสตวนาโรค และปญหาสงแวดลอม • การเฝาระวงทางหองปฏบตการชววตถและเคม • การเฝาระวงทางเทคโนโลยใหมๆ • การเฝาระวงทรพยากรสาธารณสข • การเฝาระวงโรคตดเชอในโรงพยาบาล

6) การพฒนากลไกดานกฎหมายเพอเปนเครองมอพฒนาและดแลสขภาพประชาชน กลไกดานกฎหมายเปนเครองมอดแลสขภาพประชาชน ประเทศไทยเปนประเทศทเปนนตรฐ ซงตองยดถอ

กฎหมายเปนหลก รวมทงการดาเนนงานตามกฎระเบยบตางๆ ทกฎหมายใหอานาจการดาเนนการเอาไว แตขณะเดยวกน กฎหมายหลายฉบบอาจไมสอดคลองกบสถานการณทมความเปลยนแปลงไปอยตลอดเวลา สงผลใหการดาเนนงานไมไดประสทธภาพตามทตงไว ดงนน ควรมการพฒนาและปรบปรงกฎหมาย กฎระเบยบตางๆ ใหทนสมยอยเสมอ ครอบคลมถงการรายงานโรค ปจจยเสยงและภยสขภาพ (Health hazards) ในการคมครองประชาชน ทคานงถงผลประโยชนของประชาชนทกคนไวเปนอนดบแรก และมกระบวนการทจะพฒนา/ปรบปรงท

(21)


มความสะดวกรวดเรว ตอบสนองไดทนตอสถานการณทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา และมความเขมแขงในการสนบสนนการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจง มทมงานเฉพาะ รวมถงมแนวรวมเปนเครอขายในการดาเนนการ ทงเอกชน และ NGOs

7) การพฒนางานสขภาพโลกและความรวมมอระหวางประเทศ ปจจบน โรค/ภยสขภาพหลายชนดสามารถแพรกระจายขามประเทศ และภมภาคไดอยางรวดเรว และ

เนองจากพฤตกรรมของประชาชนในประเทศตางๆ มแนวโนมทจะเกดความเสยงตอโรคไมตดตอ โรคมะเรง และภยสขภาพ ทคลายคลงกน ดงนน จงเปนเรองทมความสาคญอยางยงทระบบการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคของประเทศ จะตองเรงรดพฒนาใหเกดความรวมมอระหวางประเทศ เพอสงเสรมใหมาตรการปองกนควบคมโรคเปนไปอยางมประสทธภาพ เกดการแลกเปลยนเรยนรระหวางผเชยวชาญระหวางประเทศ และเปนการเพมพนประสบการณในประเดนทมความจาเปน ทงน การพฒนางานสขภาพโลกและความรวมมอระหวางประเทศ จะตองสอดคลองกบบทบาทและจดยนของประเทศในงานการตางประเทศ กรมควบคมโรค จงมนโยบายในการพฒนาศกยภาพ กลไกทเขมแขง นโยบาย และบคลากรเพอรองรบงานความรวมมอระหวางประเทศ ทงการประสานเชงยทธศาสตร ทางดานวชาการ การประสานงานความรวมมอ และกฎหมายระหวางประเทศ เพอพฒนาศกยภาพและสรางเครอขาย อกทงยงสามารถนานโยบายมาขบเคลอนตอได ทงน เนนความสาคญของการเขาสประชาคมอาเซยนและการพฒนา Global Health รวมทง พฒนาความสามารถในการแขงขน โดยเตรยมมาตรการทมประสทธภาพ เพอลดผลกระทบดานสขภาพจากการเปดสประชาคมอาเซยน

8) การกากบ ตดตาม ประเมนผลของภาครฐ ทองถน และเอกชน การกากบ ตดตาม ประเมนผล การดาเนนงานเฝาระวงปองกนควบคมโรค โดยหนวยงานภาครฐ ทองถน

และเอกชน จะเปนเครองมอสาคญในการไดมาซงขอมลสาคญ ในการวดผลสาเรจของการดาเนนงานเฝาระวงปองกนควบคมโรค การปรบปรงมาตรการ การพฒนายทธศาสตร และการพฒนานโยบาย ทงน ระบบการกากบ ตดตาม ประเมนผล จะตองใชประโยชนจากระบบขอมลสขภาพทมอย และมการจดแผนงานและกจกรรมในการกากบ ตดตาม ประเมนผล ทเขมขน จรงจง ตอเนอง สามารถนาขอมลยอนกลบมาใชประโยชนไดอยางแทจรง กรมควบคมโรค มนโยบายและบทบาทในการกากบ ดแล ตดตามประเมนผล การปองกน ควบคมโรค/ภยสขภาพ รวมทง การแพรกระจายเชอในสถานพยาบาล รพ.ชมชน รพ.ศนย รพ.ทวไป และเอกชน ตลอดจนในชมชน จดระบบตดตามประเมนผล ทเชอมโยงกบระบบขอมล และสะทอนความสาเรจของยทธศาสตรในทกมต ตลอดจนกระบวนการปองกนควบคมโรค โดยมสานกงานปองกนควบคมโรค (ระดบเขต) เปนแกนกลางในการลงไปใหคาแนะนาพนทและขยายผลไปในทกชมชน

9) ระบบการเงนการคลงดานการควบคมโรค ระบบการเงนการคลง เปนกลไกขบเคลอนใหการปฏบตงานขององคกรเกดความคลองตว ซงตองอาศย

การพฒนาใหมระบบการเงนการคลงทสะทอนใหเหนถงประสทธภาพของการปฏบตงานดานการปองกนควบคมโรคของประเทศ และหนวยงานทเกยวของในแตละระดบ ใหเกดผลสมฤทธตามเปาหมายทกาหนด รวมถงผลผลตทางการเงนการคลงทงระบบ ไดแก การพฒนาระบบบรหารจดการรายได-รายจาย (Revenue and Expenditure management system) การพฒนาระบบบรหารจดการสนทรพย (Capital and asset management system)

(22)


การพฒนาระบบบรหารจดการทรพยสนทางปญญา (Intellectual property management system) และการพฒนาระบบตดตามการใชจายงบประมาณทเกยวของกบการควบคมโรค รวมทงการทาบญชสขภาพประเทศดานการควบคมโรค (National Health Account) ซงครอบคลมถงการวเคราะหทางเลอกในเชงเศรษฐศาสตรสาธารณสข เพอสนบสนนการตดสนใจในการลงทนดานสขภาพ การจดสรรทรพยากร รวมทงบรหารจดการแหลงเงนทน (งบประมาณและนอกงบประมาณ) นาไปสการวางแผนปรบปรง/พฒนางานดานปองกนควบคมโรค การลงทนในดานการพฒนาและจดการบคลากร ตลอดจนการพฒนาเทคโนโลย และขยายบรการทมประสทธภาพและประสทธผล และมตสขภาพโดยรวมในทสด

10) การพฒนาขอมลขาวสารใหเปนระบบเดยว มระบบสารสนเทศการบรหารจดการ ทเชอมโยง ประสาน การจดการขอมลอยางเปนระบบ ครอบคลม

ขอมลทสาคญ ทตอบสนองตอการนาไปใชประโยชนและการเขาถงของทกภาคสวนทเกยวของ เชน การตดตามกากบและ ประเมนผล การจดการความร การกาหนดนโยบาย เปนตน

11) นโยบายและการพฒนากาลงคนดานควบคมโรค ดวยบรบทแบบแผนของโรคทเปลยนแปลงไป การปองกนควบคมโรคจาเปนตองมการวางแผนพฒนา

บคลากรอยางเปนระบบ และตอเนอง โดยตองคานงถงการวางแผนเชงยทธศาสตร และผนวกใหเปนสวนหนงของแผนการพฒนากาลงคนดานสขภาพภาพรวมอยางชดเจน เปนรปธรรม เพอใหสามารถปฏบตงานใหสอดคลองกบพนธกจตางๆ ทหลากหลาย ภายใตเงอนไขการจดการ ในลกษณะททกหนวยงานมสวนรวมในการปฏบตงาน (Matrix) สามารถปฏบตงานทดแทน หนนเสรมกนไดอยางสมบรณ อกทงเปนแนวทางเรงพฒนาบคลากรรนใหมใหสามารถทางานในสาขาตางๆ ใหทนตอปญหาโรค ใหมปรมาณมากพอทจะขบเคลอนระบบ และมทกษะ ศกยภาพหลากหลาย (Multi-tasking skill) มการเพมอตรากาลง และเกลยอตรากาลงใหสอดคลองกบภาระงาน สอดคลองกบสถานการณการเปลยนแปลง และมการวางแผนรวมกบหนวยงานทเกยวของ เชน กรมวทยาศาสตรการแพทย กรมอนามย ทงานตองมการสอดประสานกน เชน โรคไมตดตอเรอรงและปจจยเสยง โรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม โดยมการวเคราะหความตองการของแตละสายงาน

นอกจากน พฒนาบคลากรทกระดบ ทงผบรหารและนกวชาการ เพอมงสความเปนมออาชพ และความเชยวชาญ โดยจดทาเสนทางกาวหนาทางวชาชพ (Career Path) ของทกสายงาน กาหนดความรความเชยวชาญทจาเพาะ มการกาหนดเกณฑ มการฝกอบรม และการวดผลเขาสตาแหนง ตลอดจนความกาวหนา สามารถเตบโตไดดวยผลงาน โดยไมตองขนกบปจจยอน เพอใหบคลากรมความพรอมในการเขาสตาแหนงและไดตามคณสมบตทตองการ ปจจยเหลานจะเปนแรงจงใจใหคนดคนเกง มศกยภาพเขามาทางาน มการสรางระบบการสรางทงพเลยงและทายาท ทงในระดบบรหารและในระดบปฏบต รวมทงเรยนรประสบการณการทางานในพนทและเครอขาย

๑๒) บทบาททเชอมโยงกบเขตสขภาพ หนวยงานสวนกลางและสวนภมภาคของกรมควบคมโรค ควรทางานเปนเนอเดยวกน ทางานรวมกนแบบ

ไรรอยตอ เพอเชอมโยงงานจากสวนกลางสภมภาค และปรบใหเหมาะสมกบบรบทปญหาของแตละพนท โดยเขาใจปญหาอยางแทจรง สามารถถายทอดนโยบายสการปฏบตไดอยางมประสทธภาพ รวมทงเปนการปดชองวางรอยตอ

(23)


สวนทแตละพนทไมไดมการดาเนนการ นอกจากน ยงเปนการสนบสนนการทางานของเขตสขภาพ เพอประโยชนสงสดแกประชาชน โดยทางานรวมกนในรปแบบ Functional Integration กบเขตสขภาพ โดยมดานควบคมโรคอยภายใตการดแลของกรมควบคมโรค

5.3 ขอเสนอเชงนโยบายการปรบบทบาทของกรมควบคมโรคใหสามารถรองรบการเปนหนวยงานระดบชาตทรบผดชอบดแลและพฒนาระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศสระบบทพงประสงค จากนโยบายการปฏรประบบสขภาพโดยกระทรวงสาธารณสขกรมควบคมโรคไดรบมอบหมายใหจดทาขอเสนอเชงนโยบายเพอการปรบบทบาทของกรมสการเปนหนวยงานระดบชาตทรบผดชอบดแลและพฒนาระบบปองกนควบคมโรคของประเทศสระบบทพงประสงค

ในการน กรมจดทาขอเสนอเชงนโยบายบนพนฐานความรทางวชาการ โดยใชกระบวนการคดอยางเปนระบบและรอบดานเปนระบบ/รอบดาน รวมทงใชกระบวนการรบฟงความคดเหนจากทกภาคสวนภายใน /ภายนอกกรม มงเนนใหเปนขอเสนอทเปนประโยชนในเชงนโยบายตอกระทรวงสาธารณสข และสามารถนาไปใชในการพฒนากรมไดในเชงปฏบต ทนการณ และเหมาะสมกบบรบทของระบบสขภาพในปจจบนและอนาคตในทศวรรษหนา โดยทจะเปนกรอบการดาเนนการสาคญในการจดทา Blueprint for change และแผนปฏบตการตอไปขอเสนอเชงนโยบายประกอบดวยประเดนสาคญ ๒ สวน ไดแก

5.3.1 การอภบาลระบบเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศ กรมควบคมโรคจะพฒนากลไกระดบชาตเพอบรณาการงานควบคมโรคดานตางๆ ในระดบนโยบาย และ

เชอมโยงกบกลไกระดบชาตทกระทรวงสาธารณสขจะจดตงขนคอ “คณะกรรมการนโยบายสาธารณสขแหงชาต” รวมถงการเชอมโยงนโยบายใหสอดคลองและสงเสรมการดาเนนงานซงกนและกนภายในระบบสขภาพ ซงประกอบดวย ระบบสรางเสรมสขภาพ ระบบปองกนควบคมโรค ระบบบรการ และระบบคมครองผบรโภค

ทงนกลไกดงกลาว ควรประกอบดวยภาคสาคญทเกยวของกบงานเฝาระวง ปองกนควบคมโรคและภยสขภาพในระดบชาต และมองคประกอบทสนบสนนใหขบเคลอนงานไดอยางมประสทธภาพ โปรงใส และไมมผลประโยชนทบซอน

5.3.2 การปรบบทบาทของกรมควบคมโรค เพอใหสามารถรองรบภารกจ National Health Authority ๑๑ ดาน และเชอมโยงการทางานกบเขตสขภาพไดอยางมประสทธภาพ

กรมในฐานะ National Disease Control Authority จะรวมพฒนากรอบบทบาท เปาหมายและ แนวทางการพฒนาสการดาเนนงานตาม National Health Authority ๑๑ ดาน รวมกบหนวยงานอนๆ ในกระทรวงสาธารณสขในเชงรก

ในการดาเนนการปรบบทบาทตามแผนระยะท ๑ กรมมขอเสนอเชงนโยบายภายใตแนวคด ตามหลกการบรณาการกบ ๔ ระบบ และเชอมโยงกบบทบาท ๑๑ ดาน ดงรายละเอยดตอไปน

5.3.2 A) ทศทางการเสรมสรางความเขมแขงดานการพฒนานโยบายและวชาการ

(24)


กรมจะเสรมสรางความเขมแขงดานการพฒนานโยบายและวชาการ รวมถงการจดการความรอยางจรงจงเพอสามารถรองรบกบทศทางปญหาสขภาพทมการเปลยนแปลงในปจจบน/อนาคต และบรบทการดาเนนงานดานสขภาพทมววฒนาการไปตามเวลา โดย

เสรมสรางความเขมแขงของแผนงานปองกนควบคมโรคทสาคญและมงเนนพฒนาศกยภาพดานการพฒนานโยบายอยางเปนระบบตลอดกระบวนการจดทานโยบาย ครอบคลมถงการตดตามประเมนผลและการนานโยบายไปขบเคลอนและปฏบตโดยใชฐานความร รวมถงการพฒนาใหสอดคลองกบนโยบายสขภาพของประเทศและนโยบายสขภาพระดบโลก

พฒนาระบบเฝาระวงและรวมพฒนาระบบสารสนเทศใหเปนระบบเดยว โดยไมรวมศนยและหนวยงานตางๆ สามารถเขาถงขอมลเพอนามาใชประโยชนได

พฒนายทธวธเพอสรางเสรมความเขมแขงทางวชาการ โดยมงเนนการสรางความรวมมอระหวางหนวยงานวชาการภายในประเทศและระหวางประเทศ ไมรวมศนยไวทหนวยงานใดหนวยงานหนง แตสามารถใชประโยชนจากนกวชาการในสถาบนหรอหนวยงานตางๆ และบรหารการทางานกบเครอขายไดอยางเหมาะสม

พฒนาเครอขายสาขา ไดแก สถาบนบาราศนราดร สถาบนราชประชาสมาสย สานกงานปองกนควบคมโรค เพอรวมพฒนาวชาการสาหรบตอบคาถามในเชงนโยบาย บนพนฐานของการปฏบตจรง รวมทงการเปนแหลงศกษาฝกอบรมในระดบสงเฉพาะดาน หรอชแนะปญหาการปองกนควบคมโรคสาคญในทองท ตลอดจนผลตองคความรดานการปองกนควบคมโรคและสามารถนาไปตอยอด/เชอมโยงกบพนทและชมชน

มงเนนพฒนาระบบการสรางและพฒนานกวชาการ ใหมศกยภาพทางวชาการและความสามารถในการจดการสง และเปนทยอมรบของภาคเครอขายทงในประเทศและระดบนานาชาต ในการนกรมจะพจารณาทางเลอกเชงยทธศาสตรและโครงสรางทเหมาะสมเพอพฒนานโยบายและ

วชาการตามหลกการขางตน และบรรจไวใน Blueprint for change ตอไป

5.3.2 B) ทศทางการพฒนาสถาบนทเปนเลศทางวชาการและการอบรมดานการควบคมโรคขนสง กรมจะพฒนาสถาบนใหเปน ศนยความเปนเลศดานวชาการเฉพาะดาน เพอสนบสนนการพฒนาระบบ

ปองกนควบคมโรคของประเทศสระบบทพงประสงค การเปนหนวยงานระดบชาต ทดแลรบผดชอบระบบปองกนควบคมโรคของประเทศ จาเปนตองมความรและเชยวชาญเฉพาะดาน ทงนนอกจากการมสานกวชาการตางๆ แลว กรมจะตองมสถาบนทมความเปนเลศทางวชาการเฉพาะดานทมฐานดานการรกษา (Hospital-based setting) เพอวจยพฒนาและผลตองคความรเปนพนฐานสาคญแกการพฒนานโยบายและวชาการของกรม โดยมรายละเอยดดงน

สถาบนบาราศนราดร สถาบนบาราศนราดรมศกยภาพเฉพาะดานตางจากโรงพยาบาลทวไป คอ เปนโรงพยาบาลทมศกยภาพดานการวจยพฒนาโดยเฉพาะดานโรคตดเชอ WHO Collaborating Center for Research and HIV ม

(25)


บทบาทสาคญในการใหการดแลและพฒนาตนแบบการดแล Fatal Emerging Infectious Diseases ในการระบาดสาคญของประเทศไทย ซงไมมสถานพยาบาลอนสามารถรองรบปญหานได เปนสถาบนทมความเชยวชาญและเครอขายของการควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล ซงนบวนยงมความสาคญมากขน รวมทงเปนศนยฝกอบรมเฉพาะดานโรคตดเชอ ในระดบประเทศและนานาชาตอกดวย

จากศกยภาพดงกลาวขางตน กรมมนโยบายจะพฒนาตอยอดศกยภาพเหลาน ใหสถาบนบาราศนราดร เปนสถาบนชนสง ทเปนเลศดานโรคตดตอและการควบคมโรคตดเชอ เพอพฒนาองคความรใหม พฒนารปแบบการปองกนการตดเชอตางๆ เชน Fatal EIDs, MDR/XDR-TB ทเปน Pilot model เปนสถาบนทเปนแกนกลางขบเคลอนการแกไขปญหาระดบชาต ดานการควบคมการตดเชอ และเชอดอยาในโรงพยาบาล รวมทงเปนศนยกลางการฝกอบรมเฉพาะดานโรคตดเชอ

กรมพจารณาใหสถาบนบาราศนราดรปรบสดสวนการดาเนนการ ใหบรการรกษาผปวยในสวนทเปนการรกษาทวไป ใหเปนการบรการเพอการศกษาและฝกอบรมมากขน (Service for R&D and training)

สถาบนราชประชาสมาสย เปนสถาบนทมความเชยวชาญดานโรคเรอนอยางครบวงจร เปนทยอมรบในระดบประเทศ และนานาชาต ปจจบนมความโดดเดนในการฟนฟผปวยโรคเรอน เพอลดความพการ ใหเปนตามเปาหมายขององคการอนามยโลก และเปนแหลงความเชยวชาญในการวนจฉยและคนหาผปวยรายใหม อยางไรกตาม แผนงานปองกนควบคมโรคเรอนในปจจบนมภาระงานลดลง สถาบนราชประชาสมาสยจงมบทบาทเพมเตมในการพฒนาศกยภาพดานการปองกนควบคมโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม เพอเสรมความเขมแขงแผนงานปองกนควบคมโรคดานน

กรมมนโยบายพฒนาสถาบนราชประชาสมาสยใหเปนสถาบนเฉพาะทางชนสง โดยคงศกยภาพดานการปองกนควบคมและฟนฟโรคเรอนอยางครบวงจร รวมถงการฝกอบรมดานโรคเรอน และพฒนาศกยภาพดานการปองกนควบคมและรกษาโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม เพมอกสาขาหนง โดยพฒนารปแบบคลนกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมแบบองครวมทครอบคลมดานการวนจฉย รกษาและฟนฟ รวมถงการลงไปใหความรและดแลในชมชนเชงรก หากปญหาโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมนนเปนปญหาทเปนวงกวางและพฒนาในการเปนแหลงฝกอบรมและฟนฟดาน Ergonomics เพอรกษาและสงเสรมปองกนโรคจากการประกอบอาชพ

การพฒนาสถาบนราชประชาสมาสยซงมประสบการณยาวนานในการจดการโรคเรอรง จะเปนศกยภาพสาคญตอการพฒนางานปองกนโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมและโรคเรอรงอนๆ รวมถงรปแบบการปองกนควบคมโรคเรอรงของประเทศ ทาใหกรมสามารถทาหนาท National Health Authority ไดอยางเตมภาคภม

5.3.2 C) การพฒนาสานกงานปองกนควบคมโรคเปนศนยวชาการและประเมนผลดานการปองกนควบคมโรคในระดบภมภาค

(26)


กรมมแนวคดวาหนวยงานสวนกลางและสวนภมภาคเปนเนอเดยวกน ทางานรวมกนแบบไรรอยตอ เพอเชอมโยงงานจากสวนกลางสภมภาคและปรบใหเหมาะสมกบบรบทปญหาของแตละพนท การมสานกงานในภมภาคจะเปนกาลงสาคญทกรม จะเชอมโยงงานกบพนทและเขาใจปญหาอยางแทจรง โดยสามารถถายทอดนโยบายสการปฏบตไดอยางมประสทธภาพ รวมทงเปนการปดชองวางรอยตอสวนทแตละพนทไมไดมการดาเนนการ

ในป พ.ศ. ๒๕๕๔ - ๒๕๕๕ กรมมการปรบโครงสรางการทางานของสคร. เปนการภายในเพอเออตอการดาเนนงานตามยทธศาสตรใหเกดการเชอมโยงและบรณาการมากขน สคร.หลายแหงปรบตวไดดในบทบาทใหมสามารถดาเนนภารกจตามนโยบายและวสยทศนกรมควบคมโรค เปนพเลยงเรองการเฝาระวงปองกนควบคมโรค ใหกบจงหวด และรวมทางานแกปญหาในพนทเขตสขภาพ ภายใตการนาของผตรวจราชการ แตยงมสคร.บางแหงทตองอาศยเวลาในการปรบตว

การปฏรประบบสาธารณสขในครงน กรมมนโยบายทจะสนบสนนการทางานของเขตบรการสขภาพอยางเตมท เพอประโยชนสงสดแกประชาชน โดยจะทางานรวมกนในรปแบบ Functional Integration กบเขตสขภาพ ซงสคร. จะทาหนาท

1) เปนผรวบรวม/สงเคราะหปญหาสขภาพทเกยวของกบการปองกนควบคมโรคในพนท โดยใหขอมลเชงยทธศาสตรและแนวทางการแกไขปญหาแกเขตสขภาพ

2) ใหการสนบสนนเขตสขภาพและเปนพเลยงใหแกพนท ในการดาเนนงานทเกยวของกบการเฝาระวง ปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

3) ตดตามประเมนผลนโยบายและการปฏบตการปองกนควบคมโรคในพนท 4) ใหการฝกอบรมแกพนทดานการปองกนควบคมโรค ในการนกรมและสคร. จะพฒนาศกยภาพเพอใหสามารถทาหนาทดงกลาวไดอยางมประสทธภาพ

ตามแนวทางดงน - ปรบรปแบบการทางาน/บทบาทอยางจรงจง มงเนนเปาหมายการเปนเสนาธการดานปองกน

ควบคมโรคใหกบเขตบรการ และนานโยบายสวนกลางสการปฏบต - ลดและเลกงานบรการทมลาดบความสาคญนอยและคงไวซงงานบรการทมความจาเปนเพอพฒนา

ตอยอดเปนศนยความเปนเลศเฉพาะดานเพมจดเนนการบรการเพอการวจยพฒนาและการฝกอบรมเปน (Service for research and development and service for training)

- บรหารจดการบคลากรและจดสรร/พฒนาใหเหมาะสมกบภารกจของหนวยงาน ใน ๓ ดานหลก คอ การเปนผเชยวชาญดานการวเคราะหขอมลเฝาระวง และขอมลเชงยทธศาสตร (Strategic information) เพอเสนอแนะแนวทางแกปญหาของพนท การเปนพเลยงดานวชาการแกเขต การเปนหนวยงานตดตามประเมนผล

5.3.2 D) ทศทางการดาเนนงานของดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ กรมสนบสนนแนวคด ทจะพฒนาดานควบคมโรคระหวางประเทศ โดยบรณาการกบงานดานสขภาพอนๆ ทปฏบต ณ ชองทางเขาออกระหวางประเทศ เพอเพมประสทธภาพการดาเนนงาน อยางไรกตาม เมอ

(27)


พจารณาดานประโยชนและประสทธภาพในการปองกนควบคมโรค กรมมความเหนวา กรมควรรบผดชอบการดแลและพฒนาดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศตอไป โดยรวมมออยางเตมทกบหนวยงานทเกยวของ เนองจากเปนภารกจตามกฎหมาย และดานเปนจดยทธศาสตรสาคญในการเฝาระวง เตอนภย และควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ จาเปนตองพฒนาความเชยวชาญ และรกษาระดบการดแลใหไดมาตรฐานสากล อยางไรกตาม กรมยนดถายโอนภารกจและมอบอานาจตามพ.ร.บ. โรคตดตอ เพอปฏบตการ ณ ชองทางเขาออกระหวางประเทศแกจงหวดใดทมความพรอม โดยกรมจะทาหนาทสนบสนนทางวชาการและเปนทปรกษาในการจดระบบการดาเนนงานตอไป

5.3.2 E) ทศทาง/บทบาทของกรมควบคมโรคในการปองกนควบคมโรคไมตดตอ การปองกนควบคมโรคไมตดตอเปนเรองทมความทาทายเนองจาก

๑) มขอบเขตการดาเนนงานกวางและปญหาสวนใหญเกยวของกบโรคเรอรง ๒) ปจจยเสยงสาคญ เกยวของกบการปรบพฤตกรรมและสงคมวฒนธรรม ซงตองอาศยเวลา และ

กลยทธทเหมาะสมในการแกปญหา และปจจยเสยงหลายประการเกยวของกบผลประโยชนในเชงการคา ทาใหการแกปญหาทาไดยากและซบซอนยงขน

๓) เกยวของกบหนวยงานจานวนมาก และยงไมมการกาหนดบทบาทรวมกน ในการดาเนนงานทชดเจน ทงระดบนอกกสธ.และภายในกสธ.

๔) ขาดผจดการและประสานงานในภาพรวมทมศกยภาพ กรมมความประสงคทจะพฒนาบทบาท เพอเปน National focal point ในการประสาน ผลกดนการดาเนนงานปองกนควบคมโรคไมตดตอ (Non-communicable diseases) ในประเทศ โดยใชประโยชนจากศกยภาพและประสบการณดานกระบวนการควบคมโรค ระบบการเฝาระวง และความเชยวชาญดานกฎหมายทมอยและทจะพฒนาตอเนอง ทงน กรมมความมงหมายทจะสนบสนนแผนงานควบคมโรคไมตดตออยางจรงจง ทงในเชงนโยบายและทรพยากรใหเหมาะสมกบสภาพปญหาทมแนวโนมทจะขยายตวอยางรวดเรว

5.3.2 F) การพฒนาบคลากรดานการปองกนควบคมโรคและการสราง Career path ทงในระดบบรหารและวชาการ

กรมมนโยบายเพอการพฒนาบคลากรดานการควบคมโรค โดยมองภาพองครวมของระบบการปองกนควบคมโรคทงประเทศ ไมจากดเฉพาะภายในหนวยงาน และจะสงเสรมการพฒนาบคลากรในทกภาคสวน รวมทงภาคประชาสงคม ทงนกรมยนดเขารวมในการจดทานโยบายทเกยวของกบการพฒนากาลงคนดานสาธารณสขของประเทศ

แนวทางการพฒนาบคลากรของกรมมองคประกอบดงน 1) การจดทายทธศาสตร และแผนการพฒนากาลงคนดานการปองกน ควบคมโรค ทชดเจน เปน

รปธรรม

(28)


2) การเพมอตรากาลง และเกลยอตรากาลงใหสอดคลองกบภาระงาน สอดคลองกบสถานการณการเปลยนแปลง

3) สราง/จดทาเสนทางกาวหนาทางวชาชพ (career path) เพอพฒนาบคลากรทกระดบ เพอมงสความเปนมออาชพ และความเชยวชาญ

4) สรางระบบการสรางทงพเลยงและทายาทดานวชาการรวมทงการบรหารวชาการ ทงในระดบบรหารและในระดบปฏบต ตลอดจนเรยนรประสบการณการทางานในพนทและเครอขาย

6. สรปขอเสนอแนะเชงนโยบาย ในภาพรวมของการปรบบทบาท กรมใชกรอบแนวคดทครอบคลมระบบการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพในระดบประเทศ โดยพจารณาบทบาทของภาคสาคญทเกยวของทกระดบใหชดเจน และสอดประสานไปในทศทางเดยวกน เนนความรวมมอจากทกภาคสวน และใหความสาคญกบการเชอมโยงกบระบบสขภาพอก ๓ ระบบ ไดแก ระบบสรางเสรมสขภาพ ระบบบรการสขภาพ และระบบคมครองผบรโภค รวมทงบรณาการกบบทบาท National Health Authority ทง ๑๑ ดานและเขตสขภาพ

การอภบาลระบบปองกนควบคมโรค กรมจะพฒนากลไกระดบชาตดานการปองกนควบคมโรคเพอเชอมโยงกบระบบสขภาพอนๆ ทง ๓ ระบบขางตน รวมถงการบรณาการทศทางในภาพรวมกบคณะกรรมการนโยบายสขภาพแหงชาต และคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการตางๆ ทมบทบาทเกยวของกบการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพทสาคญ

การปรบบทบาทของกรมสการเปน National Health Authority และเชอมโยงการทางานกบเขตสขภาพ - กรมจะสรางเสรมความเขมแขงทางนโยบายและวชาการ โดยมงเนน การพฒนาความเขมแขงของ

แผนงานปองกนควบคมโรคทสาคญ การพฒนานโยบายอยางเปนระบบ การพฒนาระบบขอมลและระบบเฝาระวงโรคและภยสขภาพ การสงเสรมการทางานเปนเครอขายทมประสทธภาพ การพฒนาสคร. และสถาบนในสงกดของกรมควบคมโรค การสรางความเขมแขงของเครอขายการพฒนานโยบายและวชาการ และการพฒนาบคลากรทงดานบรหารและวชาการ โดยใหมการสบทอดอยางตอเนองและเปนระบบ

- กรมจะยกระดบสถาบนบาราศนราดรและสถาบนราชประชาสมาสย ใหเปนศนยความเปนเลศทางวชาการเฉพาะดานและแหลงฝกอบรมขนสง ในรปแบบ Hospital-based setting โดยตอยอดจากศกยภาพเดม เพอใหสถาบนบาราศฯ เปนศนยความเปนเลศดานโรคตดเชอ และสถาบนราชประชาสมาสยเปนศนยความเปนเลศดานโรคเรอนและโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมแบบองครวม โดยมงพฒนาการทางานเชงรกดานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพถงชมชน ทงสองสถาบนจะปรบลดงานบรการทวไปลง และเพมจดเนนบรการเพอการวจย พฒนา และฝกอบรม

- กรมยนดสนบสนนการดาเนนงานของเขตสขภาพ โดยจะรวมทางานกบเขตสขภาพในรปแบบ Functional Integration โดยสคร. จะทาหนาทเปนผรบผดชอบการชประเดนปญหา ความเสยง และปจจยหลกดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพทสาคญในพนท พรอมทงเสนอแนวทางแกไข

(29)


รวมทงดาเนนบทบาทการตดตามประเมนผลในพนทดวย และเพอใหบรรลวตถประสงคตามบทบาทของเขตสขภาพ กรมจะสงเสรมการพฒนาศกยภาพของสคร. อยางเตมท และจะสนบสนนใหสคร. ลดและเลกงานบรการทมลาดบความสาคญนอย และคงไวซงงานบรการทมความจาเปน เพอการพฒนาเปนศนยความเปนเลศเฉพาะดาน

- กรมสนบสนนแนวคด ทจะพฒนาดานควบคมโรคระหวางประเทศ โดยบรณาการกบงานดานสขภาพอนๆ ทปฏบต ณ ชองทางเขาออกระหวางประเทศ เพอเพมประสทธภาพการดาเนนงาน อยางไรกตาม เมอพจารณาดานประโยชนและประสทธภาพในการปองกนควบคมโรค กรมมความเหนวา กรมควรรบผดชอบการดแลและพฒนาดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศตอไป โดยรวมมออยางเตมทกบหนวยงานทเกยวของ เนองจากเปนภารกจตามกฎหมาย และดานเปนจดยทธศาสตรสาคญในการเฝาระวง เตอนภย และควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ จาเปนตองพฒนาความเชยวชาญ และรกษาระดบการดแลใหไดมาตรฐานสากล อยางไรกตาม กรมยนดถายโอนภารกจและมอบอานาจตามพ.ร.บ. โรคตดตอ เพอปฏบตการ ณ ชองทางเขาออกระหวางประเทศแกจงหวดใดทมความพรอม โดยกรมจะทาหนาทสนบสนนทางวชาการ และเปนทปรกษาในการจดระบบการดาเนนงานตอไป

- กรมมความประสงคทจะพฒนาบทบาท เพอเปน National focal point ในการประสาน ผลกดนการดาเนนงานปองกนควบคมโรคไมตดตอ (Non-communicable diseases) ในประเทศ โดยใชประโยชนจากศกยภาพและประสบการณดานกระบวนการควบคมโรค ระบบการเฝาระวง และความเชยวชาญดานกฎหมายทมอยและทจะพฒนาตอเนอง ทงน กรมมความมงหมายทจะสนบสนนแผนงานควบคมโรคไมตดตออยางจรงจง ทงในเชงนโยบายและทรพยากรใหเหมาะสมกบสภาพปญหาทมแนวโนมทจะขยายตวอยางรวดเรว

- กรมมนโยบายทจะพฒนาบคลากรดานการควบคมโรคของประเทศในทกภาคสวน รวมทงภาคประชาสงคม โดยมองภาพในองครวมของระบบการปองกนควบคมโรคในระดบประเทศ และยนดเขารวมในการจดทานโยบายทเกยวของกบการพฒนากาลงคนดานสาธารณสขของประเทศ

๗. รายงานความกาวหนาของกรมควบคมโรคในการทบทวนบทบาทกรมควบคมโรคเพอกาวสการพฒนาระบบปองกนควบคมโรคของประเทศทพงประสงค

7.๑ เปาหมาย ขอเสนอเชงนโยบาย “บทบาทของกรมควบคมโรคในฐานะ National Disease Control Authority เพอกาวสการพฒนาระบบปองกนควบคมโรคของประเทศทพงประสงค” เสนอตอกสธ. ภายใน ๓๑ มนาคม ๒๕๕๖

ขอเสนอ Blueprint for Change กาหนดแลวเสรจภายใน พฤษภาคม ๒๕๕๖ Action Plan for Change กาหนดแลวเสรจภายใน กรกฎาคม ๒๕๕๖ การเตรยมความพรอมภายในองคกรสการปฏบต ดาเนนการในเดอน สงหาคม - กนยายน ๒๕๕๖ เรมดาเนนการตาม Action Plan for Change ในวนท ๑ ตลาคม ๒๕๕๖

(30)


7.2 วตถประสงค เพอจดทาขอเสนอเชงนโยบายฯ ทผานกระบวนการคดอยางเปนระบบ/รอบดาน ดวยความคดเหนจากทก

ภาคสวนภายในกรมฯ และเปนขอเสนอฯ ทเปนประโยชนในเชงนโยบายตอกสธ. และสามารถนาไปใชในการพฒนากรมไดในเชงปฏบต ทนการณ และเหมาะสมกบบรบทของระบบสขภาพในปจจบนและอนาคตในทศวรรษหนา

เพอจดทา Blueprint for Change และ Action Plan for Change ทนาไปสการปฏบตทมประสทธภาพ

7.3 ผรบผดชอบและหนวยงานสนบสนนหลก คณะกรรมการพฒนากรมควบคมโรค และคณะทางานจดทาขอเสนอเชงนโยบายในการปรบโครงสราง

กรมควบคมโรคภายใตคณะกรรมการฯ คณะทางานจดทา Blueprint for Change และ Action plan for Change หนวยงานสนบสนนไดแก กพร. กองแผนงาน และสานกงานผทรงคณวฒ

7.4 แหลงขอมลสาคญเพอนามาจดทาขอเสนอเชงนโยบาย

แหลงขอมลสาคญ กระบวนการวเคราะห

๑. ขอเสนอเชงนโยบายเรอง การพฒนาระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศไทย พ.ศ. 2554

ทบทวนวรรณกรรม

๒. ขอเสนอบทบาทของกรมควบคมโรคในภาพรวม และบทบาทของสานกวชาการสวนกลาง/สถาบน/กองบรหาร

คณะกรรมการผทรงคณวฒและคณะทางานยอยรบผดชอบรวมกนสงเคราะหขอมลเพอสรปเปนขอเสนอเชงนโยบาย โดย - การสมภาษณเชงลก ผเชยวชาญภายนอกกสธ. ผอ.และผทรงคณวฒ - การจดประชมเชงปฏบตการระหวางหนวยงานสวนกลางเพอรบฟงขอคดเหนรวมกนในภาพรวมภายหลงรวบรวมขอมลจากการสมภาษณเรยบรอย

๓. ขอเสนอบทบาทของสคร. และการเชอมโยงการทางานกบเขตบรการ

- คณะทางานฯสมภาษณเชงลกสคร. 5 แหง (สคร. ๒, ๕, ๙, ๑๑, ๑๒) - การประชมรบฟงความคดเหนผอ.สคร.ทงหมด ภายหลงการประชมกรมฯ เดอนมนาคม ในชวงบาย - นพ. สมย กงสวร ประธานสคร. เปนแกนกลางระดม

(31)


แหลงขอมลสาคญ กระบวนการวเคราะห

ความคดรวมกบสคร.ทง ๑๒ แหง เสนอแนวคดตอ คกก.

๔. การวเคราะหงานบรการภายในกรม เพอประกอบการตดสนใจทางนโยบาย

- กพร. ทาการศกษาวจยและจดทาขอเสนอ

๕. การประชมรบฟงขอคดเหนจากอดตอธบด/ผบรหาร ประเดนบทบาทและความเสยง

- สานกจดการความรเปนแกนกลางจดการประชมและสรปผลการประชม

7.5 แผนการดาเนนงานและระยะเวลา ระยะท ๑: ระยะวางแผนปรบบทบาท โครงสรางของกรม ใหสอดคลองกบโครงสรางใหมของกระทรวงสาธารณสข ระหวางเดอนมกราคม – มนาคม ๒๕๕๖

ขนตอน ผรบผดชอบ ระยะเวลา

1. ประชมคณะกรรมการผทรงคณวฒ กรมควบคมโรค ๓ ครง

สานกงานผทรงคณวฒ กพร. กรม

มกราคม ๒๕๕๖

2. แตงตงคณะกรรมการพฒนากรมควบคมโรค

กพร. กรม กมภาพนธ ๒๕๕๖

3. ประชมคณะกรรมการพฒนากรมควบคมโรค ครงท ๑/๒๕๕๖

กพร. กรม ๑๘ กมภาพนธ ๒๕๕๖

4. แตงตงคณะทางานจดทาขอเสนอเชงนโยบายในการปรบโครงสรางกรมควบคมโรค

กพร. กรม ๒๖ กมภาพนธ ๒๕๕๖

5. ประชมคณะทางานฯ - กาหนดกรอบแนวทางการดาเนนงาน - จดทากรอบเนอหาของขอเสนอเชงนโยบาย

- เตรยมการสมภาษณและระดมความคดเหนจากหนวยงานสงกดกรมควบคมโรค/ทปรกษา/ผเชยวชาญภายนอกกรม

คณะทางานฯ ผทรงคณวฒ

กมภาพนธ - มนาคม ๒๕๕๖

(32)



6. การประชมรบฟงความคดเหนจากอดตอธบด และผบรหาร

สานกจดการความร ๘ มนาคม ๒๕๕๖

7. ทาการวเคราะหงานบรการภายในกรม เพอประกอบการตดสนใจทางนโยบาย

กพร. มนาคม ๒๕๕๖

8. การสมภาษณผเชยวชาญภายนอกกสธ./หนวยงานสวนกลาง/สคร.

คณะทางานฯ (ผสมภาษณ) ผเชยวชาญภายนอกกสธ./ผ.อ./ผทรงฯ กพร.

๔ - ๑๕ มนาคม ๒๕๕๖

9. การจดเวทหารอรบฟงความคดเหนกบผอ. สคร./บคลากรภายในแตละหนวยงาน

คณะทางานฯ กพร. สานก/สถาบน

มนาคม ๒๕๕๖

๑0. จดทาขอเสนอเชงนโยบายรางท ๑ และเตรยมการประชมเชงปฏบตการ

คณะทางานฯ กพร. Logistic support

๑๘ - ๒๒ มนาคม ๒๕๕๖

๑1. การประชมเชงปฏบตการเพออภปรายแลกเปลยนแนวคดภายในกรมฯ

คณะทางานฯ ๒๕ มนาคม ๒๕๕๖

๑2. จดทารางท ๒ เสนอตอทประชมคณะกรรมการฯ

คณะทางานฯ ๒๕ - ๒๙ มนาคม ๒๕๕๖

๑3. ขอเสนอเชงนโยบายฯ เสนอตอ กสธ. คณะกรรมการฯ เปนผเสนอ คณะทางานฯ เปนผจดทา

เมษายน ๒๕๕๖

ผลทไดจากการดาเนนงาน (ขอมล ณ วนท 29 มนาคม ๒๕๕๖): ๑. ระดมความคดเหนจากหนวยงานกรมควบคมโรค และผเชยวชาญภายนอก ในการพฒนาระบบดาเนนงาน

ของกรมควบคมโรค เพอรองรบการเปลยนแปลงบทบาทภารกจ/โครงสราง ๒. ขอเสนอเชงนโยบายในการปรบบทบาท/โครงสรางกรมควบคมโรค โดยผานความเหนชอบจาก

คณะกรรมการพฒนากรมควบคมโรค (อธบดเปนประธาน) ๒.๑ บทบาททพงประสงค ๒.๒ สวนขาด/ความทาทาย เพอการพฒนาสบทบาททพงประสงค ๒.๓ ทศทางการปรบองคกรในภาพรวม

(33)


ระยะท ๒: ระยะจดทาแผนเปลยนผานและดาเนนการเพอปรบบทบาท โครงสรางของกรม และการทาประชาพจารณ (Blueprint for change & Change plan) ใหสอดคลองกบโครงสรางใหมของกระทรวสาธารณสข ระหวางเดอนเมษายน – ตลาคม ๒๕๕๖


๑. แตงตงคณะทางานจดทาแผนเปลยนผาน (Blueprint for Change & Action Plan for Change)

กพร. กรมฯ ๑ - ๕ เมษายน ๒๕๕๖

๒. ประชมคณะทางานฯ - กาหนดกรอบแนวทางการดาเนนงาน - จดทากรอบ Blueprint for Change - เตรยมการสมภาษณและระดมความคดเหนจากหนวยงานสงกดกรมควบคมโรค/ทปรกษา/ผเชยวชาญภายนอกกรม

คณะทางานฯ ผทรงคณวฒ

เมษายน - พฤษภาคม ๒๕๕๖

๓. การประชมรบฟงความคดเหนหนวยงานทเกยวของภายในกรมฯ

กพร. กรมฯ มถนายน ๒๕๕๖

๔. จดทา Action Plan for Change กพร. กรมฯ คณะทางานฯ ผทรงคณวฒ

กรกฎาคม ๒๕๕๖

๕. เตรยมความพรอมสการนา Action Plan สการปฏบต รวมทงสอสารทวทงองคกร

กพร. กรมฯ/กองแผนงาน หนวยงานในกรมฯ ทกหนวยงาน

สงหาคม - กนยายน ๒๕๕๖

๖. เรมดาเนนการ ทกหนวยงานในองคกร ๑ ตลาคม ๒๕๕๖

***********************************************

(34)


บรรณานกรม 1. การพฒนาระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศไทย : กรมควบคมโรค. ๒๕๕๔. 2. คณะกรรมการพฒนากรมควบคมโรค.สรปผลการประชมคณะกรรมการพฒนากรมควบคมโรค ครงท ๑/

๒๕๕๖ : กรมควบคมโรค. ๒๕๕๖. 3. คณะกรรมการพฒนากรมควบคมโรค.สรปผลการประชมคณะกรรมการพฒนากรมควบคมโรค ครงท ๒/

๒๕๕๖ : กรมควบคมโรค. ๒๕๕๖. 4. คณะกรรมการผทรงคณวฒ. ผลการทบทวนและขอเสนอเพอการพฒนาแผนงานปองกนควบคมโรคของ

ประเทศ : กรมควบคมโรค. ๒๕๕๔. 5. วชย โชคววฒนและคณะ. ขอเสนอการปฏรประบบควบคมและปองกนโรค. : กรมควบคมโรค 2544 6. วพธ พลเจรญและคณะ. แผนทยทธศาสตร (Strategy Map) การควบคมโรคป ๒๕๕๐. เอกสารสรปผล

โครงการพฒนาตวชวดและประเมนผลแผนกลยทธการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพ: กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. ๒๕๕๐.

7. วระศกด จงสววฒนวงศและคณะ. รายงานขอเสนอการปฏรประบบควบคมและปองกนโรค เสนอตอสถาบนวจยระบบสาธารณสข. คณะทางานเพอรางขอเสนอเพอการปฏรประบบควบคมและปองกนโรคชดท 2 สถาบนวจยระบบสาธารณสข. ๒๕๔๔.

8. สวทย วบลผลประเสรฐ บรรณาธการ. การสาธารณสขไทย ๒๕๔๘ – ๒๕๕๐: สานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข. ๒๕๕๑.

9. Hammer JS. Ends and Means in public health policy in developing countries. Health Policy.๑๙๙๕ ;32 : 29-45.

10. Adshead F, Thorpe A, Rutter J. Sustainable development and public health: A national perspective. Public Health. 2006; 120: 1102-1105.

11. Collins C, Green A, Hunter D. Health sector reform and the interpretation of policy context. Health Policy. 1999; 47: 69-83.

12. Hamdan M, Defever M. A Transitional context for health policy development: the Palestinian case. Health Policy. 2002; 59: 193-207.

13. Jones RJE, Santaguida P. Evidence-based practice and policy development: the link between knowledge and action. Physiotherapy. 2005; 91: 14-21.

14. Kroneman MW, Zee JV. Health policy as a fuzzy concept: Methodological problems encountered when evaluating health policy reforms in an international perspective. Health Policy 1997; 40: 139-55.

15. Nisker J, Martin DK, Bluhm R, Daar AS. Theatre as a public engagement tool for health-policy development. Health Policy. 2006; 78: 258-71.

16. Peabody JW. Economic reform and health sector policy: Lessons from structural adjustment programs. Soc.Sci.Med. 1996; 43(5): 823-835.

17. Shanthi Mendis, Gojka Roglic. WHO Strategies for equitable prevention and control of Noncommunicable chronic diseases in low-resources settings. Presentation file.

18. Thurston WE, MacKean G, Vollman A, et al. Public participation in regional health policy: a theoretical framework. Health Policy 2005. 73; 237-52.

(35)


ภาคผนวก

(36)


ภาคผนวก ๑: การเปรยบเทยบระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศไทยกบตางประเทศ

ประเดนเปรยบเทยบ

ไทย สหรฐอเมรกา แคนาดา องกฤษ ญปน สงคโปร มาเลเซย

อานาจการปกครองดานสาธารณสข

กระทรวงสาธารณสข (Ministry of Public Health)

Department of Health and Human Service

Health Portfolio (Minister of Health ดแล Health Portfolio โดยม PHAC และ Department of Health เปนสวนหนงของ Health Portfolio)

Department of Health (DH)

Ministry of Health, Labour and Welfare

Ministry of Health Ministry of Health

หนวยงานหลกทรบผดชอบดานปองกนและควบคมโรค

กรมควบคมโรค Centers for Disease Control and Prevention (CDC)

Public Health Agency of Canada (PHAC)

Public Health England

Health Service Bureau

Communicable Disease Division (CD) and Epidemiology and Disease Control Division (NCD)

Disease Control Division

บทบาทหนาทหลกของหนวยงาน

– สงเสรมกระบวน การประสานความรวมมอกบเครอขายภายในและระหวางประเทศ – สงเสรม สนบสนน ถายทอด แลกเปลยนควมร ใหเครอขายและประชาชน – ผลกดนและตดตามการ

– Monitor health – Detect and investigate health problems – Conduct research to enhance prevention – Develop and advocate sound

– Promote health – Prevent and control chronic diseases and injuries – Prevent and control infectious diseases – Prepare and respond to public

– Delivering services to national and local government, the NHS and the public. – Leading for public health. – Supporting the development of the

– Promotion of People's Health Promotion Campaign for the 21st Century – Takes measures against

– To prevent and control major non-communicable diseases through efficient surveillance systems and effective control strategies – Prevent and control the outbreak of

– To increase and maintain physical health, mental and social families and communities. – Reduce the incidence of

(37)




บงคบใชกฎหมาย – เตรยมความพรอมในการจดการภาวะคกคามและภยสขาพใหมๆ – พฒนาและประเมนศกยภาพระบบ กลไกเครอขายการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพ

public health policies – Implement prevention strategies – Promote healthy behaviors – Foster safe and healthful environments – Provide leadership and training

health emergencies – Strengthen public health capacity in a manner consistent with shared understanding of the determinants of health

specialist and wider public health workforce.

infectious diseases – Promotion of Organ Transplantation – Promotion of Life/Sanitation-Related Businesses – Establishment of Safe Water Supply System to Protect People

communicable diseases through an effective surveillance system, responsive policy decisions to control/ contain outbreaks, development of field capability, epidemiological investigation and effective disease control program

disease and death. – Promoting a healthy lifestyle, working conditions healthy and safe and clean environment. – To enforce public health laws

Major Deliverable Products

– Surveillance – National program เชน EPI, AIDS, TB, STI, NCD, Malaria – Model/Standards/ Tool/ Technology – Policy/Strategy – Program evaluation – Regulatory function

-Strengthen surveillance and epidemiology - Support state and local health department - Improve global health - Implement

- Policy and program - Technical assistance - National/ International strategies and framework - Emergency response

- Health protection - Public health

information and intelligence

- Services for the public through social marketing and behavioural insight activities

– Consolidation of the legal system – Establishing guideline for ensuring quality service – Educational training

- Policy and strategies revision Oversee the Infectious Disease Act - Evaluation and planning - Research and statistical support - Plan and implement

- Community based-surveillance - Policy and legislation - The Family Health Development Programme

(38)




– Emergency preparedness

measures to decrease leading causes of death - Reform health policy - Budget and workforce

- Service provision - Surveillance and investigation - Health status assessment - Public health evidence and research

– Nation-wide researches and investigation

national health survey - Risk assessment and ensure the effectiveness of outbreak management - Develop disease control capacity in response to emerging disease

- Health promotion activities - Food quality control

รปแบบของหนวยงาน

มรปแบบของรฐซงใชเวลา และมขนตอนมาก มการกระจดกระจายของหนวยงานควบคมปองกนโรคในสงกดตางๆ

เปนหนวยงานรปแบบ Agency โดย Director ไดรบการแตงตงจากประธานาธบด มความเปนอสระ และคลองตวในการบรหารงานคอนขางมาก

เปนหนวยงานรปแบบ Agency โดย Directorเปน CEO ไดรบการแตงตงจาก board มความเปนอสระในการบรหารงานคอนขางมาก

Public Health England’s structure have three elements: - A national office including national centres of expertise and four hubs that oversee its locally facing services. - Units that deliver its locally

เปนการจดแบงการทางานเปนกลม เชน professional group (Epidemiology and Disease Control Division) หรอ Operations group (Communicable Disease Division)

(39)




facingservices and act in support of localauthorities, other organisations and the public in their area. - A distributed network for some functions including information and intelligence, and quality assurance functions, to allow them to be located alongside the NHS and academic partners.

การมสวนรวมของภาคเอกชนและประชาชน

บางหนวยงานยงขาดการมสวนรวมของภาคเอกชน เชน ระบบเฝาระวงโรค

ม Division of Partnership and Strategic Alliance ในการเปนศนยกลางประสานความรวมมอระหวางภาคสวนตางๆ

การมสวนรวมของภาคเอกชน ประชาชนเปนพนธกจหลกของหนวยงาน โดยเนนการทางานรวมกบ Public health network,

Public Health England will work with its partners to provide expert evidence and intelligence, and

มการมสวนรวมของภาครฐและเอกชนโดยจดตงเปน Statutory board แบงเปน Health Promotion Board และ Health Science

ภาคประชาชนและเอกขนมสวนรวมคอนขางมาก เชนในระบบ community based

(40)




และออกวารสาร 2 ครงตอสปดาหเปน CDC Partnership Matters

academia, NGO, Public, and Targeted partnership

the cost-benefit analysis that will enable local government, the NHS, and the voluntary, community and social enterprise sector, among others.

Authority ซงประกอบดวย expert, people association, NGO, Sports Council, Technology group, ministry of education and health, Singapore Armed Forces ทาหนาท as the nation’s leading advocate of health and healthy living

surveillance

นโยบายการกากบดแลองคกร (Organizational governance)

ใชระบบ vertical and horizontal governance โดยมนโยบายการกากบดแลองคการอนประกอบดวยนโยบายหลก 4 มตคอ ดานรฐสงคมและสงแวดลอม ดานผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย ดานองคการ และดาน

ม Federal Advisory Committees (experts and stakeholders) ทาหนาทตรวสอบ ใหคาแนะนา และมสวนรวมในการตดสนใจ เพอใหองคกรบรรลพนธกจทตงไว

ในการปกครององคกรใน PHAC เองเปนระบบ Vertical governance แตม Board ในการสรรหา CEO ของ PHAC สวน การบรหารงานของระบบปองกนควบคมโรคของแคนาดาจะเปนแบบ horizontal governances เนองจากระบบการ

Public Health England will: - Encourage

transparency and accountability across the system by publishing information on local and national health and wellbeing

ใชระบบ vertical governance มระบบบรการ และศนยสงเสรมสขภาพระดบเทศบาล และชมชน

ใชระบบ vertical governancessss

ใชระบบ vertical rnance

(41)




ผปฏบตงาน และจดทาเกณฑคณภาพการบรหารจดการภาครฐขนโดย ก.พ.ร.

ปกครองของประเทศทใหอานาจการควบคมโรคหลกอยท province และ PHAC มหนาทสนบสนนและประสานงาน

outcomes, and supporting improvement action

- Support public health policy development through evidence and advice on the best operational means to achieve strategic goals

- Allocate and deploy its budget and manage relationships effectively to support effective and integrated public health delivery across the system

(42)


ภาคผนวก ๒: ผลตภณฑระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศไทย ๑. การกาหนดนนโยบายยทธศาสตรกลางของประเทศบนขอมลและฐานความร

สถานการณปจจบน หนวยงานทเกยวของ/บทบาท สงทอยากมองเหน แนวทางนาไปสการเปลยนแปลง

จดยนของหนวยงานระดบชาตทรบผดชอบระบบการปองกนควบคมโรคของประเทศ: เปนแกนกลางในการพฒนา/ประสาน/ขบเคลอนนโยบายและยทธศาสตรการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศ เพอใหการปองกนควบคมโรคเกดประสทธภาพสงสด ตอประเทศในภาพรวม ดวยความรวมมอของทกภาคสวน

๑. ยงขาดนโยบาย/กลไกทเปนเอกภาพดานการปองกนควบคมโรค/ภยสขภาพร ะ ด บ ช า ต ท ก า ห น ดท ศ ท า ง ก า รดาเนนงานอยางเปนรปธรรมในภาพรวมของประ เทศ ท สอดคล องก บการเปล ย นแปล ง ในป จ จ บ น และก า รเตรยมการสาหรบการเปลยนแปลงในอนาคต ๒. ปจจบนมการจดทาและขบเคลอนนโยบาย/แผนยทธศาสตรทเกยวของกบการปองกนควบคมโรคในระดบชาตจานวนหนงเทานน จากการทบทวนการบรหารแผนงานค ว บ ค ม โ ร ค โ ด ย คณ ะ ก ร ร ม ก า รผทรงคณวฒกรมควบคมโรคพบวา - ขาดความชดเจนเรองการบรหารแผนงานควบคมโรค มหลายแผนงานทมหนวยงานทเกยวของหลายหนวยงาน

- กรมควบคมโรค: แกนกลางในการจดทา/ประสาน/ขบเคลอนนโยบายระดบชาต - สป.สธ: เครอขายบรการภาครฐ - สปสช: ผซอบรการการควบคมปองกนโรค ผานชดสทธประโยชน และกองทนสขภาพตาบล - สวรส : ผ วจยดานระบบสาธารณสขและขอเสนอเชงนโยบาย - สสส: ผขบเคลอนทางสงคมดานสรางเสรมสขภาพ เชน การรณรงค การขบเคลอนทางกฎหมาย - สช: กาหนดนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ - สพฉ: การบรการการแพทยฉกเฉนและการบรการสงตอ - กระทรวง/ทบวงอนๆ: นโยบาย การศกษาและแหลงขอมลภาคสวนอน - ภาครฐอนๆ อาทกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวง ศกษาธการ กระทรวง

๑. มนโยบายและแผนยทธศาสตรการปองกนควบคมโรคแหงชาตทเปนเอกภาพ เพอกาหนดทศทางการดาเนนงานดานนสการปฏบตทเปนรปธรรม สาหรบสงมอบใหภาคสวนทเกยวของนาไปใช รวมถงการวางแนวทางการพฒนานโยบายอนๆ ท เกยวของอยางเปนระบบ (Evidence-based policy) ๒. นโยบายทนาไปใช ตองเปนนโยบายทผานกระบวนการพฒนาอยางเปนระบบ ตงแต - การรวบรวมปญหาอยางเปนระบบ - การม ส วนร วมของภาคส วนอ นและสาธารณชนตงแตเรมตน เชน ลกษณะขามเทคโนโลย (Trans-disciplinary policy) ลกษณะขามสาขา (Trans-sectoral policy) ลกษณะขามรฐ (Across border policy) ลกษณะยดหยน สามารถปรบตามพลวตร และลกษณะสนบสนน/เปนสวนหนงของวสยทศนทางการเมอง

๑. ผลกดนใหเกดกลไกระดบชาตเชน คณะกรรมการ/คณะอนกรรมการหรอหนวยงาน ทกอใหเกดระบบและกระบวนการการพฒนานโยบายและยทธศาสตรการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศ โดยเปนกลไกทเชอมโยง/บรณาการแผนงานปองกนควบคมโรคทสาคญทกแผนและมกรมควบคมโรคเปนเลขานการ(Funding allocation, Authority, network, community/social drive) ๒. กาหนดบทบาทของภาคการพฒนาแตละภาคสวนทชดเจนและบทบาทของภาคตองสอดคลอง/เชอมโยงกนในการขบเคลอนยทธศาสตร ๓. สราง/พฒนาความรวมมอกบภาคเครอขายทกภาคสวนทเกยวของ เพอจดทานโยบาย บนพนฐานของขอมลเชงประจกษและมมมมองอยางรอบดาน โปรงใส และสอดคลองกบสถานการณการเปลยนแปลงในปจจบนและเตรยมความพรอมสาหรบอนาคต ๔. พฒนาบคลากรทกระดบใหมสมรรถนะพรอม มความเขาใจกระบวนการพฒนานโยบายและประโยชน

(43)



แตไมมเจาภาพหลก - มความหลากหลายในระดบแผนงาน (ม ๒ แผนงานทมพ.ร.บ.รองรบชดเจน/ม ๕ แผนงานทมมตครม.หรอระเบยบสานกนายก/ม ๒ แผนงานททาตามพนธสญญาระหวางประเทศ/ ๙ แผนงานททากนมา โดยกรมเปนเจาภาพหลก/ ๓ โครงการทเปนโครงการตอเนองแตยงไมมการสรปวาจะยบหรอยกระดบเปนแผนงานหรอไม) - ผบรหารแผนงานยงไมมความชดเจนเรองบทบาทของตนในฐานะ Program manager - ประมาณครงหนงของแผนงาน มกลไกระดบชาตเปนกลไกขบเคลอน แตหลายกลไกไมสามารถขบเคลอนไดอยางมประสทธภาพ - ม ๖ แผนงานเทานนทมการทบทวน/ประเมนผลการดาเนนงานอยางเปนระบบ ๓. แผนงานปองกนควบคมโรคสวนใหญ ย ง ไ ม ม ก า ร จ ด ท า น โ ยบ ายทค รบถ วนตามกระบวนการพฒนานโยบาย ไดแก การรวบรวมปญหาอยาง

แรงงาน กระทรวงการตางประเทศกระทรวงเกษตรและสหกรณ: ภาคการศกษา/สนบสนนขอมลทางวชาการ - อปท.: หนวยงานพนททมงบประมาณและบทบาทโดยตรงในการจดบรการควบคมปองกนโรค - ภาคเอกชน: หนวยจดบรการควบคมปองกนโรค โดยเฉพาะพนทเขตเมอง

- มกระบวนการประเมนนโยบายและแนวทางการปรบปรงแกไขภายหลงการประเมน ๓ . การจดทานโยบายควรสอดคลองกบนโยบายสาคญระดบชาตท เกยวของ และเหมาะสมกบสภาพการเปลยนแปลงในปจจบน รวมถงแนวโนมของสถานการณในอนาคตเชน การปรบโครงสรางระบบสาธารณสข การเ ป ล ย น แปล ง ร ะบบก า รบ ร ห า ร จ ด ก า ร สถานการณการระบาดของโรคและควรมการวางวสยทศนในอนาคต ๔. มการพฒนากลไกทมประสทธภาพเพยงพอในการขบเคลอนนโยบายใหบรรลเปาประสงค ๕. กลมผทรบผดชอบในการขบเคลอนนโยบาย (Policy actors) ในแตละระดบ เชน ระดบจงหวด อาเภอ ทองถน และภาคสวนอนๆ สามารถพฒนากรอบการปองกนควบคมโรคฯ อาท การใชมาตรการทางสงคม/เศรษฐกจผานแนวทางความรวมมอกบภาคสวนตางๆ การใชมาตรการกากบระบบบรการสขภาพผานกลไกการเงนการคลงสขภาพ เปนตน ๖. มขอมลทางวชาการทจาเปน/ฐานขอมลทเกยวของเพอเปนขอมลประกอบการพฒนานโยบาย ๗. แผนงานปองกนควบคมโรคควรมการบรหาร

ของการใชนโยบายกากบการดาเนนงาน ทเชอมโยงระหวางทกระดบ ทกภาคสวน ตงแต ระดบ global, national และส provincial/local ในทสด ๕. กรมควรมการกาหนดแผนงานควบคมโรคทสาคญ (Prioritized Disease Control Program) โดยกลนกลองจากแผนงานทมอยในปจจบน และอาจควบรวมแผนงานทใกลเคยงกนเขาไวดวยกนเพอประสทธภาพการดาเนนงาน ๖. ควรมอบหมายหนวยงานทมศกยภาพเปนเจาภาพดแลและสนบสนนแผนงานดานวชาการและยทธศาสตร (อาจเปนหนวยงานใหม หรอเปนการสรางความเขมแขงของหนวยงานเดมทมภารกจใกลเคยงกบการพฒนาวชาการ/นโยบาย เชน สานกจดการความร กองแผนงาน) โดย - มคณะทางานทประกอบดวยผทรงคณวฒ รองอธบดทดแลกากบแผนงานตางๆ ผอานวยการสานกฯและทม รวมกนกากบแผนงานควบคมโรคและตดตามทบทวนความกาวหนาเปนรายปและจดใหมการประเมนแผนงานอยางเปนระบบทก ๔ - ๕ ป ตามรอบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต - พฒนาผจดการแผนงานและทมอยางเปนระบบ - ยกระดบแผนงานควบคมโรคทสาคญใหเปนแผนงาน

(44)



เปนระบบ การมส วนรวมของภาคเครอขาย รวมถงการประเมนนโยบาย ๔. ขาดกลไกขบเคลอนนโยบายท มประสทธภาพ ๕. โครงสรางระบบสขภาพทแยกหนวยซอบรการและผใหบรการ ทาใหเกดกตกาและการจดระเบยบใหมของนโยบายควบคมปองกนโรคและภยคกคามสขภาพ ๖. การรวมศนยอานาจการบรหารของงบประมาณสวนกลางไวทคณะรฐมนตร และเชอมตรงกระบวนการนโยบายสผวาราชการจงหวด ภายใตกรอบการกาหนดนโยบาย ยทธศาสตร และแผนพฒนาจงหวด ๗. กา ร เพ ม บทบาท อ า น า จและงบประมาณขององคกรบรหารสวนทองถน ทาใหมพนธกจทดแทนกจกรรมเ ช ง ป ฏ บ ต แ ต เ ด ม ข อ ง ก ร ะท ร ว งสาธารณสข เชน มาลาเรย สงแวดลอม พฤตกรรม ฯลฯ

จดการทมงจะลดการปวย/ตายและผลกระทบจากกล ม ขอ ง โ รค / ภ ย ส ขภ าพท ม ล า ด บความสาคญสง โดยนามาตรการการควบคมโรคท มประสท ธผลไปส ชมชนและประชาชนกลมเปาหมายผานหนวยบรการสขภาพและภาคเครอขายอยางมประสทธภาพ ๘. ควรม Program management team ทมศกยภาพและจานวนเพยงพอภายใตการนาของผจดการแผนทเขาใจบทบาทของตน ๙. ม Strategic Advisory Committee ทมองคประกอบเหมาะสม ไดแก ภาคสาคญ ทปรกษาดานวชาการและการจดการ เพอทาหนา ทกากบทศทางตลอดจนประสานการดาเนนงาน หนวยงานสวนกลาง (National policy facilitator) จะตองจดทา - นโยบายและแผนยทธศาสตรปองกนควบคมโรค/ภยสขภาพแหงชาต ซงครอบคลมประเดนดานการปองกนควบคมโรคทงหมด รวมถงการจดลาดบความสาคญของประเดนตางๆ โดยใชขอมลเชงประจกษ และnational program ตองมนโยบายและยทธศาสตรระดบชาตในสวนเฉพาะดานของ program ทสอดคลองกบแผนชาต

แหงชาต

(45)



- ตองมกลไกการขบ เคล อนนโยบายท มประสทธภาพ โดยม national program เปนฝายเลขาฯ - ตองมกระบวนการประเมนนโยบายอยางเปนระบบและนาผลจากการประเมนมาปรบปรงนโยบาย หนวยงานสวนภมภาค (Regional policy facilitator/coach) จะตอง - ทาหนาทเปนพเลยง ใหคาแนะนา/ปรกษา/สนบสนนดานวชาการใหแกจงหวด และพนท เพอใหสามารถดาเนนงานบรรลวตถประสงคของนโยบายอยางเหมาะสมตามบรบทของพนท - รายงานผลการดาเนนงานตามนโยบาย โดยแลกเปลยนเรยนรรวมกนกบพนท และรายงานผลแกสวนกลาง เพอเปนขอมลประกอบการจดทานโยบายตอไป จงหวดและพนท (Implementator) - ดาเนนงานตามนโยบายฯ ตามบรบทของพนท โดยดาเนนงานอยางใกลชดกบหนวยงานสวนภมภาค - แลกเปลยนเรยนร ถอดบทเรยนทไดจากการดาเนนงานกบสวนกลาง/สวนภมภาคเพอเปนขอมลประกอบการจดทานโยบายฯ ตอไป

(46)


๒. การสรางและจดการความรดานสขภาพ ๓. การประเมนเทคโนโลยการปองกนควบคมโรค


จดยนของหนวยงานระดบชาตทรบผดชอบระบบการปองกนควบคมโรคของประเทศ: เปนผนาดานวชาการและการจดการความร ของประเทศ รวมถงการนาการประเมนเทคโนโลยมาใช ดานการปองกนควบคมโรคและปญหาสขภาพ และนาองคความรมาพฒนาและประยกตใชประโยชนในการแกไขปญหาสาธารณสขไดอยางเหมาะสม โดยมเครอขายความรวมมอทเขมแขงทงภายในและภายนอกประเทศ

๑. มการดาเนนงานดานการพฒนาและสนบสนนวชาการในระดบหนง สวนใหญเปนการพฒนาวชาการในสวนการใหบรการ นอกจากน ในแตละป สานกวชาการกมการผลตคมอ แนวทางและมาตรฐานการปองกนควบคมโรคทอยในความรบผดชอบ ซงสวนใหญเปนการพฒนาในรปแบบเดม ๒. ข า ด แ ผ น แ ม บ ท ก า ร ว จ ย (Research Map) และแผนแมบทการจดการความร (KM Master Plan) ของงานปองกนควบคมโรคเพอใชเปนแผนทนาทางในการดาเนนงาน ซงรวมไปถงแผนการดาเนนงานระยะสน-ระยะยาว (Road Map) ๓. งานวจยสวนใหญเปนงานวจยตามความสนใจของผวจยและผลงานวจยไม

- วช: กาหนดนโยบายและยทธศาสตรการวจยของชาต - สกว. สวทช. สวรส . สปสช . สสส: หนวยจดการทนวจย ส น บ ส น น ก า ร ว จ ย ใ ห แ กหนวยงานตางๆ - มหาวทยาลย สถาบนวจยตางๆ หนวยงานวจยของรฐ บรษททปรกษา และภาคเอกชน HITAP

๑. มหนวยงานทางวชาการทมการจดการงานวจย การพฒนาทางวชาการอยางเปนระบบดานการป อ งก นควบค ม โ รค ปรบ เปล ยน ยดห ยนตามสถานการณทเปลยนไป เชน สถานการณทางระบาดวทยา บรบททางสงคม การเมองและวฒนธรรม มการประสานความรวมมอการวจยและพฒนาวชาการในลกษณะเครอขาย ภายใตขอตกลงรวมกนทไมตดกรอบการบรหารและการเมอง รวมกนลงทนและใชประโยชน เชน ภาคการศกษา/เครอขายทางวชาการ ภาคเอกชน กระทรวงตางๆ หนวยงานนานาชาต แลกเปลยนเรยนรศกยภาพทแตกตางกนอยางสรางสรรค และไดพฒนาไปพรอมกนทกฝาย ภายใต Equal partnership ๒. มนโยบาย/ทศทาง/กลไกกากบทศทางในการวจยพฒนาเพอแกปญหาการปองกนควบคมโรคของประเทศ (Evidence-based/policy driven) เชน การใชกลไกของการเปนแหลงทนใหสถาบนตางๆ มา

๑. หนวยงานน ตองมการพฒนาศกยภาพทางวชาการทเขมแขง โดยมงเนนการพฒนาดานการวจยพฒนา การจดการความร และระบบขอมลขาวสาร (รปแบบโครงสรางหนวยงานควรมความคลองตวในการบรหารจดการ เออตอการเปน granting agency และการพฒนานกวชาการอยางแทจรง ซงอาจเปนหนวยราชการ/Program-based management หรอเปนหนวยงานทมความอสระภายใตพ.ร.บ.) ๑.๑ กาหนดทศทางและวสยทศนทชดเจนของการวจยพฒนาในกรอบเวลาทเหมาะสม อยางครบวงจรและบรณาการ เนนการวจยเพอการแกปญหาสาธารณสขของประเทศ และตอบสนองตอสถานการณการเปลยนแปลง ๑.๒ พฒนากลไกการกากบทศทางงานวจยใหเหมาะสมกบบรบทและความตองการของประเทศ เชน กลไกการเปนแหลงทน นาจะเนนการผลกดนใหเกดเปนวาระการวจยทมงสการจดระบบควบคมปองกนโรคและภยสขภาพทชดเจน (Thematic research) โดยอาศยการจดการวจยและสนทรพยทางวชาการ (Technical assets) การวางแผนการสนบสนนตงแตการสราง

(47)



ตอบสนองตอการแกปญหาในดานการปองกนควบคมโรคของประเทศ (๑๐% ของงานวจยทงหมดในระยะเวลา ๓ ป เทานนทสามารถนาไปตอยอดเพอแกปญหาได) ๔. ขาดการวจยเพอทานโยบาย/การพฒนามาตรการปองกนควบคมโรค/ การว จ ยประย ก ตและเพ อต อยอดส า ห ร บ น า ไ ป ใ ช / Model development/community trial ๕. การ พฒนาวชาการย งขาดการจดการอ ยาง เปนระบบ เปน ไปในรปแบบความรวมมอระหวางกรมฯ กบภาคการศกษา/เครอขายทางวชาการ รวมถงภาคเอกชน เปนโครงการเลกๆทแยกสวนเปนชนและไมสามารถนามาประกอบกบงานวจยอนใหกลายเปนเครองมอหรอกลไกสาหรบพฒนาระบบควบคมปองกนโรค และยงไมมการบรณาการวจยในหลายสาขารวมกน เพอนามาวเคราะหสาหรบใชในการแกไขปญหาสาธารณสข ๖. ขาดขอมลทางวชาการทเปนบรบทของประเทศไทย ในหลายดาน เชน

ทาวจยรวมกน ในประเดนทเปนปญหาสาคญ เปนตน ๓. เปนผนาในดานการวจยเพอแกไขปญหาการปองกนควบคมโรคของประเทศ พฒนานวตกรรมใหม model development มความเชยวชาญการวจยภาคสนาม การวจยเครองมอตางๆ ในการปองกนควบคมโรค ๔. มผเชยวชาญในหลายสาขาเพยงพอและทางานรวมกนไดด เชน ผเชยวชาญในการพฒนานโยบาย การวจยพฒนา ผจดการวจย ผเชยวชาญการวจยภาคสนาม ผเชยวชาญดานกฎหมาย เปนตน ๕. บคลากร ทกระดบม “วญญาณของความเปนนกวจย” และหวใจของการใชหลกฐานเชงประจกษ ๖. มบทบาทดานการพฒนากาลงคน ฝกอบรมใหมความสามารถในการปองกนควบคมโรค ๗. มเครอขายทางวชาการทเขมแขงทงภายในและภายนอกประเทศ ๘. มฐานขอมลทมคณภาพและมการพฒนาอยางตอเนอง ๙ . ควรสรางความรวมมอกบภาคการศกษาใหเขมแขง โดยทางานทสงเสรมศกยภาพซงกนและกน และปดชองวางการดาเนนงานของทงสองฝายดวยความสมพนธแบบเทาเทยม (Equal partnership and mutual benefit share) เชน การพฒนาองคความรรวมกน โดยนางานวจยของมหาวทยาลยมา

เครอขายการวจย การจดตงเครอภาค (Consortium) การสรางนกวจยภายในหนวยงาน การระดมทนและทรพยากรเขามารวมทาการวจย และการวางแผนนาผลวจยไปใช

๑.๓ การพฒนาโครงสราง/ปจจยพนฐานทจาเปนในการวจย (ศนยวจยคลนกพหสถาบน/ศนยสาธตบรการ (Pilot project) พนทภาคสนามสาหรบการวจย/การพฒนารปแบบการปองกนควบคมโรค พฒนาระบบฐานขอมลคลงความรทมอยในปจจบนใหดขน รวมทงพฒนาวารสารวชาการ)และพฒนาความรวมมอกบภาคอนๆ เพอสงเสรมศกยภาพซงกนและกน เชน การรวมมอวจยทางคลนกภาคสนามกบคณะเวชศาสตรเขตรอน ซงมศกยภาพในดานนและมศนยบรหารฐานขอมลทมประสทธภาพ

๑.๔ จดทาแผนพฒนาบคลากรทกระดบใหสอดคลองกบทศทางการวจยพฒนาของกรมฯ ในกรอบเวลาทเหมาะสมและสงเสรมใหบคลากรทกระดบเหนความสาคญของการวจยและมความรกในการทาวจยเพอแกปญหาสาธารณสข

๑ .๕ สรางเครอขายทเขมแขงทางวชาการรวมกบภาคเครอขายทเกยวของ ทงภายในและภายนอกประเทศ

๑.๖ สนบสนนใหมการจดการความรอยางเปนระบบ เพอนาไปสการเปนศนยกลางองคความรดานการปองกนควบคมโรคและปญหาสขภาพของประเทศ โดยเฉพาะกรณศกษาทเปน Best Practices ทงทเปนความรชดแจง(Explicit Knowledge )และเปนความรฝงลก (Tacit Knowledge)

๑.๗ เปนแกนกลางในการฝกอบรมแกบคลากรทกระดบทเกยวของกบงานปองกนควบคมโรคและปญหาสขภาพของ

(48)



ขอมลทางระบาดวทยา (Relative riskของโรคและปจจยเสยง ) ขอมลทางเศรษฐศาสตร (Cost-effectiveness ของมาตรการท ใชในประชากรกลมตางๆ) และสาธารณสข เปนตน ทาใหตองใชขอมลการศกษาจากตางประเทศ ซงอาจไมตรงกบบรบทของประเทศไทย ๗. มหนวยงานเฉพาะทมบทบาทในการจดการความร แตยงไมสามารถดาเนนการพฒนาวชาการ/งานวจยหรอจดการความร ไดอยางเตมท เนองจากโครงสรางไมเออตอและขาดบคลากรทมศกยภาพ ๘. มโครงสรางพนฐานทดสาหรบการว จ ย เ ช น สค ร . พ นท ภ า คสน ามโรงพยาบาลเฉพาะทาง แตยงไม มแผนพฒนาโครงสรางเหลานอยางยงยนเพอใชประโยชนในการทาวจย ๙. ขาดบคลากรทมความเชยวชาญในหลายสาขา เชน การวจยนโยบาย การวจยคลนก นกวจยทมประสบการณการวจยแบบสหสถาบน การสอสารกบชมชน ผเชยวชาญการจดการความร นกวจยพฤตกรรม เปนตน

พฒนาตอยอดใชในทางสาธารณสข หรอการพฒนาแลกเปลยนบคลากรศกษาดงานรวมกน สวนกลาง 1. มหนวยงานทเปนผดแลนโยบายวจย การจดการความรและฝกอบรมดานวจยใหแกหนวยงานในสวนภมภาค 2. เปนผจดการงานวจยสหสถาบนและเปนแกนกลางในการประสานความรวมมอกบสถาบนตางๆ ในการนาผลการวจยมาใชแลกเปลยนกนอยางเหมาะสม (Mutual benefit share) ทงนเปาหมายสาคญคอประโยชนของประเทศ ภมภาค/จงหวด 1. นาความรใหม /ผลการวจย ไปใชในการดาเนนงานในฐานะ coach ใหแกจงหวดและพนท และสนบสนนการวจยเพอตอบคาถามในบรบทของพนท 2 . เ ป น ผ ด า เ น น ก า รพฒน า ร ป แบบ (Model Development) งานปองกนควบคมโรค/ภยสขภาพใหเหมาะสมกบบรบทของพนทตนเอง

ประเทศและรวมจดทาหลกสตรเพอบรรจสาขาวชาทสาคญเขาในหลกสตรการเรยนการสอนในมหาวทยาลย

๑.๘ จดใหมระบบการประเมนบคลากร โดยปรบเปลยนใหสงเสรมตอการพฒนางานวชาการและงานวจยใหมแรงจงใจและความกาวหนาในสาขาวชาชพ (Career path)

(49)



๑๐. ขาดงานวจยเฉพาะสาขาทควรทา ไดแก

- งานวจยเชงระบบ การวจยดานการเงนการคลงสขภาพ การวจยเชงนโยบาย

- CD: DZ forecasting, drug/vaccine research (พฒนาเพอการปองกนควบค ม โรค เช น regimen, schedule, field trial) มาตรการการปองกนโรค policy research for new vaccine introduction เปนตน

- NCD: ไมมการวจยในระยะยาวทจาเปน เชน การปรบเปลยนพฤตกรรมเสยง รปแบบการปรบพฤตกรรมทเหมาะสม การวจยเชงสงคม Chronic/ self-care model development

- PHER: ขาด forecasting model, Model development for emergency response ๑๑. มการทางานเปนเครอขายความรวมมอแบบหลวมๆ ยงไมมความรวมมออ ยา งจร ง ใจและม งหว ง ผล ให เก ดประโยชนถงประชาชน 12. สาหรบการประเมนเทคโนโลย

(50)



กรมฯ มการพฒนาในบางประเดนโดยอาศยความรวมมอกบหนวยงานภาคการศกษา ยงไมสามารถทาไดโดยลาพง และเปนการประเมนเทคโนโลยเฉพาะเรอง เชน การประเมนเทคโนโลยเพอการตดสนใจนาวคซนใหมมาใช การพ ฒ น า Community-Based Intervention ในการจดการโรคเรอรง เปนตน ทงนกรมยงขาดบคลากรทมความเชยวชาญในการพฒนาดานน

๔. การกาหนดรบรองมาตรฐานบรการตางๆ

สถานการณปจจบน หนวยงานทเกยวของ/บทบาท สงทอยากเปน แนวทางนาไปสการเปลยนแปลง

1. การรบรองมาตรฐานดานการเฝาระวงป อ ง ก น แ ล ะ ค ว บ ค ม โ ร ค เ ป นลกษณะเฉพาะกจ เปนครงคราว ยงมไดมการจ ด ท า ใ ห เป นกฎหมายทางด านสาธารณสขบ งคบ ใช หรอบาง เร อ ง ร ว ม อ ย ใ น ร ะ บ บ ร บ ร อ ง ค ณ ภ า พโรงพยาบาล (Hospital Accreditation; HA) แตยงเปนลกษณะการจงใจ เชน หากจะเขารวมโครงการบตรทองของสปสช.

- กระทรวงสาธารณสข (สสจ.อปท. สถานพยาบาล) - กระทรวงแรงงาน - กระทรวงอตสาหกรรม - คณะกรรมการมาตรฐานแหงชาต (กมช.): มปลด กสธ.เปนกรรมการ มอานาจหนาทต า ม พ ร ะ ร า ช บ ญ ญ ต ก า รมาตรฐานแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๑

1. มกฎหมายรองรบและบงคบใชเรองมาตรฐานการบรการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรค รวมทงมาตรการดานการควบคมปจจยเสยง (ยาสบและแอลกอฮอล) โรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมอยางเปนระบบ สามารถขยายผลเพอนาไปใชในวงกวาง และพฒนาไดในเชงคณภาพ 2. มการผลกดนการปองกนและควบคมโรคใหเขาสระบบรบรองคณภาพสถานพยาบาลอยางเตมรปแบบ 3. มแผนบรณาการเรองทจะตองใหการรบรอง

1. จดใหมหนวยงานเจาภาพทประสานหนวยงานทเกยวของเพอทบทวนและปรบปรงกฎหมาย/ขอบงคบเรองมาตรฐานการบรการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรค ทงในสถานพยาบาลและในชมชน ซงบคลากรควรมทงสวนดานการแพทยและสาธารณสขทไดรบการพฒนาสมรรถนะ โดยเปนหนวยงานทรบผดชอบเฉพาะทจะรบรองมาตรฐานโดยมการบรณาการใหชดเจน ไมซาซอน 2. มการจดทามาตรฐานในการปองกนควบคมโรค/ภยสขภาพอยางเปนระบบ และบรณาการงานทเกยวของทสาคญอนๆ โดย

(51)



สถานพยาบาลนนจะตองม HA เปนตน 2. สวนทนอกเหนอจาก HA เชน เกณฑอา เภอควบคมโรคเขมแขงก ยงมการดาเนนงานดานนอ ยเพยงเฉพาะเรองเทานน เชน วณโรค ไขหวดใหญ โรคมอ เทา ปาก 3. ภยสขภาพดานการประกอบอาชพและสงแวดลอม มการจดทามาตรฐานในบางดานแตยงไมมมาตรฐานในเชงระบบ และยงทาในเชงปรมาณ ไมไดกาวไปถงเชงคณภาพ รวมทงมขอจากดในการขยายผล 4. กรมควบคมโรค (สานกโรคตดตอทวไป) รวมคบหนวยงานภาคเครอขาย มกระบวนการควบคมกากบมาตรฐานการดาเนนงานของชองทางเขาออกประเทศ ตามขอกาหนดของกฎอนามยระหวางประเทศ แตยงไมมกระบวนการรบรองมาตรฐาน 5. กรมควบคมโรค (ดานควบคมโรคฯ) มก า ร ต ร ว จ ร บ ร อ ง ส ข า ภ บ า ล ข อ งยานพาหนะ (เรอ) ตามมาตรฐานและขอกาหนดของกฎอนามยระหวางประเทศ แตบคลากรทไดรบมอบอานาจใหออกเอกสารรบรองยงขาดทกษะและความร

- คณะอนกรรมการพฒนาชองทางเขาออกประเทศตามข อ ก า หนดขอ ง กฎอน าม ยร ะ ห ว า ง ป ร ะ เ ท ศ ( ม ร อ งปลดกระทรวงคมนาคม เปนประธาน): มหนาทกาหนดนโยบายการควบค มก า ก บมาตรฐานการดาเนนงานของชองทางเขาออกประเทศ

มาตรฐานตางๆ ในระดบกรม 4. มการผลกดนใหเกดกระบวนการรบรองมาตรฐานงานปองกนควบคมโรคทชองทางเขาออกประเทศตามมาตรฐานสากลโดยองคกรอสระ หรอหนวยงานรบรองมาตรฐานแหงชาต

พฒนารวมกบเครอขายทกระดบเพอสรางความเขมแขง/ความมสวนรวม 3. ศกษาการพฒนาเพอขยายผล และการพฒนาในเชงคณภาพมากขน 4. ทาความชดเจน ระหวางแนวทาง (Guideline) มาตรฐาน (Standard) และการรบรองคณภาพ(Accreditation) พรอมทงกาหนดเปนแผนการพฒนาทชดเจน อาจมการพจารณาแยกบทบาทระหวางผกาหนดแนวทาง/มาตรฐาน กบผตรวจประเมนและใหการรบรอง 5. สนบสนนให มการจด ทาแนวปฏบ ตส าหรบการเปนRegulator ทงแนวทางสาหรบบทบาทการเปนAccreditation, Certification และ Inspection โดยมการถายทอดบทบาทและแนวทางการเปนผควบคมกากบจากสวนกลางสภมภาคอยางเปนระบบ

(52)



ความชานาญในการตรวจรบรองเอกสารดงกลาว

๕. การพฒนาระบบกลไกการเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ และตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข


1. กรมมภารกจรบผดชอบงานเฝาระวงโรคและภยสขภาพ โดยสานกระบาดวทยา เปนหนวยงานหลกทมบทบาทรบผดชอบเรองการเฝาระวงโรคและภยสขภาพมาตอเนองมากกวา 40 ป ขณะเดยวกนยงมสานกวชาการอนๆ เชน สานกโรคไม ตดตอทดาเนนการเฝาระวงพฤตกรรมทเกยวของกบโรคไม ตด ตอ นอกจากน ในกระทรวงสาธารณสขยงมกรมวชาการอนๆ ทมการพฒนาระบบการเฝาระวงเฉพาะประเดนปญหา 2. การรวมมอประสานงานกบหนวยงานตางๆ ทรบผดชอบระบบเฝาระวง ยงขาด

- ก ร ม ค ว บ ค ม โ ร ค แ ล ะหน ว ย ง า น อ น ๆ ใ น ส ง ก ดกระทรวงสาธารณสข - มหาวทยาลย - กระทรวงอนๆ ทมการเกบแ ล ะ ใ ช ข อ ม ล โ ร ค แ ล ะภ ยสขภาพ เชน กรงเทพมหานคร และกระทรวงกลาโหม

1. ประเทศไทยมระบบเฝาระวงสาธารณสขแหงชาต(National Public Health Surveillance Systems: NPHSS) ซงหมายถง ระบบเฝาระวงรวมของประเทศไทยทประกอบดวยระบบยอยตางๆ ทสามารถตดตามและตรวจจบความผดปกตของโรค ปญหาสขภาพ พฤตกรรมและภยสขภาพ ไดอยางมประสทธภาพ และมการใชประโยชนขอมลขาวสารและผลผลตจากการเฝาระวง เพอการสงเสรมสขภาพ ปองกนควบคมโรค และตอบโตภาวะฉกเฉนไดทนตอเหตการณ 2. มกลไกความร วมมอระหว า งหน วยงานทเกยวของในการพฒนาระบบและการแลกเปลยนขอมลขาวสารจากการเฝาระวงทสาคญเพอใชในการ

1. ทบทวนสถานการณและพฒนากรอบแนวคด NPHSS และความจาเปนตองการใชขอมลขาวสารจากการเฝาระวงเพอการสงเสรมสขภาพ ปองกนควบคมและแกปญหาสาธารณสขฉกเฉน 2. สารวจจานวนและประเภทของระบบเฝาระวงทงหมดทเกยวของในกระทรวงสาธารณสข 3. พจารณาแนวทางการจดตง คณะกรรมการระดบชาต หรอ สถาบนพฒนาระบบเฝาระวงสาธารณสขแหงชาต หรอ ศนยประสานงาน (coordinating office) เพอประสานการดาเนนงาน NPHSS และการเฝาระวงรวมกบหนวยงานตางๆทเกยวของกบการเฝาระวงโรคทงภายในและนอกกระทรวงสาธารณสข ในรปแบบทเหมาะสม 4. พฒนากลไกและระบบการทางาน รวมทงการสนบสนนดานวชาการเฝาระวง ไดแก การวจย พฒนา จดการความร ทเหมาะสม เชน มการจดตงองคกรอสระเพอรบผดชอบ 5. สนบสนนและสงเสรมการใชประโยชนจากขอมลในระบบเฝาระวงตางๆ อยางเหมาะสมทนเหตการณ 6. พฒนาบคลากรในทกระดบใหเขาใจหลกการของการเฝา

(53)


กลไกทชดเจนในการทางานรวมกน เปนกการทางานแบบแยกสวนรบผดชอบ ไมมระบบการแลกเปลยนใชประโยชนจากขอมลขาวสารทไดจากการเฝาระวงทเปนระบบ 3. มความตองการใชขอมลตดตามปญหาสขภาพใหมๆ เชน เชอดอยา ผลกระทบจากภยธรรมชาต ซงในขณะนการเฝาระวงยงอยระหวางการพฒนา และมแนวโนมของความตองการเฝาระวงปญหาอนๆ เพมขน 4. ขาดการชเปาหามายการเฝาระวงปญหาสขภาพทมลาดบความสาคญของประโยชนเพอใหสะทอนสภาพปญหาทชดเจน 5. บคลากรสวนภมภาคบางหนวยสวน (เชน เจาพนกงานสาธารณสขประจาดานฯ เปนตน) มสมรรถนะและขดความสามารถด านการ เฝ า ระว งป อ งก น โ รคต า ก ว ามาตรฐาน 6. องคความรเรองการเฝาระวงเหตการณ โดยเฉพาะเหตการณหรอความเสยงทางสาธารณสขทมผลกระทบระหวางประเทศยงไมเพยงพอทจะสรางความเขมแขงใหแกระบบเฝาระวง

ตดสนใจเชงนโยบายไดอยางรวดเรว และแมนยา 3. กรมเปนผนาดานการเฝาระวงของประเทศไทย ทสามารถเปนพเลยงใหคาปรกษาดานวชาการเฝาระวงโรคและภยสขภาพแกหนวยงานอนๆได 4. เปนศนยกลางความรวมมอดานระบาดวทยาภาคสนามและสามารถตดตามเฝาระวงโรคและภยสขภาพในภมภาคโดยอาศยความรวมมอกบนานาประเทศไดรวดเรวทนสถานการณ 5. มการพฒนารปแบบการเฝาระวงปองกนควบคมโรคตามแนวคดสขภาพหนงเดยว (One Health) และตองพฒนาระบบการเตรยมความพรอมทงในภาวะปกต และภาวะฉ ก เ ฉ น (ระบบ Single Command System) 6. บคลากรของกรมควบคมโรคทกระดบมความรความเขาใจเรองการเฝาระวงทางระบาดวทยา ทงการเฝาระวงโรค การเฝาระวงเหตการณหรอสงผดปกต และการเฝาระวงความเสยงทางสาธารณสข และสามารถพฒนาความรความเช ยวชาญไดตอเนอง

ระวง และการใชประโยชนขาวสารการเฝาระวงเพอการตดสนใจแกปญหาอยางเหมาะสม ทนสถานการณ

(54)


๖. การพฒนากลไกดานกฎหมายเพอเปนเครองมอพฒนาและดแลสขภาพประชาชน


จดยนของหนวยงานระดบชาตทรบผดชอบระบบการปองกนควบคมโรคของประเทศ: เปนแกนกลางในการพฒนา/ประสาน/ขบเคลอนการพฒนากฎหมายดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศ เพอสนบสนนการพฒนา/ดาเนนงานปองกนควบคมโรคในทกระดบใหเกดประสทธภาพสงสด ดวยความรวมมอของทกภาคสวน ในการปกปองประชาชนใหปลอดภยจากโรคและภยสขภาพ

1. แ ม ว า จ ะม กฎหมาย ร ะ เ บ ย บ ทสนบสนนการปองกนควบคมโรค เชน พ.ร.บ. โรคตดตอ พ.ร.บ.คมครองผไมสบบ ห ร กฎอน าม ย ร ะ ห ว า ง ป ร ะ เ ท ศ (International Health Regulation: IHR) เปนตน การพฒนาและปรบปรงกฎหมาย กฎ ระเบยบทเกยวของ มความยงยาก ซบซอน ไมทนตอสถานการณทเปล ยนแปลงอย า ง รวด เร ว ย ง ข าดกฎหมายทครอบคลมถงสภาพปญหาการเกดโรคและภยสขภาพทสาคญ รวมทงปจจย ทส งผลกระทบตอสขภาพของประชาชนอย า งรอบด าน อาท การเคลอนยายแรงงานตางชาต การใหบรการสขภาพโดยภาคเอกชน การแจงเตอนการเคลอนยายสารเคม/วตถอนตราย การรายงานภยสขภาพ (health hazards) การใชยาฉกเฉนท ยงไมไดขนทะเบยน

- กรมควบคมโรค: แกนกลางในการจดทา/ประสาน/ขบเคลอนกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบดานการปองกนควบคมโรค - ส ป . ส ธ . ส ป ส ช ส ช . : สนบสนน/ผลกดนเชงนโยบายและการเมอง - สสส: สนบสนน/ขบเคลอนทางสงคม - เครอขายภาครฐอนๆ เชน ส า น ก ง านต า ร ว จแ ห ง ช า ต ก ร ะ ท ร ว ง ย ต ธ ร ร ม กระทรวงศกษาธการ เปนตน - อปท.: หนวยงานพนททมง บ ป ร ะ ม าณ แ ล ะ บ ท บ า ทโดยตรงในการจดบรการควบคมปองกนโรค - ภาคเอกชน: หนวยจดบรการ

1. มการพฒนากฎหมายดานการควบคมโรค ทมขอบเขตครอบคลมถงการรายงานโรค ปจจยเสยงและภยสขภาพ (health hazards) ในการคมครองประชาชน ทนตอสถานการณทเปลยนแปลงอยางรวดเรว 2. มการพฒนากลไกทมประสทธภาพเพยงพอในการขบเคลอนการพฒนากฎหมายดานการควบคมโรค ใหบรรลเปาประสงค มการกาหนดบทบาทในแตละภาคสวนชดเจน แกผทสวนเกยวของ เชน อปท.ใหเกดความเขมแขง มสวนรวมในกจกรรมตางๆ 3. กลมผ ทรบผดชอบในการขบเคลอนมาตรการทางดานกฎหมาย (Enforcement) ในแตละระดบ เชน ระดบจงหวด อาเภอ ทองถน และภาคสวนอนๆ มความเขมแขงในการสนบสนนการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจง สามารถพฒนากรอบการปองกนควบคมโรคฯ อาท การใชมาตรการทางสงคม/มาตรการทางเศรษฐกจกระตนใหเกดความรวมมอของภาคสวนตางๆ การใชมาตรการกากบระบบบรการสขภาพผาน

1. จดตงหนวยงานทรบผดชอบในการพฒนากฎหมายดานการควบคมโรค ทเชอมโยง/บรณาการมาตรการดานกฎหมายทครอบคลมทกมตทเกยวของกบการปองกนควบคมโรค ทคานงถงผลประโยชนของประชาชนเปนอนดบแรก และมกระบวนการทจะพฒนา/ปรบปรงท มความสะดวกรวดเรว ตอบสนองได ทนตอสถานการณ ท มการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา 2. สราง/พฒนาความรวมมอกบภาคเครอขายทกภาคสวนทเกยวของ เพอพฒนากฎหมาย บนพนฐานของขอมลเชงประจกษและมมมมองอยางรอบดาน โปรงใส และสอดคลองกบสถานการณการเปลยนแปลงในปจจบนและเตรยมความพรอมสาหรบอนาคต 3. กาหนดบทบาทของภาคการพฒนาแตละภาคสวนทชดเจนและบทบาทของภาค ตองสอดคลอง/เชอมโยงกนในการขบเคลอนมาตรการทางดานกฎหมาย (Enforcement) ในแตละระดบ ทงระดบประเทศ จงหวด และพนท รวมทงระหวางประเทศดวย 1. จดหา/พฒนาสมรรถนะบคลากรดานกฎหมาย ใหมศกยภาพ

(55)


เปนตน 2. ปญหาการบงคบใชกฎหมายทยงไมมประสทธภาพ เมอเทยบกบตางประเทศ อกทงยงไมสอดคลองหรอตอบสนองตอแนวทางการกระจายอานาจทเปลยนผานงานปองกนควบคมโรคลงสทองถน ทจะผลกดนให อปท.เกดความเขมแขง ในดานจ ด ก า ร ด า น ค ว บค ม โ ร ค ไ ด อ ย า ง มประสทธภาพ อาท กรณการระบาดใหญของไขหวดใหญ การบงคบใชกฎหมายในการปองกนควบคมโรคตามกฎอนามยระหวางประเทศ 3. ขาดบคลากรทมความเชยวชาญดานกฎหมาย เพอพฒนากฎหมายดานการควบคมโรค ปจจบนสวนใหญดาเนนการเกยวกบระเบยบทวไป 4. ขาดขอมลสาคญทใชในการสนบสนนการจดทากฎหมายดานการควบคมโรค เชน ผลกระทบของการขนสงสารเคมอนตรายเขามาในเขตทพกอาศย เปนตน

ควบคมปองกนโรค โดยเฉพาะพนทเขตเมอง

กลไกการเงนการคลงสขภาพ เปนตน 4. มข อมลทางว ชาการท จ า เปน /ฐานขอมล ทเกยวของเพอเปนขอมลประกอบการจดทากฎหมาย กฎระเบยบ มาตรการควบคมตางๆดานการควบคมโรค เชน ผลกระทบของการขนสงสารเคมอนตรายเขามาในเขตทพกอาศย เปนตน

สามารถใชขอมลจากการวจย/การประเมนเทคโนโลยดานสขภาพ ดานควบคมโรค มาใชประโยชนในการพฒนากฎหมายดานการควบคมโรค ทมความรอบดานมากขน 2. พฒนา/สรางระบบทสามารถเชอมโยงขอมลทางวชาการทจาเปน/ฐานขอมลทเกยวของเพอเปนขอมลประกอบการจดทากฎหมาย กฎระเบยบ มาตรการควบคมตางๆดานการควบคมโรค

(56)


๗. การพฒนางานสขภาพโลกและความรวมมอระหวางประเทศ


1. กรมมความรวมมอระหวางประเทศ ดานเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคกบนานาประเทศ เชน กรอบความรวมมออาเซยน กลมประเทศลมแมนาโขง ความรวมมอทวภาคกบประเทศตางๆ เชน สหรฐอเมรกา รวมทงองคกรระหวางประเทศ เชน องคการอนามยโลก แตยงขาดการกาหนดทศทางการพฒนาความรวมมอระหวางประเทศในภาพรวม ยงเปนแบบแตละหนวยงานระดบสานกตางคนตางทา สวนใหญเปนการทางานแบบวเทศสมพนธ ตดตอประสานงานเปนสวนใหญ 2. การรวมมอกบตางประเทศ สวนใหญ มใชดวยศกยภาพของทงประเทศ แตเปนความรวมมอดวยขอจากดของระบบบรหารจดการภายในกรม เนองจากยงข า ดก า รป ร ะส านค ว าม ร ว ม ม อก บเครอขายภายในประเทศใหรวมมอกนแบบเปนเอกภาพ 3. ความรวมมอทมอยคอนขางกระจดกระจาย และขอบเขตการทางานระหวาง

- กรมควบคมโรค หนวยงานอ น ๆ ส ง ก ด ก ร ะ ท ร ว งสาธารณสข - มหาวทยาลย - หนวยงานความรวมมอของตางประเทศ เชน โครงการ global fund, TUC, UNFDA, UNAIDS, JICA

1. กรมมการเตรยมความพรอมศกยภาพ และบคลากร กลไกการดาเนนงานทเขมแขง รวมทงมนโยบายทชดเจนดานความรวมมอระหวางประเทศ 2. เปนผนาดานการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรค ในภมภาค โดยมยทธศาสตรความรวมมอระหวางประเทศในภาพรวมทชดเจน และสามารถเชอมโยงนโยบายระดบโลกมาพฒนาตอยอดในการพฒนา/ขบเคลอนนโยบายในประเทศ 3. เปนศนยประสานงานสาหรบการฝกอบรมใหกบประเทศตางๆ ทรองขอ เชน อาเซยน อาฟรกา จน เปนตน 4. มระบบบรหารจดการทดมความคลองตวภายในหนวยงานเอง (ลดขนตอนและระยะเวลา ทางานมคณภาพ/ประสทธภาพ) 5. มการขบเคลอนกฎหมายระหวางประเทศ 6. มผลตภณฑควรมมาตรฐานทใชรวมกนระหวางประเทศ เชน การพฒนาศกยภาพในการควบคมปองกนโรคตามมาตรฐาน IHR 2005 7. มการกาหนดนโยบายและยทธศาสตรความรวมมอระหวางประเทศ โดยกาหนดโครงสรางและกาลงคนทเหมาะสม จดคนใหเหมาะสมกบงาน

1. การพฒนาศกยภาพ กลไกทเขมแขง นโยบาย และบคลากรเพอรองรบงานความรวมมอระหวางประเทศ ทงการประสานเชงยทธศาสตร ทางดานวชาการ การประสานงานความรวมมอ และกฎหมายระหวางประเทศ เพอพฒนาศกยภาพและสรางเครอขาย อกทงยงสามารถนานโยบายมาขบเคลอนตอได 2. พฒนาสานกงานความรวมมอระหวางประเทศ ใหมมความเขมแขงเชงวชาการ ทเชอมโยงขอมลของกรม และประสานกบเครอขายทงภายในและภายนอกประเทศ 3. เนนความสาคญของการเขาสประชาคมอาเซยนและการพฒนา Global Health รวมทงพฒนาความสามารถในการแขงขนโดยเตรยมมาตรการทมประสทธภาพเพอลดผลกระทบดานสขภาพจากการเปดสประชาคมอาเซยน

(57)



สานกความรวมมอะหวางประเทศกบแตะส าน ก วชาการย ง ไม ช ด เจน รวม ท งแผนงานในการรองรบประชาคมอาเซยนในภาพรวม และงานทแตละสานกตองทายงไมชดเจน

๘. การกากบ ดแล ตดตาม และประเมนผลของภาครฐ ทองถน และเอกชน


1. ดาเนนการไดดในสวนของยทธศาสตรการดาเนนงาน (Corporate strategy) แตยงขาดในเรองของความเชอมโยงกบระบบขอมล ยทธศาสตรโรค (Disease strategy) และยทธศาสตรบทบาทหนาท(Function strategy) 2. มการกากบประเมนผลในเฉพาะหนวยงานของรฐท เกยวของเปนหลกเทานน และเปนการตดตามประเมนผลในสวนทเกยวของกบการดาเนนงานตามน โ ย บ า ยป อ ง ก น ค ว บ ค ม โ ร ค โ ด ยดาเนนการรวมกบสคร. แลวสคร.ลงไปกากบตดตามในสวนจงหวดและพนท แตสานกบางสานก สคร.กไมมบทบาทมาก

- กรมควบคมโรค - หนวยงานอนๆ สงกดกระทรวงสาธารณสข

1. กรมม บทบาท ในการก า ก บ ด แล ต ดตามประเมนผล การปองกน ควบคมโรค/ภยสขภาพ รวมทง การแพรกระจายเชอในสถานพยาบาลรพ. ชมชน รพ. ศนย รพ.ทวไป และเอกชน ตลอดจนในชมชน 2. ระบบตดตามประเมนผล ทเชอมโยงกบระบบขอมล และสะทอนความสาเรจของยทธศาสตรในทกมต ตลอดกระบวนการปองกนควบคมโรค โดยม สคร. เปนแกนกลางในการลงไปใหคาแนะนาพนทและขยายผลไปในทกชมชน

1. จดทากลไกหรอผลกดนกฎหมายใหกรมควบคมโรคและหนวยงานสาธารณสขระดบจงหวด มบทบาทในการกากบ ดแล ตดตามประเมนผลโรคและภยสขภาพ รวมทงการปองกนการแพรกระจายเชอในสถานพยาบาลรพ.ชมชน รพ.ศนย รพ.ทวไป และเอกชน ตลอดจนในชมชน 2. ปรบปรง พฒนาตอยอดจากระบบการตดตามประเมนผลทมอยเดม 3. พฒนาระบบและศกยภาพของคนทงในสวนกลางและสคร. เพอใหดาเนนการดานตดตามประเมนผลไดอยางมประสทธภาพ 4. พฒนาระบบการประเมนอยางมสวนรวมและนาไปบรรจในตวชวด หรองานตรวจคณภาพบรการทมอยในระบบอยแลว หรอรวมกบการพฒนาอาเภอเขมแขง

(58)



นก ส านกส วนกลางอาจลงไปกากบตดตามกบพนทโดยตรง 3. การประเมนและตดตามในสวนของทองถนและเอกชน ยงมนอย 4. ระบบสาหรบการตดตามประเมนผลยงไมมประสทธภาพเพยงพอ 5. ดานการปองกนการแพรกระจายเชอในสถานพยาบาล กรมยงไมมบทบาททชดเจนในการเขากากบ ดแล ตดตาม ประเมนผล

๙. การใหขอคดเหนตอระบบการเงนการคลงดานสขภาพของประเทศ


จดยนของหนวยงานระดบชาตทรบผดชอบระบบการปองกนควบคมโรคของประเทศ: เปนแกนกลางในการพฒนาระบบ กลไก และเครอขาย เพอสนบสนนใหเกดการระบบการบรหารจดการดานการเงนการคลง และขบเคลอนงานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศ ทมประสทธภาพ คมคา โปรงใส และเหมาะสมกบบรบทสงคมไทย

1. การบรหารจดการดานการเงนการคลง ท ง ใ น ส ว น ข อ ง ง บ ป ร ะ ม า ณ ( ท งงบประมาณประจ าป และ เ ง นนอกงบประมาณ ) และสนทรพ ย ย ง ไม มประสทธภาพเพยงพอ ขาดการบรณาการทรพยากรในระบบการปองกนควบคมโรค

- กรมควบคมโรค: แกนกลางในก า ร ป ร ะ ส า น / จ ด ท า ก า รว เ ค ร า ะห ท า ง เ ล อ ก ใ น เ ช งเศรษฐศาสตรสาธารณสขดานการปองกนควบคมโรค เพอเ สนอ เป นทาง เล อก ในการ

1. มการ ใช ระบบการ เ ง นการคล ง เปนกลไกขบเคลอนการปฏบตงานขององคกรใหเกดความคลองตว ในสวนของงบประมาณ (ทงงบประมาณประจาป และเงนนอกงบประมาณ) และสนทรพย และสามารถสะทอนใหเหนถงประสทธภาพของการปฏบตงานดานการปองกนควบคมโรคของประเทศ

1. จดตงหนวยงานอสระทศกษา/วเคราะหขอมลดานการเงนการคลง จดทาการวเคราะหทางเลอกในเชงเศรษฐศาสตรสาธารณสขดานการปองกนควบคมโรค เพอสนบสนนการตดสนใจ ในการลงทนดานสขภาพ การจดสรรทรพยากร รวมทงบรหารจดการแหลงเงนทน(งบประมาณและนอกงบประมาณ) 2. สราง/พฒนาความรวมมอทางดานนโยบายและทางดาน

(59)


ทด 2. การจดสรรงบประมาณตองานปองกนควบคมโรคทซาซอนกนของหนวยงานทเกยวของ เชน กรมวชาการ กสธ. สปสช. สสส. สพฉ. เปนตน ซงไมสามารถสะทอนผลสมฤทธตามเปาหมายทกาหนด รวมถงผลผลตทางการเงนการคลงทงระบบได ทาใหไมสามารถนาไปใชในสนบสนนการตดสนใจในการลงทนดานสขภาพ การวางแผนปรบปรง/พฒนางานดานปองกนควบคมโรค 3. กลไกดานงบประมาณของระบบราชการมขอจากดอยบาง ทอาจทาใหการบรหารจดการไมมประสทธภาพ หรอไมสอดคลองกบลกษณะงานทตองปฏบตจรงเมอสถานการณมการเปลยนแปลง 4. ขาดการวเคราะหคาใชจายทจาเปนในการดาเนนงานปองกนควบคมโรคของประเทศ (Disease Control Financing) และยงไมมการวเคราะหผลกระทบในเชงเศรษฐศาสตรจากการเกดโรค รวมทงการวเคราะหทางเลอกในการดาเนนงานเพอใหไดประโยชนคมคากบการลงทนปองกนควบคมโรคตางๆ

ต ดส น ใ จ ในกา รล งท นด า นสขภาพ - สป .สธ . สปสช สช .สสส : สนบสนน/ผลกดนเชงนโยบายและการเมอง - HITEP สวปก.: เครอขายว ช าก า ร ในกา รพฒนาก า รประเมนเทคโนโลยสขภาพ เพอการตดสนใจในการลงทนดานสขภาพ - ก ร ม บ ญ ช ก ล า ง ส า น กงบประมาณ สศช . เครอขายการพฒนาระบบบรหารจดการการเงนการคลงประเทศ

และหนวยงานท เกยวของในแตละระดบ ใหเกดผลสมฤทธตามเปาหมายทกาหนด รวมถงผลผลตทางการเงนการคลงทงระบบ 2. เนนการวเคราะหทางเลอกในเชงเศรษฐศาสตรสาธารณสขอยางเปนระบบ เพอเปนขอมลสนบสนนการตดสนใจในการลงทนดานสขภาพ การจดสรรทรพยากร รวมท งบรหารจดการแหล ง เ งนทน (งบประมาณและนอกงบประมาณ ) นาไปสการวางแผนปรบปรง/พฒนางานดานปองกนควบคมโรค การลงทนในดานการพฒนาและจดการบคลากร ตลอดจนการพฒนาเทคโนโลย และขยายบรการทมประสทธภาพและประสทธผล

วชาการกบภาคเครอขายทกภาคสวนทเกยวของ เพอพฒนาการใชขอมลเชงประจกษ สนบสนนการพฒนางานดานปองกนควบคมโรค ใหเกดประโยชนและความคมคาสงสด สอดคลองกบสถานการณการเปลยนแปลงในปจจบนและเตรยมความพรอมสาหรบอนาคต 3. สราง/พฒนาบคลากรใหมศกยภาพรองรบงานดานการเงนการคลงดานสขภาพ เชน ความรดานเศรษฐศาสตรสาธารณสข ระเบยบวธวจย การเงนการคลง การบญชและการบรหารตนทน เปนตน ใหมความสามารถในการวเคราะหขอมล จดทาขอเสนอทางเลอกเพอเสนอในการตดสนใจลงทนดานสขภาพ

(60)


๑๐. การพฒนาขอมลขาวสารใหเปนระบบเดยว

สถานการณปจจบน หนวยงานทเกยวของ/บทบาท สงทอยากเปน แนวทางการนาไปสการเปลยนแปลง

จดยนของหนวยงานระดบชาตทรบผดชอบระบบการปองกนควบคมโรคของประเทศ: เปนสวนหนงทสาคญของระบบขอมลสารสนเทศของประเทศ ทรบผดชอบในการสนบสนนกระบวนการพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพและเทคโนโลยสารสนเทศดานการปองกน ควบคมโรค เพอปกปองประชาชนและสงคมใหปลอดภยจากโรคและภยสขภาพ

1. ระบบรายงานโรคของประเทศไทยมความเขมแขง คอขอมลระบาดวทยา แมวาจะมความเขมแขง แตมลกษณะเชงรบมากกวาเชงรก ยงขาดการพฒนาระบบขอมลเพอการพยากรณโรค (Disease forecasting) ซงมความสาคญตอการจดทานโยบายและแผนงานในระยะยาว ทาใหขอมลตางๆ มประโยชนในดานการวางแผนและประเมนผล มากกวาการใชประโยชนในการควบคมและปองกนโรคโดยตรง อกทงปญหาความลาชาของระบบรายงาน การแยกสวนและความซาซอนของระบบรายงานโรค 2. ระบบสารสนเทศการบรหารจดการ(Management Information System: MIS) เนนการพฒนาอปกรณคอมพวเตอรเปนหลก ยงขาดการวางรากฐานการจดการขอมล การใชศาสตรสารสนเทศสขภาพ (Health Informatics:HI)

- กรมควบคมโรค: หนวยป ร ะ ส า น /ป ร ะ ม ว ล ข อ ม ลขาวสารสขภาพ ทตอบสนองตอการนาไปใชประโยชนและการเ ข า ถ ง ข อ ง ท ก ภ า ค ส ว น ทเกยวของ - สป.สธ. หนวยงานหลกดานขอมลสารสนเทศดานสขภาพ - ส ว ร ส . สปสช สช .สสส : เครอขายประสานขอมล เพอประโยชนในการผลกดนเชงนโยบาย - HISO NSO กระทรวงอนๆ เชน มท. พม. แรงงาน ฯลฯ: เ ค ร อ ข า ย เ ช อ ม โ ย ง ข อ ม ลขาวสารสขภาพ

1. มหนวยงานทมความพรอมทงดานวชาการ และเทคนคดานเทคโนโลยสารสนเทศ ในการพฒนาระบบระบบสารสนเทศการบรหารจดการ ระบบขอมลขาวสาร การจดการขอมลอยางเปนระบบ เพอปอนใหกบการดาเนนการในสวนอน เชน การตดตาม ประเมนผล การจดการความร การประเมนเทคโนโลย การจดทานโยบายและยทธศาสตร การพยากรณโรคการจดสรรทรพยากร กฎหมาย เปนตน 2. มระบบขอมลทมคณภาพและมการพฒนาอยางตอเนอง

1. ควรมอบหมายหนวยงานทมศกยภาพเปนเจาภาพดแลและสนบสนนแผนงานพฒนาระบบขอมลสารสนเทศ ดานการปองกนควบคมโรค (อาจเปนหนวยงานใหม หรอเปนการสรางความเขมแขงของหนวยงานเดมทมภารกจใกลเคยง เชน สานกเทคโนโลยสารสนเทศ สานกระบาดวทยา กองแผนงาน) เพอสนบสนนกระบวนการพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพทตอเนอง โดยเนนการนาขอมลขาวสารสขภาพจากระบบฐานขอมลอน มาเชอมโยงใหเกดประโยชน สอดคลองตอความตองการของผใชระดบตางๆ รวมทงการสรางกระบวนการเครอขายดานขอมลขาวสารสขภาพ ในการสนบสนนการพฒนางานปองกนควบคมโรค 2. จดตงคณะกรรมการ/คณะทางาน เพอทบทวน ศกษาออกแบบและวางแผนระบบขอมลขาวสารและสารสนเทศการบรหารจดการ ทตองมความสอดคลองกบแนวทางการพฒนาองคการและเครอขายทมเนองานเกยวของ 3. จดทายทธศาสตรและแผนการพฒนาระบบสารสนเทศการบรหารจดการ ทเชอมโยง ประสาน การจดการขอมลอยางเปนระบบ ครอบคลมขอมลทสาคญ ทตอบสนองตอการนาไปใชประโยชนและการเขาถงของทกภาคสวนทเกยวของ เชน การ

(61)


การศกษาและทฤษฎการพฒนาของขอมล กระบวนการความรและความคดของผมส ว น ไ ด ส ว น เ ส ย ก า ร เ ช อ ม โ ย ง ก บฐานขอมลอน เชน ระบบสถตชพ ระบบรายงานสาธารณสข การสารวจสขภาพ เปนตน รวมทงการวางโปรแกรมการดาเนนงานอยางเปนระบบ 3. ขาดบคลากรท มความรและทางานดานระบบสารสนเทศการบรหารจดการและระบบขอมลข าวสารโดยตรง ทสามารถดแลและพฒนาระบบใหสอดรบกบความตองการของการทางานทจะทาใ ห ระบบข า วสาร เพ อการพยากรณ ตดตาม และการตดสนใจดานการบรหารจดการมความตอเนอง

ตดตามกากบและ ประเมนผล การจดการความร การกาหนดนโยบาย เปนตน 4. สราง/พฒนาบคลากรใหมศกยภาพรองรบงานดานระบบสารสนเทศการบรหารจดการและระบบขอมลขาวสาร ภายใตกรอบการพฒนาบคลากรดาน MIS และ HI ระยะยาว เพอประกนการพฒนาระบบใหมความตอเนอง และรองรบการใชประโยชนไดจรง

๑๑. การกาหนดนโยบายและจดการกาลงคนดานสขภาพ

สถานการณปจจบน หนวยงานทเกยวของ/บทบาท สงทอยากมองเหน แนวทางนาไปสการเปลยนแปลง จจดยนของหนวยงานระดบชาตทรบผดชอบระบบการปองกนควบคมโรคของประเทศ: เปนแกนกลางในการกาหนดนโยบาย ยทธศาสตร และการวางแผนพฒนากาลงคนดานการปองกน ควบคมโรคของประเทศ เพอขบเคลอนงานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพทกระดบ ตอการมสขภาวะทดของประชาชนไทย 1. การพฒนาบคลากรดานควบคมโรค ไมเปนสวนหนงของนโยบายกาลงคนภาพรวมของกระทรวงสาธารณสข รวมทงไมมแผนพฒนากาลงคนทเปน

- กรมควบคมโรค: หนวยงานหลกจดทานโยบายและแผนการพฒนากาลงคนดานการควบคมโรค สอดคลองตอแนวทางการ

1. มนโยบาย ยทธศาสตรและแผนพฒนาบคลากรดานการปองกนควบคมโรคทเปนระบบ และตอเนอง โดยตองคานงถงการวางแผนเชงยทธศาสตร และผนวกใหเปนสวนหนงของแผนการพฒนากาลงคน

1. ใหกรมควบคมโรคควรมอบหมายหนวยงานทมศกยภาพเปนเจาภาพดแลการพฒนาบคลากรดานการควบคมโรค (อาจเปนหนวยงานใหม หรอสรางความเขมแขงของหนวยงานเดมทมภารกจใกลเคยง ไดแก กองการเจาหนาท) ทมองภาพรวมของ

(62)


สถานการณปจจบน หนวยงานทเกยวของ/บทบาท สงทอยากมองเหน แนวทางนาไปสการเปลยนแปลง แบบแผน ดาเนนการ และตดตามอยางจรงจง 2. ในขณะทการกระจายงาน แยกเปนหลายหนวยงาน ทาใหเกดความตองการก า ล ง คนขยาย เพ ม ข น ย ง ค ง เน นบคลากรททางานดานการปฏบตการ ทเนนองคความรดานใดดานหนงเฉพาะ มากก ว าบ ค ล ากรท ม ม ม มอ งก า รดาเนนงานในภาพกวาง ขาดทศทางและนโยบายทจะผลต/พฒนาใหสอดคลองตอบรบททเปลยนแปลง 3. ขาด ระบบจ ง ใ จ ให น ก ว ช า ก า รสามารถปฏบตงานไดอยางมคณภาพ และมประสทธภาพ ทจะนาไปสการพฒนานกวจย และนกวชาการใหมศกยภาพสง รวมทงไมสามารถดงดด/พฒนาน ก ว ช าการ ในสาขาอ นๆทเชอมโยงกบงานปองกนควบคมโรคเขามาในระบบเพอรวมกนพฒนางานดานตางๆ ได 4. ไมมระบบการสรางทงพ เลยงและทายาททงในระดบบรหารและในระดบปฏบต ประกอบกบปญหาชวงหางของอายของบคลากร (Generation gap)

พฒนาก าล งคนสขภาพของประเทศ - สป.สธ. หนวยงานหลกดานนโยบายและแผนก า ล ง คนสขภาพ - ส ว ร ส . สปสช สช .สสส : เครอขายประสานขอมล เพอประโยชนในการผลกดนเชงนโยบาย - ส านกงานวจ ยและพฒนากาลงคนดานสขภาพ (สวค . ) มหาวทยาลย: เครอขายวชาการ

ดานสขภาพภาพรวมอยางชดเจน เปนรปธรรม มการเพมอตรากาลง และเกลยอตรากาลงใหสอดคลองกบภาระงาน สอดคลองกบสถานการณการเปลยนแปลง 2. มหนวยงานทดแลรบผดชอบการดาเนนการตามแผนการพฒนากาลงคนดานการปองกน ควบคมโรค พรอมทงกากบ ตดตามการพฒนา อยางจรงจง 3. มแนวทางเรงพฒนาบคลากรรนใหมใหสามารถทางานในสาขาตางๆ ใหทนตอปญหาโรค ใหมปรมาณมากพอทจะขบเคลอนระบบ และมทกษะ ศกยภาพหลากหลาย (Multi-tasking skill) 4. มระบบ/แผนการพฒนาบคลากรทกระดบ ทงผบรหารและนกวชาการ เพอมงสความเปนมออาชพ และความเชยวชาญ พรอมทงเสนทางกาวหนาทางวชาชพ (Career Path) ของทกสายงาน รวมทงระบบประเมนคณภาพเพอการวดผลเขาสตาแหนง และความกาวหนา สามารถเตบโตไดดวยผลงาน โดยไมตองขนกบปจจยอน

ระบบการปองกนควบคมโรคในระดบประเทศ และรวมจดทานโยบายทเกยวของกบการพฒนากาลงคนดานสาธารณสขของประเทศ 2. จดตงคณะกรรมการ/คณะทางาน เพอทบทวน ศกษาออกแบบและจดทา วางแผนยทธศาสตร และแผนการพฒนากาลงคนดานการปองกน ควบคมโรค ทชดเจน เปนรปธรรม ทตอ งม ความสอดคลองกบแนวทางการพฒนาองค การสถานการณการเปลยนแปลง และเครอขายทมเนองานเกยวของ 3. สราง/กาหนด/จดทาเสนทางกาวหนาทางวชาชพ (career path) เพอพฒนาบคลากรทกระดบ ทงระดบบรหารและระดบปฏบตการ เพอมงสความเปนมออาชพ และความเชยวชาญ 4. สราง/พฒนากลไก/ระบบการสรางทงพเลยงและทายาท (Successor) ดานวชาการ/การบรหารวชาการ ทงในระดบบรหารและในระดบปฏบต รวมทงเรยนรประสบการณการทางานในพนทและเครอขาย และไมสญเสยความเชยวชาญเฉพาะทาง เมอเขาสตาแหนงผบรหาร

(63)


สถานการณปจจบน หนวยงานทเกยวของ/บทบาท สงทอยากมองเหน แนวทางนาไปสการเปลยนแปลง ทาใหขาดการสบทอดองคความรและทกษะทเหมาะสม แมวาจะมนโยบายของรฐบาลในการทดแทนขาราชการ โดยพนกงานราชการ ซงยงคอนขางลมเหลว อกทงเปนภาระและอปสรรคตอการพฒนาองคการ

๑๒. บทบาทเชอมโยงกบเขตสขภาพ

สถานการณปจจบน หนวยงานทเกยวของ/บทบาท สงทอยากมองเหน แนวทางนาไปสการเปลยนแปลง จดยนของหนวยงานระดบชาตทรบผดชอบระบบการปองกนควบคมโรคของประเทศ: หนวยงานสวนกลางและสวนภมภาคเปนเนอเดยวกน ทางานรวมกนแบบไรรอยตอ เพอเชอมโยงงานจากสวนกลางสภมภาค และปรบใหเหมาะสมกบบรบทปญหาของแตละพนท โดยเขาใจปญหาอยางแทจรง สามารถถายทอดนโยบายสการปฏบตไดอยางมประสทธภาพ รวมทงเปนการปดชองวางรอยตอสวนทแตละพนทไมไดมการดาเนนการ นอกจากน ยงเปนการสนบสนนการทางานของเขตสขภาพ เพอประโยชนสงสดแกประชาชน โดยทางานรวมกนในรปแบบ Functional Integration กบเขตสขภาพ โดยมดานควบคมโรคอยภายใตการดแลของกรม 1. สานกงานปองกนควบคมโรคเขต (สคร.) ทง 12 แหง อยภายใตสงกดกรมควบคมโรค ปฏบตตามบทบาทภารกจทไ ด ร บ ม อบหม า ย เ พ อ ต อบสนอ งยทธศาสตรและจดเนนของกรม มการปรบโครงสรางการทางาน เปนการภายในในป พ.ศ. 2554-2555 เพอเออตอการดาเนนงานตามยทธศาสตรใหเกดการเชอมโยงและบรณาการมากขน สคร.หลายแหงปรบตวไดดในบทบาท

- เขตสขภาพ - สานกงานปองกนควบคม

โรคเขต (สคร.) ทง 12 แหง - ด านปองกนควบคม โรค

ระหวางประเทศ

สคร . ท า ง านร วมกนก บ เขตส ขภาพในร ปแบบ Functional Integration กบเขตสขภาพ ซงสคร. จะทาหนาท 1. เปนผ รวบรวม/ส ง เคราะหปญหาสขภาพทเกยวของกบการปองกนควบคมโรคในพนท โดยใหขอมลเชงยทธศาสตรและแนวทางการแกไขปญหาแกเขตสขภาพ 2. ใหการสนบสนนเขตสขภาพและเปนพเลยงใหแกพนทในการดาเนนงานทเกยวของกบการปองกนควบคมโรค

1. ปรบรปแบบการทางาน/บทบาทอยางจร งจงม ง เนนเปาหมายการเปนเสนาธการดานปองกนควบคมโรคใหกบเขตบรการและนานโยบายสวนกลางสการปฏบต โดยเปนผจดระบบเฝาระวง (ผชเปา) สนบสนน แนะนาแนวทางการแกปญหาโรคและภยสขภาพในเขตสขภาพ และประเมนตดตาม 2. ลดและเลกงานบรการทไมจาเปนในสคร. และคงไวสาหรบงานบรการเฉพาะโรคในสคร.บางแหงทมศกยภาพพอทจะพฒนาตอยอดเปนExcellent center เฉพาะดานได โดยปรบรปแบบการบรการเปน service for research and development and service for training เพอคงความ

(64)


สถานการณปจจบน หนวยงานทเกยวของ/บทบาท สงทอยากมองเหน แนวทางนาไปสการเปลยนแปลง ใหม สามารถดาเนนภารกจตามนโยบายและวสยทศนกรมควบคมโรค เปนพเลยงเรองการเฝาระวงปองกนควบคมโรค ใ หกบจ งหวด และรวมทางานแกปญหาในพนท ภายใตการนาของผตรวจราชการ แตยงมสคร.บางแหงทตองอาศยเวลาในการปรบตว นอกจากน บางแหงอาจยงไมมความเขมแขงดานศกยภาพและความเชยวชาญ ในการเปนทปรกษา พเลยง โดยยงเนนการลงไปปฏบตงานในพนทเอง แ ล ะ ข า ด บ ค ล า ก ร ท ม ค ว า ม เ ป นนกวชาการ นกวจย ทจะสามารถผลตผลงานวจยทมคณภาพได 2. ดานควบคมโรคตดตอระหวางประเทศ รวมทงสนม 63 ดาน จาแนกเปนดานควบคมโรคฯ ในสงกดกรมควบคมโรค 51 แหง (สวนกลาง 3 แหง สคร . 48 แหง) และสงกดสานกงานสาธารณส ขจ งหว ด 12 แหง ด านควบคมโรคเปนยทธศาสตรทสาคญของการปองกน ควบคมโรคตดตอและภยสาธารณสขระหวางประเทศ ซงการดาเนนงานของดานควบคมโรคตอง

3. ตดตามประเมนผลนโยบายและการปฏบตการปองกนควบคมโรคในพนท 4. ใหการฝกอบรมแกพนทดานการปองกนควบคมโรค 5. ดานควบคมโรคฯ มการพฒนาขดความสามารถทางดานมาตรการสาธารณสขสาหรบชองทางเขาออกประเทศตามขอกาหนดของกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. ๒๕๔๘ และมความพรอมทงบคลากร โครงสราง และความเชยวชาญทางวชาการ โดยในภาวะปกตดานฯจะสรางความเชอมนแกผเดนทางระหวางประเทศดานความพรอมของระบบบรการทางการแพทย และการจดการสงแวดลอมปลอดภยทชองทางเขาออกประเทศ และในภาวะฉกเฉนดานฯ มความพรอมในการดาเนนมาตรการทางสาธารณสขทแนะนาสาหรบตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ

เชยวชาญเฉพาะดานไว 3. บรหารจดการบคลากรและจดสรร/พฒนาใหเหมาะสมกบภารกจของหนวยงาน ใน ๓ ดานหลก คอ การเปนผเชยวชาญดานการวเคราะหขอมลเฝาระวงและขอมลเชงยทธศาสตรเพอเสนอแนะแนวทางแกปญหาของพนท การเปนพเลยงดานวชาการแกเขต และการเปนหนวยงานตดตามประเมนผล 4. กรมฯ สนบสนนแนวคดเรองการดาเนนงานดานสขภาพแบบบรณาการเพอเพมประสทธภาพการดาเนนงาน แตยงจาเปนตองจดตงและพฒนาขดความสามารถทางดานมาตรการสาธารณสขสาหรบชองทางเขาออกประเทศตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. ๒๕๔๘ และยงคงไวซงอานาจหนาทในการควบคมโรคตดตออนตราย และภยสาธารณสขทมผลกระทบระหวางประเทศ ตามทระบไวใน พ.ร.บ.โรคตดตอ พ.ศ. ๒๕๒๓

(65)


สถานการณปจจบน หนวยงานทเกยวของ/บทบาท สงทอยากมองเหน แนวทางนาไปสการเปลยนแปลง อาศยความเชยวชาญเฉพาะดานและค ว า ม ส น ท ด ใ น ก ฎหม า ย ค ว บ ค มโรคตดตอ สนธสญญาและกฎหมายระหว างประเทศ ซ งจ า เปนตองไดมาตรฐานการดาเนนงานเพอความมนคงปลอดภยทางสาธารณสข ในระดบนานาชาต

Documents

ร่าง ข้อเสนอแนะเช ิงนโยบายodpc1.ddc.moph.go.th/doc/draft_DDC_Reform.pdf(1) ข้อเสนอแนะเช ิงนโยบายการพ