ค าชี้แจงส าหรับชุดกิจกรรมการ ... Series 11.pdf · 2019-11-26 · 5.5 แบบทดสอบท้ายชุดกิจกรรมการเรียนรู้เป็นแบบทดสอบชนิด

สวนประกอบของชดกจกรรมการเรยนรวชาเคมเรองเชอเพลงจากซากดกด าบรรพ ผลตภณฑและผลกระทบจากการใชผลตภณฑตอสงแวดลอมทเนนคณธรรมน าความรของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 6 ชดท 1 FOSSIL FUEL โดยสวนประกอบของชดกจกรรมการเรยนรน ประกอบดวย

1. ชอชดกจกรรมการเรยนร เปนสวนทบอกชอของชดกจกรรมการเรยนร 2. ค าชแจงส าหรบนกเรยน เปนสวนทอธบายวธการใชชดกจกรรมการเรยนร

ในแตละชด 3. จดประสงคของชดกจกรรมการเรยนรเปนสวนทระบเปาหมายทตองการ

ใหนกเรยนบรรลผล 4. ใบความร เปนสวนทอธบายรายละเอยดเกยวกบเนอหาทเรยนในแตละ

ชดกจกรรมการเรยนร 5. กจกรรม เปนสวนทใหนกเรยนลงมอปฏบต เพอปลกฝงคณลกษณะอนพงประสงค

ประกอบดวย 5.1 กจกรรมสนใจใฝเรยนร เปนเกมปรศนาอกษรไขวทใหนกเรยน

สรปประเดนความรหลงจากศกษาใบความร 5.2 กจกรรมปฏบตด ปฏบตชอบ (สมมาวาจา สมมากมมนตะ

สมมาอาชวะ) เปนกจกรรมทนกเรยนตองตอบค าถามในบตรค าถาม 5.3 กจกรรม ชวนคดพชตปญหา ดวยปญญา (สมมาทฐ สมมา

สงกปปะ) เปนกจกรรมกลมทใหนกเรยนฝกการแกปญหาจากสถานการณทก าหนดให 5.4 บตรค าถาม เปนบตรค าถามทใหนกเรยนตอบภายในกจกรรม

ปฏบตด ปฏบตชอบ 5.5 แบบทดสอบทายชดกจกรรมการเรยนรเปนแบบทดสอบชนด

ปรนยเพอวดความรของนกเรยนเมอเรยนแตละชดกจกรรมเรยบรอยแลว 6. บรรณานกรม

ค าชแจงส าหรบชดกจกรรมการเรยนร

ชดกจกรรมการเรยนร ฯ ชดท 1 FOSSIL FUEL

2

การเรยนโดยชดกจกรรมการเรยนรเปนการเรยนทก าหนดกจกรรมใหศกษาเปนขนตอนตามล าดบดวยตนเองการเรยนดวยชดกจกรรมการเรยนรจะเรยนชดละ 6 คาบ นกเรยนปฏบตตามขนตอนตอไปน

1. ใหนกเรยนเขากลม ๆ ละ 4-5 คน

2. ใหนกเรยนแตละกลมศกษาจดประสงคของชดกจกรรมการเรยนรใหเขาใจ

3. นกเรยนปฏบตกจกรรมสนใจใฝเรยนร โดยศกษาใบความรแลวเลนเกมปรศนาอกษรไขว

4. ครอธบายเนอหาเพมเตมในใบความร

5. นกเรยนแตละกลมปฏบตกจกรรม ปฏบตด ปฏบตชอบ

6. นกเรยนท าแบบทดสอบทายชดกจกรรมการเรยนร

7. นกเรยนตรวจสอบความถกตองของแบบทดสอบทายชดกจกรรมการเรยนร

ค าชแจงส าหรบนกเรยน


3

1. ดานความร (Knowledge) 1.1 นกเรยนบอกการเกดและการจ าแนกชนดของถานหนตามอายการเกดได

1.2 นกเรยนบอกเกยวกบสมบตและการใชพลงงานของถานหนแตละชนดได

1.3 นกเรยนบอกแหลงถานหนทส าคญของประเทศไทยและของโลกได

1.4 นกเรยนบอกเกยวกบการน าถานหนไปใชประโยชนในดานตางๆ ได

1.5 นกเรยนระบปญหา วธปองกนและแกไขปญหาทเกดจากการใชถานหน

เปนเชอเพลงได

1.6 นกเรยนบอกการเกดหนน ามน องคประกอบและสมบตของน ามนได

1.7 นกเรยนบอกแหลงหนน ามนในประเทศไทยและของโลกได

1.8 นกเรยนบอกประโยชนของหนน ามนได 1.9 อธบายการเกดปโตรเลยม วธการส ารวจและขดเจาะปโตรเลยมได 1.10 อธบายกระบวนการกลนน ามนดบพรอมทงยกตวอยางผลตภณฑท

ไดจากการกลนน ามนดบและการใชประโยชนได 1.11 อธบายวธการปรบปรงคณภาพของน ามนเชอเพลงได

1.12 นกเรยนบอกวธการแยกแกสธรรมชาตพรอมทงยกตวอยางผลตภณฑ และการน าผลตภณฑไปใชประโยชนได

1.13 นกเรยนบอกความหมายของปโตรเคมภณฑได 1.14 นกเรยนแยกอตสาหกรรมเคมขนตนและขนตอเนองและการใชประโยชนได

2. ดานทกษะกระบวนการ (Process) 2.1 นกเรยนสามารถท างานรวมกบผอนโดยใชทกษะการเรยนร 3R x 8C

- การอาน - การเขยน

- คดวจารณญาณ - การท างานเปนทม - คอมพวเตอรฯ

จดประสงคการเรยนร


4

2.2 ทกษะดานชวตและอาชพ

- ความยดหยนและการปรบตว - การรเรมสรางสรรคและเปนตวของตวเอง

2.3 คณลกษณะศตวรรษท 21 ดานการท างาน - การปรบตว ดานการเรยนร - การตรวจสอบการเรยนรของตนเอง

ดานศลธรรม - ความซอสตย 3. ดานคณลกษณะอนพงประสงค (Attitude)

3.1 นกเรยนมความซอสตย สจรต 3.2 นกเรยนมความใฝเรยนร 3.3 นกเรยนมความมงมนในการท างาน

3.4 นกเรยนมจตสาธารณะ

จดประสงคการเรยนร(ตอ)


5

กจกรรม สนใจใฝเรยนร (สมมาวายามะ

สมมาสต สมมาสมาธ) ถานหน อยาลม!

อานใบความรกอนนะคะ


6

ใบความรท 1

เชอเพลงซากดกด าบรรพ (Fossil Fuel) หมายถงเชอเพลงทไดจากการหมกทบถมกนของสารอนทรยทง จากพช และสตวเปนระยะเวลายาวนานจนมการเปลยนแปลงโครงสรางเปนเชอเพลงทน ามาใชใหเกดพลงงานตางๆ ถานหน (Coal)

ถานหน เปนหนตะกอน (Sedimentary rocks) ทก าเนดมาจากซากพชลกษณะแขงแตเปราะมสน าตาลถงด า มทงชนดผวมนและผวดานองคประกอบหลกในถานหนคอธาตคารบอนและธาตอนๆ เชน ไฮโดรเจน ออกซเจน ไนโตรเจน และก ามะถน นอกจากนอาจพบธาตทมปรมาณนอย เชน ปรอท สารหน ซลเนยม โครเมยม นกเกล ทองแดง และแคดเมยม ซงเปนสาเหตส าคญทกอใหเกดปญหากบสขภาพและสงแวดลอม ชนดของถานหน

1.พต (Peat) คอถานหนทเกดขนในชวงเวลาแรกๆของกระบวนการเกดถานหนท าใหยง สามารถมองเหนลกษณะเดมของซากพชทสลายตวไมหมดอยคอ กงหรอ ใบ พต เปน ถานหนทมสตงแต น าตาลจนถงสด าและมความชนมากสารประกอบทเกดขนมปรมาณ คารบอนต าแตปรมาณของออกซเจนสงจงตองน าไปไลความชนหรอท าใหแหงกอนใชเปนเชอเพลงขอดคอมปรมาณก ามะถนต ากวาถานหนชนดอน

2. ลกไนต (lignite) คอถานหนทมซากพชเหลออยเลกนอย สน าตาลเขม เปนถานหนเนอออน ซงมลกษณะเหนยว และมผวดานมปรมาณคารบอนสงกวาพต แตมปรมาณ ออกซเจนและความชนต าถาตดไฟจะเกดควนและเถาถานมากนยมใชเปนเชอเพลงเพอ ใหความรอนและผลตกระแสไฟฟา ถานหนในเมองไทยจะเปนลกไนตสวนมากพบท อ าเภอ แมเมาะ จงหวด ล าปาง


7

3. ซบบทมนส (Subbituminous) เกดตอจากลกไนต บางครงเรยกวา ลกไนตด า จดเปนถานหนเนอออนมลกษณะทงผวดานและเปนมนมทงเนอออนรวนและแขง มปรมาณคารบอนสงกวาลกไนต มความชนและเถาทเหลอจากการเผาไหมสง มขอด คอไมเยมเกาะตดกนเปนกอนและจดตดไฟงายท าใหนยมใชเปนเชอเพลง ในระบบทมการเผาไหมขนาดใหญ เชน ใชส าหรบผลตกระแสไฟฟาและใน งานอตสาหกรรม

4. บทมนส(bituminous) ใชเวลาเกดมากกวาซบบทมนสมเนอแนนและแขงมสตงแต น าตาลถงด าปรมาณคารบอนสงกวาซบบทมนสแตมปรมาณออกซเจนและความชน ต ามความมนวาวมากขนและสารระเหยมปรมาณสงท าใหเผาไมไดดนยมใชเปน แหลงพลงงานในหารผลตกระแสไฟฟาและงานอตสาหกรรม

5. แอนทราไซต (anthracite) เปนถานหนทใชเวลาในการเกดมากทสดมลกษณะเนอแนนแขงเปนมนและมสด ามปรมาณคารบอนสงกวาถานหนทกชนดแตมปรมาณออกซเจน และความชนต าถาตดไฟจะใหเปลวไฟสน าเงนจางๆ เกดควนนอยให ความรอนสงมขอเสย คอจดไฟไดยากและมอตราการเผาไหมชาจงไมนยมใชเปนเชอเพลง โดยตรงแต นยมน ามาใชในการถลงโลหะมากกวานอกจากนยงมปรมาณก ามะถนต าจงเกด มลภาวะจากการเผาไหมนอย


8

การใชประโยชนจากถานหน ถานหนทพบสวนใหญเปนฟถานหนลกไนตและซบบทมนสซงมคณภาพต าใหความรอนไมสง

มากจงมกระบวนการทจะน าถานหนมากใชเพอใหเกดประโยชนสงดงน 1. การคารบอไนซ หรอการไพโรไลส(Carbonization or pyrolysis) คอการน าถานหน

มาใหความรอนในภาชนะปด และ จ ากดอากาศ เพอท าใหโมเลกลถานหนสลายตวเปนสารท

ระเหยไดเรยกวาแกสถานหน ซงสามารถน าไปใชเปนเชอเพลงไดแกสถานหนมองคประกอบท

ส าคญคอ ไฮโดรเจน มเทน อเทน ไฮโดรคารบอน ไมอมตวและคารบอนมอนอกไซดกระบวน

การนท าทอณหภมตงแต 500 °C ขนไป ดงรป

ทมา : https://www.bing.com/images/search?q=Carbonization&&form=IDIVXX

2. การแกซฟาย (gasification) เปนการปรบปรงกระบวนการผลต เพอใหไดปรมาณ

แกส ถานหนมากขน โดยการผานอากาศขนไปในชนหนาๆ ของถานหนทก าลงรอนแดงเพอให

เกด ปฏกรยาดงสมการ

C + O2 CO2

C + CO2 2CO

ปฏกรยารวม 2C + O2 2CO

การน าถานหนไปใชเปนเชอเพลงโดยตรงจะใหผลตภณฑเปนแกส CO2 ,CO,NO2 และ

SO2 เปนแกสทเปนสาเหตส าคญของมลพษทางอากาศ ท าใหเกดภาวะเรอนกระจกเกดการ

https://www.bing.com/images/search?q=Carbonization&&form=IDIVXX


9

ระคายเคองตอระบบทางเดนหายใจและปอด นอกจากนยงท าใหเกดฝนกรด ดงนนจงมวธการ

ก าจด SO2 ทเกดจากการเผาไหมถานหน ท าไดโดยการฉดหรอพนหนปนเขาไปในเตาเผาทม

อณหภมสงจะเกดปฏกรยาดงสมการ CaCO3 (s) CaO (s) + CO2 (g)

รปขบวนการgasification ทมา :

https://www.bing.com/images/search?view=detailV2&ccid= L5CTrsE1&id

=8AFD928A5A11E26A716FD5789D27B0CB2D45F66A&thid=OIP.L5CTrsE19n_4

V7G06ytVQEsDR&q=gasification&simid=608036580400498732&selectedIndex=

3&ajaxhist=0

https://www.bing.com/images/search?view=detailV2&ccid=%20L5CTrsE1&id


10

4 9

10

8

1

3

2

7

6

5

แนวนอน 1. หนตะกอนชนดหนงซงเกดจากซากพช 5. หนทเกดจากการตะกอนของ เมดแรทไดจากการผพงของหนชนดใดกไดทผวโลก 6.ถานหนทมปรมาณสารระเหยสงเผาไหมไดด 7. ถานหนทใหพลงงานสงสด 8. สารองคประกอบทส าคญใน ถานหน

เกมปรศนาอกษรไขว ถานหน

แนวตง 2. ถานหนทใหปรมาณขเถามากทสด 3. ถานหนทพบในเมองไทยเปนสวนใหญ 4. ถานหนทไมเยมเกาะตดกนเปนกอนและตดไฟไดงาย 9. กระบวนการน าถานหนมาใหความรอน ในภาชนะปดและจ ากดอากาศ 10 . การปรบปรงกระบวนการผลตเพอ ใหไดปรมาณแกสถานหนมากขน

กตกา

1. โปรดศกษาใบความรกอน (สมมาสต สมมาสมาธ) 2. จงหาค าภาษาองกฤษทม ความหมายตอไปน มาเตมลง ในชองทก าหนดใหถกตอง (สมมาวายามะ)


11

กจกรรมปฏบตด ปฏบตชอบ (สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ) ถานหน

ค าชแจง ตงใจอานหนอยนะจะ

ค าชแจง : ใหนกเรยนน าความรจากการศกษาใบความรเรอง ถานหน ตอบค าถามตอไปน 1. จงน าชอ ถานหน ตอไปนเตมลงไปในชองวางใหถกตอง

รป ถานหน ปรมาณความรอน

ปรมาณความชน

ปรมาณขเถา

ปรมาณ ก ามะถน

………………………….

ปานกลาง-สง

ปานกลาง ปานกลาง

ปานกลาง

………………………….. นอยทสด สงทสด สงทสด สงทสด

…………………………... สง ต า ต า ต า

………………………….

ต า-ปานกลาง

สง สง ต า-สง

………………………….. สง ต า ต า ต า

Peat Lignite Subbituminous Bituminous Anthracite


12

ค าชแจง : ใหนกเรยนน าความรจากการศกษาใบความรเรอง ถานหน ตอบค าถามตอไปน 2. จงเตมขนตอนในการ Carbonization ลงในรปใหถกตอง

………………………………………………

………………………………………..

………………………………………………………

……………………………………

กจกรรมปฏบตด ปฏบตชอบ (ตอ) (สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ) ถานหน



13

A

B C

ค าชแจง : ใหนกเรยนน าความรจากการศกษาใบความรเรอง ถานหน ตอบค าถามตอไปน 3. จงเตมขนตอนในการ gasification A , B , C และ D ลงในรปใหถกตอง

กจกรรมปฏบตด ปฏบตชอบ (ตอ) (สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ) ถานหน


A

B C D


14

1. ใหนกเรยนดภาพ แลวแตงเปนเรองราวและตงชอเรองโดยจะเรยงล าดบภาพอยางไรกได ในเวลา 10 นาท โดยในเรองตองมประเดนดงน

1.1 มการระบประเดนปญหา 1.2 มหลกฐานยนยนความคด 1.3 มขอมลทนาเชอถอ 1.4 มขอสรปทสมเหตสมผล 1.5 มหลกฐานระบวาขอสรปถกตอง

2. ครสมเลอกนกเรยนออกมาน าเสนอเรองราวทแตงหนาชนเรยนพรอมใหค าเสนอแนะ

นกเรยนเพอปลกจตส านกในการใชพลงงานและการมจตสาธารณะใหนกถงสงคมสวนรวม

ค าชแจงจา

กจกรรมชวนคดพชตปญหา ดวยปญญา (สมมาทฐ สมมาสงกปปะ) ถานหน


15

กจกรรมสนใจใฝเรยนร (สมมาวายามะ

สมมาสต สมมาสมาธ) หนน ามน

ไดความรกนไหม มาสนกกบ

เกมกนตอเถอะ


16


หนน ามน

หนน ามน Oil Shale หมายถงหนตะกอนเนอละเอยดทมการเรยงตวเปนชนบางๆ มสารประกอบอนทรยทส าคญ คอเคอโรเจน (kerogen) แทรกอยระหวางชนหนตะกอน โดยทวไปมความถวง จ าเพาะ 1.6 – 2.5 เคอโรเจน (Kerogen)เปน สารอนทรยทเปนของแขงลกษณะเปนไข มขนาดโมเลกลใหญ มมวลโมเลกลมากกวา 3000 ประกอบดวย C 64–89% H 7.1 – 12.8% N 0.1 – 3.1% S 0.1 – 8.7% O 0.8 – 24.8% โดยมวล หนน ามนคณภาพดจะมสน าตาลไหมจนถงสด า มลกษณะแขงและเหนยว เมอสกดหนน ามน ดวยความรอนทเพยงพอเคอโรเจนจะสลายตวใหน ามนหนซงมลกษณะคลายน ามนดบถามปรมาณเคอโรเจนมากกจะไดน ามนหนมาก การเผาไหมน ามนหนจะมเถามากกวารอยละ 33 โดยมวลโดยในขณะทถานหนมเถานอยกวารอยละ 33

หนน ามนทมา : http://www.innnews.co.th/shownews

/show?newscode=423626

http://www.innnews.co.th/shownews

http://www.innnews.co.th/shownews%20%20%20%20%20%20/show?newscode=423626









17

สวนประกอบของหนน ามน ม 2 ประเภท ดงน 1) สารประกอบอนนทรยไดแกแรธาตตางๆ ทผพงมาจากชนหน โดยกระบวนการทาง

กายภาพและทางเคมประกอบดวยแรธาตทส าคญ 2 กลมใหญ ๆ คอ 1.1 กลมแรซลเกต ไดแก ควอทซ เฟลสปาร เคลย 1.2 กลมแรคารบอเนต ไดแก แคลไซต โดโลไมต

นอกจากนยงมแรซลไฟดอนๆ และฟอสเฟตปรมาณแรธาตในหนน ามนแตละแหลงจะ แตกตางกนตามสภาพการก าเนดการสะสมตวของหนน ามนและสภาพแวดลอม 2) สารประกอบอนทรย ประกอบดวยบทเมนและเคอโรเจน บทเมนละลายไดในเบนซน เฮกเซน และตวท าละลายอนทรยอนๆ จงแยกออกจากหนน ามนไดงายเคอโรเจนไมละลายในตวท าละลายหนน ามนทมสารอนทรยละลายอยในปรมาณสงจดเปนหนน ามนคณภาพด เมอน ามาสกดควรใหน ามนอยางนอยรอยละ 50 ของปรมาณสารอนทรยทมอยแตอาจไดน ามนเพยง รอยละ 30 หรอนอยกวาแตถามสารอนนทรย ปนอยมากจะเปนหนน ามนคณภาพต า ประเทศไทยมแหลงหนน ามนอยท อ.แมสอด จ. ตาก แตยงไมม การขดขนมาใชเนองจากมปรมาณ เคอโรเจนต ากวารอยละ 10 ยงไมคมกบการลงทน

การใชประโยชนจากหนน ามน

1) หนน ามนใชเปนแหลงพลงงานได เชน เดยวกบถานหน หนน ามน 1000 กโลกรม เมอ น ามาผานกระบวนการสกด สามารถสกดเปนน ามนหนได ประมาณ 100 ลตร ผลตภณฑทไดประกอบดวยน ามนกาด น ามนตะเกยง พาราฟน น ามนเชอเพลง น ามนหลอลน ไข แนฟทา และ ผลตภณฑทเปน ผลพลอยไดอนๆ เชน แอมโมเนยมซลเฟต 2) การท าเหมองเพอผลตหนน ามนมคาใชจาย สงกวาการใชเชอเพลงจากปโตรเลยมโดยตรง ประเทศเอสโตเนย น าหนน ามนมาใชตงแตป พ.ศ. 2463 ปจจบนเปนประเทศทใชหนน ามนมากทสดสวนใหญใชเปนเชอเพลงในการผลตกระแสไฟฟา


18

ทมา : https://www.bing.com/images/search?view=detailV2&ccid=Yf1zbJ%2bw&id

= F4BB034F05FCCA2B99A9A9092A1A136ADDA9AF62&thid= OIP.Yf1zbJw1nvXkBjnQfc

hKgEsDI&q=oil+shale+&simid=608053249168771572&selectedIndex

=75&ajaxhist=0

https://www.bing.com/images/search?view=detailV2&ccid=Yf1zbJ%2bw&id%20=F4BB034

https://www.bing.com/images/search?view=detailV2&ccid=Yf1zbJ%2bw&id%20=F4BB034


19

4 2 6 5 3 1

แนวนอน

1. หนตะกอนเนอละเอยดมสน าตาลเขมหรอสด า

2.สารประกอบอนทรยทสกดออกจากหนน ามนไดงาย

3. สารองคประกอบทส าคญในหนน ามน

แนวตง

4. กระบวนการน าหนน ามาให ความรอนทอณหภม 450 -

500 C ในสภาพทไมมอากาศ

5. ซากสาหรายทท าใหเกดเคอโรเจนในหนน ามน

6. ผลพลอยไดจากแรธาตสวนนอยทมอยในหนน ามนและ

สารประกอบทเกดขนจากกระบวนการสกดหนน ามน

เกมปรศนาอกษรไขว หนน ามน

กตกา

1. โปรดศกษาใบความรกอน (สมมาสต สมมาสมาธ)

2. จงหาค าภาษาองกฤษทมความหมายตอไปนมาเตมลงในชองทก าหนดใหถกตอง

(สมมาวายามะ)


20

ไดความรและสนกกบเกมกนแลวมาท า

กจกรรมปฏบตด ปฏบตชอบกนตอเรว !

(สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ)

หนน ามน


21

กจกรรมปฏบตด ปฏบตชอบ (สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ) หนน ามน


ค าชแจง : ใหนกเรยนน าความรจากการศกษาใบความรเรอง หนน ามน ตอบค าถามตอไปน

1. อธบายความแตกตางระหวางหนน ามนกบถานหน ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. อนทรยวตถสารทส าคญของหนน ามนคอ…………………….และมความส าคญอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. จงอธบายสภาพแวดลอมทท าใหเกดหนน ามน………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. จงอธบายวาเหตใดจงไมนยมน าหนน ามนมาใชประโยชนเมอเทยบกบถานหน และเชอเพลงชนดอน ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. อธบายการท าน ามนจากหนน ามนมกแบบ อะไรบาง ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………


22

กจกรรม ชวนคดพชตปญหาดวยปญญา (สมมาทฐ สมมาสงกปปะ)

ถานหนและหนน ามน

อยาลม! อานค าชแจง ดด นะคะ


23

1. ใหนกเรยนอานบทความ เรองการพฒนาเชอเพลงจากหนน ามนในประเทศไทย การศกษาความเปนไปไดในการพฒนาแหลงหนน ามนแมสอดจงหวดตากเปนการรวมมอระหวาง

กรมเชอเพลงธรรมชาตและการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยโดยการสนบสนนของกรมทรพยากร

ธรณกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและกรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร

กระทรวงอตสาหกรรม โดยในป 2550 ศกษาประเมนศกยภาพแหลงหนน ามนแมสอด จากขอมล

การศกษาทเคยด าเนนการมาแลว เชน ขอมลหลมเจาะ 165 หลม ขอมล Seismic ในพนทศกยภาพ

สง 7 แนว ไดผลวามปรมาณส ารองทางธรณวทยาทประเมนแลวในแองแมสอด จงหวดตาก 621

ลานตน โดยเฉพาะบรเวณพนทศกยภาพสงในแองยอยหวยกะโหลกมประมาณ 389 ลานตน

ทมา : กรมเชอเพลง กระทรวงพลงงานhttp://www.dmf.go.th/index.php?act=otherfuel&sec=oilshale#

2. จากบทความ เรองการพฒนาเชอเพลงจากหนน ามนในประเทศไทย ถานกเรยนไดรบมอบหมายหนาท ในการพฒนาแหลงเชอเพลงดงกลาวนกเรยนจะมแนวทางในการพฒนาอยางไร

กจกรรมชวนคดพชตปญหา ดวยปญญา (สมมาทฐ สมมาสงกปปะ)

หนน ามน



24

แนวทางในการพฒนาแหลงหนน ามนแมสอด

………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………


25


สมมาสต สมมาสมาธ) ปโตรเลยม




26

ปโตรเลยม (Petroleum) มาจากรากศพทภาษาละตน 2 ค า คอ เพทรา ) Petra)

แปลวา หน และโอลอม (Oleum) แปลวาน ามน รวมกนแลวมความหมายวา น ามนทได จากหน

ปโตรเลยมเปนสารผสมของสารประกอบไฮโดรคารบอนและสารอนทรยหลายชนดทเกด ตาม

ธรรมชาตทงในสถานะของเหลวและแกส ไดแกน ามนดบ (Crude oil) และแกสธรรมชาต

(Natural gas)

น ามนดบ จากแหลงตางๆ อาจมสมบตทางกายภาพแตกตางกน เชน มลกษณะ ขน

เหนยว จนถงหนดคลายยางมะตอย มสเหลอง เขยว น าตาลจนถงด า มความหนาแนน 0.79 –

97.0g/cm3 น ามนดบมองคประกอบสวนใหญเปนสารประกอบไฮโดรคารบอน ประเภทแอลเคน

และไซโคล แอลเคน อาจมสารประกอบของ N ,S และสารประกอบ ออกไซดอนๆ ปนอย

เลกนอย

แกสธรรมชาต (Natural gas) มองคประกอบหลกคอ สารประกอบไฮโดร

คารบอนทมคารบอนในโมเลกล 1– 5 อะตอมประมาณร อยละ 95 ทเหลอเปนแกส ไนโตรเจน

และคารบอนไดออกไซด อาจมแกสไฮโดรเจนซลไฟดปนอยดวยแกสธรรมชาตอาจมสถานะ เปน

ของเหลวเรยกวา แกสธรรมชาต เหลว (Condensate) ประกอบดวยไฮโดรคารบอน

เชนเดยวกบแกสธรรมชาต แตมจ านวนอะตอมคารบอนมากกวาเมออยในแหลงกกเกบใต ผวโลก

ทลกมากและมอณหภมสงมากจะมสถานะเปนแกส แตเมอน าขนบนถงระดบผวดน ซงมอณหภม

ต ากวาไฮโดรคารบอนจะกลายสภาพเปนของเหลว

ปรมาณธาตองคประกอบของน ามนดบและแกสธรรมชาต

ชนดของปโตรเลยม ปรมาณเปนรอยละโดยมวล

C H S N

น ามนดบ 82 – 87 12 – 15 0.1 – 1.5 0.1 – 1

แกสธรรมชาต 65 – 80 1 – 25 0.2 1 – 15

การเกดปโตรเลยม ปโตรเลยมเกดจากการทบถมและสลายตวของอนทรยสาร จากพช

และสตวทคลกเคลาอยกบตะกอนในชนกรวดทรายและโคลนตมใตพนดน เมอเวลา ผานไปนบ

ลานปตะกอนเหลานจะจมตวลงเรอยๆ เนองจากการเปลยนแปลงของผวโลกถก อดแนนดวย

ความดนและ ความรอนสงและมปรมาณออกซเจนจ ากดจงสลายตวเปลยน สภาพเปนแกส

ธรรมชาตและน ามนดบ แทรกอยระหวางชนหนทมรพรน

ใบความรท 3 ปโตรเลยม


27

1.1 ชนหนกกเกบปโตรเลยมโครงสรางรปโคงประทนคว า (Anticline Trap) เกดจากการหกงอของชนหนท าใหชน หนมรปรางโคงคลายกระทะคว าหรอหลงเตา น ามนและ กาซธรรมชาตจะไหลขนไปสะสมตวอยบรเวณจดสงสด ของโครงสรางและมหนปดกนวางตวทบอยดานบน โครง สรางแบบนถอวามประสทธภาพในการกกเกบน ามนไดดทสดจากสถตทวโลกพบวากวา 80% ของน ามนดบทวโลก ถกกกเกบอยภายใตโครงสรางแบบกระทะคว าน

รปการก าเนดปโตรเลยม ทมา: http://olympic.vcharkarn.com/varticle/43165

แหลงกกเกบปโตรเลยมปโตรเลยมทเกดอยในชนหนจะมการเคลอนตวออกไป

ตามรอยแตกและรพรนของหนไปสระดบความลกนอยกวาแลวสะสมตวอยในโครงสรางหนทมรพรน

มโพรงหรอรอยแตกในเนอหนทสามารถใหปโตรเลยมสะสมควอยไดดานบนเปนหนตะกอน หรอ

หนดนดานเนอแนนละเอยดปดกนไมใหปโตรเลยมไหลลอดออกไปได โครงสรางปดกนดงกลาว

เรยกวา แหลงกกเกบปโตรเลยม แหลงกกเกบปโตรเลยมสามารถแบงไดเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ

1. แหลงกกเกบปโตรเลยมทเกดจากโครงสรางทางธรณวทยา (StructuralTrap)

เปนลกษณะโครงสรางทเกดจากการเปลยนรปของชนหน เชน การพบ (Folding) หรอการแตก

(Faulting) หรอท งสองอยางท เกดขนกบหนอมปโตรเลยม (Reservoir Trap) และหนปดกน

ปโตรเลยม (Cap Rock) ทมกจะสะสมน ามนไว ไดแก

รปชนหนกกเกบปโตรเลยมโครงสรางรปประทนคว า

ทมา : http://olympic.vcharkarn.com/varticle/43165

ปโตรเลยมจากแหลงตางกนจะมปรมาณ

ข อ งส า รป ระ ก อ บ ไฮ โด รค า ร บ อ น รวม ท ง

สารประกอบ ของก ามะถน ไนโตรเจน และ

ออกซเจนแตกตางกน โดยขนอยกบชนดของซาก

พชและสตวทเปนตนก าเนด ของปโตรเลยมและ

อทธพลของแรงททบถมอยบนตะกอน

หนปดกนปโตรเลยม

กาซ

น ามน

น า

หนอม ปโตรเลยม

1.1ชนหนกกเกบปโตรเลยมโครงสรางรปโคงประทนคว า (Anticline Trap) เกดจากการหกงอของชนหนท าใหชน หนมรปรางโคงคลายกระทะคว า หรอหลงเตา น ามนและ กาซธรรมชาตจะไหลขนไปสะสมตวอยบรเวณจดสงสดของ โครงสรางและมหนปดกนวางตวทบอยดานบน โครงสราง แบบนถอวามประสทธภาพในการกกเกบน ามนไดดทสดจากสถตทวโลกพบวากวา 80% ของน ามนดบทวโลก ถกกกเกบอยภายใตโครงสรางแบบกระทะคว า



28

รปชนหนกกเกบปโตรเลยมโครงสรางรปรอยเลอนของชนหน ทมา: http://olympic.vcharkarn.com/varticle/43165

รปชนหนกกเกบปโตรเลยมโครงสรางรปโดม ทมา: http://olympic.vcharkarn.com/varticle/43165

รปชนหนกกเกบปโตรเลยมโครงสรางรปโดม ทมา: http://olympic.vcharkarn.com/varticle/43165

1.2 ชนหนกกเกบปโตรเลยมโครงสรางรปรอย เลอนของชนหน (Fault Trap) เกดจากการหก งอของชนหนท าให ชนหนเคลอนไปคนละแนว ซงท าหนาทปดกนการเคลอนตวของปโตรเลยม ไปสทสงกวาแหลงน ามนและกาซธรรมชาตใน ประเทศไทยมกพบในโครงสรางกกเกบชนดน


กาซ น ามน น า หนอมปโตรเลยม


1.3 ชนหนกกเกบปโตรเลยมโครงสรางรปโดม (Salt Dome Trap) เกดจากชนหนถกดนให โกงต วด วยแ ร เก ล อ จน เก ดล กษ ณ ะคล ายก บ โครงสรางกระทะคว าอนใหญ และปโตรเลยม จะมาสะสมตวในชนหนกกเกบฯ บรเวณรอบๆ โครงสรางรปโดม ตวอยางเชน แหลงน ามนใน อาวเปอรเซย และตอนกลางของ ประเทศโอมาน เปนตน

กาซ น ามน น า หนอมปโตรเลยม

ชนหนเกลอ

2.แหลงกกเกบปโตรเลยมแบบเนอหนเปลยนแปลง (Stratigraphic Trap) โดยอาจเปนการเปลยนแปลง ของหนอมปโตรเลยมเสยเอง ซงเกดขนในลกษณะ ทแนวหนอมปโตรเลยมดนออกไปเปนแนวขนานเขาไปแนวหนทบท าใหเกดเปนแหลงกกเกบ หรอ อาจเกดขนจาก หนอมป โตรเลยมเปลยนสภาพและ องคประกอบกลายเปนหนทบขนมากและหมสวนท

เหลอเปนแหลงกกเกบไว


กาซ

น ามน น า

หนอมปโตรเลยม


29

รปการส ารวจทางธรณวทยา ทมา: http://olympic.vcharkarn.com/varticle/43165

รปการส ารวจทางธรณฟสกส ทมา: http://olympic.vcharkarn.com /varticle/43165

การส ารวจหาแหลงปโตรเลยม

เปนการส ารวจหาขอมลทเกยวของกบขนาด รปทรงทาง เรขาคณตของแหลงปโตรเลยม และระดบความลกจาก

พนผวของแหลง เพอประเมนปรมาณส ารอง และคณภาพของปโตรเลยม นอกจากนยงตองส ารวจหาขอมลทางดาน

วศวกรรมปโตรเลยมทเกยวของ เชน ความกดดนของ แหลงปโตรเลยม อตราการไหลของปโตรเลยมและความสามารถใน

การผลตปโตรเลยมทงนรวม ไปถงชนดของปโตรเลยมในแหลงสะสมตวอกดวยขนตอนในการส ารวจปโตรเลยมอาจจ าแนก

ออกไดเปนขนตอนหลก 3 ขนตอน คอ

1.การส ารวจทางธรณวทยา(Geological exploration) การส ารวจใน ขน

นจะเรมตนดวยการรวบรวมขอมลเกยวกบสภาพธรณวทยาของพนท และ

บรเวณใกลเคยงซงไดมการด าเนนการมากอนแลวเพอ ประเมนผลส าหรบ

การส ารวจเพมเตมตอไปถาพนทส ารวจเปนพนท บนบกนกธรณวทยา

จะตองศกษาสภาพธรณวทยาของพนทการใช ภาพถายทางอากาศและ

ภาพถายจากดาวเทยมชวยพจารณาลกษณะ โครงสรางทางธรณวทยา

(Geological structure) ของพนทการส ารวจ ภาคสนามเพอตรวจสอบ

หนทโผลใหเหนบนพนผวการตรวจวเคราะห อายหนการวเคราะหตวอยาง

หนทางธรณเคม(Geochemical analysis)เพอหาหนตนก าเนดปโตรเลยม

(Source rock) และวเคราะหคณสมบตทางกายภาพของหน

การประเมนผลการส ารวจ ทางธรณวทยาท าใหสามารถก าหนดขอบเขตของพนท ซงมแนวโนม วาจะมความเปนไปไดทางดานหนตนก าเนดปโตรเลยมหนกกเกบ ปโตรเลยม (Reservoir rock) ซงจะกลายเปนแหลงปโตรเลยมตอไป

2.การส ารวจทางธรณฟสกส (Geophysical exploration) การส ารวจในขนน อาศย

หลกคณสมบตทางฟสกสของชนหนชนดตางๆอาทคณสมบตดาน แมเหลกไฟฟา

คณสมบตในการเปนตวกลางของคลนชนดตางๆ เปนตนมาเปน ขอพจารณาเพอ

ตรวจสอบสภาพธรณวทยาใตผวดนทงในเรองการเรยงล าดบ ชนหนโครงสรางทาง

ธรณวทยาโดยใชเครองมอทางธรณฟสกสชวยในการตรวจวดคณสมบตตางๆของหนท

อยใตผวดนลกลงไปในพนทส ารวจเทคนคทางดาน ธรณฟสกสทนยมน ามาใชในการ

ส ารวจหาแหลงปโตรเลยม คอ การตรวจวด

คาความเขมสนามแมเหลกโลก(Magnetic survey) การตรวจวดคาความโนมถวง

(Gravity survey) และการตรวจวดคลนไหวสะเทอนของชนหน(Seismic survey)

การส ารวจทางธรณฟสกสเพอตรวจวดคาความเขมของสนามแมเหลกโลก และการ

ตรวจวดคาความโนมถวงจะชวยในการก าหนดขอบเขตและรปรางของ แองตะกอนใน

อดตใตผว ดนลกลงไปวามศกยภาพทจะเปนแหลงปโตรเลยมมากนอยเพยงไร

รวมทงสามารถก าหนดพนทใหแคบลงเพอท าการส ารวจทางธรณฟสกสดวยการตรวจวดคลนไหวสะเทอนของชนหนในขน

ตอไปเพอประเมนลกษณะการเรยงตวของชนหนและโครงสรางทางธรณวทยาใตผวดนส าหรบชวยในการก าหนดต าแหนง

หลมเจาะส ารวจตอไปการส ารวจทางธรณฟสกสนนสามารถจะด าเนนการไดทงพนทบนบกและพนทในทะเล

http://olympic.vcharkarn.com/varticle/43165

http://olympic.vcharkarn.com/


30

รปการเจาะส ารวจปโตรเลยม ทมา: http://olympic.vcharkarn.com/varticle/43165

การกลนน ามนดบ คอ การยอยสลายสารประกอบไฮโดรคารบอนทเปนสวน

การแยกสวนประกอบของปโตรเลยมออกเปนกลม(Groups) หรอออกเปนสวน (Fractions)

ตางๆ โดยกระบวนการกลน (Distillation) ทยงยากและซบซอนน ามนดบในโรงกลนน ามน

นนไมเพยงแตจะถกแยกออกเปนสวน ตางๆ เทานน แตมลทน (Impurities) ชนดตางๆ

เชน ก ามะถน กจะถกก าจดออกไปอก โรงกลนน ามนอาจผลตน ามน แกส และเคมภณฑท

แตกตางกนออกมาไดมากมายถง 80 ชนด ผลตภณฑทส าคญทสดคอ เชอเพลงชนดตางๆ

จากน ามน สวนทเบากวา (Lighter fractions) เชน น ามนเบนซน (Petrol หรอ Gasoline)

พาราฟน (Parafin หรอ Kerosene)เบนซน (Benzene) แตน ามนสวนทหนกกวา Heavier

fractions) เชน น ามนดเซล (Diesel) น ามนหลอลน (Lubricants) และน ามนเตา (Fuel

oils) กนบไดวามความส าคญเชนกน นอกเหนอไปจากน กมสารเหลอคาง (Residues) อก

หลายชนดเกดขน เชน ถานโคก (Coke) แอสฟลต (Asphalt) และบทเมน (Bitumen) หรอ

น ามนดน (Tar) และขผง (Wax หรอ Vaseline) กอาจไดรบการสกดออกมารวมทงยงม

แกสชนดตางๆ เกดขนดวย เชน บวเทน (Butane) และโพรเพน (Propane) การกลน

น ามนดบจงใช การกลนล าดบสวนซงมข นตอนดงน

3.การเจาะส ารวจ (Drilling exploration) เมอประเมนผลการส ารวจทาง

ธรณวทยาและการส ารวจทางธรณฟสกสเขาดวยกนแลวกสามารถก าหนด

โครงสรางทคาดวาจะเปนแหลงกกเกบปโตรเลยมไดในเบองตนและล าดบ

ตอไปกจะเปนการเจาะส ารวจโดยในขนแรกจะเปนการเจาะส ารวจเพอหา

ขอมลทางธรณวทยาเกยวกบล าดบชนหนใตพนผวลกลงไปตรวจสอบ ลกษณะ

ตวอยางหน และยนยนลกษณะโครงสรางทางธรณวทยาใตดนรวมทงเพอคนหา

ปโตรเลยมหรอรองรอยของปโตรเลยมถาผลการเจาะ ส ารวจพบวาม ปโตรเลยม

สะสมตวอยในแหลงใตดนลกลงไปกจะมการศกษาและตรวจสอบขอมลอนๆ

เพมเตม เชน ลกษณะและคณภาพ ปโตรเลยมอายของชนกกเกบปโตรเลยม

ชนดของหนความพรนของเนอหน (Porosity) และคณสมบต การใหของไหล

ซม ผานเนอหน (Permeability)

นอกจากนยงอาจมการทดสอบหลมเจาะส ารวจ เพอประเมนหาความสามารถในการผลตปโตรเลยม

จากแหลงกกเกบทส ารวจพบดวยขนตอไปจะเปนการเจาะส ารวจเพมเตม เพอก าหนดขอบเขตทแนนอนของ

แหลงปโตรเลยมปรมาณการไหลปรมาณส ารองของปโตรเลยมในแหลงกกเกบเพอการประเมนศกยภาพและ

สมรรถนะของการผลตปโตรเลยมในเชงพาณชยตอไป


31

รปการกลนน ามนดบ ทมา: http://www.vcharkarn.com/lesson/view.php?id=1464

1. กอนการกลนตองแยกน าและสารประกอบตาง ๆ ออกจากน ามนดบกอนจน

เหลอแตสารประกอบไฮโดรคารบอนเปนสวนใหญ

2. สงผานสารประกอบไฮโดรคารบอนผานทอเขาไปในเตาเผาทมอณหภม 320 –

385OC น ามนดบทผานเตาเผาจะมอณหภมสง จนบางสวนเปลยนสถานะเปนไอปนไปกบ

ของเหลว

3.สงสารประกอบไฮโดรคารบอนทงทเปนของเหลวและไอผานเขาไปในหอกลน ซง

หอกลนเปนหอสงทภายในประกอบดวยชนเรยงกนหลายสบชนแตละชนจะมอณหภม แตกตาง

กนชนบนมอณหภมต าชนลางมอณหภมสง ดงนนสารประกอบไฮโดรคารบอนทม มวลโมเลกล

ต าและจดเดอดต าจะระเหยขนไปและควบแนนเปนของเหลวบรเวณชนทอย สวนบนของหอก

ลนสวนสารประกอบไฮโดรคารบอนทมมวลโมเลกลสงและจดเดอดสงกวา จะควบแนนเปน

ของเหลวอยในชนต าลงมาตามชวงอณหภมของจดเดอดสารประกอบ ไฮโดรคารบอนบางชนดท

มจดเดอดใกลเคยงกนจะควบแนนปนกนออกมาชนเดยวกนการ เลอกชวงอณหภมในการเกบ

ผลตภณฑจงขนอยกบจดประสงคของการใชผลตภณฑทได สารประกอบไฮโดรคารบอนทมมวล

โมเลกลสงมาก เชน น ามนเตา น ามนหลอลน และ ยางมะตอย ซงมจดเดอดสงจงยงคงเปน

ของเหลวในชวงอณหภมของการกลน และจะถก แยกอยในชนตอนลางของหอกลน


32

ผลตภณฑทไดจากปโตรเลยม

ผลตภณฑตางๆ

ทไดจาการ กลน

น ามนดบ

จ านวน

อะตอม

ของคารบอน

ชวงของ

จดเดอด (Cº)

สถานะท

อณหภม 25 Cº

ประโยชน

กาซปโตรเลยม

แนพทาเบา

แนพทาหนก

น ามนกาด

น ามนดเซล

น ามนหลอลน

ไข

น ามนเตา

บทเมน

C1 – C4

C5 – C6

C6 – C10

C10 – C14

C14 – C19

C19 – C35

มากกวา C35

มากกวา 35

< 300 – 65

65 – 170

170 – 250

250 – 340

340 – 500

> 500

> 500

กาซ






ของแขง


ของแขง

ท าสารเคมวสดสงเคราะหและเปนเชอเพลง

ใชท าน ามนเบนซน

ใชท าน ามนเบนซนท าสารเคม

ใชท าเชอเพลงเครองบนไอพนและตะเกยง

ใชท าเปนเชอเพลงส าหรบเครองยนตดเซล

ใชเปนน ามนหลอลน

ใชท าเทยนไขเครองส าอางยาขดมนและ

วตถดบในการผลตผงซกฟอก

ใชเปนเชอเพลงเครองจกร

ใชท าวสดกนซม ใชท ายาง มะตอยราดถนน

ผลตภณฑทไดจากการกลนน ามนดบแตละชนด ถกน าไปใชประโยชนมากนอยตางกน เชน ในปจจบนมการใช

น ามนเบนซน ซงประกอบดวย C5 – C10และน ามนดเซลซงประกอบดวย C14 – C19 ในปรมาณทสงมากท าใหน ามนเบนซน

และน ามนดเซลทไดจากการกลนน ามนดบมปรมาณไมเพยงพอกบความตองการในขณะทผลตภณฑทไดจากการกลน

ปโตรเลยมซงประกอบดวยสารประกอบไฮโดรคารบอนทมคารบอนมากๆ หรอมมวลโมเลกลมากไมเปนทตองการเทากบ

น ามนเบนซนและน ามนดเซลท าใหไมสมดลกนนกวทยาศาสตรจงไดใชวธท าสารประกอบไฮโดรคารบอนทมคารบอนมากๆ

เปลยนเปนสารประกอบไฮโดรคารบอนทมมวลโมเลกลใกลเคยงกบน ามนเบนซน

และน ามนดเซลและมการปรบปรงโครงสรางของของโมเลกลใหเปนเชอเพลงทมคณภาพด ขนซงท าไดหลายวธ

การปรบปรงโครงสรางโมเลกลของเชอเพลงใหมคณภาพทดขน ก. กระบวนการแตกสลาย ( Cracking process ) กระบวนการแตกสลาย คอ การน าสารประกอบ

ไฮโดรคารบอนโมเลกลใหญ มาเผาทอณหภม 450 - 550 Cº ภายใตความดนต า และมซลกาอะลมนาเปนตวเรงปฎกรยา

วธนเปนการเพมปรมาณน ามนเชอเพลงโดยเฉพาะน ามนเบนซนและน ามนดเซลใหเพยงพอกบความตองการหรอเปนการ

เพมคณภาพของน ามนเชอเพลงเพราะไฮโดรคารบอนทมขนาดโมเลกลเลกมคณสมบตในการ เผาไหมดกวาโมเลกลใหญ

เชน ถาผลตภณฑทไดเปนแอลเคนทมคารบอน 5 – 10 อะตอม หรอถาผลตภณฑ ทไดเปนแอลคนทมคารบอน 5 – 10

อะตอม กใหท าปฎกรยารวมตวกบ H2 โดยม Pt หรอ Ni เปนตวเรงปฎกรยา กจะไดแอลเคนซงสามารถน าไปใชท าน ามน

เบนซนตอไปและเปนการปรบปรงคณภาพดวยเพราะผลตภณฑทได สวนใหญมโครงสรางแบบมกงซงเหมาะกบเครองยนต

เบนซนส าหรบผลตภณฑท เกดจากกระบวนการแตกสลาย ซงมคารบอนนอยกวา 5 อะตอม กสามารถน าไปผาน

กระบวนการ ในขอ ค หรอขอ ง ตอไป ดงสมการ

C10H22 catalyst C8H16 + C2H6

C12H26 C5H10 + C7H16

C7H15• C15H30• C17H15 C7H16+ C6H12: CH2 + C14H28:CH2

Heavy gas oil Gasoline (antiknock)

SiO2 หรอ Al2O3


33

CH3

CH3

ข. วธรฟอรมมง ( Reforming ) เปนการเปลยนไฮโดรคารบอนทโครงสรางแบบโซตรงเปนไฮโดรคารบอนทโครงสรางเปนแบบโซมกงหรอเปนการเปลยนสารประกอบไฮโดรคารบอนแบบวงใหเปนสารประกอบไฮโดรคารบอนประเภทอะโรเมตกโดยใชความรอนและตวเรงปฏกรยา ดงสมการ CH3-CH2-CH2-CH2-CH2-CH3 Catalyst

CH3-CH-CH-CH3

Catalyst + 3H2

Toluene CH3CH2CH2CH2CH2CH2CH3 + 4H2

n-Heptane Toluene

CH3

CH3

CH3

Cr2O3 หรอ Al2O3

ค. วธแอลคเลชน(Alkylation)เปนการรวมโมเลกลของแอลเคนกบแอลคนโดยมกรดซลฟวรก

เปนตวเรงปฎกรยาเกดเปนโมเลกลแอลเคนทมโครงสรางแบบมกง ดงสมการ

CH3-C=CH2 + CH3CH-CH3 CH3-C-CH2-CH-CH3

Isobutene Isobutane 2,2,3-Dimethylpentane

CH2=CH2 + CH3-CH-CH3 CH3-C-CH2CH3

Ethylene Isobutane 2,2-Dimethylbutane (Neohexane)

CH3

CH3

CH3

H2SO4 CH3 CH3

CH3 CH3

CH3

CH3


34

ง. วธโอลโกเมอไรเซซน(Oilgomerization) เปนวธการรวมไฮโดรคารบอนไมอมตว (แอลคน)

โมเลกลเลกๆ เขาดวยกนโดยใชความรอนและตวเรงปฎกรยาจะไดสารประกอบไฮโดรคารบอนทม

จ านวนคารบอนอะตอมเพมขน 1 2 3 หรอ 4 เทาของไฮโดรคารบอนไมอมตวทใชเปน สารตงตนดง

สมการ เชน

CH3 – C= CH2 + CH3 – C = CH2 Catalyst CH3 – C – CH2 – C = CH2

Isobutene Isobutene 2,2,3-Dimethylpentene

CH3 CH3 CH3

CH3 CH3

การก าหนดคณภาพของน ามนเบนซน

เบนซนเปนน ามนเชอเพลงทสวนใหญประกอบดวย แอลเคนทมคารบอน 5 – 10 อะตอม น ามน

เบนซนจงมสมบตแตกตางกนตามชนดและปรมาณของแอลเคนทเปนองคประกอบจากการ

ศกษาพบวาไอโซเมอรทคารบอนตอกนแบบโซมกงเปนเชอเพลงทมคณภาพดกวาไอโซเมอรท

คารบอนตอกนแบบโซตรง เชน ไอโซเมอรหนงของออกเทน (C8H18) ทมชอวาไอโซออกเทน

เปน เชอเพลงทเหมาะกบเครองยนตกาซโซลนมากเพราะชวยท าใหเครองยนตเดนเรยบไม

กระตกสารประกอบไฮโดรคารบอนทไมเหมาะสมกบเครองยนตกาซโซลนเลยคอนอมาลเฮปเทน

ซงมสตรโครงสราง ดงน CH3 –CH2 – CH2 –CH2 – CH2 – CH2–CH3 เมอใชเปนเชอเพลงจะ

ท าให เครองยนตเกดการชงจดระเบดเปนผลใหเครองยนตกระตก ดงนนจงไดมการก าหนด

คณภาพ ของน ามนเบนซนเปนเลขออกเทน โดยเปรยบเทยบสมบตการเผาไหมของน ามน ดงน

1.น ามนเบนซนซงมสมบตในการเผาไหมเชนเดยวกบไอโซออกเทนบรสทธใหม

เลขออกเทน เทากบ 100

2.น ามนเบนซนทมสมบตในการเผาไหมเชนเดยวกบนอมาลเฮปเทนบรสทธใหม

เลขออกเทนเทากบ 0

3.คาเลขออกเทนอนๆใหเปรยบเทยบกบสวนผสมระหวางไฮโซออกเทนกบ

นอมาลเฮปเทนโดยคดจากรอยละของไอโซออกเทน


35

ตวอยาง เชน น ามนเบนซนทมสมบตในการเผาไหมเชนเดยวกบเชอเพลงทไดจากการผสม

ไอโซออกเทนรอยละ 95 และนอมาลเฮปเทนรอยละ 5 แสดงวามเลขออกเทนเทากบ 95

การปรบปรงคณภาพของน ามนเบนซน การปรบปรงคณภาพของน ามนเบนซน คอ

การเพมเลขออกเทนใหแกน ามนนนเองเพราะน ามนเบนซนทกลนไดสวนใหญจะมเลขออกเทน

คอนขางต าการเพมเลขออกเทนท าไดโดยเตมสารเคมบางชนดลงไป เชน สารประกอบเตตระ

เอทลเลด ( C2H5 ) 2Pb หรอสารประกอบเตตระเมทลเลด ( CH3 ) 4Pb สารทงสองชนดม

สถานะ เปนของเหลวท อณหภมปกตไมมสไมละลายน าแตละลายไดดในน ามนเบนซนชวยท า

ให เครองยนตไมกระตกแตเมอน ามนถกเผาไหมในเครองยนต เตตระเอทลเลดหรอ

เตตระเมทลเลดจะเปลยนออกไซดหรอคารบอเนต ของตะกวเปนละอองอยในอากาศซงเปน

พษตอมนษยและ สตวโดยเฉพาะอยางยงจะเกบสะสมไวทตบท าใหประสทธภาพการท างาน

ของตบต าลง เพอลด ภาวะมลพษในอากาศ บางประเทศไดประชาสมพนธใหประชาชนเลกใช

น ามนทมสารประกอบของตะกวมาใชน ามนไรสารตะกวแทนน ามนเบนซนไรสารตะกวหรอย

แอลจ (ULG) คอน ามนเบนซนทใชสารอนเพมเลขออกเทน แทนสารประกอบของตะกว

ตวอยางสารเคมทใชเพมเลขออกเทนแทนสารประกอบของตะกว เชน เมทลเทอรเชยรบวทล

อเทอร ( Methyl tertiary butyl etther ) ใชตวยอวา MTBE ไอโซโพรพลแอลกอฮอล(IPA),

เทอรเซยรบวทลแอลกอฮอล (TBA) และในอนาคตอาจมกมรเตมเอทลเทอรเซยรบวทลอเทอร

(ETBE) แทน สารเหลานมสตรโครงสรางดงน

วธการหาเลขออกเทน ท าไดโดยน าไอโซออกเทนและนอรมอลเฮปเทนมาผสมกนใน

อตราสวนเปอรเซนตโดยมวลทแตกตางกน แลวน าสารผสมแตละอตราสวนทไดไปเผาไหมใน

เครองยนตมาตรฐานสบเดยวทเรยกวาเครองยนต CFR (Cooperative Fuels Research) แลว

เทยบดวามอตราการกระตกเหมอนกบสวนผสมทมเปอรเซนตของไอโซออกเทนเทาใดกถอวา

น ามนนนมคาออกเทนเทากบไอโซออกเทนนน


36

ตวอยาง การค านวณหาคาออกเทนของน ามนเบนซน ตวอยางท 1 น ามนเบนซนทมสมบตการเผาไหมเชนเดยวกบเชอเพลงทประกอบดวยเฮปเทน 4 สวนและ ไอโซออกเทน 16 สวน โดยมวล จะมเลขออกเทนเทาใด วธคด น ามนเบนซนมมวลรวม = 4+16 = 20 สวนโดยมวล น ามนเบนซนหนก 20 หนวย มไอโซออกเทน = 16 หนวย น ามนเบนซน 100 หนวย มไอโซออกเทน = 16 X 100 หนวย 20 = 80 หนวย \ เลขออกเทนเทากบ 80 ชนดของน ามนเบนซน ทมวางขายโดยทวไปมเลขออกเทนดงน

1) น ามนเบนซนเลขออกเทน 87 มสเขยว เหมาะส าหรบเปนเชอเพลงใน รถมอเตอรไซด

2) น ามนเบนซนเลขออกเทน 91 มสแดง เดมเรยกเบนซนธรรมดา เหมาะส าหรบเปนเชอเพลงในรถยนตทผลตจากญปน

3) น ามนเบนซนเลขออกเทน 95 มสเหลอง เดมเรยกวาเบนซนพเศษ (เบนซนซเปอร) เหมาะส าหรบรถยนตทผลตจากยโรปหรออเมรกา ความจรงแลวน ามนเบนซนไมวาจะมเลขออกเทนเทาใดกไมมส แตสทมนนใสเพอให ทราบชนดของเลขออกเทน ในประเทศองกฤษใชเบนซนและโทลอน(เมทลเบน) เปนสารเพม เลขออกเทนแทน MTBE โดยใชเครองแปลงอากาศ(catalytic converter) ชวยลดปรมาณ เบนซนหรอโทลอนทเหลอจากการเผาไหม

4) แกสโซฮอล (Gasohol) คอน ามนเชอเพลงทเกดจากการผสมน ามนเบนซน (gasoline) 90 % กบเอทานอลทมความบรสทธ 99.5 % ปรมาณ 10 % เขาดวยกนโดย เอทานอลทใชไดมาจากการหมกผลตภณฑทางการเกษตร เชน ออย มนส าปะหลง ขาวโพด หรออาจผสมน ามนเบนซน 97 % และเมทานอล 3 % แกสโซฮอลจะมเลขออกเทนสงกวา น ามนเบนซนมการเผาไหมชากวา แตสมบรณกวาและท าใหเกดมลภาวะทางอากาศนอยกวา แตมขอเสยคอเอทานอลทเปนสวนผสมจะท าใหชนสวนทเปนยาง(rubber seal) ของ เครองยนตเสยหาย ส าหรบแกสโซฮอลทใชเมทานอลเปนสวนผสมไมนยมเพราะมราคาแพง และมการปลอยสารทเปนพษ มฤทธกดกรอนและท าใหเกดมะเรงคอฟอรมลดไฮด


37

การก าหนดคณภาพของน ามนดเซล

การก าหนดคณภาพของน ามนดเซล ใชวธการเปรยบกบซเทนและแอลฟาเมทลแนพทาลน (C11H10) ดงนนจง

ไดมการก าหนดคณภาพของน ามนดเซลเปนเลขซเทนและก าหนดใหซเทน มเลขซเทนเทากบ 100 และแอลฟา

เมทลแนพทาลนมเลขซเทนเทากบ 0 ซงมสตร โครงสรางดงน

CH3-(CH2)14-CH3

ซเทน(Hexadecane) แอลฟาเมทลแนฟทาลน

การเพมเลขซเทนใหกบน ามนดเซลนยมเตมสารประกอบแอลคลไนเตรตบางชนด เชน ออกทลไนเตรต เปนตน

การค านวณหาเลขซเทนสามารถหาไดดงตวอยางตอไปน

ตวอยางท 2 เมอน าซเทนมาผสมกบแอลฟาเมทลแนฟทาลน ซงสมบตของซเทนและแอลฟาเมทลแนฟทาลน

เปนดงน

สาร จดเดอด

(C˚)

จดหลอมเหลว

(C˚)

ความหนาแนน

(g/cm3)

ซเทน

แอลฟาเมทลแนฟทาลน

287

244

18

-22

0.77

1.02

น ามนเชอเพลงชนดนประกอบดวยสารซเทน และสารแอลฟาเมทลแนฟทาลนเทานน เมอน าน ามน

เชอเพลงนมา 50 g ใสน าลงไป 100 cm3 เขยา แยกของเหลวชนบนออกมาแลวท าใหปราศจากน าน ามาชงได

40 g น ามนเชอเพลงนมเลขซเทนเทาใด (ENT)

วธคด สารซเทน มความหนาแนนนอยกวา สารแอลฟาเมทลแนฟทาลน

สารซเทน ลอยอยชนบน สวนสารแอลฟาเมทลแนฟทาลน จมอยชนลาง

น ามนเชอเพลงหนก 50 g มซเทน = 40 g

น ามนเชอเพลงหนก 100 g มซเทน = 40 x 100 g

50

= 80 g

น ามนเชอเพลงนมซเทน 80 % โดยมวลจงมเลขซเทน = 80

ดโซฮอล (Diesohol) คอน ามนเชอเพลงทเกดจากการผสมน ามนดเซลกบเอทานอล 10–15 % เขา

ดวยกน โดยใชเอทานอลทใชมความบรสทธ 99.5 % ขนไป ถาใชเอทานอล บรสทธ 95 % จะมการผสมสาร

ประเภทอมลซไฟเออรลงไปเพอใหเอทานอลรวมเปนเนอเดยวกนกบน ามนดเซล

\

\

CH3


38

ประโยชนของปโตรเลยม

นกวทยาศาสตรพบวาถาจะน าปโตรเลยมมาใชใหเกดประโยชนอยางเตมทนนควรจะน าปโตรเลยมไปผาน

กรรมวธการกลนแยกสารประกอบตางๆ ทเปนองคประกอบออกเปนสวนตางๆ ซงวธการกลนออก เปนสวนๆนน

มอยหลายวธผลตภณฑทไดจากการกลนแยกสวน ปโตรเลยมนนมไมนอยกวา 80 ชนด สามารถน าไปใชประโยชน

ในดานตางๆ ไดอยางมหาศาล ทงใน ดานอตสาหกรรม พาณชยกรรม เกษตรกรรม การขนสง การคมนาคม การ

กอสราง การผลตสารสงเคราะห เชน พลาสตก ใยสงเคราะห ยางสงเคราะห ฯลฯ และยงใชประโ ยชนใน

ชวตประจ าวนไดอกมากมาย อาทเชน 1( ใชเปนเชอเพลงให ความรอน ความสวาง ในครวเรอน 2) ใชเปนเชอเพลง

เตมรถยนต รถจกรยาน ยนต เครองบน 3) ใชเปน วสดหลอลน กนซม ขดมน 4) สารสงเคราะหชนดตางๆ ท

สงเคราะหจากสารประกอบไฮโดรคารบอนทได จากการกลนปโตรเลยม เชน พลาสตก เสนใยสงเคราะห ยาง

สงเคราะห 5) ใชในการกอสราง

ผลตภณฑทไดจากปโตรเลยม มความส าคญอยางยงตอชวตประจ าวนของมนษย เชน ใชเปนเชอเพลง ในการ

คมนาคมขนสง ธรกจอตสาหกรรม การผลตกระแสไฟฟา เปนสาร หลอลน ส าหรบเครองจกร นอกจากนยงเปน

วตถดบในการผลต พลาสตก ยาปราบศตรพช และปโตรเคมภณฑอนๆ อกมากมาย

- ใชในการขนสง ประมาณรอยละ 46 ของปโตรเลยมไดถกน าไปใชประโยชนเปนเชอเพลง ส าหรบ

รถยนตในระบบเครองยนตเผาไหม ภายใน (Internal combustion engine) ซงไดแก น ามนเบนซน น ามนดเซล

น ามนเครองบนและไอพน น ามนเตาส าหรบรถไฟ และเรอ

- ใชเปนเชอเพลงส าหรบอตสาหกรรม ซงสวนมากใชน ามนเตา และแกสธรรมชาต ในโรงงาน

อตสาหกรรม โรงไฟฟาพลงความรอน แกสหงตม และในอตสาหกรรมขนาดเลก เครองสบน า ฯลฯ ซงสวน มาก

จะใชน ามนเบา (Light oils) เปนเชอเพลง

- ใชในเครองก าเนดความรอน และใหแสงสวาง น ามนหนก (Heavy oils) มกจะมการน ามาใชใน

เครองก าเนดความรอนของประเทศในแถบหนาว ส าหรบโรงงาน ส านกงาน และทพกอาศยน ามนเบากม

ความส าคญเชนกน อาท น ามนกาด (Kerosene) ใชเปนเชอเพลง ใหแสงสวาง และหงตมในทองถนทยง ไมเจรญ

หรออยหางไกล แกสโพรเพน (Propane) และ บวเทน (Butane) ใชเปนเชอเพลงหงตมในครวเรอน

- ใชเปนวสดหลอลนประมาณรอยละ 1 - 2 ของน ามนดบทผานกระบวนการกลนจะไดรบการแปร

สภาพไปเปนน ามนหลอลน (Lubricants) และจาระบ (Greases) ส าหรบการขนสง เครองยนตและโรงงาน

อตสาหกรรม

- ประโยชนอนๆ อาทเชน แอสฟลต (Asphalt) บทเมน (Bitumen) น ามนดน (Tar) ใชราดถนน ฉาบ

หลงคา และใชเปนสารกนน า ขผง (Wax) ใชท าเทยนไข วสดกนซม วสดขดมน และเปนเชอเพลง ใหแสงสวาง

- สารปโตรเลยม ปโตรเลยมใชเปนวตถดบส าหรบอตสาหกรรมปโตรเลยมซงจะน าไปสการผลต

พลาสตกและสารสงเคราะหมากมายหลายชนด (Plastics) เสนใยสงเคราะห (Synthetic fibres) และสงทอ

สงเคราะห (Synthetic textiles) ยางสงเคราะห (Synthetic rubber) สารคารบอนด า (Carbon black) ฯลฯ


39

13 5 8 11 10 2 15 12 9 4 /14 1 6 7 3

เกมปรศนาอกษรไขว ปโตรเลยม

กตกา

1. โปรดศกษาใบความรกอน (สมมาสต สมมาสมาธ)

2. จงหาค าภาษาองกฤษทมความหมายตอไปนมาเตมลงในชองทก าหนดใหถกตอง

แนวนอน

1. ผลตภณฑล าดบแรกทไดจากการกลนน ามนดบ 2. ผลตภณฑล าดบสดทายทไดจากการกลนน ามนดบ

3. เชอเพลงทไดจากการผสมระหวางน ามนดเซลกบแอลกอฮอล 4. เครองมอวดคาแรงโนมถวงของโลก

5. กระบวนการรวมตวระหวางสารประกอบแอลเคนกบแอลคน 6. สารทเตมลงในน ามนไรสารตะกวเพอเพมคาออกเทน

7. เชอเพลงจากเอสเทอรทผลตจากน ามนสตว

แนวตง

8. เชอเพลงทใชกบเครองบนไอพน 9. น ามนเบนซนทมคาออกเทน 100

10. น ามนเชอเพลงทใชส าหรบเครองยนตแกสโซลน 11. เลขบอกคณภาพของน ามนเบนซน

12. เลขบอกคณภาพของน ามนดเซล 13. เครองมอวดความเขมขนของสนามแมเหลกโลก

14. เชอเพลงทไดจากการผสมระหวางน ามนเบนซนกนแอลกอฮอล 15. สารผสมของสารประกอบไฮโดรคารบอน


40

ไดความรและสนกกบเกมกนแลวมาท า

กจกรรมปฏบตด ปฏบตชอบกนตอเรว !

(สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ)

ปโตรเลยม


41

กจกรรมปฏบตด ปฏบตชอบ (สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ) ปโตรเลยม


ค าชแจง : ใหนกเรยนใชความรจากใบความรตอบค าถามตอไปน 1. นกเรยนคดวาปจจยใดบางทประกอบกนแลวท าใหเกดปโตรเลยม ………………………………………………………………………………………………………………………..…….. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. …………….............................................................................................................................. 2. ปโตรเลยมมธาตใดบางเปนองคประกอบ ............................................................................................................................................. 3. ปโตรเลยมเกดขนไดอยางไร ............................................................................................................................................. 4. หนตนกาเนดปโตรเลยมเปนหนชนดใด ............................................................................................................................................. 5. ท าไมปโตรเลยมจงถกกกเกบไวในชนหนใตพนโลกโดยไมหนหายไปไหน ............................................................................................................................................. 6. ปโตรเลยมเกดและสะสมอยในชนของหนชนดใด .............................................................................................................................................


42

ค าชแจง : ใหนกเรยนเตมขอความลงในแผนทความคดเรองการส ารวจปโตรเลยมใหสมบรณ

ค าชแจง : ใหนกเรยนน าขอความทก าหนดใหเตมหนาขอทสมพนธกน

…………………………………….5. การศกษาขอมลพนฐานเพอคาดคะเน โครงสรางและ

ชนดของหนกกเกบปโตรเลยม

…………………………………….6. การส ารวจเพอใหไดขอมลขอบเขต และลกษณะ โครงสรางของชนหนเพอการคาดคะเน แหลงกกเกบ ปโตรเลยม

…………………………………….7. การส ารวจเพอหาปรมาณผลตภณฑวามปรมาณมาก พอคมกบการลงทน

กจกรรมปฏบตด ปฏบตชอบ (ตอ) (สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ) ปโตรเลยม

การส ารวจปโตรเลยม

ธรณวทยา 1.

2. 3. 4.

การส ารวจทางธรณฟสกส การส ารวจทางธรณวทยา การเจาะส ารวจ


43

ค าชแจง : จงเตมผลตภณฑทไดจากการกลนน ามนดบและการน าผลตภณฑไปประโยชนใหถกตอง

……………...............

…………….........................

……………...............

……………...............

……………...............

……………...............

……………...............

……………...............

……………...............

…………….........................

…………….........................

…………….................................................................................

…………….................................................................................

…………….................................................................................

…………….................................................................................

…………….................................................................................



44

ค าชแจง : ใหนกเรยนน าวธการปรบปรงคณภาพน ามนทก าหนดใหเตมหนาขอทสมพนธกน …………………………………………………..1. เปนวธการรวมไฮโดรคารบอนไมอมตวโมเลกลเลกๆ

เขาดวยกนโดยใชความรอนและตวเรงปฎกรยา

…………………………………………………..2. เปนการรวมโมเลกลของแอลเคนกบแอลคนโดยม

กรดซลฟวรกเปนตวเรงปฎกรยา

…………………………………………………..3. เปนการเปลยนไฮโดรคารบอนทโครงสรางแบบโซตรงเปน ไฮโดรคารบอนทโครงสรางเปนแบบโซมกง

…………………………………………………..4. การน าสารประกอบไฮโดรคารบอนโมเลกลใหญมาเผาท

อณหภม 450 - 550 Cº ภายใตความดนต าและมซลกา

อะลมนาเปนตวเรงปฎกรยา

Oilgomerization Alkylation Cracking process Reforming


https://www.bing.com/images/search?view=detailV2&ccid=yJwa1lrx&id=1900011E63A4D492C3DE269F71C66047F41737EF&thid=OIP.yJwa1lrxH_1chGEYeE55tQEODS&q=%e0%b8%81%e0%b8%b2%e0%b8%a3%e0%b8%9b%e0%b8%a3%e0%b8%b1%e0%b8%9a%e0%b8%9b%e0%b8%a3%e0%b8%b8%e0%b8%87%e0%b8%84%e0%b8%b8%e0%b8%93%e0%b8%a0%e0%b8%b2%e0%b8%9e%e0%b8%9b%e0%b8%b4%e0%b9%82%e0%b8%95%e0%b8%a3%e0%b9%80%e0%b8%a5%e0%b8%b5%e0%b8%a2%e0%b8%a1&simid=607987205517869395&selectedIndex=87

https://www.bing.com/images/search?view=detailV2&ccid=nO7X9JlP&id=62DA0A7F202E8E0109F23B6796B3BDF5832E8DBE&thid=OIP.nO7X9JlP5nvfw5iJBccXWQDIDI&q=%e0%b8%81%e0%b8%b2%e0%b8%a3%e0%b8%9b%e0%b8%a3%e0%b8%b1%e0%b8%9a%e0%b8%9b%e0%b8%a3%e0%b8%b8%e0%b8%87%e0%b8%84%e0%b8%b8%e0%b8%93%e0%b8%a0%e0%b8%b2%e0%b8%9e%e0%b8%9b%e0%b8%b4%e0%b9%82%e0%b8%95%e0%b8%a3%e0%b9%80%e0%b8%a5%e0%b8%b5%e0%b8%a2%e0%b8%a1&simid=608014976758189000&selectedIndex=33


45

ค าชแจง : ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปนใหถกตอง 1. จงอธบายความหมายของน ามนเบนซนทมไอโซออกเทนรอยละ 97

………………………………………………………………………………………………………………………..…… ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. …………….............................................................................................................................. 2. น ามนเบนซนทมสมบตการเผาไหมเชนเดยวกบเชอเพลงทประกอบดวยเฮปเทน 2 สวนและไอโซออกเทน 18 สวน โดยมวลจะมเลขออกเทนเทาใด ………………………………………………………………………………………………………………………..…… ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. …………….............................................................................................................................. 3. เมอน าซเทนมาผสมกบแอลฟาเมทลแนฟทาลน ซงสมบตของซเทนและแอลฟาเมทลแนฟทาลน เปนดงน

สาร จดเดอด

(C˚)

จดหลอมเหลว

(C˚)

ความหนาแนน

(g/cm3)

ซเทน

แอลฟาเมทลแนฟทาลน

287

244

18

-22

0.77

1.02

น ามนเชอเพลงชนดนประกอบดวยสารซเทน และสารแอลฟาเมทลแนฟทาลนเทานน เมอน าน ามนเชอเพลงน

มา 30 g ใสน าลงไป 100 cm3 เขยา แยกของเหลวชนบนออกมาแลวท าใหปราศจากน าน ามาชงได 20 g น ามน

เชอเพลงนมเลขซเทนเทาใด (ENT)

………………….………………………………………………………………………………………………………………………..………………….............................................................................................................................. ................ ................................................................................................................................................................ ……………............................................................................................................................... .................. ………………………………………………………………….……………………………………………………………………..…… ................................................................................................................................................................ .............................................................................................. ..................................................................



46


ปโตรเลยม



47

ทมา: http://www.dailynews.co.th/Content.do?contentId=162531

กจกรรมชวนคดพชตปญหา ดวยปญญา (สมมาทฐ สมมาสงกปปะ) ปโตรเลยม

2. ใหนกเรยนแกปญหาการเกบกวาดคราบน ามน โดยมเงอนไขดงน 2.1 ใหนกเรยนทดลองโดยใชอปกรณ และสารเคมดงตอไปน 1. บกเกอรขนาด 250 cm3 1 ใบ 2. ลวดก ามะหย 3. เสนผม 4. ส าล 5. กระดาษช าระ 6. ตะแกรงตาถ 7. น ามนผสมสน ามน 2.2 สรปผลการทดลอง และน าเสนอหนาชนเรยน


1. ใหนกเรยนปฏบตกจกรรมชวนคดพชตปญหา ดวยปญญา โดยปฏบตดงน 1.1 ใหนกเรยนดภาพขาวเรอง น ามนรว

http://www.dailynews.co.th/Content.do?contentId=162531


48


สมมาสต สมมาสมาธ) แกสธรรมชาต และปโตรเคมภณฑ




49


แกสธรรมชาตและปโตรเคมภณฑ Petrochemical

แกสธรรมชาต เปนเชอเพลงทส าคญอกชนดหนง ประเทศไทยส ารวจพบแหลงแกสธรรมชาต ในบรเวณอาว

ไทยเมอป พ.ศ.2516 พบวามปรมาณมากพอในเชงพานชยนอกจากนนยงพบแหลงแกสบนแผนดนทอ าเภอน าพอง

จงหวดของแกน เมอ พ.ศ.2524 แกสธรรมชาตสวนใหญประกอบดวยสารทมคารบอนเพยงอะตอมเดยว เรยกวา

แกสมเทน ซงมประมาณรอยละ 80-95 แลวแตแหลงก าเนดนอกนนเปนสารไฮโดรคารบอนทมจ านวนคารบอน 2-

5 อะตอม สวนทเหลอเลกนอยเปน ไอปรอท แกสคารบอนไดออกไซด ไฮโดรซลไฟด ไนโตรเจน และไอน า

การน าแกสธรรมชาตมาใชประโยชนตองขดเจาะสารจากใตพนดนขนมาซงมทงสารทเปนของเหลวและแกส

ผสมกนจากนนแยกสารทงสองนออกจากกนแลวสงแกสผสมไปก าจด สารเจอปนทไมตองการออก เชน ปรอท

คารบอนไดออกไซด และน า จากนนจงสง แกสผสม เขาส หอกลนเพอแยกแกสแตละชนด ไดแก มเทน อเทน

โพรเพน และแกสอนๆ เพอน าไปใชประโยชนทแตกตางกน แกสธรรมชาตเปนแกสทแทบจะไมมสและไมมกลนแต

มการเตมสารเอทลเมอรแคบแทน ( Methlyl mercaptane (ซงมกลนเหมนมากลงไปเลกนอยเพอ ใหทราบเวลา

แกสรวและไมเปนพษแกสธรรมชาตจะสะสมตวอยบนสดของบอน ามนหรอบอแกส แกสธรรมชาตเปนของผสมท

ประกอบดวยสารตางๆ หลายชนดและปรมาณสารแตละชนดจะไมคงตวขนกบสถานทตาง ๆ ทมแกสธรรมชาตสาร

ดงกลาวไดแก

1. มเทน (methane) เปนสารทมปรมาณมากในแกสธรรมชาตท าใหแกสธรรมชาตถกใชประโยชนเปน

เชอเพลงในการผลตกระแสไฟฟาผลตสารทส าคญเพอเปนประโยชนตอโรงงานอตสาหกรรม เชน ผลต

กาว ปยยเรย แอมโมเนย เปนตน

2. อเทน (ethane) เปนสารทมปรมาณนอยรองลงมาจากมเทน ใชประโยชนเปนเชอเพลงและผลต

พลาสตก (plastic)

3.โพรเพน (propane) เปนสารทมปรมาณนอยรองลงมาจากอเทน เมอน าโพรเพนรวมกบบวเทน

(butane) จะไดแกสปโตรเลยมเหลว หรอแกสหงตม เพอใชในครวเรอน และขบเคลอนรถยนตโพรเพน

ยงใชท าพลาสตกอกดวย

4. บวเทน เปนสารทมปรมาณใกลเคยงกบโพรเพนเมอรวมกบโพรเพนจะไดแกสปโตรเลยมเหลวซง ใช

เปนเชอเพลงนอกจากนนบวเทนยงใชผลตยางเทยมและไนลอนอกดวย

5. เพนเทน (pentane) เปนสารทมปรมาณนอย ใชผลตปยและเมทานอล (methanol)

6. เฮกเซน(hexane)เปนสารทมปรมาณนอยมากมประโยชนเหมอนกบเพนเทนคารบอนไดออกไซด

(carbon dioxide) เปนสารทมปรมาณประมาณ 15-25% ใชผลตน าแขงแหง

7. ไนโตรเจน (nitrogen) ใชท าแอมโมเนย และปย


50

แกสธรรมชาตเปนสวนผสมขององคประกอบดงตามรางตอไปน สารประกอบ สตรโมเลกล รอยละโดยปรมาตร

มเทน CH4 60 – 80

อเทน C2H6 4 – 10

โพรเพน C3H8 3 – 5

บวเทน C4H10 1 – 3

เพนเทน C5H12 1

คารบอนไดออกไซด CO2 15 – 25

ไนโตรเจน N2 ไมเกน 3

อนๆ (เฮกเซน ไอน า ฮเลยม

ไฮโดรเจน ซลไฟด และปรอท) อนๆ นอยมาก

แกสธรรมชาตและแกสธรรมชาตเหลวทขดเจาะขนมาไดกอนจะน าไปใชตองผาน

กระบวนการแยกแกสกอนเพอแยกสารประกอบไฮโดรคารบอนทปะปนกนอยตามธรรมชาต

ออกเปนแกส ชนดตาง ๆ โดยผานกระบวนการดงน

1. หนวยก าจดสารปรอท เพอปองกนการผกรอนของทอจากการรวมตวกบปรอท

2. หนวยก าจดแกส H2S และ CO2 เนองจาก H2S มพษและกดกรอน สวน CO2 ท าให

เกดการอดตนของทอเพราะวาทระบบแยกแกสมอณหภมต ามาก การก าจด CO2ท าโดยใช

สารละลาย K2CO3 ผสมตวเรงปฏกรยา CO2 ทไดน าไปใชประโยชนในอตสาหกรรมท า

น าแขงแหง น ายาดบเพลง และฝนเทยม

3. หนวยก าจดความชนเนองจากความชนหรอไอน าจะกลายเปนน าแขงท าใหทออดตน

ท าโดยการกรองผานสารทมรพรนสง และสามารถดดซบน าออกจากแกสได เชน ซลกาเจล

4. แกสธรรมชาตทผานขนตอนแยกสารประกอบทไมใชสารประกอบไฮโดรคารบอน

ออกไปแลวจะถกสงไปลดอณหภมและท าใหขยายตวอยางรวดเรวแกสจะเปลยนสถานะเปน

ของเหลว และสงตอไปยงหอกลน เพอแยกแกสมเทนออกจากแกสธรรมชาตผานของเหลวท

เหลอ ซงเปน ไฮโดรคารบอนผสมไปยงหอกลน เพอแยกแกสอเทน แกสโพรเพน แกสปโตรเลยม

เหลว (C3+C4) และแกสโซลนธรรมชาตหรอแกสธรรมชาตเหลว (liquefied natural gas) C 5

อะตอมขนไป


51

วตถดบ

ผลตภณฑจากอตสาหกรรม

ปโตรเคมขนตน


ปโตรเคมขนตอเนอง

ผลตภณฑทไดและ การใชประโยชน

แกสธรรมชาต หรอน ามนดบ - อเทน - โพรเพน - แนฟทา - น ามนดบ

เอทลน

โพรพลน

บวทาไดอน

เบนซน

โทลอน

ไซลน

พอลเอทลน พอลโพรพลน พอลไวนลคลอไรด พอลสไตรน อนๆ วตถดบเสนใยสงเคราะห เอทลนไกลคอล กรดเทเรฟทาลก อนๆ ยางสงเคราะห ยางสไตรนบวทาไดอน ยางบวทาไดอน อนๆ วตถดบส และตวท าละลาย พอลยรเทน อนๆ สารซกลาง

พอเอทลใชผลตถงพลาสตก ฟลม ภาชนะ ทอน า พอลโพรพลนใชผลต ถงพลาสตก เชอก แห อวน ขวดอนๆ พอลไวนลคลอไรดใชผลตทอตางๆ ฟลม วสดปพน พอลสไตรนใชผลตโฟม กลอง ตลบเทป ตโทรทศน เปนฉนวนความรอน เครองนงหม เครองเรอนมาน พรม เชอก ผาใบ อนๆ ยางรถยนต สายรด เชอก ผาใบ อนๆ สทาวสดอปกรณตาง ๆ ผงซกฟอก แชมพ น ายาขดผวโลหะ ปย สยอม กาว

ปโตรเคมภณฑ Petrochemical

อตสาหกรรมปโตรเคมเกดจากการน าสารประกอบไฮโดรคารบอนทไดจากการกลนน ามนดบและ

การแยกแกสธรรมชาตมาใชเปนวตถดบเพอผลตเคมภณฑตาง ๆ แบงไดดงน

1. อตสาหกรรมขนตน เปนการน าสงทไดจากการกลนน ามนดบหรอการแยกแกสธรรมชาต

มาผลตเปนสารโมเลกลเลกเรยกวามอนอเมอร เชน น าอเทนมาผลตเอทลน แนฟทามาผลตเบนซน

โทลอน และไซลนส าหรบเบนซนน ามาท าปฏกรยากบเอทลนไดสไตลนซงเปนมอนอเมอรในการผลต

พอลสไตลน

2. อตสาหกรรมขนตอเนอง เปนการน ามอนอเมอรทไดจากอตสาหกรรมขนตนมาผลตเปน

พอลเมอร เชน พลาสตก ใยสงเคราะห สารซกลาง และตวท าละลายตางๆ ขนตอนในอตสาหกรรม

ปโตรเคมและการน าไปใชประโยชนสามารถสรปไดดงน


52

9

5

6

10 8

2

4 1

7

3

เกมปรศนาอกษรไขว แกสธรรมชาตและปโตรเคมภณฑ

แนวนอน

1. สารทใชเตมในแกสหงตมเพอใหมกลนเวลาแกสรว

2. ใชเปนเชอเพลงในครวเรอนและยานพาหนะ

3. สารทใชผลตน าแขงแหง

5. สารทมโมเลกลขนาดเลก

10. เปนสารทมปรมาณนอยรองลงมาจากมเทนใชประโยชน เปนเชอเพลงและผลตพลาสตก

แนวตง

4. องคประกอบของแกสธรรมชาตทมมากทสด

6. ขบวนการน าสงทแยกไดจากการกลนน ามนดบและ

การแยกแกสธรรมชาตมาใชเปนวตถดบใน

อตสาหกรรม

7. สารทสามารถดดซบน าออกจากแกสธรรมชาตได

8. แกสธรรมชาตเหลว ทใชผลตน ามนเบนซน

9. แกสธรมชาตทมองคประกอบหลกเปนแกสมเทน

กตกา 1. โปรดศกษาใบความรกอน (สมมาสต สมมาสมาธ)

2. จงหาค าภาษาองกฤษทมความหมายตอไปน มาเตมลงในชองทก าหนดให

ถกตอง

(สมมาวายามะ)


53

กจกรรม ปฏบตด ปฏบตชอบ (สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ) แกสธรรมชาต

และปโตรเคมภณฑ

อยาลม! อานค าชแจง ด ด นะคะ


54

ค าชแจง : ใหนกเรยนเตมขอความหรอสตรโมเลกลของสารลงในตารางใหถกตอง

สารประกอบ สตรโมเลกล รอยละโดย

ปรมาตร

ประโยชน

…..…………………………………….. CH4 60 – 80 ………………..

อเทน C2H6 4 – 10 ……………….

…………………………………………. ……………… 3 – 5 ………………

บวเทน ……………… 1 – 3 ………………..

…………………………………………. C5H12 1 ………………

คารบอนไดออกไซด CO2 15 – 25 ………………

………………………………………… N2 ไมเกน 3 ……………….

ค าชแจง : ใหนกเรยนเตมเลขขนตอนในกระบวนการแยกแกสธรรมชาตใหถกตอง

……………..สงตอไปยงหอกลนเพอแยกแกสมเทนออกจากแกสธรรมชาตผาน

ของเหลวทเหลอ

……………..หนวยก าจดสารปรอท

……………..หนวยก าจดความชนเนองจากความชนหรอไอน า

……………..ลดอณหภมและท าใหขยายตวอยางรวดเรวแกสจะเปลยนสถานะเปน


……………..หนวยก าจดแกส H2S และ CO2

กจกรรมปฏบตด ปฏบตชอบ (สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ)

แกสะรรมชาต และปโตรเคมภณฑ


55

ค าชแจง : ใหนกเรยนเตมค าหรอขอความลงในตารางใหถกตอง

วตถดบ


ปโตรเคมขนตน


ปโตรเคมขนตอเนอง

กจกรรมปฏบตด ปฏบตชอบ (ตอ) (สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ)

แกสะรรมชาต และปโตรเคมภณฑ

อเทน โพรเพน แนฟทา น ามนดบ เอทลน โพรพลน บวทาไดอน เบนซน โทลอน ไซลน พอลเอทลน พอลโพรพลน พอลไวนลคลอไรด พอลสไตรน วตถดบเสนใยสงเคราะห เอทลนไกลคอล กรดเทเรฟทาลก ยางสงเคราะห ยางสไตรนบวทาไดอน ยางบวทาไดอน พอลยรเทน


56


แกสธรรมชาตและปโตรเคมภณฑ



57

กจกรรมชวนคดพชตปญหาดวยปญญา (สมมาทฐ สมมาสงกปปะ)

แกสธรรมชาต และปโตรเคมภณฑ

ค าชแจงในการปฏบตกจกรรม

1. ใหนกเรยนแตละกลมอานบทความเรองวกฤตพลงงาน : พลงงานไมเหลอเผอ..... ใหนกเรยนแตละกลมจบสลากเลอกตวแทนผประกอบอาชพ โดยมอาชพดงน . 2

2.1 ตวแทนผประกอบการบรษทขนสง 2.2 ตวแทนผประกอบการธรกจการทองเทยว 2.3 ตวแทนผประกอบการโรงงานอตสาหกรรม 2.4 ตวแทนผประกอบการธรกจน ามน 2.5 ตวแทนผประกอบการธรกจรายยอย 2.6 ตวแทนลกจางและผใชแรงงาน

3. ใหนกเรยนแตละกลมเลอกประธาน รองประธาน เลขาฯ เพอท าหนาท ใน การด าเนนการประชมตอไป 4. ใหตวแทนผประกอบการแตละอาชพ ศกษาขอความจากบตรขอความ

5. ตวแทนผประกอบอาชพรวมกนวางแผนการใชเชอเพลงใหเกดประโยชนยาว นานทสดและหาแนวทางแกไขปญหาวกฤตการณเชอเพลงทเกดขนแลวรวมกนอภปราย สรปเปนแผนปฏบตการในการใชเชอเพลงของกลม

6.แตละกลมสงตวแทนกลมน าเสนอแผนปฏบตการการใชเชอเพลงหนาชนเรยน 7.เมอนกเรยนน าเสนอแผนปฏบตการการใชเชอเพลงหนาชนเรยนใหครชแนะเมอ นกเรยนทกกลมทน าเสนอและถามนกเรยนวามใครจะเสนอแนะหรอเพมเตมอะไรอกหรอไม

8.น าแผนการปฏบตการการใชเชอเพลงของนกเรยนแตละกลมไปจดแสดงไวทปาย ประชาสมพนธเพอเผยแพรผลงานนกเรยน


58

วกฤตพลงงาน : พลงงานไมเหลอเผอ..... จากการศกษาของนกวทยาศาสตรชาวอเมรกนในป 2531 พบวาพลงงานจาก

แหลงน ามนดบทวโลกทไดมการส ารวจคนพบและส ารวจพสจนกนเรยบรอยแลวมอยไม มากนกเมอเปรยบเทยบอตราการใชของประชากรทวโลกอยในขณะนและถาหากวา อตราการใชยงไมเปลยนแปลงเทากบป 2531 แลวเชอวาน ามนดบทมอยในตามแหลงส ารองตางๆ ทมในโลกจะหมดไปภายในป 2571 คออก 32 ป ขางหนานนเองนนเปนการคาดการณกอนทจะมวกฤตการณในตะวนออกกลาง ซงบอน ามนดบจ านวนมากไดรบ ความเสยหายจากการตอสในสงครามครงนนฉะนนในปพ.ศ.2535 เปนตนไปเชอวาแหลงน ามนดบตางๆ ในโลก จะมใหใชอยในอตราไมเกน 35 ป แลวกคงจะตองหมดไปซงถาเปนอยางนการใชพลงงานของเรากควรจะตองเพมความระมดระวงขนอกทงนเนอง จากน ามนเชอเพลงทใชภายในประเทศสวนใหญไดมาจากการพงพาการน าเขาจากตาง ประเทศโดยกรมพฒนาและสงเสรมพลงงานไดรายงานวาน ามนดบทน าเขาสการกลนเพอ ใหไดน ามนส าเรจรปชนดตางๆ นนทก ๆ 100 ตนไดมาจากการน าเขาตางประเทศมากถง83 ลาน และจากแหลงภายในประเทศเพยง 17 ตน โดยทการน าเขานนสวนใหญเปนการน าเขาจากกลมประเทศตางๆ ในแถบเอเชยขณะทน ามนดบทงหมดทน าเขาสการกลน สามารถผลตเปนน ามนส าเรจรปตอบสนองความตองการไดเพยงรอยละ 38 จะตองน าเขา จากกลมประเทศอาเซยน โดยมการน าเขาน ามนส าเรจรปในป 2533 เพมมากขนจากป2532 ถงรอยละ 40

แหลงทมา: https://sites.google.com/site/61project1827/wikvt-phlangngan- laea-phawa-lok-rxn

https://sites.google.com/site/61project1827/wikvt-phlangngan-


59

แผนปฏบตการการใชเชอเพลงของกลม ................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................


60

มาท าแบบทดสอบทาย ชดกจกรรมการเรยนร

กนเถอะ

อยาลม! อานค าถาม ดด นะคะ


61

แบบทดสอบทายชดกจกรรมการเรยนร

ค าชแจง : ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกทสดเพยงขอเดยวโดยท าเครองหมายกากบาท x

หรอวงกลม ขอทเลอก ....................................................................................................................... ......................... ผลการเรยนรขอท 5. ส ารวจตรวจสอบ วเคราะหขอมลอภปรายและอธบายการเกดถานหน หนน ามน ปโตรเลยม แกสธรรมชาต และปโตรเคมภณฑ 1. Kerogen เปนสารองคประกอบหลกในเชอเพลงชนดใด 1. ปโตรเลยม

2. แกสมเทน 3. หนน ามน

4. ถานหน 2. เพราะเหตใดถานหน แอนทราไซต จงใหความรอนมากทสด

1. เพราะแอนทราไซตมปรมาณธาตคารบอนมากทสดมปรมาณออกซเจนและความชนต า

2. เพราะแอนทราไซตมปรมาณธาตคารบอนมากทสดมปรมาณออกซเจนและความชนสง

3. เพราะแอนทราไซตมปรมาณธาตออกซเจนนอยทสดมปรมาณคารบอนและความชนต า

4. เพราะแอนทราไซต มปรมาณธาตคารบอนนอยกวาปรมาณออกซเจนและความชน

จงใชขอมลตอไปนตอบค าถามขอ 3 – 4 3. จากบทความดงกลาวท าไมบรษททผลตน ามนจงไมมการก าจดก ามะถนในปรมาณนอยออกจากเชอเพลง 1. ท าใหตองลงทนเพมขนและตองไปเพมราคาน ามน 2. บรษทเชอวาจะท าใหน ามนชนดอนๆ มคาซอ ขายนอย 3. ลกคาไมเชอวาเชอเพลงดงกลาวจะชวยลดมลภาวะทางอากาศได 4. บรษทไมยอมรบวาการใชเชอเพลงทมก ามะถนปนเปอนในปรมาณนอยนจะเปน พลงงานสะอาด

นกสงแวดลอมไดกลาววาการใชเชอเพลงทมก ามะถนปนเปอนอยในปรมาณนอยจดเปนสง จ าเปนเพราะชวยลดมลพษทางอากาศ นกวทยาศาสตรไมยอมรบเนองจากยงมการปลดปลอย แกส CO2 จากเชอเพลงดงกลาวและยงใหความเหนอกวาเชอเพลงดงกลาวปลดปลอยแกส CO2 ใน ปรมาณสงดงนนเชอเพลงทดควรจะใหแกส CO2 ปลดปลอยสบรรยากาศในปรมาณนอย แหลงทมา : นพรธ ตงคณานรกษ ;และ คณตา ตงคณานรกษ. 2554 :132


62

4. การทบรษทผลตน ามนไดประเมนวาเมอใชน ามนทมก ามะถนปนเปอนในปรมาณนอยนจะท าให เกดแกส CO2 ในปรมาณสง ท าอยางไรขอมลทบรษทกลาวถงนจะถกยอมรบได 1. บรษทจะตองมการสงเกตและตรวจสอบเปนระยะๆ 2. ควรใหนกวทยาศาสตรหลายๆ กลม ตรวจสอบเปนระยะๆ 3. รฐบาลควรใชหนอยงานไปตรวจวดปรมาณแกส CO2 บนทองถนน 4. นกวทยาศาสตรท างานวจยถงผลกระทบเมอแกส CO2 ถกปลดปลอยสบรรยากาศ 5. จากรปขอใดสรปถกตองทสด

6. น าแกส 4 ชนดมาผสมกน คอ มเทน อเทน โพรเพน และบวเทนบรรจในภาชนะลดอณหภม และเพมความดนจนแกสทง 4 ชนด กลายเปนของเหลวเมอน าของเหลวดงกลาวมาใหความรอน แกส ใดกลายเปนไอออกมาจากภาชนะกอนเพราะเหตใด

1. มเทน เพราะ แกสมเทนมธาตคารบอนเปนองคประกอบในโมเลกลนอยสดมจดเดอด ต าทสดจงกลายเปนไอออกมากอน

2. อเทน เพราะแกสอเทนมธาตคารบอนเปนองคประกอบในโมเลกลนอยสดมจดเดอดต าทสด จงกลายเปนไอออกมากอน

3. โพรเพน เพราะแกสโพรเพนมธาตคารบอนเปนองคประกอบในโมเลกลนอยสดมจดเดอดต าทสด จงกลายเปนไอออกมากอน

4. บวเทน เพราะ แกสบวเทนมธาตคารบอนเปนองคประกอบในโมเลกลนอยสดมจดเดอดต าทสดจงกลายเปนไอออกมากอน 7. เมอ A = ซเทน B = แอลฟาเมทลแนฟทาลน สมบตของ A และ B เปนดงน

สาร จดเดอด ( °C ) จดหลอมเหลว (° C ) ความหนาแนน (g/cm 3 )

A B

287 244

18 - 22

0.77 1.02

1.สารทมจดเดอดสงสดจะออกมากอนเรยงตามล าดบคอ

ABCD 2. สารทมจดเดอดต าสด คอ E นาจะมสถานะเปนแกส และ สารทมจดเดอดสงสด คอ A นาจะมสถานะเปนของแขง 3. สาร B C และ D มจดเดอดใกลเคยงกนโดยเรยงล าดบ

จากนอยไปมากคอ สาร B C D 4. สาร A นาจะเปน บทเมนเพราะจดเดอดสงสด สวน E นาจะเปน แกสมเทน เพราะจดเดอดต าสด


63

น ามนเชอเพลงชนดหนงประกอบดวยสาร A และ B เทานนเมอน าน ามนเชอเพลงนมา 70 กรม เทใสในกรวยแยกแลวใสน าลงไป 150 ลกบาศกเซนตเมตรเขยาแยกของเหลวชนบนสดออกมาแลวท าใหปราศจากน าน ามาชงได 55 กรม น ามนเชอเพลงนมคาซเทนเทาใด (เสกสรรค ศรวฒนวบลย ม.ป.ป ) 1. 60 2. 65.5 3. 70 4. 78.5 8. ถาน ามนเชอเพลงทมองคประกอบดงตอไปน ก.ไอโซออกเทน 93 % เฮปเทน 7 % โดยมวล

ข.ไอโซออกเทน 93 % เตตระเอทลเลด 7 % โดยมวล ค.ไอโซออกเทน 90 % เตตระเอทลเลด 10 % โดยมวล

ง.ไอโซออกเทน 92 % เฮปเทน 8 % โดยมวล มลพษจากการใชน ามนเชอเพลงจะเพมขนตามล าดบดงขอใด( ENT(

1. ข < ค < ก < ง 2. ข < ก < ค < ง 3. ก < ข < ง < ค 4. ก < ง < ข < ค

9. แกสโซฮอลคอของผสมระหวางสารใดเพราะเหตใด 1. น ามนเบนซนกบเอสเทอรของไขมนพชเพราะเอสเทอรจากพชมกลนหอมชวย ลดปญหาดานกลนได

2. น ามนเบนซนกบแอลกอฮอลเพราะแอลกอฮอลจดไฟตดไดงายท าใหประสทธภาพ ของน ามนเบนซนไมลดลง 3. น ามนดเซลกบเอสเทอรของไขมนพชเพราะเอสเทอรจากพชมจดวาบไฟใกลเคยงกบ น ามนดเซล

4. น ามนดเซลกบแอลกอฮอลเพราะแอลกอฮอลจดไฟตดไดงายท าใหประสทธภาพของ น ามนเบนซนไมลดลง 10. ถานกเรยนเปนผจดการฝายผลตของโรงงานอตสาหกรรมปโตรเคมนกเรยนจะเลอกมอนอเมอร ใดเปนวตถดบในอตสาหกรรมขนตอเนองทเหมาะสมทสด(ENT) 1. อเทน เพอผลตพอลเอทลน 2. น ามนดบ เพอผลตโทลอน 3. เบนซน เพอผลตพอลสไตรน 4. โพรเพน เพอผลตพอลโพรพลน


64

ก าเนดปโตรเลยม.http://olympic.vcharkarn.com/varticle/43165. 19 สงหาคม 2558. คนวบต น าถลม และพลงงานไทยอนไมมนคง.http://www.manager.co.th/daily/viewnews.

aspx?newsid=9520000094590. 19 สงหาคม 2558.

ขาวแฟชน บวต. http://beautybkkfocus.blogspot.com/2012/07/80.html. 6 กนยายน 2558. เดครอน. http://th.swewe.net/word_show.htm/?471783_1&เดครอน. 6 กนยายน 2558. ทบวงมหาวทยาลย. (2538). เคมเลม 2. กรงเทพฯ : บรษทรมเกลาจ ากด. นพนธ ตงคณานรกษ และคณตา ตงคณานรกษ.(2554). Core O-NET เคม ม.ปลาย.กรงเทพฯ : แมค. บรรเลง ศรนล. (2548). เทคโนโลยพลาสตก. กรงเทพฯ : ส านกพมพ ส.ส.ท. ปโตรเลยม.http://www.vcharkarn.com/lesson/view.php?id=1464 19 สงหาคม 2558 ศรลกษณ ผลวฒนะ และประดบนาคแกว.(2555). หนงสอเรยนเคม ชนมธยมศกษาปท 6

ภาคเรยนท 2.พมพครงท 2. กรงเทพฯ: แมคแอดดเคชน. สถานบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2548). เคมเลม 5. กรงเทพฯ : บรษท

ศรวฒนา อนเตอรพรนท จ ากด. เสกสรรค ศรวฒนวบลย.(ม.ป.ป.) คมอสาระการเรยนรวทยาศาสตรพนฐานและเพมเตม

ฉบบศกษาตนเอง เคม ชวงชนท 4 เลม 5. กรงเทพฯ : อมรการพมพ. Antony C.Wilbraham; et al. (2012). Pearson Chemistry.Upper Saddle River.New Jersey.

Greenpeace Thailand. หยดภาวะโลกรอน. http://www.greenpeace.org/seasia/th/

campaigns/ climate-and-energy/ 11 พฤษภาคม 25578.

บรรณานกรม

http://www.manager.co.th/Daily/ViewNews.aspx?NewsID=9520000094590

http://beautybkkfocus.blogspot.com/2012/07/80.html

http://www.greenpeace.org/seasia/th/

Documents

ค าชี้แจงส าหรับชุดกิจกรรมการ ... Series 11.pdf · 2019-11-26 · 5.5 แบบทดสอบท้ายชุดกิจกรรมการเรียนรู้เป็นแบบทดสอบชนิด