7-Kreditiranje u Komercijalnom Bankarstvu

5/27/2018 7-Kreditiranje u Komercijalnom Bankarstvu

1/29

Tema 7.

KREDITIRANJE U KOMERCIJALNOM BANKARSTVU

Sarajevo, Novembar 2013


2/29

2

SADRAJ

1.POJAM I ULOGA KREDITA .......................................................................................................................... 4

2.VRSTE KREDITA .......................................................................................................................................... 5

2.1. prema materijalnom obliku: .............................................................................................................. 5

2.2. prema subjektu koji ih odobrava: ...................................................................................................... 5

2.3 prema roku otplate: ............................................................................................................................ 5

2.4. prema namjeni: .................................................................................................................................. 5

2.5. prema osiguranju: .............................................................................................................................. 5

2.6. prema obliku potpore: ....................................................................................................................... 5

3.KREDITI PRAVNIM LICIMA .......................................................................................................................... 6

3.1 Kratkoroni krediti .............................................................................................................................. 6

3.2 Kontokorentni kredit ........................................................................................................................... 6

3.3 Eskontni kredit .................................................................................................................................... 7

3.4 Lombardni kredit ................................................................................................................................. 7

3.5 Akceptni kredit .................................................................................................................................... 8

3.6 Rambusni kredit .................................................................................................................................. 8

3.7. 1. Srednjoroni krediti........................................................................................................................ 8

3.7.2. Dugoroni krediti ............................................................................................................................ 9

4.KREDITI FIZIKIM LICIMA ........................................................................................................................... 9

4.1. Gotovinski kredit ................................................................................................................................ 9

4.2. Stambeni kredit .................................................................................................................................. 9

4.2.1. Stambeni kredit DOM PO MOM sa hipotekom, primjer Unicredit Bank ................................. 10

4.3.Kredit za kupovinu motornog vozila ................................................................................................. 11

4.3.1. Krediti za kupovinu vozila, primjer Intesa Sanpaolo Banka ...................................................... 11

4.4. Potroaki kredit ..............................................................................................................................12


3/29

3

4.5. Poljoprivredni kredit ........................................................................................................................ 13

4.5.1. Krediti za individualne poljoprivredne proizvoae, krediti za farmere .................................. 13

5. KREDITIRANJE PRIVREDE, OBLICI KREDITA .............................................................................................14

5.1. Kratkoroni krediti za obrtna sredstva............................................................................................. 14

5.2. Investicioni krediti (terms loan) ....................................................................................................... 15

5.3. Revolving krediti .............................................................................................................................. 16

5.4. Krediti maloj privredi ....................................................................................................................... 16

6. GLAVNICA ................................................................................................................................................ 17

6.1. Kamatne stope ................................................................................................................................. 17

6.1.1.Nominalna kamatnastopa .........................................................................................................176.1.2. Konformna kamatnastopa ....................................................................................................... 176.1.3.Proporcionalna kamatna stopa .................................................................................................. 17

6.1.4.Efektivna kamatna stopa ........................................................................................................... 18

6.1.5 .Interkalarna kamata .................................................................................................................. 18

6.1.6. Zatezna kamata ......................................................................................................................... 18

7. Aktivnost komercijalnih banaka FBIH i RS, 2012 godina .........................................................................19

7.1.Krediti kod komercijalnih banaka .................................................................................................... 19

PRILOG ........................................................................................................................................................ 28

ZAKLJUAK ..................................................................................................................................................30

LITERATURA.....31


4/29

4

1.POJAM I ULOGA KREDITA

Pojam kredita kao oblika finansijskih ulaganja vezuje se za povjerenje koje predstavlja jedan

od najvanijih faktora pri zasnivanju kreditnog odnosa. Naziv kredit potie od latinske rijeicreditum, toznaikredit ili zajam, odnosno od rijeicredo, credere, toznaivjerovati.U irem

smislu rijei,pojam kredita se vezuje za pojam uivatikredit u smislu uivanjaposlovnog ugleda

u jednoj sredini. Meutim,za svaki oblik kredita bitno je da se utvrdi da li je uivalackredita od

povjerenja. Ukoliko jeste onda to znaida je novac uloenna sigurno mjesto i da eon biti na

vrijeme naplativ po dospijeu.S obzirom da se kredit najeeizraavau novcu, u teoriji i praksi

finansiranja ove dvije kategorije se najvie povezuju i posmatraju. Kreditni odnos se zasniva

izmeupovjerioca(davaoca kredita) i dunika(traiocakredita) u uslovima kada povjerilac eli

svoja raspoloivasredstva najcjelishodnije iskoristiti, a dunikima potrebu za sredstvima da bi

finansirao odreenu privrednu aktivnost. U literaturi se esto moe susresti umjesto pojma

kredita pojam zajma. Treba rei,da i jedan i drugi termin u praksi imaju isto znaenje.Meutim,

sa teorijskog gledita: 1Kredit predstavlja imovinsko-pravni odnos izmeupovjerioca i dunika

u kome povjerilac svoja novana sredstva ustupa dunikuna odreenivremenski period i pod

odreenimuslovima. Zajam sa teorijskog gleditapredstavlja pogodbu po kojoj jedna ugovorna

strana spremna ustupiti drugoj ugovornoj strani u vlasnitvoodreeniiznos novanihsredstava.

Korisnik zajma se obavezuje da e u ugovorenom roku vratiti odreen iznos sredstava uz

odreenukamatu.

1 M. Galogaa : Poslovne finansije, Novi sad 1997


5/29

5

2.VRSTE KREDITA

Kredite moemo podijeliti prema razliitim kriterijima:

2.1. prema materijalnom obliku:

trgovaki krediti (odobravaju ih dobavljai uobliku robe) novani krediti (u obliku novca)

2.2. prema subjektu koji ih odobrava:

bankarski krediti (odobravaju ih banke) komercijalni krediti (odobravaju ih ostale financijske institucije npr. tedno-kreditne zadruge)

2.3 prema roku otplate:

kratkoroni (do 1 god.)srednjoroni (3-5 god.)dugoroni (rok dulji od 5 god.)

2.4. prema namjeni:

proizvoaki krediti (slue za financiranje kratkotrajne ili dugotrajne imovine)potroaki krediti (namijenjeni kupnji potronih dobara)

2.5. prema osiguranju:

neosigurani krediti (odobravaju se uz jamstvo osoba)osigurani krediti (odobravaju se uz zalog pokretnine ili nekretnine)

2.6. prema obliku potpore:

namjenski ili selektivni (s dravnom potporom)nenamjenski ili obini (bez ikakve potpore)


6/29

6

3.KREDITI PRAVNIM LICIMA

Krediti se dijele prema razliitimkriterijima:

predmetu kreditiranja na robne i novane, subjektima na komercijalne i bankarske,

svrsi na proizvoake i potroake, prema namjeni na kredite za ob r t nasredstva-investicije.

osiguranju na otvorene i pokrivene, itd.. Najea je pod jela prema roku dospi jea i

ekonomskoj funkciji na kratkorone, srednjorone i dugorone.

3.1 Kratkoroni krediti

Kratkoroni krediti se odobravaju na rok otplate do 12 mjeseci. Mogu se koristiti za financiranjerazliitih potreba tokom trajanja proizvodnog ili prometnog ciklusa, odnosno do isporuke ili

naplate robe po trgovakom poslu, kao i za ostale kratkorone potrebe za obrtnim sredstvima ili

za premoivanje kratkoronih neusklaenosti u prilivu i odlivu sredstava.2

Slue za finansiranje tekue poslovne djelatnosti, potronje, odnosno za premoenje tekue

nelikvidnosti. U tu kategoriju ulaze; kontokorentn i, eskontn i, lombardni , akceptni , rambursni

kredit

3.2 Kontokorentni kredit

Kratkoroan je kredit to gabanka odobrava u korist tekueg rauna komitenta. Sredstva

odobrenoga kredita komitent moe koristiti za promet iplaanje , odnosno izdavati naloge

za plaanje iznad vlastitih sredstava na raunu. Iako se kredit odobrava

do iznosa najviegutvrenogkreditnog limita, komitent moe koristiti kredit i u

manjem iznosu od ugovorenoga. Pritom komitent plaa kamate samo na iskoriteni

dio takve otvorene kreditne linije, a na neiskoriteni dio plaa proviziju banci.

Kontokorentni kredit vrlo je rairen oblik i dobiva dugoroan znaaj za banku. Kamatne

stope na kontokorentne kredite u pravilu su vie nego na ostale vrstekredita jer je promjenljivi

obim njegovog koritenja.

2http://www.unicreditbank.ba/home/wps/wcm/connect/ucb_ba/public/poduzetnici/kratkorocni_krediti/

datum:18.02.2013 god.


7/29

7

3.3 Eskontni kredit

Kratkoroni je kredit na temelju zaloga (najee robne) mjenice, kojom banka

kupuje odreeno potraivanje prije njegova dospijea uz istodobnu naplatu

eskontna, tj. kamata, provizije i trokova za svoje usluge. Kamata koja se pritom

obraunava odnosi se narazdoblje od dana isplate eskontnoga kredita do dana dospijea mjenice.

Eskontiranjem mjenice robni kredit pretvara se u bankarski kredit, ime se potraivanje

prema kupcu pretvara u potra ivan je prema banci. Eskontni krediti odobravaju se na

krae rokove (u pravilu nekoliko mjeseci), tj. do dospijea mjenice. Kada mjenica dospije,

dunik po eskontnom kreditu mora vratiti banci odobreni iznos kredita. Ako se to ne

dogodi, banka e protrestirati mjenicu i naplatiti traeni iznos od bilo kojega mjeninoga

dunika. Budui da eskontiranu mjenicu banka moe reeskon tirat i kod sred injebanke il i neke druge komerci jalne ban ke, mjenini kredit, sa stajalita likvidnosti,

povoljnije je za poslovnu banku nego ostali oblici kredita. Eskontni kredit je, sa aspekta

komercijalne banke veoma siguran jer se ona moe pojaviti kod centralne banke sa zahtjevom za

reeskont3

3.4 Lombardni kredit

Kratkoroni je kredit na temelju zaloga pokretnih stvari ili vrijednosnica (izuzev mjenice), koje

ostaju vlasnitvo zajmoprimca, ali su do trenutka otplate u posjedu banke. Predmet lombarda

najee supokretne stvari poput predmeta od plemenitih kovina, umjetnika djela, vrijednosnih

papira (obveznica,dionica, blagajnikih zapisa) i sl..

Zaloeni predmeti predstavljaju instrumente osiguranja vraanja lombardnoga kredita, pa ih

banka, ako dunik nije u stanju vratitikredit banci, ima pravo prodati i na taj nain naplatiti dug.

Sa stajalita korisnikakredita,pogodnost lombarda oituje se u tome to zajmoprimac moe doi

do novanih sredstava potrebnih za tekuu proizvodnju ili potronju.

3Bankarski menadment, Deletovi M. i ivkovi. A., st. 71.


8/29

8

3.5 Akceptni kredit

Vrsta je garantnoga kredita kojim banka stavlja na raspolaganje komitentu svoj

poslovni ugled. Odobravanjem akceptnoga kredita banka korisniku kredita ne doznauje novana

sredstva u iznosu na koji glasi kredit, nego preuzimana sebi obavezu isplate mjeninoga duga,

ako izdavatelj mjenice ne iskupi mjenicu o njezinu dospijeu. Akceptni krediti se realizuju onog

trenutka kada vlasnik takve mjenice, nakon isteka njenog dospjea, zatrai od banke naplatu .4

3.6 Rambusni kredit

Akceptni je kredit koji banka otvara uvozniku robe za plaanje uvoza robe uz pokrie razliitih

dokumenata koji su na nju preneseni. U praksi je najee povezan s (neopozivim)

dokumentarnim akreditivom. Rambusni kredit. Temelj ovog kratkoronog kredita (teretnica,

polica osiguranja i drugo) ine robni dokumenti (teretnica, polica osiguranja i drugo). Prema

tome ovaj kredit je vaan za trgovaku razmjenu, te je i ujedno relativno est u meunarodnim

poslovnim odnosima.5

3.7. Srednjoroni krediti

Odobravaju se s rokom dospijea (rok otplate) od jedne do pet godina (negdje od 3-5), a

slue za financiranje manjih investicija,kupnju trajnihpotronih dobara i sl..

4Bankarski menadment, Deletovi M. i ivkovi A., st.71

5www.moj-bankar.hr, Srb, Mati, Bankarstvo


9/29

9

3.7. Dugoroni krediti

Zbog dugoga roka na koji se odobravaju (npr. dvadeset i vie god.), dugoroni sukrediti za vjerovnike razmjerno visoko rizian posao, pa se njihovo odobravanje u

pravilu uvjetuje zalonim pravom na nekretnine (hipotekom),a nerijetko se zahtijevaju i drugi

oblici osiguranja kredita poput solidarnoga jamstva(jedne ili vie osoba), osiguranja

nekretnine od razliitih rizika, polica osiguranja korisnika kredita od posljedica

nesretnoga sluajavinkulirane u korist kreditora i sl.

4.KREDITI FIZIKIM LICIMA

4.1. Gotovinski kredit

Znai da mi kao klijentodreene banke podiemo odreenu sumunovca tj. pozajmljujemo je

od banke. U tom sluaju, nije neophodno navesti svrhu kupovine i nama na

raspolaganju stoji da novac koji smo podigli po troimo kako elimo.

4.2. Stambeni kredit

Jedan od najpopularnijih na naem podruju i bez njega se rijetko kad i kupuje neka nekretnina.

U zavisnosti od naih primanja i spremnosti da ga otplaujemo, banke nude razliite uslove

korienja ove usluge. Pri realizaciji stambenog kredita banka "trenutno" postaje vlasnik

nekretnine koju smo kupili i ostaje do momenta dok kredit u cijelosti ne isplatimo. Odnosno,

kada kupujemo stan uz pomo kredita, mi formalno postajemo njegov vlasnik ali i u principu na

taj stan stavljamo hipoteku u korist banke koja nam je odobrila kredit. to znai da banka polaepravo na taj stan ukoliko mi ne isplatimo kredit. Svrha ovih kredita osim same kupovine moeda

bude i ureenje i/ili adaptacija stambenog prostora.


10/29

10

4.2.1. Stambeni kredit DOM PO MOM sa hipotekom, primjer Unicredit Bank6

Iznos kredita: od 10.000 BAM do 300.000 BAM

Rok otplate: od 13 mjeseci do 25 godina

Isplata kredita: na raun prodavatelja/vritelja radova. Do 50% iznosa kredita se moe isplatiti

na raun korisnika kredita bez naknade, a uz naknadu i cjelokupan iznos kredita!

Otplata kredita: jednaki mjeseni anuiteti u BAM po srednjem teaju Banke za EUR na dan

otplate.

Kreditna sposobnost: prema internim aktima Banke

Instrumenti osiguranja:

Jamciminimalno 1 jamac

Sudunik u sluaju da traitelj kredita nema odgovarajuu kreditnu sposobnost

Hipoteka: zalog na nekretninu u omjeru 1:1,5

Polica osiguranja nekretnine: vinkulirana u korist Banke za cijelo vrijeme trajanja kredita

Mjenice2 bianco mjenice s mjeninim ovlatenjem za popunu mjenice

Suglasnosti o zapljenipo dvije suglasnosti o zapljeni na plau dunika (sudunika, ukoliko je

u kreditnom odnosu) i jamaca, ovjerene

Tabela 1:Primjer visine mjesenih anuiteta

ROK OTPLATE (GODINA)

5 10 15 20 25

IZNOS KREDITA

(KM)

ANUITET U KM

50.000 974 563 431 368 332

70.000 1364 789 603 515 465

100.000 1949 1127 862 736 665

150.000 2926 1690 1293 1103 997

200.000 3897 2254 1724 1471 1329

250.000 4872 2817 2154 1839 1662

300.000 5846 3380 2585 2207 1994

6

http://www.unicreditbank.ba/home/wps/wcm/connect/ucb_ba/public/stanovnistvo/krediti/stambeni_kredit_dod

/. Datum: 18.02.2013.god.


11/29

11

4.3.Kredit za kupovinu motornog vozila

K a k o i s a m n a z i v g o v o r i , k o r i s t i s e z a kupovinu motornog vozila.

Ukoliko imamo potrebu za ovom vrstom kredita, kada izaberemo ta elimo da

kupujemo, sa predraunom odlazimo u banku i tada nam banka odobrava kredit (ukoliko

su svi uslovi ispunjeni). U nekim auto-salonima nam direktno mogu ponuditi ovu vrstu

kreditiranja, koja se u saradnji sa bankom rijeavana jednom mjestu.

4.3.1. Krediti za kupovinu vozila, primjer Intesa Sanpaolo Banka7

Krediti za kupovinu novih ili polovnih vozila donose vam sljedee mogunosti i pogodnosti:

redovna kamatna stopa ve od 8,80% uz valutnu klauzulu u EUR (EKS 10,89%*) vie modela kreditasa i bez jemaca, uz zalono pravo vlasnitva na vozilu iznos kredita do 50.000,00 EUR u protuvrijednosti u KM za nova vozila odnosno do

30.000,00 EUR u protuvrijednosti u KM za polovna vozila

veliki izbor kombinacija instrumenata osiguranja kredita prema mogunostima klijenta posebni uslovi za kredite na bazi oroenog namjenskog depozita u visini od 30% od

iznosa odobrenog kredita

uplata naknade, eventualnog depozita i drugih instrumenata osiguranja iz odobrenogkredita

izbor datuma otplate mjesenih anuiteta na bilo koji datum u prvoj polovini mjeseca

Namjena kredita

Kupovina novih ili polovnih automobila, lakih komercijalnih vozila, skutera, motocikla,

traktora, ski-jet-ova odpravnih ili fizikih osoba. Kod kupovine polovnih vozila, starost vozila utrenutku kupovine ne moe biti vea od 5 godina.

7http://www.intesasanpaolobanka.ba/index/str_v2.asp?id=187. Datum: 19.02.2013 god


12/29

12

Iznos kredita

za kupovinu novih vozila do 50.000 EUR u protuvrijednosti u KM za kupovinu polovnih vozila do 30.000 EUR u protuvrijednosti u KM

Rok otplate kredita

do 7 godina za nova vozila do 5 godina za polovna vozila

Tabela2 :Kamatna stopa na kredit

ovisno od instrumenata osiguranja, godinja, promjenjiva, za kredite uz valutnu klauzuluu EUR

Vrsta vozila/vrsta

osiguranja

Zalonopravo

Zalonopravo i

kasko

osiguranja

Zalonopravo i

solidarni

jamci

Zalonopravo i

30%

depozita

Zalonopravo,solidarni

jamci i kasko

osiguranje

Krediti za

kupovinu novih

vozila

9,50%

EKS

10,64%*

9,20%

EKS

10,31%*

9,35%

EKS

10,47%*

9,00%

EKS

10,09%*

8,80%

EKS 9,87%*

Krediti za

kupovinu

polovnih

vozila

9,50%

EKS

10,89%*

9,20%

EKS

10,56%*

9,40%

EKS

10,78%*

9,10%

EKS

10,45%*

9,00%

EKS 10,34%*

EKS -Efektivna kamatna stopa izraunata za maksimalni iznos kredita, maksimalni rok otplate imaksimalnu naknadu za obradu kredita

Izvor: http://www.intesasanpaolobanka.ba/index/str_v2.asp?id=187

4.4. Potroaki kredit

Potroaki kredit je slian gotovinskom kreditu sa tom razlikom to kod potroakog kredita

moramo navesti koja mu je namjena. To mogu biti kupovina nametaja, bijele tehnike,

graevinskog materijala i mnogo drugih stvari. Slino kao kod kredita za kupovinu motornihvozila, potrebno je priloiti predraun i tada se na osnovu njega odobrava kredit. Potroaki

krediti predstavljaju idealan nain kreditiranja kada nam je potreban kredit tano definirane

namjene (kupovina potronih i trajnih dobara, rabljenih vozila, financiranje putovanja i sl.).


13/29

13

4.5. Poljoprivredni kredit

je vezan samo za ljude koji se bave poljoprivredom i sredstva koja su im potr ebna moraju

bit i namen jena isklj uivo to j svrs i. Nj ihova namjena moe da bude kupovina

pol joprivrednog zeml ji t a il i mehanizaci je, izgradnja il i nadogradnja poljoprivrednih

objekata, kupovina domaihivotinja

4.5.1. Krediti za individualne poljoprivredne proizvoae, krediti za farmere8

Namjena:

Finansiranje poljoprivredne proizvodnje

Kori snik kredita:

Fiziko lice vlasnik/korisnik poljoprivrednog zemljitaZamjenski kredit

Klijent je postojei korisnik Kredita za Farmere u Banci za koji je uredno otplaenominimalno 9 anuiteta

Kredit Plus

Klijenti Banke koji su uredno otplatili 100% "Kredit za farmere" u Banci do 6 mjeseciprije podnoenja zahtjeva za novi kredit

Iznos kredita:

Do 40.000 KMKod Zamjenskog kredita za farmere

Ostatak glavnice po kreditu u koritenju uvean zaminimalno 30%, a maksimalno 40.000KM

Dugoroni kredit se odobrava uz valutnu klauzulu u EUR valuti.8https://raiffeisenbank.ba/bhs/menu/view/356


14/29

14

Rok otplate:

Do 7 godinaTabela 3:Kamatna stopa:

Za Kredit- za farmere

9,49% - za rok otplate do 1 godine EKS*12,64%

9,79% - za rok otplate preko 1 godine EKS*10,76%

Za zamjenski kredit za farmere


9,59% - za rok otplate preko 1 godine EKS*10,54%

Za Kredit Plus za farmere


9,59% - za rok otplate preko 1 godine EKS*10.54%

Izvor:https://raiffeisenbank.ba/bhs/menu/view/356

5. KREDITIRANJE PRIVREDE, OBLICI KREDITA

5.1. Kratkoroni krediti za obrtna sredstva9

Ovaj oblik bankarskih zajmova odobrava se se u principu za povremene zalihe ili za pokrie

potraivanja od kupaca. U principu bi trebalo da se radi o povremenim obrtnim sredstvima

preduzea, polazei od toga da se trajni obrtni kapital kompanija pokriva iz sopstvenogobrtnog

kapitala ili iz dugoronih/ srednjoronih kredita koji se otplauju na bazi anuitetskih programa.

Na toj osnovi bi kratkoroni kredit bioza povremena obrtna sredstva bili samolikvidirajui, jer bi

mogi da budu otplaeni u momentu kada prestanu da postoje povremene zalihe ili vikovi

potraivanja od kupaca. Banke naroito kod kreditiranja manjih preduzea, nastoje da izvre

pregled zaliha na licu mjesta kai i da provjere da li su podaci koji se odnose na potraivanja od

kupaca oieni od neplativih potraivanja. Na toj osnovi banka ima jasnu situaciju u pregledu

bilanse strukture preduzea. Finansijska polotika preduzea raspolae raznim opcijama u

pregledu oblik finansiranja svojih potreba u obrtnoj aktivi. U uslovima poveane konkurencije zaplasman bankarskih resursa, banke mogu da prihvate i finansiranje dijela trajnih obrtnih

9 Milutin irovi, Bankarstvo, drugo inovirano izdanje, Beograd 2006, st.95.


15/29

15

sredstava putem kratkoronih kredita, ukoliko procjene da preduzee ima odgovarajuu kreditnu

sposobnost.

U praksi se esto i koriste kreditne linije (credit lines) to znai da preduzee moe da koristi

onaj iznos kredita kod banke koji ima jer je u tom momentu potreban, ali do odreenog limita

koji je unaprijed dogovoren i u odreenom roku trajanja kreditne linije.

5.2. Investicioni krediti (terms loan)

Sredstva iz dugoronih zajmova (terms loans) koriste se za finansiranje fiksnih aktiva kao

i trajnog obrtnog kapitala. U zemljama sa razvijenim tritem kapitala,jake kompanije mogu da

biraju izmeu dva oblika finansiranja: institucionalnog finansiranja kod banaka i finansiranjem

putem emisije vrijednosnih papira na otvorenom finansijskom tritu. To ne vai za manje

kompanije, koje nemaju pristup tritu kapitala, pa su upuene na koritenje kredita banaka.

Otplata investicionih kredira vri se na osnovu anuitetskih programa u kojima mogu da budu

predvieni mjeseni, kvartalni, polugodinji ili godinji rokovi. Bitno je da se kreditnim

aranmanom ugovore rokovi plaanja anuiteta koji su u skladu sa finansijskim mogunostima

dunika, odnosno sa stvaranja adekvatnog dohotka koji slui kao osnova za servisiranje dugova.

Postoji mogunost da preduzee nastoji da izvri otplatu kredita prije roka na taj nain to na

finansijskum tritu dolazi do novog kredita po povoljnim uslovima. Kamatna stopa na

investicione kredite zavisi od opteg nivoa kamatnih stopa na finansijskom tritu, od stepena

kreditne sposobnosti dunika, kao i od iznosa i ronosti zajma.

Kod ocjene kreditne sposobnosti dunika za dobijanje investivionog kredita u veoj mjeri se

naglaava profitabilnost dunika za razliku od kratkoronih zajmova kod kojih se u prvi plan

stavlja likvidnost preduzea10. Naroito je bitno da se sagleda kvalitet menadmenta u kompaniji,

kvalitet tehnologije i istraivako- razvojnih programa, konkurentska pozicija preduzea,

unoenje novih proizvodnih procesa i novih proizvoda.

10 Edward Reed/ Edward Gill, Commercial Banking 1989,st.297.


16/29

16

5.3. Revolving krediti

Revolving krediti (revolving credits) nastali su iz kratkoronih linija koje se primjenjuju

kod kratkoronih privrednih kredita. Za razliku od njih revolving kredtit su srednjoronog tipa

(intermediate bussiness loans) sa normalnim rokovima trajanja od 1 do 3 godine. Radi se zapravo

o tipu kreditnog aranmana koji se nalazi izmeu kratkoronih i investicionih kredita. Korienje

sredstava po osnovu revolving kredita je fleksibilno, to znai da korisnik takvog kredita povlai

sredstva u skladu sa dinamikom svojih potreba i otplauje prema svojim finansijskim

mogunostima. Ukoliko revolving kredit sadri konverzionu klauzulu moe da bude konvertovan

u investicioni kredit ( term loan) koji se otplauje na bazi anuitetskog programa.

Revolving kredit moe da traje i nekoliko godina, s tim da se putem ovog oblika finansiranja

finansiraju obrtna sredstva, mada se mogu finansirati i manje kupvine fiksne aktive. Po pravilu

korienje revolving kredita vri se uz realno pokrie (asset-based lending), a kao oblici

kolaterala pojavljuju se uglavnom zalihe i potraivanja od kupaca.

5.4. Krediti maloj privredi

Kreditiranje malih i srednjih preduzea (SMF, small & medium enterprises) poveano je

u toku posljednje 2-3 decenije. U skoro svim zemljama prihvaena je ideja za sektor male

privrede predstavljaju jedan od najvanijih segmenata kreiranje novih radnih mjesta. Pored toga

mnoga mala i srednja preduzea djeluju u pravcu revitalizacije privredne strukture, naroito ako

se bave proizvodnjom na bazi novih tehnolokih rjeenja. Stoga i drave hoe da podre razvoj

malih i srednjih preduzea. U Americi funkcionie specijalni dravni program podrke malih i

srednjih preduzea koji se sprovodi preko dravne agnencije Small Business Association (SBA).

Ova agencija garantuje zajmove kvalifikovanim malim i srednjim preduzeima, ukoliko su ove

zajmove odobrili kreditori koji su prihvaeni od strane SBA programa.


17/29

17

6. GLAVNICA

Glavnica je iznos kredita koji nam je banka odobrila, a kamata je cijena koja se plaaza

korienje sredstavabanke, a kada je izraena u procentima govorimo o kamatnojstopi. Nakon

odobrenja kredita, mi zapravo banci vraamo glavnicu + kamatu.Visina kamatne stope zavisi od

vrste kredita, roka na koji se sredstva ustupaju, uslova na tritu i drugih faktora. Uslovi

otplaivanja kredita se razlikuju i meu samim bankama i uglavnom se prilagoavaju naoj

platenoj moi. Anuitet, odnosno rata je redovna, najee mjesena isplata novanog iznosa

sastavljenog od dijela glavnice i dijela kamate, koju klijent mora da plati na ime postepene

otplate kredita. Osim mjesene, ona moe biti i tromjesena, polugodinja,godinja, u zavisnosti

od samog dogovora sa bankom.

6.1. Kamatne stope

6.1.1.Nominalna kamatna stopa

Predstavlja procen at ko ji od reuje ko liki dio dugaplaamona nivou rate i koristi se za

obraun redovne kamate za odreeni kredit. Moebiti fiksna ili promijenjiva.

6.1.2. Konformna kamatna stopa

Konf or mna kamat na s t opa j e s t opa ko j a se r auna na os t a t ak duga za

p e r i od e f ek t iv nog k o r i t en j a k r ed i t a (o b rauna va s e b ro j dan a e fe kt i vno g

kor i t en j a k red i t a ) . Tako se kama t a ob rauna t a np r . u m j esecu f eb rua ru

(28 dana ) , r az l i ko j e od kama t e ob rauna t e u mj ese cu mar t u (31 dan ) .

6.1.3.Proporcionalna kamatna stopa

Je stopa po kojoj se dobija razliiti iznos kamate uzavisnosti od toga da li se kamata obraunava

jednom na kraju perioda otplate ili vieputa u toku same otplate kredita. Ukoliko je


18/29

18

rasparamo na nekoliko dijelova, njen iznos je uglavnom vei nego da to uinimo

samo jednom na kraju perioda otplate kredita.

6.1.4.Efektivna kamatna stopa

Predstavlja stvarnu cijenu kredita. Efektivna kamatna stopa obuhvata nominalnu

kamatnu stopu plus naknade i provizije koje plaamo banci za odobravanje kredita.Efektivna kamatna stopa (EKS) ukljuuje sve trokove kredita i tako omoguava lakuusporedbu izmeu banaka. Sve banke su obavezne da istaknu efektivnu stopu uz nominalnustopu. Efektivna kamatna stopa ukljuuje nominalnu kamatnu stopu (promjenljiva ili fiksna) idruge trokove i naknade koje zajmoprimac treba da plati prije nego se kredit odobri. Nekitrokovi nisu ukljueni u efektivnu kamatnu stopu (kao to je procjena vrijednosti imovine,naknade za certifikate od drugih institucija, itd.) i zajmoprimac treba o tome pitati kreditnog

slubenika. Vano je napomenuti da su efektivne kamatne stope uporedive samo za kredite uistoj valuti.

11

6.1.5 .Interkalarna kamata

Se koristi tj. obraunava u periodu izmeu odobravanjakredita do momenta kada pone otplataprve rate. U zavisnosti koja je banka u pitanju, ovaj iznos moe pa bude pripojen glavnici i da senaplauje preko rata kao iostatak kredita ili poslije otplate cijelokupnog kredita. Ukoliko bankaobraunavainterkalarnu kamatu, treba provijeriti kada bi bilo najbolje da nam se isplati kredit dabi interkalarna kamata bila to manja.

Na primjer ako se kredit isplauje 10-og u mjesecu, interkalarna kamata se plaa za 20 dana, aako se kredit isplauje 25-og., interkalarna kamata se plaa samo za 5 dana. U daljoj otplati,kamata po kreditu je sastavni dio mjesenih anuiteta.12

6.1.6. Zatezna kamata

Zatezna kamata se obraunava u sluaju kada se obaveze plaanja ne izmiruju na vrijeme.To je kamata koje se obraunavaju po dospjeu, odnosno neispunjenju novane obaveze. Dunik

koji zakasni s ispunjenjem, uz glavnicu treba platiti i zateznu kamatu na svotu duga po iznosu od

15%.13

11http://www.cbbh.ba/?id=765#1

12http://wmd.hr/rjecnik-pojmovi-i/web/interkalarna-kamata

13http://www.hypo-alpe-adria.hr


19/29

19

7. Aktivnost komercijalnih banaka FBIH i RS, 2012 godina.

U toku treeg kvartala 2012. ukupno je poslovalo 28 komercijalnih banaka u BiH (18 banaka sasjeditem u FBiH i 10 sa sjeditem u RS-u).

7.1.Krediti kod komercijalnih banaka

Ukupni krediti komercijalnih banaka u BiH iznosili su 15,91 milijardu KM na kraju treeg

kvartala 2012, to predstavlja poveanje od 237,3 miliona KM ili 1,5% u odnosu na kraj drugog

kvartala. Godinja stopa rasta ukupnih kredita iznosi 6,2% u septembru 2012. (za izraunavanje

godinjih stopa rasta izuzeti su iznosi poosnovu reklasifikacije kredita.

Kratkoroni krediti su poveani za 44,6 miliona KM ili 1,1%, a dugoroni za 192,7 miliona KM

ili 1,7% na kraju treeg u odnosu na kraj drugog kvartala tekue godine. U septembru 2012.

uee dugoronih kredita u ukupnim kreditima iznosilo je 73,6%.

Grafi kon 1. Krediti nevladinom sektoru ( u mil ij ardama KM )

Izvor: Bilten Centralne Banke BiH, 2012 god, 19.02.2013

Krediti nefinansijskim javnim i privatnim preduzeima na kraju treeg kvartala 2012. iznosili su8,17 milijardi KM, to predstavlja poveanje od 85,9 miliona KM ili 1,1% u odnosu na kraj


20/29

20

prethodnog kvartala. Kratkoroni krediti javnih i privatnih nefinansijskih preduzea su poveaniza 41,1 milion KM ili 1,3%, dok su dugoroni krediti poveani za 44,8 miliona KM ili 0,9% useptembru u odnosu na juni 2012. Godinje stope rasta iznosile su 9,5% za kratkorone i 4,2% zadugorone kredite u septembru 2012.

Krediti stanovnitvu su iznosili 6,808 milijardi KM na kraju septembra 2012, to je vie za 22miliona KM ili 0,3% u odnosu na kraj prethodnog kvartala.Krediti stanovnitva imaju uee od

oko 42,8% u ukupnim kreditima komercijalnih banaka.

Kratkoroni krediti stanovnitva poveani su za 13,9 miliona KM ili 1,6%, dok su dugoroni za8,1 milion KM ili 0,1% na kraju treeg u odnosu na kraju drugog kvartala 2012.

Posmatrano na godinjem nivou, u septembru 2012. kratkoroni krediti su poveani za 1,6%, adugoroni za 2,0%, dok su ukupni krediti poveani za 2,0% .

Grafikon 2: Godinje stope rasta kredita

Izvor: Bilten Centralne Banke BiH, 2012 god, 19.02.2013


21/29

21

Kamatne stope

Na kraju treeg tromjeseja 2012. ponderirani prosjek svih aktivnih kamatnih stopa

iznosio je 7,27%, to je nie za 14 baznih poena u odnosu na kraj drugog tromjeseja. Prosjenakamatna stopa na kratkorone kredite u KM privatnim poduzeima nastavila je trend smanjenja itijekom treeg tromjeseja, te je dostigla razinu od 6,76% u septembru, to je 18baznih poenanie nego u junu. U istom razdoblju prosjena kamatna stopa na kratkorone kredite u KM zastanovnitvo poveana je za 18 bp na razinu od 10,18%.

Dugoroni krediti u KM u septembru imali su uee ispod 2% u ukupno plasiranim kreditima, aprosjene kamatne stope na ove kredite iznosile su 7,76% za privatna preduzea i 7,55% zastanovnitvo.Prosjena kamatna stopa na dugorone kredite u KM s valutnom klauzlom useptembru ostala je na priblino istom nivou kao u junu, jer je za nefinansijska privat na

preduzea poveana samo za 1 bp na 7,14%, a za stanovnitvo za 3 bp na 8,38%.U septembru 2012. plasirani su dugoroni krediti u stranoj valuti s prosjenim kamatnimstopama od 7,68% za privatna nefinansijska preduzea i 7,47% za stanovnitvo.

Od ukupno plasiranih kredita tokom treeg kvartala, najvii udio od 62% odnosi se nakratkorone krediteu KM za nefinansijska privatna preduzea i udruenja, dok se 13% ukupnoplasiranih kredita odnosi na dugorone kredite u KM s valutnom klauzulom stanovnitvu i 10%nefinansijskim privatnim preduzeima.

Srednja kamatna stopa za kratkorone kredite u KM privatnim preduzeima i udruenjima

iznosila je 7,39% i oko 90% ovih kredita u septembru je plasirano po stopama ispod 7%, a odega je 18% plasirano po stopama ispod 6%.

Grafi kon 3: Aktivne kamatne stope komercij alnih banaka i euribor


22/29

22

Grafikon 4: Raspon izmeu aktivnih i pasivnih kamatnih stopa

Razlika izmeu aktivnih i pasivnih kamatnih stopa komercijalnih banaka u BiH iznosilaje 7,0 pp u septembru, to je nie za 7 bp u odnosu na juni 2012. Smanjenje razlike jeuzrokovano smanjenjem ponderiranog prosjeka aktivnih kamatnih stopa. Razlika izmeuaktivnih kamatnih stopa i pasivnih kamatnih stopa, a u koje su ukljueni samo oroeni i tednidepoziti, iznosila je 3,96 pp, to je za 23 bp nie u odnosu na juni 2012. To je uzrokovano

smanjenjem ponderiranog prosjeka aktivnih kamatnih stopa i poveanjem ponderiranog prosjekapasivnih kamatnih stopa.

U rujnu 2012. razlika izmeu aktivnih kamatnih stopa komercijalnih banaka u BiH idvanaestomjesenog euribora iznosi 6,53 postotna poena, to je vie za 40 bp u odnosu na krajprethodnog tromjeseja, a uzrokovano je uglavnom smanjenjem kamatnih stopa u zoni eura.


23/29

23

Tabela 4:Kamatne stope komercijaln ih banaka


24/29

24

Tabela 5 :Klasifikacija kredita datih stanovnitvu i pravnim licima

Izvor: Agencija za bankarstvo FBIH, Informacija o bankarskom sistemu FBIH,Sarajevo

novembar 2012, st.23

Indikatori kvaliteta kredita su blago pogorani u odnosu na kraj prethodne godine,

posebno ucee nekvalitetnih kredita koje je poveano za jedan procentni poen, kao rezultat rasta

ukupnih nekvalitetnih kredita za 10% ili 126 miliona KM i to pravnih lica za 19% ili 136 miliona

KM, dok su nekvalitetni krediti stanovnitva imali pad od 2% ili 10 miliona KM. Uee

klasifikovanih kredita je smanjeno na 22,7%, odnosno za 0,5 procentnih poena zbog smanjenja B

kategorije za 12% ili 142 miliona KM.

Grafi k 8 : Kasif ikovani krediti


25/29

25

Od ukupnih kredita odobrenih pravnim licima u iznosu od 5,5 milijardi KM, sa 30. 09. 2012.

godine, kao i na kraju prethodne godine, 31% ili 1,7 milijardi KM je klasificirano u kategorije B

do E, dok je od ukupno odobrenih kredita stanovnitvu u iznosu od 5,1 milijarda KM, u

navedene kategorije klasificirano 13,6% ili 693 miliona KM (na kraju 2011. godine 14,1% ili

709 miliona KM).

ZAKLJUAK

Ne treba zaboraviti da razmotrimo i pakete usluga koje banka nudi uz odreenikredit jer i one

imaju svoje trokove i mogu da utiu na cijenu otplate kredita a veoma je

v a n o d a z n a m o k o l i k o s e z a d u u j e m o .

O b r a t i m o p a nj u n a u g o v o r k o j i potpisujemo, ponekad on moe da sadristavke koje su sklone promjenama, a koje nam modaneeodgovarati.

Kreditiranje pored svojih prednosti, brzo pronalaenje finansijskih sredstava, ima i svoje

nedostatke, ukoliko potpiemo ugovor o kreditu u kojem banka moe da tokom vremena

promi jeni kamatnu stopu , moemo platiti velike kamate na uzeti kredit, stoga treba

voditi raunao uslovima i pravima i obavezama pri uzimanju kredita.


26/29

26

LITERATURA

* Ovo je primjer kako ne treba navoditi literaturu.

M. Galogaa : Poslovne finansije, MM College, Novi sad, 1997 (Galogaa, M., Poslovnefinansije, MM College, Novi sad, 1997.)

Deletovi M., ivkovi A., Bojovi P.; Bankarski Menadment, Beograd, 2008.

Milutin irovi, Bankarstvo, drugo inovirano izdanje, Beograd, 2006

Analiza poslovanja banaka, godinji izvjetaj agencije zabankarstvo FBIH, 2012

www.unicreditbank.ba

www.moj-bankar.hr, Srb, Mati, Bankarstvo

http://www.intesasanpaolobanka.ba/index/

http://www.cbbh.ba/

http://wmd.hr/rjecnik-pojmovi-i/web/interkalarna-kamata/

http://www.hypo-alpe-adria.hr
http://www.unicreditbank.ba/http://www.unicreditbank.ba/http://www.unicreditbank.ba/


27/29

27

Pitanja

1. Definicija kredita.

2. Podjela i vrste kredita prema roku otplate.

3. Objasnite razliku izmeu kratkoronih i dugoronih kredita.

4. ta je Eskontni kredit.

5. ta je Lombardni kredit.

6. Razlika izmeu Gotovinskog i Stambenog kredita.

7. Vrste kamatnih stopa.

8. Objasnite Konformnu i Interkalarnu stopu.

9. Koji su instrumenti osiguranja kod stambenog kredita.

10. U kojem omjeru treba da bude zalog na nekretninu- hipoteka.


28/29

28

PRILOG

Udjeli u neto kreditima komercijalnih banaka BIH, 2011 godina

Grafikon 1

Izvor: Analiza poslovanja banaka, godinji izvjetaj agencije za bankarstvo FBIH

Udjeli u Retail kreditima

Grafikon 2

20%

17%

7%

4%10%

42,7%Udjeli u neto kreditima

Unicredit Group dd

Raiffeisen BANK dd

Intesa sanpaolo BANK

Sparkasse BANK

Hypo Alpe Adria Bank

Ostali

24,8%

18,3%

6,3%3,6%9,5%

37,4%

Udjeli u Retail kreditima

Unicredit Group dd

Raiffeisen BANK dd


Sparkasse BANKHypo Alpe Adria Bank

Ostali


29/29

29

Grafikon 3

Udjeli u Corporate kreditima

17,8%

17,3%

7,6%

4,2%12%

41,5%

Udjeli u Corporate kreditima

Unicredit Group dd

Raiffeisen BANK dd


Sparkasse BANK

Hypo Alpe Adria Bank

Ostali

Documents

7-Kreditiranje u Komercijalnom Bankarstvu